1
200
1
-
https://odyssee.univ-amu.fr/files/original/1/413/RES-34254_Concilium-provinciae_.pdf
179b4a2563924b0821e332a7a2214de2
PDF Text
Text
f.
r
R412 5 ~
CONCILIUll
PROVINtJI~
AQUENSIS
JN URBE llETROPOLITANA CELEBRATml
ANNO DOi\IINl MDCCCL
1'0NTff1CATUS 1'11 PP. IX QUINTO.
A lianctà Se1le llJ•1•robatnm.
AQUIS-SEXTIIS,
TYPIS VITALIS , ARClllEPISCOPATUS TIIYPOGRAPIII' ,
MDCCCLll.
��....
CONCillUM
PROVINCIJE
!QUENSIS~
��f.
r
R412 5 ~
CONCILIUll
PROVINtJI~
AQUENSIS
JN URBE llETROPOLITANA CELEBRATml
ANNO DOi\IINl MDCCCL
1'0NTff1CATUS 1'11 PP. IX QUINTO.
A lianctà Se1le llJ•1•robatnm.
AQUIS-SEXTIIS,
TYPIS VITALIS , ARClllEPISCOPATUS TIIYPOGRAPIII' ,
MDCCCLll.
��·J
PUBLICATIO c·oNCILll. ,
PETRUs-M.uuA-JosEPHus DAllCIMOLES, Dei et Sedis.
Apostolicœ gratià Archiepiscopus Aquensis, Arelatensis
et Ebredunensis ,
_Universis provinciœ nostrœ fidelibus, salutem in Dommo.
Concilii nostri provincialis decreta quœ in hàc ci vitale·
anno penè ultimo, hahuimus, summi Pontificis auctoritale recognita et corroborata nunc edimus et solemnilel"
publicamus, ut à quibus ejus celebratio tantà exultatione·
excepta est, vobis ex ejus publicatione uberns fructus.
salutis proveniant. ·
Omnia enim cctrissimi , propter œdificatione11i ves ...
trnm (II. Cor. c. xn. 19 ) ; hocque 11i-inister'ii nos tri
07nts , ut occurratis omnes in imitatern fidei et agnit·ionù filù Dei , in virum per/'ectitm in mensuram;
œtatis plenitud·inis Christi ( Eph. c. IV. 13 ). Quo·
adimplendo operi , curn venerabilibus nostris comprovincialibus Episcopis, unanirni mente, sicut et comrnuni:
labore in Concilio congregati, ea declaravimus et statuimus quœ sive ad fidem tuendarn , sive ad disciplinam
accuratii1s instaurandam , ad caritatis pietatisve opera
fovenda , ad juventutem optimis doctrinis et virtutibus
imbuendam et instituendam , salubriora lemporurnque
nostrorum necessitatibus magis accommodata , iu Domino visa sunt.
• Hœc quidem potissimùm in eorum graliam sunt comparata , qui in sortem Domini vocati , sacris altaribus et
ecclesiasticis muneribus deputantur; ast ad omnes etiam
spectant quœ in omnium utilitatem constituta sunt ; quorumque servandorum unicuique fidelium, pro gradu el
conditione suâ, onus incumbit.
.
�-6r .
Scienles itaque, fratres dilecl'i ù Deo, fl.dem vestram
qitœ est in Christ0Jesi1i (r Thess.I. ~.. Col. r. lh.), iisipsis
vel'bis quibus venerabilis memôriœ Prlridecessor noster
Alexander Canigianus in publicatione Concilii su i, usus
es·t , omni cum fiduciâ l10rtamur vos et alloquimur :
« Suscipite... hœc caritatis monumenta, hœc sollicitudi« nis nostrœ pignora, eo animo et studio , quod bonos
« atque obedientes filios decet. Pro eo quanti. divini no" minis gloriam, et animarum vestrarum salulem fa« cilis, accipite hœc Synodi nostrœ decrcta , hœc pu1< blicorum incommodorum remcdia , eù animorum
" alacritale, quam quidem speramus atque confidimus
cc vos allaturos esse ad ea servanda atque exhaurienda :
« abundantes, ut Apostolus ait, in omni opere Domini
« · semper (1 Cor. xv. 58), redimentes temznis, quo ni am
« d·ies mali sunt (Eph . v. 16). Bemùsas maniis, et sa« luta geniia erig-ite, et gres's'us rectos facite pedibus
" vestris, contemp lantesne qi6is desit gràtùu Dei (Heb .
« x1r. 12. 13. 15). Deus autern pacis ... aptet vos 1:n
« omni bono iit faciatis ejus voluntatem : fa ciens in
« vobl:s qiiod placectt coram se per Jesimi Christiim :
« c·ui est- gloria in sœwla sceMûorum. Amen ( 1 ). »
·
·
(c. xm. 20. 21).
Datum Aquis-Sextiis , suh signo sigilloque noslris 'ac
secretarii Archiepiscopatüs nostri subscriptione , miilo
Domini millesimo octingentesimoquinquagesimo secun-'
do mensis junii die vigesimà-nonâ in festo SS. Aposlo-:
lorum Pr;iiri et Pauli.
t
PETUUS 1\'JARIA JOSEPHUS,
Archicpiscopus Aq ucnsis, Arclalcnsis cl Hlircduncnsis.
!De mandnlo Jlluslr"issimi ac Reverendissimi DD. A1·çhiepiscopi,
CONTESTABLE, Cmi. Secr .
(1) Conc. Aqucns. a1m .
1585.
1
�LIT TER~
AD CONCILIUM ATTINENTES.
EDICTUM
DE CONCILIO PROVINCIA.LT A.QUENSC.
Nos PETRUS~ i\'IARIA- fosEr1:1us DARèIMOLES, miseralione
<l ivioft et Sancti:u Sedis Apostoli cm grali!i, Arrhicpiscopu's
Aqucnsis , Arelatensis et Ebredi;i:nensis ,
Synodorum Provincialium celebrationem omni i;evo
ab Ecclesià reputatam, ut institutum quo nihil ad doc-,
trime disciplinœve ecclesfasticœ fruetum conduçibilius,
multoties tüm à summis Pontifrcffms 1 tum à conciliis
etiam generalibus et prœsertim à · sacrosanctà Triclentinà
Synodo, Spiritu sancto inspirante, commendatmn et prœceptam, à duobus ferè srecnlis in Gallià, reverà interruptam, reclamantibus licet summo consensu eti:ncessanter venerabilibus Episcopis prœdecessoribus noslris; cùm
divinà favente providentià, instaurandi nobis tandem
plenè libera sit facultas, hancque instaurationem in votis
habeat in Christo Pater et Dominus Pius Papa IX;
Volentes quantùm in nobis ést, et mandatis et votîs
prœdictis, debitum prœstare obsequium, Concilium P11@'- .
�-8vinc:iale in Ecclesià noslrâ Melropolilanâ Aquensi , ad
proximam Fesl.ivilalem Nalivitalis B. Mariœ semper Virginis, quœ incidit sexto idûs Seplembris celebrand11m
indicimus el decernimus. Quocircà ad id II. etRR. Episcopos Comprovinciales noslros Massiliensem, Adjacensem ,
Vapincensern, Forojuliensem, Algeriensem et. Diniensern ,
convocamus et universis et singulis qui de jure vel consueludineconciliis provincialibus interesse lenent.ur, rnan damus et prœcipimus nt sub pœnis in jure lat.is ad con<lictum diem, adesse curent. Pios quoque totius nostrœ
Provinciœ fideles, per viscera Jesu Christi Domini noslri,
hortamur ut assiduis precibus , reliquisque chrislianœ
pielatis officiis à Deo misericordiarum et patre lumim,1m,
nobis negotium tam salutare lractantibus, quœcumque
necessaria et ulilia implorent el obtineant.
Ac ne quis inscius à Concilia absit et deficiat, neve
ignorantiœ excusationem prœlendere possit , prœsens
Ediclum confici, sigillo noslro muniri jussiinus idque in ·
Sacristiâ Capitulari tùm Metropolilanœ nostrœ, t.ùm sin~
gularum Cathedralium hujusce Provinciœ, prœsente Capitulo legi, ibique per quindecim dies nffix11m rernanerè
voluimus .
Datum Aquis-Sextiis, die vigesimà nonâ mensis .Tunii ,
anno Domini mill esimo octingentesimo quinquagesimo .
-[- P.-M . .lOSEPI-IUS , Archi epi scopus
Aquensi s, Arelalensis el Ebredun ensis.
De mandata Illuslrissimi ac Reverendissimi DD .
Archiepi scopi .
C oNT ESTATIT. E 1
Can. Secr .
�-9-
AD SANCTISSUIUl\'l DOl\'llNUl\'l 'NOSTRUl\'l
PIUl\'l PAPA.l\'.I J.X.
l3EA.T!SSIME PATER'
Synodum provincialem quam voee Vestrâ movenle,
indixeramus, summâ cleri populique lœt.itiâ habuimus
atque absolvimus.
Quœ in eâ confecimus decreta, Sancti tatis: Vestrœ recognlt.ioni, juxta anliquœ tradilion:is exempla et Constitutionis Si~ti Papœ V placitum, submittere satagimus.
Velit Sanctltas Vestra sapienliâ suâ meliora facere atque apostolicà auctoritate confirmare et munire qme
quantùm niente ' orthodo~à tanfüm erga omnium Chtistiano~um Palrerrt et Doctorem revereilli et arnarùi animo
decrevirnus.
Deum'. interea deprecamur ut ecclesiœ suœ BeaÜtudi- ·
nem Vestram, diù prœstet salvam et incolumem et pa- '
ternam Vestram benedictionem nobis gregique nobis:
cornmisso hnmiliter poslulamus.
BEATISSIME Pi\TllR '
Rrincti:tatis .vestrœ obs 1Jq11,entissimus et. devotis.~;'1iu1s fiT11rn ,
t ·P .-l\1.
jQSEPHUS ,
Archicpiscopus Aquensis, Arehtensi.s et Ebredunensis.
! quis-Sexliis, die 2Gi\ ianuarii 18M .
�-
10-
LITTER/E
SUPER ACTIS CONCILII PROVINCIALTS AQUENSIS .
PTUS P,P. IX.
Venerabilis Frater, salutem et Apostolicam Benedictionem. Gratœ nobis adrnodum fuerunt tuœ litterœ vu
kalendas hujus mensis datœ, atque à venerabili Fràtrè
Carolo Josepho Et.\genio, Episcopo l\'lassiliensi nobis tra• ditœ, quibus nostro , et hujus apostolicœ sedis judicio
• subjicere pro perasti ac la Provincialis Synodi, quœ à te,
aliisque venerabilibus Pratribus istius Ecclesiasticœ Provi nciœ ~ntistitibus nuper fuit concelebràta. Atque eadem
acta nostrœ Concilii Congregationi examinandn commisimus, quœrebus omnibusex morematurèperpensis, congiuum, rnajoriquàfieri poteritceleritate dahitresponsum.
Interirn vero non mediocri certe jucunditate ex iisdem
luis lltteris accepimus Synodum ipsam cum ingenti tum
Cleri, tum Populi fidelis lœtitia esse habitam, et absolutam. Dum autem tibi atque iisdem venerahilibus l<'ra-
�-11 -
tribus tuis Coepiscopis de hâc re summopere gratul~mur,
pro certo habemus tibi , alque ipsis venerabilibus Fratribus, nihil unqn_am potius, ni.hil antiquius Juturum ,
quàm majori usque curâ et studio vigilare, excubare ,
allaborare ut sanctissima nostra religio in istis regionibus magis in dies vigeat , et floreat , et fideles crescant
il~ scientiâ Dei, et cognitione Domini nostri Jesu Christi,
atque inceqant per semi tas Domini ,et instent viam, quœ
ducit ad vitam. Denique hùc occasione libentissimè utimur, ut prœcipuam 11oslram in te benevolentiam denuo
testernur etconfirmemus. Cujus quoque pignus sit apostolica benedictio, quam toto cordis affectu tibi atque iisdem venerabilibus Fratribus tuis Coepis.copis, cunctisque
istarum Ecclesiarum Clerici~ , Laicisque fidelibus peramanter impertimgr.
Datum Romre apud sanctum.Petru.m die 13 februarii
anni 1851 '
Pontificatûs nostri anno quinto ,
Sïgn . PIUS PP. IX.
�-12-
EMINENTISSIMI CARDINALIS MAii
L.JTTERJE
SUPER APPROBATIONE DECl1ETOB.UM CONCILII
"
PIWVINCI~
AQUENSIS'.
~--
Perilluslris ac HcverenJissimc Domine uli 17raler. _,
- Acla Synodi provincia1is ,Aquensis ah ampl_itudine tuà
unà cum cœteris comprovincialihus Episcopis émno superioré eelehralm ex pendit et recognovit hœc S. Congregalio Tridenlini'Concilii interpres acvindex, cui ex prœscripto cor1stilutionis Six li V incipienlis lmpensa, pro eximio veslro in Aposto1ican1 Sedem ohsequio ac veneratione transmiltenda curâslis. Hàc ilaque sui muneris
Erni Patres ·haud
PYtrte dum ritè unà mecum funo·erenlur
0
'
levem accepimus voluplalem non solum quia in tristissirnâ hac ternporum condilione, in quâ ornnia jura divina et humana in discrimen adducuntur, revocatâ per
vos veteri consueludine, prœstitutum ex more majorum
et Sacr. Canonum prœscripto sîmul consilia conferendi
remedium aplissimè adhihuistis, sed eliam quia in examinanclis articulallm Synodi, .decrclis , plurima nacli
�-13su mus argumen la laudttnclœ pa:storulis vestrœ sollicitudinis, quâ exundanti malorum eluvioni, aliorum Gallice
Episcoporum laudabilia exempla œmulati,, repagula opponere ïn vestrâ quoque provinciâ studuistis.
Ut enim summatim nonnulla percurram, optimo consilio quœ ad doctrinam fidei ac mptum, quœ ad potes-ta lis ècc1esiasticre auctorita·lem et prœsertlm ad supremarn
llornani Poritifièis jurisdictionem pertii1ent, veluti fundameilta Concilii prœjacere voluistis. Su.bindè de civili
societate concotdiâque sacerdolii cum imperio serfnonem
habuistis , atque opporlunissime monstruosa errorum
capita quœ ubique a vaferrimis hominibus disseminantur, religionemque ac societatem turbant ac miscent ,
clamnàstis, alque reprobàstis. Rei sacrœ negotia dein penitus aggressi, de disciplinà eœlesiasticà ; de personis
Deo mancipafis, cle, sacramentorum administra:tione, de
verbi Dei prœdicalione, de charitatis et pietatis operibus,
tlercvetenli"" in cultùs divini celebratione, de pueris catechiza:nclis , de libr©rum _bonorum propagatione , ac de
bibliothecis parochialibus ' deque sacra litlilrgiâ ' juxtà:
Ro,manœ Ecclesiœ tubricasj in omnes istius ecclesiaslicœ
provinciœ diœceses introducendâ saluberrima decreta edi- .
distis. Gratumvero fuit quam quod gralissimum ·edoceri
tum quœ <ileC0t1cifi o provinciali stato tempore renovando
et Synod~s ab uNoqu0que Episcopo in suâ Diœcesi ha~
bendis statuistis , tmri peculiare vestrum stüdium quo
soliclœ clericorum 'institutioni in minoribus et majoribus
serninàriis degentillm ad quaslibet virtutes· et disciplinas
acldiscendas prospexisLis. Equidem optandum esset uf
�14 ea fluerent lempora quœ Apostolicœ Sedi sinerent vestris
volis ohsecundare, ad veterem formam ac splendorem
·revocando scholas quihus, Clericis ad studia superiorum
facullatum perficienda atque ad gradus academicos sihi
comparandos via pàteret. At quoniam hujusmodi negotium grave quidem et salebrosum in prœsenti visum est;
~tà ut quum sacra hœc con·gregatio rescriberet ad litteras
Palrum Synodi Reme.nsis opportuniori tempori illud reservaverit , vobis exemplum PP. Synodi B~rdigafensis
;<quod et ipsi sacrœ Congregationi placuit, sectari licebit,
qui intereà selectos juvenes ad aliquam ex approbatis
ecclesiasticis universitatihus mittere sibi ,proposueruht.
Quandoquidem vtro divinâ miseratione c011tigit novis
ac salutiferis plantationibus dominicas vineas culturœ
vestrœ concreditas locupletare, nihil aliud r~stat nisi ut
ompi contentione satagatis in majus ecclesiasticœ rei in..,
crementmn et decus uberrimam bonorum spiritualium
segetem curare et urgere. Gnavo seduloque patrifamilias satis non est agro semina committere, sed 9mni assiduitate ac industriâ ~ata excolit us'Illè dum sui laboris
fructum aliquando consequatur. At vero alacres curœ
quibus· synodica comitia redintegrâstis certa nobis spei
pignora prœbent, fore ut vos unà cum clero quœ prudenler sancita sunt nu,llo non teinpore observanda efficaciter enitemini ; omnium bonorum largitore Deo in
agrum vestro sudore irrigatum1 cœlestis roris abundantiam effundente. ·
Quas cœterüm animadversiones Erui Patres post accuraturn Synodi examen ex au~toritate SS mi D. N. perfunc-
�(
-15 -
lum è re esse censuerunt, eas folio heic adnexo ad no tatas
reperielis, neque dubitant guin pro vestrâ in Apostolicam _
Sedem reverentiâ eosdem executioni mandetis antequàrn
Concilii acta promulgentur.
Quod reliquum est, ego peculiariter omne meum studium et propensissimam voluntatem profiteor ampl. tuœ
atque egregiis Episcopis, vobisque omnibus fausta o.mnia
ac prospera precor a Domino.
Amplitudinis ture.
(
r
f
r
/
· Rqrnœ 30 septembris 1.851 .
)
Uti Fr .. Studs
A. Card . - MAÏ Prefus
)
Hiel-onymus d' Andrea Archiepiscopus Me li Len us Secret.a ri m.
I
1
�-
16-
DECR.ET! CONCIJ,.11 .
•
1
· TJTULUS PRIMUS .
DECRETm1
DE APERIENDA SYNODO.
In nomine Sanctissimœ et lndividuœ Trinilalis, Patris
et Filii et Spiritùs Sap.cti. Amen.
Nos PErnus-MA.RIA-JosEPHUS DA.RCIMOLES, Ecclesiœ
Melropolitanœ Aquensis Archiepiscopus , ad laudem et
gloriam Dei omnipotenlis, ad ho1rnrem Beatissimœ Im-:rnaculatœ, semperq,ue Virginis Mariœ Dei genilricis, cujus
hodiè gloriosa Nativitas celebratur, ad Ecclesiœ decorem
decernimus, de consilio et consensu Reverendissimorum
Episcoporum nostrorum Comprovincialium, hâc ipsâ die
mensis septembris octavâ, inilium fieri atque ideo faclum
esse Concilii prqvincialis, quod nosl.r'â Metropolilan~. auctoritate, indiximus, denunf.iavimus et promulgavimus._
�17 -;-
DECR'ETU~I
.DE 1\lODO VTVRNDT fi\ CONCTUO.
Cum docente bea to .Jacobo apostolo, omne datum CY(l-.tùnurn et ·omne donum, perfect1.1.1n desursùm s-it, descerudens Œ Palre lU:minum (c. r. 5), qu i iîs qui postulant ù se
sapientiarn. dat om.nibu.s a(fluenter (i b. ·17), universos
et singulos in Concilio islo degentes, propaslorali nostrâ1
solliciludine hortarnur ac monemus, ut toto Concilii lempore ad eum confugiant, unde venil spiritus sàent·iœ et
fortitudinis \ls. XL '.2) ; sapienlem eiiim qui cor suu11ii
tradet ad vigilandumi d·iluculo ad Doniinum;, et 'În con~71ee-tit Altissimi deprecabüur, spiritu intelligenûœ rep le b ~t Deus, et diriget consüùtm e,fus et disâp linam, et
1:n abséonditis su-is consilicibitur: (Eccl. xxxrx. 6, 8, 1l0).
Prœtereà civitatis Aqu,ensis Incolas, quoruq1 et totius
Provi.Qciœ gralià, salutaria decrnta ·Concilimn medila•hlf,
paterno animo admonemus alque horlamur, UJI. pietalis
oïliciis se dedanl impensi\1s , Pœqilenliœ Sacramen to con~
tractas sordes eluant, auctori gratiœ sacrà . synaxi sese'
conjungant
, et sobriè, castè, .justè et piè, ut decet. sanc.
tos,, vivere satagant; obtestamur demùm in Domino·
obsecrationes, orationes, postidœt1:ones" gratiarwn ac~
tiones, fieri pro Sanctissimo Domino Nostro Papâ, ac pro
Episcopis et presbyteris in. hoc Concilio eo ngregatis, ut
omnes in charitate radicati: pacem fo,iean l , seclentur
3
�- t8juslitiam, et quœ sunt Christi sapianl. et quœrant unanimes.
Jam vero ut omnis prœcludatur altercationi locus, circà
sedem quam quisque tenere debet in Concilio, hortamur
Ùt in spiritù humililatis accedant omnes, nihil per contentionem, neque per inanem ~loriam, sed 1:n hiirnilitate, superiores sibi invicern arbitrantes, non quœ sua
sunt singuli considerantes, sed ea qiue aliorum (Phil.
II. 3). Quod ut felici:ùs assequamur, in qualicumque ordine quisque compareat et consideat , salva iUius jura
dècerl1imus.
Frrecavendum deinde ne quis sacrum hune consessum
tumultus interturbet. Omnes ideo modestiam induentes in
spiritu lcnitatis suam sententiam, prout Spiritus Sanctus
dabit eloqui i1lis, servato tamen suo ordine, proferant in
Congregationibus, sive privatœ illœ sint, sive public·œ, ac
potissimum in Sessionibus ; non enim·in cornmotione
ÎJorninus (m. Reg. XIX. 11).
Deniquè, sub pœ!lis à jurè statutis inhibemus, ne quis
eorum, qui ad istud Concilium nostrum vocati hue accesserunt, ex hàc civilafe Aquensi, ante dimissam Synodum discedere prœsumat, nisi discessùs causâ, à Concilii
·
Palribus ~ognitâ et approbatâ.
�-
19 -
DECRETUM
DE PROFESSIONE FIDEi.
Cüm inte1· omnes Pastoralis Officii sollicit~dines, illa
potissimùm prima esse debeat, ut fides Catholica qüam
Sancta Romana Ecclesia colit,ac tenet, incorrupta in hâc
Provinciâ sinceraque permane~t, et omnes in ejus puritateimmobiles inviolatique persistant, nos in hâc nostrâ
Synodo Provinciali, hinc prœcipuè exordiendmn esse duximus, ut quœ ex eodem Spiritu est Fides, eamdem unâ
oris confession,e profiteamur. Quocircà, Sacri Çoncilii
Tridentini Decretis inhœrentes, professionem fi.dei Pii IV
Pontificis Maximi Constitutione acceptam, à Nohis et ·à
Reverendissimis Coëpiscopis, cœterisque in hoc Concilio
insident~bus, .palàm et puhlicè emittendam decrevimus. ~
Ego N... firmâ fide credo et profüeor omnia et slngulà, quœ continentur in Symbolo fidei, quo sancla
Romana Ecclesia ulitur, videlicet :
Credo in unum D~um, Patrem omnipotentem, factorem cœli et terne, visibilium omnium, et invisibilium.
Et in unum Dominum, Jesum Christum, FiliumDei unigenitum. Et ex Patre natum, ante omnia sœcula. Deum
de Deo, lumen de lurnine, Deum verum de neo vero .
Genitum, non factum, consubslanlialem Patri, per quem
omnia focta sunt. Qui prnpler nos homines , eL propler
�20 noslram salutcm descendit de cœlis. El Incarnalus est
de Spiritu Sancto ex Marià Virgine : et Homo fact1,1s est.
Crucifixus etiam pro nobis sub Pontio Pilato, passus, et
·sepultus est. Et resurrexit tertiâ die, secundùm Scripturas. Et ascendit in cœlum: sedet ad dexteram Patris.
Et iterum venturus est cum gloriâ judicare vivos et mortuos ; cujus regni non erit finis. Et in Spiritum Sanctum
Dominum, et vivificantem ; qui ex Patre Filioque proced~t; qui cum Patre et Filio simul adoratur, et conglorifieatur; qui locutus est per Prophetas. Et unam,
Sanctam, Catholicàm et Apostolîcam Ecclesiam. Confiteor unum baplisma .in remissi6 nem peccatorum. Et
expeclo resurrectionern mortuorum : Et vitam venturi
sreculi. Amon.
Apostolicas, et ecclesiaslica's traditiones, reliquasque
ejusdeFn Ecclesiœ observationes, et cotlstituliones firmissirnè admi tlo et arnplector.
"
Itr~m sacram Scripluram juxtù eum sensum quem lenuit cl tenet ;ancta Mater Ecclesia, cujus t~st judicare de
vero sensu et inlerpretalione sacrarum Scripturarum ,
aclmitto; nec eam unquam nisi juxtà unanimem consensum Patrurn, accipiam·et interpretabor.
Profileor quoque septem esse verè et pr0priè Sacramenta novœ .legis, à Jesu Christo Domino noslro instituta, alque ad salutem humani generis, licet non omnia
singulis necessaria, scilicet : Baptisrnum, Confirmatio- ·
nem, Eucharistiarn, Pœnitentiam, Extrernam-Unctionem,
Orclinem, el Matrimonium; ·illaque gratiam conferre; et
ex his Baptismum, Confirmalionem, et· Ordinern, sine
1
�-~1-
sacrilegio reiterari non posse. Receptos quoque et approbatos Ecclesiœ Catholicœ ritus , it} supradictorum
omnium Sacramentorum solemni administratio.ne recipio
et aclmi tto.
Omnia et singula quœ de.peccato originali, el de justificatione, in sacrosanctâ Tridentinâ Synodo definitai et
dedarata fuerunt, amplector et recipio.
Profiteor pari ter in Missâ offerri Deo verum, proprium,
et propitiatorium sacrificium, pro vivis, et defunctis ;
atque in sanctiss~mo Eucharistiœ Sacramento esse verè,.
realiter et- substantialiter c01:pus, et sanguinem unà cum
animà, et di.vinitate :Dbmini noslri Jesu Christi, fierique
wnversionem loti.us substantiœ panis· in corpus, et totius
substantiœ vini in sanguinem, quam conversionem Calholica l<~cclesia TranssubstanLiationem appellat. Fateor
etiam sub alterà ·. tantum specie, totum atque integrutn
Christum ,. verumque Sacramentum sumi. Constanter
teneo Purgalorium esse, animasque ibi detentas fidelium
suffragiis ·juvari.
Similiter et Sarictos unà cura Christo regnant13s, venerandos atque invocandos esse; eosque orationes Deo pro
nobis offerre; atqu~ eorum reliquias esse venérandas.
Firmissimè assero imagines Christi, ac Deiparœ semper
Virginis, necnon aliorum Sanctorum habendas et reti- nendas esse, atque eis debitum honorem ac venerationem
impertiendam. Indulgentiarum etiam potestatem à Christo
in Ecclesiâ relictam fuisse; illarumque usum Christîano
populo maximè salutarem esse affirmo.
Sanctam, Catholicam et Apostolicam Romanam Ec-
�-:' 22 ·clesiam , omnium Ecclesiarum matrem et magistram
agnosco; Romanoque PoD:tifici; beali Petri Aposlolorm:n
·Principis Suc;cessori, ac Jesu Christi Vicario, veram obedientiam spondeo, ac juro.
.
Cœtera item omnia à sacris Canonibus, et œcumenicis ·
Conciliis, ac prœcipuè à sacrosan'clâ Tridentinâ Synodo .
tradita, definita, et de_clarata indubitanter recipio atque
profiteor ; siai.ulque contraria omnia , atque hœreses
quascumque ab Ecclesiâ damnatas, et rejectas, et anathematizatas, ego pariter d~mno, rejicio, et anathematizo.
Hanc veram .Catholicam fidem, extrà quam nemo
s.alvus ~sse pote·st, quam in prœsenti spontè profüeor, et
v.era~iter teneo, eamdem integram, et inviolatam, usquè
ad extremum vitœ spiritmn co11slantissimè (Deo adjuvante) retinere, et confiteri, al.que à meis subditis,, vel
illis, quorum cura ad me in munere meo ~pectabit ten~ri, doceri, ~t prœdicari, quantùm in me erit, cura".'
turum. _Ego idem N. Spondeo, voveo, ac juro. Sic me
Deus adjuvet, et hœc Sancta Dei Evange1ia .
.1
.1
�-23-
TITULUS II.
DE SPECTANTIBUS AD DOCTRIN11\1 FTDEI ET MORm'I.
CA.PUT PRIMUM·•
...
Cùm Sancta Catholica et Apostolica Fides, 'quam inviolatam tenet Romana Ecc~esia, humanœ salutis init1:um,,et
Christiani totius œdificii sit fundamentum, et c-&m prœcipuum wunus episcoporum sit, hujus fidei depositum c1,1s- ·
todire, et contra errores omnes defendere; nobis summâ
Dei benignitate in Concilium canonicè Co.ngregatis, ante
omnia. . oppor.tunum visum fuit, quasdam veri tàtes ad
doctrinam fidei et morum ·pei'tinentes, à nonnullis vei
apertè oppugnatas, vel in dubium hodiè revocatas, declarare et profiteri; errbres grassantes coridemnaré; re_gufa~,que tradere quibus l~ides ab 01nni labe immunis servetur.
�-24r'
CAPU'l' Il.
De professione fülei.
Quoniam, ut ait Aposlolus.• u11.us est Dominus et una
fides ( Eph. IV. 5) , et Corde creditur ad justit1:am,
ore autem confessio fit acl salutem (Rom. x. 10) ,
ut qui Deo militant, eodem, quem habent, spirilu fi.dei
loquantur omnes ·, nos sacrosancti Tridentini Concilii
decreto inhœr~nles mandamus , ut professio fid"4 sub'
~ormà juramenti , à felicis recordationis Pio Papa IV
prœscripta, et à nobis hujusce Sypodi initio publicè prœs'tila, suo loco et tempore t emittatur ab omnibus infra
·
,,
designandis.
Hanc ergo professi~nem in Provinciâ Aquensi emit1
~~:
.
1° Novi Vica.rii generales, atit canonicatu.in obtinentes
ante adeptam possessionem, in manibus Episcopi, vel ,
eo impedito~ c<;>ram Vicario generali, ad hoc specialiter
deputato,, prœsente capitula ;
'.:2° Omnes cural\l anima:rum habentes, subquocumque
titulo, scilicet: Parochi, Recto1~es et etiam Capellani, in
manibus Episcopi,aut coram prœsbytero ad hoc specialiter deputato, sive ante, sive post acleplam possessi<?nem, sed infrà hi mestre ;
�-25 .3. Superiores el.iam lùm majorum , lùm minorum se~
mi nariornm , et quicumquecoll egiisaliisve·institutionibus
ab Ordinario prœficiuntur, in manibus Episcopi aut co~
ram ejus Vicario genefali., inlra duos menses;
lt. Qui clero ascriptus, theologiam vel philosophiam
quovis nomine do<:<ueril, et etiam laï ~us , qui ir1 institulione aucforitatis Ecclesjasticœ regitnini subjectà, 'philoso phiam docendi mu nu s susceperit ;.
t>~ Tandem novi concionatores, · etiam regulares, qui,
primù vice, ad staticmem solemnem Quadragesimœ aut
Aclventùs, vel acLalia spiritualia '.exercitia dep utantur, nisi
conslel Episcçipo illos jam profr.ssionem fidei emisisse .
0
'
-
\·
f'.A PIJT Tl (.
De .ecclcsiœ
co11~tit11Uone
divimi et hnmtltabiH.
Quàd C~ri s tus Ecclesiam suam, ut societalem in su
genere perfectam, externam semperque visibilem, in quâ
alii prœessent, subessent alii , . instituerit,. dogma Ca lholicum , simul et factum, ,omni ex parte cerlissimum et clarissimum est. Ex discipulis quos primum sibi drvinxr.ml,
. dnodecim elegit, quibns Ecclesiam s11am in universo
orbe propagandi et gubernancli curam demandariL Id
tota Evainge1iorum librorumque aposloli corum .series
'"
�-
26-
narrat et demonstrat. Ne autem tanto muneri implendo
impares essent apostoli ·, ip~am polestalem , quam à
Patr'e acceperat, eis wntulit, ut in ejus nomine et vfrtilte. docerent, sacra mysteria dispensarent, leges ferreirt,
fideles judicarent, controversias dirimerent, eâque tanâem auctoritate Ecclesiam regerent, ut qui eos audiei·int, Christum audierint, qui eos spreverint, Chrislum
,spreverint, et qui eis non obedierin't,, tanquamEthnici et
publicani habendi siot. Cum ipsis tandem docentibus et
ministraptibus se adfuturum promisit, non ad tempus,
non disruptis intervallis, sed omnibu.s cliebiis, iisqite ad
consummationerh sœculi (Matt. xxYnr. 20).
Postquàm vero Christus ad Patrem reversus, promissum Spiritum Sanctum in Apostolos effudit, hi prœscripto
operi toti incumbunt. Quœcumque à Christo sibi mandata sunt exequuntur : docent scilicet et baptizant, Ecclesiasque instituunt quibus certas, tùm de cultu divino,
tùm cl~ disciplinâ, leges imponunt, necnon delinquentes
redarguuot et judieant. Viros tandem ritè Orclinatos, dis·
tinctis dignitatum·et officiorum gradibus insignitos, diversâque pollentes auctoritate, in Ecclf iis ©onstituunt,
quos Scriptura sacra totaque traclitio Episcopos, Presbyteros ~t Ministros, suo quosqu~ nomine ,' nuncupant.
Sicut igitur olim, Deo dictante, in Ecclesià .T uclaïcâ, sic
nunc, Christo jubente, in Ecclesiâ: Christianâ, cc sumrno
rncerdoti sua niunia tributa sunl, et sacerdotibus locu.~
proprius assignatus est, et levüù .ma 1m:nisteria incumbimt; laïws autem homo , institittù laïcis constringititr . » (Clem. Rom. Ep.1. c.n).
�-~7
-
Hanc Ecclr,siaslicœ Conslilulionis formam, non ab·hominibus, non ex serie lemporum, non ex merànecessitale rerum, non progressu quodam humano ,' sed ab
ipsoinet Chrislo immedialè .instilulani et determinalam,
irnmutabilem esse ,credimus et profitemur. Quod enim
D,ei ipsius sapientiû et auctorilale ordinalum, fundalum
alque sancitum fuit, ab humanà sapientiâ el polestate
nec pe!·fici, nec rnuturi unquam potest.
CA.PUT IV.
Quotl potestas Ecclesiastica neque a 1•opulo, neque
a pt•incipibus sit mutuata.
llegiminis Ecclesiaslici auctoritatem, -non aliis quàm
Pasloribus, quos Ecclesiœ suœ prœfecit, Chrislum corn- ·
misisse, non minùs tota füangelicœ historiœ series, quam
omnia traditionis divinœ et faclesiaslicœ' monurnenta,
proclamant. Nulla quippe fidelium mullitudini, ne mi..:.
nima quidèm, hujus auctorîtatis pars à Christo concessa
fuisse legitur. Non eis verbum lraditum~ non hµjus 'prœdicandi eu.ra demandata ; i1on ipsis daves' datœ ; non
alligandi et solvendi, non remittendi, relinendive pec..:.
cala, c9ncredita potestas.
· Hœc quidem auctoritas propler fideles, non autem ab
eis nec per eos ex.ercencla, constiluta fuit a Christo ac tradita. Vana igilur est, eL verbo Dei contraria illa, à qui~
�-28-
busdam neolericis excogilata distinctio inter poleslatem ·
ipsam Ecclesiàsticam et ejus exercitiurn. Nam Chrisfos
iis solis suam commisit·potestatem, à quibus voluit eam
exerceri; nec Petro soluin usum clavil.un, sed ipsas regni
cœlorum claves dedit.
Idcirco , Doctrinœ felicis recordationis Pii Papœ VI
firmiter obsequentes, cum ipso damnamus ut hereticam,
propositionem SynodiPistoriensis, quâ affirmatur: ((Po<< testate111, a Deo dc6lœm esse Ecclesiœ, ut comniunica•( retur Pctstoribus, eo sensu intellectam quod Ecclesias« tici ministerii et regiminis potestas ù communitate fi(( delium in Pastores derivetur. » (Ex Bull. aitctorem
fldei, prop. n).
- Fide etiam catholicâ certum est, ipsisprincipibussœcularibus, nullalenùs competere polestatem Ecclesiaslicam,
nec ejus exercitium. Eorum jura in rebus quidem hu-:manis Christus agnovit; nullum vero in rebus divinis;
nullumque-in Ecclesiam suam imp~rium ips1s con.cessit.
Hinc quoties Principes el Magistratus sœculares jura ecclesiasticœ. potestatis pro pria invadere' attenlàrunt, toties
Ecclesia illis fortiter obstitit, hisce lfosii verbis illos redarguens: cc iVe te rebus misceas._ Ecclesiastiàs, neit noMs
his de 1·eùi1.s p1'Cecepta' niandes , sed à nobù potiùs
hœc ediscas. Tibi Deus impe1'iu.rn trndidù; nabis ec--:
clesùt1Jticct ca,ncredidit ; ac r;uemadmodùni qui tilYi
1mbripit, Deo ordinctnti repugnat, ita rnetue ne si ad
te Ecclesiast?°cct pe1·traluts, magni crimfrl'is ieiis fias. »
(Ep. Hosii ad Const. Imp. ap. S. Athanas. llù:t. Arian.
cul rnonac/ws. n. 44).
�-
~9-
,
CAPU'!' V.
De indcpendcntià potcstatis ccclcsiasticœ.
Cùm, ex cliclis, Ecclesia divinilüs conclita fuerit lanquàm societC1s pcrfecla , prorsùsque ad finern suum assequençlum sibi sufI'lcJens, ùullamque in eam prr116pes
sœculares habcant potestatem :
1 . Solius est Ecclesiœ dogmal.a fidei 'definire et fide·libus doctrinam Christi credendam ilà proponere., ut i·i
. leneantur intemlim seu cordis et mëntis obsequium et
assensum decretis ejus illico prœstare. Unde et jure sibi
soli proprio. va~et illa errores . christianœ et catholicœ
fidei adversos denuntjare ac damnare ; voces determii1are qme a doctoribus, scriptoribµs et concionatçiri-bus
ctebeant in exponendis et propugnandis dogmalibus
.us urpari ; declarati0nes exigere quas ad tu end um fi dei
depositum necessarias duxerit vel utiles.
. '
Nulli ergo hominum , nullique humanœ poleslali ,
suh quocumque prœtex:tu, licere declaramus et profilemur decretorum Ecclesiœ suspendere effectum, et prohibere ne sermo Dei « currat et clarificetur (u, Thes:) .
rn, 1). Non enim fas est Ecclesiœ doctrinam haberi ut
(( vcrbU'ln /wniïnwn 1> · (;1, Thess. II, 13) sed prœdicanda
est el suscipiencla, « sÙYlû v erè est » lanquàm vcrbwm.
�'.
\
\
-30- ·
l
\
'
.l
'
"
1
Dei, >> dun pas tores illitrs in apostolis et per apostolos
gratiam et ap6stolatum acceperint ad « obcdiendum
fidci in omnibus gentib·us >> (Rom. 1. 5).
2. Ecclèsiœ jus est proprium leges condere, sancire,
promulgare, quibus omnes fideles cujuscumque sint conditionis, strictè obligentur:. ad ipsam
proindè solam per'
tinet leges suas authenticè interpretari, mutare, abrogare, ab eis dispensare et pro ratione locorurn et ternporum judicare an carum in.tcgra olJscrvatio relaxari. et
non urgeri clebca~.
·· 3. Pasloribus :Ecclesiœ nou lantummodù in foro pœnitenliœ ve~a inest judicancli poleslas sed et alia ipsis
competit, nempe regi,rninis externi, quam nerrio absque
gravis piaculi reatu impedire aut
suspei1dere potest; et vi
r
cujus in reos tù'm proprià confessione, tüm aliorum lestimonio cri minibus convictos ·verum exèrcetur judicium,
eisque licet in".itis, pœnœ etiam externœ decernuntur et
ïnfliguntur. Id enirrî muneris, quo Christi n·omine func-·
ius est Apostolus, Ecclesiam, dum sœvirent etiam persecutiones, in conventu fidelium exercuisse testis est Tertullianus cüm ait : « Ibidem, id est in Ecclesiâ, exhoi·ta(< tiones, castigaûones et censura divina; nam et ju,( dicati~r cum 11iagno pondere ut apud certos de Dei
cc conspectu (Apologet. 39). >> Quantùm ista visa fuerint Augustino formidanda ipse perhibet dicens: · « Alli« gatur homo amariùs et infeliciùs Ecclesiœ clavibus,
·« quà-m quibuslibet gravissiniis et ditrissimis ferreis
.(<• vel aclamantinis nexibu.s · (~ontra ad ".ers. legis et
Prophet. lib. 1. 36.)
�\ -
31 -
!~.
Ecclesia plenam item poteslalem habet in eligendis pastoribus et instituendis : cc itt fttres qU?:ppe et latrones ltabendos esse» (Conc.1'rùl., sess. xxm, cnp. 4),
pas tores ab Ecclesià non vocatos aut inslilulos docet Con-·
cilium Tridentinum. lpsa insuper summo jure statuit·
regulas juxtà quas missio et jurisclictio conferri clebeat
et exerceri. Quum igilur diœceseon et provinciarum ecclesiasticarum institutio, circumscriptio, divisio, plurium
ad·unam reductio. fieri ncqueat quin prœsulum .amplietur auctoritas aut contrahatur, manifeslum est hœc om-·
nia ad solam Ecclesiœ pertinere potestatem. Quod s,i eos:
qui ad munus pastorale provehendi sunt, designancli seu
nominandi aut prœsenlancli privilegio gal!cleant aliquando principes sœculares, id unicè ex liberià et sapienti .Ecclesiœ indulgentià fieri nos docet concilium generale octavum stàtuens ; « Ne1ninern lrûcorurn princi« pitm vel potent·iim posse semet inserere eleotioni aut.
« pràmotioni patriarchœ vel metropolitœ·vel aujush-·
<<' bel episcopi. (Can. '.2~. Conc. Hard. t.v. c. 909). ,,,
CAPUT· VJ.
ln
quibn~
1•csidcat ccclcsiastica 1•otcstas·..
Ad i;oniarium pontificem et episcopos exclusivè, jure
proprio, ecclesiastica pertinet·'potestas. Ad Romanum
quidem Pontifi.cem , Christi Vicariurn, cui in person~ B.
�'·
-
1
!•
\\
j,
·'"'
\
:,
~\
1~
11
'\
\1
,,
\~
)l
'\
'\
/
3~
-
Petri tolius grcgis pa ..;cendi et regendi cura dem~ndata
est; ad Episcopos vero de quibus proprü (Epist., 18, ./~ ,
ad cane.. Ephes.), leslc Cœleslino papa, ait aposlolus :
« po.~uü spirili1,s sctnctiis, episcopos Begere Ecclesfom ,
(( Dei » · (Act ., xx, 28). Ad eos ins11pcr, eodem sancl.o
ponlifice declaranle et concilio generali tertio assentiente 1
(( in commune mandatœ prœdicationis ·cura pervenit;
« hœreditarici in hanc sollicitudinem jure» conslringun~
tur ; «. dùm apostolis dicitur. : 'tte clocete omnes gentes
« (1tfath., xxvm, 19) '! acceperunt « generale manda« tum, et necesse est ut subeant eorum labores quibus
« omnes >1 successerunt in honore (Epist., 18-2).
Aliis vero, etiam presbyteris, Ecclesiam jure proprio
docendi et regendi munus nullalenùs concreditum est.
Episcopi eniin summo pontifici, velut capiti mernbra ,
inhœrentes·
, ulpotè,
non Petri quidem, sed apostolomm
.
cœterorum in potestate ordinariâ successores, honp::p
vices, focum, gradum in Ecclesiâ Dei jure tenent'hœreditari6; -presbyteros autem ,in septuaginta discipuliS ·de·signatos invenire est. Illi summi sacerdotes, qui ·regendis
populis prœfecti sunt; · hi vero Episcopalis cooperatores
orclinis et adjutores elccti. Illis principalis honos sacerdotii , pontificalis apex, cathedra episcopalis, juclicandi
et interpretandi potestas r,st da ta; his autem secunda dignitas· et in minore ordine sacerdotium. In .hierarchiâ
quidern computantur presbyteri; at Episcopi ctcl hune
h?:era.rchicwn orclinem prœcipuèpertinent. (C01w. Trid.
Sp,gg. :wm. c. Tl') : Et nb initio rc per temporum et sücce.s« sionnm vices Episr,oporum ordinntio eLEcclesiœ ralio
�~
33 -
« decurrit, ut Ecclesia super Episcopos conslituatur et
« omnis actus Ecclesiœ per eosdem prœpositos gu_berne~
« tur » (S. Cypr. Epist. xxvn. ed. Pamel.);
His ergo SS. pontificum et SS . ,patrum documentis
fostructi et prœsertlm Pii papœ VI (Bitlla auctorem
fidei, projJ. x.) definitioni parentes declaramus presbytel'is nullam de rebus fidei judicandi auctoritatem proprio
.fure competere, nec ipsos in consortium gubernationis
ccclesiœ eodem j'lire esse vocatos.
CA.PUT
vrt '
lnter apostolos quos Dei filius duces et inagistros
Ecclesiœ sure dedit, unum prœ cœteris elegit, qtien:l prinium, caput et principerrieorurri constituit, querri Cepha11i
sive Petrum à se vocatum, in prœmium emissœ ab ipso
confessionis,fundamentum Ecclesiœsuœposmt: cuî claves
cœteris communicandas soli commisit (S. Opt. 1. vn. 3):
pro quo singulariter rogavit ut non deficeret fides ejus,
et quem fratres confirmandi auctotitate insignivit; cui
tandem totius gregis pascendi curam ità absolutè et indiscretè (S. Bern. cle Consid. l. 11. c. vm) demandavit
ut quamvis fo populo Dei mult1: sacerdotes sint, muzo:.
5
�-
34 -
que pas tores, omnes tcunen propr'ie regat Petrus, quos
.prùicipaliter regit et Christit.~ ( S'. Leo. S. 111. de assurnp. suâ. c. u) .
.Bic primatus Petri pro statuendâ, fovendâ, illœsâque
:servandà Ecclesiœ uni ta te, institutus, non minùs .quàm
.urlitas ipsa, perpetuus esse debuit ; perpetui enim œdi.ficii perpetuu m esse fu ndamen tum, perpetuœ societatis
perpetuüm esse ducem oportet. Ideoque Petro Romœ, ubi
suam sedem fixerat, defuncto, in Romanos Pontifices ejus
successores, hœreditario clivinoque jure, suprema hœc
potestas transiit. Hinc ab incunabilis Ecclesiœ perpetuo
et ubique dictum et creditum fuit Romanum Pontificem
esse Petri successorern; hinc illa romanorurn Pontificum
series, nunquàrn interrnpta, toties contra hœreticos et
schismaticos invocala ; hinc romana ·cathedra semper
et ubiquè vocata cathedra Petri et sedes propria in quâ
Petrus in suis s1tccessoribus vivit et judi'cium exercet
(Phil. prœsb. in Conc. Eph. Act. m).
Hœc est illa scdes unanirni plausu à patribusconclamata: cathedra wiiw, prùna de dotibus (S. Opt. 1. n .
3), 11,nde unitas saccrdotalis exorta
( S. Cypr. Ep.
Lv)·etin q1râ unâ; 1tnitas ab omnibus servanda (S. Opt.
J. n. 3). Hœc Ecclesia omnùtm ecclesiaruni 11iate1· et
inagistra ( Cane. Triel. Sess. vu. de Bapt. c. m) in .quâ
semper" apostolicœ cathedrœ·vig1f.it principatus (S. Aug.
·Ep . :ïLHI . 7), et ad qiuon propter potiorem principali. t.œtem necesse est ·ornnem ronvenire Eccles1'arn (S. Iren.
,adv. hœr. l. m. c. m). Hœc felix Ecclesia cui totarn
.doctt·inam apostoli cum scingu1'ne· pt·of'uclet·1mt ( Ter-
est
\
~
l
;
�-
35 -
tull. de p1·œsc. c. 36) ; ubi fides non potest sentîre defectum (S. Bern . .Ep. xc ad Innoc. ·n) ; et in_quâ immaculataest semper servata religio et sancta celebrata
doctrina ( For11i. Horm. Conc. Hard. t. n. col. 1030).
Hœc tandem petra super quam Ecclesia est Domini voce
œdificata (S. Epiph. in Anchor. n. IX. et S. Hier. Ep.
XIV. ad Damasurn), et in qud est ùitegra et vera christùinœ rehgionis solidüas (Horm. suprà col, 1031 ).
Hanc ergo patrum, conciliorum et summorum pontificum doctrinam toto animo amplexantes, profüemur et
declaramus : apostolicam sedem romanimique pontificem in iiniversurn orbem tenere primatwn, et ceritrum
esse totius communionis ecclesiasticœ necessarium; ipsumque romanurn pontificern verum Christi vicarium
totiusque Ecclesiœ caput et omnium christianorum ·patrem et doclo.rern existere: eique in beato Petro pascendi
et regencli et giibernancli universalem eccles'iam à D.
N. Jesu Christo plenmn potestate1n esse traditam (Conc.
Flor. Conc. Hard. t. IX. c. 986) .
Hœc autem docendi , pascendi et regendi potestas
cum sit suprema, plena, numerisque omnibus absoluta
( Pius vr. resp. super nunciat Ap. c. vm. ) vera est hoc ·
ipso, non solum dirigendi, sed jubendi, leges ferendi et
sanciendi, judicandi et pœnas decernendi auctoritas, cui
.omnes obedire tenentur, et veri nominis jurisdictio cui
populi populorumque pastores subjacent; adeo ut in
jure ecclesiastico summus pontifex nihil non possit ubi
id exposcit necessitas aut justa Ecclesiœ utilitas. Prœtereà
cüm divina sit et Ecclesiœ omnino necessaria auctoritas
�-
36 -
illa et jurisdiclio, ne mi ni fas estilli us exercilium sus pendere aut restringere. Quiau tem liberam inter Romanum
·Pontificem et fideles, prœsertl.m Episcopos, qualicumql'le
modo, communionem interrumperet, hocipso divinam
Ecclesiœ constitutionem evertere et ipsius unitatem dirimere attentaret.
CA.PUT
vm .
.Episcopi per terminas terrœ de{tnit'i ex J. C. sententiâ ( S. Ign. Ep. ad Eph. c. m ) , et pro patribits
npostolis Ecclesiœ nat-i constitutique principes super
terram (Ex. S. Aug. in Ps. XLIV. n. 32), in diœcesibus
sibi creditis, immediatam tùm in clerum tùm in plebem
auctoritatem habent.
Ad eos attinet regere, docere, de moribus et doctrinâ
(ex brevi Pi?: vr, quod aliquantùm) judicare , leges et
statuta condere, sacramentum confirmationis administrare, ordines conferre, parœcias instituere, clericis jurisdictionem quam et qualem exercere possunt, ·dare,
restringere vel etiam auferre; ad episcoporum e~im of!icium, teste Innocentio III, tàm institutio quàm destitutio sacerdotum noscitur pertinere (Cap.. cùm ex injuncto, 12, f.le llœret. ).
•
�~
1.
3ï -
Hœc autem episcoporum potestas non arbitrario, sed
ad normam aut mentem canonum exercenda: -ca,nonurn
en'Îrn statittà ab ornnibus custodienda sunt, potissirnùrn
autern ab episcopis qiti sunt custodes sacra.rum regulalarurn (Bened. XIV, de syn. diœc. 1. xn. 1).
Tantum antem munus illud et officium·non absque
consiliariis exercendum quos eligunt episcopi, sed quorum neque inhœrere judiciis, neque assentire consiliis
adstringuntur (ex Brevi Pii YI, quod aliquantùm); non
omisso consilio Capituli in casibus à jure prœscriptis.
Prœeminentern hanc, nullatenùsque à clero dependentem auctorilatem in episcopis semper agnovit Ecclesia ;
sancti enim patres unâ voce proclamant episcopum esse
ïn Ecclesiâ et Ecclesiam in episcopo (S. Cypr.' Ep.
Lx1x); Ecclesiœ salutern in swnm'i sacerdotis dignitate
pendere; cui si non exsors quœdam et ab omnibus eminens detur potestas, lot ·in Ecclesiù ef!icientiir schismata quot sacèrdoies .(S. Hieronym . Dial. adv . Luc1f. ).
�-
38 -
TITULUS III.
PE S'OCIETATE TUM DOMESTICA, TUM CIVILI ET DE SAC.ER ~
DOTIT CUM IMPERIO CONCORDIA .
CAPU'!' PHJMUM,
De societnte domestitltt .
Cùm Deus sacrnm viri et mulieris fœdus ab iuitio
constituerit, humanam non lantùm voluit propagari sobolem, sed multo magis innumeros ad sanctitatem et beatitudinem electos prœparari. Finem igitur matrimonii
duplicem, alterum quidem naturalem, alterum vero supernaturalem, à~onditore, mï'râ sapientiâ, intentum esse
profitemur. Porro societas domestica, seu familia, juxtà
naturœ finem, ad filios mundo procreandos civilemque
informandam societatem destinatur. Qualenùs vero ad
superiorem dirigitur finem, est veluti societatis christianre elementum ; eo enim spectat ut filios Ecclesire regnoque cœlesti indesinenter parturiat. .
�-
39 -
In principio enim cùm creàssetDeus (Gen., c. 1, v. 6.)
Hominem ad imagùiem suam, ut prœesset universœ terrœ, dixit (Gen., c. II, v. 18) : non est bonum hominern
esse solimi ; dedit ergo ei adj'utorium simile sib·i mulierem, ex ejus latere divinilùs sumptam, quœ (Ib., 23)
os ex ossibus et caro de cctrne ejus merito diceretur et
esset. Cui parens Adamus, ità firmo alque inviolabili
connubio à Deo copulalus est, ut ipse vinculi matrimonialis, unitatem et indissolubilitatem statlm posteris, divino allante spiritu, sic prœnuntiaverit (Gen. n-'.M) :
quamobrem relinqi1.et homo pal rem swwn el mal rem snam
et adhœrebit uxori suœ et erimt duo in carne und.
« l\'Iatrimonium, ut aït Innocenlius III, fuit ante peccatum, in paradiso à Domino conslitutum , » propter
« propagationis humani generis fructum (Ep. 1. m. ep.
~19). » Proptereà benedixit illis , et aït (Gen., i-:-22) :
crescite et mitltiplicamini et ?·eplete terram.
Trino igitur personarum ordine, tota essentialiter
constat et completur domestica socielas, quarum inter· se
relationessic à Deo stabilitœ et sancitœ sunt, ut non œqualilas, sed subordinatio ex iis oriatur . Potestas familiœ
in viro prœcipuè residet (ad Eph., c. v. v. 23) : v'ir enùn
caput est miûierù ( 1:1 ad Cor., c. II , v. 8 et 9 ) :
mulier autem ex viro et p1'opter virum, ideoque ipsi
subdita est, ità tamen, ut non tanquam serva, sed socia,
ab ipso habeatur, et in partem veniat ejus potestatis in
communi domûs ministerio. Sicut enim mulier ex viro,
ità et vir per mulierem qu&m Deus fecit adjutorium
simile viro . Libel'i autem , cum nb utroque parenle
1
�-
40 --
originemducant, genitoribus tüm na turali, tüm divino
jure subjiciuntur.
Ex hâc divinâ societatis domesticœ constilutione dimanant obligationes variœ quibus ejus varia membra obligantur. Si enim mulieri vir prœeminet ac prœest, tenetur
emn diligere 'Ul corpus "SUU1n (Eph., c. v, v'. 28), absque zelotypiâ, ac proindè honore ,et mansuetudine prosequi, protegere atque defendere. Si mulier est sub potestate viri, id statulmn . est oh illius bonum, ut ambulans
ad manurn viri non cadat. Sœpè sœpius etiam mutuus
et rdigiosus amor viro fuit œternœ principium salutis,
exemplis prœeunte conjuge pià, necnon precibus .
. Si ,tandem utriquejura competunt in natos, utr~que
vi.cissim inviolata incumbunt officia erga e.os implenda .
Adeô .ut, dum ipsos habere debent tanquam b.enedictionem divinitüs ~cceptam et sacrum depositum à Deo
sibi com~issum , sese obligatos sciant et intelligant
ipsis de omnibus providendum, quœ bono animœ ac cor- .
pori5 necessaria sunt; eos speciatim ad pietatem et honestatem informando, ipsisque, pro posse, quœcumque ·
ad prœsentis et futurœ vitœ felioitatem conducere queant
"'
subministrando.
Matrimonium et quœ in ipso fundatur domestica societas, quantùm post peccatum ab eo statu deciderint in .
quo primum fuerant à Deo constituta, sa.tis probant .
totius antiquitatis .p:ionumenta. Hujus infausti lapsüs nec .
ipse populus hebrœus detrimenta non sensit, ex dispositione divinâ quâ ob rationes speciales et prœ imperfoctâ
temporum iJ!orum conditione, dominium jusve viri m
�-
41 ·-
mulierem auclum fuit et ampliatum, jus autern mulie~
ris in virum restrictum et diminutum. Verùm pro eximirà
suà sapientiâ et bonitate, divinus humani generis repa:rator societatem conjugalem et dornesticam, non solùirn
ad pristinam revocavit dignitatem, cu~ dixit (Dfatthœ·.,
c. xrx, v. 6): qiwd Deus conjunxit, homo non separet;
sed ad gradum altiorem longèque perfectiorem sublimavit, ubi et matrimonio sacramenti virtutem efficaciamque
simul indidit, et ipsos sponsos eoclem voluit charitatis
vinculo inviolabiliter uniri, quo ipse suœ quam sponsavit
Ecclesiœ perenniter adunatur.
Hinc na ta sun t, .sub evangelicà lege, pro singuli:s societatis domesticœ membris, nova illa prœclaraque officia .
ab Apostolo in suis epistolis passim enumerata, quœ
si fideliter ab omnibus observarentur, mox unaquœque
christiana domus, ad normam Ecclesiœ feliciter instituta,
non humana, sed angelica, non terrena, sed cœle:;tis societas verissirnè dici et l~aberi posset.
Quantùrn vero nostris diebus, spiritus, ut aïunt ' f'am·iliœ exciderit, non satis dolendurn est. Vita ergo parentum ad dornûs interiora redeat, ut labores et sollicitudines, sic preces ac gaudia, in conspectu Domini, communia sint et intima. Pater sudori non parcat, ut filiorum , pro conditibne , felicitati consulat. Mater sœculi
deliciis et vanitatibus abrenuntians natos fovea't , enutriat, doceat atcjue ad bonos mores informet. Unus et
altera filiis virtutum exempla prœbeant. Filii autern
patrein et matrem honorent ut sint longœvi super
terram; fratresque et sorores dilectione fraternà se in6
vicem prosequantur.
�-42-
CAPUT li .
De societate chili.
Non solùm societas domestica .ù Deo condita fuit, sed
etiam ab illo ut auctore naturœ causam et originem habet
societas civilis, quœ ordinatur ad hune finem, ut homines
quietarn et tranquûlam vitam agant in ornni p'Ïetate et
castitate. (Ad Timoth. c. n, v. 2).
Ex istius originis ohlivione innumera profluxêre mala,
ex quibus conturbatœ sunt gentes, et inclinata sunt
regna. (Ps. XLY).
Nec populis ulla fiet pax ullave prosperitas, nisi sciant ·
et recogitent Deum solum esse à quo et per quem constare potest et finem suum assequi civilis quœlibet consociatio .
Qualiscumque sit gubernafün.üs forma, societas civilis
necessario constat , ut per se manifestum est, ex uno
pluribusve hominihus auctoritatem gerentibus et exercentibus, et subditis oheclientibus. ·
Noverint èrgo principes et magistratus se Dei ministros esse suis subditis in bonurn (Rom., c. xm, v. 4), ·
eosque secunclum justitiam regere debere, memores verborum scripturœ : regnant1:bus i'.rnpiis, ruinœ homiTl/twi. (Prov., xxvm- 12).
�43 -
-
Noverint pariter populi se Dei ordinationi resistere si
potestati resistant, sibique horrendas parare calamitates,
et tandem damnationem acquirere. (Rom ., xm-2).
Si vero populorum duces aliquid contrà Iegem divinam
prœcipiant, tune certe obedire oportet Deo rnagisquàrn
horninibus. (Act. v -29).
CA PUT III.
De .sacc1•tlotii et
ÏWJHWii
COHC01•dhi.
sunt, inquit S. Gelasius papa, quibus principaliter mundus hic regitur: auctoritas sacra pontificurn.
et regalis potestas (Epist. ad Anast., t. iv,' conc. Labb .
col. 1182),.
-Quantumvis autem differat utraque potestas tùm objecto tùm fine, attamen cùm utriilsque Deus sit auctor, ·
dantur inter eas multœ relationes quas infringere non
licet. Etenim sicut tenetur Ecclesia divinam potestatis
civilis originem docere, obedientiam magistratibus prœs tandam promovere, animis inculcare prœcepta j ustitiœ et
charitatis, quibus bonum etiam temporale societatis maximè constat ; ità vicissim tenetur potestas civilis Eccle- ·
sire prosperitati pro viribus favere, ipsius auctoritatem
ac libertatem contrà impugnatores defendere.
Unde Tridentinum Concilium : « sœculares principes
Diw
1
/
�-
44 -
« Deus sanctœ fidei Ecclesiœque protectores esse voluit. »
Deindè admonet eos sacrosancta synodus ut officii sui
memoressint(Conc. Trid., sess. xxv, c. 20, de reforrn),
.et Gregotius XVI, ut pluris sibi suadeant fidei causarn
,es-se quàrn regni (Ep. Encyc., 15 aug. 1832).
Quapropter licet Ecclesia semper nec minùs validè
;Staret etsi infensam sibi terrenam potestalem haberet,
œrtum est tamen illum rerum statum noxium fore tùm
majori bono Ecclesire, tùm prœsertlm ipsimet r.eipublicœ.
« Nam, inquit Ivo Carnut., cùmregnum et sacerdotiU:m
·« inter se conveniunt, benè regitur mundus, floret et
"' fructificat Ecelesia. Cùm vero inter se discordant, non
·« solùm parvœ res non crescunt, sed etiam magnœ res
« miserabiliter dilabuntur. » (Epist. 238). Quod contra neotericorum quorumdam figmenta his verbis declarabat Gregorius XVI:
« Nec (nisi infausta) et religioni et principatui omi~
<< nari possemus ex eorum votis qui Ecclesiam à regno
(( separari, mutuamque Imperii cum sacerdotio concor« diam abrumpi discupiunt. Constat quippè pertimesci
« ab impudentissimœ libertatis fautoribus concordiam
« illam quœ semper rei et sacrœ et civili fausta extitit
« et salu taris. » (Ep . Ency c. Hi aug . 1832).
Hinc quidquid ad oplatissimam illam Ecclesiœ et regni
ooncordiam et pacem stabiliendam confirinandamque
confort, qualia sunt concordata, est certè legitimum ac
saluberrimum ; sicque sentiendum ac pronuntiandum ·
esse de Concordato anni 180 11 declaramus.
Concordata autem, ut potè cruœ vim habent convéntio-
�-
45 -
nis, inter duas potestates suprernas initi, eù usque civilern
potestatern obligant ,. ut huic non liceat, sub prœtextu
cujuslibet supervenientis rnutationis in formà régiminis
politici, contra ipsa quidquam statuere, eaque interpretari Ecclesiâ non consentiente vel non approbante.
TITUtUS IV.
DE QUIBUSDAM. EllRORIUUS DAMNANDIS.
CAPUT I.
Variorum e1•ro1•n111 conde1nna:tio 1•atlonalisml
nempè, inditrerentismi,mythismi, pant11eisml,
~oclalismi etcommunlsmi, hominumqne lmplo·
rum qul sacris scripturis et exemplis Ch1•istl
abntuntu1•.
Ut fidei depositum, Episcopis divinâ benignitate concreditum, integrum servetur, satis eis non est ut veritatem catholicam doceant et declarent; sed ipsis est quoque
studendum ut errores detegantur et condemnentur; quod
luctuosis hisce temporibus maximè necessarium, ubi li-
�-
4ti -
bertas etror.is , quam pejorem animœ mortem, Augustinus (Ep . cv. 10.) vocabat, quasi pleno jure regnat.
Huic officio, quantùm .in nobis est, satjsfacere volente~,
prœcipuos errore.s apud nos grassantes, fidelibus denuntiandos et reprobandos, juclicavimus.
,.,
§L
i>E
P.ATIONAL!S~lO.
Primùm damnanda occurrit illorum doctrina qui humanam rationem ut liunen omnimn luminum, aitctoritatem omnium auctoritatum immerito proclamantes,
ejus supremum jus et independens imperium profilentur, nullumque alium ducem aut judicem, nullam aliam
regulam in materià religionis agnoscunt, omniaque di--:vina ad sui intellectùs captum metinntur. Hœc quippe
doctrina, tum Dei loquentis et revelantis auctoritatem,
obligationemque credendi, tùm Ecclesiœ quœ est ( I. ad
T-im., c.
III,
v, 15) columna et firmamentum veritatis
magisterium explodit, sicque totum ordinem supernaturalem funditùs evertit ; cunctis erroribus circà fidem et
mores viam pandit, cunctaque mentis hnmanœ delira- .
menta consecrat, hominesque ad amorem sui cœcum et
e.ffrenatum impellit.
Hanc ergo cloctrinam Synodus reprobat, rejicit et damnat .
Cùm autem ad erroribus suis patrocinandnm, fucum-
�!
i
-
1
1
47 -
que faciendum, œvi nostri scriplores quidam Rationalistœ; quàm sœpissimè vocibus utantur Catholiçis, Revelationis, Mediatoris, Trinitatis, Incarnationis, etc. nomen
lllsurpantes, Synodus, ne circumveniantitr fideles (Eph.,
c. IV, v. 14) in astutià erroris, ipsos admonitos vult, à
supradictis scriptoribus, r.tsi voces usurpent Catholicas,
his tamen vocibus sensum affigi à catholicâ veritate prorsùs alienum.
§ 2.
DE QUADAM DOCTRINA
PROGn:ssus IN
MATERIA RELIGION'IS .
Non desunt hisce temp.oribus philosophi qui doceant'.
quascumque humanitatis vicissitudines et transformationes legi necessitatis absolutœ invincibilisque subjacere ;
Christianismum autem esse naturalem necessariumque
mentis hurnanœ evolutionis fœtum ; ipsum innumera
olim mirandaque beneficia populis contulisse; nunc vero
œtatis nostrœ necessitatibus votisque éxplendis imparem ·
existere; indèque, pro rationis humanœ progressu, pro
scientiarum ac politicarum institutionum statu, novum
dogma, cultum novum temporum hominumque n.ecessitatibus magis accommodatum postulari; novamque
illam religionem à philosophià esse depromeridam.
Porro hujusmodi commenta ~rovidentiam divinam,
hominis. libertatem, omne inter bonum et malum , justum et injustum, virtutem et vitium discrimen tollunt;
supernaturalem religionis christianœ originem institutio-
.l
i
!
1
�-
~8
-
nemque everlunt; doctrinœ Christi utpot(~ quàm perfectissimœ, omni ex parte divinœ, et veritates omnes felici~
tati tùrn privatorum tùm societatis necessaria§ complec~
tenti, summam inferunt injuriarn, sicut et Christo ipsi
qui est l-ux niwidi, via, veritas et vùa.. Prœdicta ergo
delirantis impietat.is commenta Synodus reprobat, rejicît
et damnai..
§ 3,
doctrina hœc est : nullum in Bibliis sa~
ctis contineri factum supernaturale, facta Vero quœ in
' illis narrantur, et à christianis ut supernaturalia haben~
tur, nihil aliucl esse, ut plurimùm, nisi ideas quasdam
formâ historicâ expositas, et etiam actiones merè natu- ·
rales, poeticis imaginibus adumbratas, quœ lapsu temporum, bonâ fi.de, ùt facta historica et supernaturalia
habitœ sunt. Istiusmodi syslema, non solùm doctrinœ
Ecclesiœ catholicœ planè infensum est, quœ multa saororum librorum facta, ut totidem fi.dei articulos profi~
tetur, sed ipsam christianam religionem, totarn prophe"tiis et miraculis innixarri, funditùs destruit, historicœ certitudinisfundamenta concutit etconvellit, Deumque ipsum
tanquam erroris auctorem arguit. Exitiale illud et er~
roneum systerna, Synodùs reprobat, rejicit et damnat.
~Iythistarnm
�~
49 -
§ 4..
bE ! N DIFFERENT!SMO ,
Pari repf'obatione dignum declarat Synodus impium
illud systema, Indifferentismi nomine designatum, quo
videlicet, vesanè asseritur omnes religiones œquè veras
et Deo gratas, aut œquè falsas, proindèque œqualiter
auf. colendas , aut nihili faciendas esse : religionum
dogrnata, ac diversa divini cultùs officia, utpotè vanas
et inanes religionis naturalis formas, ab uniuscujusque,
conscientià, aut locorumet temporum circumstanliis, aut
nativitatis sorte, aut legibus institutisve polilicis gentis
cujusqne pendere. Portentosa hœc cloctrina, omne veri ac
falsi cliscrimen in religione tollens funditws ac delens ,
œquajurrt, eaclemque ver.itati et errori commoda tribuens,
Deum verum ac 'sanctnm blasphemat , clivitias bonilatis
ejus contemnit, fidei christianœ veritatem ac ne-cessitalem perimit, et hominem ad veritatem natum, in re omnium gtavissimâ ac maximè necessariâ , errori misel'rimè tradit.
Nefando autem lugerrdoque systemati,- quod Lam la lie·
hodierriis temporibus in animarum perniciem grassatur,
omne effugium prœcluclif. Christus dicens : « Hcec est vùa
œte1·na 'Ut cognoscant le soliun Deimn verum et quem
misùti Jesimi Chrùtimi (.loan . XVIL 3), >> et alibi: « q1û
crediderit et baptüatiis fue1·it, salvu;s erü: qu.i 1Jerà non
crechderit , conclemnabitiir ( Marc ., xv. 116 ). )) Pariter
7
�-
1
50 -
Prit1ceps apostolorum ci'Lm ait: <{ el non est ùi alio aliquo salus: nec enùncûiudnomen est si~b cœlo datum honiinibus, in quo oporteat nos salvos fieri (Act. lV . 12) ; »
et divus Paulus affirmans unum esse Dominum, unam
fidem, unum baptisrna (Eph. 1v. 5) ; « quam fidem nisi
quisqueintegram inviolatamque servaverit, absque dubio
in œternum peribit (Symb. s. Ath.). »
§ 5.
DE PANTHEISMO.
Unicam in mundo existere substantiarri, nempè
Deum, cujus alia entia merœ essent modificationes, non
minùs irppiè quàm_absurdè asserunt hodierni pantheistœ. Juxta ipsos, omnis creatura, natura universa, ipsaque humanitas non discrepant, nec secerni possunt à
Deo qui mundum , non liberè sed neccessario, non in
tempore sed ab œtemo, non ex nihilo sed ex seipso,
seu ex suâ substantiâ .se ipsam naturaliter evolvente ,
produxit, ità ut Deus sit substantialiter omnia, et omnia
substantialiter Deus.
Quœ doctrina, ex impio Amalrico renovata, licet novis coloribus aucta, non solüm divina lœdit attributa,
secl et naturam ipsam Dei perimit, undè in purum putidumque atheismum recidit.
.
!taque vestigiis magni conCilii Lateranensis IV, · sub
. Innocentio III, insistentes, perversissimum illud systema
reprobamus, etiam et damnamus. Pater enim inendacii ,
�-
5·1 -
auctorum istius doctrinœ menl.em sic excœcavit, ut, non
lam hœretica censenrla sit, qiuhn frisana. (Labb. c0nc,
XI col, 148).
§ 6.
DE SOCIALISMO ,
Socialismi sumrna hœc est, hodiernre societatis b'im ci.at:hesticœ, tùmcivilis constitutionem basesque iniquas esse,
hominis felicitati ac juribus contrarias; ideoque prorsùs
immùtandas, aut radicitüs evellendas novœque soeietatis
formas instituendas esse. Ex iis verà qui commenta ista
protulerunt; multi eo devenêre ut asserant finen1 hominis
ultimum in· solâ hujns vitœ felicitate constitdi , omnes
natÛrales hominis appetitus legitimos esse; proinclèque
ipsis indulgere shie modo esse licitum. Hancce doctrinam
documentis ficlei circa 'finem hominis sctpei•naturalem et
originale peccatum necnon imeceptis eva:ngelicis de sui
abnegatione, de crucifigendâ came, plànè repugnantem,
omnium cupiclitatum incentivam, legem natui·alem om~
nemque· moralem sensum subvertentem , familiœ tandem societatique evertenclœ nal.am, Synoclus reprobat,
rejicit et damnat: secl patemo mœrens affectu insuper
fideles adjurat ut, « confitentes qwia peregi•ini et hos« pites sunt sûper ·terram, carnis renuntiantes ope« ribus, » ( Hehr. , xi-13) , felicitatem inaniter in
hâc lacrymarum valle non anhelent, secl corda sursùm
habeant; memores horum apostoli verborurn : « non
habem·ns hic manentem cim:tateni secl futuram inqui-
�-
!J2 -
« rirnus » (Hebr. xrn-14); sicque « per patientiani »
currant cc ad proposùitm certarnen n (He br. , xn - 1 )
ut seminantes hic in lacrymis, in exultatione metant in
cœlis.
DE
COMMUNl.SMO.
E socialismi princlpiis sponte fluit eorum doctrina qui
privati doininii jura, necnon receptas societatis clomesticœ leges abolendas esse asserunt. Hi veterum Gnosticorum errorem renovantes, cum ipsis inclamant: « leges
hominum peculiares summœ legis communionem abrasisse; rneit?n et tuum per eas subiisse ; sicque jam ampliùs non licere iis quœ naturà communia sunt, terrâ,
possessionibus, ipsoque matrimonio uti. >> ( Ap. Clem.
Alex. Str01n., l. 3, n. 2).
: Hœc autem Cipinionurn monstra quœ variis sub formis
temporum decursu apparuêre, semper detestata est et
reprobavit Ecclesia. Prœceptis etiam divinis quibus nedum ab alienarum occupatione rerum, secl ab ipso quoè[ne earum desiclerio prohibemur, maximè aclversantur;
universaque tùm rehgionis, tüm etiam cloctrinœ moralis principia subvértunt. ( Encycl. Pù IX , nostis et
nobiswm. )
Qu os omnes errores acleo'cuique societati infensos, cum
summo Pontifice feliciter regnante, damna mus et omnino
reprobamus .
�~
8.
DAMNATIO EORUM NEFAl\JJli TEMEl\l'l' ATIS QTJI SCJ< ll'T VRI S, EX EMl' Ll SQUE CHnt STI
AC SANCTOl\UM AD
STADI LIENDAM SOC IALISMl COMMUNISMIVE DOCTRINAU
ADUTUNTUR.
Inter tot nefanda quœ ab hcereti<.;is decursu sceculoru m
in religionis animarumque ruinam attentatœ sunt, temeritatem illam semper summèque detestata est Ecclesia,
quâ in suorum errorum fulcirnentum , privatis perversisque in Lerprelationib.us, scri pturam sacram depravare
ausi sunl ad sitam ipsorwn perd'it·ionem (n Pet. m , 16).
Ast perdiloruu1 hominum hodiè adeo excrevit audacia, ut immanibus socialismi et communismi commentis
ex doclrinâ exemplisque Christi, Apostolorum, primorumve christianorum, auctoritatem favoremqu e apud
populos conciliare- aggredian tur. Quem ut finem tarn. pravum assequantur, modis viisque omnibus , libris, diariis ,
picturis, sermonibus colloquiisque privatis tüuntur.
Idcirco decreto Concilii Tridentini innix,i, quo ii danir
nantur qui scripturamsacram ad suas sensws ·contorquent,
contrà eitm sensuin qiteni len'ltit ac tene·t sancta mat ~1·
Ecclesia, cujits est .fiuliccwc rle vero sensu-et intœrpretatione scripturarwn sanctarwn (Conc. Trid., sess. 1v)' ;
item judicio lato à feliciter regnanle Pio Papa IX contrà socialismi et communismi eri:ores, in Encyclicà quce
incipit Nostù et nobiswm, pleno co nsensu adhœrentes :
detestandam nefariamque impietatem: quà, jusl.itiam cu1 1
iniquit.ate., Cliristum curn Beliat sociantes , scri pl.urà sa-
�- 54crà, exemplis Christi primorurnque Christianorum ad
firmanda ,propagandaque socialismi ac communismi
commei1ta perversi h01nines abuluntur, omnino damna:m.us, et immanem hune abusum ab omnibus reproban dum esse ducirnu~.
CA.PUT Il,
De .Justitioo et Ca1•itatis officiis.
· Damnatis socfalismi et communismi erroribus, opporfunum duxerunt Synodi Aquensis Patres doctrinam de
·justitiœ caritatisque obligationibus declarare. Itaque justitiâ prohibentur homines ne proximi bona furentur,
detineant, aut ipsius jura alio quocumque modo violare
audeant; caritate vero .fubentur proximi necessitatibus
ex suis subvenire. Quœ diversi generis officia semper
a,.gnovit et docuit sancta mater Ecclesia. Qui igitur con-irarium asserit, furtum consecrat, ordinem à Providenti"â. institutum subvertit, ·Evangelio et Apostoli verbis contradicit, laborem justâ mercede frustratur ac ·lotam om- .
ninà pessumdat societatem.
�-
SS -
CAPUT III.
l\loulta ad .!!te1•.i1•to1•es qui 1•es , sive theologicas,
she 1•ltiloso1•Ulicas ti•actant.
His omnibus sive declarationibus, sive condemnationibus quœdam adjungere monita ad scriptores qui de
rebus, tùm Ecclesiasticis, tùm philosophicis, aut etiam
politicis disserunt, opportunum Nobis visum est. Non
equidem eâ mente, ut sive scribendi studium comprimatur, sive prœcidë;ttur, aut restringatur legitima ,opinionum libertas, verùm ut exindè scriptoribus via securior pateat et ex eorum scriptis uberiores Ecclesia
fructus percipiat.
I. Illos ergo qui doctrinam fidei et morum tractant,
paterno affectuetEpiscopalissollicitudinis jure monendos
censemus : . ne super his scribant, priùsquàm optimè
instituti, operarii inconfusibiles (n. Tim., xr-15). ,esse
possint, ut fides ipsa, ex eorum operibus, illustr.etur, non
labefactetur; et nullus detur retractationibus locus, .quœ,
pro nativâ mentis humanœ superbiâ, semper .sunt àsperœ et scriptori eas edituro sœpiùs periculosœ. Accuratè discernant fidem à ratione , opinionem à dogmate;
�-
56
~
mensun.un fidei ita servent, ut non sublrahatur fidei
quod est de fide, nec altribualur fidei quod sub fide non
est. Regulis tandem fidei ità attenti sint, ut, non solùm
sacrorum dogmatum calleant mentem, sed etiam for1nam sanoru11i verborwn habeant. (II Tùn., r-13).
Caveant prœserllm ne ità prœconceptis opinionibus, aul
systematibus confidant, ut ab his fidei catholicœ certi-·
tudinem omnino pendentem exhibeant. Concussis enim
his humanœ mentis opinionibus, conculi etiam videretur
:fides catholica; et, cùm in rebus clubiis quamdam emitlunt opinionem, ne innitantur proprio judicio, sed ad
obed iendum Ecclesiœ judiciis paratos se semper os.1.endant.
Sin vero scribant de rebus ad disciplinam, vel ad agendi
rationem Episcoporum ergà Potestales civiles spectanlibus, attendant summopere ne de surnmi Pontificis, vel
Ecclesiœ Anlistitum sensu temerè prœjudicent ; multo
magis, ne iis agendi rationem prœscribere, aut eos quas
si nt sui n1,û.neris partes docere quodammodo videantur.
Non enim anteire, sed subsequi ; non dirigere, sed obse~
cunclare eorum est.
IL Scriptores vcro qui de rebus philosophicis dissernnt, ne in alterutrnm horum scopulorum incidant, ut,
sub fi.dei magnificandée specie, 11ihil ralioni permittant,
nihilve ipsi certum esse jactent, ejusque omnem, tùm in
illustrandâ et vindic,andâ fi.de, tùm in motivis credibilitatis exponendis, usum adimanl; aut, ila ralionis vire
el juré!- extollanl, ul divina revelalio jam minùs necessaria
�-
57 -
videatur, ejusque clogmata ac leges ad normam et mo- ·
dulum humani intellectûs exploranda et definienda sint.
Quod certè non aliud foret quàm cœlestia terrenis , fidem
rationi, Deum tandem homini subjicere.
Meminerint ergo rationem non esse fidei adversam,
nec fidem rationi; veram philosophiam verarnque religionem non esse œmulas sed concordes, sibique invicem
ü1. indagatione . et demonstrat.ione veri naturalis opem
ferre, luceü1 prœstare, apprimè consociari. At, uhi ad
di vina et ab Ecclesiâ definita vel probata ventum est, ila
ratio partes agat suas, ut divinas non occupet, ut seq LLatur non prœeat, ut ancilletur non regnet. Ipsi enim
in iis sola obsequii gloria relicta est.
·'
Jll. Qui rehus politicis stu<.lia sua impendunt, civi lis
et politicœ potestatis primariam originem, quœ ab ipso
societatis Auclore est, cum variarum regiminis politici
formarum origine no_11 confundant. At vero, ex eo quod
hœ formœ à Deo determinatœ non sint, ne eas, quœ ]egitimè sunt institutœ, pro arhitrio mutandas esse existiment. Nec etiam ita formœ politicœ, cui sunt addicti ,
Religionem annectant, ut hujus sors et virtus ab illâ 0111nino pendere videatur.
1V. Omnes tandem quires, siveclivinas, sive humanas
men te vere christianâ, scriptis tractare volun t, carita tem in
' omnibus sectentur; non quidem pavidam illamfalsamq uc·
caritatern, quœ, ne hominibus displiceat, fovet errores,
veritatem eruhescit, sedeamquœ, 'veritatem :iÙni û et pa~.
�-
58 -
cem diligens, omnia pro veritale, omniaque pro fratrnm
salute tolerare et libenter subire novit; quœ etiam, sine
.mperbiâ cle veritate prœsumens, sùie sœvitiâ pro veritate (S. Aug. c. litt. Petil. 1. I. c. 29) certans, errantes
sœnari potiùs vult quàm oppugnari (de rnon·b. Eccl.
Cath. 1, 1. c. 2); quœ tandem, quantùm fieri potest, cum
omnibus hominibits pacem habet (Rom. xn. 18)'; quod
ut assequatur, ex S. Augusüno : «De incertis non j udicat,
« incognita non confirmat, proclivior est ad benè cre« dendum de ho)Iline.quam ad malè suspicandum; non
« se multum dolet errare cum benèèredit etiam de malo,
" perniciosè autem cùm malè sentit fortè de bono » ( in
Ps. CXLVII. n. 16).
Hisce vero :µi.onitis prœsidium, quantùm fert temporis
necessitas, prœbere volentes, Patrf)s hujus Concilii, clericis, cujuscunque sint ordinis, inhibent, ne libros·libellosve in rebus quœ ad fidem et mores spectant, typis
dent, antequàm ab Ordinario vel ab apostolicâ sede licentiam obtinuerint. Ucentia autem detur gratis , quamcitiùs et in proclromo . uniuscujusque libri excudatur.
Hortatur insuper hœc Synodus clericos, ne, inconsulto
Episcopo, de rebus sacris, aliisve gravis momenti, in
diariis scribere facilè prœsumant.
,.
�S9 -
CAPUT IV.
De Duello et iis qui sibi 11ecen1 i11fe1•111at.
« Deteslabilem, ac divind naturalique lege damna ~
(( tumi dite llorwn itsum, f abticante Diabolo introduc« l'llm,, ut crueiita corporitrn morte ani1narum etiarn
« perri-iciem litcretur (V. Const, Bened. x1v Detestabi« lem, et Cane. Trid., sess. xxv, de ref. c. 19), )) necnon
cœcum furorem quo vitœ, pertœsi, vel desperatione acti,
aut « itllius cavencli ca.rendive mali causd >> (S. Aug.
de Civ. D. l. I. c. xx), perdili homines , cujuscumque conditionis et sexûs, etiam debilioris , sibi necem
inferunt, exterminare summis in votis habens Synodus
Aquensis, omnes hujusce Provinciœ fideles monitos vult,
ab his flagitiis nos prohiberi divino prœcepto quo dicitur : " Non occicles )) . (Exod., xx, 13); nec solùm per
hœc summam societati prœsertimque familiœ injuriam
inferri, sed etiam supremum jus Dei in vitam et mortem
usurpari, cùm scriptum sit: cc Ego occidam et ego vivere faciam. » (Deut., XXXII, 39) ,
Si qui autem, falsi honoris umbrâ delusi, aut etiam
magnitudinis animi ostentandœ causâ , ad alterutrum
horum facinorum animo sint comparat.i , hœc perpendant S. Augustini verba , quœ , licèt ad eos solùm qui
�-
60 -
sibi necem iufemnt dicantur, nou minùs ad eos qui
in duello pugnam committunt speclant: cc Magis mens
a infirma deprehenditur, qure ferre non potest vel du« ram sui corporis servitutem, vel stultam vulgi opinio« nem : majorque animus meritb dicendus est, qui vitam
« rerumnosam magis potest ferre quam fugere ; et lm« manum judicium, maximèque vulgare, quod plernm« que caligine erroris involvilur, prre conscientire luce
« ac puritate contemnere. » (S. Aug., de civil. Dei,
lib.' r, c. xxn; V. et de pat.· c. x).)
�-
61 -
TJTULUS V.
DE J-IIS QUIE AD DISCIPI.INAi\'I SPECTAN'l' , MAXIME DE
PERSONTS ECCLESJASTICIS .
Regimen ecclesiasticllm duobus constat, docendà- scilicet ficle et statuenclâ clisciplinâ. Cumque de rebus ad
ficlem sive clocendam, sive indicandam in prœcedentibus actum fuerit, nunc ea stabilienda veniunt, quœ ad
disciplinam confirmandam et perfici~nclam pertinent.
CAPUT PRIMUM.
De Episcopo1•nm
officii~.
Quanta sit dignitas eorum quos· Spiritus Sanctus posuit Episcopos regere Ecclesiam Dei , ex superiùs dictis
satis apparet. Eorum auctoritati nunquàm derogari passa
est Sancta Sedes; nàm , aiebat S. Gregorius magnus, s1:
sua itn-icm:qiœ Episcopo jiwisd1'ctio non se1·va!ur, qiâd
�\
-
()~
-
alùld agitur, nis1: nt per nos, per q11,os Eccle.~iastiws
cilstodiri debiât nrdo, confundati1,r ? (S. Greg. , l. n,
c. 37).
I. Episcopalem ergo dignitatem colerè studeant sacerdotes, et summâ reverentiâ Episcopos, non solùni prosequantur, sed etiam illis arctioti obedientiâ devinctos
sè meminerint, illa S. Ignatii martyris verba sœpè recolentes: omnes Episcopum seqiàmini ilt Jesits Christus
Patrem ... Sine Episcopo nemo quidqilam faciat e01•um
quœ ad Ecclesia11i spectant ... Nàm memora.bile vestrum
presbyteriitni , digrmm Deo , üà coaptatum est Episcopo, utcordœcitharœ(ad Sniyrn.c. vm. ad Eph . c. iv);
necnon constitutionum Apostolicarmn dicta pensantes:
« Episcopus vobis prœsicleat , ut d1:gnita.te Dei cofw~< nestatus , quâ clerit1n mb potestate suâ tenet , et
?< toti populo prœest (Constit. Ap . 1. ri. c. ~6). »
Il. At Episcopi, sicul auctoritate cœterîs eminent, ità
vii'tutibus in Ecclesiâ prœlucere debent. Satagant igitur
ità suos mores componere, ut clerici ab iis pietatis, modestiœ, ac qilœ nos tantopere commenclat Deo, sanctœ
humilitat'is exempta petere possint. Nihil in eis appareat quod à Sancto eorum instituto sit alienian, quodque non simplicitatem ac vanitat·um contemptum prœ
.se ferat ... (Cane . Triel. sess. xxv, deref., c. i.)
1
Ill . Divinœ scriptm'œ ac sacrœ theologiœ lectioni piè
attendant, scripta Pati'llm et ecclesiastica documenta se-
�-
63-
dulo peivolvant, ut populum fr1, doctrinâ sanâ exhorlari ( quod est prœcipuum eorum mu nus ), et eos qui
contradicimt · arguere, potentes sint (Epist. ad Tit ., c.
I, 9).
IV. Officii prœtereà sui esse· putent, eos ornnes excipere atque audire, qui ipsos vel tanql.làm judices, vel
taüquàm'patres, vel consultores, adjutoresve·adeunt, iisque sese faciles· benignosque prœbere.
V. Meminerirrt juxta Trideritini Concilii verba": itài
prœesse sibi mbditù oportere, ut non in eis domin;entur, sed illos tanquàm filios et (ratt'és diligant; el'aborentque ia hortando et monendo cib ûliâtis deter:...reant, ne ubi deliquerint,. debitis eos pœnis coercere·
cogantur. Qiws tamen, si quicl per humctnam fi·agilitatem pecccire contigerit, ilta Apostoli est ab· eis servanda prœceptio ut illos argiiant, obsecrent, increpent in omni bonitate et pat1:entiâ ... Sin autem·ob;delicti gravitatem virgd opus fuerit, timc cum mansuetudine rig01·, cum misericordiâ fitdiciwn, cum bonitate severitas adhibendci est (Triel.. , se·ss. xm, de- ref. ,
C. Ij:
VI. Resideant in diœcesi suâ, gregi invigila'nfes, quasi
rationem pro ..animabus reddituri; et cùm inter episcopa}is officii munera, prœcipuurn teneat' locum visitatio ,
utpotè ad salutern anirnarum maxime necessaria, propriam diœcesim assiduè visitent; et muneri satisfecisse
�-
64 -
minimè existiment, nisi in visitandis paeœciis Canonom
prœscriptiones servaverint, tùm de spirilu ali animarum
curâ, tùm de temporali ecclesiarum statu·. Inl.ereà pro~
hibet hœc Synodus, ne Parochi inutilibus sumplihus,
hanc visitationem sibi gravem et onerosam recldaflt.
VII. Cùm ecclesiis cœterisque muneribns, ad anima mm curamspectantibus, providendi jus et otficium epis ·
copis incumbat, ipsis rriagnoperè commendamus, utjuxtà
mentem Concilii Tridentini, non assumant nisi quos
retate, moribus, doctrinâ, prudentià et aliis dotibus, ad
hœc munera obeunda magis idoneos judicaverint.
VIII. Episcopi comprovinciales in communione ora ~
tionum operumque sint. Graviter œgrotante aliquo ex
Episcopis, occurrat vicinior, maximè Metropolitanus, si
possibile sit, qui confratrem in Domino soletur et aclju vel. Mortuo autem Episcopo, solemnioribus ejus exsequiis
~ntersit. Omnes comprovinciales pro ipsius animœ refri ~
gerio tres missas privatlm dicenl, missarnque solemnem
celebrandarn curabunt. Episcopus auter'n qui mortuo
successerit, pro ipsius animâ, singulis anni.s , in die obitùs
anniversario, sacrum funebre faciel..
�.. · CAPUT Iî.
· be Capltnlis Ca~hedralibu111 .
.tathedralia Capitula, .antiq_uitate, eximiis mun'3r,ibtts
· hecnof1 ·prœrogati~is, maximè·commendantur. In prîmâ
Diœçeseos Ecclesiâ, orationis .publicœ munus a~implent
Canonici, divinœ majestati quotidie hymnîs ~t canticis
)a~des offerunt; et hi surit qui .multùm orantp'ro popu/.iJ
.et. univèrsâ civitate.. ( n Machab. c. xv. 14) ; Syriodis
intersunt; ad Conci.lia ProviriciaHa acivocanlur, Îbique
.per delegatos reprœseqfaritùr. Consultor.es sunt Epi~copi,
in ·casibû.s à jure et éoris1Jetudine determinatis ; et' primum; post Episcopum, necnon vicarios ejus generaies,
tenent locum: •
·
· .Sede vacante, oninis aci capÜülum transit . ordinaria ·
jurisdictio Episcopalis, et juri~dictionem 1stam exercet
. per officialem, seu vicarium quem, va:catione cognitâ,
infra octo dies consti tuere tenetur. (Conc. Trid., séss.
XXIV, c, 16).
Plures eligere vaiet v1carios , sed non eo numei;o, ut
.•jurisdictionem suam collectivè videatur exerc~ere, et ità
· .- menti Ecclesiœ adversari. ·
·
· 1° ·Canonici ,_cùm sint dignitate prrestantiores, virtute,
pietate et doctrin4, eâque ·morum integritate polleant, ut
.
9
'.
•
•
�- '66 ':-
\
fralripus sint cxemplm11, el merito Ecclesüe Sénalus dici,
possint. . .
2° Pristinos igitur, sanctosque de .residentiâ canones,
sedulo servent : nullus :nisi legitin)â et probatô. cau'sà,
abes~e prœsumat, pr~ter tempus vacationis nJ.mcupatum et à statutis prœfinittim. Assidua sit officio capitulari prœ- ·
sentia, nec à choro quis ' exeat, etiam ad alia murier1:1
ecclesiastica obeunda, nisi µrgeat necessita9-.
. 3° Horas cauonicas, tempore corripetenti, etîocodebito
dignè, att~ntè; distinctè ac devotè persolvant .·canonici.,cantantes ·quœ à chor.o cantantu'r, quœ psalluntur psallentes; pro".ideaùt Dominum iri conspectu_suo semper,
et ita si nt toto corporis habitu compositi, ut. mod~st-ia
· illorumnota sit 01nnibus honiùiibus .. (Ad Philip. Iv-5).
4, Missam conventualem pro benefactoribus quotidie
· 6fferendam noverint, nisi à .legitimâ: audoritate -dispei)~
· sationem impetra\rerint.'
·;
.
5° Renovetur juxtà veterem·.Ecclesiœ ~onsuetudihem,
modus ille vulgo pwictciti~ra · clictus quo constabat" de
canonicoruin· in officio prœsentiâ; muleta autem ab
Episcopo instituatur ex quotâ . civilium: pensionum .ad
formam , seu salteJ:!1 ]ux.tà mentem Tridentini Concilii
.( Sess'.xx1v .. cleref. c. 3.)
..
.
6° Epüicopo adunati, sic1;1t membra ~apiti; eum .singuléfri reverentiâ fllialique obsequio prosequantur' 'efus
prœscfipta sin~ero corde serv~ntes.
.
7° Concordiam, pacem et mutuam dilectionem h-a- ··,,·
beant, unanimes, idipsum invicem .~eritientes ('Rom~,
.xn-16). Meminerint enim, quûd in .eâdem domo regu"'
0
\
1
1
1
\
'·'
..
'
�-
67 ~
larem et communem vitam, primœvâ instîfütionè, degere
consueverant. Si ve,ro non adest eadeni vivendi fm;ma,
adsit tamen idein spiritus.
· 8° Statuta sua reverenti ac diligenti custodiant pietate, nullusque canonicus admittatur, quin solemniter
et sincerè se JUa servaturum promiserit.
Synodus Aquensis in ;memoriam revocat responsa data
à Sanctâ Sede, ut nimitùm novà statuta si Episcopis .op...:
pottuna visa fueriil.t, per Capitulû.m conficiantur, et ab .
·
îisdem Episcopis approbentur.
· 9° Quoniàrn ·ex Ecclesiis Metropolit~nâ; vel Cathedràlibus, ali~ cujuslibét diœceseos Ecclesiœ, · exempllim su. .
mendum habent, in sacris ritibus· et cœremoniis ohservandis , canonicîs curœ sit dilige~ter ea discete quœ.ad
cultùs celebrationem pertinent, ne hœsitantes; sed rectis
certisque moclis; sacras cœremonias expleant.
10° In capitu1arès convenius; in casibus. à jure ·ptœ-" ·
visis, in casibus .\ ero à jure non prœvisiS; Episcopo vo- "
cante , vel anr1uenle , diligenter acctirrant, ·cançniici ;
horum enim conventuum' observantia, tUm ad mores cleticcn'umj et alioruîn choro inservientium, ·componertçfos,
tùm ad legitimos ~ usus servapdos, · necnon ad abusus in
choro, in cantibus, in creremoniis prœveniendos àut corri.gendos, peruti~is esse ~oscitur. Quœ vero ibi .dicta'
tractata füerint, alto teneantur silentio.
11° Mortuo . Episcopo, tres primi de capitulo vicinum·
Episcopum (si fortè jàm no~ accesserit) vel eo impe-.
dito, alium invitent, et si fieri potest maximè Metropo:litanuin, qui statlm veniat, et mortuum tin~ cum ~œcu-
'1
1
l
1
et
\
1
'
�_,. 68 lari et règulari clero, solemni more, ad sepulch~um prosequatur. Eidem capitula hoc munus injungimus, ut
primo quoque tempore, Provinciales Episcopos omries de
Episcopi morte faciat certibres, qui jn Ecclesiis Cathe. dralibus missam, solemni cœremoniâ, pro ejus animâ
celebrandam cm::abunt. (Conc. Aquense, 1585) ~
12° Sede vacante non debet aliquid innovai·i, ·omnia
• autem servanda fideliter, usque dùm accedatnovus Episcopus, cui administrationis ratio reddetur. Eidem quoque Episcopo, teneatur capitulurn scripturas, si quœ pervenerunt, cœteraque omiiia ad Ecclesiarri pertinentia,
restituere. (Conc. Trid . sess. xxrv, de ref., c. 12-16)·.
CAPUT TJI .
De 1•al'ochis et eo1•u1n 1•eshlent.ta .
. , Parochi, in cer.tâ gregis Christi parte regendâ, Episcoporum quodam modo vicemgerentes.etcoràmsupremo
judicè .de-omnibus et singulis fidelibus sibi creditis rationeni reddituri, semper mem1nerint gra,vis illius prœcepti quo mahdatum est « omnibus quibus animarum
cc cura comrnissa est, oves suas agRoscere, prn his sa« crificium offerre, verbique drvini prœdicatione, sacra« mentorurb. administratione.. ac bonorum omnium ope.:.
« rum exemplo pascere, ,pauperum aliarumque misera-
�69 bilium personarÛm curam gerere, et in cœtera munia
~< pastoralia inc1:1mbere. » (T<t~l., sess. xx~n, ë. 1). ·
Cùm vero hœc omnia nequaquàm ab iis prœstari et
impleri possint, qui gregi suo non invigilant neque assistunt, sed éurn mercenarior1,1m more deserunt, cum sa ....
crosanctâ Synodo Tridentinâ · admonemus et hortamut
rectores Parœciarum ut divinorum prœceptorum memo- ·
res, factique forma grègis, injudicio et veritate pasc,ant et ·
regant. (T?'id., ibid.). ·
- Et declaramus eos obligari « ad personalem in territorio residentiam ubi injuncto sib.i officio defungi téneantur. » (Tr:id., ibid.).
Nec ullo etiam vitre periculo terreantur; quinimo Christi
vestigiis inhœrentes queni secuti sunt quotquot fuerunt ,
etiam nostris temporibus, veri nominis pastores, pro
ovibu~ parati sint animam ·~uam ponere.
·
Quod si rationabiÜ de causâ iter aggredi converiiat,
nop. discedat parochus nisi ad paucos dies, et si D0minica inciderit, nonnisi permittente Episcopo, aut salten1
urgente abeundi necessitate, ante disc~ssum prœmonito.
. St~us insuper.residentiœ oflicio lion satisfacere ·parochtim qui sœpè s~piùs abest, ·etiam ad tempus breve;
et a~ èo, in quolibet absentiœ casu, parœciœ sollicitè pro.· videndum esse. ·
.
r<
r.
<
•
.§ 1.
•
i
DE YE!\Bi DEI l'RlEDICATIONi;;,
«
« Quicumque pa:rochiales .vel alias curam anirnarum
habentès ecclesias o:btinent, dîebus salterri clorninicis
1
�-
70 _ .
« et festis solemn:ibus plebes sibi comn:iissas, pro su4 et
(( earum 'Capacitate pascant salutaribus verbis; docendo .
cc quœ scire omnjbus necessarium est ad 'saiutem, annuntiandoque eis cum brevitate et facilitate sermonis vitia
« quœ declinare et virtutes quas sectari oporteat , . ut
<( pœnam .œternam evadere et cœlestem gloriam con<< sequi valeant. » (Cane. Trid., sess. v, de ref. c. 2).
. l\'Iemores sint subl.ùnitatis Verbi <livini, ne illµd imparati prœdicent ; . prudentiœ et caritatîs , ne quis
.incautis verbis offendatUr; ordinis quo gradatlm audientium mentes ad doctrinam et vitam, christianam informentur ; fervoris quo 01nniun;i · corda ad Dei amorem
accendantur; et etiam quando vulgari et plebeioidiomate
• utendi necessitas est, necnon in collationibus publicis,
dignitatem in sermone, servent, quœ 9mnem facetia'.m
excludit, et vooem, motusque corporis omnes nioderatur.
Si quando in ministerio verbi . adjutores su nt accer;;endi 1 ii pietate sint ac scientiâ conspicui, diligenti sa..:. .
· orarum li tterarum studio exculti, non sui sed gloriœ· Dei
unicè amatores, animarum salutem, et non turpe lucrwn sectarites , verbum Dèi fucato sermone inanive
philosophiâ aut mundanâ ·politicorum systematum aP.~
mixtione non aclitlterantes, sed veritatem ab Ecclesiâ tra.,
ditam fideliter, cuin auotoritate et gravi argumentorum
pondere pro populi captu asserentes et confirmantes: .
Sacerdotem ab Episcopo non approbatum minimè ad
ooncionandum admittat parochus nisi forte apprimè no. tum, nec tune etiam ·nisi semel aut iterùm .
Quadragesimalis autem velA.dventûs· stationis et etiam
.lt
.
t
'
\
\
\
1
'
'
�-
7·1 -
exercitiorum spiritualium concionatorem advocai·e non
prœsui:nat, nec illum quidem prœmoneat, nisi prius consens~rif Episcbpus.
· · Magni jejunii tempo1;e, viris et quidem solis, peculiares, sires utilis et oppàrtuna ducatur, c011ciones habean-·
tur et duobus saltem diebus; prœter domilücam, fideles
. cuncti ad Ecclesiarri vocentur, de vitre christlanœ manda lis ac prœcipuè de annuœ confessionis et communionjs
Pascalis prœcepto instruendi.
§ 2.
DE
CATECIHSANDIS PUERI S.
Cura doc~ndi pueros fid.ei rudimenta inter prœcip~a
parochorum munera locum lenet : non enim hujus 9fficii pretium et excellentia · sunt humàno sensu dijudi....:
canda atque pensanda; et si ad prœsens humile illud
videatur, causa tamen lœtandi in post'erum erit pro
fructuum qui e~ eo p~rcipientur saluberrimorum ubertate. Neminem quippe fugit· quasi sub pàstoris sui manu
O!Imino esse pueros, adeo ut expeditiùs, pro tener~ retatis
docilitate, sanis _i~stPuantur doctrinis et ad ·religionem
virtutemque informentur.
Parochus eximio atque perutili de caJ;echis@.ndis pue-:
ris operi incnmbens prœ oculis habeat œtêrni Patris Sapientiam quœ in terris conversans pueros ad se venire
jubeb~t, nec unquam tœdio vincatur si labor)ît arduus, .
sed illos tanquàm parvulus in meclio eorum, et velul
�.,_.. 72 __.,,,
nutriœ fovens filios suos (i. Thess. c. n. 7), Jacte verbi
pa:séere gaudeat. ·
Vicariis hujusce ·muneris partem accipientib~s; non
exonerattir parochus ab obligatione quœ ei potissimùni_
incumbit. Ut enim catechisandi munus congruè •. dignè
atqile frucluosè impleatur, .· exquisilâ opus est ,prudentiâ
.et experientiâ.
Quanta sintcatechisrriorum de perseverantid dictorum
corrimoda nem,o animarum curœ addictus .non intelligit'
quantùm fieri
ldeo ·valdè exoptat Synodus Aquensis
potest, in omnibus pErrochiis instiluantur.
ut,
·CA.PUT IV,
..De sc~l::trn1n cura.
Vigilanti animo provideat parochus ut in seholis et
boni foveantur mores.
sana doctrina tradatur
Si deprehender_it parochus , in sçholis irrepere , in
animarum detrimeritum , abusus_quibus facilè mederi
non possit, ad · scholastrum a:h Episcopo constitutt1m
recurret ejB.sque ·consiliis fideliter obsequetur.
et
•
�-- 73 ---~---~
-
-.
----~ -.
___ ___
.:.__.. ~
, _,_
CAPU.T V •
•
De œgrotantlnm c.-ra .
'.
· Magnoperè curabunt pa.rochî ne quis in parœciœ suœ
territorio è vivis decedat sacramentis Ecclesiœ non mu-.
nitus. Ideo ~ihil prœte~mittent quo de statu œgrotantium
certiores fiant. Ubl primo resciverfot a1iquem gravi _morbo
laborarè, ad domum illius quantociùs àcc~dant, 1icèt non
fuerint vocati. /Egrbtum in spiritu. mansuetudinis verbis
·et agendi m.odo sic allicere conentur ut vel obstinatum
• in malo proposito, Deo lucrentur. Sœpè ilium visitent,
egéntem eleemosynis juvent, anxietatibus vel doloribus
vexatµm paterno solentur affectu, in discrimine saluti~
positum ferventi prece necnon . missœ sacrificio ad sa...:
, niora consilia reducere nitantur.
·caveant .autem ne procrastinent in beneficio absolu·tionis impertiendo prœsertim cüm periculum mortis aderit probé!-bile ; sed in quantùm sinent temporis angustiœ
confessum et a1iuhdè efficaciter dispositum absolvant ;
quamprimùm etiâm sacro vialico et extremà unotione
' ·
ipsu,m comrÎnmiant. . .
. Ingravescente morbo et urgente ultimo agone œgrotum
licèt sacramentis refechim' non deserant, sed per se aut
vicarios omni ope.et preoibus necnon iteratâ absolutione
ei subveniant.
10
�-
74 -
. CAPUT VI.
De succu1•salium ecclesia1•111n 1•ectoribus.
Licet minorum ecclesiarum rectores immutàbili ap~d •
nos titulo non gàudeant, sed ad Episcopi nutum sint revocQ.biles, verè . tamen 11arochi' nominantur.et sunt; ipsis
ergo jura parochorum omnia necnon et officia compe- .
tu rit.
Cùm gravissimam de horum statu quœstionem sibi
res~rvaverit ~ancta Seeles (Brèv. ad Episc .. Leod), in
prœsenti Synodo, èâ.de re nihil' decei-nen.dum occurrit.
CAPUT
•
vn.
:Ue secundat•iis· presbyte1•is, sen ile parocl1orum
Vica1•iis.
Vicarii ab Episcopo eliguntur. Parochis ih quorum
auxilium missi su nt, in his quffi' ad parœciœ ,regimen per-:
tinent, fideliter obediant, salvo tame'n in rebus gravioris_
momenti recursu ad Ordinar_iu~ qui dubia solvet. Consilia vero et monita quœ nonnisi benignè dar.i debent.ar- . •
bitrisquesef:11otis, humili animo ac reverenti suscipiant. . ·
• Ad omne opu~ bonum, in parochorum . obsequiuµi et
solatium se paratos semper et expeditos exhibeant.
.
�~
75-
Parochos hortam.ur in Domino ut paterno affectu suï
niuneris adjutores prosequantur; eos ad vària:s pastoralis
offiCii partes prudenter informent.; de eorum scientiâ et
virtute, laboribus et successü Episcopum certiorem ta...:.
ciant.
Memores sint tùm rectores, tùm vicariî, sermonis qui
scriptus est: alter alterius onera p_ortate (Gal., VI. 2),
ut commune jugum, onus animatum, suavius fiat et levius
per mutuam caritate~.
Maximè commendat Synodus exoptàtque ut in eàdem
domo maneant et ad eamdem Ihensam consedeant parochus et vicarii' sicque securiùs et efficaciùs unanimes si nt,
pacem in 'parœciâ foveànt et servent,. mores .habitusque
ecclesiasticos retineant.
CAPUT VIII.
Be Capellanis
et
adjunctls P1•esbyteris.
1. Capellani .cura·m animarum haberi.tes , moniales
aliosv:e sibi commissos fidel~s. ad legis nürmam et con- '
suetudi_nis; secundùm concessçis ab '.Episcopo faculfat~s
ver~o pascant et sacramentis., salvis, _si quœ sint, parô-·
chorum juriblis, salvo item re,.cursu,· in dubiis, ad Ordinarium à quo consilium accipiatur aut etiam auxilium:
2. Presbyteri adjuncti qui alicui muneri 'in parochiis
exefoendo assignantur' parochorum subjaceant regimîni
�- 76 .,.et divinis intersint officiis. Quos autem aut retas provecta, . aut ad versa valetudo aliave causa ab animarum
curâ removet, hortamur ut sacerdotibus cœteris adunati,
per pietatis opera et .cievotam in choro assist~ntiam œdi.ficationi consulant .
. CAPUT IX.
De Vlta et Uouestatc tllc1•lcorum.
.
.
1. Veterem et ubique vigentein innovantes disèiplinam, omnibus clericis in sacris ordinibus, con~titutis, ·
sub. pœnâ suspensionis prohiberrius ne in domicilio suo ·
aut famulatu detineant mulieres quœ annum'. œtatis non
expleverint quadragesimum; tantùr:nmodo exceptas volumus secundùin patrum Nicœnorum decreta, matrem ,
sororem., amitam et neptem; hanc autem non inconsulto ·
Episcopo.
.
2. Ne quis militans Deo implicet se negofüs sœcularibus, aut nimià -sed incaulâ cordis .facilitate impulsus
variis se objiciat molestiis, prohil:ietur sacerdotibus, ne
absque Episcopi licentià pro quocumque spondeant.
· Iidem non contrahant debita per quœ invadendi ~or
pùs jus datur ; meàicre artf' aut chirurgicre operam non
impendant ; venationem ·cuxn armorum strepitu non
exerceant ; ·nec nundinis intersint.
3. Ad omnem avaritiœ suspicionem amovendam, et
�-
77
dignitatem ministerio pastorali servandarri, nullus Pres- ·
byter,Episcopo incomulto, domum vefagrum, ubi curam
habet animaruin, sibi audeat acquirere.
4.. Ut dignè Deo conversari et merito ad tremenda
valeant accedere mysteria , sacerdotes ·portas sensuum
accùratè custodire , necnon frequenti ac diligenti con- .
fessione conscientiam ·mundare adnitantur, et, ut in
vocatione sanctà sanctos se exhibere queant , ordinem
quolidiè servandum sibi prœfiniant à quo quàm minimè
·
recedant.
5. Sic deniquè « decet clericos vitam moresque corn~
« ponere ut habitu, gestu, incessu, sermone, ·aliisque .
·« omnibus rebus nil nisi grave, moderatum ac religione
(( plenum prœ se ferant.)) (Triel-., sess. XXII, de Ref. c.1).
Exind~ coronâ elericali omnes sint insignili, veste Eccle~
siasticâ semper induti cernantur , nec nisi femoralibus;
juxtà formam antiquam; brevioribus . .Conversatio cum
sœcularibus nec nimia nec incauta ; visitationes inutiles ,
colloquia cum mulieribus superflua aut prolixa res€canda
existiment.
Commessationes lususque publicos aversari convenit,
nec licebit nuptiarum co.nviviis interesse aut baptismatum,
nisi gravi de causâ ab Episcopo .probatâ. Perversorum
quoque hominum in societatis et Ecclesiœ perniciem conjuratorum laqueis irretiri . non se sinant presbyteri ;
·armis vero justitiœ, fide et scientiâ decertantes, victoriam
reportabunt, Christi bonus .odor per eos diffundetur et
ita se ipsos et qui eos·audierint salvos facient.
�-
78
TITULUS VI.
DE l\'lONIALIBUS AC PIIS SODALITATIBUS.
CA·PUT PRIMUM.
De l\lonialibus .
Quonîam ex monasteriis piè institutis et ritè administratis in Ecclesiâ Dei multùm utilitatis atqu~ splendoris
oritur, iis paternâ et assiduâ sollicitudine invigilahunt
Episcopi.
1. Nullum in provincià Aquensi instituatur monas-
terium monialimn absque Ordinarii licentiâ, prœcognitis·
ab eo regulis atque statutis; opportunitate temporis eL
locorum compertâ, perpensisque fücultatibus an sustentandœ domùi sufficiant.
Il. Nulla puella in monasterio habitum regulare'm
suscipiat, nec professionem emittat guin priùs diligenter
exploraverit Episcopus, aut ëjus vicarius generalis, ·
aut aliqiliis .. , ab eù deputatus, virginis volùntatem, ..
an sciat quicl agat, an sit plane libera, an habeat con.~
�79 -
ditia1ies reqiiisitas }uxtà illius ardinis regiûam. Nevero, Episcopo inscio, puella hahitum religios1:1m sumat
vel pl·ofessionem emittat, tenetur prœ(ecta manasterÏO'
eum de die prrefixâ ante mensem certiorem (acere (Cane.
Trid., sess. xxv, cap. 17, v. ef. Const. Ben . xrv. me.
Pastaralis).
III. Qurelîbet"domus superiorem haheat vicarium generalem aiit alium ab Episcopo designatuin, nisi sibimet
-curam istam reservave1·it Episcopus. Ille autein non sit
confessarius ordinarius monialium q.u:i et superior.
IV. Meminerint sanctimoniales vocationis sure, ptretiosaque illi~s charismataseriomeditantes, ad perfectionis
apicem pro viribus nitantur. Hrec S. Bernardi verba grato
et lretanti animo . secum revolvant : in religione ·homo·
vivit puriùs, cadd ra1·iùs, S'tf,rgit velociùs, fricedit oau-·
tiùs, irraratur (requentiùs, quiescit se·curiùs, mari-·
tur fiduciùs, purgatur citiùs, prœmiatur copiosù'ts ..
(Ex Hamil. in Matt. c. xm-45),
1
V. Ad sure igitur regulre prrescripta vitam instituant
et componant, atque imprimis sancta pa:upertatis, cas.titatis et _obedientire vota, vel si qure aiia sint peculiaria
"
1ldeliter observent.
VJ. Nulli_autem monialium liceat post professionem
éX:irè è inonasterio clausurre subj~cto, etiàm ad ·breve
tempus, nisi legitirriâ dé causâ ab Ordinario approbatâ et
de ejus licentià scripto datâ.
�-·so VIL Nemini· etiam cujuscumque sexüs, aut Condi....:
tionis et œtatis fuerit, · intrà r-epta monasterii ingredi
concedatur nisi ex Episcopi vel superioris permissû.
VIII. Tenentur Episcopi vel alii superiores bis aut ter
singulis annis confessarii extraordinarii . sanctimonialibus copiam prœbere, qui omniitm confessiones audire
debeat (Gorie. Trid., sess. xxv, de regul. cap. 10).
Eodem· modo provideant Episcopi aliaruin quarumcumque puellarumin communitate degentium cœtibus: .
.
'·
l
1
.\
l
IX,. Quoniam ex bonorum temporalium usu imitilî
aut illegitimo disciplinœ regularis imo et ipsorum quandoque monasteriorum ruina oritur, Episëopo aut ejus
delegato, secundùm ~ujusqu.e ordinis regulas, reddatur
·ratio ab iis quibus commissa est bonorum temporalium
moRasterii administratio .
CAPUT IJ,
De pœnitentiom Confraternhatibos ac alils Ptls
Sodalitatlbos virortim ac mulie1•om.
Confraternitates pœnitentium, necnon aliœ:piœ soda~
litates, per communia precum exemplorumque adminicula, sodalibus valdè prosunt et in parochiis œdificaaionem cultûsque decorem promoveré valent.
�-
81 -
Quem ut tàm pium làmque optabilem finem altingant,
Concilium hœc statuit et decernit :
1° Nulla erigatur confraternitas aut sodalitas in pro-vinciâ Aquensi absque Ordinarii licentià.
2° In admitteridis sodalibus, major de integrilate vitœ
quàm de numero ratio habeatur.
3° ·Quœlil>et confr!lternitas statuta habeat ab Episcopo
approbata quœ, ut faciliùs à singulis nosci et observari
queant, quotannis saltem, in conventu genera1i legantur.
4°· Confraternitatum superior sit Ecclesire Patochus,
nisi ad hoc munus sacerdos alter ab Episcopo deputetur.
5° Nulla in pœnitentium sacellis a:bsque leg~timâ facultate celebrentur exercitia, nec unquàm missœ parochialis horâ vel officii vespertini.
6ô Prohibemus ne, occasione- festi cujuslibèt, comessaliones et convivia prœsertim œre sodalitio in posterùm
fiant; quem pessimum, quibusdam in locis abusum introductum omnino damnamus=. ,
7° Sodalitates puellarum et mulierum Parochi foveant,
ut sex.us debilior è profanis cœtibus evocatus securiùs in
innocentiâ servetur et in viâ pietatis non deficiat.
Secl et plurimùm incumbant iristituendis fovendisque sodalitatibu,s virorum ac adolescentium, prœsertim
quùµi nihil illos œquè moveàt; nihil alliciat ad officia religionis adirnplenda quàmip~orummet sodalium exempla -
11
�TITULUS VII.
DE
SACRA MENTIS JN GENERE.
Ut sacramenta quœ Christus ·Dominus pro immensâ
suâ caritate ad hominum sanctificationem et salutem
instituit, quâ par est reverentjâ tractentur et quâ decet
veneratione à fidelibus suscipiantur, nonnullas salutares.
regulas referendas aut etiam: stabiliendas duximus,
CA.PUT PRIMUM • .
De Ministrorum ObJigatiooib11s.
1°.Meminerint parochi omnesque alii ad quos cujusvis .
sacramenti spectat administratio, .~ancta nonnisi sanctè
tractanda, ideoque convenienti reverentiâ et prœsertim
cum conscientiâ purâ tractent, ne « lethalis peccati labe
« infecti, ·dùm aliorum saluti student, sibi œternœ si.nt
<< damnationis ministri)) (ex Concil. Aquensi ~585.J.
2° Quâcunque diei ac noctis horâ ad sacramenta mi~·
nistranda vocati ' nullam in officio suo prœstando
)
�moram inlei'ponarit, prœsertim si riecessitas ui·geat, eJ~
ita promptos facilesque se exhibeant, ut omnibus mani-'
festurn sit, se nullius laboris aut incommodi habere ra-:
tionem.
3° In ipsà sacramentorum àdministratione, ritus omnes ab ·Ecclesiâ prœscriptos religiosè servent, verbis rebus.. ;
que ad essentiam s~crarrienti pertinentibus attentos se·
plurimùm prœbeant, actualemque, quantùm fieû poterit,
~ntentionem éfforment id faciendi guod facit Ecclesia.
4° Cùm sacr'a:menta eo uber'iores animabus gratias
confer'aht quo majori pietate . ac religione sliscipiuntur;
paro.chi frequentet eorum vi'm , m:axim:è düm ea admi-=
_nistrant, ewhcare curent , et ad illa piè reverentel"que'
·
suscipienda, fideies' adhol'tenlur.
èAPUT
De
Ii :
Baptismo .-
1° Pai'oc&1, ve'rba Salvatoris :· n{s{ qu{s rer,;aius fiieril ·
éx aqud et Spfritu Sancto' non potest introïre in
regnurri Dei' (S. Joan., c. m, v. 5.) prre ocülis habentes,
summoperè caveant, ne suâ incuriâ quispiam· hoc sa:cramento non tecepto è vivis exceda:1- Denuntient paren-·
1ibus obligationem ipsis ineumbehtem füios su-Os quan-'
�:- 84 ·tociùs baptisandos offerendi, ne malè ·consultâ procrastinatione, periclitetur illorum salus œterna.
Sedulo invigilent, ut omnes, prœsertlm obst~trices, de
baptismo ritè conficiendo edoceantur.
2° Infantes expositi, quique domi à laïco in necessitate baptisati sunt, sub conditione iterùm baptisentur, nisi
testimonio om.ni fide digno, constetbaptismum fuisse ritè
collatum.
·
Qui ex hœreticis ad Ecclesiam veniunt, ne, inconsulto
Episcopo., rebaptisentur.
3° Priusquàm ad aliquem baptisandum accedant parochi, sciant, quantùm fieri poterit, quot et quales susceptores à p?.rentibus electi fuerint, ne fortè indigni ,
inepti, admittantur vel publicè r.epellantnr, quod œgrè
ferent.
4,• Ab hoc arceantur officio infideles., hœretici, schismatici, nominatim excommunicati et interdicti, notorii
concubinarii et ii etiam qui civile contraxerunt matrimonium, nec illud in facie Ecclesiœ inire curant ; infames, hi qui sanâ mente,~ non sunt et muti quos sufficienter de religione edoctos non constat.
5° Prœtereà unus tantùm sive vir , sive mulier juxtà
SS. Canonum instituta , vel ad summum unus et una
haptisatum de baptismo suscipiant ( Cane. Tr·id. sess.
xx1v c. 2. de Ref. ·matrirn.) Eos autem patrinos saltem
in œtate pubertatis ac sacramento confirmationis consigaatos essé rriaximè convenit (Rit. Rom. de sacr. Bapt.
de Pµtrin. ) , eorumque nomina ritè describantur m
regesto, juxtà idem Rituale.
�-
,.
8; ) -
6° · Doceant parochi.patrinos quam cognalionem et affinitatem contraxerint et ad quid obligentur, « ne igno;_
« rantiam in suo munere prœtendant. » (ex Cane. Aq.
1585).
7° A ritibus et cœremoniis baptisma non disjungatur
absque licentiâ Episcopi; licenti& au.lem acceptâ, baptisn;ia iu Ecclesià conferatur, nisi aliter concessum fuerit.
8°. Acta in quibus baptismi, matrimonia et sepulturœ
insc~ipta sint, sedulo serventur.
In,super in codice scribantnr qui primo ad sacram
mensam accesserunt, aut confirmalionis sacramentum
susceperunt.
Horumce actorum duo erunt codices, quorum unus in
officio episcopali, alter vero in archivis parochialibus deponetur.
1
•
CAPUT III.
De Confirm:ttione.
·1° Sacram~nti confirmationis in quo Spiritum Sanctum accipiunt fideles, et milites Christi efficiuntur, natu:rarn ac effectus ·populos ·sibi commissos doceant parochi.
2° Sedulo disponant eos omnes qui congruentem œtatem et rationem habent, ut dignè saèro chrismate signari
valeant, n~ quis majori œtate provectus, tanto defraudetur auxilio , scientes culpabilis sanè negligenliœ ]:ealu
�86 -
-
teneri fideles, s~ cùm possint ad confirmationem acce.ifore, illam renuunt aut omittun t.
· 3°· Prœmissis spiritualibus exercitiis confirmandos
prœparent, ac ità res omnes disponant, ut cùm aderit
Episcopl}s, qmnia secq.ndùIT). ordin~m fian~ ..
CAPlJT TV.
§
L
pE MISS..!': SA,CRIFICIO.
Quanta cura adhibenda sit, ut sacrosanctum missro
~mcrificium oni.ni religionis cl}ltu ac veneratione celebretur, quivis facilè existimare poterit, si consideret nullurn
a.liud opus adeà sancturn ŒC divinu1n à Christi fidelibus trnctŒri passe quàm hoc tremeridum mysterium,
(Concil. Triel., sess. xxu. de obs . in cel. 1lfiss.)
Quocircà omnes et singulos sacerdotes horta~ur et
obsecramus in domino, ut frequenti ad sacramentum
pœnitentiœ iiecursu, cordis munditiam foveant vel reparent. Enixè commendamus,.:ut nullus ad illud sacrosanc-.
t~m missœ sacrificium celebrar_:idum accedat, nisi priùs
per &liquod temporis spati.um in ipsâ ECGlesiâ,' si fieri pos..,
1
1
\
L
�-
87 ·-
sit, metlitationi vacaverit. Volumus insuper cœremonias
ac ri tus quos · sancta mater Ecclesia in missâ .servari
statuit, accuratè à sacerdolibus custodiri ; nec certe habendi sunt à peccato immunes ii qui irreverenti prœcipitatione (etsi ab onerosâ prolixitate cavendum est), ·au t
inconvenienti corporis situ, vel gestu adstantium pietateni
contristant. Curent igitur ut. prœsertim dùm ad altare
accedunt sacerdotes, nihilnisi grave, moderatum, religione et modestiâ plenurn in sui ac · populor~m œdificationem prœ se ferant.
Cùm pro parochianis offeratnr missa parochialis 4icta:
ibique verbum divinum prœdicetur, jejunia, abstinentiœ,
festa denuntientur, monitaque specialia dentur fidelibus,
et omnes tanquam cor unum et anima ùna, sint in conspectu Dei, super Christi altare oblati, hortentur parochi
plebes sibi commissas ut, quantùm fieri potest, banc missam audiant, licet vi prœcepti Ecclesiastici non teneantur; ~nimis in.super eorum qui prœcipuas veritates
é1d salutem necessarias ignorant , huic missœ interesse
propter verbum divinum ibi prœdicatum 1nculcent, illosque ad veritates istas addiscendas , jure naturali et
divino astrictos esse, monere non negligant.
§ - ~.
DE ,CULTU ERGA SANCTISSIMUM EUCllAnISTIA': SACRAMENTUM • .
Cùm ad divini ai:noris ignem in .cordibus fidelium accendendurn nihil efficaciùs sit quàrn intimus devotionis
�-88 -
affectus ergà sanctjssimam eucharislîam, omnes .ac singulos animarum pastores obsecramus per viscera misericordiœ Dei nostri, ut cultum ac debitum honorem tàm
eximio sacramento, verbis, actibus omnique zelo proinovere conentur .
Quapropter in suis parochiis pias sodalitates instituendas curent, vel institutas foveant, quœ finem peculiarem habeant Sanc~issirrmm Sacramentum colere, illud
statutîs horis adorare, et cùm defertur, religiosè comitari, fidelesquesibicommissos instantissimè etiam adhortentur ut venerabile sacramentum în Ecclesiis frequenter
visitent, quibus ipsi exemplo prœire studeant.
§ 3.
DE SACRA
CO~IMUNIONE .
Quoniam vero per pium atque frequentem sacrœ corrimunionis usum, à Christi fidelibus eucharistiœ perfectissinms exhibetur cultus, ad sacrum conv!vium sœpè sœ~
piùs eos invitent et uberrimos gratiarum thesauros in tàm
. prœclaro sacramento ahsconditos 'explicent. Illos tamen
prœmoneant pro frequentiore communione fervidiores
··
requiri dispositiones.
§ 4.
DE GOMMUNIONE PASCUAL!,
Cœtcrùm cùm tot christiani non alliciantur eucharistiœ amore imôque super cibo isto cœlesti nauseent, ad
�-
89 -
ipsum desiderandum et sumendum urgeantur prœeepti
Eccle$ÎOO denuntiatione. Ideoque bis in quadragesimâ,. id
·est, dominicâ primâ, item que palmarum, ·à parochis populo christiano summatim promulgetur quartoo Synodi
Lateranensis decretum, Ornnis i~triu.squ.e sexâs, etc ..,
et unusquisque fidelis admoneatur se sa:ltem s_emel in
anno, et in paschate, 1n suâ parochiâ communicàre teneri, nisi de licentiâ Ordinarii, vel parochi, sive à jure
aut consuetudine facultas adsit alibi comrimnicandi .
§ 5.
DE Pr.IMA COMMUNIONE
PUERORU~I.
Provideant parochi ut pueri primâ vice ad sacram
synaxiin admittendi , ad tam prœcel~ens opus ritè dispoi:iantur. Sint igitur maxünè solliciti dé pueris istis docendis èt informandis, ut optimè probati ac sanè corpus
dominicum dijudicantes , de pane illo edant 1n rectam
christfanœ vitre compositionem.
·Prima .communia.in propriâ parochià fieri. debet, nisi,
·ut alibi fiat, legitima obtineatur dispensatio.
§ 6.
DE SANCTISSIMO VlAl'ICO E'l' ULTIMA. COMMUNIONE.
Memores sint etiam parochi omnes .christianos in periculo mortis constitutos ac diseretionis annos adeptos,
prœcepto divino --ad communicandum teneri ; ideo di12
�-
90· -
ligentissimè consulent ut regrotantes parochiarii sacro
viatico muniantur,
·imoqlie
si perduret morbus, plu ries
1.
<.tngelorum 'pane reficiantur. Nec pueri viatico illo cœlesti, dùm ad mortem infirmantur, priventur, proptereà
.quüd an nos ad primam communionem prrefixos non attigerint ; sed eos parochi · eximiâ curâ prreparatos ac
scièntés cibum illum discernere, ad prreceptum divinum
implendum adducant.
lis qui ext'remo supplicio sunt plectendi, sacra corn-:
munio non denegetur, hoc vero efficaci muniti auxilio,
contrà terrores ullimos opportunè robo~entur.
Infirmis autem ad pascha et pluries in anno, pro ipsorum ~ piet8:te ac dispositionibus, sacra communio deferatur, ut fiat in illorum anima roboris augmentum,
dum .corpus tabescit, vel morbo dissolvitur.
CAPUT V. ,
/
De Pœnltentire Sac1•nmento.
Dives in rnisericordiâ Deus , magnum infirmîtati humanre contulit remedium, pœnitentire · videlicet . sacra:mentum , quo lapsis post baptismmri mortis Christi
peneficium applicatur . .
Ante omnia igitur ad hoc divinum opus accessurus
sacerdos, munu s suum, suasque partes appriinè cognos-
�- 9'1 -
cat ac recogitet, ut peccator, cùm ad ilhid misericordiœ
tribunal gratiœque fontem confugerit, liberari, sanari et
Dei pace ditari possiL
Nec tamen idein sacramentum solummodo valet ad
remissionem peccatorum, sed ad gratiœ virtu~umque incrementuti1 et ad animarum in sanetitate profectum.
Ad Deum ·.autem, à quo descendit omne donum perfectum (Jac. c. I. 17), recufrat sacerdos, tü, ad ·illud
divinum officium exercenclum, medici scientiam, judicis œqt~itatem, pastoris affecturri ad se per orationem de
cœlis attrahat.
Alacri animo et in multà patientià suscipiat pœnitentes,. prœsertlm viros qui ad sacrum tribunal summo studio omnique caritatis industrià alliciendi sunt. Ne vero
cujus spiritùs sit obliviscatur' et non solùm justitiœ, sed
misericordiarum Dei ministrllm se esse meininerit. Itaque ergà omnès et omni tempore se gerat ut ad illmn
quasi ad patrem, quantumvis a Deo hactenùs remoti vixe- .
rint, peccatoresrecurrant (Cane. Trid. sess. x1v. c. 8).
Attendat tamen ne, indulgentiùs cum pœnitentibus
agens' eisque indiscriminatlm reconciliationis beneficium impertiens, ·peccatis conniveat ; non enim animas
curaret, sed illas et seipsum in ruinam œternam daret
p.rœcipites. Nec tamen severiùs erga pecq1tores agat ne
eos desperatos remittat ; sed illos benignè adhortetur ut
q:uampriIT).ùm dispositos absolvat.
�-
92 -
.
DE PUERORUM CON,FESSIONE.
Accuratè et studiosè puerorum confessiones audiat
parochus, utque ·ipsum tam prœcellentis operis unquàm
tœdeat , illud Spiritùs Sancti effatum mente rec9gitet : •
adolescens juxta viam suam ·, etiam .cwm ·senuerit no,,;,
recedet ab ea ( Prov. c. xxn. 6): quo perspicuo oraculo
christianœ societatis bonum è puerorum institutione pendere demonstratur. Et quidem dùm parvu,kls peccala
confitentes a~dit pastor animarum , pietatis et sancti
amoris semen inserit, sanctimoniœ formam imprimit,
nascentem suffocat malitiam, vitiorum radices eveÜit. Sic
populus sanctorum prœparalur et perficitur. Pueros igitur rite dispositos , ne in peccatis languescant , etiam
ante tempus primœ communionis absolvant comessarii.
CAPUT ·v1.
De Ext1•cma lJnctionc.
Clementissimus Redemptor no.ster , qui servis suis
quovis tempore voluit de salutaribus remediis advers~s
omnia omnium hostium tela esse prosp.ectum, quemadmodùm auxilia maxima in sacramentis aliis prœparavit,
quibus christiani conservare se integros dùm viverent,
ab omni graviore spiritûs incommodo,possfot ; ita ex-
�-
93 -
tremœ unctionis sacram,ento finem v.itœ, tanquàm firmissimo quodam prœsidio, · munivit. ( Conc. Trid. ,
Sess~ xrv, de Ext. Unet.)
1° Eccles!arum rectores parochianos gravi morbo laborantes adhortationibus iteratis, si opus est, alliciant et
inducant ad maturè devotèque suscipiendum hoc ultimum misericordiœ Christi sacramentum, quo alleviatur
et purgatur anima, peccata quandoque remittuntur, et,
si ad salutem œternam expedierit, sanitas restituitur.
~° Curent etiam crebris monitionibus imperitum valgus ab illâ inani et impiâ opinione abducere, quâ plerique de virtute hujusce sacramènti inepta sentiunt, perindè ac si mortem œgris acceleret. ( Ex Concilia Burdigalensi. Ann. 1583. c. xm. )
, 3° Omnem operam adhibeant ~nimarum pastores ut
di vina Eucharistiffi et Ifxtremœ··Unctionis subsidia infirmis simul, juxtà ritualis Romani prœscripta, conferantur. Attamen pro opportunitate .teinporum et 'œgrotan·
tlum commoditate agatur.
CAPUT VII.
De sacris Ordlnationlbos.
1° Omni tempore meminerint Episcopi nemini cità
man us impqnendas ; ac ideà nonnisi per.notabile tempus probatos ad. sacram ordinationem admittant. ·
�-
94 -
'.2° Jubeant parochos testirnonimn in scriplis dare de
vitâ et agendi ratione clericorum qu.i in suis par·ochiis,
quâvis de caus.â, per mensem integrum vel diutiùs remansêre.
3° Noverint aut-em parochi se ·gravi.s peccali reatum
effugere non posse, si quolibet prœtexlu, ea scienter re-· .
tinuerint quœ vel indignos vel attentiùs probandos expressa demonstrarent.
CA.PUT VIII.
De ltlat1•hnonio·.
•
Quoniam hisce luctuosis temporibus non pauci sunt
qui verbis, vel scriptis, multa moribus et doctrinre evan-·
gelicœ .contraria asserant, veritatem catholicam circa.hoà .
sacramentul!l strenuè · vindicent parochi, populos que
accuratè doceant :
'1° Matrimonium in se spectatum ex primariâ institu-tione esse quid sanctum et a Deo ipso institutum ; cùm
verà ad dignitatem sacrameriti à Christo Domind evectum fuerit, conjugium christianoru~ veteribus connubiis sanctitate sicut et gratid prœstare·; ( Cane. Trid.
· Sess. xx1v. dé Sacr. Mdtr. ) ideàque maximè esse honor.abile in omnibus. ( Ad Hœbr. xm. v. 4 ).
~· Fide catholicâ certum esse Ecclesiam semper po-_
�-:- 9 !~ -
tnis'se (B:idlct-aiictorem ftcle i) cic passe i'n christianorum
·matrimoniis jure proprio impedimenia constituere ,
qu.œ ma'trimonii6m non solicrn impediant, sed et nitllum
reddant quoacl vinciûum; ideoque cùm decrelum Concilii Tridentini irritos nullosque stat~1ens contractus con-nublales, non initos coràm prop~io alterutrius contrahentium parocho et tribus vel du obus testibus in Galliis · _
promulgatilm fuerit, i;natrimonia catholicorum apud nos ;
inita coram civili tantùm magisfratu, neque in ratione ·
séj.cramenti, neque in ratione vinculi sUstineri aut ullo ·
. pacto valida repulari posse .
.3° Matrimonium ex primœvâ suâ institutione, et speciatim oh rafümem sacramenti ipsi à Christo ,collatam, ·
ità esse indissolubile, cùm raturn simul et consumma' tum fuerit, ut nec à conjugibus ipsis, nec ab ullâ pci.testate humanâ dissolvi ·possit.
. 4° Cùm plura exstent impedimenta canonica quibus
irrita vel illicita r~ddantur christianorum matrimonia,
de his, qué!-ntùm prudentia permisérit, doceant populum
sibi commissum parochi ; et ubl de matrimonio in suâ
cuique parochiâ contrahendo agitur, sedulo a~tendant
ut omnia. ad norm&m .canonum informentu:r:.
5" Curent speciatlm ne ullum matrimonium absque
sacerdotali beneçlictione contrahatur. Curent pariter ut
ea s~rventur guœ à potestate sœcùlari prœscripta sunt,
civilibus careat.
ne matrimonium .effectibus
.
'
'
!
i
j
�96-
TITULUS VIII.
DE QUIBUSDAM INSTITUTIONIBUS ECCLESIASTICIS .
CA.PUT PRIMUM .
De oor;endo
Cdncll~o
pl"ovinclall Aquensl.
Antiquam de Conciliis provincialibus · cogendis di1'ciplinam, jàm à· trecentis propè. annis d~sueta!fi .,. nunc
vero, Deo favente, apud nos redivivam, eo magis sibi
gratulatur· hœc nostra Metropoli.tana Aquensis Ecclèsia.
quûd, prœter Arelatensem ac Ebredunensem tàm antiquitùs perillustres, transmarinas insuper Ecclesias,_èorsicœ sciÜcet, imo et percelebris Africœ, post tût .sœcula
resurgentis, ·ad se de longinquo venire gaudeat, atque
miretur.
,
Itaque Christi salvatoris nostri promissis .i~hœrentes ,
·quibus se congregatis -in suo mimine aqfuturum promisit, constanti veterum Pa.trum usui obsequentes, con<Ciliorumque decretis parentes, confidentes ·etiam non '
ultrà nobis defuturam eàm llbertatem , quâ Deo benignè
providente, recèns fruimur , statuimus juxtà Trident .
�-
97 -
Conc. (sess. xxrv, de re(. cap. 2) pro mode.randis moribus, corrigenclis excessibus, controversii:; componenclis,
et pro erroribus, qui hisce nostris temporibus, undique
debacchantur, conclemnandis, pro tuendâ disciplinâ,
necnon arctiùs inter se devinciendis Episcopis, Prœsbyteris et Fidelibus, elapso post approbata decreta triennio,.
nisi obstet rationabilis causa, provinciœ Aquensis cogen"'
dum esse concilium.
CAPUT II.
De Syuo«lo celcbranda-.-
Consuetudo salutaris invafoetat fo: Ecdesià, ut Epis-"
copus quisque sacerdotes suœ diœceseos ·interdùm solemniter convocaret, cum quibus de rebus ecclesiast-icis
colloqueretur, et Pastorüm simul et ovium necessitatibus, docendo, monendo, vel etiatn: arguendo, providereL
Totam quidem potesta:tem· et vim Synodi obtinet
Episcopus, qui propriâ au:ctorifate et àbsque cleri con8ensu, statuta condere et p1•omulgare, et, si opportunius
duxerit, condita mutare vel etiam abolere potest ; sed
non ideà Synodi null'a'. ùtilitas. In illà enim res multreelucidantur, abusus facifü)s tolluntur, Sacerdotes curn
Episcopo, necnon inter se arctiori vinculo religantu:r,
legesque coram omnibus propositœ, examinatœ et pro_,.
claqiatœ propensius obtinent obsequium.
13,
�-
98 -
Quamobrem Synodus Diœcesana, proximo anno, post
r'ecognila atque approbata à smnmo Pontifice Concilii
decreta, celebrabitur, et annis subsequentib-us, pro temporum et locorum opportunilale, in exerciliorum spiritualium decursu.
CA.PUT III.
De annuis s1d1•itualibus sacerllotum ExercUils.
Sancta est, nec satis laudanda consuetudo, in plerisque Gallice cliœcesibus obfirmata, sacerdotes. invitandi
ad exercitia spirilualia simul peragenda. Nihil quippe
saluti, tùm pastorum, tùm ovium procurandœ, accommodatius invenire est, quàm ut sacerdotes per ~oratio
nem, lectionem, colloquia mutua , piamque,recollectionem
in Domino
pusillùm requiescant.
.
'
. Quotannis igitur ad exercitia spirilualia vocentur, in
quantùm fiéri poterit. Qui autem conve.ntui pu~lico assistere non 'poterunt, privatlm hisce exercitiis, in seminario, aut in aliâ domo piâ, aliquot saltem diebus, vacare ~on negligant.
'
Qui vero: absque legiti~â causâ, ultra biennium exercitiis publicis adess~ neglexerint, ·ab Episcopo a~guanlur.
�_,_ 99 -
--
: ""f;;."'"""....;d
'fITULUS fx,
DE STUllIIS ECÇLEISIASTICIS :
Monita p'rrevia ,i:d parèntes ·et Ludimagislt'OS .
DE dUllA ÊT ÈDUdATIONE PU:CllOl\UM.
Quanto dulcissimus Salvator noster amore par'vulos
amplexus fuerit, ex Evangelio liquet. Per tantum -igitur
amorem Christi, parentes et prœcipuè matres obsecramus ut pàrvulos suos Dei nomcn et timorem, quod
inilium est sapientiœ, amoremque 1 vel ab ipsis infantiœ
exordiis, edoceant; quœcumque scandala ab eorurri! oculis longiùs avertant et amoveant; eorumque tàm pretiosam corâm Deo et hominibus inno'centia:m quam
niaximâ sollicitudine tueanfar ac reverentiâ : Talium
enim erit regnu.m cœlorum.
Magister vero cui sua parentes n:iun!a cum filiis commiserunt, paterno er·ga discipulü'S animo sit ; palientiâ
vigilantiâque prœfulgeat simul aé docirin4 ; tenellas
puerorum mentes ad fiderri et pietatem tùm verbis tùm
exemplis informet ; regulariter eos ad officia divina et
ad catecheses ipsè ducat, consulatque ut tempore qp...:
portuno , peccata sua piè confüeantur.
�-
'100 -
CAPOT PRIMUM.
De Clericls educandls.
Seminaria persapienter à Tridentinâ Synodo prœscripta, quanto studio instituerit Ecclesia Gallicana, quantosque tùm in cleri decus, tùm in redificationem plehis
christianre, fructus indè perceperit, nemo est qui nesciat.
Puerosenimab humanarum litterarum rudimentis ad divinam usque scientiam gradatim erigere , per pietatis,
religionis atque virtutum omnium chris~ianorum habitus, ad virtutes ecclesiasticas veluti senslm allicere et
à teneris informare maximè necesse est ; atque in his
reponitur matris Ecclesire firmissimum robur spesque
dulcissima.
·
Quibus attendens, Synodus Aquensis clericorum magistros omnes et singulos hortatur in Christo et obsecrat ut rnuneri suo, prudentiâ ma,turi zelo<ple indefessi
semper incumbant. .
1° Ex virtutibus eas enixiùs alumnos suos edoceant
'quas, temporibus hisce nostris, in oblivionem, n·e in
despectum dicamus, incidisse valdè dolendum est. In
primis igitur obedientiam · debitamque superioribus reverentiam commendatas volumus. Disruptis enim jàm
· usquequâque vinculis guibus olim irna sumrnis, miro
mutuorum officiorum ordine, religabantur, omnis ferè
evanuit auctoritas .
�'
-
101
Proprire libertalis immoderatus am or inconsultos multorum animos, in sui necnon societatis perniciem, sollicitarè et quasi infatuare videtur. Quibus ab illecebris
alumni nostri caveant omnimodo decet. Prrepositis suis,
cujuscumque gradûs sint aut tituli, sese verecundos
prrebeant et planè subditos, non verbo tantùm et opere,
sed et intellectûs obsequio. ac mentis affectu, non a.d
oculum servientes, sed ut servi Christi, f acientes vo.
luntatem Dei ex animo (Eph. vr, 6).
Episcopum ut priqmrn anirnarum paslorem et parentem religiosèvenerentur pioque amore prosequantur.
Sacerdotes .honorent sicut Dei ministros, maximèque
senes quorum Canitiem pro meritorum coronâ reverenter habeant.
Magistro~ suos, vèl juniores quorum probata vita senectus sit, non minùs venerentur quàm · diligant, b0naque. eorum officia, per totius vitre sure curriculum piè
'
reminiscantur,
Ut autem hisce reverentire simul et obedientire sensibus imbuantur et habitibus informentur· alumni-, eos
magistri doceant non sibi multùm confidere, seniorum
consilio lubenter uti, festinatamque sibi maturîtatem,
non per stultam prresumptionem, sed per humilitatem
suique diffidentiam eomparare·.
· Doceantur stiam alumni non. suis commodis aut ingenio molliùs indulgere, ·sed ·victu simplici severoque
regimine lœtari, ne fortè posthâc, in vitre luctamine,
virili constantiâ, ut srepiùs even.it, simul et abnegationf'
sacerdotali deficiant.
1
�,..,.- 10'.2 -
Dùm au(em virtutes illas, quibus in œvo nostro vi ....
ventibus rnaximè opus est, alumnorum animis alliùs
defigere curabunt, cœteras quoque illis inculcare meminerint prœceptores ; pietatem scilicet quœ promJssionem
habet vitœ quœ nunc est et fiiturœ; divitiarum contemptum lGvilis adeo necessarium ut domino firmiùs
inh~reant; zelt.Jm anjmarum, 1·gnem hune perpetuum
qm~ nunqitam deficere ,debet in al tari ; castitatem demùm cordisque munqitiam sjne quâ nemo Deum vi..,
debit, ql.l.œ fragilis in juvenibus .et tenella, non modo
sollicitam sed et prudentem nimis vigilantiam à magistris expectat, quamque per timorem Dei et'pios affectus
. potiùs insinuare est, quàr:p. monitis aut prœceptis ·docere.
'.2° Super~q11t adhuc externa quœdam in educandis
clericis non modo non negligenda, sed et magni facienda
quœ paucis indicare satis erit.
Cultus vestium et corporis muntlus sit, sed et simplex,
Quœcumque penes se sunt, assuescat alumnus juxta debilum ordinem rite cornponere.
Habitus et actus prohatorl.j.m usuum peritiam cum
in odes tiâ redolean t.
Sermo sit elllendatus . facilis et excu.ltus.
Lectio clistincta et suavè modulata.
Scriptura lectu facilis et accurata, regulisque saltem
grammaticis &pprimè consen-tanea. ·
Utinam bisce cùm internis tùm externis adornata vir..,
tutibus, juventus nostra proficiat sapien,tiâ et gratiâ apud
:Peum et homines !
Quœ OOln~a clericorum. animis et mori)ms eo faciliùs
�-
103 -
et alliùs illabentur quod viva horum exemplaria in magistris contemplanda reperient et imilanda.
l\'fogislri igilur, in seminariis tùm majoribus tùm minoribus, ab oculis alumnorum, si liceat, non magis recedant quam à corde : cum illis divinis officiis intersint,
et sive in colloquiis, sive etiam in ludis aut solitis deambulationibus, salvâ semper dignitate, illis se comites
libenter prœbeant.
CA.PUT II.
De Scbolis cle1•icali'111s.
Scholas clericales , quœ florescunt in parochiis, ad fidelium .œdificationem , per solemnilalem cullûs divini
et cantùs melodiam, multùm prodesse fausta nos docet
experientia. Accedit etiarn quàd pueri in innocentià,
modestià et pielate nutriuntur et adolescunt, eorumque
parentes ad benevolentiarn erga religionem et. sacerdotes, imo, si opus sit, ad-Ecclesiœ frequentalionem usumque sacramentorurn senslm et lenlter ~dducuntur.
Illud autem in primis hujusmodi scheilas comn:iendat
quèd sint quas_i fontes sacerdotum indeficientes et seminaria. Pueruli enim in presbyt~rio, ut ità dicamu~,
in domo Dei, degentes et instituti, divinam simul ac
humanam doctrinam haurientes, jugo Christi, ritibus
Ecclesiœ clericorumque moribus assuescunt ab infantiâ
et gradatlm ad majores scholas ecclesiasticas ascendunt.
�-1M-
Idci'rcô Con.ciliGm Aquense ·parochos vehementer adhortatur ut, in suâ quisque parochiâ, scholas hujusmodi
quamprimùm instituere curent, ·aut inslitutas, si jàm
sunt, amanter foveanl, pro cerlo habentes de Ecclesiâ
se esse optimè merituros.
CAPU}' Ill,
De Clc1•ico1•um
studii~,
Sœpe sœpiùs audii·e est, licèt immel'ito dictum, semin.aria nostra scholis ex ternis, ratione studiorum, esse imparia. Quidquid vero sit, ad meliora perpetuo tendamus
oportet ; ideoque tria requiramus, nempe rriagistros in
dies In.agis idoneos, discipulos ad discendum alacriores
et regimen studiorum fortè perfectius.
i Eo magis idonei, procul dubio, magistri fient quo
stabiliores. Jàm ergo frequentioribus non subjaceant
mutationibus; et saltem humanas litteras, rhetoricam,
philosophiam, historiam, matheses, scientias natural~s
aut physicas et prœsertlm · theologicas ex professo
docendas accipient non qui magisterium quasi pertranseant, sed.ii tantùm qui, zelo 'discendi et docendi
piâque in alumnos çaritate permoti, eximio hùic officio
1empù.s et 1 ires, aù Dei gloriam, lubenter impendere
~int parati,
.Ne autem vel prœsentis conditionis tœdium vel de
0
1
�105 -
futurà justa quœdam anxietas illos à sancto propositO"
deterreat, Episcopus, per honorem eis delatum, curabit,
sapienter ut omnibus innotescat magisterii dignilas, el';i
rei eorum temporali sive ad prœsens sive in posterum,
ità paterno providebit affectu ut coœtaneis et œquè meritis undè invideant generaliter habere non possint.
Professores verà muneri suo sic amanter inhœrean ~
ut ne zeli quidem opera, quibus ab illo distrahi passent,.
.
extra seminariûm aggrediantur.
2° Ad co~1ferendam discipulorum in studiis alacritatem, artes omnes adhibeantur jamdudüm in scholis adhiberi solitœ ; nec eos incitare desinant magistri motivis
supern.aturalibus, utpotè quibus inest major in mentes
christianas vis et efficacia : nec tamen negligantur alia
incitamenta, nempè 1° examina coram consessu de quo
infrà d1cetur, subeunda, 2° graduum sive in iitteris sive
in theologiâ impetrandorum spes, 3° demùm solemniora ·
quœdam prœmia qme, tùm inter scholas ejusdem Diœcesis, tùm intra diversa totius proviriciœ seminaria -per
concursum, juxta regulas ab episcopis determinatas,
r~ferenda ·proponentur.
3° Sh,1diorurp_ regimen, ut confidimus, in .melius
evadet instituto consessûs· qui de studiis vocabitur. Iste
vero consessus ad mentem Concilii Tridentini (sess. xxm,
· cap. 18, de reform.), constituendus, paucis, gravioribus et idoneis viris constet. Hi autem eligentur ab Episcopo, qui eis vel per se vel per Vicarium Generalem
ad hoc specialiter deputatum, prœsidebit. Istud verà erit
eorum officium : gradum · scientiœ in unoquoque stu14
i
l
1
i
:
1
�-
105 -
diorum cursu attingendum, definient; visitando proùt
opus erit, et examinundo operam dabunt ut jàm sta1uta semper observentur, et aria ad rem, opportuna vel
necessaria stat1tent; omnùtque impedimenta au(erentes , quœcitmque ad augendttm tà·m piwn et sanctum~
nempe scholarum ecclesiaslicarum institut·um, perti...,
nere videbunlur, nomine Episcopi diligenter curabunt
(Conc. Trùl., loco citato).
Vicarius autem generalis lrnjusce consessûs, pro Episcopo, prœses, magni scholastri nomine erit jnsignitus,
atque ex l~oc titulo iis omnibus specialiter invigilabit
quœ ad scholarum regimen aut inspectionem ab ecciesiasticis exercendam pertinent et cum parochis eâ de
re, sedulo co'nferet.
)'
l
CA.PUT IV.
De scmina1•iis mino1•ibns .
Seminaria mmora, pro locotum opportunitatfl,
pleno, ut aiunt, fri.Iantur exercitio omnihusque disci-'"
pu.lis pateant etiam externis, dummodo ab internis, ne
his detrimento sint, sedulo separentur et debitœ vigilanfiœ, etiam extra· seminarium, subjacere possinL Quo
enim plures ad nos venerint alumni, eo pluribus fidei
virtutumque documenta haurienda prœbebuntur eoque
plures, foventibus· magistris; quorum hoc munus est,
1°
,
1
'
1,
Î
1
\
T
'
~
\
1
�-
107 -
sacerdotes exibunt qui deinceps à_ laïcis, cum quibus
adoleverint noli pro ignotis et alienis, ut sœpè evenit,
habebuntur.
2° Prrocipua igitur magistrorum opera sit ut alumnos, pro eorum œtate, religionem edoceant. Pueruli.
catechismi rudimentis velut lacle nutriantur ; adolesceniiores vero graèalim sic ediscant ipsa fidei fundamenta ut ea argumentis confirmare, necnon errores
adversos refellere sciant.
3° Quùm prirnùm Episcopo opportunum visum fuerit,
. instituetur"in seminario minori philosophiœ cursus qui
sufficienter alumnos prœparet tùm ad gradus in lit~eris
suscipienclos, tùm ad seminarium majus adeundum.
Professor autem, omni conatu et curâ discipulos eo
addur,at ut, ex confutatis philosophorum erroribus, fidei
verilatem. necessitatemque firmis animis concludant.
4. Quoniam historia nonnisi ut mendacio faveat jàm
pridern ab impiis auctoribus usurpatur, suus sit unicuique ·sèminario professor qui, per certum annorum .numerum, . ah1mnis studio et œtate majoribus historiam
fusiùs et docliùs demonstret scriptorumque commenta
detegat et diluat.
5·· Linguam Gallicam, tùm miscendis co11oquiis tùm
concionibus ad plebem habendis necessariam, ad amussim
perspectam habeant clerici. Grœcam, prœsertimque latina°'1 accmatiùs ediscant per quas verbum Dei sanotaque tradilio ad nos usque devenerunt et oratio nostra
quotidiana ad Deum ascendit.
In librorum vero delectu, solitis auctoribus adjun0
j
l
1
)
1
f
!
r
1
�-
108 -
gantur saltem exquisita quœdam à Sanctis Patribus a:ut
sc~iptoribus catholicis, in triplici idiomate, quœ vel in-
terpretentur alumni vel memoriter teneant. Si e.nim, oh
insignem formœ venustatem, profanis delectamur, ecclesiasticis, ob prœdaram rerum veritatem ac celsitudinem,
insistere non pigeat.
6° Mathesi et scientiis tùm naturalibus tùm physicis
suus non desit locus. fis enim intelligentia perficitur, eas
ignorare probrum esset, et ad gradus partlm saltem requiruntur.
7° Ne pueri latinœ,grammatices elementis, defectu
œtatis aut intellectils, diutiùs immorentur, ad ea admittendi non sunt quin linguam gallicam ità nov~rint ut
exindè latinœ rudimentis faciliùs imbuantur ..
. tJndè submotis classibus octavâ et septimâ, forsàn à
sextâ tantùm latinis elementis iniliari possent.
8° Ut autem ad quàm plurimos extendatur educationis christia,nœ beneficium, pro s~pientiâ suâ dispicient
Episcopi utrùm, prreter seminarium, scholam primariam
gradûs superioris instituere non· expedlret in quâ, prœter
cœtera, fü1guas recentiorum docerentur alumni, etiamque, pro temporibus et locis, varias artium aut in<il.ùstriarum disciplinas . .
Hoc de studiis systernll; nonnisi pro temporum et 10côrum commodis et ad nutum· uhiuscujusque Episcopi,
qu.G>ad ea quœ in iHo cernuntur nova, · ex:ecutioni. mandetur.
�-
109 -
CAPUT V .
De
.-
~emioarlls
majoribus .
1° Qui seminarium majus ingredi voluerint examen,
coram studiorum consessu, juxta programma ab ipso
consessu . determinalum, subeant, duosqu~ sermones
oratorios, unum è latino, è grœco alterum, in gallicum
vertere teneantur, undè illos satis aptè rhetoricœ cursum absolvisse constet.
· Exoplat insuper Synodus ut in seminario majori cur. .
. sum theologiœ propriè' diclum antecedat amius quasiprœparatorius in quo aluroni ad argumentationem scholasticam informentur et pro1eg~mena scripturœ sarrre
locaque theologica aut alios ab Episcopo desjgnatos
tractarus ediscant.
2° Theologicarum institu.tionum cursus, tribus annis,
prœterprœparatorium, absolvatur. Alumnos autem scripturam sacram, theologiam tùm dogmaticam tùm moralem, historiam eçclesiasticam, prœdicationis artem,
jus canonicu_m, diaconalia, ut vocant, et parochiarum
administrationem edoceri volumus.
Quœ omnia sic ex ordine et gràdatim alumnis ediscenda proponentur ut scientiœ fructus quàm uberrimos
exindè percip1ant. Prœvium materiœ in quâlibet lectione
tractandœ studium et lectionis auditœ compendium,
quantùm opus fuerit, ab illis exigantur, et de omnibus
�-110-
prœdictis , in solitis examinibus,_habeant œquè respondendurn.
3° Latino sermone accuratiùs uti consuescant et ad
argumentationem theologicam, per theses etiain publicè
proponendas et tuendas, frequenter exerceantur.
4° Tractatibus de verâ religione et de Ecclesiâ, propter temporum necessitatein fusiüs quiclem insistere licet
~t quœslionibus quibusdam vel.ut emorluis leviùs immorari ; attamen meminerint professores prœcipuos-de dogn:rnte tractatns quasi summum esse theologiœ, ex iis
prœsertlm attentè perleclis, hauriendum e~se sensum
quem vocamus theologicum, iisque argumenta conlineri
guibus ~rrores hodiè grassantes plerique refelluntur utpotè ex antiquis hœreticis, ut plurimùm, renovati.
Quœstionibus quoque de morali seriè> atlendendum
~ecernimus, iisque prœsertl.m quœ ad praxim atti~ent
et ad casus quotidianos. Ex: earum enim quœslionum
tectâ vel ·devià inle.lligentiâ, tnagnâ ex parte, pendent
ministerii sacerclotalis frUctus aut sterilitas, virtutum
aut vitiorum cultus, prœceptorum observantia aut neglectus, animarum laridem salus aut infausla perditio.
.
'
'
CA.PUT Yi,
D4' Studiis superio1•linu1.
Domos institui, in quibus clericis nostris liceat studia
sua œmulo ardore perficete; valdè optatum nobis est.
�111 -
-
Sic enim acl canonicos gradus, jllxtà veterei:_p formam,
ut fieri posset, restitutqs, et exindè ad munia ecclesiastica via facilior et Iegitima pateret; Episcopi vero curam animarum sacerdotibus suis non cornmilterenl nisi
acceptis sanœ doctrinœ pignoribus, clerusque noster, ad
majorern Dei gloriam, doctrinœ simùl ac pietatis laude
insignior appareret.
Quapropter Provinciœ Aquensis Episcopi, supremœ
Summi Pontificis sapientiœ omnino_confidentes, Beatitudinem suam humiliter exorant ut, hœc eorum vota
apud
instifutorum
hujusmodi
'approbans eisque favens,
.
r
.
nos erectionem properare dign'etur.
1
I
'r
!
1
t
i
CAP01'
VII.
(
(
De Collationibus ecclesiasticis.
ldeà institutœ sunt Collat'iones ecclesiasticœ. ut sacer.:.
dotes, communi operà laborantes, majore studendi zelo
ferveant, et quasi facibus collectis, prœclarior cuique,
de rebus divinis, lux effulgeat; atque etiam ut Episcopis
occasio nascatur opportuna: presbyteros suos, . de qui··
busdam difficilioribus, varias solvendo quœstiones, edocendi et u~iuscuju~sque merit'um aut facuftates, perlectis singulorum operibus rectiùs cognoscendi.
Harum igitur collationum tàm utila irrstitutum Synodus Aquensis laudat atque confirmat, Episcopisque
suadet ut, in suà quisque.dkecesi, hujusmodi collationes
f
I
'
I
'
'
�-
·112 -
'
instituant aut perficiant, regulas prrescribendo qure in iis,
ut fructus crescat uberior, accuratissimè observandre
sint.
Sacerdoles etiam singulos hortatur ut, iis assiduam
operam dantes, in sanctà doctrinâ proficere satagant.
CAPUT VIII.
De examlnibus à jnnioribus p1•esbyteris
subenndis.
Juniores presbyteros, à studioso seminarii regimine,
.ad vitam in mundo non adeo strictam transeuntes,. contra
negligentire pericula munire intendens Synodus, jubet
ut, per quinquennium ab elapso primo presbyteratûs
armo, quotannis examen subeant, coram theologis quos
Episcopus delegaverit et juxtà programma ab illo determinatum.
Totidem etiam an:norum decursu, concionem unam
sub formâ familiari et de materiâ prrefinitâ, quotannis
conficere et Episcopo vel ejus delegato examinandam
sùbjicere teneantur.
De prreâictis autem examine et concione in tabellis
specialib,us justa inscribatur nota quœ Episcopo, tempore opportuno, exhibenda erit.
)
\
\
t .
�-
'IL~
-
TITULUS X,
Dü: ZELO, DE PIETATIS ATQUE CAIÜTATIS 01'>E1lfBUS.
Quicumque Dei misericordià: segreg'at1 à p.opuio 111
ministerium sacerdotale assumpti sunt, mente sœpis-'
simè recogitent se à vocatione su'à sarictâ de:ficei'e',
ni, in dilectione Dei scilicet et proximi fondati, safoten'i
animarum summis in: volis a:c curâ prœcipnâ habe'ant;
scientes fidem operibüs dem~nstrandam essef atque
coronam justitiœ apostolicis , viris non esse· repone·ndam,
nisi zeld succensi multipiicibus pietatis nè'cnon et caritatis q.ctibus opus consummavel'Înt. Contendant igitur
indefesso labm'e dilatatoque corde minlstel'ium suum
adimplere', nihil eorum: prœtermittente·s qt'tffi sibi prresto
sunt a:cl salutem quàmplµrimorum proc'urandam. ·
CAPU'f
PIÜi'iUM,
De missiouibus e .t exe1•citiis spb•itualibus .
Quon1am, experientiâ teste, missiones ac spirifoalla:'
exercitia prœter solitum indicta non parùm cttdunt, m
Hi
�-
114 -
hon.um fidelium, quibus et aliquando sunt necessaria,
populos sibi commissos non sinant parochi diuturno
temporis intervallo iis defraudari. Talibus enim auxiliis,
vel sopita fides multqrum sus6tatur, vel eorum volunlas peccatis aut malè cnnsultœ Yerecundiœ ''ÎncuIis constricla liberalur, vel plurimoruin fervor tepefactus ac remissus iterùm Rccenditur. Nec silendum
pastores ,animarum multimcdj juvari in sui sicut
et ovium profectum ù fratribus evangelizaritibus pa.,cem. Hortatur ergo Synodus Aquensis omnes ac sirrgulos pRrochos et ecclesiarum rectores ut, quasi periodico sex aut ad summum decem annorum decur.~u.
missionarios plures advoce11t qui, solemnioribus ac
diuturnis exercit.iis, agri dominici parlem sibi commissam lotam quasl de novo effodiant.
~ortatur etiam ut sœpiùs aliquos prœdicatores aut
missionarios adsciscant, quorum ope, ministerii pastoralis fructus breviorihus exerciliis ad perfectum deducatur. Parochi missîonarios fraternâ benevolentiâ excipiant; missionarii parochos honore prœveniant :. eos
eorumque minislerium debità observanti.1 extollant,
et fidelium in illos amorem atque fiduciam omnimodo
conci!iare aut etiam augere nitantur.
Ut autem liberiùs fideles peccata confiteantur, in i;nissio~um aut exercitiorum spiritualium decursu, parochi,
vicarii aut alii confessarii ordinarii, sapienter à suis pœnîtentibus audiendis abstinebunt.
�-
115
~
'
.
. CAPUT II.
De catecblzandls poe1•is vUHcorum.
Invigilent parochi et speciali zelo obtineant ut pueri
·villicorum doctrinam christianam e<loceantur; sunt eniin·
filii Dei , Chri~ti sanguine redeœpti , et eo attentiori
curâ prosequendi , quo plura obstant, ne Ecclesiam .
parochialem adeant.
Quapropter, pium opus de pueris villicorum catechizandis, quale in urbe metropolitanâ laudabiliter existit,
inslituendum curent in suis parœciis. Si autem pro locorum circumstanliis inslilui non possit, adhibeant media
ad suhveniendum hujnscemodi puerorum spiritualibus
necessitatibus
accommodata
et. efficacia.
.
CA.PUT III. ·
De pla ,Socletate prct rcpa..atioue
blasphemla.. um:
ac dtei dominicœ sauctl&catioue ..
,
.
Inter prœcipua et lugenda nimiùrn quœ partem.gregis· ·
dominici nobis commissam infestant ,mala, illa equidem
denuntianda est effrenata consuetudo in Deum sanétum blasphemias proferendi , labente ultimo sœculo
introducta; necnon cœca ifür rerum terrenarum cupiditas quœ legis divinœ de sanctificatione diei dominicœ oblivionem et ~ra:nsgressionem parit. Ad ex.tin,-·
.
�-
'l'i() -
·'.·~i1 1 '
guendum duplicem illum nefariumquc peccatorum atqu:œ
1calamitatum fomitem , hortamur ut in omnibus pro-vinciœ nostrœ Aquensis parochiis vel civitatibus. pia
societas canonicè instituenda procuretur, ad instar illius quœ in diœcesi Lingonensi auctoritate RR. Episcop.i
instituit.a, à SS. D. N. Pio PP. IX spiritualibus favoribus
ac indulgentiis est aucta, et in erninentem confraterni'tatis gradum evecta. Huic autem prœcipuœ societati irn
participationem uberiorum gratiamm impetranda erit
aggregatio.
'..~ :,~
,,
.•:·
,,
: ;:
t,,
·J
CAPUT IV.
De Consociatione P1•opagandœ Fidel.
Cùm nihil Deo œquè placeat ac salus animarum; aŒ
quam multùm juvant eleemosynœ undè tot viri ap©stolici sustentantur, non prœtermittendam judicavimus:
hortationem ad sanctissimam et saluberrimam pro fid!ei
propagatione institutionem commendandam atque donis.
uberioribus augendam.
Quamobrem obsecramus in Domino omnes parochos
et singules ecclesiarum Rectores ut Consociatioi:tem de
fi.de prqpagandâ frequenti sermone coHaudent. Illos.
·etiam hortamur ut numerum sociorum jàm descrip'tum sollicitè conservent ·, ac omni zelo , in profec,_
tua) operis, multiplicare nitantur, quùm creverint impemre prœ multitudine infidelium quibus eyangelinm
hodiè prœdicatur.
~~
.
'
r
1
\'
,.
<
•I
;
.
,,,,'
�1'17
CA.PUT V.
De libre1•um bo1101•um P1•opagatiouc et de bibliotl1ccis pa1•ochialibus.
Libros autem pietatem et divinam doctrinam redo~
lentes cùrn semper utile fuerit diffundere, videtur nunc
maximè necessarium, tùm ad prœveniendam et impediendam malorum lectionem librorum, qui bonos mores
simul et fidem corrumpunt et ex quibus venena scatu~
riuntinfinita, tùmad arma fidelibus prœbenda prœserthn
junioribus contrà errores undiquè grassantes, necnon
ad fidem servanclam, defendendam et propagandam.
Concilium ergo probat, imo el la,udat qualecumque genus piarum bibliothecarum quœ ab episcopis instituerentur sive in civitate episcopali, sive in parœciis pagorum primariis, aut eti~m in quibuslibet vicis; hortatu.rque fideles et hortandos vult ut impensas ad libros
'comparandos necessarias quantùm in ipsis est suppeditent. '
CAPU'I VI
De Opct•ibus ca1•itatis.
Ecclesiam catholicam in suis etiam œrumnis et angustiis maternâ sollicitudine pauperibus sublevandis sem-
�-
118 -
per providisse nemo, nisi justitiœ et veritatîs immemor,
inficiari potest. Non enim nescit ecclesia pauperes à
Christo paupere primos in regnum Dei vocalos fuisse et
eminenli dignitate prre creteris insignitos. Pauperes
·quippe, ecclesire thesauri sunt, illosque expansis alis
amanter tegit ac refo-vet. Undè iis omnibus benedicit
quicumque pauperibus aliquatenùs opitulati sunt, hos- '
·pltia et omnimoda caritatis instituta creanda voluit;
pauperem ipsum qui latet et effugit qurerendurn jubet,
·et mirabili q:uodam caritatis ingenio, omnes quotidiè
excogitat et adhibet artes, quibus dolores aut infortunia
paupertatem consequentia subsidium accipiant et sofamen.
Deo igitur misericordiarum patri gratias agantes, quàd
hisee misenimis temporibus, in nostris Galliis, dignalus sit, multiplicato caritatis ardore, Ecclesire filios ad-juvare in afilictre matris solatium , pia instituta regula~
·riter existentia sub variis denominationibus: Societate:r
videlicet caritatis, S. Vincentii à Paulo, S. Francisci
·Regis, Boni Pastoris, Patrocinforuni diversi generis à
piis mulieribus assumptoruni, Providentiarum in pauperes, in vinctos, etc. judicamus affectu paterno fovenda, atque sic u!iliter distribuenda et moderanda, ut
firmiter stabilita subsistant in solamen pauperum et in
redificationem animarurn.
�-
H9-
TITULUS XI.
DE CULTU DIVINO.
CAPUT PRI!\lU!\1 .
De Re-verentla se1•-vauda lu c1dCûs dlvlnl
c.eleb1•atlonc.
I
Paveant ad sanctuarium (Levit xxv1., 2), sacerdotes, ut videns eos populus paveat et ipse. Custodiant
prœcepta et cœremonias qitas Deus manda.vit ut faciant
(Deut. VII' 11 ).
Nihil unquàm in sacris cœremoniis vel addatur, vel
adimatur, vel immutetur; musicam minùs gravem quœ
profanas resonaret cantilenas, à choro arceant parochi;
nec aliud quidquam latinâ. aut vernaculà linguâ in ecclesiis decantetur, nisi priùs ab Ordinario approbatum;
ne quid fortè contrà fidem aut divini cultùs decorem
vel per ,ignorantiam, vel per inconsideratam mentem
irrepserit.
CAPUT II.
De Sac1•a Llt.urgla .
Cùm legem crerlcndi statuai lex supplicandi (S. Cœlestinus. Auct. de Grat . n. vm. Conc. Hard. t. 1, c.
�,.- 120 J~57) ,
proindèq ue ljbri lîturgicl non mintis doctrinœ
fontes sint quàm pietatis, summoperè optandum est,
ut, quemadmodùm per fidei unitatem miro splendore
fa.cet Ecdesia, ità per ritus et precum uniformitatem
011).I).ium oculis effulgeat. Ideàque eamdem ac Ecclesia
Romana, omnium Ecclesiarum magistra materque fidem
habentes, eamdem disciplinam et eumdem officii divini
modurn. habeanms.
~enovantes jgitur Synodi Aquensis, anni millesimi
quingentesimi .octogesimi quinti decretum, quo juxtà
mentem Concilji Tridentini et S. ·Pii V Constitutionem,
prœscripta fuere in totà provinciâ Breviarium Missaleque
Jlonianum ; hœc statuerida judicavimqs.
Çurent Episcopi Provinciœ nostrœ ut, pro opporlunitate et sapientiâ suâ, Ritum Romanum in suâ Diœcesi,
~i fortè alicubi non vigeat, introducant, illumque ab
omni dero, sive in privatis, sive in publicis officiis seryari jl)peant, salvis tan"rnn à sanctâ Sede · concessis vel
concedendis .
/
CA.PUT III ,
J)e Sacellis rurallbus.
Nulla in vicis aut agris erigantur sacella, absque li~
centiâ Episcopi. Quœ autem jàm erecta sunt, omnibus
ad l\'Iissœ · sacrificium decenter celebrandum requisitis
jnstruantur. Pé!fOchi, inconsulto Episcopo; sacramenta
�-121 -
in sacellis administrare non prœsumant, invigilentque
ne desint ea quœ ad congruentem eorum munditiem
atque decentem ornatum pertinent.
CAPUT IV.
De
§.
Reliq11ia1•11m cultu.
Sanctorum · unà cum Christo regnantium Reliquiis
cultum semper exhibuit Ecclesia, et quidem à primœvis
Religionis Christianœ temporibus. ldeoque ut Sacris
hisce pignoribus debitus honor habeatur, jubet hœc
Synodus, ut in thecâ decenti semper deponantur, nec
unquàm fidelium venerationi exponantur, neve in processionibus ·deferantur reliquiœ quarum authenticitas
episcopali approbatione non constiteriL
CAPUT V.
De Pietate catholic:î ea•gà defunctos.
In mortuos producere lacrymas et quasi dira passos
plorare , et non despicere sepulturam illorum nobis
suadet scriptura divina (Eccli. c. xxxvrn, 16.), vultque
ut iis « qui cum pietate dormitionem » acceperunt
opem feramus, di.cens : « sancta et_ salubris est cogitatio pro defunctis exorare, ut à peccatis solvantur »
( 11. Macch. c. xu. 46 ).
Firmâ ergo fide tenentes quod « catholica Ecclesia
16
1
·.
j
11r ,
lI
~
t
r
î
l
1
i
�-
1
1
l
1
~
1
'\
-
.. Spiritu sancto edocta in sacris litteris et antiquâ patrum
« traditione » ( rt·id., sess . xxv, de Purgat. ), docet,
· Tiempè : •c Purg:alorium esse ; animasque ibi detentas
« fidelium suffragiis, potissimum vero acceptabili altaris
<< sacrificio juvari ,, ( Trid., ibid. ), fideles hortamur et
enixè obsecramus, ut frequenter subveniant defunctis
in Christo, nondùm plenè purgatis, per « Missarum sa« crificia, orationes, eleemosynas, » indulgentiarum applicationem (ex Bullà Aüctorem fidei, p. XLII), « et per
alia pietalis opera » ( Trid., ibid., et Cane. Later. Iv ),
quœ divina benignitas simùl et mortuorum refrigeria et
dulcia v:oluit esse vivorum solatia .
Et si, pro ordine caritatis vef justitire, propinquorum,
benefaclorum et amicorum animabus subleva:ndis im.pensiùs studendum, non tamen rlilectas solummodo animas Deo commendent recordantium et precantium affectus, sed pro sanctorum communionis jure et officio,
ornnes in christianâ et calholicà societate defuncti,
precibus aliisque piis operibus juventur; quod, S. Augustino monente, « etiam lacitis nominibmi eorum, sub
" generali comm2moratione suscipit Ecclesia, ut quibus
cc ad ista desunt parentes, aut filii, aut quicunquq cou gnati vel amici, ab unâ eis exhibeatur pià matre corn" muni. » ( De curâ pro mortuis , c. IV).
Curent etiam Episcopi <c ut quœ pro fidelibus » defunctis rc eœ testatorum fundationibus, » vel oblatio.nibus fidelium, cc debèntur, non perfunètoriè, sed à sa« cerdotibus ·et Ecclesire ministris et aliis qui hoc prres<< tare tenenlur, diligenter et accurate __persolvantur. »
( Trid. sess. xxv, de Purgat. )
1.
i
1-2~
�CAPUT YI.
De Exuvils et C1emeterlorum curâ.
§ [.
DE SEPUL"tUllA ECCLESIASTICA.
Pia Mater Ecclesia fidelium defunctorum exuvias ministerio sacerdotum sepulturœ mandari curat. Sollicitè
igitur ii servenlur ritus quos ipsa instituit.
In parentum solamen eas funerum pompas adhibeant, vel adhibitas non repellant, quœ religiosum honorem defunctis prœstant, nec sacris interdicuntur canonibus.
Feretris laïcorum qui aliquâ dignitate civili aut militari honestali fuerunt, ·ejusdem dignitalis insignia apponi possunt. Signa vero cujuslibet societatis aut sodalitatis et prœserlim ab Ecclesià damnatœ, ne ulli superponantur feretro omnino velamus.
Meminefint parochi misericordiâ in pauperes redimi
peccala; et ideo quos parentes, propriis impensis, decenter humare non possunt, ipsi gratis ac honestè sepeliendos curent.
, § JI.
QDIBUS IJENEGANI>A. :&ST 5EPULTUl\A. ECCLESIASTICA..
Denegetur sepultura ecclesiastica infidelibus et nominalim excommunicalis.
1
t
f
I
1
1 )
1j
f
1
i
l
1
1
�-
'1~4
Denegelur etiam publicis hœreticis , schismaticis 7
apostatis à fide -: iis qui, ex professa, fidem cathoiicam,
sive scriptis , sive publicis disceptationibus impugnant ;
concubinariis manifestis, nisi dederint signa pœnitentiœ;
iis qui, 'in conflictu duelli, vel in actu evidenter criminoso periêre; bis qui, rationis compotes, sibimel mortem intulerunt; iis tandem qui, impiè et coram testihus.
-extrema Ecclesiœ sacramenta repulerunt, non falsâ prœsumptione sanalionis sed fidei contemptu.
Quamvis ecclesiastica sepultura infantibus mortuis
absque baptismo, non sit concedenda, obtinere satagant
parochi, ut non promiscui sepeliantur cum hœreticis,
vel manifestè criminosis, cùm ipsi sint fifü cathoÜcorum,
ac nonnisi negativè infideles.
§ III.
~I
1
!.
DE C@EME'l'ERIOl\UM CURA.
« Curet Episcopus diligenter, ut cœmeteria ità »· muro
januisque muniantur, (( ut ingressus bestiis occludatur,
neque per illa accessus et transitus sit ad profanas res. »
(Cane. Aq. 1585). Custodiantur à sordibus et vepribus •
·
.crucemque in medio habeant firmiter erectam .
�-
·J~5
-
TITULUS XII.
f
1·
,1
1
r
CA.PUT PRIMUl\i.
Supe1• te1nporali Romani PoniUicis diilone,.
votum et declaa•atio.
1
'
"·
"'
Procellarum autem non immemores quœ in sanctam~
~etri sedem, ex perditorum hominum malitiâ et impietate, nuper irruerunt ; omni vero lœtitiâ nunc exsultantes quàdcafüolicarum gentium ope, maximèque FranŒrum armis, ~ummi Pontificis tantâ cum laude regnantis restituta fuerit ditio temporalis; illos non pos·sumus debito stigmate non notare, totisque viribus reprobare et condemnare qui potestatem hanc, divino nu tu r
tam legitimè acquisitam , per tot secula possessam atque·
servatam, omnium gentiùm prresertim catholicarum diu. turnâ ven~ratione conse~ratam, tàmque demùm ad universre societatis christianœ bonum omni ex parte conducibile~ et imprimis ad tutum, liberum et expeditum
muneris apostolici exercitium nedùm utilem, sed et pro·
temporum , et circumstantiarum ratione necessari~m
(Pius lX), verbis, scriptis, aliisve magis etiam infandis ·
'
l
i!
7
f
�-
'126 -
"3.rtibus, attentârunt aut unquam posthàc attentare prœsumerent.
Declaramus igitur sacrum illud sanctœ sedis dominium
ttemporale non posse sine detestando sacrile~io invadi,
!l'api, ad sœcularia revocari {Pius IX), et ab iis qui id
nefariè molirentur, incurrendas esse pœnas jure decretas
:ac determinalas.
Immola igilur stetdesideranda îlla summorum Ponti'.ficum pntestas, et labentibus usque seculis, illœsa semper prœ!'ulgeat quœ, Domino providenle, olim à patribus
•n0stris adaucta et defensa, hodiernis etiam viclt>riis miœabfüter instaurata cernitur, et quam divinilù~ confirmalam obsignalamque lœlamur.
Uœc nobis max.im ~ su nt in volis; hœc à Deo oplimo
maX:imounanimi corde instarltes pelimus et imploramus;
hœcque per Christum in Ecclesiœ tutamen et decus perpetuum impetranda summoperè confidimus.
CA.PUT SECUNDU!ll.
~o:tum
de lm.m aculata Conceptione de6nlenda . .
Cum dignitas Beatissimœ Virginis Matris, inlaude:m·et
gforiam Filii sui omnipotentis Dei proximè redundet,
dubium n.on est quin Virginis cul'tum majori devotione
foventibus , uberiora potioraque dçma conferat ille, qui
.ab œterno genitus, eam sibi, caro factus , in habitalionem
�-
127 -
elegit, matremque consecravit. Orbis christianre pietas, à1
multis jam seculis, celeberrimam habet Conceptionis Virginis sanctissimre diem. Omnes nunc, unanimi ore, con.clamant Mariam ab originali labe fuisse Prœservatam ,
Deumque, prœveniente et operanle gratià singula-ri ,
sublimiori sanctificationis privilegio, illam redemisse.
Undè uberrimos salulis fructus sibi sperant obventuros,
si tàm excelsum et mirabile privilegium, speciali sen,tentià, ab Apostolicà auctoritute definiatur. Nos igitur,
circumstantiis maturè perpensis, cùm olim agi tata jamdiù corruerint dissidia , ct'lmque doctrinam hanc nutriendœ augendœque pielali plurimùm profuluram
censeamus, ad gloriam ümnipolentis Dei, ad majorem
_beatœ Mariœ Virginis laudem, ad fidelium œdificationem,
totiusque Christianœ Reipublicœ felicilatem et pacem ,
humililer à summo Pontifice nostro Pio exposcimus, ut
pro suo erga Beatissimam Virginem devoto affectu ,
il1am ab mnni peccato originali prorsùs .immunern ,
Sanctamque et Immaculalam semper fuisse solemniter
peclaret et definiat.
Quod autem jam anteà unusquisque suâ in Diœcesi
Episcopus Provinciœ noslrœ votum expresserat, atque
litteris ad sanctam sedem detulerat, solemniüs nunc atque unâ voce, de novo exprimendum censuit Aquensis·
hœc Synodus.
)
t
i
i
1.
�-
CAPUT
·l'.28-
TERTlUM.
CONSECRATIO TOTIUS AQUENSIS PROVINCIJE CORDI SA.CRA_:_
TISSIMO SEMPERQUE A.DORANDO DOMINI NOSTRI JESUCHRISTI ; NEC NON CORDI BEATISSB'IO SEMPERQUE IMMACULATO DEI GENITRICIS MARI./E .
Pater misericordiarum et Deus totius consolationis,
ut ostenderet abundantes gratice suce divitias, Cûr dilectissimi filii sui _salvatoris nostri Jesu-Christi in nos paramanter inclina.vit, ex quo immensce caritatis fluenta in
sitientes animas nostras dimanarent.
Cor igitur illud in quo sibi Pater benè complacuit,
Cor Angelorum delicias et tamen in terris attritum propter scelera nostra laudamus, benedicimus, adoramus et
Œnni gloriâ et honore dignissimum proclamamus.
Cor vero nostrî sic amantissimum et in· nos tl:im in
rcruce, tùm in sanctâ Eucharistià tàm abundè profusum
-0mni amore redamantes, necnan, pr9 tot et tantis injuriis quibus l.acess.itur 1 satisfacere cupientes : '
Nos Petrus-1\'Iaria-Josephus Darcimoles·, Archiepiscopus Aquensis, Arelatensis et Ebredunensis, de consilio
1lt assensu illustrissimorum ac RR. DD. in Christo fratrum et Comprovincialium nostrorum Episcoporum,
Caroli-Josephi- Eugenii de-'J\'lazenocl, Massiliensis,
Xaverii-Tussani-Raphaelis Cas~nelli-de Istriâ, Adja.cens1s,
�129
Joannis-Irenœi Depery, Vapincensis,
Casimiri- 1\.lexii-Josephi Wic~rt, Forojuliensis,
Ludovici-Antonii-Augustini .Pavy, Algeriensis,
Mariœ-Juliani M:eirieu, Diniensis,
Huic Sacr tissimo Cordi nos ipsos diœceseonque nostrarum clerum atque fidèles dicamqs, dtivovemus et. in
perpe~uum consecramus ; humjliter exorantes ut nos et
nostra contrà ad versa omnia tueri dignetur' ut dubios
confirmet, debiles reficiai, devios ad se redue.al, dolentes
consoletur, morientes abscondat in se et regni cœ1estis
éfficiat participes in œternum.
Cùm vero ad Cor Jesu non tutior pateat aditus quàm
Cor Mariœ immaculatum, per malrem ad Filium confugimus, ut meritis sanclissimi Cordis Genitricis Dei, quœ
· .et mater nostra est, in1ntima cordis Filii, p~n~traliaJeli
citer perducamur.
1deoque nos omnes- totamque provinciam beatissimo
cordi Mariœ affectu filia1i etiam in perpetuu·m consecramus.
DEéRETUM DE INDICTiOi'.Œ FUTUR! CONCiLII PROVINCIALIS.
Nos, Petrus-Maria-Josephus Darcimoles, Archiepis. copus .(quensis,. Arelatensis et Ebredunensis, de consilio et consensu RR. DD. Episcoporum Comprovincialium, proximum Concilium Prqvinciœ Aquensis in .ipsâ
nostrâ Ecclesiâ Metropolitanâ ,: elapso post approbata à
Summo Pontifice hujus Concilii decreta triennio cdebrandum jàm denuntiamus et indicimus omnibus qui
prœsentes adesse debent.
11
�-
·1:·) 0-
DECRETUM DE ,FINE CONClLII .
Cùm absoluta sint qure _, pro temporis ratione, agi
gerique posse videbantur , cùmque pastoralis cura RR.
DD. Episcopos qui huic Synodo interfuerunt et.intersunt,
ad Ecclesiarum suarum pastorales vigilias revocet, .prop1ereà. huic Concilio. finem imponendum censuimus et
.
.
impommus ,
TESTES SYNODALES.
Pro Aqoonsî archidiœcesi : D. Antonius-Natalis Reynaud, canonicus theologus.
·Pro diœcesi Massiliensi : D. Marcus Cailhol,. canon ..
Pro diœcesi Adjacensii: D. Modestus Ron~lconi, can .. .
Pro diœcesi Vapincensi: D. Claudius·Julius-JacobusAchilles ·Joubert, canonicus.
Pro diœcesi Forojuliensi: D.: Joannes-Franciscus ls:nard, canonicus.
Pro diœcesi Algeriensi: D. Joannes Plasse, canonicus.
Pro diœcesi Diniensi: D.' Hieronymus Bondil, cano- ·
nicus theologus.
\
�-
LH
. SUBSCRIPTIONES
EPISCOPORUM .
Nos PETRUS-MARIA-JosEPHus DARCIMOLES, Archiepiscopus Aquensis , Arelatensis et Ebredunensis , de
consensu et assensu Coepiscoporum nostrorum hœc decreta a Iiobis defiriita subscripsimus.
t P. M. JOSEPHUS , Archiepiscopus Aquensis,
"Arelatensis et Ebredunensis.
t C. J. JruGENIUS , EpiscopU:s Massiliensis , subscripsi . .
t X. T. RAPHAEL, Episcopus Adjacensis, subscripsi.
t J. IREN.iEUS, Episcopus Vapincensis, subscripsi.
t CASIMIRUS-ALE:XIUS-JOSEPHUS, Episcopus Forojuliensis, subscripsi.
t LUDOVICUS- ANTONIUS-AUGUSTINUS , Episcopus Algeriensis, subscripsi.
t MARIA-JULIANUS, Episcopus Diniensis, subscripsi .
1
��--- 133 -
ACT! CONCILII.
ln nomine Domini nostri Jesu Christi. Amen.
Anno a Nativitate Domini MDCCCL, die vero septembris sep. timâ, jam in Aquensem civitatem convenerant quicumque per
litteras diei 24. junii ab lllustrissimo ac Reverendissimo DD .
P. M. Josepho DARCIMOtES, Aquensi Açchiepiscopo, ad
celenran~um Concilium provinciale indictum ad diei:n septem. bris o~tavam , festum Nativitatis B. 1\1. Virginis , convocati
fuerant .
Aderant itaque :
lllust. et Rever. DD. Petrus-Maria-Josephus DARClMOLES ,
Aquensis Archiepiscopus, cum DD . lhYNAUD et RoNDON canonicis, Aquensis Capituli legatis, et.DD. GrnoULHIAC, PASQUIER et
MILLE, vicariis generalibus, atque DD. REYNAUD, archipresbytero, et TnANERON, facultatis theologiœ decano ! Archie·
piscopi. theologis ;
lllust. DD . Carolüs-Josephus-Eugenius de l\JAZENOD , Massiliensis Episcopus, quem comitabantur DD. JEANCARD, vicarius
generalis, et GurnN, canonicus, legati capituli, atque DD. TmF
PIER, vie. gen., et BicrrERON, can., theologi ;.
!Bust. DD. Xaverius-Tussanus-Raphael Casanelli de Is.TRIA ,
Adjacensis Episcopus, quem secuti erant D. RoNzICONI, eau.
legatus capituli, et DD. SARRABAYROUZE , MAGNAN, CnEVALIEu ,
vicarii generales , theologi ;
lllust. DD. Joannes-Irenreus DEPERY , Vapincensis Episcopus, cum canonicis DD. JuLIEN et LÉPINE, legatis capituli, atque
theologis CHABRAND , vi cario generali , BLANCHARD , canonico ,
JounrnT , semin arii t!rofessore ;
�-
134 -
Illust. DD. Casimirns-Alexius-Josephus W ICART, Forojuliensis Episcopus, cum canonicis DD. lsNARD et l\'iuRAlllE, Iegatis
capituli, atque theologis DD. PoNs, vicar. gen., et INFERNET.,
seminarii moderatore ;
lllust. DD. Ludo.vicus-Antonius-Augustinus PAvY, Episcopus Algeriensis euro canonicis PE'LLETAN et lhASSE , legatjs
capituli, atque theologis DD. GIRARD, canonico, majoris semi- narii moderatore, COMPTE-CALIX, minoris seminarii superiore,
et R. P. JoRDAN, praiposito Jesuitis Algeriensibus ;
lllust. DD. l\faria-Julianus Mmnrnu , Dinien.sis Episcopus ,
cum -D. BoNDIL, canonico, capitulï legato, ·et theologis· DD.
JonDANY, can. et DENIS, serriinarii moderatore;
R. P. REGIS, abbasmonasleriitrapislat'um Stahueli in Algeriâ.
Praitereà, è domibus religiosis ;
'
D. MALÈGUE, seminarii praifectus;
P. I\'IAnrrnus, è societate Jesu ;
P. Count~s, mission. super.;
P. LAURENT, capucinorum Provincialis.
Jnvitati tandem aderant lll'ust. ac RR. DD. Joannes-MariaMathias DEBELAY, Archiepiscopus Avenionensis ,
Franciscus CART, Episcopus Nemausènsis ;
. .
'
'
lllust. DD. Joannes GuwuE, Bytonensls apud Canadiens&s
Episcopus.
CONGREGATIO GENERALIS PRIMA.
7
SEPTElllBRIS.
Eâdem ipsâ die, septembris septimâ, circà secundam post
meridiem horam, omnibus praidictis Reverendissimis DD Episcopis et venerabilibus viris in aidibus majoris seminarii.congregatis , palam ab lliust. et Rev . DD. ~rchiepiscopo denu,ntiatus et recitatus est ordo singulorum quotidie Concilii tem-
�135 pore agendorum , communi Episcoporum sentenliâ definitu s
•
atque statu tus, p1·out hîc legitur :
Horâ quintâ matutinâ surgent omnes .
5 et semis, unà et simul in sacello meditationi vacabunt in habitu chori .
6. Horas ·ibidem recitabunt.
6 et 112 Sancto missre sacrificio interer?nt, eodem in
habitu.
7 et 112 Privatre congreg~Pones cogentur.
·10 ét 112 Incipiet prandiu~1 post quod S. Sacramen:..
tum adorabitur.
.
.
12 et tj2 Vesperre recitabuntur.
Post m'eridiem , privatre collgregationes.
1
Generalès congregationes. cogenttir.
3
6 et 112 Cœna incipiet, ciuam sequetur S. Sacramenti
adoratio.
8 et 112 Vespertina oratio recitabitur.
Ibunt omnes cubitum .
9
Deinde co·ncilii Patres se.ptem p1·iyatas Congregationes constituerunt, nimirum :
'I um Episcopo1•um ,
Prresidente Archiepis<_:opo ,
Secretariis DD. Jeancard et Infernet;
2•m De pe1•souis Eccleslasticis ,
Constan't.ein :
111ust. Rev ..DD. de l\fazenod, Massiliensi Episcopo, prresid~;
Domino T~mpier, prresidis vicario ,
At<tue DD. Mille, Jeancard, Julien, Infernet et Chevalier ;
3 am De 'l'ide ,
Constantem :
lllust. ac Rev. DD . CasaneÜi de Istria, Adjacensi Episcopo
prreside ,
D. Sarrabayrouze prresidis'vicario ,
�-
136
DO.
Atque
Murairn, Reynaud, theol.og., Blanchard, Lépine
et P. Pierre;
·
4am De
~a•1•01•ibns
,
Constantem :
Illust. ac Rev. DD. Deper.y. Vapîncensi Episcopo, prreside,
D. Chabrand, prresidis vicario ,
Atque DD. Reynaud, Archip., Jordan y,. Isnard , Rondon et
Joubert ;
a•"' •c Sacra ... entls· , et pictatls caritatlsq"e
opcribus,
Constantem :
lllust. ac Rev. DD, Wicart, Forojulieusi Episcopo, ·prreside,
D. Pons , prresidis vicario,
Atque DD. Thaneron, Pelletan, .Plasse, D.enis ; Guien e.t P.
Laurent ;
Constantem :
m. ac Rev . DD. Pavy, ·~piscopo Âlgeriensi, prreside ,
D. Girard, prœsiclis vicario ,
Atque DD. Pasquier, M~lègue, P. 'Jordan, Bicheron, Compte~
Calix et Ronziconi ·;
·
1•m De Dccref.is ,
Constantem :
Ill. ac Rev. DD. Meirieu, Diniensi Episcopo, prreside.;
. R. P. Regis, abbate trappistarum, et R. P. Martin, prresidis
vicariis,
Atque DD. Ginoulhiac, P. Lagier, P. Magnan et Bondi{.
Officiales, vero Concilii designati sunt :
Promotor , D. GinoÙlhiac ;
Promoto1·is-vicem-gerens, D. Sarrabayrouze;
Secr.e tarii Concilii, DD. Lépine Compte-Calix ;
Notarius Concilii , D. Bondi! ;
,
Magisti·i creremoniaruin, DD . .Jordany et Dessuches ..
et
�1
137 -:--Tune, silentio circà quœ prrefatis_in congregationibus quis que dixcrit vel opina tus fuerit omnibus injuncto e·t ab .omnibus
recepto, statuitur ut vener~biles ~anonici et Concilii theologi
privatis quidem congregationibus veste talari et pallio induti ,
generalibus verà et sessionibus, ut soient in choro, intersint.
Posteà jam tune declaratur quod si fortè contigerit aliquos
debito in loco non sedere, tùm in c·ong1·egationlbus , tùm in
publicis sessionibus et cœremoniis, nulli proptereà generetur
prœjudicium , nullique no.v um jus acquiratur. ( Vid. Conc.
Trid. sess. 2â) . .
Tandem·confirmatur indictio primœ sessionis ad diem sequentem, · septembris octavam . .
Huic tlt'fa:veat Deus, pridianum non prœtermittitur jejunium.
SESSIO PRIMA.
•
8
SEPTEMB).US.
· Die septemhris octavâ, Dominicâ · post autem Pentecostem
. sextâ decimâ, festo Nativitafü gloriosissÎlme semperqu·e Virgi·
nis l\fariœ, jam à primo mane uni versa commovebalu·r et exsultabat Aquensis civilas, quo ex agris .et pagis vicinisque imà
longinquis . urbîbus ingens et religiosa mullitudo confluxerat.
Ne autem impedimento tanta populi frequentia foret , via ab
Archiepiscopi domo ad Ecclesiam denso militum ordine erat
circumsepta ; armati que equites quatuor accersiti fuerant ad
iter per civitatem pandendum. His ità compositis, et omnium
animis expectatione suspensis, incedere incipiunt equites,comitante non modicà tubicinum et œnealorum manu. Hos subsequuntur : prœter hastatum janitorem et Ecclesiœ ministros,
magister cœremoniarum ejusque adjutor ", thuriferarii , subdiaconus crucem parochialis Ecclesiœ Sanctissimi Salvatoris
fereos, acolytis , accensis : lampadibus, comitatus , et pueri
18
1
1
�-
!
1i
1
t.
138
choro addicti. Tune, longo dupl.icique ordine , progrecliuntur
clerici, provinciœ sacerdotes, parochorum vicarii., ecclesiarumque rectores, superpelliceis ,induti, ~t Ecclesiœ Metropolitanre cantores. Protinùs, horâ fermè octavâ , de Archiepiscopali Palatio, quo convenerant, solemniter procedunt: primo:
Episcoporum theologi et capitulorum Iegati, tunicellis lineis
et êpomidibus induti , ·secundùin ordinem Episcoporum suorum incedentes ; deindè Reverendus monachorum Africanorum Archimandrita, mitrâ laneâ et acupictâ, pedo Iigneo , et
cruce pectorali itidem exligno spectabilis, cui socius monachus
amplâ laneâque veste amictus; posteà R. Capucinorum Provi1icialis. At Aquensi capitulo Crux Archiepiscopalis antefertur;
ipsam sequuntur <'.anonici titulares, qui bus illud'consiat, ru bris
pluvialibus decorati. His succedunt, in habitu chori ' invitati .
prresulès, nempè Aveni<rnensis .l\rcqiepiscopus cui latera cingµnt Episcopus Nemausensis et Episcopus Bytonensis. Tandem apparato splendi.doque cultu prngrediuntur lllustrissimi
et Reverendissimi Patres : Episcopus Diniensis , Episcopus
Alge1·iensis, Episcopus Forojuliensis , Episcopus Vapincensis,
Episcopus Adjacensis et Episcopus Massiliensis, secm1dum
ordinern consecrationis incedente& ·, mitris cblamydibusque
aureis corusci; et pedo innitentGS pontificio. Singulis prreeunt
duo clerici portantes insignia ; itemque duo cuique assistunt
de suis:theologis vel capitulorum legatis. Postremo, sex clericis insignia prreferentibus, duobus subdia~onis duobusqué
diaconis prrecedentibus , medius inter duos archipresbytérO$
pluvialibus indutos, religiosum agmen claudit llli.Istrissimus
et Reverendissimus Aq1,jensis Archiepiscopus, vestimentis pontificalibus amictus, folgente chlamyde, mitrâque pretiosâ insignis et pedum pastorale sinistrâ tenens, ponè quem aliquot
ministri. ·
· Non autem viâ b1· eviore pergunt in Ecelesiam, sed, tùm ad
favendum piis plurium desideriis, tùm ad augendam solemnitatem, longo habitu circumflectentes, per .vj_as Adansonis, Seminarii et trium ulmoruni , et per p(~team B. Magdalenes ,
�.;_ 139 descendunt infrà Curiam, indè reversuri per vias Sancti Spiritûs, Officialis et Aurificum, per forum Oiitorium, Turrim et
· viam majoris .Horologii et platcam Universitatis. Intereà Sanctorum Litanire decantantur, identid~m succinente militarium
musicorum choro. Quacumque transeunt denso concursu circumfunduntur ; in plateis autem èt biyiis ingeminant multitudinis undre. Avidè qui.ppè exquirunt et religiosè contem- .
plantur un_iver.sorum oci,1lî selectum totius Provincire Cleruîn,
at illos in primis Episcopos, quantùm dignitate eminentes, tantùm meritis prrestantes, tot antiquaruni et insignium Ecclesia•
rum- onera portanies , tot populorum saluti in vigilantes , tot
·homines, moribus et linguâ, studiis et cultu diversos , ultrà
citraque mare, ab Alpium verticibus ad Atlantem, ~b ~Igidis
Drucntiie fontibus usque ad sitiente"s numidire plagas, caritate
et sollicitudjne complectentes, et in quibus cernitur Hippo
'regius eum urbe Sextii religione devinctu~, Africa denuo cum
Galliâ arctà piâque societate conjuncta: di.gnum cui dè cœlo
Augustinus et Cresarius arrideant spectaculum. ·
Accedentibus ad ecclesiam Episcopis, cohortis milites in lrevam arma sustollunt,. et classica bell.ica festivè clangunt. Ex
quo vero Eccles ire limên . crux transmiserat , grandiore voce
insonabant o~gana, immenso reboante templo. Jam illuc spectabiliores civit11-ti.s àliorumque locorum homines concurrerant,
inter: quos cernere erat Prrefectum regionis Rhodani ostiis adjacentis, ipsius vicem fungentes Aquis ei Arelate, Magistratum
urbi prrepositum cum sociis, Consiliarios municip~les, multos
majores prresidii duces, duos è legatis ad nationis Comitia à
populo missis. Hi serles congruas occupabant; reliqua autem
Ecclesia innumero concursu replebatur, exceptà cho1·i parte
ad Concilium reservatâ.
lllic pridiè, ex utroque latere, sedium ordines, ab al tari ad
populum porrecti, parati fuerant, quorum in primo seu inte-!Îcire, cathedrre, cum pluteis de mor~ ornatis , ·instructre fue•
rant, ut sedei·e et orare commodè· possent Episcopi. Ad has
accedunt venerabiles P1·resules easque occupant, ità ut dignio-
l
�- 140res altari si nt viciniores. Juxtà illos' at aliquanto post, sedent
qui ipsis assistunt; ante auiem stant insignia portantes; intermedio inter utrumque ordineni interioœm spa"tio vacante ut
pateat ad al'tare aditus. In eodem ordine, at populo propiores
sedent Metropolitani c.anonici; in aliis autem, itidem pro _dig- ·
·r.1itatis ratio ne, Capitulorum legati et Episcoporum theologi.
Tribus invitatis antistitibus locus decens in angulo sinistro
·paratus fuerat. Cœtum 8ynoèlalem à laïcis sacerdotes et clerici
dividunt.
··Omnibus ità locum 'suum occupantibus , simul atque ·Rev.
Archiepiscopus ad gradus altal'is advenit, Sanctorum Ütanire
per cantum Agnùs Dei concluduntur.
ÎUJJC ad thronum accedit Pontifex; et pluviali deposito,
sumptisque tunicellis, casulâ et pallio, ri lu solemni missam de'
Spiritu Sancto incipit. Post Evangelium, liber osculandus ad
Episcopos et ad .Archimandritam à subdiacono defertur, qui
-subindè a diacono thurehonorantur. Ad offertorium.autem hic
honor illis a duobus- assistentibus exhihetur. Dù.m elevatur et
adoratur sacra vidima, 0 salutaris Hostia ·modis musicis à .
pueris c·a ntatur, concineritibus organi"s, chori cantoribus et
ophicleide. Post Agnus Dei Episrppus antiqdior, a magistro
. creremoniaruni ductus, osculum pacis a celebrante' accipit et
àd collegas suos defert. Eodem modo pacem , quam a celebraute accepit, decanus Canonicorum :l\'letropolitanorurh cœteris affert. Sumptis a Pontifice corpore et sanguine Christi, ad
cœleste epulum ordine accedunt Episcopi ; tù.m, · recitato per
qiac~num Confiteor, altaris ministri et omnes ad Co.ncilium
vocati.
:Missâ pcractâ, in mcdio super thronum Evangeliorum liber
ponitur, et Crux Archiepiscopo obversa erigitur. .
. Intereà Pontifex exuit pallium, casula~, man\pulum et tu. nicellas , indutusque pluviali et nfitrâ pretiosâ bac~lumque
�-
141
;. pastoralem manu ferens, accedit coràm altari, ipsumassocian.
tibus ministris et archipresbyteris, induti ut priùs.
Tune, mitris depositis. Concilii Patres cum omni consessu
genua flectunt. Diacono verô inclamante Orate , àliquantùm
orant. lndè Archiepiscopus incipit, scholâ prosequente, antiphonam Eœaudi nos Domine, etc. quam excipit Psal. 68. Salvum me fac, Deus. Quoad cantatm:, Episcopi sedent mitrâ tecti •
Finito Psalmo et recantatâ antiphonâ , Episcopi , depositâ
mitrâ, surgunt; et Archiepiscopus, ad altare versus , dicit :
A4sumus, Domine, S. Spiritus ( e~ reliqua ut in Pontificali ) ;
responsoque Amen ab omnibus, recitat orationem Omnipotens
sempiterne Deus '( et reliqua ut ibid.). Quâ finitâ , E,Piscopi,
mi tris acceptis, genuci submi ttunt, creteris pari ter· ge1:mflectentibus ; et li tan ire cantantur. Post hrec verba Ut omnibus fidelibus _defunctis, etc. Archiepiscopus surgit, et baculum pastoralem sinistrâ tenens, versus ad Synodu!11. dicit: Ut hanc Prœ-
sentem synodum visitare , disponere et benedicere digneris ,
simulque dextrâ signum crucis super omµes · producit. Quo
facto, iterum procumbit, cantoribus Iitanias perficientibQs.
Litaniis expletis , surgunt omnes ; Épiscopi mitras deponunt , et prreses , ad al tare se vertit, ad dicendum orationem
.
/
Da, quœsumus, etc .. . Quâ recitatâ, rursùs sedent omnes .; et,
incenso a Prreside in thuribulum de more immisso, .cantatur.a
Diacono, ritu soieinn.i , Évangelium secundùm Lucam , c. 9 :
ln illo temporé, convocatis Jesus duodecim Apostolis , .etc.--·
Quo finito, liber a subdiacono primù~ Prresidi, deindè Episcopis et Archimandritre osculandus offertur , quos postmodùm
thure honoratDiaconus.
'
.
· Tùm Patres et omnis consessus genua .flectunt : Prreses verô
iricipit hymnum Veni Creato1·, etc. Finito primo versu , surgunt omnes et stant cônversi ad ~ltare.
Expleto hymno, Patres, mitrâ acceptâ, aliique omnes sedent,
quos Prreses sic statim alloquitur:
· Venerabiles consacerdotes et Patres carissimi (et reliqua ut
in Pontificali)..
�-~ 142 -
i:
~
Posleà Illust. Archiepiscopus' , .comitantibus duobus Archipresbyteris, acc(!dï't ad ingressum c~ori , et , de stiggestu · ibi
parato , concionem h.abet in quâ, actis Deo gratiis de libertate . Ecclesiœ redditâ ad celebranda Concilia , tà~ diù potestatum invidiâ intermissa , luculenter ostendit hoc esse proprium et inhœ~ens jus Ecciesiœ , ut ,· quoties expèdit, illius
P~ntifices congregentur , quo de re christianâ agant inter se.
Duo nempè esse, juxtà sanairi avitamque doctriqam , quibus
rimndus hic regitur: auctoritaiein sacram Pontificum et civilem
potestatem, quarum utraqilê' suprema et suos intrà limites in-:
depende'ns; Ad Concilidrum u_tilitates posteà deveniens : illa
remis œquiparat quibus procellosum mare sulcans Eccl'esiœ
navicula, scopulos transmittit,· frefa œstuantia "trajicit, et ad
portum voluntatis ejus illœsa tandem appelliL Trifai·i_àm autem
Ecclesiœ prodesse Conéilia demonstrat : p1;imùm arctioribus
vinculis Episcopos et Sacerdotes devinciendo , cùm Inter se ,
tùm prœsertim cum Petri successore et Vicario Christi, Roi:nano Pontifice; deindè pastorum zelum fovendo et acceridendo,
ut gregis )Jono modis omnibus consulant , adversùs universa
mala remedia parent, atque cunctis calamitaiibus refugium ,
cunctisque ,infirmitatibus auxilium prœbeant; t!lndem ziza-:
niam· de patrisfamilias agro eradicando , errores repullulantes
eruendo et protligando. Quœ cuncta, de quibus rehus agendo,.
quantùm i? se erit, Deo fav_ente et opitulantè, prœstare iriten-dat · Aquense pr~vinciale Concilium, Illustriss. Pon tifex fa- cundè perstringit .
. Absolutâ concione, reversoque Prœside et in piano Altaris
sedente, Promotor, qui cum vicario suô sedebat juxtà infimum ·.
· Altaris gradum ab Evangelii Iatere , surgens .instat et requirit
ut Ill. et Rev. Dom, Archiprre~ul, Reverendissimique• ·concilii
Patres declarent Concilium hâc ·ipsâ die incipere et jàm inceptum esse. Tune decretum promulgandum cJ,e aperiendâ Synodo,
de manu prœsidis acceptum, i"egit secretari~s ; rogatoque Archiprœsulis et RR. Episèoporum consensudecernit Prœses initium
Concilii Provincialis fieri et jàm factum esse .
�-
•
,.
'143
lndè, Prreses incipit Hymnum Te D,eum ; quo expleto, promulgatur decretum de modo vivendi in Concilia; quod excipit ·
lectio decreti .de nominandis Episcopis. His peraetis , eodem
modo quo suprà, promulgatur decretum de p;·of'eS;sione fidei.
Deindè,.leclâformâ professionis fidei à Pio IV ed·itâ ..Ar~hi
prresul, RR. Episcopi, dextrâ libro Evangeliorum superpositâ
jurant , itemque ex ordine, Canonici Ecclesia:i metropolitanre r
. Capitulorum Jegati, et Episcoporum theologi.
Postjuramentum, indicitur sessio ·secunda-, Arch:iepiscopus
solemniter benedlcit. , ~t ind1,llgentia quadraginta dîerum publicatur.
Tune Patres Concilii, quo ortline ad metFopolitanam Ecclesiam accesserant, eodem, per Archiepiscopale Palatium , revertuntur, stipati militibus immensâque turlilâ, et, tllansacto
jàm meridie, in sacellum seminarii i.ngredfontur, antè januam
tubis et reneis instrumentis sonantibus ..
9
SEPTEMBRJS.
Post diem eyeptembris 8•"' quofüliè, Doininicis diebus exclptis , l\'Iissam Synodalem ex Episcopis uno celebrante , creteri
Patres et ad Concilium vocati' sa-cr.am Eucharistiam percipiunt.
Nonâ die septenibris l\füsâ Synodali à D. de i\fazenod celebratâ, incipiunt , horis ab initio JJrrefixis, privatre congregaliones, de Pers9n is Ecclesiasticis , de l'ide , de• Erroribus , de
Sacramentis et Piis Operibus, de Studiis , ut. suprà dictum est
constitutre, quibus prresunt singulatim Episcopi, tunicà lineâ,.
epomide et stolâ induti. In his, tractandre questiones perpendi
et agitari incipiunt ; . ibique digeruntur decreta quœ ad RR.
Episcopos deferantur. ab ipsis examinanda èt perficienda.
10
SEPTEMBRIS.
, Die septembris decimâ , Missa Synodalis a D. Casanelli de
Istria celebratur.
Privatre congregationes ut pridiè habentur ..
1
~
l"
l
/
_,1
"
·~·;
1
!
f
1
1
1
�· P·rretereà incipit congregatio Episcopor1:1m, in quâ primo
retraetantur decreta in aliis elaborata;
Item congregatio de deer.etis ~n quâ expenduntur decreta
jàm ab Episcopis excussa , et i.rndè ad illos referun.t ur recognoscenda, antequàm. in congregatione generali legantuor.
11
SEPTEMBRIS.
l)ie unrlecimâ Missam synodalem D. Depery celebrat.
Antè et post meridiem privatre congregationes omnes habentur; deindè verô c0ngregatio generalis secunda cogitur.
CONGREGATIO GENÈRALIS SECUNDA .
ln hoc generali conventu et se.quentibus, decreta, jàm Üe rum ab Episcopis recognha, expendenda sunt et excutienda,
ut ad Episcopos remittantur, et ab illis tertiùm recognita defidlantur.
.
.
Horâ ergô terlià, omnibus in aulâ seminarii prrecipuâ congregatis , recitatâque ab illustrissimo Aquensi .Archiepiscopo
oratione Adsumus, Domine , sancte Spïritu.s, adsiimus, etc.,
principe in loco, cruce coram erectâ , sedet Reverendissimus ·
Prœses, tunicâ lineâ, epomide et stolâ indutu~, in hemicyèlium
ipsi assidentibus: à dexlris quidem Reverendissimis Massilire.
Vapinci et Algerire Episcopis, similiter indutis, necnon Reverendo Stahuelit&r!.lm monachorum Archimandritâ ; à sinistris
autem,. Reverendissimis Adjacii; Forojulii et Diniœ Episcopis.
Deindè juxta R. Archimandritam , sedent promotor et ejus
vicem fungens ; tùm no tari us ad unam mensam. ' e regione
verô duo Concilii seèretàrii ad alteram ; tandem circa reliquam
aulam, canonici et theologi.
Tune su·rgit Promolor, et, more solJto, instàt ut legatur pro.
positum decretum de professione fidei in pos!erum exigepda.
�-
145 -
Quo perlcoto , monet astàntes P.everendissimus Arcfriep)s_,
copus omnibus jàm esse et in futuris generalibus congrega"""
tion ibus similiter fore copiam loquendi , interrogandi, disqui_
rendi et dispu tandr circà dect'eta, sua quàque privafâ congre_,
gatione per quos elegerit explanante vel propugnante.
Protinüs disquiritur quinam censencfi sint nov·i concionatores , qui ~x decreto ad professionem fidei adigendi silt'lt ; et
utrùm excipiendi si nt sacerdote·s r:eligiosi qui quot.annls istâm
professioném in manibns superiorum suorum renovant.
Deindè eodem modo ac· supril rogante promotore, legilnlùr
<lecreta in quibus declaratur: 1° Ecclesiœ constitutionem divi nam esse et immutabilem, utpotè ab ipso Christo immediatè:
institutam et determinatam; 2° nec à populo christiano, nec à
principibus potestatem eccles iasticam esse mutuatam.
Sequitur ut superilis disquisiti'o.
Tandem Jegitur decretum de Episco11orum auctoritate, q:uod
item subsequ itur clisquisitio.
12
SEP'ilEMBRIS •
. Die septembri·s duodecimà, Missam synoda-lem céleb rat D,
Wicart.
Horâ ante et post me1·idiem staLà, habenl:ur pl'ivatœ congre.sationes ; deindè cong.regatio general·is.
CONGREGATIO GENERA.LIS TERTIA.
Horà posl meridiem. tertià, congregatis, ut pridiè·, Patrilms~ .
et oratione Adsuirms, etc. recitatâ, refertIIJustrissimus Archiepiscopus Concil'ii Aquensis anni t585 decretum , quo à regularibus omnibus professio fidei ind.iscriminatim, ci.lm in diœ-·
ces-im prœd'icafuri veniu·nt ex.igitur . Hœc sunt Conci lii ''erba :
1<.· Neminem eLiam regularem, ne in su-i q.uictem ord ini s eccle-~
19
�-
·14.6 -
siâ concionari permittat Kpiscopns , anlequilm sibi aut ej us
vicario , ille quicumquc concionaturus est, fidei professionem
prœstiterit. Ubi vero semel prœstitit non erit opus iterum ob
eam causam eidem Episcopo p!'œstare ; sed s.atis sit professionis ei eo nomine prœstitœ testimonium sc'riptum, atque obsignatum scriptum afferre et exhib5lre, quorl illi gratis concedatur. Hoc idem intj31ljgatur de confessariis. » ( Aquense Conci''iium 1585, de Concionipus Act. Concilior. t. x, p. 1555).
Deindè, more solito, leguntur decreta , de Independentiâ
potestat1:s ecclesfast'icœ, de subjecto hujusce potestatis, et ·de
capitulis cathedra libu s.
Tune quœrimr:
.
1° Nilne possinLcapitula inê.dulies octo ante vicarii nomi•
nationem?
Respondetur nihil posse; ·et ideo quam primum nominandum vicarium.
Deindè, disquiriü11· nùm ad Capitula pcrtineant episcoporum Vicar ii generales, quamdiü suam tenent auctoritatem.
Postquhm ea de re aliquatndiü conc~rtatum est., istud constare videtur: quosdam, ex peculiaribus statutis, canonicorum
privilegiis donari, licet, jure communi, ad -capitula non pertineant; in.super ill.is in Galliâ, usu prœsenti, primum post Episcopos locum concedi.
·
13
SEPTEi\'IBlUS.
Die septembris lcrtià decimà , l\lissà synodali ü D._ Pavy
celebral.à , pt·ivatœ congregationes ante et pos t meridiem
habentu1'.
f!t>
SEPTEMBRJS.
Die septembris quartü decimâ, l\1issa synodalis à D. Meirieu
celebratur.
l\'Jane, horA septimâ et semis, incipiunt p.rivatre congregationes, et ultra horam decimam protrahtmtur.
Post meridiem verà simul omnes congregantur.
�CONGREGA.TIO GENERA.LIS QUARTA.
PARS
PRIOR.
Horâ post meridiem prima, congregatis Patribus . in aulà
majore se1:ninarii, recitatâ oratione synodali adsumus , seden~
tibusque omnibus, ut suprà, D . Arcbi episcopus declarat voccs
consultores sunt Episcopi , qure non legebantur )c1 proposito
De·cret.o.de canonicis, huic Decr:eto insertum iri.
Posteà legit secundo secrelarius Decretum de Gapiti!Ji s Ca-·
thed·r alibus.
Super quo qurerilur ulri:Im ca nonicis peT sub~ti tutos officium
suum interdù.m implere licea l necne.
Censef!t Patres Concilii sufficiendo sibi aanon'icum tilularerrr
aut saltem honorarium, quibusdam in casibus licere.
Tune integratur dispulatio, in prœcerJente congreg.atione incœpta, de r:apitulornm juribus.
· • •
Absolutâ disputatione, leguntur decretum propositum, cfa·
§upremâ Romani Pontificis in Ecclesiâ Auctoritate, 'et super
ipsius temporali ditione declaratio.
Deindè Promotor requirit ut Jegatur propositum decrelunt
de Faro Episcopali.
Annuit ArchiepiscDI)US.
Leg~tque secretarius Decretum ex: quo statue11da i·n una:quâque diœcesi officialitas cons-tans offi6ali, duobus assessoribus
(ad consilium tantum) et a'Ctuario ..
Illud ver& decretum, .œgrè et i.nvÙè· ah ii:s quibus· demandar.um fuerat incœptum, et urgentibus· Episcopis excusum , simul
atque lffctum est impugna:tur.
Non admitlendum offici.a'lita:tis· ~r ibunaf contendunt q'Uidam
tirm. propt.e~' sa:cel'dotum famam, q,tHU , ets~ Jil-On semper con-
�-
148 -
taminaretur, non posset quin saltem obscurarelur, non solùm
per testium relationes et judicium, sed per solam in judicium
vocationem ;
Tùm, propter forenses tricas et a1·gutias, ad quas confugere
solemne habent rei et quarum ope fucum fapiunt damnalionemque devitant ;
Tùm propter testimoniomm conse'quendorum difficultatem,
cl.un testes nonnisi volentes ad_vocari , num1uàm autem cogi
possint; nec aliundè nonnisi sub sigillo confessionis ad testificandum adducantur ; hoc ipse jàm est expertus. Tres enim
tantùm , officialis jure, sententias protulisse asserit , è quibus
dure per appellationem infirrnatre ·sunt.
Alius, quia honestorum Iaïcorum judicio, pariendo scandalo
aptissimum imo unicè aptum videtur.
Alii plures , quia satius est sacerrlotibus Episcopis suam
causam . committere, qui patres sunt et quibus paternè statuere
. atque iridulgere lie.et, quam judici, qui ex officlo tenetur ad
normam juris immisericorditer de::ernere et penes quem nçm
est legis rigorem inflectere.
Propter hrec ab omnibus s·ingulatirn interrogatis repellitur
•
officialitas,
uno excepto, cuf officialitas, pluribus judicibus
constans, quibusdam in casihus profutura videtur, prresertim
in amovendis (quando opus es.t) parochis, quibus ad Episcopi
. nutum munus suum adimi non potest.
. Hora cum sit 4 et 1\4 prorogatur congregatio in horam
quintam.
•
PAI\S ALTERA.
Repetitut' congl'egatio genet'alis horâ quint~.
Recitatà Synodali oratione, surgit Promotor et more solito ·
•·equirit ab Illust. ac Reverend. Archiepiscopi et Reverend.
P.atrum amplitudine ut legantur proposita r,nonita ad scrlptores qui res si ve theologicas si ve philos'ophicas tractant.
Annuent.e Archiepiscopo, legit secretarius monita illa, ins-
�-
149 -
ti lui turque disputalio circà approbationem librorum pŒ111asque in lecto decreto propositas.
Ad licentiam vero ab ordinario petendam con tendit unus è
Theolpgis non esse constl'ingendos quoslibet quoties typis ali- ·
quid mandant ; prresertim quia sœpè responsione promptâ opus
est, tùm ad refutandos Jibellos diurnos , tùm ad facta quredam
restituenda ; prreterquà1ù quod multos non juvat agnosci .
Hespondet Archiepiscopus agi tantùm de illis qui ·se conscribendis diariis mancipant ; aliundè licentiam semel tnntùm
exigi, sci!icet cùm se huic scriptioni dare incipiunt.
Horâ sextâ 112 solvitur congrngatio.
15
SEPTEMBil!S .
Di e septembris quinLâ decimâ , Dominicâ verà post Penlecoslem septimâ decimâ , Missa .Synodalis nulla celebratur ;
abeu.n t enim Conr.ilii sacerdotes alii alio , per civitatem , ut
sacra quique far.i ant.
C()NGREGATIO GENERALIS QUINTA .
Eàdem die , horà post meridiem tertiâ, incipit congregatio
generalis quinta.
Oratione, ADSUMUS recitatâ , more solito , legitur propositum
. decretum de Episcoporum officiis. Legitur etiam decretum de
quibusdam erroribus damnand is, Rationalismi nempè , etc . ,
quod ·excipiunt graves doctreque consideratio.nes super proprio
horumce errorum caractere.
·
Deindè legitur decreium de Parochis et eorum resideritiâ ,
nec non de verbi Dei prœdicatione.
Hôrâ quartâ et semis discedit cœtus in seminarii sacellum ;
ubi ,-- posito supe1· alt~re sancti ssimo sar.ram ento , et cantato
�-
150 -
hymno Pange z.ingua integro, solemoiler episcop'a!ique ritu R.
Archimandf'ita Stabueli astantibus benedicit.
Horâ quinLâ in suum quisque conc!avium se recipiL
1
SESSIO SECUNDA.
16
SEPTEMBHJ.S.
Die septembl'Îs sexLâ decimâ , post meditation em. et boras
canonicas, omnes in aulam seminarii majorem se conferunt.
. Ibi Reverenr:lissimi prresules et R. Arcbimand rita pluvialia induunt , mitl'as et baculos pastorales accipiunt , et indè, prrecedentibus aeolytis cum tampadibus , clericis quibus mitras et
baculos portare incumbit, theologis et çanonicis ordina.tim ,
suis quique eappellanis stipati, in sacellum revertuntur. Ultimus verô duos inter archipresbyteros pluvialibus indutos, in cedit et intrat Reverendissimus Archiepiscopus, quem crucem
et insignia portantes antecedùnt.
In choro medio, ab altari ad cancellos, hinc atque bine, ordine sedent Illustrissimi Antistites , digniores videlicet altari
vieiniores. Paulo post Episcopos sedent qui il lis assistunt. Canon ici vero et Theologi cbori ~edilia occupant. Clericis autem
mitram et baculos portantibus scamna ad cancellos paratà
sunt,.
~fox i\fissam sine eantti R. Archiepiscopus· incipit, ipsi Archipresbyteris assistentibus.
Lecto evangelio, .missale ab altero Archipresbyterorum RR .
Episcopis et Archimandl'Ître deosculandum ·offertur.
Ad Agnus Dei, singuli Episcopi et Archimandrita , osculum
pacis ab Archiepiscopo acceptm·i 1 .ad altare ordine acceduut.
Tune praisules sacrum Ch1·isti corpus accipiuut; deindè, !'C·
dtato Confiteor, creteri.
·
Missâ peractâ , absque benedictione ·, cantatur antiphomi
�-
151 -
Propi:tius esta, etc. prœcin en te Archiepiscopo ; deinde psal~
mus· 78, Deus venerunt gentes, etc .
Post orationes Nostroiwn tibi, Domine, ~te . .~fentibus nostris, etc. Deus qui nos j1istitiam loqui, clc., ritu solemni il
diacono cantatur Evangelium secundi.lm Lucam : Desi.r;navit
Dominus et alios sept1~aginta duos , etc. (cap. x. 1-.9).
Quo finito, liber osculandus sin~ulis Episcopis a subdiacono
defertur, quos subindè thuribulo fumante honorat diaconus .
Tune, omnibus gen.ua submittentibus, Jllustrissirnus Prœses
incipit hymnum Veni Creator Spirit.us , quem ca~teri prosequuntul·.· Finito primo versu, surgunt 01nnes et stant ad altarc
convcrsi. Expleto au lem hymno cunctisque sedentihu s, prœses
allocutionem de libro legit.
Quâ perlectâ , Promotor ad R. Prœsidem et ad. RR. Patres
.c onversus , ait : cc lllustris·s ime et Reverendissime Domine ,
B.everendissimi Patres, dec:reta in proximis congregat ionibu s
sancita e~ communi omnium Patru;11 assensu comprobata in
hâc secundâ Synodi provincialis scss ion e edici ac pr-omulgari.
omni debità reverentià instantes requirimu s. ,,
Respondet Archiepiscopus : legantur .
Continuo speciatim rogat Promotor ut legatur Decrelum de
Spectantibus ad docll·inam fidei et. primo quidem quod circà
professionem fidei in posterum exigendam statutum fuit.
Idcirco altet: secretariorum, a magistro cœremoniarum aù
Prœsidem ductus, Decreturn de rnanibus ejus accipit, in suggestum ascéndit, ibique, prœmisso proœmio, cum sancta catholica et apostolica (ides , etc., legit caput. Qnoniam, 1tl ait .
av?stofos, unus est DominttS et reliqua.
His perlectis, et obtento de more Patrum t:onsensu , eodem
modo a sec1·etario leguntur quœ de Ecclesiœ co nstitution e divinâ et immutabili, de potestate ecclesiasticâ, , eâque potientibus, deque Romani Pontificis et Episcoporum auctot>itate sancita sunt.
Quœ postquàm sib i placet·e declaralum est 1t Patribus , leguntui' etiam , ante sin gula roganle Promotore, Decrcta contm
�-
152 -
hodie~·nos errores, ratiqnalismum nempè, mythismum , e'tc . ,
dejustitiœ ·et caritatis officiis, Mani ta ad scriptores qui res 'sive
theologicas, sive philosephicas tractant, Decretum de Capitulis
Cathedralibus et Decretum de Episcoporum officiis.
His singulis assensu Patrum, ut solet 1·ogatornm., compro-.
batis, proponitur a secretario decretum de habendà sessione
tertiâ, dîe vigesimâ prirnà men sis septernbris. Quo cornprobato
. et publicato, requirit Promotor ut omnibus in sessione prresenti
peractis, secrntarii unum plurave co nficiant instrumenta. Quod
se factQ.ros spondent secretarii.
·
'
Sessionim} -cop~ludit R . Archiepiscopus astantibus bene<li. cendo,
Sccretarius autern quadraginta dicrurn indulgentiam, omnibus qui secµndœ lwic sessioni affuerunt .à Metropolitano conce.s sam, . denuntiat.
·
·
·
l:Jorâ.jàm nonâ et semis, cœtqs in aulam seminarii majorcm
ordinatim rcvertitur , inique pluvlaJia exuunt RR. Episcopi .
Eàdem die, post meridiem 1 ab horà primâ ad_quiqtam, privatœ congregationes opqs squm persflqquntur.
t7
S1Wl'EM)31US,
Die septembds septimâ decim <I, J.VJissa synodalis a D. Càsa nelli de !&tria ce!ebratur,
Manè, ab horâ septimâ et semis post decimarn usque ; post ·
meridiem autem, ab horà primâ ad tertiam , pdvatœ congre gatioQes habentur ; has congre?atio generalis subsequitur.
�-
153 -
CONGREGATIO GENERALIS SEXTA.
.
Hoi·â post merirliem tertiâ, incipit, ut solet, congregatio.
Et primo quidem, rogante promotore , legitur .Decretum de
Societate ti~m domesticâ tùm civili.
Quo perlecto , animadvertit unus ex Sacerdotibus Concilii
viri potestatem in uxorem non esse plenam.
Plenam esse illam pote;tatem conten.dit alter, eamque regire
et pontifical,i auctori_tati œqul.parat.
At parilitatem negat inter~sse qui sententiâ prreiverat: nàm
1' certum est parem esse utriusqu~ conjugis in alterius corp~s
potestatem ; <j• mulier, etsi Tiro subdita, non tamen serva nec
ministra illius habetur, sed socia. Vir autem , etsi caput sit
mulieris , non tamen rex. Prœcipuâ itaque pollet auctoritate,
non vero totâ, quia illius particeps ~st roulier .
. Deindè, eodem modo rogante promotore, legitur Decretum
de sacerdotii et imperii concordià.
ln hoc plures censent definienda principum officia~ illis ni . mirùrn Religionem pensi non habere nefas esse ; verùm ad
itlam, quantum ferunt tempora, fovendar.n et protegendam illos teneri ; secum tamen hoc reputantes : principem externu111
Episcopum esse , cujus est proindè Canones defendere non_
autern conder-e ; ad fores templi , distri.cto. e-Iadio, stare , non
autem sanctuarium, ad interni Episcopi partes prreoccupandas,
invadere ( FénéL Dise. pour _le Sacre dé l'Élect. ,de Cologn. ,
1-p' ).
Post hœc Jegitur Decretum de cogendo Concilio provinciali
Aquensi, de Synodo celebrandâ, de a,nnuis spiritualibus sacerdotum exercitiis; item votum de Immaculatâ Conception_e definiendâ ; tandem Decretum de Monialibus et de Pœnitentium
confraternitatibus ac aliis piis sod~litatib us virorum ac muli erum, necnon Decretum de sacellis ruralibus .
Post horam quintam abscedit cœtus.
20
1
j
�-
18
154 SEPTEMBRIS.
Die ~eptembris duodevicesimâ, Missa synodaiis a D. Dep~ry
<:elebratur.
Ante et post meridiem , privatœ congregationes habentur ,
.aliquot exceptis quibus jam pensum peractum.
Cùm sitferia quarta quatuor temporum , prandium incipit
horâ undecimà et semis.
Post prandium, horà tertiâ et semis incipit congregatio g e~
.neralis.
·-
•
CONGREGAiIO GENERALIS SEPTIMA.
In hàc congregatione , ·p ostulante, modo solito 'promotore, '
relegitur Decretum de verbi Dei pu~dicatione ; posteà leguntur Decreta de catechizandis pueris, de scholar1,1m curâ, de
succursalium Ecclesiarum rectoribus·, dé secundariis presbyteris, seu de parochorum vicariis.
Quibus audltis, auctor est un us è ·theologi's Concîlii ut in proposito Decreto de verbi Deï prœdicatione m~neantur sacerdotes ne illud imparati: prœdicenl, alii auttlm ut arguantur qui·
turpe lucrum sectantur.
Deindè leguntur Decreta de ·sacramentis in genere , tùm de'
Baptismo, de Gonfi,rmatione et de Eucharistiâ .
Horâ quintâ et semis solvitur congrngàtio.
19
S.EPTEl'lf'B ~IS .
Die septembris undevigesimâ M_issa synodalis a . ~· Wicart
celebratur ; nonnullre privatre congregationes habentur ; . has
excipit cœtus generalis :
,..
�-
155 -
/
j
CONGREGATIO GENERALIS OCTAVA.
Horâ post meridiem tertiâ, in aulam majorem Patres conveniunt.
Tune recitatâ. de more oratione, rogat Promotor ut legantur
Decret~ de Pœnitentire Sacramento , de Extremâ-Unctione, et
,
de l\fatrimo0io.
Quibus a secreta.1·io perlectis , assurgens D. *** petit ut sibi
liceat circa ea qure in Prœcedente congregatione expensa sunt
unum adjicere. Advertit ergo, quod Je Mis~â parochiali dictum
est , ad illam scilicet frequentandam non teneri fideles prœcepto eccle§iastico, non videri adeo necessarium, cùm pastores
illâ monitione non indigeant, fidel~s vero Concilii Decreta non
sint lecturi sed a pastoribus edocendi.
Respondet Archiepiscopus hoc, non ob . fideles tantùm , sed
ob pastores etiam dictum, quorum nonnulli monendi ne rigi. .
·
'
diùs .ob.ligationem urgeant.
censet
monendosque
Theologis,
è
unus
Respo.nso assentitur
et laï.cos, quia metuendum ne multi, eâ de .re, fais.à laborent
conscientià, et ifa peccala multiplicentur.
At alius œponit: a se, quanlumvis doct.u m piumque Theo-'
logum admiretur et revereatur, propiits, ut sibi videtur, quœ ·
in parochiis . aguntur conspici; jam nimio plus a laïcis Missam
parochialem negligi ; illos autem ruulto min_us frequenter affuturos; si moneantm· se, vi prœcepti ecclesiastici, non teneri.
Respondet, Patrum nomine R. Archiepiscopus : · Missre pa- .
reichialis utilitates populo diligenter exponendas . et fidèles
emnes ad illam enixè cohortandos esse ' . Ad hanc quidem, vi
prreoopti ecclesiastici neminem adigi ; verùm quamplures, Deo
,.. et natura jubente, compelli , illos neinpè (quorum tantus numei;us) qui religionis sunt insciï, nec 'a lio pacto in liâc erudiri
:valent.
Deinde dispicitur primo: utrùm Extrema-Unctio conjunctim
1
î
1
'1
�-
"
l
1
156 -
cum Eucharisliâ, an interjecto temporis spatio, gravi morbo
labo1·antibus sitministranda; deindè utrùm expediat priorem
'
ab infirmis accipi.
Aquis·, Massiliœ et Forojulii, sive quia parochis ad œgrotos
sœpe difficilis est aditus , et longe difficilio1' futurus esset si
disjungerentur "sacramenta, prœsertim si s.e riùs extrema"unctio
ministraretur; sive ad sacri viatici reverentia:m ; ambo simul
ministrantur; et quidem extrema-unctio prior.
Dinire idem fit, sciente nec repugnante Episcopo , quainvis
aliud per statuta .suadeatur.
· Attamen quanlumvis profuturum sit ,, attentis· locoruh1 et
temporum difficultatibus, hœc sacmmenta prœdicto ordine confcrri.1 existimat D. ·'*""* nihil e_â de re a C<imcilio prœcïpie"r1du1ri,
· cùm Romœ contrarius usus vigeat.
. Juxtà eumdem, ·statuendu111 esset semestre. domicilium. ~n
paroehiâ , quamvis alterius diœeeseos , sufficere , ut ibi cele·
.bran da mutrimonia proclamarentur.
Quod ad jus spectat impedimenta statuendi quœ matrim-0>nium dirimant, illud soli Ecclesiœ .D. *** vindicat: atque ex prf'ssè vindic1indum censet.
At ·r eponit alter Theologus quid(iuid de ·illâ quœstione sen-tiatur, cùm adeo nubila sin't tempora, &edulôque-prœcavenda
quœcumque procellas ciere. possent , intem.pestivum fore decretum qtw jus impedimenta matrimonium dirimentia statuendi civili potestati abjudicaretur. In super, in prœsenti rerum conditione,, perindè agendum ac si jus iIIud indubitatum
e~set j si enim ' stantibus impedimentis civilibus' matrimonium in faci e Ecclesiœ celebraretur, filii indè nascituri spurii
à magistratu haberentur et jure filiorum frustrarentur :
His expositis, promotoris rogatu, leguntur .Decrela: de Pi~
tate catholicâ ergà defunctos ; de Exsequiis et cœmeteriorum
curâ ; tle SS. Reliquiarum cultu ; de Zelo deque pietatis et caritatis operibus, in quo speciatim de l\fissionibus ·e t e.xercitiis
spiritualibus, de Catechizandis puer,isrvillicorum, ile piâ socie-
-
.
�...... ·157 .tate ·p ro reparatione blasphemiarum et diei dominicre sanclificatione, deq~e consociatione propagandre fidei agitur.
Cùm autem ex Decreti verbis ab excipiendis confessioni bus,
missionum tempore, videantur penitüs excludi parochi et consueti sacramenti J.lœnitentire administri , declarant Patres banc
veram mentem esse suam , ut illi tune ab audiendis pœnitentibus qui soient illos frequentiùs adirn sibi temperent.
Ad reparanda.s bl!lspl)emias , cr.edit D. ***.novis consociationibus _opus non ·esse, dummodo in bis quai jàm constitutre
sunt orationes eo animo fiant.
At alii autumant. quamplurimos viros esse consôciandos ,
quisacrament~ se obligent ut a blasphemiisabstineant diesque
dominicos ritè colant.
Tandem leguntur Decreta de Capellanis et adj.unctis presbytëris et de vità et honestate Clericorum.
Venationem autem generatim vetitam audiens unus ex sacerdotibus Concilii quœrit nùm venationem quamlibet prohibere 'Patres in animo habuerint : Respondetur : Eam tantum
interdictum Îl'Ï quœ cùm armorum strepitu fit .
Dehinc· quœritur vetitane sit etiam piscatio .
Respondetur : Minimè.
Post horam quintam discedit congregatio .
20
SEPTEMBRlS.
Pie septembrîs vigesimâ, ferià sextà quatuor temporum ,
Missa Synodalis a D. Meirieu celebratur.
Horâ autem antemeddianà decimâ , Congregatio generali~
exorditur.
'~
.
1
ï
t
1
�CONGREGATIO GENERALIS NONA.
PARS PRIOR.
.1
Recitatâ consuetâ oratione Adwrnus, etc. D. *** ad Concilium sacerdotes in universum defert qui in concionando. ,
'metaphysica, phil0sophica , politica, ·qui ri etiam democratica
evangelicis documentis intexùnt; illosque congruâ ~dmoni
tione , Decreto de verbi _Dei prœdicati.one , jàm anteâ congrflgâtioni generali proposito; inserendà, ad officimn suum revocandos esse opinatur,
. His dictis, roganteque Pr~motore , le$untur à secretario
Decreta de Clericis educandis, de Clericorum stud:iis, de Seminariis minorions et dè Seminarîis majoribus.
Hinc unusè Theologis hœc Leonis X constitutionis in Concil'ii
.:Lateranensis V, sessione octavà promulgatœ, ver~a laudat: « Insuper omnibus et singulis philosophis in universitatibus stu·diorum ge~eralium, et alibi publicè legentibus, districtèpt'œci piendo mandamus, ut, cum philosophorum P!'in.êipia aut ..condusiones, in quibus a rectâ fide deviare noscuntur, auditoribus suis legerint aut explanaverint ( quale hoc est de animœ
mortalitate aut uni ta te et mundi œternitate, ac alia huj'usmodi),
teneantur eisdem veritatem Religionis Christianœ manifestam
'facere,.et persuade_ndo pro posse docere; ac omni studio.hujusmodi philos9phorum argumenta, cùm omnüi·solubilia exis·tant, pro viribus excludere atque solve~e; >> c~pitque ad:iilorum normam, in Decreto de Seminariis minoribus , definiri
officia quœ philosophiœ professoribus incumbu~t imponenda_que sunt.
Paulo antè meridiem , Congregatio in cœnaculum , ad. corpora prn.nclio recreanda , discedit. •
�-
159 -
PARS ALTERA .
.Horâ ·quintâ pomeridianâ, in aulam Congregatio generalis
revertitur, ut circà Decr:eta, manè jàm proposita, incœptam
dispu~ationem persequatùr.
Nunc itaque agitur de anno studiis Theologicis adcÏendo ,
- per que.m., in ipso major~ semin'ario, adolescentes logicre peculiariter incumbant, argumentatione scholas.ticâ exerceantur,
. locos theologicos et scripturre sacrœ prolegomena prreliQent '
tractaturn de Deo et quosdam alios ediscan~, et sic ad cursum
theologicum ingrediendum se accingant. S.uper quo deGreto ,
docta simul et accurata instituitur disceptatio..
··
Quâ expletâ, rogat Promotor ut legatur Decretum de ~tudiis
superioribus. Quo lecto, prose9uitur secretarius, legitque Decretum de Scholis clericalibus et monita ad parentes et ludi.magistros.
Recitantur etiam Decreta de Collationibus ecelesiasticis, de
Exa.m inibus à junioribl.ls sacerdotibus subcun.d is, de Lib.rorum
bonorum propagatione et de Bibliothecis parochialibus , de
Sacri!l Ordinationibus , de Reverentiâ servandâ in cultûs divini celebratione, de Duell,o et iis qui sibi necem inferunt.
Circà examen à junioribus sacerdotibus subeundum, exposcit D.*** ut se;io, nec privatlm se<l coràm pluribus Theologis,
quos Episcopus elegerit, fiat; eique suffragantur, alii.
De libris autem variant sententire : alii censent ill.os grati s.
esse dandos ; alii, commodandos,.
Post horan;t septimatn, ad calnu!.am <liscedit. c'rngregatio...
'
�-
·160 -
SESSIO TERTU_.
21
.,
SEPTEMBRIS.
Die septembr.is vigesimà primâ, sabbato quatuor temporum ,
post nieditationem horre communiter non recitantur, sed absque morâ ad aulam seminarii majorem , universo comitante
cootu , ~ccedunt RR. Episcopi ; indèque pr'e tiosis v.e stibus in- ·
duti, in sacellum , ut in die sextâ decimâ, reverluntur , ubi,
eodem ri.tu ac prrefatâ die, re sacrâ per R. Archiepiscopum
peractâ, ab omnibusque sanctissimo Christi cor.pore percepto ,
decantato po~tmodùm psalmo LXXVIII cum orationibus : Ad te
Domine, etc . .àmnipotens sempiterne Deus , etc. Deus quipo· pulis tuis, etc., necnon Evangelio secundùm Matthreum, Si
peccaver·i t in.té frater tuus, etc. (c. xvm, 15..,22) , et hymno
Veni Oreato·r, etc.; postulat Promotor, ut Decreta, in proximis
congregationibus sancita , ·in hâc sessione prornulgentur, cui
petitioni annuit R. Prre'ses.
Cum autém plura sint Decreta quam ut ab uno recitentur ;
è suggestu, per partes, servatis C[uœcumque p~rescripta sunt,
roganteque ante partes singulas promotore , à secretariis ~l
ternantibus leguntur:
Primo , Decretum de Societat~ domesÜcâ et civili , et de
sacerdotii cum imperio concordiâ, - super temporali Romani
Pontificis ditione votum et d.eclaraiio,-Decretum de cogendo
Concilio provinciali Aquensi, de Synodo celebrandâ et
annuis spiritualibus sacer~otum exercitÙs ;'
.
Secundo , Decreta de Parochis · et eorum residentiâ. et de
verbi, Dei prœdicatione, - de Succursalium Ecclesiarum rectoribus, - de Secundariis prisbytevis s'eu de parochorum. Vicariis , - de Capellanis et adju1ktis presbyteris , - de vità et
honestate Cle1·icorum , - de l\'lonialibus, - 4e Pœnitenth1m
de
1.- '
�confraternitatibus ac aliis
f
plis vil'orum
a·c niulierum s9dali -'
tatibus ;
Tertio, Deci'éta de Zelo,- dê l\'Iissiônibùs ê t Exercitiis spiritualibus, - de Catechizandis liliis villicorurtl, - de piâ Soci etate pl'o repal'atione b!asphemiarum et diei dominicœ sanctificatione; - de Librorum bonorùm p1·opagatione et de pibliothecis parochialibus , - de Operibus caritatis , - de Rcverentiâ servandâ in cultûs divini celebratione, - de Sacellis
ruralibus, - de S. Reliquiarum cullu , - de Exsequiis et d<i
t:œme teriorurri cti1·â,- de Duello et iis qui sibi necetn ihferunt:
Quarto, Decreta de eorum qui Sacramenta ministrant obli-'·
gationibus, -- de Baptismo, - et de Confirmatione;- De·cretum de Eucharistiâ., quodcircà Missœ sacrificiun1, Eucharistîre
cultum, communionem primam, p<lschal·em et ullimam versatut ; - et Decreta de Pœnîtentift, - de E:xtremâ-Unctîonc, de sacris Ordînatîonibus, - de l\Iatrimonio;
Quinto , Monita ad parentes et ludimagistros ; e t - Decrel a
de Clericis educandîs, - de Scholis clericafibus ; _,_de Clericorum stufl iis , - de Seminariîs majoribus, - ·d e Studîis superioribus , - de Collatîonibus ecclesiasti cis, -'- et de Exarni nibus à juniorîbus sacerdotibus subeundis.
Perlectis autem singulis pa'11 tihus , Patres, ut solet , rogan.tu r
consensum, plàcereque sibi Decreta denuntiant.
Postremo, modo .solemni; per Decretum à Pa tribus comprnb11;lum, indici,tur sessio quarta in fet'iam secundam , quœ erit
die '23 men sis septembf'is ;· cœtera vero ut in fine sec1:111dre ses-'
sionis fiunt .
Pauio ante horam de·cim:arn recedlt cœhis.
( ln sacellum autem bl'evi cum suis reversus Ü. de Maze'no·ci
sacl'is op~ratur, et ad sacei•dotium qu~dem i\fassilie·nses qrdnqu e
e t Aq uenses sex promovet, ad <iiaconatù'm vero et silb'diaconatum alios àliquot , inter citios fronnùHî Minimi, tjùorurn c011l'enlus l'llassHiœ recens est restltutus. )
Post me1•îdi em Congre·ga:tio Episcoporum Lantù.111 ah horit.
q t.iîntâ an sept imam habctur .
2t
�-162 -
2'.2
SEPTEMBRTS .
Die septembris vigesimâ secundâ 1 Dominicâ post Pentecostem oetavâ decimâ, post orationem discedunt alio alii ad sacra
facienda.
Post meridiem ab horâ primâ ad secundam Episcoporum
habetur Congregatio, quam s~quitur Congregatio generalis .
CONGREGATIO GENERALIS DECIMA.
Horâ secundâ pomeridianâ incipit Congregatio.
ln hâc legitur a secretario Decretum de Pietate catholicâ
ergà defunctos ; et ab-ipso Promotore , catalogus qu?rumdam
casuum posthac iil totâ Provinciâ Aquensi reservandorum et
consecratio totius provinciœ cordi sacratissimo Jesu et cordi
immaculato Mariœ.
'
Dehinc R. Archiepiscopus, prœnuntiatis quœ postero die iUnt
agenda, omnium qui Concilio provinciali interfuerunt , studium, moclestiam, prudentiam, pietatem, Patrum nomine laudibus effort.
Transactâ jàm horâ terlià, discedit cœtus· i:n sacellum , ubi ,
cantato hymno Pange linguâ integro , ut dominicâ prœceclente ,
Reverendus Stahueli Archimandéita omnibus solemniter altoqu~ tono benedi cit.
�SESSIO
QUARTA,
.~3 . SEPTEMBRIS1
Die sêptêmhris vigesl.mâ tertiâ, rn:e'ditatione et pre'cibus e·x;.
piet.is, paulo post hora'm septimam, RR. Patres cum univers·o'
comitatu , prœcedentibus arnpliùs ducentis presbyteris quii
aliundè· convenerant, de Seminarii sacello egrediuntur; eodem"
que apparatu et ordine ac die memis octav'à proœdentes, eàdem ' viâ nec minore ce'lebritate , decantato interim hymno ,·
~eni Creator, pergunt in Basilicam S_. Salvatoris, ubi per Reverendissimum Archiepiscopum res sacra de Spir·itu Sflncto
rilu solemni, ut in sessione primâ, peragitur ,. cuncta:rq'ue synodo sacrosancturn Christi c·O'rpus prœhetur'.
Postquàm alitem Diaconu's inclamavit O'ratee't non nihil ora'verunt omne·s, cantatur Psalmus LXXVIII Deus venerunt gentes,
etc. cum antiphonâ Propitius et oratio·n ibus ; deindè Evangelium secundum Lucam, Designav'it Dominus, etc·., eodem ritu
ac in prœcedentibus sessionibus ; tandem hymnus Veni Creator.
Quo finito' iectâ:quê de libro a R. Archiepiscopo' allocutione
latinâ , rogat Promotol' ut nondùm promulgata De·creta' Ie .gantur.
Respondet R. Archiepiscopus, leg:.intur.
ltaque alter secretario'l'llm, a primocœremoniarum mag'istro'
ductus , a R. Prœside a!ccipit Decreta in suggestum ascendit ,
indèque legit Decreta : de Catechizandis pueris, - de Scholarum curà , - de A:grotantium curà, -- de Consociatione
propagandre fidei ,- de Sacrà I,,iturgiâ , - de·Pietate catholicà1
�-
l
(
'
1.
1G4 -
ergà defunctos, - et Votum de immaculatà conccpfrone définiendà.
Hisautem lectis, secretarius alius, a secundo cœremoniarum
magistro ductus, Patres modo solito consensum rogat, quo ad
Reverendissimum Prœsidem relato et ab ipso cum gratiarum
actione recepto, ornnes uno ore gratias Deo persolvunt.
Tune R. Massiliensis Episcopus mitrà et pluviali indu tus, in
suggestum ascendit orationemque habet in quà: Conciliorum
utilitatem ( licet provinciales synodos non œquè ac olim necessarias ipse arbitretur) , summam esse astruit; quantùmque
in moderandis moribus, corrigendis excessibus, controversiis
componendis, imo et popotis è barbarie educendis et ad hu~
maniorem cultum adduce·ndis profuerint, commemorat, illustribusque confirmat exemplis. Hortatusque ut fiant obsecrationes , orationes et postulationes pro Episcoporum Patre et
Episcopo, Romano Pontifice, pro venerando Metropolitano et
cœterrs Coneilii Patribus; ipse, synodi nomine, divina preca- _
tur beneficia eximiis sacerclotibus qui prœsulum adjutores
fuerunt in Concilio; Aquensi civitati, pat ri œ suœ, cujus stuct°ia,
cu ltum , urbanitatem et in p·r imis religionem pernmanter Jau-·
dibus ornat; tùm carre·Massiliœ suœ; et Corsicœ insulœ et no- _
bilissimœ Africanœ Ecclesiœ, et totius provinciœ diœcesibus.
Orationem banc excipit p-rovinciœ consecratio sacratissimo
cordi Jesu et 1\'Iariœ.
Continuo Promotor instat et requirit ut legantur Decreta dé
eligendis testibus Synodalibus et de nominatim.. .vocandis RR.
Episcopis.
Itaque secretarius legit hoc Decretum :
« Nos N ... antiquum atque probatum de Testibus !:iynodalibus institutum secuti, ad hoc· oflicium, de consilio et consensu
Reverendissimorum Coepiscoporum nostrorum , deligimus ,
instituimus .a tque promrntiamus hos quorurn nomina seq,u untm· :
�-
165 -
Pro Aquensi Archidiœcesi: D. Antonius-Natalis Reynaud ,
canonicus theologus ;
Pro Diœcesi i\fassiliensi : D. Marcus Cai lhol, canonicus ;
Pro Adjacensi Diœcesi: D. Modestus Ronziconi, canonicus ;
Pro Vapincensi Diœcesi : D. Claudius-Jul ius-Jacobus-Achilles Joubert, canonicus ;
Pro Forojuliensi Diœcesi: D. Joannes - Franciscus Isnard ,
canonicus;
Pro Algeriensî Diœcesi : D..Joannes PJ.asse, ean.o nicus;
Pro Diniensi Diœcesi: D. Lurlov icus Hieronymus Bondi! ,
canonicus theologus.
Tandem ecclesiast içœ d i·scip1ime legilms innixi, volumus ut
reverendissirnorum Episcoporum et aliorum qui, de jure aut
consuetudine hujus provinr.iœ, Synodo internsse tenentur, vocentur nomina et contrà absentes, qui Iegitimè non companierunt, agatur .e t procedatur.
Quo Decrelo perlecto, nominatim vocantur Episcopi singuli
et Arch.iman<lrita qui respondenl: Adsum. Omittuntur verù
alii.
Stalim ail Promotor : <c Illustrissime et Reverendissime Domine, Reverendissimi Patres, cum :hœc Synodalis actio ad finem jàm perveniat, instamus et petimus, sicut sacris Canonihus sancitum est, omnes Episcopos ad hoc Concilium vocatos,
uon priùs discedere, quam omnia ejus ?ecreta suâ manu suhscripserint. »
Secretnrius autem de suggestulegit quod sequitur Dec1·etum:
cc Illustrissimus et Reverendissimus DD. Petrus-i\faria-Josephus Darcimoles, .Archiepiscopus Aquensis , Arelatensis et
Ebredunensis , admonet Revernndissimos Patres omnes qui
huic Synodo jure intersunt et interfuerunt, ut post se, singuli,
Joco et ordine suo , ad al tare accedant , et iis, quœ in hâc Synodo decreta sunt subscribant. »
Quod cum de more rogati Patres approbarunt, Prœses, salutatis Pall'ibus, supri1 altare Decrelis subscribit.
�- .166 Sedente Prœside, accedunt sing1.datim curn sibi assîstentibus
Episcopi, et salutato prœside subscribunt.
Sedentipus omnibtJs requirit Promotor ut legatur Decretum
de indictione futuri Concilii Provincialis. Quo decreto lecto et
~ Patri,bus modo solito rogatis, comprobato.
Promotor ait: << Cùm .ea quœ ad restitutionem et conservationl.lm cl).ristÜJ.nœ disciplinœ in istâ Provinciâ , pro hujus
temporis ralione, agenda vi<ilebantur ; Deo auctore et adjulore
con~ecta sint, et pastoralis cura reverendissimos Episcopos qui
J:iuic Synodo in.terfuerunt el intersunt, ad Ecclesiarum suarum
pastorales vigilias revocet ; proptereà , Nos , hujus Concilii
Promotores, instamus atque petimus ut huic finem imponere,
etjàm imponi decernatis. ))
Tune alter secretariorum legit Decretu1n de fine Concilii :
« Cùm absoluta sint quœ , pro temporis ratione agi gerique
posse videbant1<1r, cumque pastoralis cura RR. DD. Episcopos
qui huic Synodo interfuen.int et intersunt, ad Ecclesiarum
!)Uarum pastorales vigilias revocet, proptereà huic Concilio
finem imponendurn censuiml.ls et impon imus . )J
fostquàm autem Patres, ab ajio~ecretario rogati, responderunt: Placet; Prœses ait :
« Decretum placuitPatribus; i taque Nos Provinciali Aquensi
Concilio finem facimµs et jàm mine factum esse decernimus .<i
Protinùs Archiepiscopus hyrnnum inchoat Te Deum, quem
prosequuntur cœteri. Hymno finito, ab eodem recitatur oratio:
Nutta est, Domine, humanœ conscientiœ virtus, etc. ut inPontificali Jibro.
Tune firmâ resonâque voce de suggestu prœcinente V\ce.Secr.etari~ Promotore, · succinenteque miro concentu uni verso
(;oncilio, sequen.tes fiunt acclamationes :
Secretarius. - « Deo Optimo Maiçimo·, in substantiâ uni ,
in personis trino , cœli et terrœ creatori, -honor· et gloria in
sœcula sœculorum.
1
[lespondetitr . - « Dignus es, Nomine Deus noster, .acciper.e
�-
167 -
gloria.m et honorem , quia çuncta, Pater, tua providentia gubernat.
Secret. - « Domino nos.tro Jesu Christo, Deo vivo et vero,
hominum salvatori regnum, gloria et benedictio.
·Resp. - « Gentes accipiant hœreditatem ejus , Reges Arabum et Saba don a adducant, Dominetur a mari usque ad mare;
et a flumine usque ad terminos orbis terrarum .
Secret. - « Sacratissimo et amantissimo cordi Jesu, vulnerato propter iniquitates nostras, att.rito propter scelera nostra, fonti amoris et gratiarum inexhausto; laudemus et redamemus illud in srecula.
Resp. - « Hauriant omnes silientes aquas de fontibus salvatoris, et dicant; Notas fecit Dominus adinventiones suas ;
cantemus Domino, quoniam magnificè fecit; Iaudemus et exaltemus in eo.
. Secret. - « Beatissimœ Virgini Marire , _sine labe originali
conceptre; illibatre Deiparre , vitre , spei , rlulcedini nostrœ;
beatam dicant omnes generation es . .
Resp. - « Dominare, o Maria, et loquere regi pro nobis et
Jibera nos de morte.
Secret. - << Sanctis Lazaro, l\1arthœ et i\'Iarire lHagdalenœ ,
amicis et hospitibus Domini , Provinciœque patronis , ·fau s
sempiterna.
Resp. - « Qui habet amicum regem glorificabitur.
Secret . - « Sanctis Maximino, Trophimo, Marcellino , Victori, Euphrasio, Demetrio , Arnulpho , Leontio, Augustino,
Domnino et Vincentio , patronis omnium Provincire Diœceseon ; sit memoria eorum in benedictione .
. .Resp: - «· Laudemus viras gloriosos et parentes nostros· qui
in generatione gentis sure gloriam adepti sunt ; filii eo-r um
propter illos in reternum maneant; semen eorum et gloria eorum non -derelinquetur.
Secret . - « Memorire tot sanctorum qui fidem vel planfaverunt, -vel illustrârunt , scriptis, operibus aut fu so sanguine,
�-
168 -
tùm in a1Hiquà Provinciâ aut Delphinatûs ditiono, tùm in insulâ Lirinensi, tùm in insulâ Corsicà, tùm in ecclesiâ Afrlcanà,
laus perpetua.
Resp. - << Nos tantam habentes impositam nobis nubem
testium, per patientiam curram1:1s ad propositum nobis certamen; hi, testimonio fidei splendoant quasi stellœ, in perpetuas œternitates.
Secret. - << Beatissimo Domino nostro Pio Papœ 110110 ,
vero Christi vicario, Christianorurn omnium Patri et Docto1·i,
anni multi, obsequium universorum: Pax urbi et orbi, et ecclesiœ libertas.
Resp. - « Tribuat ei Dominus secundùm cor ejus et omne
consilium ejus confirmet; notam facial filiis- hominum magnificentiam rogni sui .
Secret. - <i lllqstrissimo ac Reverendissimo Archiepiscopo
Aquensi, Arelatensi et Ebredunensi, hujus Provincialis Concilii Prœsidi, cum annis multis magnœ gratiœ.
Resp. - << Anni multi, magnœ gratiœ; Dominus retribuat ,
rnultiplicet fructum operum ejus , eumque ecclesiœ suœ conservet.
Secret. - « lllustrissirn is ac Reverendissimis hujus Provin ciœ Episcopis longa vita et felix ad ecclesias suas reditus.
Resp, - « Angel us Domini illos comitetur in viâ, et cum
pace, salùte et gaudio, ad sua suosque redeant; omnesque post
·
triennium incolumes ad Synodum reducat.
Secret. - « Omnibus Deputatis et Ordinibus qui ad ConciIium accesserunt in Deo felicitas.
Resp. - ~< Prosperum iter faciat eis Deus salutarium nostrorum, et cum gratiarum actiones petitiones eorum innotescant apÙd Deun1.
Secret. - « Francorum populo qui Romanam· Ecclesiam ,
ut matrem filius, semper adamavit , protexit atque ·defendit,
salus à Deo, honor et gratiarum actio.1
Resp. - « Dominus diligat eu1n et prolegat e~m ; mittat e~
a uxilitnn d e sancto, et de Sion tueatur eum,
�- 169 Secret. - << Clero et fidelibus P rovinciœ Aquensis et m1iversœ christianœ plebi pax Christi œterna.
Resp. - « Deducat eos Dominus per vias rectas ; ostendat
eis regnum suum et det illis gloriam sempiternam.
Secret. - «Urbi Aqu~nsi, pacis et litterarum inclytœ c?vitati, antiquœ provinciœ capiti et nostrœ ecclesiasticœ provinciœ Metropoli, prosperitas in Christo.
Resp. - c, Caritas, beneficentia, zelus et int:olumitas in dies
apud eam ·crescant, et benedicat Dominus omnibus habitan tibus in eâ.
Secret. - « Hœc Provincialis Synodus ad gloriam Dei omnipotentis, ad tutelam fidei et morum perfectionem, ad integri tatem disciplinœ celebrata , votis omnium succedat et ejus
decreta serventur.
Re'lip. - « Ità credimus, ità sentimus, ill1 speramus, ità vo~
lu mus.
Secret. - «His ergo inhœrentes, crescamus in gratiâ , in
cognitione etamore Domini nostri Jesu Christi, intercedentibus
Tmmaculatâ virgine Mariâ et omnibus sanctis, ut immarcessi.bilern percipiamus omnes gloriœ coronam.
Resp. - «Fiat, fiat. Amen, Amen. ll
His alto succedente silentio, Episcopi singuli mitrà operli,
comilantibus qui sibi assistunt, ad Archiepiscvpum accedunt ;
osculoque pacis accepto et reddito , ad suhsellia revertuntur ;
et alii alios osculantur.
Jàm plenè feliciterque peracto Concilio , R. Archiepiscopus
effusè gratias agit : primo Episcopis qui tanto studio operam
suam ad. Concilii celebrationem contulêre ; tùm piis cœnobitis
quorum orationes sicut incensum suavissimum ad Dominum
ascenderunt; et gnavis sacerdotibus qui Patrum assidui indefessique fuerunt auxiliatores. « Cœterum nulla, inquit, apud
nos oblivione delebitur memoranda illa congregatio , quum,
ofücialitatum restauratione propositâ, omnes, quasi vir unus
consurgenles , 11ullos sibi judi.ces prœter patres suos , id Est
Episcopos , opus esse testati sunt. Spontanea significatio hœc
�...... 170 multo nobis solatio fuit, lœtitiâ nos affecit, altâque permimebit
c..
mente reposta. »
Tandem omnibus et singulis faustum felicemque precatus
redi tum, solemn i ter benedici t.
Denuntiatâ verô à secretario indulgentiâ, diaconus clamat :
.« Recedamus in pace , » cui respondent omnes : « In nomine
.Christi. >>
_T une discedit cœtus, et per Archiepiscopi palatium,_ ut die
septembris octavâ, in seminarii sacellum revertitur; quo jàm
transacto meridie intrat.
FINIS.
�-
171 -
INDEX
bECRETORUl\'l CONCILII AQUENSIS.
Pag.
Litterœ publicationis Concilii.
Litterre ad Concilium attinentes.
DECRETA C0Nc1L11. - Titulus primus.
Decretum de aperiendâ synodo.
de modo vivendi in Concilio.
de professione fidei.
T1TULUS II.- De spectantibus ad doctrinam fi dei et morum.
Caput primum.
11. De professione fid.ei.
m. De ecclesiœ constitutione divinâ et immutabili.
1v. Qucid potestas ecclesiastica neque a populo, neque a
principihus sit mutuata.
v. De independentiâ potesiatis ecclesiasticre.
v1. In quibus resideat ecclesiastica potestas.
vu. ·ne supremâ romani pontificis auctoritate.
vm. De Episcoporum auctoritate .
T1TuLus III. De Societate tùm domesticâ, tùm civili et de Sacerdotii cum imperio concordiâ.
Caput primum. De societate domesticâ.
:;_ u. De societate civili.
m. De sacerdotii et imperii concordiâ.
T1TuLus IV. De quibusdam errorihus damnandis.
Caput primum. Variorum errorum condemnatio rationalismi
. nempè, indifferentismi, mythismi, pantheismi, socialismi et
communismi, liominumque impiorum qui sa cris scripturis et
exemplis Christi abutuntur.
§ 1. De rationalismo.
§ 2. De quâdam doctrinâ progressfrs in materiâ religionis.
§ 5 . De mythismo.
S 4. De indiH'erentismo.
§ 5. De panth.eismo.
§ 6. De socialismo.
.
§ 7· De communisrno.
S's. Damnatio eorum nefarire temeritatis qui scripturis, exemplisque Christi ·ac sanctorum ad stabiliendam socialismi
communismive doctrinam abutuntur.
5
7
16
16
17
19
23
27
29
3t
33
36
45
46
47
48
49
5o
51
52
53
�-
172 -
Capul u. 'De jmtitiœ cl caritatis officiis.
111. Monita ad scriptores quïres, sive theofogicas 1 sivc
philosophicas tractant.
IV. De duello et iis qui sibi necem ioferunt .
'TITULUS V. De his quœ ad disciplinarn.spectant , maximè de personis ecclesiasticis.
·Ca put primum. De Episcopornm officiis.
u. De Capitulis Cathedralibus.
m . De parochis et eorum residentiâ.
'§ 1. De verbi Dei prredicatiqoe .
§ 2. De catechisandis pueris.
<Caput IV. De scolarum curâ.
v. De œgrotantium curâ.
YI. De succursalium ecclesiarum rectoribus.
vu. De secundariis presbyteris, seu de parochorum vicarii·! .
vm. De capellaois et adjunctis presbyteris .
IX. De vitâ et honestate clericorum.
'T1TuLUs VI. De Monialibus,acpiis sodalitatibus .
'Caput primum. De Monialibus.
' u. De pœoitentium Confraternitatibus ac aliis piis Sodalitatibus virorum ac muliernm.
'TITULus VII. De Sacramentis i~ genere.
·Ca put primum. De Mioistrorum Obligationibus.
11. De Baptisrno.
m. De Confirmatione .
1v. De Eucharistiâ.
'§ I. De Missre sacrificio'.
·s 2. De cultu erga sanctissimu1~1 Eucharis~rai sacramentum.
·5 3. De sacrâ Communione. •
·
§ 4. De Communione Paschali.
S 5. De primâ Communione puerorum.
S 6. De sanctissimo Viatico et ultimâ Communione ..
Ca put v. De Pœnitentire Sacramento.
':be puerorum Confessiooe.
Caput YI. De Extremâ-Uoctione.
' vn. De sacris Ordinationibus.
vm. De Matrimonio.
TITllLus VIII. De quibusdam institutionib.us ecclesiasticis.
CapU:t primum. De. cogendo Conci\io proviociali Aquensi,
Caput :11 ~ De Synodo celebrandâ.
- m, ·De ann~is spiritualibus sacerd.otum E:>.:ercitiis.
54
55
59
6i
61
65
68
69
71
72
73
74
74
75
76
78
78
Bo
82
82
83
85
86
86 .
87
88
88
89
89
90
92
92
·93
94
96
96
97
98
�-
173 -
T1TULUS IX. - De studiis ecclesiasticis.
99
Caput primum. De Clericis educandis.
100
u. De Scholis clericalibus .
103
m. De Clericorum studiis.
104
1v. De Seminariis minoribus.
106
v. De Seminariis majoribus.
109
VI. De Studiis superioribus.
HO
vu. De Collationibus ecclesiasticis.
vm. De ex a minibus à junioribus presbyterîs subeundi's·;.
.TITULus X. De zelo, de pietatis atque caritatis operibus.
Caput primum. De missionibus et exercitiis spiritualibus;
11. De catechizandis pueris villicornm.
m . De pi.1 Societate pro reparatione blasphemiarum a·c
diei dominicœ sanctificatione.
1v. De Consociatione Propagandœ fidei.
v. De librorum bonorum Propaga tîone et d·e bibliotheeis
parochia\ibus.
v1. De Operibus caritatis.
T1TuLus XI. De Cultu divino .
Caput primurn . De reverentiâ servandâ ~n cul.n'1s· d·ivin i ccl·e bra··
tione.
11.9.
11, I)e Sacrâ Liturgiâ.
1·19
111. De Sacellis ruralibus.
•·'lO
1v. De S. Reliquiarum cultu.
1:ir
v. De Pietate catholicâ erga defunctos.
1:11
v1. De Exuviis et Cœrneteriornm curâ.
1:15
§ 1. De Sepulturâ ecclesiasticâ.
1 :i3S 2, Quibus deneganda est sepultura ecclesiastica .
123
§ 3. De Cœmeteriorum cunL
124
T1TULUS XII. - Caput primurn. Super ternporali Roma·ni Pontificis ditione, votum et declaratio.
125'
Caput 11. Votum de Immaculatâ Conceptione definienda.
1::it>
m. Consecratio loti us Aquensis Provinciœ cordiSS . ete..
128
Decretum de indictione futnri Conei!ii. pmvincialis ,
l?Ç)·
.AcTA. CoNmLn,
135
�����
Dublin Core
The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/.
Title
A name given to the resource
Monographie imprimée
Description
An account of the resource
Ouvrages imprimés édités au cours des 16e-20e siècles et conservés dans les bibliothèques de l'université et d'autres partenaires du projet (bibliothèques municipales, archives et chambre de commerce)
Dublin Core
The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/.
Title
A name given to the resource
Concilium provinciae Aquensis in urbe metropolitana celebratum anno 1850
Subject
The topic of the resource
Droit canonique
Description
An account of the resource
Actes du concile tenu à Aix en 1850 par Mgr Darcimoles archevêque d’Aix de 1847 à 1857 qui témoigne du rétablissement de la liturgie et de l’autorité romaines en France au 19e siècle
Source
A related resource from which the described resource is derived
Bibliothèque droit Schuman (Aix-en-Provence), cote RES 34254
Publisher
An entity responsible for making the resource available
typis Vitalis (Aquis-Sextiis)
Date
A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource
1852
Rights
Information about rights held in and over the resource
domaine public
public domain
Relation
A related resource
Notice du catalogue : http://www.sudoc.fr/240427149
Vignette : https://odyssee.univ-amu.fr/files/vignette/RES-34254_Concilium-provinciae_vignette.jpg
Format
The file format, physical medium, or dimensions of the resource
application/pdf
1 vol.
173 p.
In-8°
Language
A language of the resource
lat
Type
The nature or genre of the resource
text
monographie imprimée
printed monograph
Identifier
An unambiguous reference to the resource within a given context
https://odyssee.univ-amu.fr/items/show/413
Coverage
The spatial or temporal topic of the resource, the spatial applicability of the resource, or the jurisdiction under which the resource is relevant
France. 18..
Abstract
A summary of the resource.
Il faut attendre le droit de réunion proclamé en 1848 pour que l’épiscopat réunisse à nouveau des conciles provinciaux. La tenue du Concile provincial d’Aix (regroupant les évêchés d’Aix, Marseille, Digne, Gap, Fréjus, Nice, Ajaccio et Alger) du 8 au 23 septembre 1850 se situe dans le contexte du rétablissement de la liturgie romaine en France.
Les différents chapitres qui abordent la profession de foi, les sacrements et la liturgie tendent vers l’ultramontanisme. Le chapitre premier fait un catalogue des erreurs modernes qui seront dénoncées très officiellement par le pape Pie IX en 1864 (encyclique Quanta Cura et Syllabus). Outre les dispositions du Décret du Concile, l’ouvrage contient également une lettre du Pape Pie IX, exprimant sa satisfaction par rapport aux décisions prises durant ce concile provincial. De même, le décret du concile devant être obligatoirement soumis à la Congrégation du Concile, le cardinal Maï accorda son approbation du décret du Concile d’Aix-en-Provence. Ceci confirme également la conformité du concile aux attentes de l’Eglise Romaine.
Sources :
- Séverine Blenner-Michel, « Les conciles provinciaux français face au rétablissement de la liturgie romaine (1849-1853) », dans Liturgie et société : gouverner et réformer l'Église, XIXe-XXe siècle, PUR 2016, p. 157-180, en ligne sur : https://books.openedition.org/pur/46843?lang=fr
Provenance
A statement of any changes in ownership and custody of the resource since its creation that are significant for its authenticity, integrity, and interpretation. The statement may include a description of any changes successive custodians made to the resource.
Bibliothèque droit Schuman (Aix-en-Provence)
Conciles et synodes -- France -- Aix-en-Provence (Bouches-du-Rhône) -- 19e siècle
Droit canonique -- France -- Aix-en-Provence (Bouches-du-Rhône) -- 19e siècle
Église catholique. Diocèse (Aix-en-Provence, Bouches-du-Rhône) -- 19e siècle