1
200
2
-
https://odyssee.univ-amu.fr/files/original/1/122/RES_34884-C_Tractatus-imperio.pdf
de2867ab77996b7df85bffc4c5e89ffa
PDF Text
Text
TRACTATVS
~ ,... 6.!.~. -1
.1 ....
\ d ..,6,.
r- ..
u ~I;; i. e,ov ..... ~ ; ~ ~5
~ l, · (/\<. G.
(!I" L.L
,.J ('1 L......
.1..,....,\ .,
J
DE IMPERIO ET
IVRISDICTIONE,
FRANCIseI DE CLAPPERIIS
D.
DE
V A V L VEN A R G V E S.
in Cumma vetbgaliuffi Prouincia:
Curia Conliliarij,
$...Y 1 ~!2J'1!. ET YlGl1l..-TI CONCLVSlfJNIBVS
comprehenfu$,de quibuJ in Bononitnfi ACAdemia pllblicè dtjput.flllt
an.lr 47.JJI.No.Martfln 'luibll4 DoBorum (ommuni opmiol}(
rcfiltllta,plumnA iura ,If'l.t trrontis inttlidlibuJ & intrrprtlAtio1lib,jJ ftaubAnt,fiu german<t fonttnti.t &
fpltnd"j rtdduntur & reJ1ttuuntur.
AD 10 AN N EM DES ADE D. DE M AZAN, VI R VM
amplla: in fccrcriore Principis conGIJO Confili.num, d,a.. CuCJ~
Prdidcm primarium,& in cadcm Prouinc .. Procancdlanum.
Admn8" md,cibHl Cond"fiom,m,Rrrum &- Vtrb.",m.
L
r GD rN 1,
Sumptibus 10 AN N 1 S DE GA B 1 AN O.
<.M. De X V J.
�IOANNI DE SADE.
IN
SECRETIORE
REGIS
cO;.J SIL 10 CON 5 1LI A R lO, 1N 5 V i' RE, [ A
veél:igal iurn & ratiollum Regia\'uill CUI ia apuJ
AqulS Scxt.Prxtidi primario,& in Prou Illci~ p[Qcanccllario dignifIimo:
F RA N C 1 S crs
DE
l,/ Cima
C L A P P E R Ils /
Cowjiliarilu,
7C
S.
Vo rcmpore morbus epidemicll!>.
miferè ciuirarem nofl:ralTI fOfcJtab~\r,
Ioannes Sadee digni((il11c, ranrxquc
Llrebar cauÙ no cens c1adis: cùm lJ1
vrbis (olitudine & elllÏtl111 fÙ!1 CfC,fo l.l
flll1ebri iul1:irio cL\LJdcrenrur, & rLi III
amœnulo Mazanl rui (ecefTi.t) rebus ruis domefl:lcls dares operam : ex meoagro velllri ex fpccula,quod er:lrm
vrbe fll!1: nifsimllm, lugebam. Q3s enim in tanta 0111nium ordinllm perrurbarionc qUlefeerct ?[cd Cl'tm ad
no!1:ra maLt Domil111S refpcxilTet,& clTet nofl:ra prifl:lIl~
!àlut! rCHltllr,1 Ciuiras, mihl reduei & blbliorhcclm
omnino eonfufim :t1iqllOordine eafUm .nn, venerunt
in lTle:1.S m:lnus iuucniles mca: eogitanon.:s de Iurifdiébonc,de qua publiet adolcfees Bonol1lx 3. Non.MMt.
1H7.di[pur:lueram.Erat tue) vt memini!1:i ,in illJm eiuit 1.
tatcm
�tltcm proprer lucm epidcrniam àP.llIJo I II. Polltii.
M:lx. triillata & traduéb Synodus T ridentina.~apro.
prcr cùm in illam cruditiaimi homines vndique con·
uen.iffent,nofirx di[purariOlù de iuris ilh qua:lhonc'no.
dola adfuerunt. Habui cnim (vr [eis) eius aétus, Heu.
rici II. ChrifiianiŒll1i Regis, duos lcgaros [peétatores,
3udiror.: ,&iudice5:Dorpheum Vl1UITI, quem ob (ingu.
larcl11 omnium virrutulll glor.iam idem Hcnricus Il.
Fr:l.Oci lè ,Clrolo,& Hcnri~o Rcgiis pucris fuis, vr o/lin
Theodofius [uo Arc,ldio Arcen mm virum [anéblli·
mUl11,prXfeClr: alrcrul11 ) Mich:tdcm Holplralcll1, Ca.
roncm no!l:rum:qucm Galllx, poft omnium honorum
r;r.ldu ,CanccllanuLn vidIlnu ,& CLlm quo tanraamici·
n,l ribl,ra l1 t.l (;rat f:l.Inil1aricas, & domefbca vcluri con·
lliCtudo, vr wm tu P,ltrlS,tc vero !Ile filt) loco rcpuraret:
vr ni! ffiClj tui in co colendo, & fui in rc amando re·
hétum cflèr: Vt cras ad omnem LlUd em, & ad omnem
virruccm propen[us, in monbus clcgans, in confue·
rudmc & comis & libcralis. Aderanr irem & pra:cram
huic di(purarioni Aqucnfis Archicpi(cop. & Nouiodu·
nenfi, .Pauli) T ricalhiuenfi5,Brioccnfis, Sagicnfis, Mi·
rcpcnfis,& cmdirifsünus Robcrrus Senalis Grangienlis
Epdèopi. Mino quanra. cllm frequcmia eum ftlO &
qUll1q ue narionum, vr moris cil:, gymnafiarcho Aca·
dCl11la 1v!ariano SOClllO iuniore, & A ugulhno Beroio
]uri[con(uln l11.lgnis, infignis, in al11phaimo iuris Cl·
uili s all dlrorio prxeffe VOlllit: lèd nec hinc tu reecns
iurildlétionum audiror, aut arbitcr, aut llIdex dcfutlb,
vr non dc(iderem lls in te quod ab cxcelllOntibus ingenüs & il:udlÎs , à coglllta II1duil:ria, (pcét,H~ vmurc, ab
omnium optimo viro poH:uJam qui bcnc illdicallt. Cui
crgo
lCrgo potius quàm tibi hos COlnlncnrarios coil.(ccro,
quos indigell:os pcperit adole[centia, &quorum pol.ié.
dorunun{am,[eni lc in illa cladc funefl:a, CLlIUS i:lm I11Cmini,otiulJ1 prxbuir,alio(mco iud icio)ordioc,quàm iuris nolhi p rxcepror~:llon quod in mull:aceo laureolam
qua:ram : {cd qLHmiam noluill:i hane appcndiccm pcrire,ecce ad re eJ.IU refero ,qlW11 habeo rchrioni, huius
autborcm, & rlbi poll:erifqlte illam commirren : ill:is
quidcm & iuris audiroribus, \'tfttadcam r"bus no bcne
comp<lGris, inuCntlS umCl1 facik cIfe plurimum IllCis &
verirarlSadJcr~. DJfficJIS haétenus hxc fuir quxilio &
:lI1.ceps,ror opihionu circulis,QI1{iqlütatis etJam in[ciria
in Me,lndros ob[curitatis, prxceps data, & ex his labyrinrheis :lmbagibus nondG. expedirl, vr vnuscrror altcrum tralllt, vr il!ofll ramen parcam & bOllori, & prxceprorum IJ.bon,m quo'twn vcrba plemmquc(vr fm)bene iuraui.Non ergo alia fllir inH:iruti mei rario, qllàm ca
qUa! ad vcrirarem dudt,qùam & collliJ & al11alli ego haétenus. Il cc llc[cio noll:rum hune laborcm pror[us àforo alienum, quapropter & pra&icis in~rarum hominibus, quos Vclld quod communirer probarur, vd quod
,,[u connnnarur ,deleétaded mi hi ca mens, is fuit animus, vr illud ièholis opus eoml11unicarem, vt effet ad
veritatem/bmulus. Ar fi xqui bonique con[ular 1eéto r,
mihl abundè làrisfccit. Tc ergo, mi Sadee vit amplrflîme, vind icem aduoco, id f.lCio acriùs iudiclO de me ex'Clrarus rllo"lb co rempore quo anre rricrint.l aonos huic
tuo ordini ampli/limo Ilomen dedi:à quo rem pore , vr
I~il omnll1o dillimulcm,rc verÎrlris diligenrillimul11 obfcru.Horcm , Virllll1 fummull1, iudiccll1 magnum, iniu1l:irix & nûdinritlonis iudiciarix holl:em retcrrimum,
t J
qUI
�qUI llulLllll pdtcl11 (vtolil11 pr.\:dhit E(.lüs)bcnc .llltl11tl:itutx .lUt inlhruendx polIcia: C.lpidlOrCI11 purath,
qu,lll1 quod mUlC plcn'unC:!lIe viget arbitrale iudl ciuOl,
cIllod in feruncli, fufTr.lgÎls nqllis l egibl~ .llIt fcripto
iure Illtitur , [cd non [cript,l xl1uitatc iolul1l odumbratLIr. ~icl ergo db tua COl11lrare, {in ceri rarc,
ièdulitatéquc intcr omnes in iudicio,t ' & apud
Principes nofl:ros fPCét,ltius ? (ed hxc qux maiorem copiam oracionis defideranr, in aliud rempus
differend,l (uhr. Non polful11 tamen i ugi filenri{) prxterminerc ruam in iudicando [oleniam, qua flll11mx
dlligcnrix [ull1mam ièucrit,ltem acidldlfb : non cOè
tllUI11 [ed [ollll Princlpis, quem vnicè diligis, &cul
iampridem omni ob[eruanria & amore te .1ddlX1(b, inter a:qUltaten., iu[que inrerpo{itam inrerpretarionclU
inftllcere,quod fL1lt Conlranrini lmp. re(cnptul11 Lablno & Ru/in. Co{[ad Balfum Prxf.vrb1.5cd iam faclO hnem,{i m.e CUI11 omnibus meis,qui omnes tui [unt, dedo,& rrado, réqne oro vr ifiam ruam volunratem erga
nos,qua: efi mihi rerum omnium chanflîma,con[erues,
atque mearc. V ALE A QY 15-5 EX TIL S , Anno
. cbbXXCV.Calcnd.luni..
CON
CONCLVSIONES
SEV PARADOXA
H V l V S T R ACT A T V S, D E
~
l B V S A VT HO R
in BOl1onienG Academia anno 1 547. tertio Non.
Marti j publicè dlfputau it.Loca & Capita, in qllibus
Gngula: traétanrur,[uis foliis inc\ical1tllr.
Vrijdil!i01lû gemrù drfnitiem dccllrfij rriec1a .verior _jfir/Nr.
p.1
lurijdiflionis gmtrlr Barloil aiuifonml, ((fi
cDm11>u,lit/rrecipwl/r,nos ta11>m ill"m irlyt reprob/Wlu.
p.-{I/1Iptr~ BArloli defni/ionmpuifo, v/rior da-
l
:.
3
~~
t IL
4 Neri imptriJ Barlo/i defnitiom rrp"b.rttt,mdwr ajfirll/r.
p. 17
f Sex grad,b/lS O1!lnCS imp/rij caullU comprrhmdl,IIon /a ra/ione,fjll'"
BllrlolllJ,fld noua.
p 26
6 Cond/re I/gtm generalem, &omnia '111« meri imprrij1fo maximi
tiicit BArloltu,& fjU<l in primo graill /rItri CO/IOWlil, ta lion effi mer;
imptrij Iflmditur.
p. ~ 7
7 Imperium 'fila ratione mi(lum[utrit appe"alll11>:& qllo11iDdo imptyio ;'ljil iurifdillio ,nOIlOfmfo drc/aralllr.
·
P.29
S Mijfi imptyij definitione Bar/oli rciréla, nos '1Jt,a", dabinms drjini.
lionem.
P.Jl
9 Barloli mi{fi imptrij mdximi gradl/1n m/rit~ reprobAmllJ.
p.40
10 f2!!.arat/ont ttidm Bar/Ili mijhimp/rij' m410rû graa/u improbntur.
p.-If
1 1 ~a Yll/ione miflllm impmum p4rll/lm , ql/od qunrt9 gradll low i t
Bar/oltu ,iurt Y/proballir.
P.4'>
J l .f<!!,a yariont qN/ll/um gradHm B4rlo{i mifli impaij ùm rrptfltmU!.
P-4\!
13 ~a ,atiol1e mj~i imperij fiX/IlS gradlls Bar/oli rliam l'(probatul'.
•
P·49
�-4 QtM r.lf/Mt Jit 11/.1111 vi il/rifll,mo, 'fl/.f rirca af~1l4/iofl(nt lXrYct·
(('(;;:,,,"(11 tmptr,! ,{fi ",n poFa.
p.jO
1 5 J!!!.. ~ rai/~ne IItc 1111 dandi "'lBrfNl mifli imptriJ4fo l'0/tf!... . p.p
l
;\J.ll1d.ll.J HmIlla/on, jimplrri,lr'l1J(tul1t 1II11ioril exprtfsu.tl/am .1lTf11trM vtl gr4dU4 ,jin~fjulb/ld illri[dilHo tx,itcaTl mn poffll .q",d orti/l1aria iuri[diéliom conreffi multo magu proctdm difindttur.
' . ' .
,
, p. Il
17 C'"iffoJ mifll impui),trlbUi gr"dlblt4 diflTlbumdd4,m1ms qI/am fix
gr.ldlbtiJ cmfomlt4.
. . p.61
1 S Simplicü iuri[dlélionù dtlll/limt Barloli & eommu11I rmEfil , nOl
vtram dtfniliontm & /101111'" d"bimllS.
P.Gl
1.9 hm(diIJloll/s jimplzci! primuln gT/llium BAYloU il/rt r.tprebamut.
1 (,
rnÎlu
p.U
20 ~a
ralionuorpori! crl/ciatl/m ,ad 'fl/em Îlldicts ,repftrflnttnlwn
il/re afltonù 14lam quandoqut ptrl/mire eogl/ntur, ex. rtgu/a ~I
nOD habet in xre, luar in corpore, fimpliCli iurifdiIJionM tffi nt·
qlU~
SVM
.
~
"'RallaNt tadrm cat'./J.t ciui"s quo< txctdunt 'luin'lUAgmla flüd~s lurl
Ca"icis:v t/ Irumtos aurte! iurt t.AulhmticarHm'<J'/It~ III terllO grA'
dl, iuri[dlElionM jimplICY locauit BartolulJrmplicû lurt[dlEflonis tffi
inlciamur.
. '
., .
N~
2. 1. Ratio11t tadtm dart bonorum poffifslomm,'ll/O< 1114 trlvu/t,jiùt durl·
t,.ttm,quit lurt Digtjforum cum folemni durao dab4t~rjitl~ iI,duiA·
/rm,qu in fo/a eogll/I/one in iudicio fifllt eonfrjflt,lIIrifd/8Ion/J fim.
pllCû tffi diftndtlUr_
NI
20 3 luri[d,{fjonem jimplimn non fox grad/bus, vi Bar/olui fed ducb ..
rtéljùs colte/udi & diflTlbui poffi ojleAdltur.
"79
1. 4 lurifdlflioni! qtmta !Jteits , à nojlrû 5mbtntibus "Jhue illcogni/4,
affirtllr.
p.80
:. 5 Omnu caHffi quarlo< (pujo iurifdiélionû.f}teialittr tribu/4,flX grA.
"'~US Clmmod'i drjf,,~'ui poffi ojltndilur.
2l
IlE.
[
:.
3
4
1
6
7
S
lof AR l
r
A l' R 1 M AE CON CL S ION IS.
[lIrifd/flIDnù gemru,cDmmu/1is dtjinitlo rifmMr.
l/lrifdlElion/! gmtrù,vtra ac perfo8ad,fill//io. . . .
.
sHpplnio B~r/o/i IId commul1em dtj1ll1/OI1tm Itlrifdlél/o1lls gtnm/,
reproba/lfr.
[lIrifdI8/0 nOn colmet ttrri/Drio,fldptrfoll.L.
OfJiciU11O ludlCM extr~ ttr~iloriHmljrlicfc~', .
.
•
1udical1di nmj/ftlf magl! ad iHS d/ccn'" offctum !mllllt, quaM
Ad ipfom iurifdic1ionu gI1ll1f. .
,
.
. .
Ittrifdi8/o eftvnit/crforum , Offwlm vero partlcu/ar/llm 111 aEfIl,
adminiflraliont,& txerciuo (onfHtlls.
luri/d/{fjonlt gtntrit carljfL ifjiriens,m.urialû,jormalis & fllalli
riftrl/nltlr.
CON CL V S 1 0
P R 1 M A.
Efinirione AccurG) reicéh nos vcriorem alfcremus.
Accurlius ira dcfinie iuriCdiél:ionem, vr t Cir !
potel1:as,iure ptlbhco inrroduéb,eum neceClitaee iuris diccndi,& a:quir:uis l1:oeucnd:!:. C.ui de·
finmolll ali) dcrrahcndum,alij vero addendllm al iquid pur:!.t.
Sed cùm omnis defi 'lÎtio in iure Cie pericl1lora,/.6m/lM drfinitiD.
dtrtg.lur. ego Cllm minori pcriculo lie d e filliend~m exdbm~:
Vr fir t iuri(diccndi porcl1:as, illTC publieo conl1:ltllta, vr VOl · 2.
cuiquc quod [UUffi el1: officio iudlcis rrib1l3rut. In qua bon:!:
Aaaa
dc/ini
�2.
D, Fr, de Claperiis Traétacus
definitionis legc5 vcrificantur,S iquidem cxpIicac naturam de·
filliri:de quocumqllt dC:hnitio loquirur, de Illo & definiruru,
Er dcfinmo ha:c l1ullas lubec voces amblguas: & rci definit:!!
collJtùm onue'OlC, ~a: omnia pcrfcaam definHlonern de.
monfiranc:Doaoru commullitcr,in 1. l ,§ 1 jldr dolo m410,DeCIUS III d,l omm5 d'f"itlo,Ec conaat ha:c definitlo gencre,& dlf·
fnclltlis:Na/TI pOlCll.,tt.Î' vnbuffi, genus dl::lacior dl enlm elUs
iigllllicoUlo, qua /TI /J/~:!d,[ftonis VCI bu III , L, pI/cIlat" vtrbum, dt
'1,'0/.:f(11/11 2 jf.dc 1", qlll fum jil; vtl al. JI/Y, Tnbllitur aurem ha:c
lU rdd ,,'1 10 iure pllbltco,1l01l al1Cem pl illarorum co(cn(ll, l, ptI/,
d.. /I,d/c.lpr/lla/orum IOl1rn/iI,C dt il/Yird a.mlniflm iudlC, vr fupple.
LJO B.• rr./IJ 1,1.(01.1..." 3,IPfRt,dt itmfd,ll. ommum /IIdic,(vbl dlclr,
11llic dclillltion i A ecu 1fi) addendum ,tdnquam ,1 ftlfona puubill4,
v r tXclud.H porcClart 111 p~rris , tutoris,& domi m)hoc loco non
Iir ncccfbria.T um al,a rationc,q11l3 parer in Iabcros, dominus
in (emo<,nltor 111 puplllos,iu< dicere h~ud pord}, l.'Ifliiurtjdi.
ll,omffdr /lmfd,llrmmllmll/dlc é;-tJiqllli tÎ lIbui!. inprmc, Ibi,IH'
do: COgno(cdt.ff. d/ ltbLf,.gnofcndl.qfl' IIbrros,tlJI.P(Y procon/ulls pr4'
Ji1tfl'j( proUlIJci.lYI/1fl COg/MIIIY'" m,tlrm'0l1l1,m coll.cJrt. il de "lU
nllpl/llrtlm. Iicèr id q llOd iuaum & xquum cfl:, & Illrc conni.
tutllm,fa ce re dtbcan c.
3
Nec adlÎ cicodum pmo t d.:finiriooi cerrirorium, quemad~10dllnl B.lid. extflim U ln /.1. de IIm[dirf. omnium il/dic. Non
4 enim tcohxrer IUrl(tlidio ccrnrodo, (CG pcr[onx ffiagillra·
[LIS, CUI inell: il/ n(illého , rlnqU <l m III (llblcél:o agenre.Ban.
1/) 1. [. §. un/ta. dufJi lopy.cfdt. wbi. & ln L. J . col. fi". nI/m. 1 f. dl
IImr4,,1. omIJ'/II" iud,c. CU IUS (Cl1rCnClam (equicllr ibl hr. nu""
1 f. Akx nl/m 'Y. 32.· Dec. numty. 37' & commlllllrcr Scnben·
tcs, vc Ihl rc lbmr Cumul Iunior nl/mey. [ 01... Siquidem potdl'llu:~ il/nfd c'ndi, nOI1 rebus,(ed per[onls adha:rer:/i·
ccr Iurlfd lc.!nm 01l1Cll1l11, loco & terrirono ClrcilmCcribacufi
f q l:Jni,l n c:<cra rcrmorium 1UC/(d,cencis t oll1ciun\' quiJcill'
IIcèr lllf i(d,.l1O in il Ibifll ~ por("nria, rcrlllcaeur 6{. c.an(ertle~
IIll'glofT. m/3 delf. pr.t{id. laf.in 1. fi,J.,de lilY/rd/a. ommum il/Jic.
N \lll cxittcl1s exrr,l lill~s ccrrironj il1nCdlalOnem mandare
porell: , & iud,ccm .,hre, 1. fin. & ibi glolT. & Ba rc, if deulf'.
fUftc1. vyb. & gloll. communirer apprubaca ", d. /. 3. quod
,
minus
, ,
DcJmperio& iurifdifr: Concluoo l,
J
mmus po{[ec , li .non haberet IUl'lfdll~boncm , ~~ rmo ne
iu[diccnn exrra cerritorll1m impunc non parerur, 1.ft.jf dOIl'
rifd. omnitlm il/d.
Ca:rci ùm ncce/Titas iudicandi • quam ponic Aceurlius in ,
fua dehnlclon" magis ad I\lfdlcenris ofliclUm, & itln(d,él:io.
vis excrelnum pereinet, /. d, '111/1 ft. if de illdiClÛ, qllàm ad iu.
nfdialonis genus , quam nos hoc 10eo dt linimus, qua: vni·
uer(alls ell: III abClraél:o conliderara , Ea CIl/en iUfJfdiél:io t i
vniucrCorum, Ofl1cillln velo pJrticularium in aél:u, ~drnil,i·
ftrarione, & excrwio confi!lens: Barr Bald. & Doél:. com·
munirer , ilJ /. l, dt IlIr1d. omnilfm illdlc. irnplicirarn habcllS in·
dicandl nccclTitarem : licèc id genernle, perperlllim lir: Ndn,
q t1icqu id ln porcClaœ iudicis po!icum cCl ,Id omne iU lis nc'
cclii r:lci n 011 (u bliC<:lr\1 r,/. non qll/Cfj"id.11l princ.jfde /IIdilll<.
FlIlls &. [copus t Iun(dléllOnls dl ) lU! reddcre, &. (llUlll '!
vniculque pcr ofl1clum IlldiclS rnbucre, 1'1' qUI(tl UC 'quod
Cuum eft conlequarur. HllIc definHioOl (ua: quoque In(unr
cau {lx. Elficlens, ius pubJleum ,à quo creatur Illrifdlél:io'
FlIlaIas, vt vnÎCuiquc quod [uum ell: rnbuarur : Forma: & ma·
teciœ dl:, iUI1[d,cendi poec!l:as , qua velUt ex mareria for.ma ·
cur inrifdlélio , Vt lllhii aur parum cerrè huic dclin ieioni
delic.
t
DEI V RIS D 1 C T ION r S G E N E·
ris dJllllionc.
sr lt1 M /1 RIA
SE Cf/N D AE CO NC LYS JO NI S.
hmfdIC1iol/';'.
2.
§,Iujillymdum,m authenl.de difcn(or. cÎuit.lt,nouo ftnfo du/.lr.tfur.
3 Lpt,l(e/, c.de ptd'lI1,tlldic.rti~m nollO tn!dIc,711 tntrrprttalllr.
4 Arrllfltloncm officio noMI non t.'<{rem.
f OJJiC!! NobJlu apprltatio,.rdM7",,,, & IIIrif1i{fIOllù CXtrcÎlùlm, m~
1
(;
C6mIfII/II;' dill/Jio
gù rf~rtIIY:/J1Ûl1llldlllriJ:Jl{hon(m, <]1I,ll1r,rtftraélo & habitu
tbnfiflil.
Ig11Oril/ltift I]llilrt.ffieciCI iur1diOlimiJ,tttrÎtII1J intrrfi p/lgllaT/tÎtIIll
A aaa
2.
mex
�D. Fr. de Claperiis Traétatu$'
7
Î1/txlricolbilem I.tb ~rint"um txcitlfl/it,& qlllfyt.
Dùûjio Doua itlyifdj[fionif genrrù,fit in ql/aMr fptcÎu, vel grlltT.t,licct poffit bmlills m gmtTa (HblfluYna, VIt jtcundl,l1Jt!t/II/.UII , 'I.Itl1H.rI!/4w,partiri. & ..,ulIlf.8.
l llYljd/[f, omlfIJ orIgines. 6- qUAlldo manu Ktgü , 'lit! !...MagiJlra.
III/lm Impt,;o"'germlur.
CONCLVSIO
1
SEC V ND A.
v ti(d1C~b o nis generis Barroli diuilÏonem, (ct6
cu mm unleer rccipiaeur:) nos tamen iIIam iure
rcproba mus.
I ur irdla ionem gen us t in duo genera partiru r BJ l' tO lus ln IlmpeTilmJ.Cot. 1.. n. 45 .de iurifdlll.
o>JwIM>llIdu. ll1lmperll1m (cil icet , & iu rifdl étionem ,qua: gcncns I1Qmcn l'etll1er, qu~m Gmpltcem vocat. Er h:rc duo ge11 ~ l a offi clis IUdlCis Ilo bdl & me rce nari o , vr propriis & (pecifi elS q ua lirarlbu s,i IlU iccm dlG ungir. Siq ul de O! impcriurn 'a IUrlfJiJ:lonc üllpltci ,officio nobilt ,ranqnal11 proptia qualitare
dtfl:crmil1a t , proprlllmql1c Imperij officium nobile exilHmar,
q uoJ t l ro H& (<; mper co nu eniat : Geur mcrcenarium iurifdiél:ion l Gmp lici.Dcinde,imper ium (ecat in tllerum & miftum
& boc modo parcitm iUl'i(diélio nem,in cria ge nera:inmcrum,
& mif1:u m im pe ri Llm,& !implice m iLlrifdléllOll em:diccns,nul
l.ll11 c au(s~m elfe, qux fLlb hlS erib u, gencribus 11 0n contincalur.
'.
•
H.wc Blrcoli putitionem , q uotquot fUlll'unt iuris inter
prece s,reqll mi sft t fumma vlrt,v r puro,au thoritat e perfLla": VI
ln lud lCII! & confulrarionibus iam d lu li t comp robata, vtel
COIl[[;Id iCere fir ( q\lod dl: in prouerbio ) in cœll1m exCpucre.
Arnm ell >los,q'lon iam ho c loco no n in iudici is (umus,necio
fo ro iu,lictalt conrendlmlls,;lUr con fult amu~: (cd more maia
Hlm in Bo nonienfi academia, Vlrorum illu(hlUm alumna, &
omnium arrium ac dl[ciphnaru m Encyclop:tdia, di(putarionctn dc iure conft irmo(collcertau o nis gratia) (u(ce pimus: vt
dl(pura ndo verius ,nagis lIC magis elucefc ae. Ideo commum'
ter dl,Jq ICrcceptas ,& ab Scri be nr ib. ap pro bacas (eDtentias:
11011 raln oppLlgoare aut cuelleec, quàm carum vcritarcm ha!tenu!
Oc Imperio & Iurifdiét.Clonclu/lo 1 .
1
aenus fepultam , (ufcirare conamur. quoniam ( vt cft in prouerbio ) amicLls Plato, amicl1s Socrates, magis l'amen amica
veriras.
Itaque ha:cllarroli parririo,in eo,quod dillinguic impcria à
iuri(diélione limplici oiicio nobili,canqllam proplia differcn
[ia,pace dicam cami viti, digna cft reprchcnfione. ~oniam
t hoc Barroli eft commemum, qllod non probarur iure. Si- z.
quidem §.i/ljilmna/lm,quod eft pr:r:cipuum fundam cnrum (ua:
fentemi:r,non probat illud. quoniam nihil prorfus in illo cexru,de officio nobili dieitLlr:(cd(olùm de his qua: iurifd illiol1c
egent,& ex ip(orum iudieum aurl10ritate pendem,qux glo(fa
ibi ad caulfas meri & mifti imperij retulit.quamuis plutes aliz
fint caulfre,qu3s ciuilatum defenfores expedire 110n polfunr.
qua: tamen non (Ilnt neqLle meri neque mifti Imperi; : vt {uo
10eo oftelldemus,cùm quamm iurifdi!tionis (peciem dec1arabimlls.Decipitur icaque glolTa, fL nirnis eoarél:at ilium tcxc.
Siquidem in dtflo §.illjillra"dllm.verbum AII,hQri /4f , nô pro officio nobiLi vcl mereenatio (umitur,(cd pco omui iurifdi!tione,
& adminiftratiorTc (pecialiter cribura maioribu, iudlCibLlS,
qUa!cunqlle fit iUa, fiue ciuilis lic, lille criminalis. Nam poll:quam Imperaror in 1110 paragrapho , con(liruerac propriam
defen(ocum iurifc!illioncm,dicic,llon polfe prx/ides-prohibere lieri apud defen(ores , qua:cunque monurncnca parres volucrint faeere. Sed ne vidcrerur his verbis, eri3m pcrmi/fum
defenforibu s,cognofcere de his c3\1lIis, qua: maioribm iudicibus fllcrunr referuarç.& fpecialicer tribur:r::idro f1:arim fubiiixir ha:c verba,p"'ftr iUafuIA,tfu~ 'i~rifi1ifllo"t egmt. fcilicecmaiomm iudicum,& ex illorum authorirace pendér, de qLllbus defenfores non polfunt (e intremtttcrc, cognofcere, aur lUdicare:cùm non lint de (ua iurifdillionc. Er hoc modo habes lefror verLlm fe n(um i1lim § lufiuyanJII/1J.
Et multo m i n ù ~ probar Barroli (cntenriam l.plaat.·.mflJu~a
1/DII i/tl Acâpi iDNtnit.'111 i" his tliAIN caN/iJi" tpliblu fu/Ibn", IX #CID
foJ.cognDjùrr,dandi luau(S lim" ia tis permifa mdlllur. c. de J'Ida".
iuai,. vbi exi(llmac Barr.& Cll m co communirer Dd.ilIa verba,
t .'( offiâo [/ID, de nobili ludicis offi cio e/fe inrclligenda, & ad
lmperium merum III mH\um (olùm referenda. Sed hoc eriam
( fi: oartoli eommétum & limltario,Nao1 in teXt\l mlul prorfus
Â:l3l
J
de
�{:
D Fr. de Claperiis Traa:ltus
de nobill d'icitur. Siquidem mens Imper. fuit iIIa legc cohi.
bcre dcleg,\[ioncs cau{[arum ,qua: paffim &: mdifcriminacim
pro volllntate faclebJIlt illdlce6 : &: iudlclbus prohib~re , nc
i01pofl:erum boc f.l.cI:uH:red notiolli propria: cas ro(cruenc, 1>(
proptllm cognltionem in iliis adhibcant , mfi pllblicis occ~
p,niombus ;Hlr cau (farum 111ulmlldlnc Id faccrc prolubcacur!
verùm fublungir f1:a.clm,quod camcn ica accipi conuenlt, ne
crcda rur ex ho ciliis PC:Clt1I(fU1l1 &: dclegare ca, qua: ipli priùs
lôlcba m ex fuo oAlclo > &: induf1:ria cognofccrc, hoc cil pcr
lè lp(os , adhibit.1 propria cogniciol.e , &: non per deleg1.
cos.
Tertio locp al legat B;trtolus pro (ua opinionc, ,. HCC q~jc'
f(/(,Im §. 'Vb, drcretum. dtoffc. procon! fcd parum ad cern, cùm
III iIlo §. llihll omnino dlqtur de 1l 0bllt OAlCIO, DCC poUic
ilhus fcncentix paragraphus iIle fllffragan, vc facHe cft vi.
dere ex 1115 qua: doéhCsimè Ccripfic Alciac. (llp. 3. pdfadox.
Itb.
20.
Sequicur ex Cupradi&is oplllionem Barroli, ecG communis
fic ,iure nequaquam probaci,& prxcer hoc quod lùre non pro·
batur,re ddlrur fal(a ex pluribus.
Primo, quia accu(aclO procul dubio dl: de mero impcrio,
&: de t1la (OIIlS cogno(cic qlli habec gladlj porerl.acem, vel me·
4- rum impeClum: mllli1l1è t camen excrcecuc oilicio nobili,
cùm in ca defidecentur libcllus, & C1jbfcriptio, tanquam in
a,&ione. Habecurque accuf.1tio loco aaionis, cui officiulII
iudicis rerulC, & famulacur: quemadmodum & a&loni, idco
Afftoms vcrbo, eciam accuCario concinccur, Vt volune Perr.
BJld. laC. &: moder11\ zn 1.lmfmum. Bar. & Alex. zn [.Iudex jf.
dt rt II/d. 31rr. In txtr.tII.lg. ad rtprmJmdl/m. zn vtrbD ,ptr IICClifaIlOl1t(fl. (equlcur hanc Alcl3c d. c. 2o.M. 20. farad,x. vbi accu(arionem Jb olti "IG IUdlCis frcque nCloCi caleu 10 dlclc Ceparacam.
B~ld.l11l. 1. dt cmd,ff. ex Itge, dIC;IC accuCatlonem aébo nerncnminalcm o:lfe.&:tn !.lmperJllln ln !t{fl/rif If01111 , dicic,fe pucarc
accuracioncm & oAlcium indlcis c[fe {pecie, differenccs:ficot
accufaclo &: inql1iucio.
Sccundà,qqia sarc. c~m pucat, verbis officio If06i!i J deliniri
i,1llpcriull~,. da:cipicur: qU ~llliam 1I1is verbis, magis dcfinicur
ilIud
De imperio & iuciCdiél:. Conclllfio 2.
7
illud t quod cil: in aétu & excrcitio impcri}, quàm ip(lIm im. f
perium, quod in habicu & pocentia confirtit, ab omni Clibieéto pafsibtli abil:callum, in ocio & pace ql1ieCcens. Siquidcm
his verbis ,offC/o nobill, ius dicClltlS officium magi5 , qaàm
ip(a impcfl) iunfdlébo dcm(61nftratuc , vel ddinirur. longa
namque cft dlffcrencia,inrcr iuriCdlébonem & iufdlcCD tlSofncium, vc pofl: sarc. volum commun iccr Dd. in 1. I.dt iurifd.
O/1lnitlm ù/d,c. quodilla fic in abfirallo, hoc aucem in cOllcrcto
confinac.
T CCCI 0 , quoniam ofliciJ nobilis vel mercenarij llulla men·
tio apud IUfJ(con[u!cos h.betur, vel apl1d Impctacorl1m conflicuciotlcs , quamllis memm iudicis officil1m ql1and oql1c inucniatllr , quod ex iudlCIS [ola àurhomatc pcndcr , & nnlli
lIétloni velaccufaciol11 fam111atur, 1 5. 'U(rJic. fr.ttOrl<f., dt 'Uerb.
obltg. 6- !nJht. dt dluifiolltjhpulationum. Hmc ex (ubdIGunll1l10TUlU natura nccc/lè erl. dlcerc,mirtum officium elfe, quod ipli
mcrccnarium arpellJl1c: (cd cù m Impenj meri , 3mhore Bartalo . fint om ll1U111 malelicioru m pœnx, & cocrciriolles vr notac Bart, m d. I.lmplfl.Nm, ql1cm Doll. communicer fcquun.
eur : qllX ramen oAlcio mero iudJcIs reguJaricer nOll txpediulltllt, cùm fola dclillorum generalis 111qUI(icio, ex mero
iudic.is officio proccdar,vcfrequenciùs concludul1C iuris POIItilicij incerprctcs,in ruhr. dt iudlCll.. & in C. (Jlltllttrr & fJlllfndo. de
IIccllfotiombu1. & Al'et: in traO. malpciomm. in 'Uerb. ex 1l1(rooffioo.
qux iure duih rcgularicer efi prohibira , nlfi certil cafibus
Barc. il' 1. 1.. §. Ji PllbIICO.Jf Ad/tg. lili. de ddllft. ca:.rera alllen1 deliéla, per accuCacionem punlUncur,qua:. magls ludlcis offiCio
mitlo,quJm mero expedlcur:.Barr.& A !ex. in IlNdex, dt re ,ud,(.
Bal. & laCin d. /. imprritm,. An gel. & Im ol. Ifi 1. 5. de 'Utrb.oUig.
Hanc opi nlOn em diw communem AIc.p.radox.li.2.(.1.&B,m.
in extra/Mg. ad rtprt1J)t1ld/(m.tn 'Vuho,pef4{(II/ltionc/fJ.BAld.Jn I.pldm,c.de pedan.ttldmb.
Nec faplc quod ~n hanc rem diAingllic Arct. in ruhr. de ACCU• fot. & Sell~rin. jp 1.lmpmll1n.coL.4·nHm.1 o.dlcentcs, iudlCÎs oAlcium nobllè , vt genns COllCmere & mcru m , quod in inquifioonlblls ,& 1l11il:nm , quoa in accllfaci0111bllS verra'
tn l'. Scd lute non probQtur .eorum diltinétio : Cùm
mi(\:um officium > VI melO oppolirum 1, 1 cllmprehenqat
omnc
�8
D. Fr. de Claperiis Traéhtu$
cmnc oflicillm iudicis,quocl non dl: meru.& (je in aéHonibus
& ciui hbllS cau(fis ineerpollacur.Accedlr erià nofirç (enremiç,
qUi <l accu('ttiollis ius relider in parte,t.iure m"rttl.C. de "dul. Vbi
manco inera (ex.lginca dies ius accll(andi iure mari ci copeeie,
quibus elapGs non po rdl: accufare,niu iure œxrrallei: & inl.rej'mpto §Ji 1"ù a(cufotQYe1n.ff. dt mUl1trib/1d 6- hOlfOYlbul.nora[ Urt.
in 1.1.. §Ji p,.bileo.ff. ad ltgcm 1111. dt "dull. & fatis colligirur cx co,
quod a.ccufarorc morrllo,extinguitur accufario ipla,l·flf. C.Ji
rtm 'L,tl !lem/ftOy.mort fMT.lft poflulautrit.§ji. vbi nour Barr. eodms
tÙIl/Q.& t.ttrmÎlwo.C. deftllc1/bus 6- lltium txpmJis. quod non lie·
cer,1i pe nderet à mero,aut nobili illdJcis officio , quod in pcr·
fo na iudicis re!i der. Ex quibus iam diais communis dlullio
iuri(dia:ion is generis, merieo reprehendi, reprobarique line
i(lluria poecn:. ~iquide m parriCioni Ba rtoli vnum membrum
deelfe loperiùs iam docui mus : cùm mulrz & propè inlinita:
cauCsa: unt,qua: ncque imperij meri,vel miCl:i, vel (jltlplicis III,
riCdiél:ionis rl1l1t,& qua: ex concellione Pnncipis meri & mHli
impcrij,lc ump licis iuriCdlé\:ioais,non [[an(eune, fcd Cpccia'
lem pra:rerca permillionem vel deIegarionem Principis def!·
deranr:fiquidem el foli comperunr,cui (ex, fenarufcon(ulmID
vcl PrinCtps nominatim hoc dedit, vr tutoris dado ,1. mut,. §.
tutorMdatiljfde tlltclir,& cogllirio cau(sarum ci uilium vlcra m·
centos (olidos,qux neque imperij meri, vel mifii cfl:, neque
iurifdlélionis fim pli c,s, cù m iure magilharus non comperat,
§.& md/cart. in 4/1th.de defin! ClUÎt. iunél:a doél:nna Gloer. com·
munit cr approbara: ln 1. LiN verbo,illYt magij1r ff. dt offiClo eilH CUI
mand.
6
Er ha:ce{t quarta t fpea es iuriCdiélionis ab Scribenribus
nofiris non animaduer[a,cui us imprudentia, imi um pu!!;nanC1UIll,aur antinomiarum inexcribabilé labyri nthum exciraair.
Siqllidem illns ciui ll! in terpreres , cù m [o rum iu riCdlélionis
rraél:um ad rres Colummodo lU[I[dié\:ionis fpecies , fe ll gcnera
cohiberc COlJanrur,eencbras cffuderunt:& pugnanria iura in·
n niùq<le con trana , ac inexrricabiles antinomias exclrarunt.
~ 't ClIllmerata quarr. iuriCdiélionis Cpecie,ceerabunr vt (ua
\o co ol1:cudcmus.Nam cùm ca qua: huius quartz fpeciei iuri(·
dlaio lHs funr,mifl:o tribuunt imperio,vt dia quz per Iibcllum
expt:dlri non po!l.'unr,quz B~rtolus [ribuÎr mi(l:o imperio in 1.
nlc
De Imperio &. Jurifdiét Conclufio t.
9
"te qHic'l'ldm.§.vbi decyUi1jf. dt offc.pro(on[. cuius doélrinam fe·
quuntur Doé\:ores communirer , & iIla donant iurifdil\ioni
firnplici. vr (unr callera: IIberales,&. fiatus,& alia: ciuiles, quas
in 1.& t .gradu iuriCdiél:ionis umplicis : locauie Bartolus in d.l.
imptrùlm. col.fn. qlla: reuerl CUIlt huius quarta: (pcciei iuriCdiél:ionis,& qllz occupant quarrum & qllinrllm gradllm huills
quarta: fpecltl iurifdiél:ionis,vr infcriùs fuo loco demonftrabimus. & rur[um, qua: (Ullt /implicis iurifdll\ionis , ilT'pcrio
applicanr:ficut adoptio,eman6patio,& bonorum poff{ lIionis
d.rio:qua: omnia funt iurifdlél:ionis /implicis ,vt Cuo loco O·
fiédcmus,1icèt Barr.& Doél:ores communiter in d.l. fmperillm.
illa poCucrint in (exto gradll mifti irnperij. ac ctiam qua: Duilius funt iurifdiél:ionis: /iCllt illa qua; Pflnceps libi Coli refcruauir,& nulli magi[hatui conce[Jit, meru ilT'perio aut mifto
tribuunr, yt Cunt ca qua: in I.gradu meri impCClj ,& qua: in.l .
& z. .gradulIldli pofuir BarLill d./.impcriIl111.11.8.17.18 .hoc modo prophana facris (vr dè in prouerbio) mlfcenres , inextricablli iunllm pugll~ntium labyrintho fe implicuerunr,'a quo, vr
exrricare Ce poirent , commenta ofllcij nobili~ & nmccnarij,
public:!: & pnuat:c veilitatis dilHnél:ioncs, ac dtlinitioncs inuenerunr:ql1ibus,velllti iuris regulis, omnia ad paccm reducere conati (unt:non ex iure,quod efi,Cumcndo regu las:red ex
eorum nouis comrncnris,ac dcfinitionibus,facicndo ius,quod
priùs non erat, vr iam pro iure eorum commenta, vel definiriones Ullt,er{i iure careant. Vndc cùm pacem anrinomiis da.
re puranr,deterius bellum,& implacabileexcitanr, & omnia
iniu(la eorum inrerpretationc,caliginoCa reddullt: & cùm Iucem afferre' volunt,nebulas (pargunr. Sed ope & allxilio Dei
Opr. Max. has cxcutere renebras & lumen rebus cdliginolis
affclre renrabimus ,iurïfdiél:ionis genus, 111 quatuor genera
feu Cpecics parriendo.
Sunt iraque t quatuor iuri(dlé1:ionis (pecits Ccu bcnera.7
merum (clhccr, mifium imperium ,iurlfd ébo fin plcx iure
magi (lratus comperens, &. illriCdlél:io qua: nc quc Imperium
e(l:,neque iurifdll:bo limplcx, Ccd ci Coli comptrit,cui lex ,Scn.HlIfcol,(ultlll1l , vcl Princ~p~ nominatlm Illam conCl [Jir.
Pore{t adhue t imi(dll:tionis gcnus, in flla gcncr~ Cuha 11er. 8
na breuiùs p.HtJri : ve\ (ccundùm cffenriDm , vd (eClllidùm
Bb b b
quali
�D. Fr. cie Claperils Tr.1étams
'1ualiraeem diuerlis nlodls : fieue & aétio, qu~ (eeundùm cf·
(enriam in realem & per(onalem diuidltur ; & (ecundùm qua·
llrates alix limt bon x fidei, alia: Chiéli iUlÎs, alia: in limplum,
aha: in duplum,mplum, vel quadruplum. Sic quoque lecun·
dùm etrentiam omms luri(dlétio dlUidlcur in imperium & iuriC(fiétionem,qua: nornen generis reriner, ficue adopCio. Rur·
(Illll imperium dilI1dlCur, inl11crum & Inillum: fieue & il1n(dicrio,rerinens 110mcn (ui gencl'IS,dillidllur etiam in duas (pc'
cies,1U illri(dit1:ioncnl, qua: iure magiCharus con pnir, qux
fimplex iuri(diétio à modernis appellarur:& iUlI(dlétloné,quz
ci (oli competir,cui lex,SenarufCon(ultum, vcl Princeps (pe.
cialiter conccffir, qu:!: dl: diuer(a ab imperio & iun[dllbonc
fimplici.
Secundo poreCl: etiam dütidi iuri(diétio genus (ecundùm
[uam e(fentiam,in Guas (pecies (eu geJ'iera , vt vna iure magiftratus cornpetat:altera lege Senatu(con (ulto , vel?& Principe
'r claliter tribu:1tur. Illa fimplcx, ha:c (pecialirer tribura, appellarur.Hxc rur(us (ubdiuidlrur in merum, & mill:um imperlum,& iuri(diétioncm (pecialirer cnbueam,qux cil: quarti iuriCdiétionis (pecies ab impc:rio & iuri[diétione fimplici pror(us dlll:inéta,& Cc:parJt3.
Terria qlloque iuri(diétionis generi s diuifio , nt (ccundùm
qualitatel'n, vt v na iuriCdlétio lit ciuilis,altera criminalis. Hzc
cooriner ius gladlj,& ad villdiét~m deliétorum,& ad [olu memm impcrillnl refcrtur,quod in iure potell:as appellatur, I.pD·
UjfMÙvnbo. d, w rbfign. & VIl" in d./. imp,rium. II1:a vero omoc:S
cau(fas cilllltJ iun[dl(~lionis complcétinlr:hoc cil: omnes cau[(as,qux non (unt de mero impcrio. Ideo (ubdiuidinlr in cres
(pecies,in miftum imperium,inlimpltcem iunCdletioné, quz
jure maglll:rarus comperir,& illaro qua: Cpecialirer cnbulturà
lege,SelUtu(cOCulco, vel 11 Principe:qlla: cft quarta iuriCdlél:io·
nis Cpecics,haétenus ab Scribcnnbus 110n animaducr[a. Et fic
in elfcétu,femp er (nllr quaruor genera feu fpccies Ï\uifdiél:i\?nis:dc: qUI bus (jgillatiro cft dlcendum.
Sed pnuCquam lingllias huius dlUifionts putes percingam,
oper:!: pretium duxi Icétores huillCee noftra: difpllCationis admonendos,nos in 11:\e diCputatione de iudicum authoritate &;
iurifiiiétiOllc [ecuodùm leges Digdl:orum al Codicis agere:
quo
JO
De Inlpeflo &; Iurifdi8:. Concllllio !.
Il
quoniam Iu{l:iniani Impcraroris eonChtntiolllbus & nOllell15,
multa fuerunt mutata circa iuri(die\:iollis rra8:atum, qnx ill re
DigeO:orum & Codicis non eram,& hodie in Galba, Italia ,&;
toro Chrill:iano fcrè Imperio,mcrum,& minum impcnum, &;
omnia ferè, qua: olim pra:fidlbus &; maiotlbus iudlclbm (pccialiter fueruor eribura,Magil!ratibus mUl1icip ~ libu', & CllIlurum defcllforibu! [unt etiam rribur3. lmo hodle in Gallia ,
omne imperillm merum & mil!llm,ac ollluis iurldiél:io ciui·
Iis,à Pri ncipe nol!ro ïurc magil!ratus tributa een(cnrur, vt infrllétuo(a &-pen\: inutilis ha:c no{ha diCputatio Gnlbs vidca'
cur.T amen proderit ad veritaris cognirioncm , &;'inrcllc8:um
multarum legum,&; iurium,qua: in Pandcél:is & Codice iniu·
fia inrerprerariouc pronrata iaccm.
Ad quomm intdlcél:um opetxpretium dl, paUCQ de ori- 9
gine iuri(dlt1:ionis hoc loco refcrre.Nam conl!at l'rincipe O·
mnem iuriCdiél:ionem, qua: aplld vniucr(um populum Roma·
llum er.nr,in Imperarorem lcgc Regia lata fuifTc translatam, 1.
I.d, conjfit. prinCIp. & {ola manu Regia ab iniClo cillitatis illdi·
cia excrccbantur, qllolliam MagiJlrarus crcari Ilolldllm cranr,
(cd Jo Rcgc omnia agcbancur,/. 1. dt orig. il/r. {cd cùm ip{c Prin·
ceps ,omnibus ncgoriis (upcrc{fe haud ponct:ideo magillrarlls
in cillicatiblls & mllnicipiis creari Cunt,qllibus leuiores caulfas
Princeps alldicnd,1S,cogno(cclldas,& dccidendas, iure Magis
ftratlls mandauir. Cauflàs aurem animadllcr/ionis in facinoro·
(os Iiberos homines, & alias cilliles maiores) Princeps /ibi re·
feruallit,nc:c vIIi cas iure magHl:rarus concellic,qllas pr:didi &
aliis maioribus Magillr3tiblls,ob indul!riam perCona:, vcl di- •
gnirarem Magil!ratus, aur gt3llÎcatcm e311flx, 110minarim &;
Ipccialirer :thquibus ira eoncellir, vr proprio officio, cognirioIle,&: cxamine illas cogno(ccrent &; iudicarcnr: lICC po{fenr a·
Ilis dl~s dcmandare.H:rc fuit iun(dl8:io (pccialiter rnbura, lcgt, '>enatu(conr.vel à Principe prxfiidbus prouinciarll, & altis
O1JIOnbllS illdiclbus,qux nllnotibus Mag,Oratlbus & duum'
uiris fUit dent'gara. Hœe el! Scnbeorillm vnallimls !ènrcnria,
pon glofl~in 1. 1. de offe. 1I1/J (/1/. 1raque vidl am us,de fin glilis iunlal":bOllurn gCIlCllbus. ~ primo de Illcro imperio,& poteCtate gl:tdij maionblls Hldiclbm (p cialiter mbum.
t
a
Bb bb
1
DE
�D. Fr. de Clapenis Traéhtus
De Imperio & Iurifditt. Conc1uGo 3.
Ii
Imperij Barrolt dcfcriptio,pra:rcr id quàd ab
imperij proptia /igni/icaeione longè lactquc rcccdic , nthil
ponir qllod /ir proprium Gbi,aur commune habeat cum ilbus
quidditare. Siquidem officium iudicis in attu & CXCtCICIO
con1ill:ir,& tanquam homo age"s con!idcracur.Scd imperium
geous,ell: ab omni concrero abfhaélllm, in hablcu & pocencia
con!i(lens:& ranql1am homo in ocio & quiere mal1enS,COlluderarur.Pra:eerea nec verum elt,imperium fcmper officio nobili cxpediri,nec merum Impcrium ',. mille publica, vel priuata vcilitace diCHngui, cùm ha: qualicatcs non fillc pcoprix quaIitarcs imperi) meri,vel mHli:Ced communes tinc Oml1lbllS iurifdiébol1is fpeciebus,quemadmodllm & officium iudicis nobile:commune etiam el\: omnibus iurifdittionls f'peciebus , vc
inferiùs in teprobacionc dc/inicionum meri & mifli imperi)
Barcoli , opporrunè demonCh ..bimus. & cut mcrum v 1 mi·
fium impcnum fucrÎt appellacum,& quale fic,ibidem dcclarabimm.
Icaque hoc loco de Imperio genere folùm agcmus. ~od
imperoum genl1s, puco elfe illud ,quod ipfum verbuIU fElnar,
hoc ell: pra:ceprum,vd iu{fum illdlCis, cui omnino parendum
/ie,quod coerciuonem perfona:,vcl coaélionem haber,~ verbo
impero deriuarum,quod lignincae i"bto, compo{irllm ab in parcieu la incenciIl3,& verbo pm, quafi fl/tim ,rorfofJue paro. vndc
iurTum appellamus impcrium in qua {igni/icariollc mu Iris in
locis in iure accipirut,i" lfi IIhtr homo.Jl ad !tg. A1ui/. i6/ ,fi modo
ÎIt~ imptrandl hl/bult. Sic in 1. idol1ri.Jl de ujfth. idonel [c{lcs non
{unt quibus imperari poreR vt telles Iiane.Sic apl1d Comicum
in Eunuch.lu;tlflt (inquit Parme no ) Chuta. mbto, (ogo, 41'1/(e
i"'pero. Sic quottue CiceroaéliQne quarta in Vcrrcm, 'lllldin·
tmf! (inquic) vtrù", Puto, Împmt, 'VfqNr ~gAI aflq,um tir bOl/if
aeunert : 4rJ huiN[",odi Îlidirill1f1 deI, 'Iuo ÎTrdt{!a cauffa ,/orlU";'
Imnihus el/trli lIeuJfefi', Hinc diciml1s parrcmfamllias JO libcros lubere impcrlllm, dominum in fcruos, & duccl11 belli in
fuos milieC$:ql1oniam cius imperio ,iulfui ,& pla:cepro) Ilberi, {erui , & milites Ilarim prorsUJquc parere habcnr I1fCC{fC.
Aliquando camen impcrium pro rcgno feu vniuer[ali PflUc1pis ditione accipituT. ve cu m dicitur,
Bb b b 3
Dili;
ric~tem.Sed ha:c
o
E
[M P E RIO
S~MMARIA
1
2
3
4
5
8
TERTIAE
G E N E R E.
CONCLPSIONIS.
Imptrij commll»is d1»itio repr~b"tllr.
Impmj jigmf(atio latifima ,fid j» il/re âl/iliftriaùls mNllC dce/pi/llr.
l';lptr#'grflfris »Olla dtjèriptio, & n. 6.
lurifd/Elio cÎlII/ù,qllomodo ab imptNo difctr»itllr , & fÎlIS drfnitio.
& fjll~r( mod/ca (otmm i1l ;,m, appt/ll/tNr /mperil/m , 1NOd
1IOR cJl merllm.
Imperium; ncidms ,fiqlûtllr iNrijdilliOl1t. 1I4turam, & fjlla/ldp
principl/ltttr,vel mâdmttr il1u,/,on4/I1r.& n.t . 6- 7·
TcJln /fi aIlJl/bu/ (ogwd/ ,& dt torllln dtp".JitiofU rillil 1114 habmd4.
CON C L V S lOT E RTl A.
•
Mperij generis,definirione Battoli repulfa, nos
veriorem dlbimus.
rg;~ Superiùs diétum e(l; quomodo iurifdiéHo
gerills,dluidarur in imperium, & iurifdiétioné,
qux nomen generis reriner; & rurfum imperinm,in memm & miflum. ltaque priùs vidcamus de imperio
genere, quid !ic, & q uale : delllde (jngulas cius partes profequamur. ira hoc ordlne 'a generalibus ad parcicularia nec progrefrus.
1
B,molus in d.1 fm!ml/m . n. 5. exill:imar, t imperiulD genus,
elfe illud quod OffiCIO uobili expedicnr,& ira dennir, vr (je iurifdiétio, qua: officio iudlcls nobili expedicur. hoc ponens ad
dilfcrenriam iu rifdiétionis,quam dicit expediri officio iudicis
mercenario, l'ro fua opillione addllcens §. iNji/lrotndi. il1 ji".1fI
I/lltheRt.de d1m(or.cil/italllm.& 1. 2..C.de pU/Amù illdic. & ooeaea in
§.vb; d" retum. & cum sarrolo rranfeunt communieer Dottore5,eius feuecncia: fubCcribcntes,ob canci viri,vt puco, aucho_
ricacem.
�J4
D Fr. de Claperiis Tra8:atus
Diuifom ifNptrùlm Cil", lout c.tfor h4~tt,
Hinc VirgilIUs
lmp" iUIn Octllnl, ( ..",am qui ftrmin4t ..flr;',
Ec alil1uando imperium fumicur pro magift:ratu, qui imperiii
habec,vc clIm dicicur,lmptrÎ4 itl'afimto.hoc d~,luflècret11tur }./4·
gijlralll1.& e(} ligllra,qua contencum pro continence accipitur:
.Aliqllando Mag,(}ratus authoricarcm vcl pocdbtem appella·
mus i mp :riu, YC illl. ql/od it1!iljf.de re iI/die.in /.1..dt 4dopl.ill L,r}Ji
ffdt ofJie. fi,M CIIi mand, in l.iudicitt1n fl1uifur jf. de illdiâiI. in /, 3, §.Ji.
ffdt reccpt.llrbitr.& phll'lbus aliis iuribus hoc probacur.Efl: COlm
2. t gencralis & brllTima hllius verbi lmpmllm,figllllic:ario.
Sed in iure ciudi, & iuri[diél:ionis craétatu , firilHùs mulro
nccipicur imperium,& prout in iudice eft,conlideracur. Et di·
3 cicur t porell:Js iudicis coercendi,illbC'ndi, veran di, vel cogendi ipfas perfonas,qux fUll[ in dus diftrifru & iurifdlétionc, Iege,fenarufcon(ulto,vcl à Principe {pecialitet tribura, qua: in
perfonas ,proprer per(onam, vcl proprer ré principalirer cxcrcerllr.Nam in belluas imperium haberc,prorfus ridicllium dl,
illxrll illud comicurn:Eonefirox (J,quia imperillm hahts in bel/MM.
4
IlIrifdialo alltem t ab Imperia difcernitur~ quod Iicèt cam
iurifdiétio,quam impcrium in perConas exerceatur: tamen iuri(diétio ex (e ip(.!. nullam habec coercirionem veJ coaél:io.
nem, (ed III:\m acclpit ab impedo. ErI: ergo iunfdiétio , ciuilis
caull':!: cognicio abfque coaétlone, vel imperio, cui cohouet
modica coercirio: quia (Ine modic& coercicione nlllla iuriCdifrio expltcari porcrl:,l. l, §Ji. dt ofJi. titH cui m4nd_ ~a: modica
cocrcicio,appcllarur imperillm,quod non erl: merum:ica appdlH cam P dlll.lureconc. in l,f.I! d, ofjic.tim cui HlAna. N~m modiC,l coercitio,quonid'Tl coercl!r,vel cogit,imperium dicirur.Sed
qlli.l t.lle impet1um iun(dlétioni coha:ret, & ilIi accedit,& fa·
m ularur,noll poteCl clf.: mcrum,hoc eft,purum,dlftinétum,&
fCpltlru:n J i ... ri(dI6l:tone,cùm Illi coha:rcat (emper. Ideo ranq ' l~m accelfùt1um & cOll't:rclls iurirdlfrioni, fequirur iuriCdiébolli< llJCtlrap1 & ct)lldirioncm , c. 4cetj[orill",. de reg. ;/lr. vnde
5 cOllcelfa v\!1 mand1COI imifdiétione,imperium t quod non cil
mctllm,f.:rl incidens & accdforium,femper ~~anfir, 1.1. §.fi.&
d.l. Ji.ff dt off. till4 c/li mand.
Nec
De Imperio & Iuri(diél Conclufio 3.
f1
Nec contradicit nollrx fenrcnrix quod obligatio lit illrt5
vincu lu m,quo nctclTirare adllringimur alicuius rci folucnda:.
qua/i aétioncs,qua: ex obligarionlblls defeendiic, /int mini impcrij,cùm in per(onam debl!oris plincipalircr inllicuancur, yt
perfona debicoris obligara prr iudicé,foILlcrt" cogatur id quod
e(} in obligarione,& fic Jmplorarureius impcrn m, VI d,bicot
cogarur dus authorirate & Imperio, pr;dlal e Id quod ln obligatione comincrur.Er ramen certum dl:, huiufmodl aébones
non elfe imperij meri , vel mHb, fcd illfi (diétionis, vc Barc. lX.
omnes vnanimirer volunt in d.l. imptrium. & nos quoque {uo
loco eas iuri(dlétionis elfe demonllrabimlls.
Sed huic al gumcnro facHis eCl rtCponlio Ole (olutio:quonii
aétiolllbus hi6 perfonalibus 1!Ullum iu{lùm, coaébonem , vel
impcrium iudleis principaltrer implonmus. Siquidé iis all:ionibusnon principalireragirllI, vt iudcx fuo impcrio aliquid
fieri il1bcar,aut cogat rcum,nec ad hoc principalircr imploratur dus oflicil1m: Icd Colùm pecitur iis aétionibus , vr dcbitot
condemnerur foluerc,vcl facere,aur dare, vcl tradelc id quod
en in obligationc:c:ùm nec verbum (odtmno, fua lignincatione
vllam coercitionem conrineat, vcl coall:ionem:fcd (olùm ad·
il1dicarionem,& luris declaratiollem.ideo ell: iuri{dlll:I6lJlis,lit:èt ICJJ[Qnria: execurio,qua condcmnacus ponca eOOlpcllirur
folllere, f~cere, dare , aut tradere id quod crat in obllg~rione,
propter quam reus fuit condcmnaru~, fit mini impenj, quod
iunCdiétioni coh1:ret,vr nonnullis placet.
Imperium itaque diciml1s elfc eoercirionem, iulfum , vel (,
coaél:ioncm principaliter imploraram à iudice. quoniam li incidenter proprer callifam iUllfdiétionis interponacur, non erit
imperium mcrurn vel mH\um, aut CpcciC$ féparata 11 lunfdiéHone: ciuili:fed tanql1am iurifdiétionis acc&orium & (cquela,fequitur cius naturam & condicioncm:vr volunt glolf,in d.
I,r.§f.& in Ij.quas fcquuncur & ~pprobant Scribenm vnnnj-mirer Jn,& in 1.1.,& in 1,0l!4gijfWWU$ff.dt iurtJd,cmnmm lud,C. ~
ell: ha:c opil,io communis,ccrra& iDdublr3ca.
Imperium aurcm quod princlpahrer 'a i\ldicc implor1tur,
:tllt efi mcrum,aur mirl:um,d,/ imptrium. A ppellarQ[ aurem me·
fum ad dltferentiam mini:quoniam millo irnpcrio in cil fernper iurifdiétio , hoc dl: , clullis caulfx cogl\ltio : à qUI ciuili
,ogni
�16
D. Fr. cle Cbpcriis Traéhtus
cognitionc merutn imperium dl: purum , feparacum, &; di·
fl:111él:um omnino. & Ille ratione appellatur trlerum : quoniam
in mena imperio femper eriml11~lirer agitur, ad coercendum
& pUll iendum deliél:a,& nu fq nam eiuiliter: cùm in mifto im·
perio femper ciuiliter ag-l tllr,& ob clullem cauffam imperium
imploretur, & ob id miltum lie appellarum. Ee quamuis millo
imperio III tic {c:rnper iuri{di-:l:io , r.lllqu.Jm pars integmlis {uo
toco:cù n ex Imp:rio & iuri(dl.:tione liat mitl:um imperium:
tamen Ilomen imperij POCIÙ\ qUdm IUrifdiél:ionis rerjnec, al
ap?ellatllr miA:uAl irnpcrium: quoniam cauff.E mifti impwj
mlgis imperij fUI1C, qulm iucifdifrioni.s, l. t4qlu.jf Admul/i·
cipal. l. illberc.jf dt lilY/rd. Oml1;Nm ÎuJic. quia à dlgnion (eruper lit
dcnominatio, /. 'l1l~rtt"r. Jfdt jfo1tu homÎrlllm. Ee qUia iU([UI,
cOolél:io,vel impcrium,1O mill:o impcrio princi palieer implora.
rur, & propter illud iuriCdlél:lo , hoc ell: cognitio caulfz, vel
lis ciullirer infl:iruitur,& ad iu!fum,vel imperium obcincnJum
illterponicur,& ad illud Cubordlllacur iutlCdll~bo ciuilas: me·
riro denominatur ab dlo.
Ca:cer~l\l, quando in cluffa ciuili imperium non principal
liter p fl:ularur/ed ven it incidenter t pc opter illam, ve quan·
~ do 10 cau{f,\ ciuilis iuriCdiél:ionis reftes nolunt t venire, &
funr cogendi, vc in cap. r. & tieulo, de tejMur cogmd.& in /.ftq#41/'
do. c. dt ujfib,U, vel quando tefl:es vacillanc, aut varia depo'
nunc, ve une corquendi: Gcuc i". § Ji verQ ignoti. i" authllli. d(
teJhb. vel{i refl:es aures iudicis offenderinr, vcl fi eorum voccs
non eareane fraudls "cl fallitacis Cu(picione , & linc cocrcen·
dl, l. /lill/um. C. dett/M. vel quando ob rei concumaciam aaor
miccicur in po([dIi nem ex primo decrero, ve;n I/Ulhtl/tic.&qui
Ïtlfat. C dt bo»;' allthmtate iudlc. poJld. Er m III co magis fi in cauf·
fa ciutll incidae cocrcicio ver'balis, aue reallS, vc docec Barco·
lus If) l. M4gifbtiblu. dt iurifdléf.ommum iudlc. H'iCe enim inci·
dens coerclcio, vcl coaél:io, eclj imperJurrl tic, ( quoOlarn in
coerclcio\le,& co.\él:ione,vel iu([u cOtlûltir imperium, vcdi·
él:um dl:) ramell g'"a prlllcipalieer non imploracur J Ced venir
incld~ncer ad eaulfùm ciullts iuri(diél:ionis,&: ilh accedic:ideo
raIe impcrilllll inci,Lns, non f.lcie fpeciem Ccparaeam à iurif·
di::tlOl1C clUdis CJllffz cui accedle,aue dlftinébm ab ilIa: quia
non eLè nec lUorum,nec mHl:um imperium : [cd imperiurn in·
cldeDI,
.
~e. rn~~rio. &; IlIrifdiél:. Conclufio 4.
17
clclens,qod IUnfdlél:ionr cohzrct : ideo iurifdiflionis nmlCam
&: nomen fequicur,&: in iure hoc impcrillm coha:rens appella·
tur modica coercicio, vr ilm diximus. Paulus au cern appe/bc
hoc imperium incid~ns,impetium quod non dl: merurn , hoc
-eA: diftinél:um& fcparacum à iurifdiél:iolle,clIi indt, unquarn
accelforium (uo principali,& iIll coha:rer,/.f.ff.drofjciD tIIlJeul.
iunél:a 1. t. §.f. coatm titulo. Ac de impcrio gencrc , ha:c dixi([e
fufficiae.Reliqllllm cft vc ad merum &: millum imperium craCearmu.Ee primo,de mcro imperio canqllam dignio ri,quod ad
faciJiora punienda &: coerccnda putinec, dicamuI: deinde ad
,üilhun perueniemus il'n perium.
.
DE ' MER 0 1 M P E RIO.
---------------------------S
MA RI A
A RTAE CON CLPS ION IS.
~
If],{
tMtri JmptrffcommulIÎ! drfinitio mdltH 1IIDdt.rrprr!}elldilllf.
Mfri Jmptrfj drjimllD "DI/A daluf : &- Cdttfo: , qlHt ill[Jlllt mm J",.
perio,fommaUm rifmmfur.llum. 3.
4 Ab(i;lllrrt rtl/m'; cmmntrflmeri Im!erf.
5 Pr4criptio nop mnf4t lIaftJram m"i Imper~' ",!11~lIi4m pr~[crihit.r
cumfilA CAltJId· 6- 4n fit pr.t[mpllbik. ibidem rrmif/l'~.
6 Animal 'lN4I1d0'l/lt {tl/tel/tia iuikil comburi iubetur,)foll vt pui••
tUy,{ttiJV' tO cOllfompto,illdlgllifAC1i memoria", homilliblJ< AIIIplitll ~fl reftJCrf.
7 tMrmoriam drfunc7i pottJ/,udex ~b crimel/ dAmllArt qN4Jld0tftk.
S JIU ocâdmdl dr{rrforem rmliti~ aut IIOaUrllNm graffllOrrm, rJ( ü~
gù (oIA ptrmtfloRr fint A/iqlllt illrt/dIC1iollr,priIlAfIlI (pl/Met h.·
ba.
1
2.
CON C L V S 1 0
Qy ART A.
Eei Imperij Bactoli ddinitiol1C rcicéh,nos veriorctR
alferemu,.
1
Bar~olus lic mertlOl Imperium ddiniuit in diEU.
Impemlm.col.ulUm·4.Vt lir lurifdiého,quœ officio iuCcc c
di,is
�,
1
18
D.Fr. de Claperlls Traéhtus
dicis nobili expedieur,publlc:1m vei!ie3tem princip:1liter terpi.
dens. Cuius ddinirioncm luris interprcees Cumma viei au·
rhoritate pcrCuafi,Cunr ponca C"quuti , ctfi in e:1 nu lia! fint bo·
na: dcfin,cionis leges. Non enim t dcfinicio hzc explicar na·
ellram dcfiniri: ncc de quocumgue definirio loguicuf defini·
rO.nec conUCI1 it defioirio rci definira: tar.cÙm : ideo vt contra
bonx ddinicionis normam & regulas fic hzc dcfiuicio. Siqui.
dem onlnis bona dcfinieio cOIlfl:arc dcbet genere magis pro.
plOqUO,&: propriis differelJ[iis. At cùm Barcoluslurifdiéboné
gcnus,ditlldar in imperium, & luriCditl:iollom limplicem: /IG
rurCum Cubdiuidat Impcrium,in merum,& miltum:ideobonç
d~fillicionis ilorm:un Cc:quendo,debuie definire merum Impe.
rinm per genus Cuum immediacum,&: magis propinquu,quod
erac Imperium genus, quod continer merum,& millllm: non
autcm illlld definire pcc genus rcmocum,fummum &: generaltlIimum iurifdill:iolllS. vt eciam animaduertit Curt. in d.1.
ImpcrÎtml.
Reprehc:nditllt edam ddinieio in eo,quod dicit officio nobili expediri morum Imperium,& hac qualieate, vc di/fcrentia
propria,fegregari à lurifdiél:ione fimplici ,quz "fficio morccnario vt ipli volunt,expedicur.Nam hzc l'erba ofjcio iudicù 110'
bi/; magis ad iuCdicieis officium peninene, quod in aél:u & ex·
crcieio con/illie , quàm ad lurifdiél:ionem Imperij meri, qua: in
habitll cil:, &: poeentia con/i!Ht ,ql1am nos hoc loco dcJiniuimus.Ee offieium ddinieionis en,rem,per Cuas cau([as veras, li
e({'entiales de fin ire: eùm vera demonil:rario aue dennitiol non
n.\e pcr e/feé1:us:fed per eaulfas, quz rei dcfinirz veram e{[entiain dcmonnranc.
Pra:cerea ha:c noea offieij no~ilis,non en propria imperij,aue
fpeeinea dus ddfcremia,qua 6mp\ex Iun(d\C~l.o à mero Imperio fcpararur:quoniam V[ (upenùs Iain doeulmus,aecu(ario in
ddiélis regularircr ver(~rur, Ile ad eallff.1s meri Iroperij peni.
nee;no expcdiCl1r eamen officio nobiliJed mereenal io poriàs,
vt Cuprà dcmonfl:ralli mus.cMclH[.2. .11. 4. Sieue edam qnando li·
bercus ob dehél:llm ingraticudinis, petimr redigi '" (cruituté,
quoniam ingrarus erga pacronum exticit , luc eauffa proeu)·
dubio el\ meri impw) : quoniam ad coereicionem dthUi in·
gr:\eieudinis > & ad vindh~bm huiuCcè dellai penim:c . & hoc
Ârmat
De Impèrio & Iurifdiél:. Conclufio «.
),
firmat Bald.in d.l.rmptri.i1f1.lI.1 o.camen non officio nohili , fcd
rt)erccnario , & condiél:ionc ex 1. 3. C. dt libmù 0- (OrNm libm",
h%c cautra expedieur:Sic edam nec publica vliliras, proprium
cil: mc:ri lropcrij,aue eius differenria fpecilica, qua mini'! ~ mcro (eparceur. quoniam aél:iones qua: dcfcrunr in publicum, ve
legis agrari%,l.flge 4grilri4./f. dt ttfmi"o moto, & legis Cornelia:,
1. lege CDr1ulia §.f1l.ff.J Syl!4n.& populaces omets, & qua: fi·
fd,vet Rcipubllez nominc,apl1d procllracorem CxC;uis,ve! alios Magi!l:rarus inrcnratllr:omnes ill% aélioncs li 01 l'licis {lIllt
Iurifdiél:ionis,[ceundùm Batt.& communirer DoUores in d. t.
lmperillm:& tamen cxercenrur ad publicam principalirer vriliuccm .Et cconcta,prillata deliél::I,qllorumcoercirio & lurifdi&io,/i crirninahece agatur,etl: meri Impcrij, d.l.!mptrillm. ibi,ad
4l1imadlltrJe"dum in facinorofos IJomines. qux generallrer loq ll irllr
de omni facillore, n~c dilhnguit im!:r publicum & prillarllm
deliél:um. ideo neo nos dtfLnguere debemtlS,l.de pretioffdt PN·
Mc. in rem ail. eamen priuata dcüéb non ad publicam ,rcd ad
priuatam ppincipalieer exerccnrur vri lirarem. toto tit. de prillAt.
dtlilAN-.m ex pl'iu3ris dcltél:is , nOD publica & poplliaris , Ced
priuata. aél:io darur , & üs duncax:le ad 'luos ca res perriner,
gloi1~ in rubr,depopulilullfon. glolf.;11 t.fll. de pri/lat. dtlia.Siqui.
dcm illis, vr propria: nilirari, pO{[llmlls llberè renunciare, 1. ,
pe1Ui{/, c. de pall./. 'l'ttritur. de Aedil. ediao. qllod fieri h~ud poC·
fet,li ad publicam principalïccr p~rrillcrcnr vrilirarem,/. i/ll pu·
bliCllm.. /. iurifgfllfiNm. § fi p,tcifcar.f dt paais. notam PAllorm. &
aJij in (tlp.Ji diligenti. de fir. (om'tl. Er li omnes malcficiorum
coerciriones perrinercnr principaUrer ad pllblicam vriliearcm,
ve voluie Bart. quare omni~ dcliéla n~n appcllal<rur publiea:
Scd cùm alia dicanrur publica,&alia priuara, (cquirur illa vtiliure inter (e elfe dillerra, arg.l.fi idrm. C. de udmlliJ. Hinc colligimus ncalfarià , officij nobilis, & publica: vriliraris d.Efercntias,non fffe proprias meri Imperij,3 ur iIlius rpccificas dif.
ferencias:fed commune! mm iuri(d,élioni iimplici, quàm mero & mille impeeio.Ee fic merir 110n rccipimus meri Imperij
Darroli dclioiuoncm,edi commuois fic: rcd mdior à nobis dt
iOlleftigaoda definirio.
Itaque lDerllm Imperium nos fic dcfinimll" t ve fic Iurirdi. lél:ie ctlminalis (pcclaltrce kge,(,n~{u(c olI{lllro, vc\ à Principe
C cc c 2,
tcibll
�D. Fr. de Clapenis Traé\:arus
tribllta,a.d animadllcrtédlllll ill facinorofos homillcs, & caer·
ccndllm eorum deliéb .ConCl:ar aurcm h~c dChnirio genere&
dlfferemiis.N..I1ll iLlnfdtého fpecialtter tribu ra genLls cCl: proprium & imtnedi.ttum m~ri lmperij:nam immedtarè pra:dtcacur de mero & miflo lmperio,& de iLlrtfdiaione ciuili fpeciabrer mbma. vr cl cliimlis fupenùs in diulftone lurtCdtéhonis
gencns,i", 2..Condllj.Nec comradtcit, quàd fllperiùs dixirnus,
proprium go:nlls meri Imperij,ellè Impcrium gcnus~: nam hoc
& i!!ttd,g..:nera funr mcri 1mperij immediaca , & proxima. Ac
quoniam c1ariùs & llicidiùs meri imperij fubfianria demonll:racur per illud,quàm per Imperium gcnus : ideo illo po~iùs)
quàm hoc gel\cre,in hac dCbl1lrÎone vû fumus . & hoc gencrc
ranqllam dttfc:remia Cepamtur merum Imperium ab omni lunfdiél:ione ci uiIi:fiue iure magillrlltuJ compceat, fiue fpccialieer cribuarur_
Ponirur eeiam in hacdelinitione,ad anim"dtltrtend'Im ù,fACinoro[os homints,coerctlld"mrl',e tomm dtk04. qUlbu s verbis,vr propria qualirate,& fpectlica dtllèrenri-a,merum Imperium eriam
fc:gregaeur à lurifdtébone caLI (f.tru m ciuilium,fiue iure MagiCl:rarus compet:u,liue fpeci.i1irer fucric ttibuca. ~oniam l'\ICru m Imperium:\d cau(fas crimmales camùm pcreiner ,/. ~ .1.
congruit/fde ofIic.pr4Jd.lfi qui" mt.tlJi, mqt,e anÎm.ldutrtendi, CO(1cmdi,'IIti atrociftr'!Jerbtr.l1Idl,ltgatIM ius h"btt. & i", lfolellt,ivi-, gWii
pouf'atem fibs d .IW1>,'!Jet alurius ~ulu(cun'llH eotrâtionis.jf.de offic.proconf6~ ln l.c4pitaliumffdr pœms.& d./.lmperiHm.
.
Haber prxtcrea hxc dChntCÎo veram dennieionis normam.
N am conuect icur CLlln fuo deflnito ,& nil conuenir ddinieio.
ni,quod eciam non c!Onueniac definico:& è oonuerfo, explicae
eciam veram,& propriam e{feneiam de/iniCl,per verba clara &
minime ambigu3.
~od autem merum Imperium fic Il1riCdiél:io ~ lege CenaeufconCulro, vel à Principe fpecialirer' cribuea, proGuldl1bl()
prab Hur in /. r. in princIp, & in §.j". '!Jerficulfed mtrum lmpmum
quod lege ddtur .ff.de ifft!.tius cui. 71I4nd. & norane hoc vnanimircr
ibi omnes 5cnbentes,pcr ilium cexeum.Probacur ctiam ex eo,
quia minores Molgillracus, noc erl:, municipalos magirl:rams,
non habenr hoc merum Imperium, I.ta qU4.Jf.admuniciPdüm.ea
carionc , quill nuioribus iudicib us fpecla!iter fuie tribucum:
20
•
ideo
De Imperio & IurifdiéL Conclufio +
! 1
ICleo non cQmpeeie municipalibus Magifhaubus. prob~rur l"
I.nec Mdgiflratllsl.de inmriü.iuné'ta gloll:tn 1. 2../f d, I/J iusVOC4Ndo.,:vbi minores MagiJhacljs vocari pofful1t III ius : quia non
habene Illlperium.l>lam (llillores Magillrarus func, qui non
habenc IUClfdiél:ionem fpccialirer conceffarn : f~d iurc Magifil'arus,gloffiin d.I.1..& gloff in 1. I.Ù, VtrVo,qutl'!Jcr'o hm magiftra.
tlU.jf.de offic.tÎlI4 (Ni. 6<: commun/ccr 5cnbenres tbi.
Adiicicur quo que in deJÎnicione cauffa JÎnalis conccnionis
meri Imperij , Ccilicct vr iudex , cui fpecialircr commitcitur
hoc Imperium, ponita\1imadllerrerc1'n facin~rofos homines,
& corum punirc delilh , & prouincias purgarc malis homini.
bus, vt refpùblica in pace & quiete viuar, 1.3.I.congruit·ffdt ifjci~ pr1id..
Igitur t mcrum lmperium, omnium (auffa1'l1m J'
criminalium iuri[dié'tio,fil1e per illquifirionem , fiue per accu{arjflncm,û(je pcr aél:iollcm agatur ,dummodo ad coercclldll,
vel puniendllm deliél:urn ln iudicinm principalircr Crtmen deducatur:ûue ad pub14cam, (rue ad priuatam principaliter Cpcaee vcilieaeero.EoJluc nobili iudipiJoflicio, (quod in crirninll
illC!lllilitionilnns pro~riè YcrCatu~) liue officio miCto iudlCis, accuCatiooi de(eruielJ[c!,i'iùo mcrtcnario deferuicnre aél:iolli : ad
eriminis tan1en viudiél:am propoiitam cxpediatur : modo ad
animaduerccndum, vel co~rcendum, punicndumquc dcliél:a
principalirer intcrpoparur oiliciulll.
Noc dChnirioui nolha: t contradicit, quod abIo 1ucce reum 4
porl:ulae\lm à ,crimiRe,lir mcri Impcrij,lfoltt.vtrf'lllltbmt.ÎIIl111o
'IIUf.ntm6potejlg/ad.tj !o,tjf,lItm./f~offc. PTOCInf cùm non pUlliat
aue coerceae deliél:um,qlli reum abfolule, & à orimine liberat:
contra id quod dtcebamus in definirione nollra , merum lmperillmcilè coni'tirurum ad aoimaduerrendum in facinorofos
homines,aur'coercendum dcliCla : quod non hr cùm reum liberae. Ee lie abfolurio ~ crimino, non conrillerur de6nirione
Dof1:ra.Sc:d felpolilclemus Caeis contineri "ex quo damnandi &
abfoluendi vna cft & eadom poccllas, I.qui codemnarr. de rtg. ilfr.
ideo \'no ellpreffo,aliud ex ncceffirate includirur,q lIod ab exprdro non (eparatur. Concrariorum nalnque eadcm cCt difciplina.,princ.lnjlll' dt hi! 'III; flmt foi Vtt 4/imi iur.
Similieer non repllgnao kuic dehnirioni,ql1àd mulEta, cùm
ne pccuniaria,nonhabct animaduerfionom III corpus, tDtD tit.
l ,
C cc c ~
c.dt
Bn
�u..
D. Pro de Clapetiis Trad:atus
C.aemodo muttl.Ideo meti Imperi; dici non deber,quod en g[a;
di; potefhs, ad anlmaduerccndum in facinorofos homines,
d. t.lmperiN",. Sed huic argumento faeilis dl: refponfio. Siquimcrum Imperium conriner omnem deliéH coercicioné,
feu pctnalll,(iue Ïll corpus liac,tiue in pccuniam: &: muléb cR:
pctna (pecialis peccati ,cuius animaduedio pecumana dt. vc
l10minatim diCltur in I.alilld l'.faHl.dt 'IIerb.ftgniflicèt pœna,yc
omnium deliaorum coercieio,l(jue in pccuniam , Gue corpus
fiac, J. 1. "IllId. ideo dl fpecies pœnx, cuius animaducrlio pccuniaeia dl: : ideo cil: de mero Imperio, &: defil}itionc noClta
cominerur.
1
r Neque edam contradicic definitionl,quod prHcriptionc t
& coruccudinc mcrum Impcrium a.cquiri pore!1:! Vt poil: gloil".
llotam Scribenrcs il, 1. mgre./f d, iNrifdiO. ,,,,,,ium iNdic. Alex. &:
JgJill il. imperium. El go lege, fcnarl1(con(u ItO, vc 111 Principe
(pccialiter non tnbulcur: prout ncs Imperium memm de/iniuimut.Sed re(pondemus, cùm confl1etudo habeacvim Icgis,J.
dillt"",ajfde hgib &: ex racitQ populi con(c:n(u procedat, lieut
lex ex exprc/To:nec intcr(je, (utfr.agio-popuJus voluntat~ (uam
declaret,an faals &: rebus iptis, t.de '1uibHljf d, legtb.merilo lm·
perium .quod con(l/etudine acquiricur, dici porell: à Icgc trib!.lcum:cùm conCuetudo inuerorara pro legc habeacur.
Pn:rcrea licèt prx(criprio acqllirar lUS priu3rum,tamenper
pra:Ccriptionem ius nouum non oreatur,(ed pnùs creatum, &
form;ltum acquirirur prxfcriptionc. vntle menrm Jmpcetlii li·
cct pra:(cribatur,non tamen pra:(criprione fortnatur,au[ crea,
mr de nouo.fed merum Imperium,qllod ex (p~ciali conccffiene Principis,vcllegis fuerat formacu m, &; priùs creatu,acqui·
ricur przCcriptione. Nam prz(criptio ipfa uâsferr mctllm lm·
pcrium,qllod ex Cpeciali conceffione Principis, vellegis fuerac
tributum vni,ad alterum,cum (ua caulfa & fpeciah conccffione.Nec proprer pra:feriptionem,mucat merum Impc:riu fuam
nacuram,allr formam,quam habuir priu(quam prç(oriberctur:
hoc e!l:,qllando Icge,Senatllfcon(ulro , vol 'a Principe .cpecialiter fuie wbutllm,nam (eroper prç(cribitllt Cllm (ua cau/fa,qlla
ab initio cOllceffionis habuit. Potret edam déci merum Imperium e/Te imprxrcriptibile : qllon/am non paroa controucrGa
cil: apudillris intcJpretes,an mcrllm imperiil fit pr«fcriptibile:
antiqll i
dCIll
De Imperio & Iurifdi!\:. Conc1utio 4.
1
J
antlqni etenim negatiuam parrem:recemiores velo a/lirmotiuam defen ntes,yefcr, inextricabllis Clthuius qu:rIHonls labynnthus.
'1
Similirer.non ob{lat,C1 ql1is dic3r,qqod verba iII~ ddinitionis,4i "ni",Aqlllrtl"tiP", j",foci~rofo~ bDmil1tJ,fl101 fath, & quOd
ip(um aél:um IInim~ycrljol)is iigl1tficam 1Ergo oon de/juillit
merum JtI)pe~illlU. l111Îui (ubl}jfitia ab omni, concrero [egre.gara cll:Jolo Intelleél:u pcrCpeél:a.Scd refponderur. Hoc nouu
non elfe iniure.ciuili1q\10d p.oUticuln elt, &: ad mores ciuium
bene: infiiruclJdos,&: rc;fonnandos pertinet" vr in dc/initionibus'huium pon.antur vçrba aél:uali~,faél:ulP ip(ulT),~ aal1m (L
gmfioanria:1icuf,a{'tio dcfinitur,vt (jt il\s perfcqllendi in iudicio quod libi d,betur. qu;t verba (unt f~G\i, Il1j1l1. r4 aé/101I1b.
;11 princip. Sic &. oblig~t1o dcfmitu{,vt fir iuri$ vineulum alicuius ret (oll1endx,&: ramen lo\utio faél:i eQlcol1jiho.§..f jfdf cur.
filYlPfSic qlloque tueda de/Înitur,vt fit pordhs in caplee Iibero,ad ruendii eu,qui per œmu {e defenderc nequie ,J.I.de Illul.
&: ramen tueri alreru (açti eO:),vtvi1Hff.JeiuJh&iur.vbl Barr.
idé a/ferit,in illa quœll:ioncj ql1~ndo qui! a/terii tueri [enearur.
Nec eciam oppugnar,t nofiram dc/Înitionem, guod brutû 6
animal quandoquc proprer hominis facinus cum bruro COlT)milfum,occidi &: con([emari iudicls {cnrêtia illbctur, Ure crirninali priùs inftituta & porfcél:a. vr in ca[u c./lIIi/ifr.1 f.t/. 1. vbi
occldltur pecus.,ad qUCld millier inhoneo:eaccdlèrar.&: il1l.!.
.Iffi 'Jlllldrttpts.p,uPlrftcifdic.vbi anim:!1d:ttu~ pro noxa q\la fecerat.E(g0IJPIl, in (0/os,homines,vt de/Înirio ,noClra dlcit, (cd
eciam in bdl4AS merum imperium exerCClUC.
.VerÙPl.cO!)ll~!Ii1jnt orones iuris interpretes, merii 1mperiu
non cxerceri,nili in corpus animarum rationale:qll!>niam brutllQ1 animal ratio/lis c,xp~rs.,non pore{\ delinquere,cu fion habeat animu illiuriandi & ddinquendi,l./ Ji ql/ddrHp. faNf.fic tL
deliél:.ii tine _nlmo delinquendi lion commltur,§fl/rIHIlJ./l1jht.
df Dbtig. qUIl lX, Jtlill l1afiuntur. N<:c ob!l:ar d. C411. mN/ur. quoni.m lbl PIIl.CUS çQmburirnr , non YI p luialur ex (uo dehao :
eùm nullp mo~o Icg's lit qpax, caret cnim /fUel/cau, (cd
concrc:mari iubcrm , V[ con(umrum , indigni faal memoriam
ampllù, ho~inibus non rcfricer. Hinc Doaores hoc modo
leducuDr iIlum tCXturo, vt noo plOptCr facinus & culpam.
{cd
�D. Fr. de Claperiis Trall:acu$
Z.4
fcd ob memoriam fceleris extinguendam , pecus occidi &
comb uri lubeatur.Slc &: in J.I. 1. anlmaldatur pr ou, non
vc alllrnai PllOiarur,edi damnum dedic:Ced ne in plus dominus
teneaeur,quàm valeac qt(a~rupes,qui d1mnum dedic/vel iniu·
riam fe le. icU[ &'in Ccruis quoquecanfiitutUm en, qui clamoum aleen(eotUm ~omillo Ignot'anre)dederunt, 1. if) deliflil§.
Ji dC/rAt/"·if dt IIdxdlJb. I,t/lon. PCClidibu$llamque C~rui camp»
1)
• ' (
• ,
rantur, t. t.jf.~' Itg,,4tJlût.
7 S'c quoqllc defini[l(){)i hlOn repugttac quod ludex poreft
ex meri IInperi) porenace datnHaro mcmoria'm hornm" dd
funéb, vt in perduellionis rco,tJiffAd {tg.lNt.",l4kj1, §. iwttrduM..
Cum glolf. lnFlit. de IImd. 'f,I.lAbinlifl.l1cut potcltc:x mero (~o
i mpeno in defunél:i cad;l,uer ferre CClltentiam .,.glolli 1I11.'II.ffi
drbor. fort.
& nor. èribenres in I·fi '1,,/$JOu. §. tj iumn.jf. it
iml/ft.u(lil. 1n hominem hoc fieri norl reél:è <licleur: cum homo
mortlllÎs non lie limpliciter homo, 1. hqcltgtttum.ff. dtleg.j.Sed
huic argumenro factlc cil: re(ponfum : quoniam omnes hi ca·
Cus Cu ne Cpeclal!:s. Defin.do aurem proced.t Cecundùm r~gu·
lam , Cccllndùm qu.\m mcri impen) executio in corpu~ morcllum li en proh.berur,quia murte tlCcinguirur deliél:um ,1. dtf/Jnt'loff. depl/blte' lUdle. [. ftn. "d/tg. lU!, 1IIaitj1: ideo iudcx con'
\l elllrt pOtcn ill Cyndicaru adionc iniurinrum, fi facerer cada.
ner (' ,Cpend.,!. 1 . §.fi flrtè If de ini'iriis. Nec aduerCulIr noftr.r
dchn irioOl §.'tll/dient.,,, Aut/Jine;e. de definfor.âuit.& §fi 'IIu'oiglloti.ln lIuthe"t". de ulM. quibus iuribu, probacur, defenCores ciuitarum,& municipales Magtll:raeus) habcre leUiorum cr/mioum cogl1.eionern,punirionem,ac coerclcionem , &. poré!\a.
tem imperandi .élus full:ium, &. corquendi reaes yacillanrcs
ad cernendllm verirarem,& mulro magis Illos muta:adl. ~a:
omnta meri ImpcCÎ) elfe definirione no1l:ra demonarauimlls.
Ergo IUre Magill:rarus comperunr , non aucem fpecialirer cribuunrur m:uorlbus iudlclbus. vnde Ceqùitur aut ll1a non clfe
men Imperi) : aut li Ineri Imperi) Cum , fareri oporter merum
ImpcrilllU nOIl Cpecialteer elfe rriburum, Ced iure MagifhMul
compoccre,conera nenram delinitionem.Sed hUiC argumento
reCpolldemus:
Nos ddilllre merum Imperium, quod erat temporibus lu'
reconCuleomm,&. ql1ale trad il ur iure Digeaorutn &:Codicis.
quo
ur
Ùe Imperio & [ur,Cdia_ Concluûo 4·
!5
quo iure municipales MagHl:racus, licue I1ccc.uirarum dcfcnforfi,nnllam cocrclCionçm, 3t1C criminum pUl\uioncm l13bobanc in hberos homines, Det mulél:am ob cri men inR.gendi
pOlefiarcm: foll\m modicQ ca!l:igaeio in Ceruos ds cm iure
permilfa,vr fingularirer declarar loan.de Immola in 1. 4.§.dll.tf
ff.dt d"",,,o mfquê Cequirur laCÙJ/..MJtiftratibjfde illY/Id 0"'";'1'"
iudic.t1u i pro hac opi nione adducirlfi/,YIIM'IId.Jf tf/II 6- àqUlbUt
mllmm•. & probacur çciarn ha:c upinio in d. /. NagiJfwib. à COI1trario {enCu.Scd conftirucionibus & Noucllis !ufiiniln' plcraque fucrnnr nOI'ara, & ali~r qulllu priùs cirent con!\iru c~ Ill re Djg~{lorum & Codicis:ficllC 111 d. §. aNdlCnt.6-§.fi 'Viro igllQli.
quibus illlibliS pcrmilrum flll r dcfcL1(onbus ciUlcaCllm leuiora punirc crrmina:quod iure l)lgc!\omm &: Codici~ cis fucrac
denegatl1IU, vr Jiél:um dt
NC'lue repugnac t ddiniuoni, quod rriuacus ex conftitu- i
tione Pnnc'pis,porcll de{errorcrn rolltClz,aur gralfacorem noanrnum IUrc occidere, IUCque anirn3dllercend. i.1 euro habec
li. lege concclfnm 1. f. C.'1Nlffldo /j,Cd( 'IInteuiqlltfÏlu ludiC/fo vmdic.
ÙJ 'lJlrfIU! fibi vl,ioRû fClant. Ergo mccum Imperium compercc
eriam prinara: per(onx, Cecundùm nofiram deliniCloncm: li
merum Irnperil1m lir iliS antmaduerrendi in facinoro(os ho·
mines. <]l1oniam hoç ius eriam conucnir pnuaris hOO1inibus,
. ncdum Magiltr.lcibl1s: contra d('linirionclJll!ollr~m,qua maioribus Magillratlbus Cpecialitcr rnDlICl1m dicimus.Scd argumenro re{pondellll1s. Jus illud anirnaduerlionis concefl'um
prill:\eo in Jloél:urnum gralfarorcm, vcl milirix deCerrorem,
non elfe iunCd.éHonis:fcd cfiqua:darn iuris permillio, line iu·
riCd.él:ione.licur & mariro quandoqlle lex pcrmirrir occiderc
aduleerum, aue fllrem noél:lIrnum libJ refillenrcm. quoniam
non ex iuri{d.él:ionc & porefiare pl1blica id ~ ciunr, cùm M,,gif!ratl1m non geran r, aur porcllarem pllblicam nqn habeanr.
ldeo ex Icgls Cola permJŒone, non aurcm ex !urj(d.él:.one.d
agn ne:&' mulco mll1ùs ex mero Imperio, quod nos hoc loco
deltniuimus.
Dddd
GRA
�D. Fr. de Claperiis Traéhtus
GRADVS MERl
CONCLVSIO
De Imperio & IuriCdill:. Conclutio 6.
IMPERIJ.
QYINTA.
Ex gradibu$ omnes Jmpcrij caulfas comprehen1i~~.~~"i':{'1 di,noll n rarione qua B;molus ·, (cd noua exiai·
s.
Mcmm Imperium quod nos ddiniuimus,
continer x gradus, in qUlbus olDnes caulTa; meri imperi)
cornprehenduncurJn primo gradu,locamus OmnJ3 dtlilta &
cau(lJs critninales,quarum pœna mors naruralis inlligirur:vc'
luci ampur.uio capicis,ad furcam damnatio, viui concrematio , & alix pœna: capicales , quibus mors nllurali, infligirur,
1. capitalillm.jf de pœlJu. ln (ecundo gradu collocamus caulfa!
meri lm pen j, quarum pœna hberras & ciuicas {jmul adimilur:
Vt damnacio in merallum vcl opus mecalli,vel ad ludum vena'
torium,vel ad remigandum perpetuo ,vel ad llpUS publicum,
aut ad perpetuos carcercs,& alias pœnas,ql1ibus damnali (erui
pern:!: nunc, vc in 1. il/idtM. §. qui vl1iIlCrftf4. ,bi, hM gladij ha6mt,
& ;11 fIIetal/um d"m,undi pottfftf4 permifll eJ1.jf de #c. pr.tjid. &
in 1. Aul dllmnllm. §. ({f pœnll. §. Joter. §. qU/CU111'l'U,& in I.cllpilali,m.
& in t. rei capùalis.jf de pœnü.
In cercio gradu meri Imperij, reponimus omnes caulTas meri lmpcrij:quarum pœoa dc iure cl1: ami/Iio ciuicacis: {jeut deporcatio in IOrulam,intcrdiél:io aquz & ignis,& {jmiles,quibul
libcrtas quidem rcrinetut ,(cd Cillitas amictitur ,1. rei cApilaui.
§. I.jf de pfL1JIS. Et in il1:ls rribus iamdifris gradlbus, omnu
pœnx capitales cominencur ,d.l. rtÎc4pit.lI;'. & 1. 'Apit~lium.f.
dt P(l'IIU.
~arto gradu meri Tmperij,concincntur omnas cau/fx cri'
minalcs,ill qllibus pœn3 cft relegatio , vel membri mutilatio,
aut alia cor po ris acris affilfrio. vc cil: glolT.in 1. mtlli. C.de finlt/lt.
& inter/oc. Omnil/111 iudie. glolT. in §. reltgati. 111}III. quib/14 modo ill4
"flTùtpoteff./o lllit. Barr. in d.l. Imperitlm. n1l111. 10. vbi loquitur
de pœoa corporis affii6l:iua, allegat 1.ft quia tri/.ff. Jt ifjr. pr,'
mIr:
~into
27
Q!;inco gradu collocantur Ieuiorum crimiul1m c30igarlo,
nes vd pœn.dicuc fuail1m iltus,ad poftcltum d3!1lnatio,& limiles: edi ex illts quandoque infamia irrogerur. vt eli2m vo·
luit Baetolus in dill.! fmptrÎllm.".II.
In (exto gradu ponimus mulltas,qure ob deliltum aut clIl.
pam, vcl morum corruplionem,à iudicibus prineipaliter infli·
gunelle: quarum iuri(diltio dt meri lmperij, maloribus iudi·
cibus (pecialiter tributa, ljin.C.dt modo I1l/1ltfArulII. voluit eriam
h6c Banolus ill d.1.7mperiurN.f/Um.ll.
S,.,).{ M A RIA
r
2.
CON CLYS JO N / S
SEXT AE.
Condde [(:SUN 'U"iutrj4k", ,6- qu.t Prillcipi [unt riftr/W4, 110"
font mer; fmpm/ 6- qu. wio1Ju.
SIAtllta & orJi"tflOnu!,mmuu 'Utl conffitutio"ts, tJUM fociunt
c..M,,/!,iffwU1, pro melitiJ explicAnda mUni iurifditlione, tiNl
generis itmfdic7ionu cenfinlur , cuilllfont c4uffi 'Utl m pro quibl#J funt flAtut ..
CON C L V S lOS E X T A.
Il
•
Inc eondere legem gcneulem ,& alia qua: meri
Impcrij maximi dicir BanoIus, & qua: ln primo
gradu meri cQ/Jocauit, ca non elfe meri Impccij
onohdcmu~,
Ex rus qux iQm dixirnu! in dthniriooe mcri Imperij, (atis
coUigicur & manifelhlm 6r,eondere t legem vniuer(alem 10' (
tius Imperij:non elfe men Imperij, nee ad merum lmperium
vllo modo perrinere poere : t3nCUm abefi vt primum gradum
meri lmperlj OC(!Uparé debur,2ur.merum Imperium max lmÎi
appdlari,vc Barroll\scxdlimat i" d.1.rmpmum.c,I.).num. S.quoniam condc:ndx kgis geMralis pOteau (011 Princlpl re(cruata pOtea: e cOlltÎnewr, l.pmlCqlJ If d, legib. {jeul (punos legitimare, vcl reos cri minis (eméria infamacos ad famam [eaituere,vel reos poftulacos impllnÎcJre d(\narC',xratis vcniam mi co·
ribus coneedere,& alia mulra Prilleipi rcferuata,qure v(que ad
triginta çafus cournerat Ludou.Romau in d.I./mperiHT». In 1 6D ddd 1.
l .(ol.
�!
8
D. FI. de CJapenis Ttaaarus
Jar. aliq ua pOille ibi, ml1n. 2.4. Et Ibid. Batcl quoql1e po.
2..(01. &
me cria. &i,l l. re{crlpt.t. c. de pmib. lmpeml. olJ'trtnd. ~a: omnia
n on funr men Imp<;ri) , licue nec condere Icgem gencralem.
Ah oq\lill (1 potelta condelldi Icgem gcneralcm effer meri
_II1P CfI ) , feq ucn:rur, omnes MagillratLls qui habcnr mcrum
lm pcrium poifc Icgt: m gencralcm condere. & [amen certum eR: Pra:(jd s proulIlci.uuln,Prxfefrum vrbi, & Procon{ules, IIcèe habeanr mcrUl11 Impenum, /. i/llâIAd.§. 'l'l1v»iUt111J!
dt offc. pr.tftd. B.ln. In J. t. (mptY;lIm. nu"'. 7. non polle kgfS
~cncrales promu Igare" vel couderc: quoniam (oh Principi,
Senarui ROUlall o , & Pra:fcéto pra:corio calis portitu data efl,
1. non .1mblgilur.jf. d, l(gl~. l. norm~m. !llforma",. c. dt offc. pr4'lli
'.
pY.Llor.
Nec eria,1l) porefi condenda.: Icgis gcneralis porcllas, delinieionc mCrl ltllpcrl) reélè cGmprehc: ndi : fiue tlclinitioncm
communern Bartoli , liue nofiram acclpimus , Gue Vlpiani re·
fponfum in J.l. Impmllm. quoniarn nulla generalis Principis
confiirutio :lur !cgls prolnulguio ofnci0 iudicis nobili cxpc'
d lrur. quale enim <)ffi cium iudicis verfacuc, cum Princeps {U3
pordbre abfoluea , lcgem generalem piO communi vriliutc
{lamir , aut confti ruir ? NuUum profcéto iudicis officium in
iIIis conrtirucndis intcruenit ; nec ad publicam veilirlrem le·
gesomnes fiunr,allt promu 19anrur: quod effet nec.:ff.,fecun·
dùm delillirionem Barroli & comml1nem. Nam qua:dam Ic'
ges con(titl1unrnr V[ cO/l{lIlam , vr il1l. Mqui Jejlil,aJlit.jf. Je rd
'L'mdic. ali x ve doceant , vr in d.l.lmptrillm. 1I1i~ vt vctenr quid
.h\.ti ,tot. li,."evùj,If ~i. alia: ius publ~C:llm , alia: p~iuatorum
vtl1!tatem prillclp~lircr re(piciunE. Siquidem ius omne diuidlrur III publiclim & priu~eum , quod ad fUlgulorum vrilica·
rem pertioet, 1. 1 . §. "uit..Jludrj.jf. dt /uR. 6- iuy. vt meriro non
poille B~rtoll & comml1ais men ilDpcrij delinitio, ncc nofha
ctlnd -=ndz Jeg'ls gcneralis porelhtcm comprehendere. &. mul.
to minùs id potert refponfum VIpian. in d. t. imptrium. cùm 0mnes Icges non puniaar, aut coerceant ddiéta : fed aha: illbeant,alla: vc:tem,allx imperent , vel admoneanr , aut permittanr,l.ltgit v lrlll4. de [eg,b. & qU3ndoql1e con[ulant,vt dc:claranc
Dd.port glolf.,bi.
~
Scd legc$ t municipales faccre,3utfl:atuta, an lit men 11Il'
pcrij:
De Imperio & lurifdiêt. ConcJuûo 6.
19
perij:ve! fi pra:ror cdiêta proponar,aut li ludex ordi1l31"1US CIr·
ca ea qua: ad ordmem iud,cl) penioeor, nhquid ftaru ae. hxc
huillfmod, (larura,vel cdlêta an line meri Hnpcri),auc CUIlISge·
l1eris iurifdlélioni~,obirer hoc loco quuirur. Placee nllh, hac
in re fcnrencia Baldi,inl./lullt. c. dt {rntt/ll. & illtrrloc. Jud. Y[ ftJrura eius generis iurifdlêtionis ccn{eanrur, clliu~ funt rcs vcl
cauŒe de quibus ft~tuitLIr. Ideo li {larutum punl. r aue cocr·
cear dchélllm,aur in facinoro{os 3nimaduerrdr,dl cam raIe lla·
turutD elfe rneri impFcij:quoniam id nullus llarucre ro rell:,ndi
qui habcc merum IlllpetlUm. Idem li peœfes, vcl alilis iudex,
qui habct imperium merum,ordillcm aliqucm fcrllandul1l in
lite: cci minis fiaeuar: ql10niam id non porell: faccre niu ex mero imperio: & quoniam id fadr , vr hoc ordine me!lùs puniar
deliéta : merito ad mcrum imperium peniner tale: flarurum.
Ca:rclùm li ~d ciuilia forenua ncgoria flarura. lianr , vcl ordo
iudiciarius feruarur,eiufdem generis iuri(diel:ionis trunt flatura,cuius crum res,vd c3uffa: pro quibus nunc f\arura:& non
folùm iudiccs po{funJ de cebus [ua: iuri[ditlionis fta[Ur3,in ca'
[wus à iure permiffi"facere,ve poil Barrolum norant SClib.;1I
I-om,m popufi.ff. de iujll/. & Ù/f: {ed edam ordo decurionu m, &
omne collegium à lege, vcJ Principe approbarllnJ, poffunt CiC"
ca ea qua: ad eorum adminillrarionem pewneDr, Ilarura con·
dere, Vt f\oratur ÎIII.Ambiti,fojf.dt d"rtlù ab ordinrfocifNdk: & ibi
Barrol. vr non fit hoc pcopnum vni, fed commune omnibus
iurifdiélionis fpc:ciebus.
D E MIS TOI M P E RIO.
SYJJMA/lIA
• J
Il
CONCl.rSlONIS
Stftimo1.
l'
r
;
J CI c.!rfiJùm-imp~;'111111N/l4'" parum
2.
rap" À1IItro imptrio. 6' dilmflt
mifli & fartitif! fignifiraliD.·
c..MiRo imptri, intffilm!di{fjo.1I011 vt gtnut ;n fia j}tcie : fld 111
parlillfm.
Dddd 3
CON
�D. Fr. de Claperiis Traéhtus
CONCLVSIO
l
•
SÈPTIMA.
Mpcrium qua rarione mlnum fuerit appella·
eum, & quo modo imperio inlie iurifdiélio,no'
ua (enCu declararur.
Superen,vt hoc loeo milli naturam difcutia·
mus.Glolfa t in/.illbmc4Utrt.ff. dl iMri!d.mmillfll
;utUc. dielt,quod lieut participium partem capit à nomine, tic
partem à verbo : lie mHlum imperi\lm p~rtem accipit li mero
imperio,ve til indelcgabile,& parcé à iurifdUlione, vr in com.
modo pec'll1iario conliflat.Barrolus vero & Scribentes cammUlllrer diellnt,mitlum imperium aecipe'rcà mero, hoc fciIicee,quod illdicis officia noblli expediatur:à iurifdiél:ione vero,
quod ad peiuaram vttllraeem.Sed li vera lie corum opinio, deberer imperiul11 non minum appellari ,Ced pareicipiul11: li de
veroque eapie,& de V[roque parriClpar,vr ipli volunt.nam mini &; partiel pij ligni nClltio diuerCa prorfus efi. Mi!l:um enim cx
diuer(ls fp eciebus eompolieum dicirur,q1l3ndo eompofirarum
fubftanria non confunditur'§''1uàdflfrumuflum. & ibi glolfa 1.
Injit.dtrtr. dùliJPatCÎeipium vero llmplcx cft fubflanCÎA,nul.
!am hllbens fpeeierum mirl:uram,IlUt compolitionem : Iicèr
qualirates capiat & mutuerur ab aliis. vr in p.\rticipio verbi,
quod non componitur ex diuerlis rebus vel (peciebus , Ccd
fimplex eft fpecics 'a verbo derillata,eeli ligm6caeionem à vccbo,& à nomine inflexionem & genus muruerur & eapiac. Scd
qua:Co qllid mifrum imperium muruarur à mera! cùm merum
&; minom imperium,pra:rer genus, quod de vrroque przdica.
tur, oihil habeant commune : fintque {pecies inter Ce diuerCa;
oppolirz ae repugnanres : liquidem nihil magis eonrrarium
mero,quàm mirl:um,& eeontra.Nam inuiecm Ce expc:IIunr, al
fib i conrradicum. quoniam imperiom genlls dll1 idlCur in mcrum &: mlnl1ffi, ranquam .in duas diuer(as (eparatas fpecics:
ideo vnaql1xque (peeies ex Ce perfoél:a elfe deber in diuifioncj
& non indigere alrerius fpceiei auxilio, ad eius elT'entiaol con'
fiituendam : alioql1in non dicerctur perfefla. Sequitur igitur
rnifl:um imperiuffi nihil aceipere à mc:ro impc:rïo.~am enim
parrern mHlum imperium capere poteft mero , eum.omne
merum
a
De Imperio & Iurifditt. ConcluGo 7.
3r
metllm imperium in puniendis eocrcendifql1c criminibus
verfeturlMlfrum vero impcrium cirea caulfas eludes cc l1{illir,
inquibus nullum erimen, aut criminis cocrCltio interuenir.
Erg" non partieipium,fed miflum ideo appellatum: quoniam
iurifdiél:iociuilts ci fcmper inen,& admifla en: vt probmlt ln
d. /. imptrilll7l. ibi, 11Iiflu11I imptrillm ejl,(ui tl;Am illri[dl&7/o ÎT/1. (uppleo, ciuilù.
1
Er quamuis Barrolus t & commllnirer Scribenres ibJ,inre1- 1
ligant IuriCdi8:ioncm inc:lfe ~iflo, taoquam gClJllS in lua fpecie,quod przdicatl1r de mero & mHl:o imperio, & huic inrerpretarioni adhxreanr Scribeme~ eommuniter: r~men p~ce illomm 4ieam , non pordl: pxe expotitio veJ inrerpreratto vera
fubliftere: alioquin quèd iurifdiél:io inlie impeno, non cffet
proprium mifl:i impcnj,aur qualitas eius propria, vd fpecinca
differcnria,qua dllfctt à mero imperio, vr prxCllpponir Vlpianus ibi,dum llae qualiratc fola,ranquam proptia qualirate mini,& fpccinea dilfcrenria (eparar mill:um à mero. ~oniam
mero lmpcrio,nunquam in cil: ciuiIis iuri[diého:cùm rota cius
iuriCdiélio lir fcmper criminalis. Tgirur iurifdiéHo inefl mino
imperio,non vr genus/cd vt propria qualiras,qua dilferr &{eparaeur à mero:& qu:r, velur fpecinea dllfcr~ria,eonllit uir {peciem propriam & fcpar:ram à mero. eum ex imperio gCflfte,
& eiuili iurifdtélione,qure ci incn-, ranqllam prnpria qualitate,
componatur mHlum imperium,& ex his duobus velur tX partibus inregrahbus eonftiruarur.& ob id qll0'lue miflllm appellarur:cùm Ollflam imperium {tcum femper habc3 t iunfdlél:ionem ciuilcm,quod non cil: in meroimperio, qllod nllllam habet iurifdiél:ionem eiuilclIù Scd ab illa cil: (tmper purum , difiunélum ,& {cpqrarum,& ob id merum appeIJatum.
SYMMARIA
CONCLYSIONIS
O&7Alloi.
1
Drfnùil (~fllmllll;'mifli imptrij "prObaIIlY : 6- quihll-J rAtioT/ibN(.
&ml/lu..
3
..f
~fifli imptrij 1Ioua
6-1JlYa drjT/ifio.
J,Jpdica (mcitioYlln tfl imlmllm mtrllnl, lItq~1 miflum :flJ imptriNfII
�r
D. Fr. de Claperiis Tralhtus
ptrif/In ·eoh.frms mrl{d,éfwli. quoJ p"lIhll /lppellat i",ptriu"!.
quod nD" tjf mtrUfN. & t]I/.f fit il/a Modielf cotre/lio. ibidtm.
IIlrl{d/éf'D,qtl~ in tH m/Ho ImptriD , HOH e."'pctit I.re M4giftrAtU4:
ftd.!lU/Jluer mbtlitur. 6- iurl{d,éflo"g '1hlli. de dlutrfo fg1ll1
cMio. ,b,don.
CON C L V S l 0
Q CT A V A.
lIH imperi) Bartoli dcfinirione rcicé\:a, nos Vefan1
dabim(IS ddinlrtonem'.
'
.
Ofdradus CIl.fil. dnufiml, atcimo: i}lCIp. vmJitNIfI
(.. flru",. primus lie dcfintulr mieturri t lmperiurn, Vt
fir Illnrdiébo expilc,lndi qua:(boni:!s ciùiles, qllZ Cui excellen·
tia m~ioribllS IlldlClbllS mbuunrllr. Sed urt. non contentus
hnc ddiniriom:,(cquutUS eet dcfinttioncm Petri: vt Ût Iurirdi_
étio,quz officio Illdicis nobili expedlrur, prillararn vnhratcm
principalicer re(piciens. Ait cnim Barrolu" mietum lmperium
il mero dliiunbi 1 qualltare iila priuacz vtilitatis : cùm merum
Imperillm ob pLlbliclm excrceatur veilirarem. SIC eriam lmperium (eparari 'a luriCdié\:ione limplici officio nobili : cùm
ûmplcx lllrl(dlétio mercel1ario iudlCis expcdiamf.Et hi! dua.
bus qualiraciblls &: propriis differenriis coneticuic mifhlm lm·
perillm Blrwlus , &: iliud difHnguic'a mero & lurifdifrione
ûmplici: CUIUS deiinicionem omnes ferè iuris inrerpretes ila
approbarunc,vc rcccdere ab ilia difficile Ût a~ impofIiblte. Ta·
men quia nos hanc di(putationem vcriratis inueO:iganclz gratia fufcepimus,non immeriro uarroli deiinirionem, qU:l.tenus
'a veritare d~ clinare inueniemus,illam impugnabimus, N2m
edi vir do~W1i nus Oldradus , propiùs ad veritatem accdrerlt
qu'am Pemls : ramen V'tilit3t1S Ccopum percingere non pocuir,
Mulr:~ enim &. propè infinicx Cllne quxlbones clUiles, qua: fui
excdlenri 1 nlc' une maioribll.5 iudlclblts (ributz, quz non
(une mifl:! 1mpenj,fed quartx iuriCdié.bonis (peciei, vt Cuo 10'
co dcmnnCtrabllnus : vt vera elfe non pollir Oldradl dcfinitio,
nec Petri , urtoli,& commutiis. ~ol1lam t III patres vOluDt
2. m\etLlm illlperium clCpediri officio IUdicis nobili, & hac notl
ddhngu, J l Urlfdl thone limplici, qux officio metcenario ex-
lU
_
1
pedllllI,
De Imperio & lurifdiél:. Conc1ulio S.
JJ
pedirur. Sed fupetiùs ln 4,.(olldM! (aris i2m fllpC:l'q uc demo\\'
O:rauimus,qllalitacem hanc vti!iearii priuaex errc communcm
omnibus lun(dié1:ionis fpecicblls, taelOnibus quaI hic non rc·
pero. Nam expellere rei.p(a qllem de polferTione,6.: eum ct:gc.re decedere de ipfa pofldlione, confiatapud omnes, illud cile
roifri Imperij,l.4· §. dlllllJf.dtdnm.infic10.I.illbtrtc4um.ff.de II/Yif!.
MINilm, ir/do &. ibi norace Scribenres. Idem {j inecrdléhs pro hi·
bitoriis ve1 rdHeucoriis agatur,quibus Prxeor fLlo Imperio ah·
quid iubec , aue vetac fieri, ~.fom11J4 4ulr",.fI'jlit. de Inlerd/C7. r~·
mé Certllffi efi iudicis officium mercenarium elfe, cùm dercruiar aéboni in faé1:um,qux compeeie pro his ir.rcrd,é1:is,§fl1.!/.
illo tll.& de mirTione in polfcrTionem, (~eis pr ob~ eur ex 1. Ffi/CIIfùu. jf.ex t]uib.e4H. in poJ!eJ!.eattll'. Nam né1:ionc ciulllrer i nrenra·
ta,û reus fui poeefiacem 110n facit,mIICieuraé1:or in poll'erTionem bonorlJm, & l'eus iul'eCLIr à po{ferTionc bC'l1orum di(cederc. Siqllidcm hxc {euda/is mirTio, non alia ratione à iudlCe
dlfcerni mr, qllàm ve reuS hllius mirTionis exdio, vCl1iar aélons
llbello re(ponderc,1ft t! (Uil '7.11 iN poJ!i'Jf /(gal. ideo non officio
nobili,qux mifli {unr impenj,fed mercenario pOClÙS explican.
rur.Prxcerea per{ccurio(qua imploramus offirillm iudlcIs no·
bile)nélio"û \'crbo conrincellt,l.aflionù vabolJe ~mon 6- 061tg.
l'ftC/lni.f'7.ler6o.de '7.Itr6.fig"if Nam 'luemadmodLlm aébo cf! iuç
perendi in iudicio qLIOd nobis deberur:{jc & perf~cueio,cfl ius
im plorandl & imperrandi oflicium iudicis, yt nobis dccerna[
id lp(um , quod perriner ad eil\s officium.urc.in /, /,(0/.4 n.l O.
'7.Itrfifla 4l1te", f(rflcutio if illl imptlWllii. adco vr à denrganone
hl1ius officij , permillà {je appcllatio, 1.1. c.ft!.tpiùJ illll1u".ycFJ.
pofir/l. vr 11011 pofsit )un{dié1:10 ûmplex h~c noea ~ffic,j nobilis,
dlffcrri à millo imperio.
Accc dit qnod vcniam œrads concederc , narura/es liberos
lcgitimare, authorirarcm emancÎparionibus prxflare, 6.: alia
qua: (um ~olunral'ia: iuri{diél-ionis, ac e(iam d~crcrum in ahenatiQne prœdiorum minoris vigimi qLlinque 31\nis interponere,qua: omnia mifli funt impenj, ve volult Barr.i" d./.Imperi;;.".
17'& 21-.& camen o.fficio nobili nQ expediL\ocur.Er mulro min",s iudici!l iquod aétorç,rco & ludice confbl)in his incerllenit. Na qllç(o guale pfficiü iudic;is vbrfacur in dallda :remis venia, ;tUt in.fÀciendo narurales lcgicimos:cu folus Princrp' "la
E ee c
faciat,
'.
�•4
D. Fr. de CI~perils TrJéhtus
fJci;1 C,& non magl(tcacus. & qualc iudlcium au.c he!scontdb'
CIO interucnir in :1l1rhoricarc pr:dlandJ clnanclpaclombus, al
in aliis qua: Cu nt voluntaria: IurifJlébon is, aut in alienacione
p rxd'J minoris,in quibus non officium iudlCis, .in quo rcqlllll.
cur liris concel1::ltio,& fcnrcnti:! rirè & rolcmlllrer larJ . (.Ji. Jt
1f.ludicù,&. Ibi noranr Scnbenrcs. Ced in caulIis vol~~,ea~ia: Ill'
~lrdiébo l1i s (01" aUl horiras iudicis delideraeur,& no ludlclum.
N"m per rr.'l~lti(ul11 in ba ID~lIm,& aliis in lacis cxtra ~u~,ciul1l
exped,ri 'P0f! U1lC,§.ji:YlIl vero.rnJhl.de libertm. N on rum 1gltu~ tlla
il11perij ..wc!i mll1:l Imperij [llnr,fJecri llccelfe clr, mll1:um .Im.
p num non (cillper nobi lt officio cxpediri. Acc~d,r etI~m ,
qllod d.lcio r~[oris expedirur offi ~i~ iudicis. nob"l ad pnua·
c'\m vClliracem:& ramen non cft ml11:1 Impcrt) , vc probacur e·
lcga nter ln /. m·.lo. §. tlll01Ù d41io:!f de tH teL. vbi ~icle V Ipia~us,
duioncm rur m,llcqlle Impen) clfc, llcquc lun (dléboIllS . (cd
CI (oli compcr~rc , clli lex,(enarurcon(uICllm vel ~rtnccps fpc.cllhrer concctlir: IlCC rccipiclld:l el1: inrcrprccarlo Glolf1: Ibl,
q'lx,ve de Aurehan:! dicirur,viciae rexcum. . .
..
Neqlle eti;1m ver.1elfe porefl: "la d lffcrenna pnuaca: vnlt·
tatis,qua volun r ip li,mif1:um Impcrium à Mcro d'ltingui . &. (c·
plrari:qlloni.l m li d,l,mus Tlrii,loco public~ m~ncc\lr tln na m,
&. R.efpublicJ,eo q'lO.l \lOlllent caltCre Tlrms,.1Il polfetliol.,em
domus Ti ti) micclrur, mil1:i el1: 1mperij,aurhoncace Barrolt : ~
pl'ù b:lwr in d.t.mbere c4/ltrejJ.de it~rifd.omnillm iNdic. & ta~en n~
ad pri\\acam (cd ~d pubLc~m fit vcilit a te~ : fl- tllccc I~cI pll~h
ci,cullls vriliras cil' pCiblica,/.,.§.h,ûu~Jludlj.ffde 11ljf.& IIJ~. Ide fi
Ecclc'i:l in poff::1li )\lem mictarur,allc in inregrum rcl1:lculrur.
H t:c enlm fiullt l''rincip"licer ob publicam vulicacem, & (unt
mt11 Imperij,d./""beru4I1ere.vt ('lbGaere non ?oOlt commuOis
defi ll i['o Snpcrefl: vt nos al iam ddini rioncm mH1:i Imperi) hoc
loco 3fferamu~.
1 Nos itlqllc 1111 11: Il m t Impcri um Gc dc~nimus , IurifdiéHo
ciuilis malonbus iudlcibus (pecialirer cnbuca. qua: propter
iuffum,coaébonem, vol imperillm iudlcis, principaltccr inter'
pOl'lirllr H:ec dcfinttio omnibus ruis partib~s ~onfh~. gencre
(cili et,& aiff.:rcnriis. N lm imifdléHo Cpeclahccr trlbucs gel'lUI efl:,quod prçdlc.lClIr de meto & mifto Imperio,&: de ql1a~.
ta lurifdlébollis fpccie fp~cialitcr tributa,&: nulh llnpeno ou·
lU.
De Jlllpétio &: Iurirditl: Conclulio 8
.5
{' la.Ponitur autcm in hac dcfÎnirione vel'bllm j)rrl<1ll/rr, l'C cxcIudac limplicem luri(diél:ionem qua: iure MagtClracus COOl·
petir,vc (uo loco ollcndemus. N3t? cùm miflum ImpwlIlil
Cpecialicer crlbllarur,vc volunr glana: C?D1Ir.lIntccrapprobacz,
in §. iuftuY4nd"",) in 'W,~, ,"/ri/dlfJIOllf. In Au/h. Je drfe,!( (lU/W.
glo{[ i" 1. plAur.in 'II~bo, ex offt~o. c. dt ~rJ4n. ~ud. gloil. In 1. ne~
(,}J(lIgij1rlllibllJ.ff.tlt l/1/ur.qua: dlcunr ml nllm JIU p<"rIll m m21.on
bus magi!1:ratibu!·CpcCÎ1.lirer fuH[e Ci ib ututn ~œ . 0 r l/HO
<:ommuniter rcciplcur,&: ab Scribcntibus appl ob.cur,lIIl. J.d,
1f.eilMcul mand. confequcns dl:) vt iure Magtfrrac lis lion com'
petar. Nam conrraria [UIlC, &: rcpugoanni,lure Mag,flratus
comperere, & Cpecialirer elfe rcibllclIm. Bene igicm !cparacur
mil1:um impetium à iurifdiéHonc limplici, quod hxc iure Ms"
gifh.HU$ compecar:iIIud autcm fpccialircr lic cnb utu m.
Segregatur edam mi{1111ll impccium à mero illa qllalirate,
& pr opr i ~ differenri2. quod milhlln circa cauffas ciuilcs verfa·
tur:meruID aurell1,circa crimillalcs.
Poaremo ,miflum impcrillm di(ccrnirur à quarta iUli(dié.l:ionis (pccie , fpeciahcer cnbura, 111.1 dllfcrenria lx. qllahtacc:
quoniarn mifilll11 imperiulll Colùm perrinec ad iIIas cau{fas
ciuilcs,qllarum lis prillcipalirer ~rdillarur ad ()brt~clldllm p~! "
ccpcum,iuffum,ve1 coaébonema IlIdlce:hoc efi, elus Jmpcr~u:
& plOptcr qllod iunrJifrio princip~li rcrinrerron ir~r '.& prin'
ôpaliter ordinarur.Nam ahz cauŒ-r ciuilcs,cdi .maloJ.,bus.'udicibus fpecialiccr line tribuca::fi ramen propcer ImpcClum,IU(.
Cum vel c(Xlébonem iudicis implorandi, lis princi paliccr Ilon
in(U:uirnr,llon (um mifli imperij : (cd quarta: (peciei iurifdiaiOllis fpecialirer cribmx, qux non indl imperio, aue iIIi ~Il
2dmiaa. {cd cfl fpecies proreus diun(a & feparara ab ImpCtlO,
& Gmplici iuri(d"'liollc, qua: iure Magifirarus. compecir. vc
(unt omnes c311flç& qllxfiJOlles fbrus,qua: (pccla!tccr rnbull. tllr maioribus iudicibu s:nec iu{fum iudlcis vd im pcrium pofili lant.l.nm dtjlillgutm/p.§.IJllldHlu.jfde rmpt.Albllr. &: dano ru toris,/.",ufO. §. tllforù d41io.ff. dt 111ft/. lx. orones alia: cauffa: mcrè
ciuiles",qux lure aétionis in iudicio craétamu r, cxcedétcs (um·
mam rrccentQrum rolidorum: <]uarum iuri(dlétio ciuilis non
inca Imperio,noc proprer impcnom inrcrponilllt,vr miA:i im. perij effe PQffinc.{cd rune quart:!! fpccici iurifdiétionis : vc (uo
Ecce 1.
Ioco
'.
�•
3/$
D. Fr. de CIaperiis Traébrus
loeo inferiù, fll!iùS oftc:ndemus, qllam qn:lrram iurifdiél:onis
fpc:cicrn dcclarabimus.
Hxc aurem nofira dcliniClO omncs bonx d.elinicionis leges
cominct.na cl.uè cxplicat naturam deiiniti, & nuHum efi mi·
ftllrn irnpenllm quod hac delinitionc nOIl comprchendatur,
que; bene conuerriCllr Cllm fuo dclinito.
Sllpcref!:, vt tingulas pJetes dcfinirionis veras elfe iure pro·
bemus. Et InpfJml s,qllod mill:um imperiul11 non comperarlu.
re M.lgif!:ratLIs, fedob fui cxccllenriam rnaioribus illdiclbus
fpcc'J.lircr lir rribllClll11, ccnem com mllnicf"r J:>&él:orcs in/.I.d,
die. CÙJ4 ClIÎ."",nd.& glotf Ibi,ac probarur i" /.~a qll.ljf4d "lIl11ieip.
vbi ea,111X t'unt milH impcnj, M.lgJ!1:rarus mUllIcipales faccre
non polfunr.Ergo iure Mag,ftr:lcus, non compcmlll:alioquin
Magllharus municip.llcs eafaccrc polfenc, ibxra Glolf.",d.I.I.
ÎlJ ':Jerb~ ,//I~ vero ùm M.1g!flr.'III4.de ofIie. titiS Clli m"nd.hanc lcquu.
cur Scribcmcs commllnircr.
O!!..od aurem miA:lIm illlpcriurn vcr(CCllr rolùm circa cauf{as clUdcs,& hac de callib ddfcrar à rnero imperio,probarur i".
d.!. lI/btr~ C.lIur( jfd~ ùmfd/C7.omnillm iud.'" /.(11 1H~.jf.aJ ml/l1Iei,.III
1'4.§.d/lttJ .l fd( dllmno infoc7.N4m caulfa: omnes lbi enumerata:,
runr Cllllies ~ mifii impetij, vr volunr omnes. probatl1r edam
ab enumer.lcione c.1uf[.lrum mini imperij,qu3s ponic Bartolus
pcr (ex gradus,;» d././mperÎII1I'J.à num.17.v{tl'Je ad 11.2.2..quaru ouI·
1. crim llulis dr/cd omnes funt ciuiles. Eti~m probatur ex re.
(pO 'l rO Vlpi~n, il1 d. /. ;mp~rilim,v~rfmiflllm impu/llm dI,clli niA",
mrifiilt7Jollldl , tallqu.\m pars inrcgralis (uo toro: nee [epami
floteA: ~b Imperio dia iunfd.lél:io cùm ex impeno gcnctc,&iurifd lél:lone Cllllb,qua: imperio incfi,liat mjfl:um imperiu,quod
à diglllori & principali fnir denomin~tum .
~,bus ddferar mjfl:um imperium à quarta fpecie iurifdi·
él:JOflIS iam di:t"irnus.Nalll caulfa: huius quarra: rpcciei iurifdi·
lbonis,no poA:ulanr iulfum,vel prxceptum, :lur aliud imrenu
princip,liccr: nec rubotdinanrur ad illnd, prout lir in Coillffi"
qux (li ne miA:i impcrij, qux principalircr incencantur prupler
iurfllm,eoJétJOnem,& impctlllm obrincndil à iudice. Na lina·
115 Clu{fa,& reopus caullàrul11,qua: (unt mini impcri) ef!:,vc iu·
dex impcrcc , iubcat, am vcrct,vcl cogac [uo imperio aliquid
.6..:ri, veJ no ficti,Cius im peri), quod clllilicer il iudice petüu dt
Dc6
De Imperio & Iurifdill:.Conc!ulio 8.
37
E>elinicionem nollram oppugnarc vidccur ccxt. in l. 1. §j,'.
6- Ifjfd( offc.âHl (ui.in quibus iuribus fcript\1 dt mand.Ha iuri[dlébonc priuaco,irnperium quod non dt mClu cfanli:c. E~.
go 1111A:1\111 impcrium: quoniam non flint Iliu duit fpecies in.perij,mt'rum & miRum,d.l.impmum, ntC cil dablhs mtiJ Ipc,
cics imperij, vc ctiam pulgorrus fu ou!Jrcr pcrpcn<1li in d.I.f;I.
igicll[ fi mifium imperiu ttanGr mandata 11I1 :fdllbone, frqui·
tUt illud non clfe fpccialiter wburG, {cd lure Magdl.atlls rô·
pcrcrl!,per rcgulam,/. l.d~ offic.eitl1 ClIÎ.Ergu falf. l1 0ftl a de fiJ.itio,
qua dicimus miltul1l imperiul11 dfc fpccialHcr tIIbutum. Sed
facilc cft rcfponfum:quonJam i11a iura, non Inquuntlit dt h"c
rnil10 impcrio, quod nOl hle dclinimus: [ccl de couellionc
modica,quxiurifdill:ioni cohorret, vt probalH illa Illla 111 "hs
verbis,q/loni.'jillt modicA eomilicne il/rifd/lfio nNlid rJl. Er ir2 gloll:
ibi declat3c ill~ iura, & in b .& il1l. MAgijlrallbmjf.dr hrifd.om.
nillM illd. & ibi n~rt. & communiter Doll.qua: qUldcm n.odica coercHio, non facic fpecicm iurifdliliollls allt i~pcrij,q uia
IJon cf!: neqlle merum, neque ruillllm imperium:ftd dl n., di·
ca coercilio,qux coh:rrcr IIlnfd,étioni,& linc qU31luIJa \UnI'·
diéHo explicari polfec. Et CÙIO lir r3nquam acc( /làl JUm, & fcqucla iurifdill:ionis ciuilis cui cohœrer, rrqnitur eriam natu·
ram J!lills,tanquam (ui pl incipalis, & tcpllt3tUr CÎufarm g~nc.
ris vel fpecici iurifdill:ionis, cuius en cauflà, cui m0dlca coer·
cnio accedir. Ergo aliud dl: imperium merum: alllld impcnu .
mif!:um: & aliud imperium, qllod 110n ell: ncguc mcrum, ne·
que miflum:fc:d cA: acceflàrium "Iius IIIri(dlll:iollnil cui te hx.
tct,quod non (Jeir Ipeeicm iuri(dlllionis:f(d vr 3CC(1r0IÎum,
fcquirur nacuram iurifdiltionis cauaÇ cui acccdlt : Gue cll,nj
{jr iurifdiél:ionis fimplicis, ûue iunfdlllionis c\llliis fpwal.tcr
cribuea:. ~oni? m omni iurifdill:ioni cinili cohxm ha C n o·
dica cocrCltio:ideo non appellarur merum vel minum Impe.
riu,red lmpcrium quod iun((hétioni cohc;rer, quod in iure ap'
pellatur modica coercitio,quç (cmpet famlll.mu iurifdlélJoni,
& appellatur aJoiquado impcnu qlJod non ell me ru : hoc cil no
fepatatum ~uc dlfiinél:um 11 iUfl{dill:ione, cui perr~cuo cohx·
rcr.quol1iam fine illa modica cocr\:·itÎonc,vel fine illo illlperio
quod merum non ell, nulla iurifdillio explicari pollèr, (1.1., §.
fi. & I.jnal. Ideo nOI1 c:ollrradieuor dIa iura delinirioni nonror.
E cee 3
QE,a:
�3S
D. Fr. de Claperiis Traél:atus
Q:!x autcm lit illa modlca coercit!o a.ut ilI1p~rium
n n en merum,declarat Bart.;.., I.MlIgijlrlltlbl#.
q~od
dt lurtfd omm"",
iudlC. ibi quoquc Alexand.laC & Ludouic:. Roman. Paul. de
C aO:ro ,in d.l. l.§.ftn.ccd Romanus in d. L M.fgifITAfibsu. nu",. l .
in illo articulo, ..n Icuis coercitio tit meri vcl mitH impcriJ,
CIt'(Tdntcr dininguir: cuius difiintlio admodum lingularis dl,
& ~ plucis a~hu~ ani~·l:ldDer(a. ita Y~r.nle (u~mus ~c doél~ffi
mus dlO:ingult. aIt eOlm , aut COerCltl0 modlca pnnclpahtcr
inc<!rpolllcur ad vindiél:am publicam, Vt delit.ta puniancur , ~
cO: meri imperij : aur interpoOlwr rarlone alicuius prillarO!
vtllir~tis. & tIlne (llbdiftinguir , dicens , lut cocrcltio iIIa
principahrer imploratllt, vr ql1ando perÎwr miffio ex primo
dccrcro, & runc quia principalirer eoereirio Ilia modlca, vcl
coaélio implorarur à illdlce, cfl: mini impedj: de qua loquitu rI. ùlbm.1f de iurtfd. om"ium iud.& l.ta tff/<f.1 f ad ml/niC/plll. aut
vero cocrCltlo 111.1 modica incldencer venir il, cauffa mcrè ci.
U1h,ad ru en:iam vel iuuandam iurifdiél:ionem clUilem iudlcis.
&. rUllC ranqllam accdfo rium en Wius genens iunfdlélionis
&. CTradus cllius en eaufra cui accedir. &; ha:c coercirlo non fa'
clr[pccic~l lun(dH':tionis:(ed tanquam accel10rium > Ccquitur
Il <ltu ram fui principalis.
.
Eoam vid cr ur ddinirioni nol1:ra: repugnare ccxc. In J.l. lm.
prril/m. in Vtif. TH/H/lm Imptrium tH, cui (fia", ÎtiYIrdiai~ intH. CÙ~
in iure iurifdlébo accipiatllr pro illa,qua: competlt lure Magl'
l1:ratus.Ita coi n1 acci pitur iunfdlél:1O ffll .1.in ver{cùm alid! iNTid/mo uiam,l pr.tfontt dem,tndrtur. & ibi norar glolfa. Nam.iun[dl.:tio relara ad Imperiun1,accipitur'a Scribemibus nonns,pro
iu rifdiébonc qua: compem iure ~aginratllS.Ergo miflum imperium,clllln:c iunfdlél:1O inen,qu~ iure ~agi~ratlls compe·
rit,non porcl1: dlCi rpecialltcr e[e rnbura. cum ILlre Maglfirarus cl.lmpererc, &. [pecia hter elfe tribu,um , fim con traria, &
pel1ltùs rcpugllantl~,d.l. 1.
5 S"d hUlc argume mo t rerpondemus > Iurifdiél:ionem il·
lam , q la: indl: mil1:o im perio, non elfe Ill am qua: iure Ma'
gil1:rarus comperir: 31ioquin miO:um imperium compc rcrcr .
ecJam mUlllcil'lllibus Maglf1:rati blls: quod fal(um e!fe proba.
tu.r ex rcfpon[o V Ipiani ln 1. (II 111,(. ff. ad mumcil./' & in 1. lit,
MAgi
De Imperio & Iuri[dit\:. COI1ChlÎlO S.
3?
l<fagiffrAtib.jf. de jllumls. &. en eommunis Scribentium opinio
&. llldubirata. {cd iIIa iutl{dlélio ,qua: indl: mino impcrio, clt
ÎlItifdlél:io fpecialiter tribuca à Plincipe , vd à lege. Ideo non
compccir iure Maginrarus, nec Magifiranbus municipahbus
fuir conceffa: [cd prxfidihus, & aliis IUdlclbus maionbm rc·
(crl/ara. Nec vcrum en , iuri(diélioOlS nome n ad [olam luri(diél:lOnem , qua: Ïlue Magl l1:ratus compctir, percinere, quo·
ries opponitur imperio. Nam (vr [uperiùs demon firallimus)
ÎlItifdidlonis generis qU3tllOr cùrn Î1nc Cpecics Ccu genera,me'
rum &. mif1:um imperium, fimplex iuri{ditl:io qua: iure Mag!{harus compcrir, & illrifdlélio CÎuilis fpcci allrer rriblHa, qua:
impcrÎo non men. Ideo illa iuriCdiétio ,quO! inch impcno,lic~c fit çiuilis , tamen non competir iure MagiO:ratus, Cc~ Cpc.
cialircr cribuicllt, & propter impcrium principalircr InccrponÎt LIr : ideo appellarur mifrum imperium . Et hcèr quandoque
in iure iurifdiélio, pro (ubietl:a mate ria capiatur rhia e plO
illa , ql)Z iure MagHl:ratus compcrir , vr;1I d. l.. r. 'Uer[. cum ali.if
iuri(dltflo etiam J pr1inte dmwldtllir.vbi traérarur de caurlis,qulë
poffunr dcl"gari. Merito icaque {ubieél:a mareria hoc admIt·
rir,imo necelfario' defiderat illam inrcrprecationem . tlm cn
pluribus aliis in locis iurifdlél:ionis lignilicacio larior eft,prouc
{ubieél:a mamia (lladcr. & probarur hoc in ti./. 1. &verJi· &fi
qu.t I/Ii,( {llIIt fimj[tJ, illri(diElimem jiWl1 m411dal1l. vb i iunfdiél,o
{umicur pro mero iml'crio. ~ in 1. 2,. dt if.fc.proconf lUnfdJ(~lio
ibi accipitllr pro voluntario: .~ ûcdiuer[o modo, pro Cubicéla
maceria, accipirur.
SYMMARIA
CONCLYSIONIS
N01l4_
J
2.
Mifti imperij 11011 folll,q/l<t flli principifont rt(trl/ata.
. .
IN CDltcrfoone meri & 1I1ifli i"'ptry, nOR vmiunl f4, 111,( ?mffi
imptr, maxi",; dkit effi BAr/oIH6.
CON
..1
" .
.
�D. Fr. de Clapcriis Traéhtus
CONCLVSIO
NON A.
~~~~ili!nc narcoli mini Imperi; maximi, gradum merit~
l
•
reprobamus.
1nquit 8 arrolus in d.l.imperillm. col.ptlllllt.num. 17,
~œ~ quoddam elfe miUldm imperium t maxlmu, ql10d
non potel~ expediri,niCi pCt (olum Principem:Cicut due vcnii
:tt3cis,interponcrc authoriratem arrog:ltioni, vel emanclpationi infantis,aur Icgitim:ttioni ex principali re(cril'co f.léb:.Omnia ha:c officio nobili expediuntur ad priuataru vuilt3tcm:
ideo mdl:i Cu nt impcrij,inquit Barrolus. Cuius (enrentiam fc·
qlluntur communitcr Scrtbenres.
Scd pace dicam tlnti vid , li ha:c nOI1 pOtrllnt nifi per Colii
Pnnclpc:m cxpcdlri,vt cum Barrolo Cenrit commuOlS iuris inrcrprewn1 fchola, quomodo crunt mifl:i Impctij, aut altcrius
(pcclei imiCdll1ionis:cùm iuriCdiél:io ad (olos Magdl:ratllS pcrtincat, vrpote 'a Principe data:in Principe non cadit Ilia dtfboaio iutiCdléHonum,qlla: in Mag,fl:raribus conCidcrarur.Slqui.
dem in Principe omnia illi competl1l1t ratione [uprema: pote'
{bris, qux el~ abColuta & indilll(a in ip[o Principe, vt emm
ânimaducrrit Philip.Dcc. in d.l. Imperillm. col. 10. nrlm. 54.000
enim in Principe efl: iuriCdiébo cum necdlitatc iutifdtCcndi,
(cd dl tota abColura & libera,I.Pfincepsjfde lcgib.
2.
Hoc probawr eciam t alia r~tione. quoniam fi Princrps
conccdat allcllÎ in fClIdllm terrirorium cum mcro & mïno
imp~rto: ccctum efl: in hac inueO:iruta non :comprehcndi ca,
qux B.m. dixit clfe impcrij miO:i maximi. cum illol fillt Pnnci'
pi rc(eruar~,qux non venil:nt in tali .conccilione vclllludh rura, Vt notat Phil,p. Dcc in d/éf.l.imperi/lm .ClI.JO.nllm. 54· 55 . Nec
repllgn.lt qlloJ Comitcs Palatin! ab Impelatore vcl Cummo
Ponttfiee crcari,polfunt ex potefl:acc fpcciali ilIls rribut~.lcgi"
tim~rc (J'mios , crcare tabellionas • & fa cere qua: flint fnplctni
milli IInpcrij:v t not.lnnocent. iRc.cum p.JabdiJ~.d( jid.injlrlll"mt.
~un ia m crfi rcgalia, & qua: Princl"ps libl rereruauit. poflit
ipk Prtnccps i:l ,l [pecialiter concedcrc alicul ,& cre.m: Comites P ,llmnos, vr voillir 11l110ct'.nt.in d.c.cum p. labrl/io. & Ibl Scdbenrcs t.lmen li dl.l qua: conceduntur à Pl1llcipc non comi'
nent
De Imperio & Iurirdi8:. Conc1ufio 10:
41
ncnt in rc illfrlloo, coa8:ionével cocrcitioncll\ realem,aut perConalc:m:in quibus,vt dlé1:um d~ rUpCrillS in 3.conclll! n. 3.confifl:it
miO:um impcrium, etu ad. publtcam vcl prillatam vtilitatcm intcrpo n,lIltur:& Cille plenam habcam callfr~ cogllltioocm,ÎllIc Cemiplcnam,non crum milh impcri)quoniâ à quo r~mouct"r impcrium gcnm, quod ln coercitlone,luiTu, vd coaCbonc cOlllil1:it,
omnes CIUS l'pecles qlloquc rcmoueri nccclfc cfl:. ~cd crut quarta:
[pCCICI iurirJid:lonil j SCllbelltib. adhuc non animadtlcr(ç ~a
tarionc,:ncc comprob:uio rc(cripti Icgiümatiol1ls, vcl arrogationjs,:\ut .Eraris venix cOl1c"flioni. ,& ali awm caulfarllm, qua: miO:i impwj Jlci~ B,\Holus faciend.là Illdice, min i impcrij elfe potell:, crti :l iudiet: fi~t ,cx eills ordilwia iurifd lé1:iollc reCcripto
Princlplb excit~t.l. cllm ill illis c.llIfIis nllila coercirio, iU{[llS , vc\
coaJ:io ,1IUdl";"; prin ipalitet implorccur, {ine 'luibus impcCilIm
mCtll m vc\ mil~um cITe nou pote!\:. Nec ctiifi principale re(criprum cx C.lUOIS iam .liais impetratum, non effet cxeitatiuuIU
ordinJlÎ.c Illrtldl8:\Onis iuJicis,ad qüem r fccipcllmdirigirur,[rd
{jr ,ldcgaton um:adco vr iudex no ex ordmana fIla iurirdu~bon :
[cd <:x po(cfl:arc dclcgata,& ex delegatis authoritare f~lùm proced.1t III db LJlIflà libi ddegaca.eriarn tune cauffa illa non ciTet
mifl:llInpmf: ùm illa coercido, iulfllS, vcl coaaio principaliter
non implurcrur : [ed crit quartz fpeciei iuri(diél:ionis (pecialirer
tribm;!;, vr dlc~m luu loco.
- - - - - --_._------Sf/MMARIA CONCLYSIONIS
I) WmL .
1
01fljli Impui) non l' (ogll,jim dl viribus fintenti", vel Arrcfti,Qj,
ji'ppÜ,afSomm.
·
m
CON C LYS 1 0
D F. C 1 M A.
Va rarione edam BJ\'toli grldum mifl:i imperi) ma.
ioris improhamus.
.
'
Dlclc Bartolus ", d.l.imptri/lm. (ol.prrml.mmm. 1 &.
• . ' C)uod miO:lIm itnpcnlloo maius fl:,cog 10fcere de viribus rentt:llrtx oh (lIrrliratiollcm, qllz pord\a, (oli Principi &
Pra:fcél:o pra:wrio côpcrir.& fequllntllr narrolll rô ml1l1ircr Dor ff f
8:orcs
�41.
1:). Fr.de Clapcriis Traél:atus
él:ores. Sed cùm hxc cognirio pnncipalirer non fiac proprer prxcepeum, iu(fum ,coaél:ionem vc1 coerClrionem aliquam ImpctÎ):
fcquirur Ilia nOlle(fe mitl:i imperi). quoniam à quo remoucrur
impcrium gelllls, olnncs ellls fpecies remoueri quoque necdfe
efl:. ~c; emm coerclcio,am iu(fus principaliccr pollularur III (cp.
plJcarione.Nam in illa (olum pof\:ularur,& agitur,vc hs fenrenria
rerminara reperarur, & irerurn cau (fa iudice[Ur "w,hmf.!j,ufi'p·
plwllio.C.de prmbUl Imptr.offir. & nulla Icgc reperitur expre(fum,
vc hxc poref\:as fir mitl:i irnperij : & erubefdmus fine !cgc loqui,
l.llIam.C.dasll.ft. ~in imo fi Princeps conccdcrcr alicui meruOl
1 & mitl:um imperium,certum t cf\: ex hac conceffiol1c , nOI1 rranlire potefl:acé cognofcédi pet fu pplicationcm de viribus (CI1tCl1.
rlZ,auc arrdh:quia ha:c potdl:as fub mcre vel mitl:o imperi"noll
concinerur. am fi concincretL1r,procllldllbio veniret,lft !juidfAru",.§.mUrtmfllm.jf. de [(gAt. 3. quomam &cllcrallbus femper (pecialia Infunc,lftmper..le reg.illr.Prxterea,cum cognitlo per fupplicarionem ad euerfioncm fenrcnri:l! rendac & ad ci us re(cilIionem,& in ci us fu pplicariol1ls cogntionc lis (cu procc(fus rcperirur omnino, & rCUldc:rur: vc mcrico cognitlo huius (upplKarionis,ccn(en debeat Cillrdem generis Illn(dlél:ionls,ClI ius erat cauf.
fa l:lm arrello deci(a. Ec in G:dlia hxc rem IlTi 0 , (culiris repCtltÎo
noua', ex Chritl:ianilli ml Regis ediél:is , debee fieri apud coCdcm
iudices à quibus fUit iudicatum.
- - - ----------------SYMMARIA
CONCLYSIONIS
rn"aim~.
Dario b0110rum poJ!ejionis,ql/";us tribllit ,n011 eJ!mifÎlI11lPtrlJ.fid
JimplrcÏ4 iurisdrc71011is.& mlm. 2.. film qllArtJif mugIS (impluÎ!,
'fuàm Imp6rj",:IiCllllr n. 5.:& d.
3 0l1lmm & m'.flllm impmllm, ail) dtjnire,al'J ptY tXl11lpia dula.
rare VOIllijJl V Ip/lflmm in d.l.lmpmum,rxli"flmarl/lJf.
4 DIEho eriam pojifa in d. 1. tmperillm ,in 'lIerf clli tliam illrifdiElI~
jnejl.'flild Implicel ,ibi.& IIIIm. 6.
7 Dtclara/io 1101111 & vera ad Itg.imperium.& quomodo ügmda fil lilera illllii refP611fiV If.n.!.
1
CON
De Imperio & Imiîdié\:.ConcluGo Ir:'
CON C L V S 1 0
'H
V N D E CI M A.
Va edam raeione mif1:um impcriu paruum,
quod quarro gradllloc:lUit Bartolus,iurc rc·
peobamus.
Aie Barcolusill d.l.imptrium. n.1o.mif1:um
imperinm paruum ef1: iIllid. qllod fit cum
plena call(Jx cognieionc: licèe non habcat
cocrcieioncll1 rcalcm, vcl per(onalcll1:vr da·
re bonorum polfcfTiol1cll1,qll~ iLlS tribuir,pronûciare de mirrendo in po llefTio 11 cm ex Cecul1do-dccrero: inrerponcrc authoriraccm ill alicnarionibus pra:diorull1 milloris,auc in rran(aéhol1ibus
.alimenrol"Ul1l,Cllilis opil1iol1cm Îcquulltur communjrce Dollores.Scd,pacc ClllS dlcam, quolllodo erune mifii imperij, li coaél:JOncm rcalcm vel pcrConalcm ( vt ipfe aucumat) non habcllC!
CUI i mpcno crunr mlfl:a , li nullum Ut Impcrium ? am (uprl! ln
0[/'11111 (ollcll{ 7J.. ,. demonf1:rauimus, Impcrium mif1:um cITe, cui
iunfdiél:io lI1cf1:.qllod in iulTu,prçcepro,coaél:iol1e,vcl coercitione
con (if\:IL 19irur li 110n (une mif1:i impcrij, quo modo erunt mi(li
parui ? N am à quo re1l101lCrurtOrum ,lingu las eius partes remoucri qllOqllC necelfc cil. Ergo nec magni nec pami ,aut alterillS
gradus mlih elfe polfl1t1C,fi mif1:i imperij non {Ullt. accamen mi(lionClll in po(JenÎonem, qu~ nt ex (ccundo deceeto in caulfa
damni infcél:l , vcl noX"ali , mifii imperij elfe non malè dixcri s: cùm pof1: primllm dccrctum fiat, & proprer pemicacieacern & conrumaciam inobcdientlS iuffui il1dlCÎs , & impcrio
Maglfl:racus principaliter inrerponatur. vt fl1fiùs {uo loco demonfirabimlll.
S mentl.\ Barroli,ql1oad bonorum polfefTionem ,conlirmari
vidctllr ex V Ipi.\ni rC(I'0n(o 111 d.l./mpmllm.illvtrfic.'fllodin daIJ/f4
bon~Yllm F~/rrJ'iol1t (OfI(rJh.per quod la(lIIl. 1. (~1. 1. ill txpltCAliom
gl1fI"n 't'(rl",,l-ol1ommff. dl illY1dtéfi8m Qmlliul1I Iud. dicit, mimndllm dl~, quod rJnropcre Ibi glolfa laborallcrir ad probandull1
d.\cionl'1n bonorull1 polrclIiol\i~ cil;; mif1:i impcri), cùm (inql1ir)
{je de hoc rcxr\\s exprclll\s /li d.l.impcrilim. vbi mif1:um impcril1m
dl ciellr elle, quod 111 danda bOl1orllm polTcfiionc con(i(\:ic. (ccundùm OI\1I\1UlJom imclleQ:um haé1:enus recepmll1,& ab SeribCI1t1bus approbarul\1.
Hff ~
Scd
�D. Fr. de Clapcris T ra fr.ttLl S
Scd p~cc rius d Ic.lm,id minimè probari alltelici potdl: cx illo
texru :imo potiùs totum oppofitum Nam vr D:utol &Dofr.com·
Illunircr volullt, l.illlperiunl, non [olùm de mcre & millo impe.
rio/cd CClain de illfi rdlfriol1c fimplici trafrat per exépla. quamuis Angcl.ibl, & Ilonnulli exifl:irnenr in illalege de/ilüri i11crum
& mifl:um impcrrurFl per ruas e()olltia~, &: qUldJir~tcs, proptet
verbum rubfl:.lI1riuum ibi pofirum) ellè nrl:lC ligl1llicariuul11, quo
v(us cil: VlpiJnus in ill.llcgc. qua: opiniù fOrLatli~ vcrior & rei:1'
prier cfl::cdi communis fir in comrarium.
.
Ideo fiue dclinitioniblls VlpiJnllS fit v(us in illa lege, (iUCt·
:z. xcmplis, \frroque caru verum cil: dationem bonorl1m poCHliul1;s <.:x illo n:rpu nro non c(fe mifl:i impcrI), (cd iUI'I{Jlthonls
limplicis poriùs: prout & ratio ciuilis, & imperi; lignilicatio de·
3 mon{trar. Siqllldem in Ilia Ic:ge Vlpl:tnllS docerc t voluir, liuee·
xemphsfiue delinitlolllbus, qUld!lt meru impcrium,& quid mi·
fium, iden ai [,Imlcrillm /Jut /Wcrum, allt ml{/slm rJ1. Ulfcmm imfl.
r;1/11I eJl,habtrt gl~dlJ lOIif/oftcm ad al1im:ldufrtel1dl//t1 If) foclI1mfos
homiuu, quod ai ..", POll'M apprllatl/r. Dcindc Vt declarcr quid fit
mlll:u m inqlllr: Jlfiffll11l impmllm if/,mi CII.lm iur1dlc7IDimjl.Ha:e
profcélà elcgans brcui ~,& eflèlltialis defcrrprro aut dclinitio mi·
Ch per rllalTl (felHiam & propriam dllfercllCl.ll11 qlla millumà
mero impcrio (cparatur. Siquldem nulla alia ratione diffcn à
mcro,nifi qllod miO:o iller'\: eriam iurirdiébo cillilis, eÙ l11l11Crllm
imperium nl1l1l1T1 habcac ciuilcm illn(difrioncl11 red crim inali
4 tcr (emper agarur ,& ad crimini, vindiélal11. Vnde t dccipi.
eur ACCLldi~l~ in inrerpretarionc IlIqru vcrborum,dull1 cxiflil1lJt,
difrioncm rtù,m implrcarc Ibi merom impcl'lum :qllia 11110 'mpli.
cat Impcriu genl1s.q\lod prxdlcarur dc mero & de millo,& illcll:
rnifro tan qua genus in [ua rpccie. Jm impilcare non pmc!t merum impenul11 , quod cil: (pecics adLll;rra & oppoliea mifl:o ideo
implicat impceium genus, & cxplicat iurirdiéboncm Cill llcln,
qua: etiam inefl: huic impcrio: & qua velur propli:l dlfl-Î:rcmia
mlf1111T1 impcnum à mtro dill:ingllltllC , & reparatur. Ha:e drx i(fc ('l[ (it pro declararione illlllSverfitut. miflNl1J II'fJ/mum cjI, CNi
etiam iuriftltél/o mejf : qui mentes iuris intcrprcetll11 haél:cnus
torfie.
Rcliquum cil: \ft ad il1ll:itlltam qux{boncm reucrtamur. Cuius
dcciiio pendce à dcelaratione & iuO:o imclleél:u d. vtrjiclIl. qllDJ
in dJ~
H
t
De lmpcrio & Inrirdiél.Collclu(io.
4f
d.md" bDnortlm poffillOl1t wf:JZ,r. qucm Bmolm &: communitcr Sctibel1te~ imcrpreranrur de 111111:0 impcrio. vlllcnccs , l't c..
xempll1m mdli imperi) fCI irf,rie Vlpia11lls ibi.vndc comproha.
tum iam cll,& pro maxima à Scribcntiblls rcccp[Ulll,llarct L,o· 5
l10ruIH porkniollcl1\ qux lUS rribuit) c(fe mil1:i imp n). IJqllc
probalH ex d.!.imperi/l1n .tn dlo verfql/od ln dand'l:quol1iarn a\i\ln·
de id prob~re no n po(fullC.scd bene intclligcntlbus & reé1:è dif·
CUCi':lltlblls ,& pcrpcntlennblls, vcrba iIIius Icgis , l1ihil mmlls
proba nt '1lJàm 1lIud ad quod allcgantllr.lmo probant magis op·
po(itllm.Slquidcm G1105 illul11 vcrf.rcferamus ad millum ImpeJ'iuln, vt difrio qllod, ibi rolit~, Gr rclatiuum fl\~11: .1I1[i:c milh
imperl)Jcqucrll( ex hoc necdfaria conc!\I(io, quod omue miO:um imp<.:rium in dauda bOllorum po(fcfTiollc con(ill:it:ncc vI·
tcriùs progredictur.Nam rclariullm qllod,fubiunQ;l1m gcncri (i.
rre copula, rcllringir ip[um gcnus , & gencralcm dl(po(irioncm
prxccdel1tcm, ad id qllod dirponitur ill orarionc, clli rclatluum
adücicur,l. 3'§ Cd tamen dd/cc1io.ff. ftC le!,4/. 3.Barr in I.omrm prfl/!i.
col.r.in l .oppDfde IIIjl1l.& Îlm.& ibi Iar.nllm. 19.& ln 1.1. C. de /;'111ma Trinit. Ex quo feqllercrur totum )'Pilli impc1i)traébellm, in
danda b0110rum po(fcfTionc concllldi quod qu ~ m lit f,llrum &.
abrurdum,imo ridiculUI11,n emo dl:.qui lion videar.
Scd quonialll hoc argutncntum cos nimis prcmcb.H:vt iilud
tlnqu:Jll1 (copulum virarc po(fC I1t, ad aliud confl1gill Ill' , diC ' I1tes in illo vcrf.vnul1I dlllltaxatcxcmplul11 poni mi/1:, ilnr fi ) ,~l.
rclatiull m ibi impropi iari •&. cù m cxcmp)a 11011 rc l1:rillganr 1'('gul~m,ideo OI1lIlC mi!'cull1 impcriuOl nOIl in {ob bonorul11 Fofre()lone concludi:kd mulra prxrcrca conrincrc. Scd qtla:(o 'lilis
11lne mcntcm Vlpianr ris retlcl.1llir , lut Vilde illam CO\hl,lIllt
ifli:non l}lIldcm ex l1acnu relltiui ,cuius Ilattlra cil rcftlll1!;CrC,
ve diélum cO:. Prxterca nul\.1 ibi prxpol1itur 1I0r.l excml'l, ngnilicantl3 .aut (imrlitlldmis adllcrblul11,qllod prxponi dd)lr, ,~
rolee exemplis:licuc diJ:loncs v/,v/i,jifll/,jiCUli, 'I.'f/II' , velutt, &
Limilcs , qua: ccrrè Vlpianus arporui(fer , fi cxempIa poncre l'O'
lu i(fcr. llaln & facerc hoc ci crat facile,(i cxemplum mini poncre volul(fct.Acccdir noftrx fcnrcmia! quod alll crar IIIduLlIt.1ta
mi{l:i imperi) exempla, qua: Vlpianm :J.dicciflèe, fi cxempla mi·
Il:i impcrij feribcre volui(fet: fleue iufliis dc cJllcndo rrxrorü
O:ipulariollc, & miffio in polfenJoncm cxrrimo decrcto, qUa!
Ffff 3
plO
j"
�'.
'1-6
D.r r de Cb! 'cl ii TrlQ:atuS
prllclIlduhlO rune nllf1:i IIllptrl) t./libal Cd/ltrl.jf. dr illl'iftliél.ol11
n',J11' ff1dlC.& ln l.l., ql/. jf. dd "ff1,"ap"l. qua: cxcmpla extra 0111·
ncm conrrollcrtiam Cum nllfh ,mperi), qUlbus potiùs vCusfUlffct Vlpi.lnus .fi exelllpl~ mdh poncre vO!l\I{rct, & in qllibns mill:um IInperiulll Cplcndet, & pcrCpicuum fit omnibus. Nam mclIus er.1t Vlplallo ex tllis exemplllll1 fllmere qua: extra omnem
dif"purartoncm I11tfh Cunt itnp Ti), quàm ex darione bOl1orum
poil::f1ion,s cx.;m plum qllxrcn:, qll~ l1ullum imperiul1l poilu·
br:aur Il dlci . pr,l: .:ptllnl. III fTll m, vcl co:\frionel11, enam inCldcnrcr,clun Il Il dctl1r il1l1lro bOl1orl1m pofièlIio, l. J. §. in/llloi
deboIlOmnJfJ/l./fè.r! & in qua agl10fèenda illdcx nihil facit aut deremit. cd fulam fl ll prxfènria lll exhiber in illdicio. vt doccc
BarutJ 1. !.Col. j .JJlJ11J.4-dr irlY/fd onmÎllm il/d. 6- in if". Cod. q'û adm llll . Vilde 1101) immerità gloff. In d. [. 1. dc itm[d,éf. omml/m iud.
111 vnbo bo;,pY/lm, t.llltoperc l.lborallit , in probando dationcm
bonorlll1l po!lclIionis dlè mill:i imperi). PrxtcreaJl illl 'U/rf
1uod 111 d,,,da, refcratur ad mifl:um imperilll11 , prom rcfefllilt OI11IlCS Scnbcntes qux(o ad qux rcfcrel11us verba Cequen.
na , IIlY/fr/lc7lo dl ct/dm illdicù dandl ÙW"Ja , definietllroe
6 t ex Ilh~ vel bis lu ri(diaio limplex, :lue vero illius poncmur cxCn1l'la.
.
..
SI l:xcmpla, vt commulliter volllnr Scnbclltes, quare dlxlt.
Illr1dlc1/o if. qllod verb~m !llbfl:anriLlLlm ~on conllcnir c..
xcmplis, fcd ddinitioni fubfl:anrix c::fl: propnul11. Item parti.
cub tlWn qLlld impltcab ir ibi, n61l11c crit [uperflua. ira.vr non
COlll1clüar'neqllc dennitioni ,neqLle cxcp,lplis, am congruà ilIis
aditcl.ltur.
7
Alta iUl rur mentis Vlplani t explicatio, mcliorac veriorinuCll igdlld.l dl:. Dicamus igicur illud rc(pon(:lm qood in dand~,
IlO;) rdcm .ld mi[\:um lmpcrium, nec ilHus dle cxemplum, aut
rllb!l:.mnam: Ced cfiè limplicis iurifdialOnis cxcmplum,& futfre
polirum cumahis Ccqllenribus exemphs. vr cu m l.wblrt. ad ma·
10r<.:\11 ded IJtlonCI1l & cxplicationcru mtfb lmpcri) . Nam cùm
V'pl.1I1IS J -(("npliOcr MtI~lIm Imp cr~lIm, clfe IInpenum '. clIi
ClI lllllllttfal 'bo mcfl, fl1pple ciuihs: !cd quol1lam prxclf.llllmls
el.lnr Ilia Vl:rh.l, ne IllJb rc\l irare obrcurir:ucm parercm , vohlJl COmplrltl')lJe CHU 111 rcrum. vcl call(sarum, qua: iUllfiltéboms limph~IS (\lm, & nulli mi(cenrur Imperio, mOlllharc & declau
De Imperlo & IUIJCd,ét Cuncll1lio Il.
47
c1ararc vcram mifb naturam & propnam ciuscOèmlam • quafi l'cr oppolitioncm:quonllm oppolira imer[e pOfitl ll1:l,IS clL!ce[cllnt.ldco pof"tqual1l definlUlt,miftunI impcrium dIe. CIIIIlIrifdiQ:io incf"t.Cl:.1tJm [ubingit duo cxempla iimphcis lurirdlfrionis,qua: per [c :Xt .It milli il11pcrio admlrta : lieur cCl: da\lo bonomm pof\dliot1ls • & ddcgano:in qU lbus cxplic.andis nulium Imperium , iu( um , vcl pra:ccpru m iudicis dclidcratur , aue coaaio i\1tcruenir . Set! expl ie.1I1tUr [ola iuri[dlfrlOllc, fille impcrlo
aut coerciriol1c. Deilldc V lpianLlS ad maiorclll cxprcffioncm
& declaratiol1cl11 mtfli Impcri;. & Vt efficaciùs 1110nl1rar('[ cius naruram, & parriclp~n () n cm , quan; habet GUnl lUI rllltêtionc,immcdi,uè pan: d.i. IMpcrlum. fubiungit rc[poll[um Icg.lubm
Cducrc. in quo ponit duo exempta mirti impen) , in ql1ibm iuffus iudicis, vel coaaio ,~illiliter & principalitcr imploratur. &
propter imperium ciullis cognitio vcl iurtf(hél:to intcrpolllt.ur,
quia inefl: impeno : ql10d 11011 cCl: in danda bonorum po[~e!llO
ne. Nam tlUS COgl1ltlO vcl iurirdiébo. hcèr Cllllli, lit: ramCll
non Cubordinatur ad IUfsul11, coaaiol1cm , vcl impcril1m iudlcis
COI1[cquCl1dull1. [cd proprer ip[am danoncll1 bOllorum pors,rlionis expeditl1l",fil1c aliquo il1[ill, prxccpco, vcl coaÙionc iU lli ·
cis.cùm non dctur il1u iw ,l.i:lf.de bOl/orum ptjfilfSicur en.lm dale
illdiccm , non colltiner aliqLlod plXCcrtllll1, ill[SUIl1 . vcllmrcl'iUIll iudicis : rcd in rola dclcgationc & cllli ii IlInlëltc1illiw (l'nlifl:ir , iure tvbgif1rJtlls COll1pcrcurc, 1.1. §' 1Il"'1:(/o.j. 0', If. .
dm (IIi.
Sccundùm hUll c intcllcêtun1; cui applaudi t Ittcra , cdl:lnt
omnes abfurditdrCs & vc rborlll11 II1tCrprClanoncs ad Ilium rcxIII qUlS .lltoqllinl1ccclrecCl: faccrc,[cqucndo cOll1muncl11l1ncllcalllll.Scd tencndo hunc vcrUI11 & gcr01anllllltcllcêtllm .ld Illl
lcgcm ImpenulT:,qucm nos rcql1imm:man,fcf1l1m fit ex illo ,~
fp~n(o VlplOI1I) datlor.cm bonorl1l\1 poffi flionis ) fiue ex de·
crcto iure dlgellorum , lille fine dccreto iure Codicis deillf,
110n clfe miai Imperi): [cd iuri[diêtionis fimpltcis, qux l1ulh impcrio efl: mllb.
Et rencndo hunc II1rdleCtum & verJIn dcclaratloncm S
ad illud V Ipiani!rerpon[um, punaum politum in 1110 rcfponro
il11 mcdlatè poCl: verbum conjiJlII, abradcn dl1IU cil ibi. & poncl~
dum cft poa vcrbl1ln If/tl[dléha.hoc faL1o,omnll in illo r~rponto
t
[1I1lt
�48
D. ~ r.J..: Cl~ p"riis TraCl.lIus
{u l [ cl.ll'.l,congl'u.\,c I11Jm fdb, & il.\bcllH III (Ul propria Ggllifiono ne ~'~rha , & (.:m cmi.l cm dla:(,l. & Icgcndum dl rcepon(um kg l~ lllbcrc,CO t1llllllllln & cominllariuc cum d.l. itilpmum,
hoc modo: Imptrmm Alli mtmffl aut mJjlN111 cft. rJllmlI'N implflum
cft , IJ.tbrrr gl.tdlJ pOlcH.,ltm
4d 4nùn"dlllrlmdlltIJ
ln
fWI1DrOfis
J""'I1J(J :,/:od rllJ11J POlrj!.1J d/,/,dlalllr.rJlfift"m imprrÎl"rJ rjl,CUIt/-
t.m lliu!iùdlO Iii/ft. fJ/lod m '!""dol } 0110r"11II poffifsl~"t .confJjhl ,itl,{dléf:o ,(1: (lW'" I/Id'llJ d,mdl "((nllil , (u pple iurifdiél:io dl:. &
non lll l(l:i lmpcriJ. quod VC l'\lll1 d rc prob,lr V Ipi:ll1uS ex l. iNbl
rU.tuur. quam .i mmcdl,uè f; lbiu llxir, pO llcndo exempb nlHH
llllp ~rlJ, 1l11l~(]~ de c,nlcndo prXIOrl,l (llpu l,uiollC , & i1111l1irrcnd o III pO(]clllollcm n:rulU aélorcll1, contr:l eUl11 qui adillf(\1111 1.'IJI L1\ :lucre nolulr:aLlt l lùs conruUlax dl:, & pra:ccpro
W,{lCl' Il10bcdle ns, am briralH, vr ad pnmuill vcl (celll1dLlm
dc.crlwm Ile Hi: li r illdicel11 p cr~cl1ln: . In quiblli cxcmplis
JnlrnllnpellJ , c1arum fir ae manif (!:lun , iu nldu}lOncm, fi u
ellli!cm eogllHlonc m , qua: il1dl: impcl'1o, prop rer lU (]"1l!11 , CO,Ilbom:111 , & ImpC l illll1 illdlcis, pnneip.tlircc lllrcrponi, & t'ubol Julan ae! 1llud.quod non dl: in iun(d iéhonc ril11phc l ,aut a h~
cllllh , 'lux 1I01l1l1C~ IInpcrio, aU[ illi mifl:a dl. lieur deicgatlo
aut bOlloru ll1 porTi filOlllS dauo q ux ad I1ldlUI11 impcrium t'LIbOdlll:lWr , fi d pee (c cxt.U, & propiam lub r eO' T l1i rioncm ab
. Icp;tratam.
r
"
IIU peno
.
...
DcImperio & Iurifdiél:.Couc!uuo Il·
fi
1I1qlllr .p(c.poffuntdemaI1daril.cognitio.§..vlbonortl ...~f!.dtoffc.c/llJ
cm mand,& (cquunrm cum communirer DolXores, ~l'd qllamuis
ca qua; in d §.VI bonomm.conrincmur,proculdllblo unr mllb impcrij,d./.tubert caumjfdt iHrt[tI. omnium iud. 6- 1. lA 111~ff.ad YIIunip..l.ran\< 11 J11u\(a [UllC,qUJ: officio nobili expediulltur,& fimlma riam cogniuoncm reqUlrunr,qua! ramen non [um mifli impen);
vr [ull1maria eognirio,qux fil' àiudice in cauffa alimcnrorum intcr p~rrcm & /ilium, l.pom" jfdt hû 'fllifill1l fil; vd al.ÏIlr.I.fi 'JUù:'
lib. ri' .§ji 'vtt p,trwsjJ.de flba.agnofc. & in corrouerfia & lirc à rerrio inll:iwra,fuper plgnore ca pro in cau !fa iudicati: euiu,s cogni.
tio cil: fLll1ll1lma, l. à Dillo Pii. s.fi fuperrebNs. ibi,fumnwim eos l Of,iJofèm: dtbm. Jf de rt illdlC, eum fimilibus , in qUlbus , nul·
lu , llIfiLi , llulla coaaio, vcl coermo, aur imperiumà iudicc implorarLlLErgo non r\lnt mifli impcrij,ramcdi officio nobili cxpCdl.UlrU l', & fummanam cognirionem deGdcrcl1r : licur nec ca 1
qua; in QUll1ro gr~ du mH!:i imp~ri) collocauit Barr.
t
SVNMARlrN CoNC LYSlONIS
D (ciln4frrliot-.
l
<..Mi!lj i1lJpcrij QOif Jimt , ql/.t ftx li gr,zdlls ",mi impfriJ
-------
CONCL VSI O
SYMMA RIYr..J';( CONCLYSIONIS
Duad(cim4.
N~/h imprrij l1D11 fimt ~mnia ql/.t officia nobi/i rxprdJ//I1ll1r.
0 fl/n..
D V 0 D E C 1M A.
~~§~ Vol rarione eri3m 'luincum gradull1 B,lrroli mifli im-
9.
DE CIMA TER TI A.
.;?; Va rarionc criJm (cxt um gradum Barroli mifii impe>-,.4;/\""""'>((. ri j , re plO ba 111 us.
m.mam co[,mlio"clII dejidrrolnf.
CON C L VS 10
1't 1'Oft,il
Barlol/ts,
peri) iure rc pcllil11us
Air Banolus in d. l. i"'pcri/lm. Nllm. l I. ~.inro cil
11\1ll:u m i mperiul11 minus, V[ Cl qua: iudicis officio nobil i c'<pcdiu ntur, lx. (llmmariam cognltiollcm requlrunr. & Ilia,
i nquit
~.
,
~
Sexto mquir Barr.ind. /. Imprrium,n.1t . cfl mirlum
. ,
1l11P.Ctlllm nlll1lO1Um >ln quo co nrinemur ca, qOa! cxPCdlU 1HU- fhn o IUdids nobJIi abfque cau{{";r cognirione:vr inrerpoDel (. ~l1lhorirlrcm m3nl1m i(sioni, "cl emanciparioni, & fimlh.l clUX /lunr & compcrunr iure Magllharus, §.4uJknt.§,nMI/.f.
tri aulb.iJ/.dc drfwf.ci.tlal. Hxc Banolns: cuius fenremiam corn·
probam ScribcIHcs commllnirer,Sed 'lllX[O qnale impcrium,il1f(lls,v~1 prx~c prul~, in his.Clllfsis à il1dice pril11:ipalitcr imploratur aLl r C II~ lI11petlO Clllllis cogl1lt1o mifia c!l?aur quod mifll\ imperiu ln elle pOtcfi,in his qU:J; l1u1l1 habér cogni[loné cau[a! ,vd
G g gg
eUll
"t.~
.
�~o
D . Fr.de Cl ~ perii s T raébm s
controut:rliam ? Sed JI1 volences & confcntienees iudex authori.
e,Hem fuam (olùm inccrpolUt. hxcne dl ceneur e(fe mi!l:i impcfl),
ccli nullJlll habeam caullà: cogcltlonem, aue iurifd iébonemcl'
ud m, qux infie Imperio, vr el Ol l[cearu r , & li ne qua im pw urn
n011 poreO: cllè mll'l:um, ve fufills docu lmus (uperius Cl1IdllJiowt S.
1 11.1. JI1 ddi11lriollC milb. Erunc crgo t ha:c omni:l alteflus (pCcitl
iunf'di,:boOls, quàm miel:! impwJ,' Nam neque (peclal!ccr tri·
buuncur,(ed Illre M.lglCl:racus competunt , vr volun! communiDoll:or.poll: Bare.& glo tfm /.fH.fJtrtl/umlrxt.111 v rrb.vtlltglbJ/J.c.
d: (malt,lp probatur edam /JJ 1j.C.dt tJf{,tgrjlr"t/blu mllnwp. &in
1';'J.I:J,J/r.ftHlwrjf.dc.JdDpl.& ,'1t lJi.C.rod.III. Ideo miil:! II1JpW) Ife
/lon po(func lècul1dllll1110finm ddiniCionem, cùm mlfiulll lm·
pcrillm (pc:eiJ!Jc r cnbuacul' nec compeeat iure r1.1aglfiraru .
De Illlpcrio & IlIri[di[t.Concllllio 1 y.
rr
J1o 'expediatur . ~aobté Raphael Cuman.iJ/ d.§foItIJeribicappellal ionem erse generis eiu[dclll iuriCdiélionis ,cuius en cau[sa,
qu a: in appcliJtionc tra él~ltI r:('ù 01 per appellationcm no n mu·
tcru t' cau(sa: qll ali ras, & appcll JCÎonis iudex in locll m ludlels à
quo,fu bCtim:lwr,1c#m apud sC11Iprolfium.ff. luai(Jlfolui. cuius [enecnClam am plcéllrur !aU/1 d.1. lmptri/lm. "11111. 19. & Ludo. Rom.
ibldtm"J/lm. lo. per rexr.in argum .in 1. rjJ. 411 ter t"/lm. OIU/ft 'pptlL,I.redd, pnjfOJ:!.a rarione Iar.l/1 d.l.impmum.f/. i o. voillir, (quamuis au(m 11 0 11 lit hrmarc l c:\u[sas nullicat is (cnrenrix, c(se du r·
dcm generIS iuri(,!Jél!onis,cuius C!'ar ca u(sa, in qua fu trar iudicnemu 1l11lJirer.C \Ii [cmentix nos quoque adfHpu1.11nll r.
sr", MAR TA
------------- --SVMJ1AR IVU
1
/lPfd!Jlio if! Ûl/s.'!,(lf(/Ù mr1:1,,7iDtlû, (UI/lJ 11c"ufj:T, qlt.t IIlIp[t/l.tI·OH IrJOJIHT.
CON CL V 510 DE C I MAQY A R T A.
,
~ y J rationc cClam li t, vt iuri(di0:io ql1X ci:'ca appellatio.
~ nem
exe rccwr,nllnllmpcri) elle non pOnlt.
Concludlc BJlcolus ln /.r.§fo/a. m:m.; jf.q/llf"do Appd.
l'/nd/lm jÏl.c.\ulhs appeU JrloOl~ ellc ml11i impcrl). equicur Altx.
ln d.I.lmpmIlM.11I"". 33.& BJld./IJ mbr.dt c[p'" dC!.-:;;.Jf. Cr 1111. tOMI
prwr.& ln I.all' rp.c.d( "dopf/l".ea (ob rationc, qUIa officlo nobill ad pnuarJI11 expcdl tur vti!Jcarcm. adlell:a etiall1 hlc clulj,
qUÎl appellatlol1ls CJull":!. de1cgari 11011 poceil, .•. tlhml. IIC h.te, C. dt
lud'(lis. ~;\; f'eme ntia Scnbcl1cium ma!bn calculo comprobaeur.Ego aueCm nO I1 po(fum illorum (enecllCla: [ub(cribcrc quoDiam nullus ll1{sus, nulla coall:io. vel alll1d impcrium iud lC11 in
clu(sa :tppcllaClonis Imploracl!r: ql1im no, vc placee B~rc.l1Ill .
coJ.pm."HI1I''l-jJ.{t Jlppdla ppeliJ.tio non eil ncquc all:io, ncquc ol~
ficium IUdlCis l lleque excc prio [cd quoddam i1.15 pcc (e dclinicUffi,quod VOC:lCl!r Appel/mo. ~rgo non erie ml!l:i impcri), criam
[eruatl communi definirione milti imperi) : cù m officio l1ob.ll
non
r S JO N J S
DecÎI1MIJllilll.t.
CONC LrSIONIS
D((I1J,.tp,.II·! ~'.
CO ?tC L
l
D.I/io /1I/~rÙ11011 ejl mifti illlptrij, & rtprob~l'" opi/1io B. ITI.& CO/1l-
2.
Dtc!lIrll/ur Uxl.i/l t.ÙIJ da/ldi.!//";:lItO.§.fll/oris dJlio. vi /lDn (Dn-
11111"11.
fr.ldicllll/.
3 c..7rt"'l.ijlra/tbIlJ11J1I1I;ripa/tb/1J Ir.. fJu.ta.'/1IfPtciAlittr eliml il/if COli·
crfsll.dedJ/'d/llrgl1f& (o/1Jm/mû ,1I.,flnlC/1lld, 'f/lod o/1llliJ 1/'~
co"'pt/lml MlIgi~r"lIb.mllnrripalIb1lJ, compeull hm Magiffra/IM.
4 D,tI io Ill/ort! j}tcia/tttlfllii àle!,tlTlbllla.
CO N CL V S IO
&Pl
Oi
D E CI M A Q..VI N T A.
Va mionc ius dandi CluorClll miCtI imperi) c[se 110 11
potcCt.
( .
BMCOlus illl l.l1/1/11. 6. de lI/rifdiE!. mlNit/1n iudic.Cllnl
quo rran(cl1nr communir~r Scnbcmes Ib/, & i/1/. prim".jfdtO/ji(.tiNJ CHI. tf ",dIO.1. impmum. vult ius dandl t u~o re m ,
ql1ando fac ulraccs pllpJ!li exccdlln r quingcnros [olidos, cise mi·
ai imperij maloris,cercis iudicib usJpecialitcr concelTi • 1. l.if. dt
fI/for. & cllr4!.JmJ. Si vero fae ulmes ptr pilh li nr infra diéla m
(Ul11l11am, c(sc mmi imperij mi noris: qllo niam Mag,illr!ribus
Inllniclpailbus compctit,I.lfu dandi.Jfde 1111. & (fi rd ,. daiM abh~(
idco omni calu dl: mtlh inlperij.qlloniam VI ipfe ait, [cmpcr ofG gg g 2.
licio
\
�D Fr.de Claperiis Traél:atus
P
6cio noblli ad pnuaum vell!e3ecm exped,cur , hzc Bar:
rolus.
1
Sed hanc rarionem !" & !!lllh imp<rl) Bart. de6.nicjoncm,
opomo lure tuper/us reprob:lUlmU5 cMdu! 8.1114"'.1. & 2 . Idco
ex dia ncc :a.rgumcmum :ll'C probario valida fuml roeefi. Sed
curn Impc:num .tum ln lutrU &. coalbonc: IllCÙCIS conli nere
1.lIU docucnmu<: quomodo Il1S d dndJ cutorem pocenc dIe: ml{li Imp n): eurn nullm lurTus vc\ p ;rccpcurn , &. coactlo IUdlCIS III dJndo eueorc:m prin Ip.lheer uuploretur , Prxecrca
eXC;JC Vlpulll eleg.ms rc(pon(um 1,,1. ml/ID • 1141";' dAI/O. ff.
d~ lu/d. qllod ncgJc exprel,c , IU <dandi rueorem mlfii dlè: lmperil- am IIlqule Ibl Vlplll1l1S . Til/Dm ,1J1t0 Iltt1U! I"'ptrl) tif,
11(. II( lurifil,,1mm : fit! / 1 lib " m pIIII , (US mm",.II", hoc dld" ..·t/
/tx ,vrlfillatu!"nfolrum, W/ Pr l1 ·lpS. Igirur fi non efi Impeni, quomodo cnt milb. ,'am J. quo r mO\letur genus, /inguI.. s ClUS fpeclcs rcmou fi quoque nccclT, cfi , llt.Ji 'JIIIJ larHm.
• l;Jfcrm;t:lm.dcl,,,.tl j.Ac quamUl' g!o{[:n d.§.luIOrJJ d"'II. vclir oncrarlUffi' Colmen elUs 1111 rpr<c:Ulo dl: prorfus abfu rda , &:
concra men cm l "1 eonlltICl,~' rauonem m eocu exrreRim,
qua: 'ulc J Clor.,m elt[ons Ideo non ciTe nequc Impen) neque
lUfI(dléboDls,qUla (;1 (oh compcm,cui nommanm hoc dedie vel
lex , vel Ln.uufcon(ulcum , vel Pnncep : qua[j dl cac , ius dandi
tlIrorem non COmptClr, neqnc ratlone Impcn) meri vel milh ne·
q ue rano'lC il.lr (dlého ni; limphcts, am e. CHIS concefsrooe: (cd
prncrea ddidcClt (peclalem permlfslOllcm \'el cODcd-slOncm
nOmil1ac.Hl aIcgc,r~nacufconfulco Vel.l Pfloclpe faétam.
Acc"dlr qUOll Vlplanu auchor Ilh us . lulorM d.uTD. quando figndicare Ville auquld dfe mlfil Impen l, v[J[ur hac pe·
phraû, vc dlcar ca magls im peri) elfe q u~m IUCl(dllhoDls. ~'I ml.
i ublTl C,JfI"~.ff.d~ l/JnfdIB.6ml1l1.m ,,,dlC.S lcu r & P JUI. 1111. rdqMl ff.
.dmtl!1ÎapJI. qua credcndum efi vfurum fUlllè ([Iam VlplJnum
' " 1. IU!OT/J d.u, li darion m cucor! dl~ m ill. Imperl) dlccrcl"oIUlf cr. V ",de mdlu 10qUirur gl. '" 1. 1.1111:tT&.dJTf pOlml:d·dtl~.
t ''"' ('''41.r dJI."d IIIS. quam lbl fequleur Ibrne. fl um. l .(;' m d.
§ .~;.rl, J.'!' .. Bal,i.qlloquet&:.ae Bcllo.fl~r 1. (upp* r.1f1611',m. CAp. l.
ar qUI tinr li!! CJlllbll 1 II d.1l1d l rmore iure DI I1<.(l-orum fpcClaII rcr fl1'''IC [l1,'(lcum,rcferc lureconlU\cus III d. 1. l (,~ 1» § fld ho,
'I{rd'1i.r.dc AII//.fHf.
SCI
De l mpcrio 8l TuriCdil\:.Conclulio.Jr.
f3
Scd nolhz conclulioni t coneradicerc vlderur CCXCIII ;111. IUJ t
d.f1ldi.jf.dt tut.& CMW.dAI.qui dicie, ius dandl eucores, daeum cffe omnibus MagillraCibus municlp~libus, c6que iure nos vri
affirmur Vlpianus ibi. ergo iure M~glnracus compctIC . qllOni:tm qua: municipalibus Magifrraeibus compccuLlC, iure Magill:racus cnbuca cenfrr.cllf,fecundùm glo(f& Doél:or.communircr,111 !.rff.ie 0ffC.t1NJ (UI Ergo non (peciahccr CC1bllleur. contra
rCXClIm §.llItorit. CUI cx di~mcero concradicere vldcrur {e~ru ~ 1/1
diE/.I. ;IIJ dl/l1di.Ob quam repugn~nClam, hcèe il/a duo urra habeanc cu ndem auchorcm Vlpianul11 , pro reconcdiaeionc eOfllffi
iurium laborarunr glollà: & nonri DoL\: vfquc ad fan guillcm.Siquidun glotT. in d.t.INJ d~ndl. {ohm concraClum : vc fcilrcce iulfu
prxlidls hoc poffine municipales qU21ldo 11011 fune magna! pupilli faculc3 rcs:noll allCcm cx eorum propria lunfdié\:ione, pu §, fld hoc Jure InjJll. t!e AII/I. tut quod camen non placee Doé\:oribus 110lhis. hac rarione, quèd iulllis Pra:Gdis hoc loco magis excicer, qu àm donce illri(dlé\:ioncm, aut dclcgec illam. Ideo
dtftl11 gllcndum ccnfenc CUI11 Barcolo, an fKUlmc! pup,lh excedant quin gellCo~ folidos.& runc pro~dac § tH/Dm dmo: mfra
vero Illam fu mnl am proccdae I.INJ dandJ. qua(i iure Magifhaeus
eompccar per §. nos AMW". InJl. de lAI/il. IlIt. &: JJlllle (CncCncll
rdidem 5crib magis communiecr.
Ego auce m Icillper exinlmaui iIla duo Vlpiani re(ponfa 11011 J
cOlltradlccrc: fcd vnum per aliud exp ljc~n & declarari dcberc,
iuxra rcgulam 1. 1/0" rjJ " 011#"' Jf. ,ù üg,b. vr dlnrnüè dicallllls,
liu e facultacc, pu pi IIi cxcedanc quingcntos (ohdos, liuc nOIl exccd,tIlr, ius dandi cutoees damm elfe olllnibus lvL1 ginraClbus
muni c'palibus, 110n iure Magllharus 1 vc nofl:ri cxifbmam: fed
Ilominanm & fpecialiccr 11 lege. Ilixea ecxaum /fi a. §. tuloris
datlo vbl nomioaClin dlcieO[ , dationcltt [lJ con compeccrc, non
raci one IIllpel i) vcl iuridlé\:ionis : f,cl qlJla IpcCIlhccr & nomlll .WIll fU Ie a Icgc, (cnacu[coni"ulco, vc\ PC111Çi pc mbunlln.
N ec hUIC IIlccrprceacioni concradlclt 1. 1. dt ofJic. etUS CIII. &. qlJa!
jbl rait glolT noranc commUl11tcr Scrlbentes , qui dl uuc Ilia
compt'c~rc IUre ~1Jglfl:rn cu s , qux mUllIctpahbus M~gllhaCl
b "~s rllCrlllU con dia ' neC COl1lJcrlo illa, qua: non fucrul1l IlIlJni Ip~hbu l 1vl ag lfl:ra ri[, u s co nce~ a, incclhgLltllrtnb ue.\ IpcClJh.
tcr mJlOl1b LISMagillracibus. Vilde am dano Cl\eollS no conurllit
G g gg 3
ID\lIl1Cipa
t
�r4
•
D. Fr.Je Clapcriis Traltatus
munip.llibus Magill:ratibus, aut li com petit I1ccdlè cil: iure MaglrtratllS cOI11~eecrc. Certum au tem cfl: iu s dandi wror 5, Magitl:raub.1I5 lllumClpahbtlS compct~rc, d.l.ùu di/nd,. [decm quando
pupt11t f.lcultatcs non exccdullt qUlllgelltos (ohdos, §'P(lllllflfll.
ln(f de AIlil.IIII.& Dodor.commUlmcr.Ergo [lltclU ilto calu iure
1I.tg.fl:r.l tll< compctcrc fatcri I1ccdlè cft
Fomllil11ul11 profc.:.lo & indJflolllbile ar"'lImcntUI11 li vera
en'ct ilbconclulio 'llll: in argulncnro a(s,,~itur pro ~a ·im.l,
vt omui.l qu.le compctu llt Magifl:r.mbus lllllMicip:dibus, C0111pee.me iure Magifl:r.ltus. Secl qUOlli ,ll1l faKI cft illa concl ulioJequicul' conclulioncm 'luoquc, 'lux ex illa infertul', e( c fal1.1111. N J.l~1 glolsa:11 d,ff. 1. 1. In verbo. qll,' vero illrt U!(.lgiJfr.,IIH.
if Je ~ffc:c'.I!J. c. qua 11II11inlr dia maxin.'a , non debct ira gcncrahtcratclp', v;: m\ul prorlus ccnlc:atm Ipecialirer e!re cOllcdrum
Magilh.ul~us nl·,micipahbus.Q.l:oniam (\Iiqua lU nt 'lu:!: lex (pcCI aliter coucditr 1\l1'; .Vcrulll dt, 'lU ad rcgularirer & communi_
ter compctullt iure 1.1gdlrarus, qux municipahbus Magifhati.
bus fucrunt concclTa. Nam pauca (unt , 'lux Ipcciahrcr illis
fucnlllt rnbm.l: cùm 001 ia ferc lLIrc Maglll:ratllS IlIls competant.SJquldcm oultl cCl: t.lm generJ.lis regllb, 'lux in aliquo non
Vltlctur. hoc cCl: ,exceplionem aliquam patiatllr. Ideo glo(fa
& communls lel1tenn~ inrclltgi debct ICCUI1 !ÙI11 C.l qua: com1ll11l1iecr fillm, l.n",,, ad.etl.ifde leglbl/s. Non alllem irh gcncrallter, Vt 111 omlllbus cahbus lit perpetua, & in nullo varictllr.
Lex enim ralionequad.ll11 fpcchli, nOllnulla cOl1cellit fpec il litcr etIJll;'I MagiCl:rar~bL1l mun icipahbus:ficur if} 1.1. 1. 4· § dll,IS.ff.
de d,mm. mf vb, iullus dc cauendo in caufsa c12ml1l II1fcéti &
mimo ex primo deceeto mlll1lcipahbu~ Maglflrattbus, à pra:'torc morcuo,(pccl.lhrcr fuc:runt conccfsa:ficllt & c.wli..l relhtlltionis i~ lI11cgru m. m 1. fi". C. vbl & "pHd q:mn. & IliS dandi lutOres fu!t '1uoquc M;tg1l1ratibus munic'pabbus /"pecialiter mbutum,d.L.llu d.!nd,.lUlléb. 1. ",1110. §. tlltoris d,wo.if de 11I1d. qllarllm
vna pel' aliam inrerprer.ltllr & dcclarOlml'. Nam m el. §. fil/mi.
d.1I B. V Ipl;ln~ls allthor t1hu~ pi\ragraph,; ac crtam l./lu d,m",. gener~htCl & Indlltll1Llt, dcfinir , d:ltIoncm tLltori~ fpcc,~hrcr trIbUI a !cgc , Icnatufconf. vell Pnnclpc : nec d,ftlngu't , an CIcullarc~ pllpilli linr fupra ve\ infra qui\lgcnlo~ fohdus,' cl'go nec
nos dtfnl\gucrc JCbCIllUS, 1. dt pw/o..!l dt Pllb"c. m l'cm aif. '>td
g Il ra
.
De Imperio & Iurifdiél:.Collclufio 1 G.
ff
generalirer debemus illu §.:intelligcrc de qU2cumque tlltoris dariollc,fiue à Magi{h'aribus municipalibus, fl\\e à prxfidi aliis maioribus il1dicibus dctur , vt lit omlli ca(u (pecialircr ([ibuta, propter difpolitioné illius §. 1~loris d.,i,.& h:ic dcclarationcm kmit
glolf 11111. 1. i" verbo. dAre po/mtff. dUIII. 6- CHr.'. dM. quam Alb.
B.lld.CaCl:r.& ali) nOlllllllli fequlIntllr ~ approbant.
. ~ùd aurcm dado'! tutoris gCllcralitcr & in dill:inaè, Cpc- 4
clahrer mbuatur , volulr Bald. /II d.I. l .ill ver[ in glof!.gu" ,nC/pll,
I/OC eji. vbi firmat Dol1orcs dlccrc, d~tiol1em mtoris proptiè 10qucndo , non cITe milli iml'cri) , (cd cITe (pccialcm commiflioIlem faébm à Iegc, 'lUX cCl: Jlia& dlUcrfaJ mifto impcrio. Idem
P.l~l.dc Cath. ibi, li/lm·4.vtrfrrfpDmùD,fpui.1e hIC cafù tjI fouort
pllptll~Y/lm. Idem fClltit Joan . Fab. InJht. dt LAI/il. 11/1. in princip.
cDI.3. 111 vtrf!e. fld Id cI.,iIH. Hoc ctiam voluit & probat Fl1lgof.
ln 1.1. dt offie. (II/HIll. col.l.num. 13 .& 17, Hanc edam opinioncm
dcfcndlt Dcc. Ibldtm, III/m. 4 6. vt proculdubioCtr cOllcludclldUlll , d:ltio.ncm t.utoris. fauore, pl1pilli indill:inél:è &: gcneealiter, fpcclahrer fUlffc mburam a \cgc etiam Mag,ll:raubus mlll1icipalibus.
-----SYNMARJA CO NC LYSIO NIS
Decim"fix /.1 ,
IlIrid/C1iom C9ncrffi ve/ delr!!,ala p,iu,lIo, Irdnfil/nt omm/ia, jine
fjl/,bm Iurr[dléfro rxp!ic4,i 190n po[sir,' e/fi m.ior.! fnt txprrf
fis, alll.tllmus gmeris iurr[dilhDms, vc/ gr.!dl/!. & ql/Jrc, IIUmero 8.
2. 11Jcidtnter compellml mAiora exprt[sis.
3 b w{enler POltfll/dlx millDr o,dmJrÎlH , vr/ dt/eg./lus , afln ~'a
rdl.mlrs fDrqutre, d/ll ail.;! illos comm pro vrrir,,1e tYllm4tt,
(!fi pril1cip.lùer id "m po[slf.
4 l'roCllYûlor gcmrAlis ,pOltjl iN W'.fttflltl1lÎ.!1/J glmralis 1/JJllddti lA
f!art ,ql/~ ml'Iirunt fptcidlt fI1andAIU/'H.
Q I"dex minor vI! dt/(gaflls , non pOltjl plEn,1 cDrptr41i comm nUIIlios vrl o;eC/jlores, 1"i C,!UffiS inffrllélas lis A/pm aJfilIImml.
1
& q/MYe.
7 Rifcmi/I(I Pri"cipi, non 1I'4nflulIl
incidmler ,fid fprciale
6- IXtrtlll/III.
�·,.6
n.Fr.de Claperiis Traaatu'S
prtJ1ùm reql/imnt mdnddilim.
.
Il IlIrifdiElio Ecclifraflica 11011 venit i"cidenter Ad r4lJffim fic/d"ru
flri.
CON C L V S 1 0
1
D E C l MAS EX T A.
Andat:l IuriCdifrione limplici , el':Il1Ccuoc m~
iora expl'eCs is, ctiam aleerius generis vcl gras, line quibus iuriCdifrio explicari non pof,' t. qllod ordinaria iuriCdiaione concc!là
rtl llico magistprocederc defcndc\1lllS.
Hzc concllllio pl'obaeur t ex 1.
dr ill
GlI"~C t1i. omnil/m iudic. vbi generaliecr & inddinieè ac pel' modllm regllix dicitur, ci cui iuriCdlfrio data efl:, ca
cen(cri concdlà, fine qnibus iuri(difrio daea explic.ui non pof.
fie.qua: dl(poGtio (ecundllm communcm inccllefru,habee locum
t:l inl\1dlcc de1egam, quàm in ordinario. al' di(politio Illilis Icgis
non dLltin!1llie,an fioc maiora cxprefsis,aut alecrius iuridifrionlS,
prout Bor~lus ibi voluir dlfl:in guerc: crgo nec 110S di!\:ingucrc
debemus,l.de p~etiD Ide Pl/bUn ré "a.& ratio àIurccorulco ibi expreffa,includir omnia indcnmeè,Gne quibus iuri(difrio cxplicari
non polTir: liue m;liora Gne, & alrerius ge neris iuri(difrionis v:1
gradus.O.!!:inimè in d.t.l.illa qua: inrelligul1tlJr r~ C1rè conec!\2,
ncce/fe cft ellè aleerius gcncns iutlCdiétionis, vel gradus: qu~m
fil' cauCa delcgaea, vcl iuriCdlétio d:lra. quoniam concel!a iurif·
diétione fimplic i ~ Pricipc, omnia qua: fum iuri(dittlOllis lim·
plicis ex hac concclTionc ,cxpre(sè rran(elll1t: non aurem. fubin~
tclligllocur, Ccd exprimullt ll r cxpre/fa vollintare & PnllCIpah
difpoGtlone. Ideo Ina 'lUX l'aCHe intelligulltur concelEl, quo.
nbm fille i1Iis dat:! iun fdlùlO vcl J degara, explicari 110n polfet,
fum alterilll gencris IUrt(dl ...1:ioni ~ , 'luàm fit illa 'lU:!: datllr aut
dclc!1:tcu r illlïfdié\1O alioql1l11 non t01.cltè acccderem, Ccd expre(se diccrc otllt conccllà. ldeo VCl1 ll1nr criam maiora expreffis,
cru unr a!rcrius gencns illl i(diétlOnis vcl grndus. quam conclu·
fionem dcfcndir gcncra!Jter procedere Phil. Dcc. in d. t. 1. nu""
16.& 17 pro 'lua allegat rext.illl.2. .c.de reb. credit. l'cr 'lllcm Barrolu s ibi , voluir arb itrurn polfc incidcnrer cogno(ccrc de co
quod principaliccr nOI1 po(fcc. Addc ccxc. III Cilp pr<flcrea. cap.fof
pieiMU
2..1
De Imperio Ill lurifdiét.ConcluUo 16.
17
picionù.& C.lX ll/em, d(D[je. dr!rg.ti. Vbi generaliùs & exprèî-fiùs hoc dcciditur. ~a: conclulio multis iunbus & racion!bus connrll1arur.
l'rimùm ex rcgl1la 1. 'II/Drin. C. de i/ldiciil.I.I. C. dt ,rdw iu •
d·c. qua: iura volllnt, eum qui ex iuri(diébone ordinaria vcl
d... legara, de c'Iulra tlmphcis iurifdlûionis cognorcit: fi qu.cfilO fl:.ltllS II1cllLlr , polfe incidenter cogno(ccre cl. Illa, cdi
p incil'aliter non pofi'ct:qLloniam, de iIIa cogn(l(c ret, nOI\
polTee cau/fam millorcm iudicarc. & lic ttanfcunr maJOra ex!
p l ITis. Sic criam qU3ndo ciuilis incidir in crimlllalcrn . VI' not.
Bare ml.interdllm.l. §. qui furtm.ffdr furtil. & Paul. de canro ln
1[olrm/IJ.§.I,arunw/alir.fdr iHdtc. igilur venium maiora explef·
fis alterim generis vd gradus.
SCCllndè probacur ha:c conc1uÎlo ex I.f. §ftn. & l.ftn dr of!ie.
eiU4 CUI vbi mandata IlIrifdll.'tione priuato, imperium quod non
cfl: mcrum ,mandatllm eriam videtur. & Î1c impcrium qllod cohxrer iUli[dlaioni.
T crtiè prob~rur ex
vero ignoti. in aulhent. dt t1hb. & 1
in t.nHlIllm. C. dr /1hb. vbi incidel1tcr porell ordinariul vel ddegaeus , rcCtcs vaClll~ntes corquere, aur aliâs coerccrc pro vc·
ritarc cruenda, cru principahtcr non pofsir. Probarur etiam hzc
conclulio ill l.Jiil.lb/, velm ,rlm j}tcicb. inciJtrit qll~daln tJlI.tjhHtjitlitioniJ.c.vbi & apl/d qlle11l.& in e.pen.de r1ht.;" inleg. 111 qutbus
iuriblls,MJgifl:r ~tuS munjcipalcs, porfUnt incidenter cognofccre d e c~ lI/fa refl:irmionis iIl il1tcgwm:licèr lit mifii Jmp<:ri ) ' 1. r4
'111«. §. MiI:{,1jr.r .ffJd mUllmp.
~arrè à fimdl hoc t probarur : qlloniam procuraror gene ".
ralis in Gon[cqucmiam g~nerahs mandati, & velur incidenter,
pote!\: ca qua: reql\irullt fptclale mandatum agerc.nor. Bmolus
if, I.clun procur,ttor ff d( opml noui nnnciAII611r.& ml.mdr6ItJlII.f.dr
m,d;c7.Mdfbl/.r. q/ll dd 4grndllm . .le pmur4lDrlb.1t6 d. SIC quogue
procurator conC\lturUI ad cxtralUdlcialia, potefl: incidenr r nathre illdiciali~,qIl2ndo line lUis exrraiudlaha expcdtri non po(.
(cm.noc.Bcnolus tn I.non eogrndI111l.§.fi».ff. dt procurat. per Ilium
tCXt.
O.!!:lI1eè, qllolllam infl:iruto (CtllO hctcdc, tacitè inrcUigirut
d;\ta bbcrtas.ql1oniam line libcrrare infl:itutio (ffrQum habcre
non poOêr.prw.lrjl.dt IJmd.mjlwund.Et t,lmcn Iibmal pre'riG'
H hh h
uor
t
mu
t §.Ji
�fn
r.ILJ, Cl.lrniisTr~éhrl1s
linr cl\: omnihu rcbus, L.L,b~rf,tS. d~ rrg .wl'. & dl: inx(lim.lhilis,
/"J.'lllr.rlls.~.{i".dc puJirip', 7mb. Sicur edam cx {ola promllTlonc
VrULHum doris, ll1tclltgimr dom pr('lIntllio tacite faEl:J: quoni.lm linc dons proll1ll1ione , non pmefl: dotls vfura dcbcri,
vr Ilot. Bald. in /cg.t poJ! g/oJf.C.de dol pmmJf. Non mirum igitur , Ct iurldifrionc conccŒJ. vcl dckgat.l priuaro, vCl1lanr maiora cxpret1i~ alrenus genens illn{diél:iom~ vc\ gradus.
5
cc obfht conclulioni t 110rhx , B.lrroli confidcratlo in d.l.
1. .de !1IY/ 'd.om"'''''J iI.du.cui viCum C(~ ab[urdu 111, quod maior iuJ
n(diél:w & 110bi!tor . inc!tnct & (t'culac minori. Nam hoc faCIT l'.trlO IIlcidcnris:quoni:t111 .lcceffone & incidcmcr hum, proprer ClLlilCI11 iuri(dlél:iol1cm. quo Cartl accefforium [cq\lirur&
•dlllll11t n.ltul'am (ni plll1CJp.llts, nec propTlJm rcrincr, c.•cCff
Ioriml/. de rrg. IUr. & 1. cùm prinCIp/du. de reg. ium. q\1afi 111 vnllm eOrpt.5 comp,laUl11, arg. /cg.mm 'l'" >fin & /. rcrum nnHI.r". fi dc 'l./i' 'dplon. vbl res mobllis acccdcns immoblli p~r
dlc prOrri.lm narur:\ln, alll,mcl1S rci IInmobllts (cui acCedlr)
11.trur:lm. ,deo non rr.\:[Cl'IbItlH ,velres mobdl s, rrîenmo : [cd dccennlO , vr iml110blhs. Slqllldcm accdloriu m amlrtic propri.lm n:tnlr.ml , vr (um.lt ahen:lm, CIl1S Cclltcct cui acccdlr, \'t
Vl1J
& e.ldcl1l rc~ ccn(carur prinCipale & cius :J.cceflorll1m, b,,1 oc.
•
llngllI21l1Inc.pcmtlt. In 7mb. lIJC/dul/Cr. dt rufll. In il1tr~r. vbi
.
~
hoc notant Scnbenres. Scd conclufioncm nol\:r:1m former
0pi'ugn2r tcxt. III §.fi vero rtt,{m.il171rrJ.li darus lit ab aliguo .ldmll1inr3tore, a~ Ilium rCl'lLl11ClarC, àquo d.HI1S cl\:,vr c\educaru[
ab illo corpora!trcr : hoc en per cît:1t10nCOl rcalcm. IglTLlr delegarm non potd~ lbi incidcnter iuberc pcr[onam capI, vt cxl\lbc:u\J[; fcd de\eganri rCllllnciarc deber, vt hoc faclar. fal[um ergo crt quod d'Cebam\lS III dclcg:!tum rmnfirc 0\l1l1i2 fincquibu, ,;le pr.dcm!l1 maiora. Rimlnald. In d.l. 2.. de IIIY/Id.omJIIllm
/114/C.col. 10. dlcir [peci:!h lure hoc fuifT'e lbl conlltrurum, proprer (bgnlrarcm homillis , C\1iUI r;!tlonc multa lingul.tri' lure
[unr eonn,rur.l,l ",i! jJim? jfde .tdd. cdla. 1. In pfC/ldllT. [n'El de 'f.'fi". Nam Clratlo r~ali ~ rc[plclr pcr[onalll , & Clrc.l humil1ls corpm cxrltcltur.& fpcCiclll quandal1l [erulrUtl5 habct ; ÔL.li\.l11emo non rr,tnlil.pr:dè:rrim in dam llldicc ,de quo proprt(~ loqlli.
tur I\le textll>: cUl1lno(l:ra conclufJo loquarur in mandata iurdJi
De Imperio & !ul'lfdia. COllt1ufio H;.
59
ri[dtél:ionc priulw ; quoniam 111ulra rranfcunt cnm vniucrfitate,qua: particularirer tranCire non poffunr, /.qudamff. de dC?"IT.
Ter,domi. L. 1"i" pmnde ff ad TrebcU. & in mandaro gcncrali lanor
dcprchendirur vo!tll1tas,quàm ln particul.ui.
" RnrrlllU allegarur Hic rcxtus in d. §.fi vero. cri am in co , Qued
Scribcntc, volum ex 1\10 tcxru , dc\egarum non polrc mitt.:rc
in poffdlioncm cauflà l'Cl cOIl[cruand:t:, quod cil mlll:i Ilnpen):
& ldeo non tr.tnlit delcgara iuriCd,ébone. Sed i\lud non benè
eolligirur ex iIIo rexru, qLlla boc ddcgaro ibi non prohibcrur,
Ccd poriùs permi[[irur,prou~Decius rcétè pcrpcndcndo animad.
\Ienit in d.l.2..
Conclufioni Ilollrx aducr[ari vîdcrur §.fiwro ignoti. in al/d, .
d~ tefftb. vbi delcgatus nOll porell eti21n inCldcl\rcr,rllrqucre rc(les ignores v.lcil\:J.ntcs. Scd i1\ud ibl non ea rationc connngît, 'Juod 11nt maiora exprcflis: [cd qUia dclc!Çltus 'erar in vna
c.lUfla , ideo non babebat applritorc~, pCt 'luos pOrr~t tor'luerc
,>;acillanrcs (cnes. ldeo 11l1plorar prxfidis auxl!tum , vt lllos
torqncar. {jClIt Ecclcfilfhcus brachlUm [eculalc, c. !.dt ~ffC/Dor
dmofYlJ.& huic ICnrClltlX JCCed,t Fulgof.m d, L. dlccr Rilninald.
lbl difl"cnri.lt.
Huic criam cOlldufioni t conrrad,cere vlderur l.z. c. d(JP~r, 6
1,,[. vbi minor ludc" vel dd:gJrus, non porell ll1cidcntcr pœna
corpor.tlt coercer l1unCIOS vd exccurorcs, qui C.O:lucrum infiruéhs caullas cis 2lferrc.fcd rcfcrrc .ld maiores iudlCl·ç dcbcr,
qui eos CXllallt lDllml, \' t pœnas Inam :Qrporalc~,Sc<j Clllùll1 rer
mmirur dclcgaro lbi COI multarC,vC<jlH: ad ms rohdo ,& rcmo\Jerc ndnelOS ab CXCelltlOIlC; fcd maimes pœlus imponerc corpo raies ,nec mlllOl' Illd,X, ncc de\cgarus poffunr. on qUldem
ca r.wone, quàd 1I1C1dc11tcr non poflinr rn'aiora exprcllis. [cd
qllia m ".I.I-.co~rcltlo non erar lbi l1ccef[1ria, ad explicanonrm'
eau{fx dclcg.UI.Slquldem, Cine illa punJTlollc rardlratis, potUlc
llldcx ordll1arills vc\ dclegarus proccder~ in cau [sa delrg2t.l , vc\ ordll1:lTl.1. quonia111' cocrcitl!1 corporalis,dc qua lbl , non
crac llecl-[s .tl l~ pro cxpitcaflonc ciullis caufla: delcgata:. nec incidcnrcr fic .ld !lIJm callf,am:lCd VI eXCC\lToru mallti~ (qui cc[[1llcra nt lI1flrlléhl11 C311(sam I\ldici aftèuc)punirecur;& priTlCiplllltcr lit ad vindl':bm pllbhcJnt & cil: meri lmpcri) : cùm
coerclClO 'lUX incldencel lit, pertlneat ad pliuaram c3\1fsx vtiH hh h 1
htarcm
ue
�60
D.Fr.de Cl.'pcrii ' Traélatus
liratem .d.§fl vero Ignol/.vt (cmit Rim,nald.ill d. 1. 2.. cd 8. Igirut'
coerclCio corporalis ibi nOIl ee:lt nece{faria) ad explicacioncm
iuriCdiélionis. & lic merito non tranlit.Sicut & in 1.1. §.jôlenf. dt
<lf fc. p'''! vrb. vbi ludex infcnor, qui non haber merum impeeium , cogitur ad pr:rfeél:ulll vrbi rcmittcre tllcores vel curatoces, qui malè in curc!.t vcl cura ver(lti , grauiori animaduerlionc
ind' ge nt, qUllll vtl'uifÎci.u CI S Cufpeél:orum infamia. quoniam
cocrcirio non crat ib, in cldcns,.lllt incidenter ncce{faria pro explicarion.: ciuili s c.lull"x. Sed ad vindiél:am crimlllis publicam
pnncipalirer interponebatllC, nec venicbat incidenter propret
iurifdlélloncm. NOIl micum , li cogi rur rcmittcre ad prxfcél:um
vrbi:cùm minor iudex no nlllbe:lr impcrium. Ha:c no!ha con7 clulio , t vr incidenter tranfeant mai ora exprdfis> fallit III his
qua: funt Principi refcruar:!. quoniamilla Îtl dubio nOIl inrcllig UlHur racirè co ncdlà , fed requi ru nt fpeclalem notam, &. volunt:lrem expre{fam Pnnci pis, nec tranfcunr in cidenter. ira ling ularitcr limitat Panormit.trI c~p.prHdt11li,m/.i1J §,foXl4m.num'4.in
VI rfiCl/ I.11I prLdic1ù.& l X Uxtfl mt.. b. de offc. il/dlc. dd tg. & probat
c.qllod translatlom m.de ofJic.lcgat.
8
Secundo etiam ~ linuratllt qu ando ill a qua: incidcnrer veniunt,erant fori Eccldia(tici:quia illa nunqu am rran(eullt incidenter ad cau{f.l.m (eculari s fo ri, Ci/pit. lator. 1"/Jly Jifll legllÎmi. c.
tlu.dt proeurator.l.~mni innol;a/tont.c. de Eptfc;p. 6- clmc. & tcnclH
Oilll1CS Serib.cam iuris ciuilis quàm POntl ncl)-
SV MM A RI A CO N CLVSIO N I S
Dtcim~ftplim<f.
, Re/ltllllloin m/tgrum occup_" primll fll gradllm mijli imprri). Et 1114
ratlont .
1 RcjhtuJ/onts il'l I11 ftgrllm ill CA/IÎt/ft/(f< PrlRap! concrdit ptrcancdl'Irll'm:vd ptocanC(lIdrios I II PrOIlI1lCltf.
J 01i[~(1r Im/n'I) 1/1" {lml canif, qu.• in.fècul1do gr,dll "PO/l ",11111'.&
'lUit m l 11+
DE
Dc Imperio & Iurirdiét. ConcluGo '7.
DE
GRADIBVS
61
tMISTI
Imp'rij.
CON CL V S 10
D E C l MAS EP Tl M A.
Aunàs mifH impcrij,tribm gradiblls di!\nbuendas teél:iùs qllam fex gradibus cenCemus.
Vr in primo gl'adll tcolloccnrur caulfx 1
Offines rdliwrionis in inrcgrull1, fiue à miIlore vigll1tiqllinque annis pctanrur, & cx
q1l3eumquc eau{fa rdHlutio ponulcrur,ad\IC f\ll ~ re m iud, catam , vel comraél:lIm, dotent , donationcm,
rran (]atlo ncl11 , (olulloncm , prxrcriptioncm, aur proprcr altam
c.llJflàm qu ia omni s in imegrum Ic!\imtio dl mdlt Impcri), &:
malor ibus lu diCl bllSiure Dlgclrorum fpcciahr cl fuit tnbuta,l.ea
'J1I.t.Jf. .,d N/II1JÎClpal. Iicct lu!1:tniani èon!brutione, magdl:raribus
m LI nieipaliblls co mpetat,de qua Ilf Ij.e. vbi 6- 'p,.d quem cogni/io
in JnI ~'<Y.r((hllll . ag," Ilr. vbi pon glo.dcclarant Scribcnrcs.Sed nos
illn fd, éb oll is nanlram ill.un pcrquirimus & inllcfl-igamu s, qll:t
fu, t tl. l1J po nbus 1Llrecon(ulrorum, & ante luniniani Imperatoris
confl:icu rJon cs:fiquidcm rune alla fuit, qU l m nunc forma & naru s i u ri (~l,Cl:loI1 1 ,: ll a m mulra innouauir Iuninianus fui s cou f!J rul'i on ihus &. ' oLlcllis. Scd nos in primo gradu ideo in Incegru rc(ti ru rioncs rc polHmu\: quoni am pCI cas, ex iunis C:lu!lis mamribm, v( 1 Il1l1lorrblll,aducr(ùl fummum & rigorofum ius (ueelll'ricur ,,-:: d fpcnr.1w r, & rc(plcn dct ln hls rcltitutionibLll qua:dam
m aidr..~ IlId'CII &.: qua li .hfolnra porCnlS ecnlltur.vr merirà occLlper l',,nll·n. ,~r .. dum. '\!arnqllc (am magna in his rcfl:iwrioll ibus :~" 1plt'irnr ",.dcf}", Vt Ilcmo ill GaWJ,n ifi t 'pfè gralli!limlls L
Rex, pcr , lUS Ca ned l.lriuIIl, aur Proc,lIleelb rlU m ill prouilleiis,
pOml ln ,mc ,;rum relhrIlCfl,".
Sec undo ),:r Iduloeaml1~ t cas cau([ls, in qllihus ililfus de ca 3
llcn tl o pLêr .1. fhpLll.tr"'Il~ .•lu r dt· poflidcll do bona rel (eruand.l:"lLlt Jom fè ru.lndx.Jur IC~.1ror:l m (c rll~ n (lorll eJufl't, principal icer in iudlCI" p"fl:uIJtllr. Ex qu ibm mi!lio in po(lèlTiollcm
[ubf'c'lu lcur 'lduc rrùs clt,\}ui prxlOm il! ffu i rcouir obculre. quoH hh h J
IIÏJIIl
�De Impcrio & luriCdia. Conclur.o 18.
6~
De Fr.dc Claperiis Tratbrus
niam hx clulre (um mifli lin peri) , & (pccialICer rnbutx illlltcibus maior! bus,l. II/brrr (alarr.jf dr irmfd. omnillm irldlC.l. ca 1'u
flad nlllnic.vbi nor,mt Scribclltcs ideo in hoc (ecundo gradl cas
IOCJI1l11S.
4 Terrio gr~du t apponi debcl1t C:lU(JX, quibllS ob l'ci COIltUmJ.ciam nccdfc dl: Illdiccm pcrllcnil'c ad prtlnum & (cclIndum dccrctlllll : hoc dl, ad coJfriollem ex cdlél:O, 1. f'ulC/mlll.§.
1 1"lblll rx c'III/li! in poffiJfrl~tllr. qua: COJério mitlionis in po.lr C·
{ionem, r.lIn ex primo quam fccundo dl!crcro) cO: ml.O:I lm·
pert/.Ve poIl: B.lrrolum vollll\t Scribcntcs commul:ltel' ln d,él.l.
if/brrr C.tllcrr.nIl/11. 3. Alcxand. &: lar. Ibl n/l1uero 10. Cf II. P,lUI. de
Caltr.ln Ifji"Ù., §Ji!lllw.llllm., 4.& cfi: communls opinio,ut artdbrur !a(m d/ff.i./Ilbrrr callrY(. nll/'1'J. (o. & IlltiC (emcnria; mini·
mè conrradlClt,quod iure DlgeO:orum MdgiO:rarus municipales
po{funr etiam Juberc Vt ClUCJrUr prx;oria tlipulationc '. 1. 1. de
d.,mno mftc1. Na 'u IlIrdingulJri id a prxtorc conO:lntl I~ecdre
tùit) qUIJ. res d \mni IIlfc:frl celcrimtcm ddidcrat, & pcnclllora
crat dibtio, vr necc(J"c fLlcrit munlcipahblls MJgdhanbus hoc
e[\am commlrecre.vr nominanm dicltllC in 1110 rcxflI,& fcquunrur vnanimlrcrScribemes.Et C.ltÎ.IS IÎnguldl'cs lion (Lint tr.1hcnd,
in conr._qucnriam 1''1 .. ,d vero (Onlr.ljfdr Irglb.cùm lCgUIa Ut COll·
Hartol .
DE SlMPLICI IVRISDICTIONE
------------SVMMARIA
CONCLVSIOl\'I S
J)Uimofolllll/of.
"
Illr1dlllionts Jimplim (Ommllntl drJillillO rtprobalttr
2. Dr[,~~rr (1I1iffu,tfl lurifdlll/onlJJimplf(iJ propY/llm.
3 lllr1dl1l19Ji'"p'cx.td pYlUdl.tm, & Jd p:/bltc.lm 1".mdoqllc rxp"
dl/llr vlllll,t/rm,
4 IllTlfdlBionisJirnplicis ml/a & vera drJintli~.
S 11/re Mi/gif/rallll fjl/.fWIjf.t compe/a"l.
l
CON
CONCLVSIO
63
DECIMAOCTAVA.
Implicis Iurirdié.1:iollis dcnllitionc Bmoli
& cOl11ll1uni reieé.1:~: 1105 veram ddinitio
ncm III 1l0LIam dabimus.
Perrus & BarrolllS t hîc dcfinium Imir- r
ti-f
"
fiImp l'Iccm, CCI
Ili '11 am, qua: 0 f•
~, 1 \)\~1
~
ri!'dlulOllcm
'~,
(""
fioo iudlcis mcrcenario expedltllt, pnua,~
tJm l'clpicicnrem vtilirarcm : quam dcnO!
t1011CIll !è<]l\ll\1ClIf Scribclltcs communiter. Scd non aducrCUllt
t.wei p.HI''' quod hac dclillltlonc magis ollicium iudlcil ( quou
in ~au & l xcrcino IIlf1fdlé.1:ionis verratur ) dcrcribunr , qlÙI;\
dcliniallt lil11pltccm iuordié.1:iollem, '1\lX 111 Il.\bl[\\ & abltrJél:o
confi n lr. PrxtCl'ca co[\\m dcfillloo imphclt conrradiél:\Oncm,
c\lIn o tli cium iudlCl1 nullam pra:rllpponJe oblig.ltioncm :fed
lilt cOlHr.1dlc~r, I.qui ptycolllljimtm.§.f"fJ. dr ,,1/011. rmll.noratur
III I. .f.c. :!, pnJiI. D~ III 1. !2!!.mltlJ 01fulills. de amlll.hg. Sed cum {im·
plcx iuqlJlctlo prindpaltrcr vcrlctllt circa .cauffas , qux iurc
obligatlol1ls per ~é.1:ioncs cxpedlUnrur 111 IUdJCIQ, vt omncl
volum port Petr. & Bart. III d.I.lmplTlllm. ergo non oiii cio iudi·
CIS !imple,; inrildlél:io excrccrur, Icd lure aél:ionis. Si crgo non
officio IlldlClS cxpeditur fimplcx lurifdié.1:io: igirur ncc merce·
n.uio.N.lm remoro gcncr~,omnes cius IpcCles remoucri quoquc
I~ccc!fc cft, l.lJuld tdTllm .§.Ji inttr IfII!",n.f!dtllgat,j. .
.
Acccdir Iloftrx (cmcntlx, t quod delegarc caulhs, aut lU, t
dlccm dJl'c , dl: lurilèhJ:IOllis IÎmplicis, d.l. Imperil/m. In jim. &
\'elum omlll's ScribclUcs ibl, imo cft proprium illtirdlél:loilis
jlilllpl icis li Accnrlio crCdtnlllS,m l.I. I/1 :s!of ln ",·erb.bOllown. 6~
n 1. ,~brr i' '" /lmfJ. om/l!I/11/l11d/ c. rcd delcgatio non cxpeJitut
offiLie ill dl(l\ m 'rccllirio,quoIll3m llullJ aéhonc pct\Cl!rdclc)
garll': lltc r" rc!! lud,·x (ogl .1.1 parm poltulanoncllI c:,ul!am dck ~~ :, r'; ' I;'J ..: r·'rum IplllltC f:\CIr, &. ex: mer" tius OfflCIO, quod
1pli r. t·i ,Ir ' 1'1 _! 1.\11 q u" t1llulli .1él:io'1l krll it.1lIr f.Jnlltl.îtur. El go
non cm ,klc'6:H le lUI di.kl:t ùlll \ fill1l'ltcis, li v LI fir comOlUIlI5
dclil1lt1 C".
Prn ... n .1 1; l' n' Ill' t fillli,lcx illrtfold:io, ad {obm priu.ltil'Cl- j
lir.ltl·\l1 l' l" dl.llllt: cr~n .I, hunes p"pubrcs, lj'u: III Pllbhcutn
dcLru llC 1'0 11 n I \lH ri I1lrlici , lurifdldlunis ,contra commllllem
I
cn
�64
D. Fr. de ClJpcriis Tral'lacus
Scn bentium r. I1tcnri.101.fi ql1idé cond icio ex Iegc agraria de cer·
lillno m to,q ua: in tÜ , qui dolo nlllo tcrminos Cqo loco mou lt,
pœn.lIl1 qUlIlqllngiur.l aurc rUI11 in pl1blicllln dare il1bct, pro
']l1ollbct tcrmlllo O1oto,& ln publicul11 clefCIr:quia dl: popubm,
\/r lhi dlclcur. ic cti:lm /N 1.lrgr C&rnd',t.§..fi If. .ldSJII.rn. aduersùs
cum,q"l onrra cdlllllIl1 r.\blllJ.s tdl:am(!lJ[1 .\pcrult,pOpl1lam a·
lbo conllitura cfl:: uius pœn.t cel1l Un1 aUI'.:orum cll, ex bonis
damn.1ti cx{olu cnd.I:& l'.\1'~ climidia aG\:ol i datur,& :llr~ ra dllllldia ln publicl\ dcfcrtllr, Sic qnoqlle aél:lOl\cs,qU.tS fiCcus, vcl Eccleu.\ moutnr, non ad priu;tram vrilicatcm : {cd a Ill'lius EcclcUa', nici , aut rdl'u bbcx vtllitarcm prinel pabter mOlltntllt, non
erum IgltUt iunlolél:ionis linlplJcis hx aéboncs, CÙII1 ad publi.
cam & non ad priu:\calll:principalitcr l'errine:Ult vClliratcn1: aut,
.fi {unt tUrJCùlCllonis limplicis, manca erit & impcrfcél:a Bartoli
denn itio. Adde quod accuCatio crimlOls,quam con(l:ar ex corn·
ml1ni {cmcl1tla e(lc mcri impctlj,:mamcn officlO llIdlC1S mcrcenario xl'cditur,ve {u pc 1'1 ÙS iJm docuimlls,În 'I. .(onc!"fom.nllm,l,.
Enr ergo umphcls ll1tl(dtél:lonis,llon autc01 mctllmpcfI),li vera
lit dcfinleio Barroli:qllod pror{Lh ab(u[durn dl: & faICum.\
4 Rei cél:J Ig1tllr t defininonc Barroli,llos limphccm iurifdi':ho·
nem ita ddiniuimus , vt lie iun{dl[tio ciullis m.\li lInpc[io accc·
dens, 'ure magi(l:ratLls compcrens. Hzc dcfillitio con(lat gcnrrc
& dJ!rc re l1tia .fl"'fdIEh~ gcnus e(l:,quod p[;edicamr de im pe[io &
iutl(dlél:lone fimplici , ac cti:Ul1 de quarra (pecle ILHlfùi[tionis,
& de hoc genetc 10qUltut rubnca dt itmfdlcltoJu omll/llm /1/ d/(/(m, DdferelltJa alltem lur1dlc7,o WHIIS , qua merllm imr~
rium rcmounur'J fimpltci iU[J{didlOne, 'lux c(l: omnlllO (1'
uilis:cùm 111[JCdiél:iomeri m\peri) li e rota criminahs, d.l.ll1Iptrmm, A Im(lo :lUrcm impcrio diil:ingu1tLlr hxc lutlCdl[ttO Cim·
plex ,qul.lll11l'c[io non inc(l: ha:c limplex ll1rifd,ètlo .:l1I! dll :te·
cedlt, vcl milcerur:fed (l:at pcc fc nulh lInl'cn<l acœdclls. crara·
[U[ autcm a quarta Cpecle IlJtlfdtél:lonis. quolllam limplc:x iu.
rifdl[tio tu[e magl(l:r:ltlls comperir : illa aurem quarra lllrifdi·
él:ionis (pecies fpccl.\btc[ fcrnre[ mbui[ut, vt fuo loco o(l:en.
demus: & Cjllod ûmplcx iuriCdillio imc maglrharus eompcm
propat tcxr.in t. 1. de offc, tlUd Cl/i. vbi mandata iunCdlél:lonc, ca
qua: lure maglrharus compernnr, rranCCllllt in delcgatum. Ccd
i Ib,qux CpcClalitcr tribllUl1tut,nOn tranfeunr,ncc hoc mandata
corn
.
D~ JIlll'CllO 1\.. IUlIf.liét, COllcluCio 18
6r
contincntur : C1Ull nOIl fint !1mpllcis iurifdtéliollls , nec Cim·
l'bciter conct(la magiO:ranbus : Ccd fpccialncr & III rnullc.
gllltn, vt voillm B.mhol. :Bald, Alcxand. CaO:rtl1, Roman.
laC & eommU:lltcr ScribcIHcs ibi. qllod ctilm probatll[ tX
illo tcXtU /1J 'ImfiCllr. (hm alllrr /lmfd,ûlo à pOlûl411 dtm4ndtIlIr.vbl glofrlll vc 1bo, [lIr1d/{f/~ iIHClhglt de HIa lurifdl1bonc ,qu~
compctit iure Magilhatusl, qua: glofij ab omnlbusScnbentibus
approbatur,Prob.ltut CtIam fddtm Itge. '/Icrfc. '/Itri", rJl mm lIIaio·
mm iJJrtjd,f!tQntm Cf",dcm lr<l1Jsfim :fid mmmwnpmum , 'luod lcgt
d,tlllr, non poffi Ir,mJire, Ecce quomodo ibi iuriCdiélio ponl[ll[ , &
in cota illa 1cgc, Vt Cpccics oppofiea iunfdifrioni Cpccinlitcr [J'J.
buta, Ideo acctpirur pro tUa. qua: iure magifl:ratllS compctlt.
Prob.ltLI[ etÎ.\m ex /, ml/ID, §, III/Dm dolllo,jf dt III le/. Vbi dano tu·
toris,llcqu~ Imperi) dl: ,CÙI11 coCrCitlOIlCI11 non habeat: nequc
imifdiElJOnis, qllOIlIol.!l1 ci foh competie, cui lex, {en3tL1fconful·
tu01, \/el Princep; (p~C1ahtcr concd1i" 'lux rarlo CxpteO·.l cO: III
t11e. §, vnde con:lll<11[ nccc(fJrlo,l\Infdléhollem fimphccm competcre lure nuglllrJtlll : ahoqulO ratio illa exprdfa,non tfltt bo·
na,& conc1udcllS. lec rCCJplclld~ glofi:r inccrprctatio Ibl ,qUia
yt: A mcll.llla dcl1:nllt rextum. ~ cam Cupcnùs 111 conclufione
vndccima rcprobaulnlus , pcr rationes, quas hic non rcpero,
~ o d iunlJl~l,o fimpkx iure Magif'ewus COl11pttJt, ctian' prob.mll·: ex co: qUIa huÎlII illliCdldlollis proprium eO: dcicgal't",
glo(f.l cOlllmunmr .\pprob.\tJ ln 1.1 ,/1} wrbo. bonofllm,jf dr Jvr{d.
OIlJHl/lltIl/ldlL ~ rrobatur ln d, l, imp,w!/I!. inj. CjUOlll,ltll ca qu,t
(pecialitcr à kgc. fcnJtlI(con(ulro l'cil Pnncipc tnbuulltur,non
ddcg.\ntul' ,1,1 .in fritlâp.ffdc o!}îr,tÎtu c.t.l.plam.C de ptd.lf/,md,c,&"
vbiquc not,ScnbClltCi.sequltlll cigo iuri[diél:iollcm (implJcem,
Cl\JU~ propriuJn cO: delcg.Hc, lure Magi(hatlls competCI~, quoJ
confit l11J.tur ex l, folu pr~lor. dt /Ii/'ifdl{l, omnll/m IHdlC, vbl pr.nor
[olet {ll.ll11 lurif'dlfrioncm oml\em mandare:crgo lurc MaglO:ra
tu comr_tit il1l'lf::lI.'1:lo.quoni.1I11 fi {pcciJlitcr cfict tributa, non
po(l'c:t l' I.tl11 manJ.lIe ( Vt dlé1:um e(l, ) & pondera rCXtllDl in eo
tILloc! tllcit ,m>gem lurtflv1totÏ(1II m.lnddrt, quoniJIU fcquitur e
hoc olllncm llIrlCdlé1:lOlIcm fil1lrlJccm compcccrc iur, Magifiratm : Cj lloniam qll i [otum dtcit , uihll excludlr, I,l/lltanlls.ff de
te!,.rl, 3.
~ t' • \Item cJ\Jlf.r t cl)lllpnam iure 1lagiO:tatllS , & 9Ul' 5
lIii
{pCC!
�66
D.FI.llc Cl.lpcrils Craébrus
Cpccialiecr Gor tributa:.dccLirat gluCin l.loin vcrb.Mugirfrütll1jf.de
offiClo tÎUJ C/û.quam CCqlHllltur S,m. B,lld. Alberic.Cal1:r.lar. Rom.
& communircr Scribcmcs.1icèr Raph.fulgoUllbnl i Cuo ingcnio
ab luc communi Ccneencia reccd:u,1'C nOllam adlhuat,quam ponit ln d.l.l.à n.l [.vf1l1e ad n. [7. cuius opinioncm Ccqllitur ibi DcCiU5, num. 41. & Alciae. p..r.,d6x.l,b. 1. capll. 1. C)uam opinioncm
eenet etiam ipfc FlllgofillS /Ill. Ît,bere. & 1111. 0l1.Igtjlr,tttbllJ.jf. de
tl/r{d.omml'''' IIIdlc.'::.ed qUI~ in iudlcando & conCult:lndo,à com·
muni & dill rccepea Cencc.:mia non cft reccd ndlll1l: vr cd am Ipfe
r 1Ilgof.tn d.1. l.t:ltetllt,merieo nos,quantum ad ca, qux iure Ma·
giflratllS compcwlltl, COmmlll1l Ccnccl1lix Jdhxu:mus, &illam
IcqUlmnr in luc concluiione.
~-----------------
SVUMAR!.!!
CONCLVSJONlS
Dtcim.tno11.t.
1
Llha rlCi l.WJfe vc/ fatlli , non
Ji. nlflmplicii ùmfd.[ff01lIJ , flle /IIrt
t.7,{agtjlr"ttu a!tqllo modo PbJfol/1 eompeurf:ideo miClII.r.itjlm.
710 BIIY/oh,1n §.vi>i dtcretllll1.1f.:!.
3 DeügdYt 110n pOI~(f w1fo jf.ltNi lIut ltbtrllltiJ. & dul,mllllr nOIlO
ftnl;, & intdü{fu teX/IlS it,lfl (l'eh ltbertllfcm.jf. de petit. 111red.
CONCLVSIO
DECIMANONA.
Inc primum gr:ldum Bartoli iimplicis iurif·
dié1:ionis iure rcprobamus.
B:1[(.in d.l.impmum.colfn. n.2. 4.con(Hruir
Ccx gradus iurifdlé1:1onis iimplicis.ln primo
collocat cau(fas ltbcr.lles,& Illgenuitans ,Ill
ltberriniraeis ,qua: Cune magni prxludicij.1ll
cognitionc:m illamm appcllar maxllnam Ill'
rifdJé1:lOnem. quoniam maximi Cunt prxilldlci) , & lure afrioms
expedluntur,§.pr.eiudicialfi.b;ft!!.de a[fion. At deporcatio ,relcgano & fimiha,q'lx Iicèt mutcl~t ftarum perCo\1::t , ramell quia iure
aé1:ionis nOI1 expedlllntur , meriro non pertinent ad bu nc gradll.
Subdlt n:molns,quod hxc maxima iurifdlé1:io,qua: in caufTis na·
tU & ltberaltbus vcr(arur,no porell: delegari:quia CpcclalitcrtrlbUltur
De Imperio & IlItifdiét.Conclufio 19.
67
buitllf ~ lcgc,fcnatu(con(ulto ,,,c! à Principe.H:rcnarrolul. cuius
Cenrentiam Alcx.FulgoClar.& Defr. communiter funt (equuti.
MOl1crnr Barcolus IBa ranone (o!ùm:quia officio mcrcenarto ad
priu.leam vrilitJtcm,cauffx (ramI & liberalcs expediumU[, Ideo
iilllplid~ Cum iunfdié1:lonis: quod (umum ex nmolt iurifdi[\toms ti111 pltCI detininonc, quam pro maxima habcnr.
Scd q"O)ll.UTI Ilbmt Banoli dennirioné optimo iurc (upcriùs 1
in pra:c demi conclufionc rcprobauimus, & docuimus iunfdié1:ionem Gmpliccm lurc Magilharus compctcrc,ideo no po(fUIlt
call(fx ([.\Cus & hberales !imphcls efiè iunfdifrionis: cu iure ma·
giftraws non cOl11peranc,fcd maioribus iudiclbus fpccialircr fine
tributx ,1. non dtflmgurmui. §. luliamu.ff.de mtpt.arbttr.in verjiC/ll.
quia[lllIor Itbtrwi< ejf,vI nJatom ù,dim habcre debw.Subdit pritte.
rea,qllod cadc'Ill dicenda funr,fiue de ingenuiracc,!iuc de libem·
niraee quxfl:io fit.& lbl gloffa ln wrb6.idem dtcenaum.hoc amphat
:Id ad(cnptitlOs & {imiles pcrfonas, de quanun naru qu~ntur,
per l.ne dlll/lul.c.de ,tgricol.& wrjil./tbr. Il. & dlCie hocfcruandum
in matri11101110~ ll1onachat;onc, & cOl1l1crfione, qlloniam 10 his,
quafi dc fl:.HII pCrlonJrum qu:rmllr, cujus iunfdllho ad malOrcs
indices pertinee ,1.1.C. vbt cJuJfrjf.rttu agI drbeJnI.& ln ljin.lod/TII
tiubt.in [/lib'1I1/b. vlrù", ,,{uJlIIJ il1gentlllJ fil,n Mm/Id '1u~Ylfllr,6-c.
& IJ/litumodlli/ei in proll/lmù apua (arum modera/oru ,vd ;,,/141 dl·
ma vrhe ttp/ld compnmlrJ m,Ix/mai /IId/fr! IxamindY/.& in 1.1.111jllr,
ibi,dum t,lImn,& de mgen/liwt 6- dl Ilberill/i/~1t ,frnfidri tpji dû.YdtCml. c.dr pul"". iudlC.
N cc hlllc f~l1tcnria.: t ,,\lus Sr:ribcmi~lm comradlne : [cd fc. l
quul1mr cam l'nanlmilcr.hcèe Barr tn I.me quicquam.§ . ~·b, dtcrefllm.colrn.I1 .S.dr ofJie. prJ(M( diO:inguit inter qmdhoné lIlgcnui.
utis & hbcrtinit.uis, hanc d'ccns , iure magtftrams compctcrc,
illam vero fpeci,lhtcr dlè criblltam : cûm tie magis ardua qOlm
c:lu(fa hbertinit3tts.Qllx ideo minoribus maginmibus fUIt COI1ccflà,I.I,lmdudl'm.C.vbi c"ufjl.lfUJ. At hane Barrolt dtlliné1:iollem
iure reprchcndlt Cure.i" d.l.imprri"WI.nuTllm I l f. quol1iam procur.. ror Cxraris vc1 rationalis, non fUI\{ de milloribus magiO:ra.
rI bus :cù m fi nt dari ni ml, Vt nUl1CU patim eenct bClIIl. !.Col. 4. /lH·
1/Icro 18 . .ir officio WI< eut. ~ Currius in loco iam dié1:o. & pro batur ctiam ex ordincticulorum magl!'tratllum,qui (1fadatim & or·
din.ltim ~ CllPcnllunnbllS pOllllntllt in Dlge!'tl~ Nam pra:fcs
llii ~
kpro
�6~
D.~"I
J
Trot,,1-.1WS
, 'pO 'tir.!tor C.d.1I 1 : '1Ul.\ ILllle d llilli nl,1 briln l',m u ntur p on
i"l'c(hbillllm magdh:uuum olli '11 &.: dlgllltJ.rç" vr dl!tgClltC!
adlH:I m.gl"tCm rl/br.de ofJ;, pr,<jiJ. 'on dl: ergo pcocu laror Ca:·
(m " vcl r,UiOl1J.1is ex 1l11t1onGm MJ.gtiirarlbm • lod ex nWllflbm, qu:bus (pccla!trcr conceirull1 cil: cogt1ofCcrc imcr fikllll1
&.: pllliltutn dl: C.111f1J IibcreiI1ir.1CIs, & iUII> p.ltronaru fi{u d, 1.
;,/mdld/lm. !teer c.Hlir, ing_ I1l\lraris COglJlllO CClam Incer lilCul1\
& prtu.lrum, IIiIS fuertt prolllbir,1. QI10111.1I11 1I1 ljl1xlttot1c !tblr,
flO".ms & (cl\lItl\ri ,iCml'cr Cxr:uis l'nll.ua rdulr.tr vtilim,
(.llrem raClone iuris l'arrOl1arll~ : quod Cx(:tr con(eqlli d ber, ,
ello quo 1non dcclarc[lIr (ert.lll : kd Ilbcrws C.rf.1ris. Nequc
ramus dl f:\l1or I!bCrtll1lrJrlS .1 rqllc Illgct1ulr.1tis. NOl1lgirur 1111mcnro ,1In:rulll mhlllrllr procur;lrori CxL\lI~ Ipc la-ltrC[:.llrcrum
vero 110mll1.lClm prolnbcrur, 1. fi p.my. c. ne de Jldlll difi/IJéI. Cl ln
d.l.',/Mdllt'II"'. qll.\: ir.! cil: IIltelltgcn(h Er luxr.] hallc dll\ll1t110nCI11 110fl:r.1tl1 Jebn Imtlltgl~' dec\.tr3rt rcXt-111 1. pmllrAlfrel. C. oÙ (.II~f!..Jl.II/1l. 11UI gelltr.tllrcr llc:-gae Ca:I.HIS prOC\1[1.[o,
rcm, l1:.um Clu(flm eX,lnllllarC (Joflc .qllonl.ll11 de CJulIJ flalus
illg.cmm.ltIs, non .1l1[C:-\l1 dl: Itbcrcllmacc cil: conll!nlClo dIa \Iltclhgcllda. clim de I1.1C conll!rucum Jie, procurarorcm CXflllS
'Ir, 115
poiTe cogno(cc:-re,tl.I.'<lmdurlIlHl.
3
Nec Iloll:ra concluliollcm oppugl(anr,quod C:lult. Il:atultpotell: deJegln, vr volule Rarr. per I\lU III rcXt.m (Ji q"'/ !,b,r/attln. cDI.
3.".8.dr pWI./'urdit.qlli allcgae !:tcob. A rcr.& Cynulll: qu05clil
reqUielU Fulgof.m dlél.lJi ']IIÙ llbertaum.Nam paCt ranro[um pa,mm dlcam,corum (enrcnoam cxprel1è J,lInnar eexe.1II I.~ .I/Jji
ne,C.de red.m.lu". vbl [Ill l'cramr cau lJas Ilbeml1lrarlS & tngenuit.leis nom 111 m\1l prohiber delcg.m. Nec ecxtln d.lJi ']"Û Itbrfwr.
~ pldl:/.,(t.: 111 l11aom ptob.1c COll! meénollé. i lbl !urecôlltlrus 10qUlcur in i";l quxltlOnc, IInado UcmlO l'cruo hcrcdl Cl! Itbcrtarc
illlttr\1to,fbrus quxfl:IO.1 filto exhercdaro moucbaeurl, qua qux{1:toné dltferre volcbar LtCillills,(ub prçrcxcu pcritlol1ls bcrldtra,
tl s,qua moucre vokbac pofr ql1inqllénltl,quo fi Itus (XhLr datus,
agcrc poro::l1: qucrela:ideo quçrcbalLlrtbl,an hoc prxtcxru,.poflèt
LiciniUS calla'am Ilbcralcm ml1:tClltJ111', in qUlllqu 1111111111 lbf·
fcrrc ?Rd'pondee lurccOllrulrus Ibl dllll1ln PJUlll refCnpliflcJU di'
CI , [ummarJnl cognofl;t ndum, 311 bOlla /ide id po!lular eur:
&Ii
De Illlp~rio & !lItlJ".1.Cullc!UÛO 19,
6?
~ fi depr hellJ,rit bot1.1 fi.le & linc c.1l'lmI1lJ pcmum , prxnitUcndUt11 Licinio mOOit:l1l11 rempu\ ad p 'tendu'll Imedlraccm,
inct.\ q 10'\ li \1011 fuent {llper pcritlonc h~rcJI['ltIS ContcnWlIll:
iube.lt llldlccn.l Ithcrtlris pmlbus [lm flll1gl. N.lm in illo textu,
C.lUI1:1 Itbcraltl cr.léhbarur ,coram ilio illdlcc COO1pctcmC Illius
cau nJ:,& pendent..: hoc iudiclO, vr ponù ilhus C.lltfl"O!: Itrcm dlfferre, volui e mOllcre al:tioJ1cll1 (uper peririonc hcreditdtls coram
alla iud iec Il1ll0rC •qui poterac JUbcrc magiflratum c.\lilf.1! !tber.llts morx N.lm aliud cil: iubere,aliud mandare vc\ dcl~garc, vt
dl Cie g:oil: ln 1.1I((l1wld."I(. In prim!? de Ilit. (} (/fr,r/. !ldt, f.1CÎC
reXI .lrJ §. & hoci1/ L. ycr,'on/à,;11 Jllliml/. vi mt/II ;lIdle. 0~ in d. I.fi
']IIIS ItbUlùltm. §.rIJû. ·[nII1.1 iglrur l.Jiqllis MrYIJ/(In. qllxnlo
plll1cip.llll , '1ua:decidiwt ibl, lu~c cm. An ItbcrJlc l'JdlCllllll
1.1'11 Illttt[lItllm, & co pcnd~nrcc(wam alio IUJICC . dtfl:èrri poC..
lir ln ljll III qllc 11111 10' prxrcxtll pcmlollil h~r(OJrattS, il11uinqll;:nlllul1ll1lollcndT ~ fillO exhereoaro coranl :lIto O1Jl0n indice '1t11! ql1a'f1:io d~ojdt[ur Ibl. cd ad qucm iudlCCln n.ullS
quxltto pcnincrce, 110n vcrrcbantr ibl in dublllm, mccrac de
h~c qm::lio mor,1 Ibi. Nam quxflio !tb ralis caufl'a: IJm pcndcbar cor.\ln Ii.lo iudlcc. Iraquc mcrito nO\1 dwdinlr ibl h.l'c
qll xf1:i,) : (cd r(mallee il1 dl(po(iu ne \lIlIS communis , iuxr.1
JloJ1:m 1. 1.In verb.b,tbwvnllfIrûfIl/r.C.deJ,mfEalif. cOI1]muni·
cer approbarJ. Sed ex dtfpofitlonc iuris CJulfa: !tbcralcs, vel1iber,
tinltatts Il1dc1cgablks (unr.dl[!.1.~ .C.I/( prd,m.judic.Sed illud iudi,
CIO meo dcecplt Barcolum. quia eXlflimauir cauOàs Itbminira,
ris compeeere lurc Maglflratlls , & polfe Idco dckgari. quod falrum elfe ex d.I.1.m,loifeflo dcpecbcl1dirur.
SII11I1Irlt nOI1 obll:,lt.quod apud pedancos iudiccs,hoc dl: de,
leg.lros, Itberrus potdt propter IIlgratltlldmis nuOàm, in {e(ui,
rurcm rcuocJrt,I.~.c.drilbcrtù & (DYu",ilbmÎ. NJm refpondemlll,ingrarlltbcrci odio,il1ud Ibl cUeconfllClltum:fcd JlOJllr,1Ïn
caul!: liber.lll,cuius maXlIl1US f.lUor , 1. /ibm#. de rrgl/I. il/Y. ve
propnos habca[ ludlces ,/.l1ol1 d'.flillglleml!1.§.ll/li,l/Il/!. domrl. ,IY'
bllr.6~ l. ~.In ~nr c.de prdJn.iJldlc
5\1: CCl~ll; IlOIl oppllgnar cOllclu!ionetn nonr,un, quod infctior IUJCX por"n inwlcnrcr cognorccrc de caun:1 [brus,l.quolils.
ffde ti/amis. 'luolltam illud lie Incidtllrcr, & ve cognorc.rt [311tlIrl) : non aut m iuoieat quxll:ionel1l Ibcus. nal11 perrinlt ~o
!ii1 3
oflicium
en
�70
D.Fr.de Cl.1penis Traél:.!tus
fficiulll iudicis., <lui de hcrcdll'are cogno(cil', vniucl'Cun inci·
dcncem <lux!lioncm 'lux in iudlCilllD dcducirur, examinare,fëd
nor: ll1dlCal'C quolll.lm non de ea, (ed de heredleate prolllllltl~l',
1.I.C.df ordmr (o!,lI/ftOIJ//7J1. i'luidc:m Illci denris quxlliollis lu ber
lLIdcx ponùs notiol1cm, quàm 11Iri(dl?{ionelll, 'lUOl1l1111 Je Jill
ClllCÙI11 cogno[Clr,fèd Ilon proiluilciac, vel iudlcae·d.l. 1. Sic 19i'
tur cog"icio [uper IIlCldcntl?t minori Illag,llrltll fJéb,noll pme
excepciol1cll1 rCI iudlcaex, tl coram (uo IlldlCC pl'lllclpahccrpo.
fit'a dcdllcarur. Vt Ilot. Call:rcn.iIJ d.f.1 .n. 2..
SYNMAlI.IYM CONCLI SIONIS
'/."gifim<t.
1
l'un.t pwml.,ri.t i» {md.lft/ln corpol'ts (ommllf .tfto,lIlY1[d/Cli6111!Jimpllc" 11011 rfl,& qI/if rdl/om.
CONCLVSIO
'.
VI G E SIM A.
Va erilll1 raCJonc t cOl'poris CI'l1CIJwm , ad
quclllllldices proprer (ClHCIlCIJ.111 iure atllo
nls l.tcarn, quando'll1c r crucllirc cogulll'ur,
ex Ill.! reguLl, ,,!Z~j 110111Jdbei /11 d!re,lu.lIlfJ COYf~rt,(jmplicis ll1r1[dlél:io Il IS ellê Ileglllllls.
llareolus ill (I.!. Impcrù.m. col. fn. n. 2. i fic
:tir, Sccundus gradus Illllfdlél:ioilis fimp!i
cis,concince rnaiorem.iuri/aiél:loncrn, qua: contilli t L11 C.1l1Ilil,I.1
'lu ibm vigorc fcmcmia: bex fuper allqlla 3\.1:10 Il e , rCrUCll1l1 PD(cll ad cruciarionem corporis: ex regula,qlll IlVl1 h.,bet fil 4:l'e ,/uJ/
in '°7.031'(.1. r .§.r :ffdt pœn/J ,& lqlliwmql/t.c. dt Fm [/lgÎt. Subdlt
pra:eerca Barroilis , quèd ha: cauCra: non poffllnc dclcgall. quoniam coercieio III corpus, non nantil' in dclegawm, 1. mmo pOff)
gl.rd/J. dt l'tg. III r. Scd pacc CIUS dlcarn , nOI1 poeell cius Opll1lO vera fubtillcrc.'luoIllJm (ve dlx.imus in dc:fi nitiol1c,) timplcx IUnf·
dlél:io iure magiCharus compecie. fcd 11Ic cruciaeus corp0l'is, ~d
quern pCrUCl1lrur ex Hia rcgllia ,m:uonblls iudrclbus Cpeciaheel'
fUie enbllcus, vr infel'i ù~ dernonllrabo.1 deo il1l'i!olél:lonls Îlmpllcis cffe nOI1 poeell, (cd cric vcl rnerum imperium ,vel iuriCdlétio
ciuilis à lege, (cnatllfconflilto, vc/ à Principe fpeci alicer mbuta.
~oniam
De Imperio & TUl'i[diét.ConcluÎlo ~o.
71
~ol1ial11 m1l10r illdcx,qlli de caulfl dc\iCti ciuillter cognouir,
& III pCClll1l.!rI.l pœn:treum cond~l11n.luit, nOI1 poccncip(e pœ\lam pecuniap~m commul'arc ill corporalcm, & corporÎ infligerc crucÎ.1tllm:cùOlnon habcat metllOl in·.pcrillm. Scd nccclfc
habec, ad maiorem ill.dlcern punicndLlm rCl11itrcre condcmnawm , qui pœn~m pecllniariam in cOl'poralem commmabic, vc
[entÏ l' C urdu nior ,m dla.l. imperill"', col. pmlllt .nllm. 1 JI. a\legac
pro [ua opmione l'cxt.mlfin.dt ill {US vocal1do.6~ ln IJ §.folmt ad
pr.[a1umff.dr ~fjic.prtffvrbi. Probal'lll' edam cillS (ellCemia in 1.1.
§fi,i.Jf.dc pœHis.vbi ad prxfcll:os vc\ pt.Elides pcrrinet ha:c pœnx
commur.ltio, & inlJi quis iniiIYitm atroccm.ff. de intl/rits. vbi hoc
pcrrinct ad pra!torem.vnde /It l.qrllcumqul.§. qllOdJi.rd pr.td/aa.C.
defi'TIIIS [Hglf.& in l.fll. in Jin. c. dl flpulc1JY8 vio/alo, dieitur hanc
pœnx coml11ul'acioncll1 fiel'! debcre à competente iudicc, quoniam minor rnagilhacus,qm coereitioncm in corpus non habel',
eenerur l'emitccrc reum ad m~iorem iudicem puniendum, 1. de[enjims·3.c.de difenfor.C/I'/w. Ergo non iure Magdhatus fit.: alioqllin ctiam minor Mag,!lrarus cffet iudex compel'ens iIIius
commmationis pœnx.Sed ddcgara en à Icgc,& maioribus iudicibus mbuta.ldco fimplicis iuri(dlél:ionis elfe non potell, [cd erie; vcl mcrulll111lperillm, vel iuci(dlétio ciuilis (pecialirer legc,
fenaru(col1(lllco,ve! à Principe cributl.QUa: en quarra (pecies iunfdiél:io11ls,à 1l00:ns incognita.
Sf/MMARIYr.)!,[
C07'tCLVSIONIS
11gtjim.tprim.t.
llfrtfll,c7ionÎJfmpitâs nonlrnnt iurl Codicis omnrs C4UjJt IXUdm!es !itlhmAm quillqllJgÎllld folidorHm:jiclf nec h,du[ullf,i"e
,1rtt!UIif.C'IUjf. (!',.t tXCfdunf "e((flIOS 4 ureoI.
co
(
�-, ,
rI' <le Cl.tpcriis T 1.tlbtU5
\
CO' C LV.) 1 0
De Imperio & Iuri[difr. Conclulio
V IGE SIM A P R l M A.
Adcm rarionc ca ullx ciuiles, 'lux CXCCdllllt
quinqllagl\lrJ. fohdos ILlrc Codlcis; vc\ crccencos aurcos, iure aucbelltlcarunt : 'lu as 111
cercio gr.ldu iunfdlél:tonis limpliclS loc.ullc
B.molus,!implicis iurifdlébol1ls etTe infielamur.
_.
Tcrria,inquit Bartolus JJJ d,a.l. irtJpcril/m
(ol.fin.n.1.6.eft. iurifdltbo magna, qu x cxeedlt [ummam trcccn_
torum aureorum, qllX non eompctlt, ni!i maioribus Magi!l:raci,
bus,§.& tl/dlc.tr(.fIJ J!I/JJml.de dt/mf CI/liw. & eaullà: hUlus iuri[dléhonis Jclcg.lri non potTul1C,\1ili propter ab[cntlam, vel mul·
ras IlldlCUm occup.1tIones.Hxe B.lrtolus: cuius [enrcntlam corn·
probant Alex. rul g0f laC Curt. IUIl . Dee & commullIccr Sen ·
bemes.quI 01'11110 flllt origlllahter glona: m d. §. Gr III:I".,/"r. 111
.
.
.
73
dicibus hlmm caulfarum iudicium fpe cialicer rcfcruawr. vnde
cautTx omnes,qllamnl eogllltio fupra trecclltOI aureos cft , cùm
Cpeclaliter tribu anrur, illtil<llébonis umphcis &e neql1CUllc:
quonia\l1 fpcclJlirer rnbllunrur. ~a ranone nec dclc"ln II1d i.
fenminarim roflùnr,\fed proprer ab(cmi.lm tanrùm:vc\ OCtlip:\tioncm nugnam iudicis, vr poil: Barrolum volunr omncsScn
bcnres ln drrt.I.lmpml/m.qll.lrum dclc<7.uio fimp licirer & indrfi.,
~11i
b
I1ttc pernlltrcrcrur, Il c cnc fimplicis lunfditbonls: cuius proprium cil: dclegarc, d.l,impmum,1/I V'f(. Nam ca qua: iure Mag"
ftra rlls compccullt,' paffim & II1dtfcriminarim ddegan poffunr,
1.,.verjie~IQ .qu"- vm lurc r...M.1gtjlratllf {ompuunt, mandari pnJfimt.J1:
de olfe.mu eudure crgo concludm1l11:cas caulfas ,quas in tClltO
gradu imi[dlébonis IÎl11pltcis locauir Bmoills, II tr1 fdill iollis
limplicls non elfe: fcd venils illas perttnerc ad qumam iunfdi'
é\:ionis fpcCICI11 quam nos fuo loeo infwils dchnkmllS .
"L·ob .•ld IYUI1.I' .
. ~.c\l q '0111 .1,111 11Ipcrius Ilm dOCUll11US 111 comillf (8 ,1II1m",.lu1.1 :ll~ I?I< Il ft m pitecill 001 nu~e co ni pcre!'c lure tl-bgi rt LlC li l, &
111,1. ,ll:~lIna!lIn ddcg.lrl polle, qu.tri prop'1ll111 !Juius Il1rifd,·
tbo:-i\ hITTltc,> fic dJcg;uio:ldco Illrl: COdlU' JUn:'\: C"",!cll'
rc' lu '11'11 am g' 11 IlqU.1gll1 1'.1 [olidoru 01 :vcl iure AurhentlCJI um,
'Jna:.e"ceJl~l1r rrcLencos aureos., IUrlCdl.:'l:lon" li 1111'11 Il dl', \.011
ponunr . Cllm hx cal1rr.'I: frccilllCer mbuallrl'r 11I~101Ibll~ l'JJIlIbm,& mindnbus IÏnr dcncg.ltx. N.lm iure Co ,bell_' cOI,'l .
tu;iolJlbusllllp~r'1rorLlm V.11c\1t1l1iJni & Valcnu, clef 'lI r,\
'
",Ll1 arum v\rra qUll1qulginrOl fohtlos Il( n l'0ttlanr
liuJKarr
N;lm Curra IIIam [LIn num iudi .HC rcao'l PrOlll11CIX êLIl1.110 ~ ibm .illdICib.ls folts crar !'Cfcrllltum ,1.1. C. de d((U/for.' {rHII.IIUII/.
Idee {il pr:l qUillq 1I.1gllltJ foltdos llldlcarc 1110 i,irc ' fuit f1'_C,:I1 It ~r rllburum,quod pol1e.l ÏLIS AlIrhcntlcarum Immllc.ltlir, IIlfi.§.
0"/::dIC.,Yt pcr ql1em fUIr corrcéb d. 1.1. vr crl.un alli nadllen'tt
~lol1.1i. d.§ ,:71:J.1iC.!Y(/fJ vub. aa IYcanto!. vndc: !rOl!.l i"rc lluuiC.
h~l~ Auth nricar.um, IUdlcarc VfqllC ad rrec,nws aurcol r,r.
1TIll111m eft. dâcnlOllblls chllratum,& mll10nbus iud'Clblll.1 co
~10UO Hire comperir lurC Magll1raws. <'cd fi.lj1r.lIIl.tnl fUn1mam
hldtcJrc etl.lm lm\! lloJUIi.nv illis prolllbe tltr, & m.\IortbllS iu'
.
dldJJS
l~ .
SVN ,li AR 1 A
COXCLJ7SfOl'IS
f'lgtfim·ifèc"lId.r.
1
l.
Bon6Yt1Y11 poJfcf'On(f ql/.r ;,'1& tribulIlIIl1ltmmtnlllr lm , Ullé!JIù, dcCrct~!tf & lud/ci.III;, :;;~ 'film frtgl/I.e liA forrint "Pfr//al.t.
Drcm flf1I Cl/m fi'lmJil,wl,'l/J.m ;lIrl Digl'm.m interurnrrr dl'bml.
CO N CL V SIO VIGES 1M AS EC VN D A.
~1 Adcm racionc d.m bonorum pofselftonem,qll:I: illS
. '" ;' mbutr:lÏue dcereralem, qua: iure D,geltorum cum
,; ~ lolemni dccrcto dabarut:{iue i\Jdieialem,qu a: 111 {o·
,~_ ~ la agnlrionc III iudlcio faéh 'conliltir , iuri{dtilto·
nis fimpli cis (flè defcndemus.
Ad CUIUS eonclufioms t declawiollem in modum cuiufdam 1
pr:UlÎ:C infprfrlOnis , di.:imus rnp!trem in iure noltro inuentn
bonor\ll11 pofseffioncm. Edillahs, 'lux nOIl deceruirur'J prxro'
rc vluo:Ccd ex prxcoris mornll edillo eompcrir,& ob id IdICf.du,
:Ippcll:tra ,{rg. 3 ' ~' promdr.ff. de bonoyum pojft/ÙO/l. glofs.in ljin.di.
§.(t·lJ t1fll cm 1.1: ~iI.t.m v(Yb.I.1: durlto. c.dl wyalfllriofi· à qua dcfc~lIK k kk
ditl\lS.
•
�'; 4
1\1 bonofu.h l'ull" 'l1i'llm, <JlIod 11\ Ilh.licio c'\ C onfi alltl nil.
11.llcgc gl\ok,wr:vclll\rc DIgdlol lll11 , cun {okmnl dccrc.
to,'; (Juil:" COgl1ltJ d ClCrtllruf. qux à dcctcto durnall' arpelJ:.tllf 1.1.§.lùml,d" JI·"'JiI(crj[.t.luf. qux ddidcm t pccitloncm fa.
l:mllcm.cllm Ilhello f.ltl:.1 111 , partis elt.1t10nCm, & quod iudlce
rro tril}unalt {rdclltc caull:l co;;ni r,\ d ~ ccn: .ltur, qu ,l: à dccrcto
tJnqu .lITI J J'gnion r .ute den Il1llluur,glo(],1 ln l.j.§.1lJl/njcipAlihu" -vrr/'o,f,i.d":ldc bommw !lfff./J.' Et ctlJm G lolra III '1n. §.
.fi" .INI,," lX ItlIJ.1I1 'VI'Y/'o,~.· du re/o. G: dt lIirltl.Jimoji. lieut & iudll'I.dls bOllorun. pol1ènio,.1 I"nmo ~ppc ll am: quod (ola agniriolie m ludlcio f.ltb,(ine.lb folcmniurc acqulr:\tu r, l. pcnHlt.lfn.
(." 7'11 /1,,,,1/4 bMnfll1'1 poff.l:fin. 'p" .11110/1 cs Iclll l .l11. 2.. riffonJo. c.
Il. (//r.tt.[urlf/.;.:;,'" fin.bill.d,· bot/omlH p(~(r:;J.'not . Bart.tn 1. 1.C.qul
.1';Hlllil.6~ Id l. ;. §. fi ·~/~{[.I.j1 de bOiiortlTJ'l l'nffiff. V ndc ex alltlquis
('mI1Il'll~ f l!emnJ[ .. lbu~, 'FI.!. lun: Dlgdtmlll11 dcliderabalHur
1 1 d.lnd 1 hOl1oru1l1 [.oflclliol1t": bodle vila ("la iure Codlcis remanlic:kihc 'r, vc ill IlIJICIO ag llofc.ltur, vn dc lIulw.titi JppcllJLI. &:. (umm,} l.ltion:.: fllcrlInr ah.!. folcmn ltatcs fublatx ex il!.!
C ùnlh nrim con[\lrllClOIlC : <.jll oniJI11 llll llius mOl11cnri crlnt.
N.lm pofl: dJ ~.l m ex "l.:cr.:to bon run~ poffelliol1cm ,admmcba.
rur poffdJur ad p"oballd um ln mdiC'lo pcmionis hcrcdltatis,
conrr.1C.l, l1u.rClIllllclplcm !l1lpr.l dccrcca!t bonol'um potld.
jjonis dation" proL,.HlCLlt. gloDi ôl. ibi Barr. int.3 .§. bonoruliI.1IJ
'/-'",bo,lII! perf'l'lwdljftle bO"~YIII/) pnjffio n. Memo Itaque fUI[ (ü,
bllta dccrctl db ,UltlqU.l {olcm nitas.c ùl11 limpk:x bonorlllll pof·
fcfllo nis agnltio ln 11Id iCio fJ. éb hodie lù tnC I:\t.
Exilbmo .lllC(!11l tlll llC[olcmmcJrcm decr.::ci :lI1tÎquitus fm[·
(C C l1!lH lI().m, nc I l!~ nit) cnl.lncipatl ius Il,um pcrerc negltgen.
rts, v<;! llluJ Ig nor.\l lt l ,dUIll Lxcr.l1lCUS lc hltum mcnricn·
do hall c bonolUlU pol1èffi ncm faclie obn nc:rct , li nllllJ clIm (o·
lcmll1clrc dc:ecrncrcrur. ~aploptCr CJl1{]~ COgllHJ, & filtatlo,
DC prob.leJ &: pam: Clcat.l, (X folcmm d.:crcco lm.: D Igctlo1 \lm
dJba tur. 5..-<1 Confl:anrl11lJIJa lex nct:1'gCIlt1b ll s elll.lIJelp;ltIS
(Llbu~LlI\ c IlCllu lt!Jr~.l fnffex q~lb (a.f: TlJ4IM'U Et Igne. r,ll1ribu s
(arts (uccurrillii : 'luol1lal11III prtncip.1 iJ llIJICIO pltnollldlCl'C'
dltJt1s,d~c:lUffis&mcmlsbol1orum r 0{\èJliol'l, d.lta: t"<'g no·
(CHur. l:.r ad amll ll1111 dia r~ll h· ddcmiullCllr & rumilldlltu r,
\ndc
< 1:
2.
n.ll. L Cl..î' Iii, Tr ':brL1S
De Imperio & lu tifd 1il:. Co nclufio 22.
7f
vnde mCI ito rcccOir lib dccret.llts) qux ex fokmni dccrcto iure
Digefl:orum dabarur. Er cius loco (uccc(,it ludlclahs ex 1 gc
Confbmi'lianl,quz agno(ci mag'5 qllJITI dan diCltttr.
HIS pra:fatis dlcimus, dccrc[.llem bonorum pollèlç>onenl,
qua: illl'c Digcf1:orull1 (olemlllrer decerncbarur , IunlJ I':bollls
timplicis clfc. quoniam dc 11Idiciah non ef1: dubium :tum ex Iegc Confl:anri lllan3 iure Maglftracus comperar : quomam aplld
quemhbet illdlcem ctiam mllniclpalcm cadcm lcgc agno(ci po·
rcf't.,dJ.pmllü.&7jn. c. 1"Î admlt/I. Vr (olum dubium hodlc rc·
lllancac in dccret~lt, qU.1m iuri(didionis (implicis elfe d,fcndlmus.idql1e pmno probamUl ex intellcé\u nouo qucm 1105 (ure.
riùs in Il .cond./J.u . 5.6.& 7.dedimm 4d l. imperill!». in 'Uaf qucd
j n Ja"d~ .v bi ex illo rc(ponfo Vlpl.lIlI coplole demonllralllmus,
dare bonorum po(f~[liol1em non ell"e md1i Impcrij:1dquc r (10nibus,quas hic lion repcto.
Secundo,pro batur ex I.l.iullth l.rogll l lio. §.fll. dt offir. rit/! m.
n,ll11 dlcirur lfI JJ. 1. q Ia:cunqllc (peel ~lJ(cr Icge , (c natu(confulto,vel conniCUtlOl1e Pnllcl pl ~ rnbuulltuf, m ~ndl[ a mnfdiéti one nOI1 tramfcru lltur : CJUX vcrà !lire Magif1:ratus compecunt
mand ari po (rll11C. A[qui vt bonorum po(fc(sio derur manJan po·
tcfl:, vcI d~!cgJ ri,rcxt.cfl: cxprdfus III d.l. (~gnitio. §.ji'l. crgo dare
bOllorum polfc[slOncm non rpccilhtcr rribllitur , {cd iure Mag"
fr rarus co mpcti c, ctiam IUre DlgcltOllltr.: ahoquill ddcgare n('l n
poffer , iuxta rcgu lam d.l. 1. & hl)c modo inrclhgcndo , Icgel k·
gibus optime COlllll:lllllllt ,& Delle cOl<eorJ.lllc. Illll'lic I1ce~r
[dl'lUm roc dll1inéhoncs, vd commenra, vd rooùs dlllln~tiollts
pro illarul11 céi.cordll Jd fl:rucre l n d.§f.prout ACCurC!llIlbi, Item
B:!rc.& comlllullitcr SeriDente! fJeiullt:dum rcn(um Ilhus plra·
graphi concra rroprÏJ m verbot\lm naturam, & IcgiOltolis rncntem,modo huc,mooo t1luc rro arbirno eontorqucnr: Ilcet lll re·
confulcus lim pit 11er & gencraliter Iblloquucur,nihd prorli.ls dlfril1 gllcndo. nec tilt dllhngucrc dcbucrul1t, iuxtl rcguiJm leg. ,ù
prmo.de PI/Mie.in mil .,[1/01/.11 ,1111 li Icx voluillècdif1:mgllcre, facJle
ci crJC hoc aduecre: (cd qUOIllJm nOD adccit , (el}uirur quèd
nolUie.
T crcio , quil iure Magif1:rat9s ea conce(fa fuerul1t , qua: non
fUllt magni prx iudieil' prob:1cur in 1. I. é: 101, lit. C. de drfi/lf âllÎt.t!.iunCt.1 commlll1Î Scribcntlum r mCIlt>~, 1'011gll.llUn Irg.UN
.
Kkkk t
v~~
�ïG
D ..û~ Clal'cd,!> Tr~:LuLls
vrr! v/lire m"g~(ù.if/U.Jl de /1ji(. tl:/J ( /JI. vc Col cc nCcantl1r IUtC ma·
g ittr.HUS cOll\pe t~rc, qua: Ol111llbl1S 1:I.lgillr:mbus GClam municip.1h us,& clUlcarUIn detènConbus fuerunr conccCsa. acqlll da·
re bOI\Ml1:11 pllCsdIioncm Jecr<:r:llcm,qua: ÏlIS cnbuic, clu11 poffe(,oll hxc dano 110n prxllIdlccC, quin pollie in pccicionis hercdlC.His IUdlclo poO:modum probare Ilium, CUI bonorum pof.
fe/li 0 dccrccafult, non c[Sl: ftlluen, & hoc modo dadoncm poC.
f('J1ionis rccr.lchrc. cum III IUdlCio pcticioms hercdlcacis, cau([x d,monis, bOl1orum po[scilionis , & mcrie:t icerum cxamincneur,&: ad am uil\m dl[curl1nrur. vr cOl1cludul1c communlrcr
.'Iqibcnct:s poft gloCs. & Barr.1n L. J. § ji c.rtrfJt (ognilJt.jf. dt 60110fll1l/ l'or{J! & poecll: po(çc!'"or rrobarc ,In 1li rtl: filio dacarn bonorum puCsclliOl1t III fui(çe gluCs.1n d./. J. §. bono,r/m. in vtrbo. UI4
/,lY/r'7uOId, & Ba lc.in d §ji UflJ!.( (0.'!,1II/.,. S"quitllr crgo ,decrclaIt l,ll bonorurn pul5dIioncm .tùl11 fit nlll1il11l prxludlciJ,l~re Ma~1·tr:\ll1, co Il\ l' cere, C1.lmlure D'gdlorutn. cm ergo hmphcis
IlIriCdl<:'!:loms.
~.arro , probarllr à p:,rtIlirn cnumeraeionc. quomam decreLits bonorum po(sdlio, qux lUS trIbuir, 11011 cft imperi) meri "el
llllfh:cull1 nuI\;1n1 habrar cuc:rclCloncm pu(onnlcl11, verbalcm,
JU[ ICJ1c 11, llec IIIt~UI11 n I coaéboncm. SIqllide1J1 dare bonofilIn l'or dliolll;m, mllli .llilld ~O: qU.llll hab!llr.llC pCdOIUm ad
'I ~, " JU11l,gIO[S.lId.I.6 /Ir 1. 3 jf.dt bo;:ot/ï plffj.,/t;J.lhrr poft glof.
/1 1./.' r ,C'/JI" .tdmilll . . qU I<l non dacur II1UHO, &. nokIm, tU. 3'§'
iilll.lo.ldeo illdiCls 11I(SlIS, prxcepwm ,vc l (OJ(;1:Io , ln h.lc bOllo,
rtl m porscfliol1il d:mon.: non II1reruC:l1le, nec dctÎd.:racur. NJm
III J.hlld f:rcl c Il1 dcx ln l·.r JlI1da, rntÎ qllod p.llte ciraea cognot:
u: de filiatlonc , & co nC!ngulIlllarc, & c.IlICsa cogl1lra dell.Har
ilium bo nnrull1 pol;c!\ortm, & ius pcd"cqucnd" vd ICIlncnJi
ratrlmOIllUI11 ,vcl rcs, qll.1S defunéllls habulr rCll1pOI~ llIorus,
ci rnbl1ir, ex prxtons l110rrlli cdldo. ~0 11!:t111 ha:c bOllo1um
pofs fTio dl: omnll1o illllS, ncquc ad rcrum corporalium
po(çc:llioncm rcfertur : (c d (ollll11 lUS rerincndl "cl pcr(, qlll'ndi
p;nrimol1lull1 ex ca trlbu lrur, fine viLl rcrUI11 corpo r.lhu·lll'0((ellionls apprLhcntÎonc, d. §. bOl1omm. NJ I11 cOl poral1l1ll1 rcrUJll poCsdIionem inde peri rlonc hcrcdirJrls,vcl J I!a aélion~ 1'0ll:C;l nanci(cllllur, glols. In dlé!. §. bMOI'IIfJJ. m vtyb. im p"ft(}lundI. Ig,cur cùm 110n!ir imperij men vcl mitli , ncquc Cpc0l.11i
Dc Imperio & lmi(diâ. Conclu{io 11:
77
oalicer ffiJ.ioribllS iudicibus rribuacul;[ed iure Olaglntarus corn·
pcrar,[cquirur iIIam limpheis cfiè imifdiél:ionis ) qua: illte magi·
{h:lru~ COffil'cric.
Nec me mouer ql10d g[ofCin l.l.in vcrh.bollDTum jf. de itm(dilf.
4mnium irtdic.& Bart. in 1. 3.§Ji (allffo cogl1itajJ.de bonmm p1Nf &
vbiquc Doél:ores norant ,d.lrc bonOILIm polfellioncm e:lc 111I{'ti
imperi j:ca Cola rat_nc,ql1i:t eaua:, eognira cum Coleront Jecrcro
dari dcber,d.§ ft callJ!a (oglfila.& in 1. z,. §. diu.f 1/JiHrdo ih b,r.or.
rffef:flY/lUlly.ldeo dclegari no poreft, per rcgulam L. lite 1Hiqn.,m
§.vbl dtcrctllm.Jl de ofJic. prom,! Ccclll1dùm rcerium inrelleéturn
glo!lx,tbi,ill vtlbo.demtum, quem Doél:orcs coromunicer fcquu •
tur Sed pllce dicnm ranrorum patrum, eorum ratio falCa cO:, nce
concludlr: quoni.lIn multa (mu qua: caulfx eognitiol1cm ddid"ram,ql!:!: ramen 1'1011 fum mi!l:i Impcrij,fed Cunr alrcrins generis i.urHthJ:ionis. Sicllt cal1{f.:c hbcralcs, vtllhrus, qua: requirullc
plen.lm C<ll1(l'x cogmeiollcm,ncc camen funt mi{h IInpen). Sieuc
cr i ~m om I I~S Colu(l':!: ciuilis iunCdlél:ionÎ\ fpCClalircr mbura:, requirunr pknam cauilà: cogniuonem : aeramen 11011 fum mini
imperi) (éd quarra: CpeeiclluriCdiél:lonis, quammferiùs fuo loco
decl., rablll1us.
Necceiam maxima,qux ex d. §.v6i dure/IIII:. communirer ab
Scnbcmiolll noltris dtfumicur ,vr ca qux caulfa: cognielonem
ddidrr .nt,non pollinr delegari aurhorieJee illius $. vbi dt'Cretlllll.
non poecO: VCl'.l ClI b(jfl:ere:& per conCequens, nec communis intclletl us ad illLl m paragraphum : vr d,hgenrer animadl1errir' AlciaC1l s ptty.,dox.ltb.l.C.l.vb, derider cos, ql1l iIIa verba plr Me/film
il1tetpre! :l.11tll[ IlIdicem ddcgarum. ~andoqUldem in dclegacione nllilm libellus dcfidercrur.Vnde Fulgof. & laI. in d. §. 'IIbi
dccreillm. mcmù tàcenrur, Ilia vcrba imptcpnè acc'pi: cùm Iibcllus ClI,l pm pl 11 fir,ui/i 'anone de1cgacum non comprdlcndar,
[cd l' ro l'l ie lignlncer Cupplicarionem IIIdici obbr.lm, <]ua peritllT à il1dlce , vr {j ne C~lIJf.T cognirione deccrnal id,<]l1od 111 Cllppbcadonc roftul.ltur ,hoc dt, vr approbcc illa Cola fubfcriprione· V ndc: m d § 'IIbi dt '((11111. dccl.lrar Iurecollful rus 111 quibus
c,lullis iutlex non l'ollie fola Cub!1::ripriol1c decemerc,& ln quibus [01.1 Cubfq'prio iudlCIS fine cognieionc cauifxfaél:J,non h:lbeac aurherir.lrcm rel iudicalx: GCllt in omnlbLls caullis, qux
C:IU (fa cognit.\) &: cum fl,Ie01ni dccl'ero expediri dcbelll , ve in
K k kk 3
ven
�78
'.
D. Fr.de Cbpcriis TraébtllS
vCllditionc pr.l:diorLIm minorlll11, U. m:mumilTiollc [cruorum,
qua: à minore vigimiql1lnqllc anl1lS 6cri dcbet : & in adoptlollc
l'el cmancipationc ,& GmibbllS caullis , in quibus (olcml'oc dcaccu caullà cognica intcrponi debec, /.z..ff.d( o/]ir. procon!I.tjf.'ü
~f}i:.rittJ (/II. ~a: qnoniam caulfa: cognitioncm dcGdcr.lOc ,PCt
Iibcllum umpliccm, hoc cO:, pcr (ub(crtprioncm illdlcis (ol.m
ad libcl!urn,(jnccaulfa: cognic,onc faaamcx
iri non polfllnr,
quoniarn ln qUlbu5 ca ullis plcna cognmo call1fx dcGdcracllC,
fola iudicis Jllb(cripcio ad bbcllum faaa ,aurhoricacC1\1 rci iudicatx non haber,I./IIdex.Cc9mmirJ/llio»es,(pijl.programmatA ,&c. (ecùs cil in C3t\!TiS ,in l1uibus plcna caulf;!! cognicio non dc(jdcraeur, (ed (ummarim cogno(cirur, quoniam in illi.s, (01;( IUdim
fubfcriprio, (cu probario Gmplicis libclli, une cau{\a: cognitione
à Îudicc faaa fufficcrec, arg. l. l. c.de 4Jtffirib'M. fa it à. contrario
[en(u/. om";,, fJlI<tCRI11'lllt.tie rrg.ùlr.
Simi!icer non oppllgnac concllllioncm 1l0fl:rJ.m l.l. droffic. til/4
lui. vbi m~ndara illrtfdiaione priLllco, poreflas :lllthorJlldi il1
manum i!Tionc minoris, & alimcnrorum rran(.léb onc, am pr.rdlOrum m.nO llim vendirionlbus, qua: lîne c.lulfa: cogl11rtOIlC
& (olcml1l dccrcro exprdiri non polfunr: Gcuc nec bOllorull\
pollè:Œoni\ dano ; potclk expcdin , ln qll!t Colcmnc dcercrum &
cognj'cio caulIX , GClle in m:lI1UInll1îonc m1l10ns , JIUll cnrorum
tran(aa ione,& pra:dlJ minoris vcndiriol1cdefidcr.ltUr. IJ~q, fieuc hxc (pccia!t ccr wbuumlll",& ddegari non polllll1t: IC~ \"Jd ~
rccurdicendum cl.: 1Jlf.1 bonorum-pollè!Tionl d,lcione,vr (pcci.lllrer cribuacur & Ind.::l e gablli~ [jc, cùm in hac dJCl ùnc bot'lorUIll
polfellionis , eogl1lrio eJ.ull~l: cllm (olcmJ11 dce rcco dcudcrccur:
neut u. in manllmillionc & prxdiJ minoris vcndlrlonc , & altmencorum cran(;lél:tonc. Sed ncn proccdic argllmemllm hoc à.
limili :cum ratia (jc diucrf.l. ideo dluer(um ius fl:acui nccelle fuir.
Nam poccil.lç 3nrhorandi III manllmillionibus millOcum , &
prxdlOcum vendJCIonibllS , .lue alimcllCorum cr,lI1(.laIOnlbuç:
ideo non tranCie in dclcg.lcum mandaca iuri(dlalone : quoniam
ha:c (pccialtter cribu uncu r Icgc, ScnatuCcon(ulro, vcl à Principe:
ideo mand.lra iuri(dlaione non cransfcrunrur,d./. [ffd( ofJic.etll!.
Ccd dare bonorum polfe!Tioncm c:llllfa eognica, & CUfll dccrero,
lute m.lglfl:rarus compecit : vc (nprà proballimus in dccimaOaJUa eonclllfionc; idco dçlc&ari potelt, & mandJra iuri(di.
é\ ion~
î:
,
De Impcrio & IuciCdié't. ConcluGo l
i9
aionc tC:lnlÎc. ex regula dif1.1. 1. VlrjiC. qn.r vlro Îure m4giftratus
compmlflt , mandari f~f!iml. Si aurem quxras di!fcrcmix rario!lcm ,quarc illa potius, quàm Il:!:c bonorum pofldlionis datio
fpccialiccr fuerinc tribura,puto haue dlè ,quoniam in illts graue
& icrcpar.lblle ver(acur prxiud,ciurn ,quod non dl in bonorum
pc {fclli one danda.iu)(C3 ca qUa! notat Barrol, ln d/fl.I.I·§.ji CdUff4
cog"ùa.& j" 1.1 .C.'1/1i aJmiui. Mcriro igiwr hxc iure roagllhatus
compctit) & mandari poccfl:.illa aurem (pccialircr fu~runt conccfl:l:idco dclcgari nOIl polfullt
-- --- --------- - - -----s rMMARIA
(ONCLVSIONIS
'1!;g1Ùl1l1lrTII<t.
[
III rIdlcl '0 (i,,,püx .",eI,ÙJ d/lobll< grad,bw q/l;;", fox dl(fnbl/Î1ur.
v t 111 pr/~o gradl' col/ocwlllr omnts CAlf, , qll~ fiml voilI/1J~rii
flliI(:I1rftonù.ln fmlndo,C4tiffo itmfdJamlli mlttnl,ofi,qU.! !IrIment dd IMn, Îlmfdtc710nù hm,,,,.
CONCLVSIO VIGESIMATERTIA.
VrirdiCtionem limplicem nOIl rcx gradibu s, vt Bmolus , {cd retbùs duob. concludi , &: difhibl1i poflè ofrendemus.
Banolus in d/fl.l. lmprrilim. rolllmn. ]in.
nnmlfO 14' parcirur iunfdilboncm fimrh.
ccol in !ex gradus.Scd nos iII.m auob. gradlbus cocludl & re8:lùs dlflnbui polfc CXIal m.llUus:vr primus gradus !it caru clu{farum, qUa! (une volunraria: lltrlfdldlOllil , vc fUnt IIlfilluarion~s rcllamcnrorum, vcl
dOIl:monu 111 ,& al,a 'jllxellnlqur mOIlUmClltl.qllOntlm Ilia illte
M JO":i1raru s CO)1lpetut:& mlllllcipaltbus maglftratlbus, &: CIlIlcaru"m dcfcn( onb. fllcrun~ edam conccflà. §.mtl/.l wfl rlllrunlt.J .
in Il,,,hmt.dr d,(r.'J~ r.(I/lIt.JI .vbl glolf.w vrrb.G-qN/d1"ul.dicir,olll!lia qua: runt volllntanx lurirdltl:iollls, defenforcs poflè f.lecre.vr
probacur in IIJO rcxcu Il, fnr,ibi''lIl.cdl1m d,(mm qurbHfi/lmqllc voJI/frit. & in l.f c.de 1II.lg!pr.tI/{,m ",rmiaf. & in /. '1mi(~. in Jiru.c. d(
offc.
'.
�80
D.Fr.de CI:lperiis Traél:atus
Dffc.illrid. AI(xAndri~. & /fi /.1. tod.tit. vnde lac. de Bcllouif. in~.
i'iJi'lrdndllm.in flxIO notabi/i. il) a'ltllff1lie. dg diftllfor. ci,lItlll. nom
dcfenforcs voluntarilm 1lInfdiél:JOnem habere. e:um fcquuntur
Barr.ibi,& communiccr Scn bemcs.
ln fccundo gradu collocamus otnnes caulfas (implicis iuriCdiél:ioni , quas pofuit Bartolus in 4· f.& 6. grad u iimplicis luri(diél:.ionis. ill x enim omnes limplicis(unr & co nrCntlO(x iuri(di.
él:ionis, & lurc magilhalus competunt, mcrità iraquc in hoc
~rado illas rcponllnus.
DE
QYARTA IVRlSDlCTIONIS
fpecic fp ccialitcr tribura,quœ Imperio
non acccdit.
srMNARIVUJ,l C01'(,CLrSIONIS
VIgtjinulJ ullrt.t.
1
ltmj'diffio1JlJ gowù lJ'lIIrlll !fuies dtc/,tr.,tlly,lJlI" nfque impmu711
1', mlj/te Jimplex illr1dle7/g ,fld 1I11J dlllcrfo j}wrs Ab dlu,
pror(tls difhnlf,! &(i:p,lrattl. EiM dcfinirilJ mll11er.L. 6~ diffmn.
Il" ,l 111ero 6- rmito mfferro , & ,ljimpiici IImj'dléllom d/CII'"
n,m;rro 3.
/ur1d,ého1J/s q'Mlllor effi [puies, 1/011 dJIUm I/'(.' prob,'1 1"JI,I'I
modlS.
CON CLVSlO
VIGES IMA ~ A R if A.
Vartam iun(dlél:ionli fjl'ccicm à Iloll!rs
Scribenribus adhuc incogl1ltam affcrc·
lnu s,
t
Ex Flis qu x in h oc iu-ri(dlél:lOnis tra·
él:atu abllndè iam dOC\l1mllS, quanam in·
nfdlél:lOnis fpe ciem fuperelfc Ilcceflàno
colligitur. quoniam multa: & prope infini.
ta: [unt caulfx,qua: iuxta no{l;ras dcfinitioncs,illlperi) mcn,mifli,
aut
De Imperio & TlItI(dié't. Conc1ulio 14.
Sr
:wtfimplicis imi(diébonis elfe non POfrURt: quas ramen connat
iuri(diél:ionls elfe, & à iudicum aurhoritarc pendere vt meriro
reflet ql1arta iun(dlfrionis fpecies. qu~m iUlis interpretes non
di[cern~mcs, eius naturam mino rnifcuerunt impcrio. ideo fm·
po (quoJ dl: in prouerbio)nodum inieccrunt:& rel ,lutura clara:
& perlucidx, tencbras offudcrunt. & iUrlum innplicabili lahyrintho Ce illuoluentcs, ab co Ce explicare non valucrunt, q\l:I IUtium repugnantia & incxtricabihs ille labyrimhus, cognira & enarrata hac iuri(difrionis quarta fpecie, ceITabune.
Itaque cO: quarta iuri(difrionis (pecies qua: ncque impcrium
eO:, ne:que: iurifdifrio limplex: (cd alia diuerfa iuri(dié'eionis fpecies ab imperio,& iurifdifrione limplici prorfus dilhné'ea &feparata . ~a: plures cauITas côprehendit, quàrn Gmplex iuri(dié'eio,
& latiùs vagatllt, & (e extendit, quàm merum vel mi!'tum imperium.vt in [equenri conclulione demonO:rablmus.
Hanc itaque qllartam t iuri(dlé'eionis [peciem lic de6niuimus. i
VI' lit imi[dlfrio ciUllis ,q!lX imperio non accedlt ,kge, [enacu(confulto,vel J Principe fpecialirertributa.
D iffcrt t amem hxc quarta iuradifrionis tpecies à mero im )
perio. quia meri imperij iuri(difrio prorfus criminaliscO:: illa au·
tcm omni11o ciuilis. Dltfertctiam à mifto impcrio , quol11am
in m,O:o,il1tifdiaio ciuilis incO: imperio, & ei accedir, & ancillatllr vcl f.llnulatm :vt doculmus abunde fuperiùs, in J.(OndI/J"ulII.
~.& num.7. & C~1/clllf. g.nllm.j . & j. Sed h:rc quarta (pecies iun(·
diél:ionis nulli in cO: imperio,am illi accedlr l'cl famubtl1f:fed pcr
f.e (ubiiO:lt , & propter i~ipfam prin"palircr l1ucrponttu," Differe etiam limphci iurifdifrione : qllOd ha:c iure magiO:ra~
tus competit:illa fpeciahtcr lege, (enalurconfu\to, l'el à Principe
uibuatur.
Reliquum eO:, vt iute probemus quaruor elfe iuri(diétio nis 4
fpecies , & non cres duntaxat, qucmadmodum quotquot iuris
interprercs funt , hafrenos exiO:imaucrunt. Id amem proba~
OllIS, primà ex definirioniblls Ôl cauflis iamdié'els men li mini
impcri J , ac li mpliCIS iuri(dillionis.exquibus certum fir,quarram
iuri(dH~l:ionis fpeciem neceITarià fuperelfe. cùm mulla: & proI?è infinitz linr caulfz, qua: veris eXlfl:Ellobus nonris definiriBllibus • (quas veras eXifiimamus,) neque meri,nequc milii impcDrj '. am iimplicis iurifdié'eionis cITe po!Ti.mt. Sum igitur alrcrills
L 111
gcnG
à:
t
�s~
D.h.d"Cl.lpcrilSTr.l.ltm
"encris, ve l rpCC1CllUl1[dil:l:!0l11s. vr nccc:![uiù l'cf1:cr ali:l iuriCdi~tlOnlS rpecics,cub qU.l illx caurfx conrineamur. E~ir igirur hxc
quare.l fpccics lun(dH:tlOnis ab ScnbcnrlbllS ~~huc 1~lcog11lra ..
Secundo probaeur ex 1. 1ffdt Offic.ClIIJ CUI. vbl oml11S 1UnCdl~lO
aut rpcciahecr rribuieur, aut lure magif1:r.lCllS compem. [cd Ilia
qua: fpecialieer tnbuuncur .1:0 11 porfum iu xea definirioncs n.o.
lhas ,omni:l cllè meri vcl 011f1:1 impcri), am fimphcIs m[l[dlébo.
llis, qux iure magdh.leus comperie. crunt iglrur altenus gc·
!lcm ve l (peciel iun[dlébonis, & fic quarea: (peciel iun[dléHo·
nis.
Tertio probarur ex 1. mllto. §. tl/forls d,'tio.ff dt fllld. vbi inquie
Vlpi.lIlus:Tlllort' d./fIO • ntqllt imperi) "ul'Ir I/Irrfd,EhoniJ rjl,fld (/[0b COm?etll • (IIi TiOn,uldtl11l !Joc drdit velle.'> , vd flnillHfconfollllm,
'Vell'mutpS Ecce rcxtum exprell"um, cbrum ,& indllblr3Cum,
qllomodo cautre ciulles, qua: nOlTIlllaWl1 & (pccia\Jeer 11 lcgc,
[Cll J.tl1 (con(ulto, vcl ~ Pnnclpe rnbllumur, non [um Ilcquc lm·
pcn), ncquc imiCdll:\:ionis timphcis: Ccd CUll[ aleCllus (p~cieiill~
n[dldionls, qua: proprio nomine c,uee, & qua: compem CI Coh
cui Cpecialiecr 1cx,CcnaruCconruleum,vel Princeps hoc dcd,r:ql1:l!
ef1: qnare,l Cpccies 1l1l'1fdlé\:ionis, qux Cpccialietr enbuieur. qua:
non d\: Ileque imperJulll rnClllm, nec mif1ul11. quonia01 à qHO
rcmouceur impcrium gcnu~ , fingulas eÎus fpccies remoucri
quoquc llCCCrfC cf1:,lji qI/Id l.lmm. §. mlercmturnffde legato 3. ~dco
non crir nec mCrl1l11 nec mif1:um impcriu111, v t faHô extCb mae
ibi Glollà, cuius illtcrprceaeio def1:nm ecxcum:idco ve Aurchana
rciici dcbcr:& dL~m )aeiùs Cupcrius reprobauimus in concluuone
vndecllna,ll:Ji,An d.1I10 Illtom ff mtjh Impm).
~arro prob.mlr nof1:ra concluGo: quoniam pr:dides ex co·
rU111 OtfiCI) vel admmif1:raeiollls collaeionc habcnc mcrum & nllftum impaium, & ftmpllcem iurifdlé\:ioncm: &:r~mcll CIS nomll1~cim , vt\ rpcciJ.hccr fUIe curoris dano comml(l" &: mbura.
ln prinCip à §. ftd hoc itm. 'n}ltt. dt Atfil. tilt· &: ln 1. 1. & ln
rtlbr.JJ. deltltor. 6- CI/W. d.1I1S Ab hlS. E~g~ CLlln fpcci~hrcr & n~.
minadm lcx ius d.lndl rurorcm pr:dldlbus concdlem ,rcql1ltur qLlod ex eorum ordiluLÏa imi[dlé\:ione meri & mif1:llmpcn) ,& fimrlicis iurirdiétioniS. '. illS d:1lldl tucorcm prxrCS non
habcbae:ahoquin rllpcrfluol fL1lflee pCflmtIio Cpeclahs a lege.~œ
lcn
De 1mpcrio & luriCdiél:. COllcluGo t f·
S3
[cntémia fuie originalieer bcobi de Aret. & Oldradi, in d. § lu·
torit d,tfio. In quorum fcnccmiam inchnanc Albcric.& Raph .lbl,
& nos ql1oqlJc.
srMMARIA CONCLrSIONIS
V/gifim.eqII/H/4.
J
2.
I/Irifdlmonis qllar/~ j}eciâ fox enllmlrantllr gradlu.
lude.v: ordmamu cffC/lllr ddegatlH,etia/1/ lit cal1fa, qlluJldr lUIS
irmfdléllollt ordmariaji Princeps ifli r/flripfiril, 'III i/l tlla w1fa
proadAI/x[ola prinCipis dlll/'orital(.
II/dex ord/twllls iffâlllT d/l(gAtus in mlilo proudU/di, ill (auift
ordIlM~' fiM iur/fdiéltollis, ql/Ando princip/III y/flriplo' lilY/Jill'
élio t/llS o/'dtn/lria, III m.d. proc/dwd/ tamùm fll/t allmld.&
{fII/IS (ffic7/1s fit I,tlt rtfmpilim.
CON CL V S 10
VI G E SIM A~ 1N T A.
t
Mlles clulfa: hLlius quarr:!! fpccici luriCdi· r
friol11s fpeciahrer mbmx, (cx gradib. com·
mode dlflribui porrunr.
ln pnmo gradu collocamus omocs cauf·
r.1~ Cuprçmi Ilnpeli) , Ppncipi rcCcrUlrlS.
qu.ll1UO Princeps nominanO) &: (pt:ci'l!trer
llbs,lllt alfqllls 'ex ilhs com minie aliql11bus
expediendas. Çiquidcm qUlbllS hoc à Principe dcmaodatur, cx
hoc fpccialt madaco,luri(dlfrio nem & poreflarem in rcbus manchris gcrclldis con(ctjuuncur: & in re mandata 3llthorime 0130danClS Vtl1 ntllr:uClltCOmlees Palarini,& ij quibus lUS crcandl ta·
bclhoncs Princeps mlllCütlle,aur aliud f.lciendum vcl cxphGnÇ.u1n,quod erat de rcg.l!tbu ,~ Principi reCeruaeil.~am raks dclegati in rcb. mlndaris ,confcql1untLlr poreflaeem a Pr1l1ClpC dcIcg;tt.;rn ,& iunCdlÙionem in reb~s delegaris. Er quoniam illa,
qll Çdcleganrur,func de regahbus:merieo occupant primum gra·
Qum,cùm fine fupremx potcnaris.
Sè"l\wlo~rJ~\I t rcpoJlimus C3Urras, qux (une de ordioariJ f
LItT l.
lurU:
•
�s~
D.Fr.dc Cl"I'Ln:, TrMn.'r\1S
[ l,l, ~h)l:, IlIJicl~.1I1 qUlbu. IUlL.. prlJl.~dlt l,on ex poc {lare ot-
1.1,I\:d ex ~d gara a PlllKlpC III d;" c.lUlb , qllJ.: crac d dus
IdnIJI.:tJOIlC ordll1.ma:vcpura,quando Princeps rcfcdplir, vr plOœd.lt III Ilia cJ.lIlrJ. aurhonrarc lola PllllClplS . quoni:un runc, Vt
r-:C':lipWffi Pnncip I~ ahquid opercwr , de (:)rdlll ~rio cfficicur dclcg.ltu, 111 db. caulra, & (urpt:nd,cur ltln(dlého eius ordinaria: &
101um proc~dltlll ex dd gata, vr rdcnprum aliquid opcreeur.
glolr.m CJp.lJ/qlll. de pr«bC/Jdf . Ilbr. 6. Panormir. Fclin.& Do.:to1 1 LOl1llllllllltCr in c~p.llC(t.de ifJic.ordI1l1.mr B.ud.& lar.m t. j/14 ciII1k.fj:de l"./fjf.& IlIr.Ang.& Alex. in t.'1/11.I.jf. de iurtfd. omnù",; iudi<. & probJ.ul fllllllS 1" dw/rrollincr.t,uuJf.. 8.1).1.,..[.& 6.
III ccrtlo gr~dll tocamus omnes c.lUllàs hUlUfce iuriCdlllionis,
qllJ.: per Itbdlum exp dm non poffullt,& in qUlbus lolemncdccrcrL, III parte Cltar;!, &: callflà CClgllltJ. ~ \Udiee (cdence Imcrponi
dcb<:t. dC'lu,busrractltuc per BJ.rtolum Il.: Scnbcnrcs iJlLmc
'i1i/CquJm.'§. 'I: hl JrcwNm.jJ.dt ojj;c.pTocm/ & /l'J t. 'l'IofCUlI'lllt (41'1'
coglJlllo"e;"ffd~ rtg.IHT.
In quarto !;rJ.du ponimus omlles callff.1S libcralcs ,& Ihcus,
qux nlre aéhonis expcd,ulltllr:quas in pruno gradu ûmplicis IUn(,hél:ionis locaUlt Bart. in d.l.lmpmllm.cotjin.
~intum gratlum hulUs iunCtlléhonis occupa llt alixcau{fa:
CIUI1cs,quç iure :,.:tionis tI.l.:t:lIltur:exccd mes iummam,de qua
ciulcJtum defen(orcs ex ordll1aria C6ClWl iuriCdit'l:ionc potcrane
olim cognorcctc. SiqUldcm iur D'geltorum & Codlcis , vlcra
quinquaginra (olidos iudlcarc non poccranr,l. t.C.de deftllfâl/ita.
Scd iure noutflimo Authcmicarum vfque ad erecemos Colidos
dara el\: ilhs iuriCdlél:lo : quam vlrra [ummam iudicarc cil: dcfcn·
[utlbus prohibICUI1\,& maioribus iudiclbu& (pccialiter rributum.
ideo iH:ls cauffas in hoc quillto gradu collocamus.
3 Sexto gradu ponimus t cauŒ~s ciuiles, qu:mdo pro illis Pritlceps reCcriplit iudieibus ordlllarits : ex quo re[cnpto ordlOaria
eius iunCdl.:tio non 111 torum CuCpcnd,cur, [cd in aliqua parce
dulltaxar alrcratur .p\ltà quando Princeps rc(cribit ordinano iudici, vc fummaeim &: de piano cognoCcat de cau(Jjs rubdleorum •
(ux iuriCdléHoms, 'luando ex ordlllariaflla iurifdiél:ione non potcrat Cummariè procederc, (cd plcnalll cauffz cognitioncm adblbcrc eenebacur. V ndc; quoniam ln ilI:l caulfa fummatim proccdcndi poecftacclU ex (010 refcripco confcquieur: ideo-in modo
procc
JIll.U
•
DI! tmperio &IurifdiCr.Concluûo t r · 8 S
'Pl'ocedendt fummanc, em ddegarus in ilia caulfa. Vl1dcab CIUS
{entcncia inccrloclltona dcber appcllari ad Pnnclpem ddcgal1rem: licèt ~ definttiua cius [cntcncia dcbc3C appcllari ad pr:didcm:quolliam III modo pcoccdcndl Colùm fuit delcgacus, & ordinaria cius iuriCclél:1O alterata: Ccd III retiquis cemanee ocdinarius , ve lingulariccr llorae Iacob. Burrig.i/ll. '1/1i procurafDrtm dat.
jfdt prOCl/1dtOr. & eum Cequuncur Bald.& Callrcn(ibi. & laUnd.
t.ius clutle.jJ. de luiltt. & i/lr. & i" 1. &Ji p""Dr.i/l /.flotabHi.jf dt ofjiC.CÎtIS cui.& lariùs declaraui in d. oflaua cau!fa.q.l. n.17.$iquidcm
iudcx hanc (ummarim procedendi porcllaccm ex ci us ordinaria
iurlrdiél:ione IlOIl habce. llec iure magillracu.: Ccd quia hoc namin:lcim & fpecialicer pnncipali re(cripco fuit ci mandacum, uac
facir. Ideo pereinee hoc mandacum ad quarcam iurifdiaionis
Ipe::icm:r,rndc iIlud in hoc g.radu collocamus.
LllL J
IN
�----------------l N D E
x
RERVM SING VLARIVM
QV & IN HIS VIGINTIQVINQVE
D E ll\l P E RIO E T 1 V R 1 S D r C T ION E
Conclufiolllbus expllcanrur) alpliabctico
ordmc cOl11pofirus.
,:mperij.d,rimribid.Il.I·& 6. p.H
A
7Jfol>ttJ,t rtum ~1 crnnine Dam IU'O"" ) nOIl efl Iml/' III/pmj • reprob.lI" opi"ione 7J.m.&commllni.
rj11l'itiJ nnpenj. CD11{'one/.II·II.1.
p.JI
cJ,,[...,.II't.
P l,
Accu[.lI;lJtJtm officia no- 7Ja tio tuturls n'tâAliter [m l Itgt 111-
a
b",,,.CO/ICI. 1 \ .11.+.
p-\o+
onduf.l. n'4' p.6
Aprellll,o ,jI "'" .~""rH 'RllfiJ,,"o- Drèl..,.,ionourt dT VerA. A.-II.,mpt/lH.
n~n n:t"uyj,
ti,ne Il. Brtlllr. tond, 1-4, n. 1)111(0.
& quoPnoao legwda jil lite,.. "[POl'.'
fi V/piani.Concl.ll. n.7 .&8.p .-1 6.(7
P' IO
frq.
nll • CI".1l
ejl (."'JI.' '1"& ln appell.,.
..
.
.Amm.1I t]'!11J loqlle [e,'1z!nti.t iwliClJ DerIMr.lI"r mCI.m l.m, / mJ..,y- I.mllto. §. '"torlS alHlo. VI nOIl (on/r.ui,combuo' Il'bel Hr ,1I01/1I( pumafllr:[rd
c.ml.Cuncll\.n.L
p.);
'Z-I 'li rm fj mlo Jn,j,~Il' f,'Il11 ?nrmoDecrttwll c,.m [oltmmt.:tt 1 qll.1re ",rt
rt,lM homm/bul aJ~p"Ùj UOfS rrf-i7Jiou-furtl1n wttruem; e d~bertl.
m. ConcJu(.+.1I.6.
/,.13
"
B
Conrlll[.u.n.l.
P'74
OhOril1ll poffifimm 'l'" i", tT/bm"'l DrJimlloco",numi, m.fI. ,mrmj "p".
b.",.,·:u~ 1wb/IJ r.,lIomb/IJ . Condll[.
nll1nt",fnl ur lyfJ ,tdHJ ~/H.dtCït
8.'1.1 \:l 1.
p.jL
l.tI" • &F.I '1"n .. rfin!"I ..
"" fumnt .pptll." ... CO/leluf. H. DeltJ!,AII"'" p.,,(1 (~"Jd fi·I"!J ..... ,,~
l,tr,rla, ~.:.. au/.",,, :1)' 110140 {(I1ftl ff
n. I.p . 7J
c
mlellrl" ,.."", '" 1. i' q"" "blll.l·
rem.ff.tÙ pem./ltrcd. COlld.J? ".j.
Onafii",.",m & mif/. ""rerrj
non 71t1Jm11t t.', 9"!t miJù imptp.68
. '
flj mAxÎlm dlCll B.nl. Conc/.9. ". 1. D •.1,o( cti"n)p.fila in d.l.•mpmul/I.1n
v"ftlll ",«m/lmra.l,o ""ft ,q.,J
p· i O
rmp"cer .,bl.Cencl.lI.II...,.
poo4+
Cond .. ele!,,,,, vnlll"r..!,m • & tII '1"1.
prmclp' flint rtflnMltI ) non [HnI me- Dmi{io NOU A ,ur,[du/ ,oms gcnt,fu ut
y, ,mper·j·a- qu" r""ont. (.'0Ilclll[.6.
'1",uuor
vel genera.
p.[fol
b,.ell,m
III
c(t,u
r.1
jiJb.11/t711.r
't,el
n.l .
p.jO
[tcund"m effinllA m • vel qll.d"AW
A/io bO/1orHm po({e[sionù , q/l~ iu,<
p.rt'".Concl.l.IJ.7 . & S.
p.9
trib'IH )non tp 'm.ftl m'ftYJj:[td V'fpofillo §"uJi"r,.d"m. i" a/llh.ded,·
fenfor.Cluill/l. nOllo fl nfu decl,rAI.r.
fimpl",! 'Hrtfd!.llOllis. Cone/u[. Il.
n." & 1. p. 't' . & ftq. El9"are
COllr"'(.l.n.1.
p.i
m,'g" fimpl",! ./lmfd ,iI '01/11 , qH.I"!, DifPofi,i.lflactr. C, d. pedml. ",d",b.
B
,,,d,,,.",,.
C
f/'wtJ .
"W
D
fI
noll
f N D t. X.
110'1' ill/tllefl" imtrprewur. Cotlcl.
~.n+
p.6
m.,m~/" , formo/il
, & fino/i, r/ftr./IIllr.lbid.n.S.
p./Ad.
1
71"i[dJ :7Io non (oh4.rtt Itrrllo,.;o ,fia
Gno:antia quarrA jpeciei i"ri[dii;l,oper(on•.,bid.n+
p.l
nu , UtTlIl1i'J mftr ft pu"lI~nti"m rllri[d,û 'Mil comml4"JJ J,uifio. CDIl,,,,,,mcabd'Ill I.fb)rm,h",,, 'XcildcI.l. n...
p.;
uil:& q""". Cone/.l.n.6.
p.8 III rr[d'ü,ollum .rigin,s, & ql.. nd. ,..Jmperij comml/ms Jtjinl/l' r'prob./f/r_ nu Regù vtt Ma,iflrAws.m ,mperlo
Concl., .n.l.
p.ll
regertntllr.Conc/.l.II.8.
p.?
lmpmj figmfica,io la'ifiima.ftd ln illre lllrifd,[f,o ci.,!is , quorn,do ~b j"p'm
I
. cim/i. jJnètlÙ! limita '''''f,,,.r. e,/,.(.
difèerl1l!fjr,& ems dejifJIIlD.r;!r q,,,trt
Concl.lI .1.
r.l l
rnndu#. cumi,i, 1/I;'1r/ .'pprllAlllr
Imp'rlJ generis lIOl/iI d,[cripti •.,b,./I. J.
tmperifJrtl ,q"od 1Ion 'fi mtrUlIt ,Con
,.",d.
cl ,.,'+
P" f
imperi"m il/cid cm .[t'luiIHr i!lrifd'.1,o. lur,!,/" lio quI. ineS1 miffo "n,",rio, nOIS
m! 1111111,.:'''1. ( .... ~1l l',do pnncip.,{utl
(ompc:Jl JUIl MlfglflrltfltJ{edJttClA.
?JeI mCld.mur m.'upon,uflr.ta d.Con.
h' cr 'rtfmilt4r.& iflri[d'ÛloniJ vari" .
cl·j·" ·1·6 ..." 7'
p.e.ld. &[<1'
.c
Jigl/lfi:Jllo.d/CI/.r Concl.
ludtx or.:Jma ;IU 'fftCltur d"t~AU/S tI8.n.j.
,.jS
;~Im 111 CoUt}]: • •, /11 rfl dr tlll; HI "(:{,- lin ,[d,wollis fimp ll âl , commrmis "tfiEliollc ordllJ.111.1.'/ipritlCCpJ "Ii refirintlio reprobnll".C.ncl.• S.n.' p. 6J
PlU/t,VII" ,11.1 C 'H r., proced.llexfol. , !tlr/[aill,o fimp!,x.d r""nt.,m. 0-.0/
Prlllrtpis .u::b o)"Jrr.Ctmcl. 1. 5.11.1.
pllbltwn qll.l/ldoqi/t exp,d"I/rfl,ilt-
d,."r,
1
p.8,
"uem.Co.cI.IS Il.l>
p.tad.
l lld,x ordin'''''/I' r7irt/llr deic/,a/ll' in I/lrifd,:/ionu fim?'"" nO~.1 &- '/1"'" Je.
mo'/) pro::c.1eJld,.I': c.mf{.1 ordtnaTl~
finuio.,b,d.n. ~ .
p.6~
fi'., ",ri(ddlO>/IS. 'Iu.J/Ido prlllop,'!1 11l1l(1.l l'oflif [tmpbriJ non (r.ml mTC
Cor/UIJ omJ1tJ caulfl tl(udenw
rrfc 'PlO lunj:/1 :io CmJ O1'dtflllr;.; (fi
tllBJI.J pn)[( -fcnd, ,.tntùm [uu alterAfomt1l t~' 9"'''9H,'g.ma Joli~orkm:
fiol! me bori, erum IIIT! l'Hlb. c:friffo,
t .l . v:'" {rI/lH rJlei lusjil l.Ût r(Frip'u,
(Jl14 exc,dllnt IrecenrOJ ,wrtos. COIId,c, lreond. Lj n.j.
pSt
J
lu.llc,l / lua/'Jt'Ium:f,gis.l {uudurnc/".~lI·P'rtol.
P.7'
fil ~f]i.:l!m 0~' 1.J-"I{i"!lOnJl txt:"Cf- {un[d,. :,.Jimpl" mtl,;" dH,bHlgrdd,bu" 1• ./m [tx diflnbmlHr. COlld.
tlltfll Fe lm!l , 7~ Wllfd 'pfom mrlf-
d," >11)'11;
rllJlI;.CDnd. I.r..G.
p.;
lj
r'-9'
perlOi.
. li ".1/;11 ",": r"1u" (/J11'Ft,.lnl.
IlIn(d/: 71onù!rmn'J 9" trt.i [plan d,·
/IIrifdl-/tomJ !.(llcrlI ver.1 If( plifc~}·'
& {tp"r.a:!. El 111J~1010 ~~~(I"!!.~
'mro & nJla, Uflj'triQ S .J Jimp/'o
'Hrifllic1lonr. C~"d. 20f .num. I. if- 2.
1 :lrt
"'J.~
Cencl.,S. II·f·
r· 61
'urjrd,! l'o,,'s gtJltriJ commun;J drjim,,~
rc[erwr.COlld. r••,. 1.
p.1
d,[i";/fn,;bl.,,.1..
l llriJa",IIr1 c,l
"p.M".
rjllr"(Hr'1~1f m'lNt ""fCriN'" 'fi.m ..
1'" Jimpl.x ,.rtfd'ifll. (ed .,/'.1 d,·
Utl'fic foum.b ill., p"'fu' d,~illtl.~
ifpèllfm vtpSo.
pa"'ClIllYliÎ)t1I.,:-IH, , ' "/I/I;"'llr~
lie",,& 'x/mlIO "':ifiJlell,}./~d. Co- IlIn[Jillio!Jis qH.ftlt~r (.J~ [PCCltS,' lIDII
ANtrl» IW,fr,bal
,",.",b"
cI.II·7· ·
P-l
TI.J .
p.S 1
IIl;'ifeltdi~l/iJ JWu;s (.mil', '.i5'ic,ens,
ro
'l1l//lICrfo1ïlffJ:
q."""
Ik"{I,
�INDEX.
!/I",[d.n.mi, 1",trrd [pui,i, fi" e/ll"'''- ~1. fi. ""p.rii filll r caHJf~:qrlt .'), flCII/lJo
r.z"rur gYlff/uI.C."d. 1 \. Il.1 .p.8 )
Iu, oeCld."A. d,(crror'm mi/il/.,dlll 110Elltl'nIC", ...(T/tir.toTem , tY. It(1f (o/~
fiDgrlldll repon ~n'Hr , & q"~ in ter·
"..Cond.17.IlU.j.& 4' pag.6 1.&
{tqIUlI.
,"""'/i'on. prlu~rr" qruhber h~~" 1I10d"" co.rcirio cui", (ii impmi, &
fine 111'1"' IImfdICllon •. Condu(. 4.
'l''' fit tll" rnoduil co,rclllo. COIIdHf.
p.lt
11.&.
g
L
L
p·37.
M.I1+
Ffiçiftm iudicis extra terrÎto riHm
! b"'.I" c"''iF< ve! jI,lIt", eu;'" fi'"
'lUte[cIl.Cond.I.n. 5•
P.l
'Hrifdlcrioni'Coc.• p.n .• . & 1..p.66
Officij nob"" appe/la'io, ad aOum &
liE
iur,rd.Elionu t x erCf/ w m magiJ rtAg.f/rltl/bu, munjerp./,b"I, q/l~
fortHr .q uà", " d IImfdrèliontm, 9"t
I.x n.teI.1/'ler con((/i". Cond.
O
M
I~. n.~.
p.1)
M,marra defonEli P"'~ i/ld,,, ob mm;
dânare quatrdo'lH,.Cod+"'7 p.l4·VJ/eri imptrlj commuml definùlo,rnul-
ri< mod" reprehwdi/llr. Co"d ..., .,t.1
p.• 8
M.ri Imperij d1",ùio notU tIa·ur. 0'-
tn abn",[fo
& hAbllHconfin/l.c.".
fol
d"!l ''''f'
DE PROVINCliE
PHOCENSIS
C 0 M J T 1B V
s,
F RA N C 1 S C J D E C L A P E Jt lIS, DN. DE
Y4uumargurJ ill JudicuIIIfummomm, v.lligalium Rrgu,
[umma 4udlforia Callfi/iarij,
B R E VIS HIS TOR 1 A.
Oent/. pe,,,mantt in cruâal*m (or·
P
porlscomm uIAIID ,
illn[d,8,onlJ
fimp/'cis n~n trl.6- 9"a rlf/tont.Con.
dttf.lo.per tot.
,""lUr,,'"
p.7 ~
.A D P Hl LI P P-PM HV7(.A L DII M CHlYERN1YM
G"lIi~
c.umU.".", A",pW
men
(IfUffo lJt4~ fi'"' dl ""J'O Imperia fo1l1- Pr4èy'p,i, non mm",
jrnpen ;,qufJmnm prtt[CTlbltHr ,Ufo.1
nuttm rrftruntuy Concl.~ ,".1.& j.
c.ru{[.,. & iln fir pr"finp/lb./t. ,bld.
p·IP·&ft1·
TUn/fUl( .Coud 4.11.5.
p.l l.
.il1emrn & mir/um imperill ....aitj d.finire.alt} prr lxtmpJa du/~r;trt 710-
R
/uiJJe Plpillnlnn tn d.l.,mptrillrn.''<I.
f1,marJl~t . C••"I.lI.n 3 ·
p.44
ESt"H'" '" in/rgrl/In, .((IIPAIPrl.
mllm gr. dum m'fll/mpmi. r!'
Rq"Arat'"t,.C.nclu[17·'''''
p
~l{:flHm imptriHm mdl.11'1l pATum capu
.è mtr, ImptTlO: & dllllrfl' 1ni~, '&
p"rtuir' i fig".fica· ••.CÎÎcI. 7 .n, ' p·l 0
M,no Imperlo ""lR mYI(dJi.I,o non v (
tenuJ ", [uA [ptcie.fo d v/ far' 111 rOlo.
,b.~.".l.
p.!J
6l
ReUllHOO,.JIJ ln tnftgrum rn (jdlt A{t-
/Ill Pm",p' (onadr, per Concel/a·
P "oca nrdlanoJ ln
T'Mn, tltL ( l m
Pr."",cl/J. Cond. 17.>1 1.
p.,.J,
S
Vpplt!.o p..'"IOit ad (omml/nem J,p'
MIn. imptri j nOIl. & v.ril definl/i.
mtlDncm IUT,[d,tl,onu gtl1tnJ rtp.H
C.nclllf8.n.!.
proba'Hr.Cond.J.n. 3.
p. ~
Min. 'mpmi"'" fNnl.qH~f"/i Prm"p'
[uni rtforUAla.Concl9 n. 1. p ...,8 S,atHla & ord",../fo"" gtntra/u, vII
confltru"one IJUM f~(lHnt M 41.'Min, impm) non ,fi co("o[cer, d, v'"
~ratHJ pro mrlllH • ~p/rca"da ,oro",
rI~mfi""T1I I ~.vtl arref/" ob filpp/i.
i"r;[dlCllone,tlu.( ..(t n,rH JuyifaJeti,cati.mm.Cond.1o.per rot .
p.... 1
ml
Ctnftn t 'tr~(u;'U J Ji~nr ,ttuJf~t'fJelrtJ
Min, ;7nprr;j non flm t , qH~ flx ti grapro qu,bu'fi~nl fI"""" .Cond.(".n. l .
J,U mint Jmpt,." e(fi 1Jolu" Bartof·18.
"/J.Cond,'3·p""t.
p. p
,>
1
S
f ,
L VeDV NI,
Sumptib.loannis de Gabiano.
- - - --
Finis tra t'latus de Imperio &. IuriCdiCtione.
DE
e.m: DCXV J.
�
Dublin Core
The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/.
Title
A name given to the resource
Monographie imprimée
Description
An account of the resource
Ouvrages imprimés édités au cours des 16e-20e siècles et conservés dans les bibliothèques de l'université et d'autres partenaires du projet (bibliothèques municipales, archives et chambre de commerce)
Dublin Core
The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/.
Title
A name given to the resource
Tractatus de imperio et iurisdictione, Francisci de Claperiis D. de Vaulvenargues... Ad Ioannem de Sade D. de Mazan
Subject
The topic of the resource
Droit romain
Oeuvres des juristes provençaux avant 1789
Description
An account of the resource
François de Clappiers a exercé l'office de lieutenant particulier au Siège d'Aix et de conseiller à la Cour des Comptes en 1556
Creator
An entity primarily responsible for making the resource
Clappiers, François de (1524-1588)
Source
A related resource from which the described resource is derived
Bibliothèque de droit Schuman (Aix-en-Provence), cote RES 34884/C
Publisher
An entity responsible for making the resource available
Jean de Gabiano (Lyon)
Date
A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource
1616
Rights
Information about rights held in and over the resource
domaine public
public domain
Relation
A related resource
Notice du catalogue : http://www.sudoc.fr/201668874
Vignette : https://odyssee.univ-amu.fr/files/vignette/RES_34884-C_Tractatus-imperio-vignette.jpg
Format
The file format, physical medium, or dimensions of the resource
application/pdf
1 vol.
[4] f., 85 - [3] p.
In-4
Language
A language of the resource
lat
Type
The nature or genre of the resource
text
monographie imprimée
printed monograph
Coverage
The spatial or temporal topic of the resource, the spatial applicability of the resource, or the jurisdiction under which the resource is relevant
France. 16..
Provenance
A statement of any changes in ownership and custody of the resource since its creation that are significant for its authenticity, integrity, and interpretation. The statement may include a description of any changes successive custodians made to the resource.
Bibliothèque droit Schuman (Aix-en-Provence)
Identifier
An unambiguous reference to the resource within a given context
https://odyssee.univ-amu.fr/items/show/122
Droit romain -- Histoire -- Ouvrages avant 1800
Imperium (droit romain) -- Ouvrages avant 1800
Juridiction (droit romain) -- Ouvrages avant 1800
-
https://odyssee.univ-amu.fr/files/original/3/129/MS_74_Traite-droit-francois.pdf
7bb95e041bad451ba1a715fbaadd4ee6
PDF Text
Text
----'--~
---r-~-
\
. '
--
~
.
1
__- Idlli{/(J
.,
CJZI
rC'!!l/J1t/IMI tC )
cVÛ/. flJ Ilj(;/zllt./ .JI/('
I
J ÎI.JI'!6 ~ ?t - ;n/ LC.
.
'.
.. .
/\.-1'111 Ill.
'.
•
J
'1
,Ao'-"'-
�•
.
1
.,
•
•
•
•
•
.'
1
,
,
"
c:;
')
~]
,
..
/ ~2{lJ1j
,
�~
r-) ;- (U /-({ _--j . ,,) rI ~ -:J
j)~ //l-W ~ _(4-{luiV
lJ
,
•
�����•
�III
Wu . r'(lta/~
Il
fJ .-'t'fil LZ1'tvW1-
~.1UI ~
•
AIU',1' ~ ~~'
�,/tvrr ,:
,.;f~.
:{.
16:1A.
'Ù~1«-uM' ~. ~u4-,/,!/,;d-u.,'
.
��ru; .
rU
�qll.
�VIII
5
•
;
�ft~/I
c7/ld;
IX
��~/
�Il.w•
1
1
/.
•
\
•
����/JI ,
,
�/
tH':QM.
.tI~~~, /'1/, h ll.-r. y (."'Hf )I~~" "', ~ ~/~r'~)/l) d.u. )'l'~)-.
,1.. 1 (, >5 AÎ 1>1-,(. Ü.t4
1'ttllMtA l/vf-~iI lA. rvr.,,{(; {Lf~""w;.
VUM~ )~l'lI'l~tit
l.
!t 1(11.'1 f
~.
{>
,'urwl
i-tuVl -
~>(~-(~U
:fq
1
;
1-
�JI"!
'-'.
���a
llbV
1
;
�����,h
/
���•
1
04
•
•
��•
"
,
�/
: ~~
Il
�]5
.!UtJ UWt.A1W
J.
~/(1..{14;tv It:dd~ Î~
tt~ p.,'rt~ ~u1Wtu -v&4f1'
�.LI .
....
::;
-
�·v
�c;;iJu; XVI
ri
c7-Tililk'
(
Iv
./j
c;(JfjI." ,&, ~ .~»1A 'IV :6 'mJ_!,'W/.4t ~~V..u WL~ ;OI11'U)~
,,~z:; ,N /[,'<JeJlü-/r.):" (~ Ukl/;t.z-t;:v~) ~,,'!114"
~ tM.."rJ ~~)
.J?1-<J Z. ~«L<."",,) '~'IÎ~'li~tA-<4n~'U1--~ Jf.M1-., aw 4.#~
k-. /rdJJ;lùtw~) ~A'«',!;:-W:I u ~ 'r~). ~~~ k
rùt-u1
rI
J.uu.htt. (ùt
jU-1MIloHtA
II!LU
/1;' $, ~ 1~.-I7{.l.,.)t"w~ u~"f"tg )!Jf/.,. /, 1K.~{oA' ~"IJtl': ~
1
1
h..
".1,1. t.n;.
A.l.J, ~ ~~ t:ItJ{r ~Q..?---,
1r.lM..4~f'~~~ ~r '1'-v""~<JrJlAAf~4uL.f~{'" k 1~'1'fI\>IM/~ ~"
lv.,r
tv
tlr r
~ (~(MV.
tft
.... i JM"v
~ till~r & tm.1 /Ucii a-ttu Jüt'il/l.[!-th1J ,J~.J ~>-
(b'Wlf~1/·~.M~Vl-r;V l1-C'tM'
Iv 4- ~/th1nar~ dU.vJL1/}'t~
Mif't-;;
6t.V1V
tbu.l'lMfJ U«IAt4'q.,
fMMNJ
rl'I'LI
"o/tKt .(IF)r"'l'1UL(L~
/7"rud
't7~1
~!ii7.L41 ,) ~ ltt.vLt~/e.J/VUNvf-'
~~,. f 1,~, 12· cI-t«f Y/
OA-
fMU«//Ù
tI.v ta.
f "'.?
f
4.r rD; 9ri·'w'nu'f<; .... l .
..4:11 li' /t.{{) rL'
W
(Ull,H(\.)
~
.,
•
VII
~!1mÎL td~n&Yu'hL ~~~
�')
~/(u(a/
(J
/c) (4tt,t,'MU
r ....
~l~r-{)
---'-
c)
/lafU/
xIX
C~/-~·,;;'J~J.(4~~;~ '\ tu~/4.. J
,
..
.
lL UJ
1r',.~A.· ~·
l
���~
~
c:; J 'fuLl
1
1;(/7;!M
X~YJl
L/PuJu; ~
�~,
.
,
-
�XIII
�XXIV
J
~ l
)
,
'<
�)OV
\
,
�v
;f/l ,'/v lû
~~ ~J.-
/
..,
. fL-
l'
('ù/ "-
.l4W -:--
ft4-
~.-.r: 'F
~
.
.(~ (A~-
-f" L{:/Yd,~ ; 'M/,lV ~~~-if~t.>
~fv ~HI. / - ~ Il · .tt t{,"l1.~0 ~_~{ 1~tL-l $..J.L~ J.v ~L.J &/L-~lM'JI'''J '- ~1 .~ ~;z<-rl~. ~H_ 711
t-'#
. 9 / ..
(/" -YM
LI
.
~M- ~A/t'.Ù ~rT'~~'.
,
f~' ~1·~~ .
•
~vllMl1- /:./twe!6t.':ti;;.;ù k...~~ ~4,.4 ~J~
~ ~ ~~ ituf-;~.,,,1/1-. ~ û~ ~«AI'/
UW
l.L
~ f Ji.-,
t41-""Q~O~~ eM.~
~ /~f~'lAb.o~.J 11dù.l~ !r' tM-)~vfWv ~ ~
nf~ ~uW-.f a-1- .~·Q~Jv~ck
~."h Otk.-l.M'7 d.4I-?rtLri1-W fNlA.-/,~ t'1i!"/~~ /ÎA.~9ud-~
t~),7 UA P#O"~ rr~ fJ~1u- fo~ ~
/L kdrv f(/~ nv ~~r (~ ~m~ fL--.1L1kddù
9«A14 k ~) ~4.??-tL..' ~'f~ .f,~~' c.'''';rU'J.1(.)Ut_1lt-./ f! -5. )1 . {II~~
1 k.- i",,~1iM
.
1'I-11.L'IM
1;i;tq .
. !J'
0'
,~,~
.
�-
C"'
/~ -ûCOV
t~
,t"
1'1'
M
{j, . j
~/
IOU
1
.
..",~?/ /((..,1': la."... "'Jfft1'4 ?"t.f~ ~4L ~,y/J(A~
.4.1- ,-~'b.Q._ \ f.~W':;jf.!. J~".)
(;~;; ~~- .&. ~~)!.
<.t4/I'IA-~. 1J11.t ~T
f
. "'''ntdAVL
YI-
.
/0 ,
1~ ~ t>-f
Yt' a-1/1~4 t; c
zr<
-
~
~.
�·'
11) ."
"
•
\
�"
,
;>
~
�,
,
V
"
./1(!1'U/WL J"JI4(,{)1/U..-/ v1-
J)"WI~0M
•
•
•
•
1
~rf~nk-{'
1"fMWWÙ
/
�•
•
•
�0 ·
\
���JM!
II~
•
•
�')
Il)
0,7/VIu/1
(.'
1
•
.
�1 1r
..
\
~
��~11
���.
..J.
b
~
�c ~7i~
t
11/
~/ul/
10 /
�Il)
f
.\
���c - livi 1/
•
�I/JI
",
�} JI Cl,
}J/0 -
(
,
�JL~
/}
/Iw
1/
,
�,
'
1().t:4
..
1
•
Il
///7
�,
/Itr- 1/
1
.
o?,ltda1 III
IJIt;
�~uLuv//
c
VII
1
�)h1-
�,
//;L}
~1iù.;V//
•
��1
f;;t-l( LIli
�/%/û
c:"--~
·
1/
..
C
Jt~ VI/
/1;
�~ilh 1///
(.
�1
IbJ;
•
�I tt
~/v///
�V//I
\
1
,
\
�.
c---
~e/
1'1/
.
Il
�..
'! ,
ft
/~x t'~'wv Ul-ryliiv trn-rmv
tM1u
a;'(~ <~IJ~ -
1~1ajv r./~MUJ,~,"y.~ ~~JLl-L ~ &-1.0 ~_
!J~Awt.vVf;
'&.J 1ù1'h
, 311)1414 ~,
Ut H,f
wCiti'tv;
v2Z#J/M;1'1-<4~.",j;Iv.
~:. ../~~.
'U4-
.
(
•
��1'; .
Irl
(
~)
1
�c- /,7Jd1
~wl
"
/:~
�Il .
l'Tl
(
:le)
\
�1/
,f;;/UI
/ YI
. ,f
/ô ed //
,
�-
~/~ tYWf ~ ~J!tt/ /;rifRJ ;vtt/'w ~
6/fI"{t~ V $.v~ N6 (Otv;;
(UL-(.WJ'~1.QA/V1 ,!'~ ,
t
. ..
,
.
.' •
,
,,
,
t
,
-j/dA'W1,' 6.-, li'~ ~~
:wv ,Ut~
~ ~'q,
t:u
a.',
�-
~/~ tYWf ~ ~J!tt/ /;rifRJ ;vtt/'w ~
6/fI"{t~ V $.v~ N6 (Otv;;
(UL-(.WJ'~1.QA/V1 ,!'~ ,
t
. ..
,
.
.' •
,
,,
,
t
,
-j/dA'W1,' 6.-, li'~ ~~
:wv ,Ut~
~ ~'q,
t:u
a.',
�/y~'
�4",
~ I Jv'
Il
���)
,11
le
L
10/4 1/
c
1/~ ",///
1}
�1 If
(
YJUA'u .
(,//titu;
x /!/
•
�!
)
~C}
�(
Il
•
(
/1
/?
--
hJ
'/ 'Jf/f
~
1
II I
�-
·/2, 1/
")
c ;/tYûLv xv
1)u4
Jfer
-
•
1'1-1
tt
(MM
Clft7 '
'ru
/Jt~~
61U (M'M- t..~1,,7~f- ,/,'.Jv j;,h,,:,") Ul,t,'ti n~
'MJM1WV!5 ' ' ' ' /_16> 1,1,""' 11:"'''' tn""'/ "-'I
ut!(,(MA
t'n Ô!: tttu./, /.:uv
1...
"'l tJ /
'4
,
•
�le ~
•
•
.,- --.
�·
,
�XVI
] ()y
,
•
/?
1
�XVII
�l JI
•
�,Iw Il
•
.
.
�/1
c //fULU;
XV/II
('[ 1/1
•
•
•
�1
/
Cl III
(,LAt I
X\
III
�,
1
1
(~ -
.~I'
~ ? ( 1/ J),
/
XVIII
�é
/J't
1
XVIII
)( \1/JI
r?. (l J
{
1
l
". ,1.
'
..
~,
'fLR. " (..() lAI7 'JI'Vo-rJ
,
,
l
"
'11 ' ~ .
•
��. ~; (I
•
If,
�, ;;
, tlM l'. 1/
1
r
xx
Il
~
t ' ,1ii.1II-i't4.. )
fA' , ...
-n
'
~. ~
U' /It<JfM~
•
V~ 1'>'
;V7
�1"
11"
/~eMV v~ 11a.»~j.. "6z./lô.Zc-Ir~r-'~u-
•
�1}
/ue--f Il
•
,
It
�•
�l'
•
1
~?
...-
l
(1 /,
~
'J(!
r
(1
l
'
"7
f,', ~.
F
f~" /
'J .
) ./j~"
f
./-.
'.41-<
v
.,.
,
fU'" 7 l '
•
(..
C
-
�~~ // c;r?~XX//
Il
,
4.#-
~
#~t
L
~
'J..:'
/'
{?"
lIA
;"(Y u -
~ A"
(ù
('''th''
~~~,'(,,~, Jv (;; 7u.wz& ./
"Cl
r
Â~~/è
)
/
2u rot/tJ ~ (,1.. lQA(.uMn
/7?
/'
.
r,n";.
PP-u 'urnl 11~ ~ -'
dt ~ p-ot.u- /u
/ LI
'4 ~ ;/(J(.I'i~.u- rLA'-a~.? I_~ ~
)cru4 "~(:trl/rl'~ )
1;
/"i"A4";'~'ù!-..('.L' , ••~ ./~' ;; J:?~""-J",nC~1 k/4~ )Lht'X~~-:n,,- j'"u..uI '
t "v /... r ~ ,iJu
t LV
,/
""l:dv
~1~' fj,"J..6,,).
1\
. ,~,l-L
;,
(;t.U M/t.,f
"",'
fI--CV' / '
't
1
.
t
/
,
_f
f./iflé )
ILl )
~aM-uu.. t/l-,/I'~c.!(.(1) el /oU//- dU, e4A- 'pCV.!
tnt.1.u?- l ' f( (l-'a--' ,,~ )l~~h.b-M ;;~./ A .UOV· /. P c:'
rUA'
r~k.v , ,~ !n.A~)~) Cl '~u/' /~('h,lù,<r
101 f..c - rt.'-w/ Jftif-' J L''l-11)/,M!irtl7f')'
~ ;ejttofA-1- - '
-
L-t4-VenI7iuu)
lui
/,'
rz.
1
l tU
JÛUf('/i.~. ~v l.oL fA~..J
r'l&I""t~ Jv /'«hW'l'.
t.eNvI-, 4"ù-
{'hry. - 'Jo'
Iht,'(./û'v--ÎCHf,-/t ...0
h'-V~ ;',/i~u.
/
,1. . /
(J17,r7(~./
c;wv r
élê.>
lX)
.4, -
j'
Ca ..l't. tMt!.t-no
J<!/
1/ü-l5> JIU
(JlU
~) ~ ~/,.u.<.r
>. ('1-1..
•
A
(;'-n.t.4-JA
J
-
~(ltVt)o(j
•
~ _.
.tj'wJt.lT7i' > ?d~
-',..4t
~~ë~!~-) /rttJ6jt;"t;m , ~ nu~
•
,.,
j"(X(/'-' ,g,ef.Je...l U-H-2' l'J. /~ rtl.l.K~ . 'lUI l~t~.J ,~('
~~rrht-t5dÙ! vt- ) t'vr..ve Y1 iiv,tJ
Jf>'t.u't~ ~
J
j- -OrjltJ'rlb
I~~J ~(l1/l/'~(J
. ..
.
(O"rÛh-r~(~U
t:K
(/'- wvu~" , dt.L-
/
U
•
ft;'
') / .
(7
1
(!
ru~ ~)
a
•
,
"r'fA...
e;t;.I- .-'
f
�".
��,
,
•
!
�•
_ I:!Û
•
/1c;r~XXII/
•
�/
•
r
�.
/ t:U~.xX/V
•
�..
~o
It'~· //
I~XXIV
1
tu- /! o/
-tdy XX
IV
•
~~ ~rJ~UMM/~
cw.u!o/ IU.lf~UaV(.v·
c---)
r
�.
<f
o·
fo'rr~ ~ h~c-o/ rJJ,u:a;~r ·
•
t
�.
'.
1
\
(
/;/W
1/
~
~W14 ~ ~J
,
f)a/UlW1tL>
f 4
e.
b-
6'J/uLA; ,
•
•
•
•
'.
•
1
•
,
�/
/
( - - -../
T7. -~
~
•
,.
". ,-4
•
!~
��•
•
�.:1.......&::;..-.
,-
'.
,
•
, 1
,
,
I~
!
�\~
c-
///
�·#e/I //
ê'--
•
r
�•
..-
•
•
�,
,.
•
( y~/.
�~~
L~/
(J ~
/
,,
t)1
�/
/Iw
III
/11
•
��//1
cf~/
�~ /tfzk 1
�///
'----.---- 1
~/
'l'/w- i / /
,
'-------
~ }/
/
1/
·
'.
~
,
t
�c-;-/~~ / ...
/J~//
/'d:z4
III
/~CdU4-u/a- Ct; ~'.h.,(ÂA
�1//
q;-~///
�/~/V
~
•
•
I
•
•
~v~
,
.
,23v f~,;{~a-P~kU#Ù'
•
�:2
'2 ') J
JI!
VI/
• ___&
I~ VII
M.
V/II
IX'
f)v ~~. il; ~vU/
~V hUV'/~ tf~~
~
."
jVM~~::/~
~(,u #~
1
.
. ...,
Û/f'
.
•
,
.
•
• 1
~~ U1'~iZ.4-C~~
....
."tM1·a4~ ~ /(HA4-a.6~tUt4-/'
•
/~
~/ ~~ _~/t-,,"(J;'#OA t?«.A'L~2L>~..u...-·
"
UMbJ~~A.ZL:.> t?~
~.
•
IIA/.~~
ÊV ~t?UA!J/UAAM.--J
I~
~
x
•
•
•
•
�-- /~X
�j?~/
XIV
�?')7
�r--
mM'
1/J
~~d )(J/
�- . /~XY
•
•
,
"1
1
�����., .
10
x v//
•
9"
<J 1/
/
~L -4'7wt;t/W~' A17/U,bCa:.cuÎ#'7~u/ ~.
•
�,"
---
:JO
/
-....---'
In-z,Ly'
Xl/III ~ X IX
~U~HLJ /duo~ -
Jv 2~~:OuLJ
cA '
~uu~
('/1-
�Xx
.,
l'
•
�l~
~
"
"' /
A:~
/(~;7~
/ / /
/ //
,
/{1
.:;3 / )
�.
"\
\
\
1 ~
..
"
#
,
�//1
(
C /
�·
~
�;;t~ 1// q-lé dy XXI
���~
(c
fl;/7Lkd
X X IV
�?-
auL~ --)~ 4., ~y~
iL ---
~~ U;M_/,4/N«:?.JL.J~~' &- ~0/'ÎA/111
��1//
.~
f~XX/J/
��,
)
II I
~ //!Îa'l/J XXV
r-
ift/
1//
<1 -.
L }'~;:,{wXXV
û) -
~ /{~u~tvua: ),..,~ ~tl-fu-
��xxv
�.
•
xxv/
--
�L/
Xx)/;
X)< VII
62/ /) ~fPA/VV
~ »
/
~1ft4-t?W ~~U<t ~W/"U/i1.##~/~~·t.;'t4-/~
{.L----~~ /~ ~ û.lJlU--~<//l.d~~~ A--- /dA-uJd--·
t'-d~~UJ&Ù J~~udJh-fYÛ~~
11"" ~~'ffl~/..""""-- - .
/f
0.
�,w ///
XXVLr
��XX~/I
XXV/II
��.&~ /// "Q?~XXIX
n
.
t?-<>'J
•
�" ê1
~/~.~~
,...ft-<.- ~ ;.~~u ~
r
•
r
��)
��/tft/ ///
.
)
,.
,
•
�j;(t/
•
/
•
1
���~/V
•
�/
.
,
L
1111&0 ///
,
[
C'- '
1\
,
IV
, ,
~.f
��)
/1/
1
-- /~/I/
(/7' ~ / /
• f/~7
/1/
'
��v
.,
,
~-A~~,j ~ ake/WV~
·
,
•
~~UUJ ~ .6'~~~
•
- -_ /
--.,..-
,/
.. -
1
\.
/
.
�\
•
,
,
~v {J / 6?f!-w/w
.
.
�����.
•
9'
f·
~ (l~~~ cud-UPt-Îuu~~~
~~U/1~
,~ -/ù/
/ ' -'
•
iû? y;'
dd
vz..~ ~ /V
/v
.~ ~~éL4/t~d~
~
(//I~'
.
�~~ !~. /J/
VI
YI
9-
�.
·
.., .
�P.
Ç/.
/'!tf}~~-<!a:...)p/~)a'$a ~~ ~~kvtâ4u'
~
o ri' =,!?,., ~ a/Z W~ ,;"",4 "Ù/:~ a-e; """:
I!~ tfr/HP &'l'/-'u&:' /!/ /~Lj?'~~_ ~~U/1~;/ ~
.'
(/
"1/ / C.
/-UU /
~Pu/l/ /"fL~I~L.J
,
.4~J~~~ .
.
P.
~•. ~
#-
j
~~vzzp~~ ~~
1
-<-L-'-
.
(}q
a~M~..J ..Jdu../Je?U UA' t?N4~;r.~ rlu .
~
qg ..- yU4'~I'~"&tt.
~v-t-U.J i!ft-U?<.~~û'
)L/
~'tlur 7u.-.
'Ae#.--
tpfLf?#r//tftV /~44 Q/Ûd~ ~nO~~e~(U~ -
~;; ,d.., t"~~ ~/a/Z~ {-<A- ~ t (~- -
?'a'5t.v
.
r:b-u~ ,~~/ (d4h:rAt7nt.) ~~«'!u:;1
(1:yl'A-t4{.~ .
--r
1
�,
J
�{J
?1
~{7vr IY
, l""
, f t!
Q
7
eL
.
?
7~ ff
0 ~
..
~
v/
•
\
' 'ljuV Jt~~ p-û'
tl,,- ~M.u.U d 7'""'~~.Ib av "d;.,6:,) -~"'-<>-
~""
r",,,,"L..).,c,
~ )~
/f-I/vta.v
~ t:/fad N-d1~-7-P/VU:- ~ _
,;r.//t?UL,
UfuJu/
?P1~~ dt-Ud/iLJ tX ,/PuL../ ~
t1L- .~~ ~/~~ u~~> '
~~ ~~~~;/v~/~~
j.1~~i'ùtt /~ ~ )~ -1~tl ' ,.
.
1
f#~ e# ~~;, ~~uù
/UA'U '&n~~UIA':u,..;'
•
•
"'
•
";
1
.
..
..
..
,
.
�/ ; //
1
•
•
•
•
�////
"~'4' -tU ~~
~~ ~
.,tf~e/~
tU'/J,~?~ J
~
•
�414
�;:;
: 0~~/ x
,o/rvc//,~
•
/
'.
,
.
�)
é - ,(;ft;/ /)/ .
../1 ''j
j
1
.,
�/I~/
"
l'
�c--
~ /J/
•
����/CI
,
�r
ft;
~0~ ;;
,~~~~l)
(
r---
•
9'
. .
Î
/,
Il
\
I:J
�.
,
.
/
~tV ~/Iu-JÙ~.!-~{/~/~'w
/
/ ~:cqM .lLI /~
,...,'
~ /]/
L.fft11~
7
u/ 4/.PU~ ~
,id:'lUUz:U, ~
,l'u ."
UJ
,&/
~ ~t~/dib,o'/ eA# ./t~
d?zfLinb#-/ ,,~/M aJ~'-zf ~/~
~&-~~J~4~
;:,u'ujI'w V'uD-~~!uL# 0 ' ,.4V1i?.Iv~~v
J,,;U~td- ~ ~/ ~%, ~pt /~~t/!uA/~
o/«p-~ ~. ~/,.vtL{~/ ~?u%v ~"'-I-~'
f -
9,
~ :L. ~' Pt~ ~uJ ~ t$UUA4l'u'
9
~f-·t
1,- 14.
ra.'
1'~é.u4
<:.L----~Z
~
#-7vuu...J
)uut.
'J
.
~w (/7fW"iv J'La.- b~")
tUt...
/f....
/P tt#
If'
~ ~,,'t~~
~/~~UVW le- ~f~ t/W'Ck't{ ·Y jv#nft-d1V /1drl'~
l'tY~'
/, ~
L.
Pt~
AU4t.L
"
/
",~ M'L
f?,t/W~#1M/ t7~U;
~pv')
~ t'~ ,4' ~/v~~
~ Â-ou-uJf
t-!fu,/
,741.",J
(UK..aMPfu.df"u
U
~ttlv ~
1:"Id./ é ·
-
---
t
~--
/lA
o/~~
. ft .. ,., _
/~-'JtJ, ~:I'1A" ~ ~.
v
"j(u1ii.J -M--tù e-t-Iu ~a ,
L
b~·A/
~ .'-':1.f'/":'. /.,.J<p
'/dhk- t?'14,~'I.u-t~~~~~~
r
~/V th
4~
��}
c~~xv
///.
v
•
1
/l'â fJL
(
�Xv///
�•
t
,
1
•
o.
~.
:.
•
•
..
•
~
..
,
,
.. ...
••
\
,"
•
.'
••
"':
•
.
•
~
-'
"
,•
•,
·
~
.
•
�L...
•
•
•
/
_/
•
' ,,~àv
p-
•
{'I:
/.
o
)v ftU~ ji#1u P~'41 '
,
L
Q.
}v
'u/l.R..--- 1
U-.-
J
~/
-
av, t1'''. .
.
/
.
5:
.
c4-4'
(jv/. 1'.
c:.
•
}v
j1~ '.' . /
•
•
)lu ft~ûw.
. t? Cl'
•
. / p ' q j:
,-
,t!vu/a/~. ~C/:~
.
~")/M#&U4/' q!2
.'
�•
)
rf;t. / f ;Pu ~fl:&~/M~ a/jNff~-1t~P11)
(
?7/A!'r/~
. (
..
. ..tfJq
•
7/
C--,-?
. -/d ·
ç'M-9~ ·
'-'A
_~#. ~/ ~)~~. ~"-/.
rJ/d ~~;/U4-1/I-
�,
.1
1vif-}
. r-'
?
__/.-----r'#-. /.
-::>
.q/ Y-'Y ~~
~/~
' /7//J
~ r?bH«/~~~
~ru/P iUlTU#! J,U<? u.M .-.-) , / p .5
~. {J, ';R/~
g4-,
./
t
jJv ~f~lt1'u4
//;U&'(i/U~ ~ .~
?~.
CJt/·
,.//.
:J
(
//#. tf?
'r
•
"
.
•
/~
.. - - - . .
.
tutL#
10' /10
~e;!'"
@
.
' .
~~
C/tft. h' ,lv
J
~o/
"
0ui,ry,
1 ;
CL
~'U#-
"
.
~~
'
"rd~ .. '. . /~ r
'
=-:
. z"r
"
~
"
U4'k
/
..
,
'
c
:."
. /
~J
qff-.' c;: :!cV':I"bW
tf-6"~~
?~
vd{UV' . - ,- . .' ~, / / ~
•
c;djl'~~ ~~~~~.
, ar
\~
·
,. /'
.
J
y~
•
�t4 . /0' .Av
œ/~#~ M~
,
~.
\
'
/~/
. (.
. .~
c;7f1.//- /cU#~~>q;,~~,f',
/)
.
.
.
.
~/U4Vt-
/>-6'
/ ~/)
~..".
•
~
•
.
. .td-- l'Y /tU/rf~ ~~,/ '
,#-./y.
"
'1
~,' .
(d.
1'iÎ
"9')v /
<
.
'.
~d~'
'.. _
_
•
~L)
~.q~. ~v~d.
J
.
.
(/
~
•
~
Jù /~U4#-- ~-
~_
.
~
'
- . , a.. /2/
)
)
•
"
' . /". rL../ 4
/
7"
.
fil
a~
j'
�~. /. ,,4V /~/~ rr~
a/,~~~
hl· ~ /.
. ()fj
.Jv &. ~~iHf;~v.
~-~,-
t4-. 9·
- ..
~.Q~~
.
~ Â/7!ï
~/,;1"-i-i'(:;
L/~./ . pra 1";/
Y-.//-j)V/e.pr~··
. ~.l2n
~. -5. }vkaM~~?~~_./,.,z '6"
. ·Cl o/}
( #-. 6' 1t~'~.tlU4A~
0/1}. ;1Vq/'~;!·!!t~. /'. /21/
c;d. J .Iv 6U~~~'~
.......---....---.
V'
Ii~
~. . .
./.
0. ,
't?/~. ~v ~f""~rV/'i1h~~'
,/
/
(21/
�,
.
t4'- ./ J~/
;U4~f(~
~M~./~L~7tf;l. - ./; 7 · ~>J
.
-. -J?' ~ . ~.
,~
,
S:'td-.tr!' ~ rJ/7 t/t?U&z2u,u ~<;r#41I. / 4 ' J;; 7
( ~
.
,
')
9d 4' Je-!
~
.
.
uy~.
.
' / ' <J 7J
rd,
~ ';V #~~~~~
"
.(?/Lg;
/V~ p«v~/
/
,
• • •
~.): tt.UlJ ~.L~·f~' ~
. ~~ - ~
. vft-.
••
J_
.
' '31'5 \ ,
~-
•
/,.
.
~ft?/~
~ ~/u
~( ,
{.
,_ ..
. /~. .//J 2·
.
~
1
�)
r:~. If).
/'
;/
r
~
/l'l."
~ qU/h~ ~ ~~, ]
/
I~'-"-'
," -, .. '/'
-"1/.'
•
't
(v/.N
~r.f1/~~d &
~U4;{u.,
'
al .
d" /U6L-)
.
~
.
d
/t1'~V ~t /U , ;i~Ali~'e4
•
�
Dublin Core
The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/.
Title
A name given to the resource
Manuscrits
Description
An account of the resource
Plusieurs dizaines de manuscrits des 16e-18e siècles, principalement juridiques, conservés dans les réserves des BU de l'université et d'autres partenaires du projet (bibliothèques municipales, archives et chambre de commerce)
Dublin Core
The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/.
Title
A name given to the resource
Traité du droit françois ou Commentaire sur les Institutes suivant l'usage de France
Subject
The topic of the resource
Droit romain
Description
An account of the resource
Boutaric, François de (1672-1733)
Source
A related resource from which the described resource is derived
Bibliothèque droit Schuman (Aix-en-Provence), cote MS 74
Publisher
An entity responsible for making the resource available
s.n. (s.l.)
Date
A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource
1729
Rights
Information about rights held in and over the resource
domaine public
public domain
Relation
A related resource
Notice du catalogue : http://www.sudoc.fr/203164946
pas de notice calames
Vignette : https://odyssee.univ-amu.fr/files/vignette/MS_74_Traite-droit-francois-vignette.jpg
Format
The file format, physical medium, or dimensions of the resource
application/pdf
1 vol.
442 p.
27 cm
Language
A language of the resource
fre
Type
The nature or genre of the resource
text
manuscrit
manuscript
Coverage
The spatial or temporal topic of the resource, the spatial applicability of the resource, or the jurisdiction under which the resource is relevant
France. 17..
Abstract
A summary of the resource.
Sous le titre, est ajouté en caractère plus petit : « copié sur l’original de maître Botharic, professeur en l’université de Toulouse ».
Ce manuscrit, rédigé en français est le « traité du droit français ou commentaire sur les Institutes suivant l’usage de France donné par maître Icard avocat au parlement de Provence et professeur de droit français, 1729 ». Sous ce titre, est ajouté en caractère plus petit : « copié sur l’original de maître Botharic, professeur en l’université de Toulouse ».
François de Boutaric (1672-1733), avocat au Parlement de Toulouse (1692) remplaça Jean Duval à la chaire de droit français de la faculté de Toulouse en 1710, après avoir exercé la prestigieuse et anoblissante fonction de capitoul de la ville. Grâce aux nombreux manuscrits retrouvés dans diverses bibliothèques des pays de droit écrit, ses enseignements nous sont parvenus. Eludant quelque peu le droit coutumier, il estimait que le droit romain était le droit commun de la France c’est pourquoi l’on peut considérer que « par ses enseignements et ses écrits [il] a certainement préparé les esprits méridionaux à la future unification juridique du pays ».
L’influence de Boutaric est décelable chez l’un de ses élèves, Claude Serres (1695-1768), professeur de droit à l’université Montpellier, ainsi que chez Augustin-François Icard.
Augustin-François d’Icard (v. 1686-1741), professeur à Aix depuis 1719 repris « sans vergogne et presque mot pour mot l’enseignement de son collègue toulousain ».
Christian Chêne a eu l’occasion de s’exprimer sur ce sujet. Il en dit : « Icard ne se cache guère, il cite par exemple un arrêt de 1697 indiquant « l’auteur plaidant en la cause » si l’on se réfère au texte de Boutaric, nous trouvons « moi, plaidant ». Cela entraîne parfois Icard à des affirmations ambiguës : reprenant à la suite de Boutaric un souvenir de Maynard qui cite son ancien maître toulousain Fernand, le professeur aixois fait de ce dernier « un professeur de cette université ». Icard procède pourtant à des adaptations : il prend parfois ses distances vis-à-vis de Toulouse et de sa coutume, cite les statuts de Provence et leurs commentateurs Mourgues et Masse; il ajoute enfin quelques exemples de jurisprudence du Parlement d’Aix, opposés à ceux de Toulouse mais il est souvent difficile de démêler ce qui appartient à Icard de ce qui revient à son modèle. Certaines différences ne s’expliquent que par des erreurs de copistes confondant par exemple l’ordonnance de Moulins et Charles Du Moulin ! »
Une copie manuscrite du cours de Boutaric est disponible en ligne sur le site de Tolosana : http://tolosana.univ-toulouse.fr/notice/155840088
Sources :
Dictionnaire historique des juristes français. XIIe-XXe siècle, dir. J. Krynen, J.-L. Halpérin et P. Arabeyre, PUF, 2007, notice de J. Poumarède, pp. 127-129.
Christian Chêne, L’enseignement du droit français en pays de droit écrit 1679-1793, Genève, Droz, 1982.
Provenance
A statement of any changes in ownership and custody of the resource since its creation that are significant for its authenticity, integrity, and interpretation. The statement may include a description of any changes successive custodians made to the resource.
Bibliothèque droit Schuman (Aix-en-Provence)
Identifier
An unambiguous reference to the resource within a given context
https://odyssee.univ-amu.fr/items/show/129
Droit romain -- Histoire -- Ouvrages avant 1800