1
200
1
-
https://odyssee.univ-amu.fr/files/original/1/82/RES_45699_Decisiones-Stephani.pdf
689069c736a60515f8c1d397c4d0e1c7
PDF Text
Text
FRANC,ISCI
.
STEPHAN
D. à S. Ioanne de Salijs, & de Montfuron t
olim inSumma apudAquenfesCuria Pr~fid i s ,
DEC SIONES,
V d eiufdem Curix
LACITA' ,.
1pro CQUeaore.
~ur~ ~ J*k8r~
,
•
'l
AB RIE LIS,. D. DE MON TF PR 0-1'1)
in iUa etiam Cu ria lnquifitionum Prltfldis ,
,-
in ordinem conO'~a.
:'. ·J:~~(.F~..
.
"
~!.,/\.)
k
E D 1 T J 0 S E. O .,' N - 0 A , (·~....'- !\\t.l!:j
....
. .. '
A piurfbus , qUlbus prxcedens
fcatebat errdribus ~
,
,
'..
1 ..... \.~
-
~~
-..........-~
...
·açl1rate purgata.
,"
,
•
",
--
ACl;,.VIS-SEXTIISj)
Typi! 10 A N N 1 S ROI Z ! Reg. Vniuerlitat.Typographi,
ad Plateam P P. Prxdicarorum.
M. OC. XLVI.
",
�•
~~~~~~~~~~~~®~~~\~
lk~~~~~~®~5ï~~f2)~~~ ~
..
SENA TVI AQVENS 1
AMPLISSIMO,
Maiorumque gentium Ordinis Ampliffimi
\
,
,
PATRIBVS,
GA73RIEL
STEPHANVS
Eiufdem in Tertia Claffi Prtefes, prolpera P.
r
l
1
. ABE TI S (Patres amplHlimi) eollega: quondam vdtri, Placitorum quz
vobis in eo Scnatu ampliff. iure pla..
euerullt pohhuma: (obolis euuJgationem quam: [cd qualem ex rudibus rutl[que ea:fis poft annos viginti ab illius ohitu, eruimus, Patrem meum FR.<\NCISCVM STEPHANVM virunl anlp!iŒmum , P~'~Gdctn integerrimum) intelligo.
~a: non vobis tantùnl {uadentibus , [ed iubentibus , pro iure veftro emer.git , & ex quifquilijs
auras in dias & lueenl crumpit vobis auétoribus. Iaeebat cùnl ille parens meus oecidit, ante ~nnos 20.
in me iuuenilis (cuCus , peétore exulcerato, Illgubri
lamentatione, fleruque madente, & mœr~nte ) tenerrinlzque adhuc pietatis. Vnde faétum verè fui,t
vt inter perturbatx & laehrymabilis domus [ecreca
penè inter blattas iacuerit Cquallidum hoc opus;
cùm puIG aris} focis , laribus dill:raéti à noltris, pa.. .
tria cum illo [uallillima eareremus} paterelnur~ue
volen tes exiliuIU. Quare & nec extremam de tabula
manun1 adhibuit, vnde & [pongi~ incumbere, tan-
1
t
l
•
•
•
•
.' .
,
a
2.
,
�quam AugulH Aiaceln, non permiliU'lUS ( ~atres
~mpli{r. ) nos qui non tantùm forrunz Cux ratl.s adblandienrh, Ccd virtutis vellemus elfe ha=l'edes, tllam
pra!dam ., illas manubias , illa opima rd pra=darè
gefrl! auéloramenta deperdi, nec ~irtu~is ornamenta. Et curauin1lts ne aucupatus fudre dlceretur fullo
ille depra=dator, qui domum ahfentis perduellis depr:rdatus eft, in confpeau & in oculis Cenis patris, ~t
crimilla.tionum Cuarum ~ternam maculam , fUls
probris, qua: nuUa vnquam ztas duat, adderet.
Equidem ecli ego nihil aliud atfequar, quàm vt
opus hoc vefirum [ua Iuce prodam, credo, non ingratum vohishunclaboreln, & cordi vobis elfe f~
turum : tùm quod de his omnibus olim pronuntiaO:is liliatis ex exedris: idque [pero, nec veftra hun1anitate alienum, nec velho patrocinio aduerCandum , nec vdl:ra interpolitione indignum. Nain
'Deus inte,fit nifi dignus vindtcl nodus
lnciderit.
De me hoc. In prz{l:antHlimo vetl:ro merito ) quo
nullum maius à tantis viris optari potefr, ita. Cum ad
NIC
omnem beneuolentiam & lludium colendi vefiri
incicacus , vtne ft vitam pro vobis effundam, vel
pattern vllam meÏ'itorum vdhorum videar conCecutus. Valete. Ex Sanao Ioanne mec Tu[culano,
c:\iebus Alcedonijs, anno centeliulo decirno feptÎlno Cupra [e[quinlilleumum.
Vrelian~
Conflitutionis drca fobftitutiones interpretAtio.
page 1
iJ..yanta fit /egitima nepotum in
. in bonis auitis.
5
Menfis qui proximiori ad retrahendum datur ex
ftatuto Prouinci~ in 'tJenditione Jacta cum paOlo de
retrouendendo à quo die curt'at?
9
Succejfor ftngularis an teneatur jlare colond. 1 J,
De muliere parapherna l'endente maritali impref
fione.
16
Donatttrius "'Vniuerfalis non tenetur cre.Jitorihus
fopra "'Vires rei donat4t.
18
7 An ,,!and~tarius "'Vellegatus ob damnum à pr~da...
nlbus tl/atum pofsit agere aduerfos mandantem.
2.0
8 eAn TeS donata in contratlu matrimonij pr~textu
inceftus condicatur.
2.19
De pafcuis.
2. 5
IoDe re empkyteuticaria nouiter Monafterio per
quendam ex MtJnachis qUdJfita.
2.9
I l De re legata à teflatore diftraéta.
33
11. MulBa ob latam iniuriam alicui diCla, poft mortem tamen, an p4terna ,an ftlio fit 'lu~Jita. 35
13 De ,aBo redemptiti(J in "'pendit ione à 17&nditofe
JaBo pro Je & atftnibus, ntJtJ Ifdhibittt (erfll
tefIJ!oris prttfinitiol1e.
37
1
,
�14 De poflhumo ex certa '!Jxor~ inflitut~. .
40
47
15 De fobrlitutÎone & alienattone prohtbtta.
16 Det.ec?proca faél~ ùJttqu~libus perfonù .cum expreffione pupillarrs tetatrs fob ~n~ ~r~tl!ne. 60
-17 De cenfofimdiario cum paélo redtmtbdt,num paélo
huù pr4èribatur.
·
67
13 Vtrum mulieri agenti '!Jtili '!JcndicatÎone debitum
à pojfejJôre offerri queat?
71
19 De teftamento peflis grajfantis tempore faélo. 75
2.0 An de fruaibus legitimte debeantur laudimia. 78
2.1 De filij induftria & negotiatione '!Jiuo parente,
de foa pecunia exhibita, an illius fit aliqua
habenda ratio in computatione legitimte à fratribus puitte.
. 83
2.%. An fobftitutio breuiloqua fideicommifariam continea! ob additùmem claufolte codicillaris teftamento faélam.
89
2. 3 An ex paélo redemptitio detur in terttum pojfejforem aélio.
97
,2.4 De conditione ,fifine liberis , nùm conùéluris re_ petatur.
104
2. 5 'R,:medium 1. finalis , c.. de acquir. pojfe.lJione ,quo
tempore prtefcribatur.
J 17
2.6 Merita donationi inferta quando à donatar;()
probanda font.
12.0
2. 7 Prior creditor nùm offerre pofleriori plJJ!it.
J2. 3
2.8 Mu/ieri concejfum priuilegium '!Jt '!Jna folutione
de pignoris fruélibus fibifatisfiat, hltredem fequitur , faltem filium.
. J%.,
%.? De iure patronatus ConfolibuJ fob nomine. muneris
foi reM/o.
131
30
Ex diuiJione inter fratres nùm d(beatur 'laudimlum.
13 6
i2.!!ando ptùr mditor non dimiffos polJit à
pofleriore dimiJfo folutam pecuniam condicere.
139
Vxor qute demandatte tute/te excufationem meruit,amittâtne legatum' à marito faélum. 14 6
33 Nùm pater polJit remittere pœnas l.fœminte, C. de
fwmd. nupt.
153
H An filius rem diftraélam à patre poflit retrabere,
faltem patre mortuo, & qltidJi boeres[criptu,;
3l.
fr
17 0
35 Donatio quando reuocatur fo[ceptiom liberorum,
fi de bis cogitatum, leg/que, fi '!Jnquam, fpecialiterderogatum ftt.
.
179
6
3 Reftituto minot'e quando reflituatur fideiujfor. 18 7
37 Teftam~ntarli tcftes nùm 'Nitci polfont ab eo qui
ab tnteftato "Vindicat btereditatem.
190
38 Empto; fundi an teneatur ftare "Venditionifmctuum.
'9l.
39 Conditio ,ftlm liberis , nùm dicatur defiare neptù ex (llio eXlflentia , bac in patria , in quâ "Viget lex "Vt ftantibu,; mafculù fœminte non foccedant,' & nùm fideicommiffitm fob diélione
copulatiua conceptum locum babeat in eiu,; perfontf.. in qua conditio contigit.
195
.04-0 An fuc~r Equitis MelitenJù tematur flare
locatlom prtebendte , antece/fori alJignatte in modicum tempus ab eodem contraélte.
2. 1 7
1
.04Mulicri 'lUte conftante matrimonio marito lauente
{ acultatibus) dotç,/; repetit ) ojftrri à poftel'iore
�51.
creditore nùm dos pofsit.
2.2.1
41. ~n fuccelfor in beneficio p1'O reliquis decimarum
& portionis congru.e quam antecejfor debebat
pojJit conueniri.
"
1.L 5
43 Dominus fundi quando fubdltlJS In furno coquere
aut molere in fuo molendino cogere poteft· 1. 30
44 An pojJit condici à tertio res permutata , euifla re
ex caufa permutationis accepta: & de intelleau 1. cùm precibus, C. de 1'11'. permutat. 1. 34
45 De quarta funeraria Eccleji~ parrochiali debita.
2. 37
4 6 .An pr.elegata (int in fideicommifsi reflittlti~ne )
& nùm diuifione fratrum cenfeatur fidetcom.
mijfo 1·(nuntiatum.
'
%.41.
47 F afla fubflitutione reciproca , ft fuperftes fobftituatur hd!redéfque fui mafculi, inter hd!redes
nùm ftt fideicommijfum an "pulgaris primo ad' miJfo. '
:z. 51
4 8 Jl:!!is potior in fucceflione neptis ex fi'am , patruus an auunculus in maternis b~nis , in quibus
tantùm conf/abat h-ereditas.
%.68
49 De pr.efumpta emancipatione, & tef/amento à
filiofamilias faUo confentiente patre, cum claufula, ft non "palcat "pt teftamentum , "paleat "Pt
codicilluJ & donatio ca/ffa morfis.
%.7(
50 Remedium cano reintegrand.e, an detur contra
titulo pofsidentem ,nec habentem caufam à "pt:'
tiDfo auaore, & quo tempore pr.efcribatur. 1.77
St lnftituitur foror in l'fu/ruflu, poft cuius mortem
fi/id! inftituuntur , nùm rata ftt inftitutio , &
quam recipiat interpretationem.
2. 8 5
5,
54
55
56
57
58
De nominis delegatione.
1.,1
Syngrapha fne die nùm fidem faciat.
2.95
.§0d!dam de iure offerendi non "Pulgaria. 2.97
De fraudulenta in filiam fpuriam faOla donatione
fub perfona extranea.
300
Conduflori molendini an ob peftem remlfslo mercedis fit faciertda.
3°5
Pater nùm filio polfit confentire l1t donationem
faciat caufa mortis , & fibi dunet .. & nùm fieri
307
pofsit donatioilla tacito paUo.
.§0~dam de contraUu permutationis non ~ulg~
na.
32.1
59 Matris adminiftratricis inflitutio à filio adult/J
fatia in te~amento an "palcat.
;2.6
60
DonatariuJ mortis caufa an pojJit Trebellianicam deducere, pofsitne aUUJ nepotibuJ primum
gradum obtinentibus eam prohibere.
; 31
6 [ De claufula derogatoria plenuJ tratiatuJ.
)40
61. An tex 1.. C. de refcind. wnd. habeat locum in
permutatione.
350
6 3 ~ando conditio "Pni legato adiefla, alteri r'epetita cenflatur.
355
64 An in dubio cenfos fundiarius , an "ptrô impo[ititius cenfendus(it.
358
65 De tacita focietate , & an fruaus ab hd!rede fob
'conditionegrauato percepti cum credito debeant
compenfari.
36466 Yerâne fit Decq reflriaio in con.1.70. in fin. ad 01dradi famofom refponfom 1. [. "Pt non procedat,
cùm liberi ,in conditione po(iti,funt "Pt1cati. 37 J
67 De don,atione fa.aaàSaccrdote jiliil: fpuri.e. 382.
�68
69
70
il
72.
73
74
75
76
77
78
79
De donatione omnium bonorum prteflntium & luturorum in filiam à matre collata, cuifPecialù
erat meritorum defcriptio cum retentione l7fts(ruélus.
390
Rei l7enditor nùm pro pretio potiorem babeat caufam in re l7endita, aùis etiam anterioribus creditoribus.
399
Hteredis grauati tranfaélio a~ fideicommijJario ~
noceat.
4°3
Fidelcommifsi cefio quando rcdemptitia putanda
eft.
408
De flruitutum prtefcriptione & ftatu,.to Prouincù:
. de clathrandis flneJlris ,ne in alienam aream
proijciatur, aut profPiciatur.
4 Il
Ex deliélo & furto magiJll'i nauis quando exercitor, & pro qua parte, fi plures nauém eKcrceant, teneatur.
42.1.
']Je reuocatione donationum & de infinuatione
qutedam fcitu digna.
41.7
InJinuatio donationis quando & intra qute Umpora fiat.
432.
Repetitio folutte mercedis an Jit admittenda, eo caft quo facienda cft remifsio ob non l7fum rei conduélte.
436
Fideicommijforum reprttfentatio tranfmifsione 10cum habeat : & an filiorum appeL/atione nepouscontineantur , plenè traélatul'.
44l
Si l'es emphyteutical'ia redeat ad dominum, qlfando rcfoluantur hypothec.e.
461
i2.!!ttdam de pacificis polfejJoribus.
466
/
• gp C41·meliMI.I~m Jl4ç(çiJel'~ pr.o,·rlI41Ù ~~ i1Jicftat~
po!fin..e:,
4-72.
il Hteres donantù aute .M.Qli1'JteMIA CqJf,fti(flltionem an
d.on(l,~ianelJl
i-rljimtatian1<
defe{l~ il1J}ugnar.~
potur.
47 8
82. Pojfejfor bonte /idei nùm fruélus fumptuum, quos
in {undum fecit , reJlituere domino debeat, faltem à lite conteJlata.
48 [
S 3 Filius ,Jiue purè [tue fob conditione grauatus, dtMS
deducit quartas, lcgitimam & Tl'eb~llia
mcam.
485
S4 Abnepàbus dotem legitimdmw non deberi in bonis
abauitis reJlitutùmi [ubieélù.
507
S 5 In tacita focietate qutefitum de pecunia co mm/mi
adfocios ex ~quo pcrtirtet , licèt inil!qualem pecuniam contulerint, [t modô partes non fimt
con/litutte.
510
8' Incl'emeptum bonomm patemorum JO/a fm,porù
curriculo obueJ]ienr, an fiLijf lcgi,imam petcntibus profit> (JlJ 1?era jçü ha:redi cedat. 5l 2.
87 Statutrtm Pl'ouinc./tt "(YOF4ns fi/ias ad amiJfam
exi(ientia mafcldlW!lm poi'tionem, habedtm
loeum 1?no ex mafculis mortuo, jùperjlite altel'o.
52.J
88 De ro qui fcùns fimd,!m dotalcm comparaItit adieEla (uiaionù (liptt/atione.
52.5
89 De fiÙa qutC bcnis paternis renuntiauit accepta
dote, dato fideiujfore, mim va/eat remmtiatio ft fiiia ft enO"mite/' !tefa.
53 l
~o Primum teflamentum qttando tollatll/' pel' pofleri!;s , & de clauJ
fUla o
de/'orratoria,
~ 40
,
é
�f i Subflitutj~1H'" Jefoa" cODaiti()ne l'~rire; IJU~1I
d0'lue CfJntr4 ali'luanao h~redlS nomen atl
def.naentes reJlrilllatur.
. 5~ 5
92. ~alld() Jic4tllr rll "iftr,,61a iure ,red/toru.
552.
r
V. ,C.",
'
.
~ .~ ~
FltANCISCI STEPHANI
,
D.
.
~
,
S. 10 A N NE DEL A SA LE ,
l
,.
OLIMIN SVMMA APVD· j\QYENSES
Curü èon{iliarij Regij, pra:(uhl.qué, ·..1'1'"
1
:. D E . CJ· 1 5 ION E S ,
:
~
•
r.
_
j
y,d eiu{den1 Curix placita ~ illo Colle&ore.
,
--.....-
-.
1
.ft"
I ..
---..,---- -:--
P R l Nf ADE C l S l O.
•
•
'
,
. ,)
e/lurJliame conftitutionis circa fobft.itt?tio1Jel t r
.
.
Inte,rpretatlO.
,
l
.'
Synopûs prim~ OecHiollis.
1. CwttJe conflitutio.
1 ficienti foccedensjit p r/mit!.
2·J7erba cenflitutionisAurdia g Nepos, jit!i loto fitcc edit ,Ji
1
t
. 3· Intenti~' aéforü.
(nenfs./ , quapœna patereft ajJeflfU.
4; SucceJSto Agnator.um oltm. 9. Caducl/-s gradus (pli. '
f.Gr~Jtls de~cie.ntes interme-'I 1 O. f2..!!:,& effiélum nit/film [01d~ anfoctant nUmeru1'fl. · tiuntur ) non fimt obJl-aculcJ.
6. Yerba (Hm e./Jeç7tt i.nterpre-"1 l, I;'terejJ pub!icè tejlat OYllm
1 tteri d,ebent.
1 . '
•
1 vo/untates jèrllteyi.
• _.
7 ..S'ecllndHs gradUJ primo de-I 1 1~ Arejimn:'Pro allore. ~;
1
.
,
,
V' M quidalU teftan1ento fideicon1111iŒt,l'ix CubHitutionis pIures gradu3 fecHfet ,
.
lt~~~~'lJj. vulgari illa conditione ~ fi fine liberis :
~un1 is)a'quo prin1u111 fideicon1111iiTun1 fllerat.> villeret, quarto quintôquc gradu vocati diern [UlUU
A
_
�f i Subflitutj~1H'" Jefoa" cODaiti()ne l'~rire; IJU~1I
d0'lue CfJntr4 ali'luanao h~redlS nomen atl
def.naentes reJlrilllatur.
. 5~ 5
92. ~alld() Jic4tllr rll "iftr,,61a iure ,red/toru.
552.
r
V. ,C.",
'
.
~ .~ ~
FltANCISCI STEPHANI
,
D.
.
~
,
S. 10 A N NE DEL A SA LE ,
l
,.
OLIMIN SVMMA APVD· j\QYENSES
Curü èon{iliarij Regij, pra:(uhl.qué, ·..1'1'"
1
:. D E . CJ· 1 5 ION E S ,
:
~
•
r.
_
j
y,d eiu{den1 Curix placita ~ illo Colle&ore.
,
--.....-
-.
1
.ft"
I ..
---..,---- -:--
P R l Nf ADE C l S l O.
•
•
'
,
. ,)
e/lurJliame conftitutionis circa fobft.itt?tio1Jel t r
.
.
Inte,rpretatlO.
,
l
.'
Synopûs prim~ OecHiollis.
1. CwttJe conflitutio.
1 ficienti foccedensjit p r/mit!.
2·J7erba cenflitutionisAurdia g Nepos, jit!i loto fitcc edit ,Ji
1
t
. 3· Intenti~' aéforü.
(nenfs./ , quapœna patereft ajJeflfU.
4; SucceJSto Agnator.um oltm. 9. Caducl/-s gradus (pli. '
f.Gr~Jtls de~cie.ntes interme-'I 1 O. f2..!!:,& effiélum nit/film [01d~ anfoctant nUmeru1'fl. · tiuntur ) non fimt obJl-aculcJ.
6. Yerba (Hm e./Jeç7tt i.nterpre-"1 l, I;'terejJ pub!icè tejlat OYllm
1 tteri d,ebent.
1 . '
•
1 vo/untates jèrllteyi.
• _.
7 ..S'ecllndHs gradUJ primo de-I 1 1~ Arejimn:'Pro allore. ~;
1
.
,
,
V' M quidalU teftan1ento fideicon1111iŒt,l'ix CubHitutionis pIures gradu3 fecHfet ,
.
lt~~~~'lJj. vulgari illa conditione ~ fi fine liberis :
~un1 is)a'quo prin1u111 fideicon1111iiTun1 fllerat.> villeret, quarto quintôquc gradu vocati diern [UlUU
A
_
�'~
FRA'~CISC~ STEP.HANI
Qb émnt pofi:~mum. CUP1~UC t~rt1~ g~adu vocatUS prhno & iecundo h%redibus Ullh~ut1s ob con-
'1
ditionis euencum CucceŒffet, qu:rdalnque bona
alienalfet poil lllOrtenl [uatn ~ui (cxtO vocatus erat
0" du ~reditatem à (uccefioribus terti; hé'Crcdis
p:defundi, /lé tel'tijs polfdforibus vindicabat.
Rei eJ'f eHendum exceptione, aétorcffilllum pete ...
2. banc, quod Aureliana confiitutione cau~um. df~t
(ubfticutiollUll1 gradus quarto gradu ternl1nan ~ hlS
verbis,Ser~trefl;eintes au quatrie[me degré. ~iigitur
(u})ra quattum à tef\:atore O'radus 'adicél:i (\iUlt, pro
3
~tJ,
-11
non additis habentur : per!ona~nlque ntu ~ earu~:
habenda dl: ratio, qux illis vocatx (unt : vt ln hmlh
4 de agnatis dicitur, quibus ll1pl:a decin~unl gradu~,
&cognatis fupra [eptÜllUl11 ohn1,hodlC Cupra deCln1ul~ (ucceffio dcnegatllr.§.hoc loco,detucceflion.
cognat.S. Iode hxred. ab ~ntell:at. ~en. 9.ÇO E~ p~
pinial~l1S 111ilitis in~dl:a;l defu~~l cafi:rcnha ::ndl~
cantihfco denega~l1t, cun1 qUint! gradus legull,l1u~
hxrcs dfet, vel cognatus ciut(lCIU gradus, bo~onln1
po{feffionem accepclit.l. 2.. de veter. milit. {uc~ef[
Sexti igitur gradus agnatus &: co gnatU~ ad hxreduateln veterani adll1itti l1equeul1t. gloŒ. in d. 1. 1.. 8c
d. §. de [uccdf. cognat'. vti rteque propter di.é1am
5 cOllftitutio~~ qQinti vel Cexti gradus h~redes vocati.NecPrQ aétorefàcit.quodduo ex intcrmedijs gra...,
dibus vina h~rede & grauato defecerint : vt hinc vidcatur aétor in quarto filbll:itutionis gradu effe:nan1
gradus intç~nledil1s .qualnuis deh.dJ.t,uumcruln facit,l.cùnl in td\:~l'léto, ln illis verbis,duogradus hx ..
rcdu fût, tf.de h~l·cd.inilit. CÙll1 tamé vuius exi etia
1
o
à:
!l.
•
DECISIONES
3
~lteril1s lit peretuptioJ. 3.§.fin.de lib.&pofth.&inutil~ t~il:all1e~tun: ob filij in prinlo gradu f:létaiu prxtcntlOneln,a fecudo vires capit;qllo rite exhxredatus
eil:: crgo prinlus gradus,licet inutilis,gradurn tatnen
obtinuit, vt in l.quandiu 3. de acquirenda hxredita,t~:& t,enius interci[o primo. Scxti igitur gradus per{ol~a a .[u~cdlione repellitur propter exprdfa confiitunolllS verba,qux dunl [extu111 [elnelreijdt, & iUll'robat gradunl, iècundo, tertio & quarto o-radibus
intercilis,cùnl ij vocati teftalnenti,ffiortis & ~dditio
'nis t:nlp~re in rcru llatl1.ra fùerint, quidquid pofieà
conngent, non curat.1. 2.. C.de pofrh.hxred.infiit.
Alioqui in [u[pen[o dfent hominutn voluntates
fÎ internledij gradus peremptioneln nouiŒmi [pe~
éta.rent.l. fin. ff. COlnn1. prxdior. Accedat verecw1.da, qux 'Ir
lites planè, execratur principis cooitatio
b
,
qua: ad1111110 petitore protinus eluderctur.
Contra.. Aél:or [uo iure bonain vitn confiitutio- 6
Dis [ua a!fereba~, graduCque cun1 effettu interpreta~dos~ .no~ ~erbo tenJls.l. I.§. kc verba,ff. quod
qUl[que lUrfS ln al~. fr~t. id efl:,ft hxreditas 'per plures
manu.s an1.bulauent:ahoquiülterrnedijs gradibus ca. .
du~atls fubrogationem admittertdam;vt qui fLInt in
q~l~tO & [ext~ gradib9 per1llffeéHonem, iufia qua:da Interpretatlo~e, quarti vocati dicatur) l.quandüL
~eacq.h~red.vbiBaldus 3.notabili,in his verbis., Terno not. f i verf. is auten1. OlIoclfccundus fubaitutus ~ubrogatur 10co primi [ubfHtuti interÎln decede.ntls:& lic [ubfiitutio Cecunda efficitur [ubfiitl1tio
p~·llna, qu~.d eft notatu dignum. Hinc [equitur ~ne- 7
dium, qUl1n c~ufan1 caduci incidit,gradull1 haberi"
A
20
•
�FRANCISCI 'STEPHANI
,
ac Gex nunie1'o non effet. Vlpian. in l. 1 .ff.de fueeeif
cdid1:o. Quibus ( ~it) ex ediéèo tbOl~orulu ~offdl~o
d;lri potctt,li quis corun: a~t dan fibl nol~ent, aut ln
ditbus fbttutis non adul1[ent, tune extens bonoruln
poffeflio perinde eoo1P:tit, ae fi prior ex e~rUll~ ?11luero rionJuerit.Et inl.ü qua pœna.fEde hrs qudunt
lUi vel alien.! iur. Nepos (ine dubio filij 10eo [uece:8 dit;li quapœna fuerit affetl:us pater.)& in l.c<thxred.
in princ. ff.devulg. Subil:i~utl~s {ubfrituto pel~{ubro ...
gationem Cubilitutus eil: Inlhtuto :,quod enan1 ad
Îideieoluluiffitm ,nofrri t1rahunt, nec }lumcrita:naln
vbiqu.e prudentes cadu~unl gr~du~, pere~~t~lnl,
fubl:ucnm dicunt,l. 3.§.fundf.de hb.& pofih.Flt 19ltUr
9 vt in hac cauCa fideico1111nif[unl110n in {cxto, [ed in
quarto gradu [ubrogatione ver[etur.l. ~10n putauit.
§.à printo gradu,.ff.de-cont~ tab. F~cit.etianl vulgata inris re.gul~ , . 'qux effe6turll (ortiul'ltur nullulu,
lu'ùlhs:debere'dlè obJ:l:aeillo, 1. cdntraüuis. vbi giofC
ff. de.paélis : vt n011 a.bs re 'Vlpianus lcgata aliquot
10 an1phoraruoTvini eU1'n deéhone fi aeetunl degerit,
quod vini .nuinerop.açerf.lion habuit, con[un1ptaln
-Qprioiibn;çorLeffc:rd")on~ritj 1.2.. §.. 3.dc opt.legat.
atque idc0ruiLll-ur[ushet optio, quod-priina fitincfhcax..Po{trenlo eùm fupradiéta coil:itutlo Gt inri ad. ucrlà~ l.,po~dl. de vulg.opor.te~ [eqni 'Ïlltcrpretatio- '
.ne 0\ qU~WÎ.SlCOJ;ilinllilltt gegulas.uünùs lxdatt:. €.ad
allldicfulllllri.. r~ 1:ilbd~/.ùon rdùl çapJil1. vbi notât.
.de co!ùetud.in.6.pr~[ertün ih.vltinns' hOlninum dol 1 gijs . .Qil~ vt ad 'aJl1uffinl feruetur publiee intercfi l.
vel}legaro,qtWma<:hnadtlmtefiamctnt.aper.ifiudque
DECISIONES.
5
ne bona de fan1ilia exeant) interpretatione, adiuuandlUll,1. hoc nlodo. de condit. & dClnonfi. Ex quibus obicéHont.11n diffolutio adeo cnique confrare·
poterit) vt figillati111 hic prx(criberc non lit necdL1.rlnll1: huillCque [entétix qux pro petitore dt,allél:ol'enl lando NicolaU1l1 VallalTI 'Parilien{is Sen~tus
Conliliariul11, lib. de reh. dubijs, cap. de rdhtut. &
[ubfht.AtqllC ita Sen.t\.ls nofier pronuntiauit D. N.
Flotto Scnatore acutHum:r litis enarratore,2.4. Maij
anno 1 579.in pri1l1a claf[e.
4
p.p.tiGii1}umde-quoagitur~quod y,tikReili.t~quam.
,
1
':--__
~,
____________...;..0...;______ __
SECVNDA
~anta fit
DECISIO.
legùùtJa Nepotum;n boni! /tutti.!.
Syllopfis [ecundx Decifionis .
4. ConJlitutio fal"orabilu adr. Thtfes litis.
2. An fil&'fratrttm ctl-m patruis
ittuanda.
jùccedant in capita , aut in' 5. Succefsio in capita inter ne, Jlirpes.
1 potes eJl ab ~quitate.
3.Mu/t'tm intereJl anjilijfra-' 6. Legitima de patruju6jftmtru pr~mortui foccedant) tia repletur.
cum fatr/~ù,jil~foe flltruil' 7· Pro!ortio geometrica.
•
prtemortttt.
•
VM quidani. ex filio pr:rmortuo neptes quatnor & vnunl nepotenl rehquiŒet, quxGtU1U e!t quanta effet horunl1egitin1a>triens
an [elnjs. Non pauci trientenl ef[e dicebant, vt admitterent in plrentis locum hlCceffionen1, ne de
ha'redi~ate au~ nlaic:.rem ponionclu con[equerentur, qUJ.ll1 pares eOluli viueret. §. I.NoucLde h:rred.
ab i~teilato venient.coI1.9.Receptiori cnün calculo
tradltUln e!t) fihos frat1l.1n1 fiue CUln patruis, fiue inA 3
1
�FRAN Cl S CI STE P H ~N I,
DECISIONES.
7
ter Ce Cuccedcit)adrnitti in flitrpes. G}of.cc>mun~ter ap[mt nepotes,ex vno tantùm filio dcrnortno,vt lU no~
probau poil: Bartol. in A:u:h. cefsate. C.d,e [UIS & lefrrafpecie,in viriieshos:tdIDittedos,lelniisêquehabi_ 1~~ ~i ~
o-'tirnis hxredibus.1. Papuuanus. §. quo111au1 auteU1
turos pro legitin1J cenfet. Cuius fententÏ3: [equaceln t~ ~ft""J4
q~arta,/f. de inoJE 1. 1.. Cod. de. fuis &; lcgit. hxœ~.
laudat Ale~and.con[6 3.lib.2..Ia[ol1 d. Auth. Noui[- q1PO -- 'VI< 'tM
Bartol. fusè in 1.2.. §. hxc hxredltas.ff. eod.~. h~lU{_
GOlJ.num. 5·Fabian. de locis. antiquus do~or.in re- ~:'L:;l-- t1fv
tnodi. de hxred.ab inteft.venient.col.9.Faclt l.fll1e_
r.etit. d. Auth.c~t. 1:~l1n. 47· ll~ fine. Nec aha vldetur v4 r..l1;j1 ,:.
poces,ff.de coll.bonor. ibi, [ed ,&ip~ ( de nc:potibus
lentcntia ~u{bn.lanll.n, d. §. hlC l1os.;er[ hoc ~bfer-/~~ ~y-"I'tfk
auteln ex filio prxnlortu,:lc~_ ntur) lta ~onferre deual1do: vb! tradlt legltullx 1110dulll a fe prx[cnptum (i(4-~.1It"'"~
bét,qualÏ omnes vnus efset: ergo l1~n ahterfuccede_
ad eos onlnes peninere quibus al1tiqux quartx ra .. ~,~ AAAY
re,qualÏ omnes effent vnus.Bartol.ll1 1. I.§.l. d~ coltio decreta eft. Ergo a~ n~potes)pr~ 9uorunl n~lne-f~ ~~
lat. dot. d.l. {i nepotes.ibi) vti bOnOrUl1l poifdhonis
roarbitranda dt Iu{hnlanea legltl111a ,~qU1denl 4/~"'.M- c.;
vnam partem,etiJ.nl{i ex proprio capite veniant.Barconihtutio vt fauorabili~ a?~~uanda efr; ~rg,l~U1n ~~.,'"",-M;~
tol.in [uprad.locis.Berrrandus con.402.. vo1.4. Sed &
quidam. ~ de !tb. &; ~oll:h.Ji!tJ que appellano ex mih P ~ ~ ,,'f-- >
occu.rrebatxquiti,s,propter conditionenl eius à quo
quad~nl ~terpretatl?l1e ad nepotes l~roferend~
~.n.J1-
petebatur legitima:erat enÎln bonx fidei poifdfor ,
dtl. lufra lnterpretanone. de verb. Ggnlf. not~tUl ~ J.- 1" ~ ,,4c
qui prxdi~l,tn à. nepote hzerede aui imprudeus COlnper Bart. & alios in L liberormll. eod.Hxc ita tam ~tlf ft:.. 'fr'll"~
parauerat :"hicautem apud prxtoreln hypothecaria
v~riè : n:tm cùnl nepotes Gnlul & patrui fuccedunt,
::?/1::'c~~
poil:ulatus.Duétus pœnitentia petitor, coran1 Sena.,.
rcprxfentatio ( quod illigradu citerioresfunt)nece{- ~{lJ-C.~ )'~"'~
tu aétione in relll [ctipta iuxta Accur. Cententialu in
·~~~ .c:~:pn?~ç.~çq~lCn~~irpes veni~t ~ Gc~ti fi plu- " -.x)' ~
1. omnimodo. Cod. de inofffruétus non tanntlu, vt
,.,~I1.11~,~lr
.. ~Jl~1~~.~:~"~fr~tnbus ~1 erGnt) ne Inter ,e~s {~t< ~;l.,r11t"J~
natura fere hypothecarix, velùm & l'eUl ip[an1 pro
--_.,. "', ~c~,~ ~P.Q'p~~l~" cap~ta ad~~lltt~nlUS, quod perml- ~C'1' "" P?modo legitirnx auocabat.
~.• :o; \.quütn effêt. §. €"tin1 fihus fihave.l~ fin. de hxred.qux (/fA-A·,r.J'''' 1~"'. 7
Et petitoris caufanl fouet mirum in lll0dunl Sa, ~l}.... . ab intdl:.deferunt.apud Iufi:inianu.Bartol. conL17 3. ( d 1 a dt). rw~:;
licet. in Auth. Nouiffinla. q.6. Cod. de inoff. vbi " /'.~ ::"-:::' Hanc vero [ucce/lioné qua:. in capi~a elfe dicitur, de /;~;j ~t J~:?
1. m~ltun1 dif.1:ar~ re[rondit, an filij fl:atris prxmor,. J. H '~"oIneponbus ex vno fiho,xqultas Ideo largltur,quod 111 1'5
~ ..
î..
J1.
fiUluet
'Ir. •"procul - [:t.vy tUt
./t l!fAI'
tUl cunl paU"U1S fihJfve demortui patris ftlccedant:
"~,.. ;,:.... '''bonis auitisin qux pater, {illupernes
J . ; }.I'
vt hoc caÇu t~nta fÎt legitima nepotum, quanta patris
;:~':.:~~dubio h1Cceffiffet,[elniffenl obtinuHrent:quo fortui- ~_1v /;:: it
). Jo ", ..
b r . , î..
î..
d b olt ~ 7
vel patru~) tn~.ns videlice~ in !tirpes, inter eos diui. :'~. ~ .~:-tan: 0 Ca,Glain mo~tllve pa~ern:e calum non e e fit."""., "~ l'~
d~ndl1s:~aque Interpretatione donauit ea qua: à no-.: . t:."~defraudun)Arg.l.vnl.C.dehlsqulant.~per.tab.Qgod ft' w'J#'~ C;
3 b~s Cupra adduéta [~nt, §. huiu~nodi vero priuile" '. :,:.Il: Salic.alif[q; [equa. prxtermifsli hîc in[eruimus : licet ~ ,,. ~
gIUlll. de hxred. ab Intefi. venient. Qgod fi plures
"r/.:·~ ".'1 n[citanter C'uis prxceptor quondam nleus Fernan- (.p~ ~ 1~
6
,
" r
1:t
..;t
t..t.'J-l"q
j
r
.'./. . ,. . .
f
1
~
c.
.. .
11.P~.,I'
)~
{y
t+- ft;-
-1,. il
~~ -
r""
-
w lV'
N/p~'~ f'~
~v1---
.
~
~"'J1 f#o~' Ju-~~
�8
FRANCIS CI STEPHANI
dus in1.inquartanl. ad l.Falcid.intervtramq~e ' fi1e~
ciel\1 rationem dÎl-lerlitatis affignari non poile contenda.t. Ero-o Saliceti [cntentialn vno calculo probauit Sen:rus referentc Donüno Ludouico Chaine
Confiliario ( poftea vero Prxlide doélif() q';1i ante
annos mllitos ex patris Guillehni Chaine etiall1
Conliliarij Collettaneis, ita à Curia fuHfe iudica•
6 ronl teftatus dl:. Cen{ù~que [emHfenl nepotibus his
ita deberi vt allocari à offdforibus fine. dubio rés
pollint diftrattx, 1 xre itas 0 ucn o'nol~ llt,cùnl
de illbf\:antia patris IcgitÏtlla replcatur, & ht quota•
haercdimds,1. fcitnus.§. replctioncl11. Cod. de inoff.
tell. Barrol. in 1. in quartanl. ad 1. Falcîd. quenl ibi
•
,
. fequitur Ripa nu. 2. 1 1. & 2. Il... Arg. L final. §. licen.
7 riam.Cod.dc iur. deliberand.ld autcrn pro portiOl1è
" ~t ~d4'P -=Criiril o1TéffiUiîmu~g~l~netrig dicitur, intdli.- '
".uIl""'~":1 t ..... S;0 mu vi(ùm e1t S-"!1;l.t~i>perl. Ii libertus. alias, li_'DI~r'...,~ -- . bertus .. §'. hbcrtl~s. De.bon. hbertor. :tnno,f5 80 .
16. April. 111 clatfe lnqulfit.
r~( P"fJ.,,--;jt"/f v
.").!
'r / ) ,~,,.,
v.-1t'
:"l
t'tIat,~~~11
A D DIT 1 0'''#1' t ~",AIA -.Inti' t"fJ~
1" ~~'J '"
/tf
1-'1'1/11"'-- t·~1. {/ l-~
ST libcros vocalltur conCclnguinci frattes, ~ fratrum prctffiortuonim filij.~od ad fratrcs,&fratrum l/lf.
prxmortuerUffi filios, fiml:ü admittuntl1r Noucll.a IuCH- /I(..~~
nia ni , ql1~~ diifcndt à iurc a~l~iquo, 1. 3. C. de legit. hxrcd.
fcd tamen hoc in tra.nfuedo limite folis frarHllu filijs tZrtl~
Iulhnianus dedit vtin fllcceffione rcprxfeutJ.renr pareil- //'·1
tes [uos, ~t<Jl1e ira f~lc~edcrent ,pa~ruo i~l ihrpcs vna zt:,~
~Uffi patfllls. Et fi nulh hnt patrl1l, ln capita fuccedunt' !:i' fi'
Vt Harmcnopulo & Azoni vidctur reé1::è. Crliac. lib. 2. # 1
:,
P
t.:!"'f
o
;:'""u
~
d
CU . cap.
II.
'. .
F. Fort~Hs J. C.
,
,DECISIONE S.
. ..111'1-,1
C"; ~I
TE RTl A;/f~
-,
r!fI~1
iA
,,1
IF
,
d
•
•
TER TIA DE C 1510.
,
•1
De iure gentilitio
:>
vulgo Retraiél lignager.
r
Me'nfis qui .rr()xïmiori ad retra~endum datur ex
ftat'llto Prouin,\cùe in "Venditione faéla cum paélo
.~ ile, retrouèndendo à 1uO ' die currat.
J
Synopfis tertix DecHionis ..
7hdi,s ,De~iJionis.
qua!. nu~!o ~afo potejf reuot'tiri.
2.. ven-4/tto anfllrfJJit liJùfob , 7.Acq/lifttto qlM;non dlirlttno?( •
!lJéio d~ rNrou.endtndo. \ potefl pign~ratititt prdiudi3. V~nditio in !.otiore fil,nijicff,- 1 care.'
.
tùme inflat'Jto eft accipieda. ' S. Non 'Videtur perfellè id eJfo
~. ~o~ pr()pri'è. condemnntuJ! quoa Ituferri potejl.
Jf.cttur retrlJétlJlfowenti/lt.' 9. Yenditio rcum ptllé10 de re5. Alienare 1fon dicitur qui) trouendendo conditionem
rUUlerat i/fo die.
l aliquam . importat~
6. Donlf.tio aieifltr ahfollttaj
1• •
1
\
,
E;x; efrl~unicipalis qu~dan1in hac Gallix
!Ï'J arbonçnGs Prouincia, vt renl venditam
\
poilit l'etinere proxi~lior intra lU enfe nl. ,
Cum.quidarnigiturfundunl diflraxiifct, ea lege vt
intra quinquennium reftitUro pretio elnptor
tueret ; Q!!xhtuln eft à quo tenlpore ll1enGs effet
cqn1putandus ; vtninl à die yéditionis contraa:~ an
'di.e 'co~l1~illl
~ paéti de retrouendel1;do,id efr,ebpfo
,
a,
qUlnqlfen1o. Et non paucî ex nofrris poft Tiraquel·l.unl de ~ettatt .. c.onuention. §. 2. contend~b~nt pu-
;efti_I
ram eifc .v~ndltl~nen1, pcrfeéta~n, tral~{latUmque
elfe dornlnlul~ rel :renditx-; en1ptoréluque fruétus
&. ~c,dIiones tuas b'l~_ere~ 1.2-. Yb~ llot~tur, C. de patt.
i
,
2
�FOR A'N CI sel S''F E P HAN 1.
iRtft: cropt. {& ~clld. vt ~ericO-inlputandUt:n tit p1'~
xinlÏori fi int{a.men[~m fr'lt llt 0 'p.rœ6 xum re lll ~1[1 ln rc bus. ,C. de lur.
tr~a3.1n ,110n qux1lent, argu m ..
d~t Guid. Pape deci[2.. 57.licct Bart.&C11l:US CO~lm;
DE C 1 S 10 NE S.
q~n011l dUrât -' pjgneratiti~ nulluln padt pra::i~di
cium., l.debiror, ff ad 1. Falcld.,1. pcnu}t §. La.t tnns
largus, ft: de excepte rei iud.Accedat & il1üd: Rem
ita venditatn de famiIia exü(fe non videIi ,qua: cauCa
prçcipua dI: ll:atuti:non enir\1 vide:ur pcrfeétè cuiu[- 8
qtlé id effe, quod e~ cafu }ufern poteil:,' 1. Olnncs
§. 110n videti. de reghI. iur. vt nqn abs te Henno~enianus fe{ponderit~em dHl:fé1:tbtll11l1b paé1:o legis
~onlnli{foliœ & addiéHonis ill dienl, in bonis e(fe
vcnditoris proprer redempdonis 41ém , l~ frat~liber.
4
•
l1~r\All rceçptioti calcculo
~olin. iu confuet.
n\'tata dl
PanlÏenC. §',
[eJ;lçeJ?~;l :~
1). UU.
~.~ed~
.
mendi facultatenl ~ illUa pa~10nlS. tempota ~ilXl
miori d.enegent, in 1. contra Inal0reS, per 1 um~
textum , C. de inoff.
". .
Contrà ro ,pleriquc men[cm ab elapfo qUi?...
~nnio computabant: Q!lo~ v~nditio , ~~ q~~ 111
3 ~.'munIe,
. ;pàll'
in plèniore & ponore1fignlhcàt1<?ne
~ ,
fi l'
accipienda cft, 1. l. ff. fi agervcéHga . non 1 ~ Iq uo
modo retradari poJIi.t. Exemplo condel~nat1) 1.. 4.
S. eondmlnarnnl 'if. de.lie iudi~ naln. .~.ahql]ar~t1o-.
4 ne retraé'retur (etrtentia, 110n ptopnê eo~dem?a
tus dicitl1r, gloŒ. in a. §. c9ndelnnatul~ .. N~c dl~
mili ratione 'Paulus refpondit , eum qu~_ al~e~aU1t, \
deinde recepir illo edilto) d.~ alienatiohe ludiç~J.n,on
tened ex hoe ediéOO, S. an Pr~tor, if. de alienac.;:
iudic. Er<to & fi potuÎr aliq~à l:~t:i~e. ~ed~ere ?O~
cnim cafu ret1"Otrahitat veüd.itto , arg. ·J. <Jlua ratmaS bitio, eod. tit. Abfolura cniro. dicitur donatio,quz
, ira pedicitur, vt nullo ca[u rel1ocetur, 1. Senatlls,
verf. qtlod morris caufa, de donat. cauL1 ~!}.or
tise V tnditionem ergo in nofiro fiaruto lie aCClpere
6 debemus, vt nullo caeu reuocari poffit; non fi CUUl
manus inieéHone fiat: non enim durat ita. contraûa
7 venditio: ideoque interim moliri non debet pr~
fcriptio llatutaria aétionis peremptio~~~ , qu.x ~a
,tur proxilniori; nan1 in ftmili) dOnllnlJ acquilino,
II
1
in fin.
j
1
r
1
fI ad 1. pald~. \~eniqtIe Heet puraha:ç fit vert-
didot, habet tanlen n'c[cio quid cbndiçionis domi..
niotcl1l:1S, arguinento 1. bouern)§.fin. de ..tEd. ediét.
nanl ita res tran{1ata efr vt abfolutè fiat enlptoris,
.fi venditorintra tonfiitutunl tenlpUs n011 redinlât,
. d.l. 2.. c. d'c paét. inter' empt. & vend. modo con,..
ditionis nomen ibi politum expendatur; ergo tem- ,
. pus cx d,ie finir~ paétionis computandu111 efr, 1. 1.
§. annus, ff. quando aétio de peculio ann. eil. Fusè
Igneus in 1. dudu111) nu. 76 . confequClltib. Cod. de
conu"ah. enlpt. Ferron. in coniûet. Burdegal. tit.
de retr~a. §. 12.. & inlimili pluries Senatus cenfuit.
NaIn cÙln creditor ex iècundo decreto Inittitur in
poffeffionem pra:dij fui debitoris, licet dominus'
efficiatur, patefr tanlen debitor alio' fiatuto huiu5.
prouincia:, prxdium illud debitj folurione intra annun1 redüllere : quod li non redünat, n1en[en1 finito
illo anno proxin1iori retrahere volellti coputandÜ111l
9
inllun1erisSenat co[ultis reccptum efr.1nter vtrtUTIque autem ca[un1 ratio diuerfitatis 'dari nulla potelle
Ergo Iudicis Pedanei & Propra:teris [entcmia: apud:
•
B
~
•
�·,.
FRA N C;1 SC.1 STE P J-I ANI
qJl~prox!~~o~obtinuerat ·Senatus rcoriFulto ~pr~ ...
'batx [qnr) non fine co.n.ten~Wne. DOmlnorp~\ ~
Inql~Gtionum
Decuria' , anno 1.5.80. 2. 3. ApnhS',
ri. Honorato de Sanao IvIarco ht1~ enarratore.
eA p D.I T 10 . .
Aaubl i!-\1.1d ffequ"en~jffimu~ dl, &:intçt no~as pi ..
. .gneratltij contraétus vul go nllmera~~1r,~ ,pertllleC ad
'bOtiones & redhibitum id propne diCltur Feno,
redh1 1
,
. d cl'
... î.
_.J.t.. ibitum cft improbaturnque: U q lU. e · It,n1J.l Ui
quo d reun
p , dl 'b' .
dus eft habere quod antè habuic. orrt) re l i lUa
coa
h'
l ' Cc
î.
V41 ex 1:onueption~
~ vel aut ,ofJ.tate eglS . eu ~ORIUe-o-
P
nt·
nt.
's vel authoritate Maglftratus. ëonllentlODe
.
Il:
d C.d"
paél:itia redhibitio) qux dié\:a eU. Bu xo il UClana venditio, aut mancipatio , q uz l'aél:urn de retrollendendo
vel reucndendo aut reemendo nominatur. ~erpetu~lmt.
aut temporale, vt in hac vellditiolle ad qum'1.uenmum,
latra quod tempus quid impedit quin pollie r.etmere pro~
ximus fub eodem onere paai.
F. F,rtlHs J. C.
tu din1 ,
1
-- ----------_.
--------·QVARTA .DECISIO.
SlIcceffor jÙJgu!arù an tentatur ftare colono.
Synopfis quart% Decifionis.
1. HJPoth~fts tOntroNrp,t. ;6, Non Auaitur loclJtor 'JlIi
2.. Emplor non lefutMr JlJlr~1 !r4J1nr~vNIt /,aunùim tonç%no.
. 1 aNE/ori vI d ifu tint.
3. CO/OHNS h"het ills nliqlloel, 7· Singularis focce./for lin
in re condNE/JI.
1 !ofsif offirr~ conduRor; id
4. ohligatirJ in !"E!J,m r~fol- ']uoa intertft·
'
,ûtHr in id ']uoa inureJI. 8. Ex venditione ']114 nNlIIJ
r. SoINt;fJ!Se totti/llr , 011lnis\ .' ~fI non qluritur poffofsio.
~"/igA~Ù)
AreJIum pro ç%no.
19.
l
Obilis Carolus à S. Martino D. de Chau-'
tercier in triennium villam locauerat cui-.
dam Iulia~o,certo pretio,& lege ne intra id
D E CI S l 0 NES.
13
telllpUS locator ûlam véderet,oppigncratis pro legis
illius cuftodia o111nibus bonis, Cpecialiter vero diél:a,
villa, quam diétus s. Martino nondull1 finita 10cationeVaUaderio Iudici Ardatenfi vendidit viginti
nlille librarulu pretio. Hic vt eUlptor & domiuus
prohibere vult colonunl ne eonduéta villa vtatur,
cunl non teneatur fra.l'e locationi à venditore faa~,
v111gata 1. enlptorem, C.locati, 1. qui fundulll , _{F. leod., vt non abs re conCub.t CaŒus, venditori vU
curet, vt aplld e111ptorC111 eadelU paéhone colol1Q
hui liceat , ne prohibitus agat aduerfus venditoretll
ex conduG\:o ,1. fi nlerces, §. 1. ff. 10cat. Addebac
nulla aaione conduélori Cuccur[unl aduer{us eunl.
Non eninl vindicationeln quod dOluinus non effet. ,
ncque perConalenl aélionenl , cùm nulla obligatione teneretur exereere· poife. Colonus contrà,
propter hypothecaln ius habere in{ifiendi l'ei C011tendebat ,1. l. §. quod ait Prxtor" vbi Banol. ff. 3
de fuperficieb. fiue !èquamul' eos qui ad coloni exceptioncnl deGderant ~')ecialenl hypothecanl" b ue
his hxreanlus qui generaleln fufEcère tradidc:runt,
quod vulgus nofi:rorU1TI eum Bart. cenfet Couarruuias lib. 2.. var. re{ûlut. cap. 1). Vtraque eninl libi
cluit colonus conduél:oris in!humento, & hac [~
t~ebatl~r exceptione aduer[us emptorenl qui oblanone eUI? quod interefr, exceptionern clidebat , ex
Sa~iceti lentenüa, in d.l. elnptorem" nu. 6. Cùnl 4
eUlm ~d ~aétl1m ten~atur loeator prx fiare fcilicet raUcntlanl vtendi huendi, li id non fiat ) in pecunlaJ.ll numeratam condelunandus efi: , lieut euenit \n onlnibus faciendi obligationibus , 1. fi q uis ab
B ;
r
�FRANCIS CI STE PHANI
Ho 1 ff. de ce iudicata. Duriùs igitur ohligari non
pMèrit ellll'l'OJ' :,rrheca: cacione , quz rom ad
5 obligationemao ac, fequi illius l1aturam fimlale, nonporrigere ,autampliatenoll debet, vt {olu-":w' •
none eius quod illterefr obligatio & hypotheca tol'" 'lantur, 1. item, ff. quib. 1110d. pigno vel hypoth.
fol. 1. intelHgere , cum gIoŒ. C. de luit. pigno Idq;
C01lUUune elfe apud nofiros ', tefiarur Alexander
in 1. filiofàmilias , §.. li vir in quinquenniu111 ~ ibi
CafireB. ROln. if. folut. macro Saliceto in Mancipia,
per ilIum texte Cod. de reh.. alien. non alienand.
, Molin. in con[u~t. PariC§. 30. nu. 94. 95.96. nec
v.erUln ell quod Socin. cone ~o. vol. 4. fcriptun1
.(eliquit, locatorem non audiendulTI qui pecunian1
paticntix Laco prxfrare vult conduétori, quod ad
61lgularelu hlCcdrorenl porrigit, fi adieéta fit C011cluClionihypotheca, per 1. xdenl, C.locat~ & 1. fi
OllO, §. cùnl inquilinus , ibi gloŒ fi. vti poŒd.
his eaim in loc!s nihil de pr~i[a patientia; patetq ue
ex re[ponfo Africani, in 1. fi fitndus ff. locar.: conduc10rem qui fllndo prohiberur vti hui à locatore,
tantun1 con[equi qualltun1 eius inrcrfilÏt fi"ni , in
<Iuo etianl tucmln dus conrinetur :- nec dl difiinguendulll, agat an e"{ripiat conduétor, licet Socin.
in d.confit. àcondné):'Jre excipienrc) locatorem aut
G~&ularem [uccefOrClTI prxcisè compelli pof[e n10rdle,us affèueret, a quo vulgus nofirorULn diiIèntit,
qUI lingularclu [uccdforenl ad oblationcln dus
q~d interefr, ldmittunt, etiam poffidente & cx7 clplenre ~onduétore, d. §. fi vir in quinquenniunl,
quem euam conftat' excepùone ViilOl :> in d. 1. fi
14
.J
D E C 1 5 ION E. S.
15
fundus.. ~Et tamen quod [ua tantùm interefi: confeql1itur. Enlptor igitur offerens conduétori audiertdus eft: nanl, & id poft~riori credi~ori non denegatur, 1. Paul. ln fin" qUlb. luod. plgn. vel hypoth.
foluuntur.CafrrenL in d. §. fi vir in quinquenniulu.
I-fis quidenl Gngularis [ucedfor aduerfus conduél::orem fè tuebatur : colonus vero hac in fpccie eml1tori obla~ionenl no c,ol~petere, propter paétU111 de
non ahen
pectal! hypotheca vallatum y a{fere~at. Ex [el~t~ntia ~ofiroru,~' Alexan d. potiffimùnl 8
ln d. §," fi VU" ln qUlnquennlum, nu. 4. In11TIol. in 1.
filius fan1ilias , §. diui. vbi Crotus nu. 96'. & Ferdin~ndus Loazes qui nunl. 1 68.id côn1.uniter ànofiris
probatulTI tefratur. Roman. inl. qui ab{enti, in §. 1 •
de acq. po{feLCouarruuias d.loco, CÙJn lex Occurrat
ve~d~tioni ,1. li cred~tor, §. hn. de difiraét. pige 1. fi
qU1S lta, §.ea lege, vbl notat~lf>ff. ,de verb.:obligat. &
non p~tefi: ernptor ~t p~'opr~e~anus offerre , neque
vtcredlCor , ~ullo enlm lur~ Il!1 conduétor obligatus
dl., d. 1. qU1 funduln, ml~~s vt poffeffor, neque
~nlm poffefIionem ex vehdlt10ne qUa! nulla eft libi
qU~l'er~ pott,lÎt," qui bus tann1n1 per[onis oblatio
n~frro Iure permilfa efr. His noil duél:us à primo Iudlce, apud Arelatam, Gngu1arteJ'ucceffor obtinuir,
~ eum rrouo~~ffet colon us , ~~natus prqnuntiauit
pro co!ono" Ilt~s enarratore D. L. Clain 14. N ouenlbns 15. 8 1. l11 daiTe Inquilîtionunl, eui ~rxfui.
•
J
.}
...
r
�FRANCISCI STEPHANI
•
----.------~-------.---'---
QVINTA DECISIO.
De mulitre parapherna ~e1Jde1Jte maritali
itnpreJftone.
Synopfis quinta: DecHioni!.
\ 1r· .Indefini/II Jro~lIti, mYIJ
Zo • .A.flirmlJntjlJ'Ns mlJgis qllllm
tNlIlJt.
'''"S URi/JlIS creaitur.' 6.. Me/lis vet dolHs de6ent
neg",n /1
:/.
1
. . J) .
,. Mt/MS qUlJtis r~q.Niritllr. pro!Jn.rz. In '!ccte.
4 ...:J4klieYMm frAglletns,
1.
Thps &OntroNetjitt..
•
1
AfIiliClnlis quxdamnlulicr bo~i~ para-
phernalibus venditis cum lUant! con(en[u , rdèindi contraétulu petebat,
quod ea coaéla fUHfct vi verbenl~., &
. Inaritali reuercntia. Addebat 1111111S &.
verb~ribus adiunétanl fuilfe lxfioneln ; {olam eninl
reuerentiam non fufficcl'e ad refcifibnen1 crebriùs
receptum dl, poft Bartol. inl. 1. §.qux onera,ndx ..
QIar. rer. aél. non det. Caftren. con. 174· voL l '~
Couarr. de (pon{al.2.. partis cap. 3.§.6. n. +.Ladio111
.non hzreo, de qua non conf\:abat:vis igit\rl~ ' &n1~
nletuS tatùnl quxf\:io hic agitabatur,quatll Vlnl tefl:~
bus duobus probabat: quibus de luetll deponellO...,
bus nlagis Handulu elfe quàm alijs, pro r~o de [pon;
tanca vohmtate, & libero vxoris con{enhl depO;--t
nentibus, etÎlluG maiol' fit horum numerus, afIèrebat J poil: Innocent. in. cap. fuper hoc, dercnuntiatione ,Boërius dcciC 100. proindeque refhtuendalll cire) cap. accedens de conuer. c~n. 1. Bart. ln
1. ad
DE C 1 SION ES.
17
1. ad inuidianl , C. de his qu~ vi n1et. cauf. tcxt .
in l. fi per itnpreffioncm , vbi Bald. eod. tit. Nec 3
merunl defiderant nofiri qui cadat in confianteU1
vil'um, [ed in conftantem fœ tn in am , cuiu$ CÙlTI fit
fi'agilior (exus .) faciliùs terrebituJ: [mgularis glofi:'tJ
in cap. quod locum, de 4">on(àlib. Francifc. de Are- 5
rio co~. 2.4- Scd .Fatum hxc illi profùit probatio,
qux cum generahs effet & vaga,nec ad contraélulU
de quo agebatur coaré1:ata rdlitutorio excidit diplomate : certum eft eninl indefinitam vis & verherUln probationem ad rc[ciGonenl aél:ori non prodeffe, [cd in fpecie ad contraétum, de cuius refcihone agitur, vim & Inetum probanduln, vt docet
Innocent. in d.. cap_ CÙU1 locun1, ibi , vel coaél:io,
nu. 1... ext. de lpon{alib.l. interpoGtas.) ibi, nec ta- 6
men quilibet nletus, C. de tl'an{aét. & ibi, ad vim
tamen vel dolum. v~i. Curtius in hxc verba,non {uf...
ficit probare mct~)l1 vel dolum in genere,{ed debet
pi~oba~·i in qJecié illius contraél:us de .quo agitut#.
Nec obl1at -quo~ Bartolus {criptunl reliquit , (at elfe
fi Vxor pl'obauentvim (en1el illi elfe illaram, 1. fi ob '
turpenl ,JE de condiét. ob turp. cauf. Id cnim ira interpretan.dum eft, li n1od6 ad eum aétunl de CUÎus
,agitur, re{ciiione, ~riamfi ex interuallo Gt celebratus, cunl fempcr .duret cau[a nlctus , nlanlnl0niuln
v~delicet, 1. 2.. quod metus cauL1. De Affiidis) de~
c.
c~( ~46. qUlre apud MaIIilien{cm Propr~toren1 ob-
tinUlt l'eus. C?ius fententiam probauit Senatus, Re-
l~tore D. Gafp. Seguirano, me Pr~Gde in Attefta.,
tlonumela!fe, S.lanuarij 1 sil..
c
•
�FR'ANCIS'C.I"STEPHANI
1.
,
AD DIT IO~
lrum quid fanè videbicur huius placiti defi~itio.
M
•
quando rcuerencia illa maritoru~(vt reuerenc~a.pa
terna) metum illfl:U~ .habet. Bened1C~l~s ad cap. Ramutius J in verbe Condldlt. 2.. nu. 2.. 3· FaClt l~ 1. §. q~a: oneralldr qu;trum aébo non dctur. Adde, ql10d mllheres ~a
cilè d~cipiun[Ur , propter fcxus & confilij fragilitatem,
1. 2.. §, penult. ad Vellcian. 1. fi ffiulier. C. eod. mente in~
firma , dicence Poëta.
Yt cor!NS ttntris , jù mens/njirmtt p~~lIis ,
FortiNs ingeniftm fl/j/(or ejfo v/rIS.
,
Deb'ile nefdo quid habintcs omnibus in negotijs, Euri~
pidéS in Antiope.
, ' ..
".
.
mlliienbus, ntht/ fom t?tlllUm toqll1.
Arl\Obius lib. 7. contra gentes: Efr in mulieribus fexus
fragilitas, qua: eas à muneribus cxcepit. ~id enim domo
iUa tniferius , vbi fœmina habet imperium ?
Si clAm et fiett, & mare ctflo confund"'t, h~mo fum , Et,
rO/Np/ilS in
Nil vnfJlllfm donAbis coniuge , vendes (HIJC objft,mte nihil.
F. Ffirt.;'u
, J. C.
.~
S EX TA D E C 1510.
DOI/atar/us 'tll,iuerj'àlù noD tenetur creditoribus fupra
"pires rei donat~.
5ynopfis fextot= Deciiionis.
1. DonAtarius omnillm b~no-' ;. DonA/AritH n01~ repr.fjental
. rHm eft "d inftAr h~redis.1 dffiml1umvt h.tres defunéli.
2.. PDJfoJ!or honorNm /(1I(llIrI4. Bonll dicuntur ded,~aO' .ere
'1~AIt"II$.f,,{hff ejI lO&lllü-1 ",Iifno.
flor.
5. ArllHm.
1
•
Ç)natarius omniunl bonoruln, quen1 vice httredis etfe traditluu cft, 1. xris alieni,
de donat. bonis omnibus fe ünmifcuit, nu110 çorueao inucntario : arque
DE CISION E S.
•
19
ideo in {olidun1, & (upra donata bon a couueniebatur à creditoribus, hœredis exeluplo, qui nullwn fecÎt repertoriUln, 1. fin. C. de iur. delibcr.l. qux
dotis, ft: [01. matr. contrà vero donatarius, pro
n10do rerLllU donatarU1l1 paratus erat creditoribus
L1.tisfàcere. Multu quippe intereft: an quis bonot'wn
dicatur[uccdfor, anhçreqitGlcis cuï'; nonlen iuris cft,
11011 bOlloru111, quorun1 po ~Ièfior in quanrunl10 cupletior dl:, t~netl1r , gloff·fing. in 1. omnes, §. Lu' cius, qux in frauden1 creditoru111, glolf. in!. hxreditatunl) ff. de donatiohibus) nec eninl donatarius
reprxièntat donantc111) vti hxres defunétulT) ; proinde qua~ nus Dona (uppetunt tel1.etur. Banolus conL
r 57. nun1. 7· ~eln [equitur 'C ranera conC 1 39.
'nu. 5, Ppxterea CÙ1U bona dicantur deduéto xre alieno, li nihil xri alieno [uperfit, ad donat,triulu nihil
peruenîre fatcanuu' , l1ecdfe dl:. Qlare igitur credi~
toribus erit obl10xius ? arg.1. non po{funt,ff. de iur.
fi[c.Ergo pro dOl'\atario pronuntiauit Senatus in pri111a cla{fe , liris enarratore 'D . De ACl1rlÎa, ann. 1 5'82..
15. lanu.uij.
~
eADDIT I O.
SEd 110~1 inlltilis cft quxftio '. an donatio illa onlnium
b?norum valeret , qllod videbatur prxiudicium in
hachte. Dubirauit enim Battol. con. 76. edam referuato
v[ufrufru . Ec Caftren. con. 82.. nu. 6. vol. 2.. confirmat
etiam, fi fit iuramcnto hrmata donatio. Videndus RaId.
ad 1. bn. C. de paétis ) verb. [cd fi quis donat.
F. For..fiNS 1 C.
,
C
_
1-
3
4-
5
�FR'ANCIS'C.I"STEPHANI
1.
,
AD DIT IO~
lrum quid fanè videbicur huius placiti defi~itio.
M
•
quando rcuerencia illa maritoru~(vt reuerenc~a.pa
terna) metum illfl:U~ .habet. Bened1C~l~s ad cap. Ramutius J in verbe Condldlt. 2.. nu. 2.. 3· FaClt l~ 1. §. q~a: oneralldr qu;trum aébo non dctur. Adde, ql10d mllheres ~a
cilè d~cipiun[Ur , propter fcxus & confilij fragilitatem,
1. 2.. §, penult. ad Vellcian. 1. fi ffiulier. C. eod. mente in~
firma , dicence Poëta.
Yt cor!NS ttntris , jù mens/njirmtt p~~lIis ,
FortiNs ingeniftm fl/j/(or ejfo v/rIS.
,
Deb'ile nefdo quid habintcs omnibus in negotijs, Euri~
pidéS in Antiope.
, ' ..
".
.
mlliienbus, ntht/ fom t?tlllUm toqll1.
Arl\Obius lib. 7. contra gentes: Efr in mulieribus fexus
fragilitas, qua: eas à muneribus cxcepit. ~id enim domo
iUa tniferius , vbi fœmina habet imperium ?
Si clAm et fiett, & mare ctflo confund"'t, h~mo fum , Et,
rO/Np/ilS in
Nil vnfJlllfm donAbis coniuge , vendes (HIJC objft,mte nihil.
F. Ffirt.;'u
, J. C.
.~
S EX TA D E C 1510.
DOI/atar/us 'tll,iuerj'àlù noD tenetur creditoribus fupra
"pires rei donat~.
5ynopfis fextot= Deciiionis.
1. DonAtarius omnillm b~no-' ;. DonA/AritH n01~ repr.fjental
. rHm eft "d inftAr h~redis.1 dffiml1umvt h.tres defunéli.
2.. PDJfoJ!or honorNm /(1I(llIrI4. Bonll dicuntur ded,~aO' .ere
'1~AIt"II$.f,,{hff ejI lO&lllü-1 ",Iifno.
flor.
5. ArllHm.
1
•
Ç)natarius omniunl bonoruln, quen1 vice httredis etfe traditluu cft, 1. xris alieni,
de donat. bonis omnibus fe ünmifcuit, nu110 çorueao inucntario : arque
DE CISION E S.
•
19
ideo in {olidun1, & (upra donata bon a couueniebatur à creditoribus, hœredis exeluplo, qui nullwn fecÎt repertoriUln, 1. fin. C. de iur. delibcr.l. qux
dotis, ft: [01. matr. contrà vero donatarius, pro
n10do rerLllU donatarU1l1 paratus erat creditoribus
L1.tisfàcere. Multu quippe intereft: an quis bonot'wn
dicatur[uccdfor, anhçreqitGlcis cuï'; nonlen iuris cft,
11011 bOlloru111, quorun1 po ~Ièfior in quanrunl10 cupletior dl:, t~netl1r , gloff·fing. in 1. omnes, §. Lu' cius, qux in frauden1 creditoru111, glolf. in!. hxreditatunl) ff. de donatiohibus) nec eninl donatarius
reprxièntat donantc111) vti hxres defunétulT) ; proinde qua~ nus Dona (uppetunt tel1.etur. Banolus conL
r 57. nun1. 7· ~eln [equitur 'C ranera conC 1 39.
'nu. 5, Ppxterea CÙ1U bona dicantur deduéto xre alieno, li nihil xri alieno [uperfit, ad donat,triulu nihil
peruenîre fatcanuu' , l1ecdfe dl:. Qlare igitur credi~
toribus erit obl10xius ? arg.1. non po{funt,ff. de iur.
fi[c.Ergo pro dOl'\atario pronuntiauit Senatus in pri111a cla{fe , liris enarratore 'D . De ACl1rlÎa, ann. 1 5'82..
15. lanu.uij.
~
eADDIT I O.
SEd 110~1 inlltilis cft quxftio '. an donatio illa onlnium
b?norum valeret , qllod videbatur prxiudicium in
hachte. Dubirauit enim Battol. con. 76. edam referuato
v[ufrufru . Ec Caftren. con. 82.. nu. 6. vol. 2.. confirmat
etiam, fi fit iuramcnto hrmata donatio. Videndus RaId.
ad 1. bn. C. de paétis ) verb. [cd fi quis donat.
F. For..fiNS 1 C.
,
C
_
1-
3
4-
5
�LO
FRANClsel STEPHANI
-
•
SEPTIMA DE C'I 510.
~n mtSntlatarùu ~ellegatu,r ob dalll1lum à pr4Jonibll,r
illatum, poJfit ~ere ariuerfos manaant( m.
Synopfis feptimz Decifionis.
,
1. hl1; qlltlj/io tir hJ!othejù. ' f. Non !rtlfomitur mAnt/lins
2..1i.!Ji tAfoS pruiJ~ri pojfont.!
~",Iig/fr~ Iftl, id • qflOJ nln
J:
J. Soçjor. . 'lit tD"'1III1n~ allm-l Int/lf} fogltlluIt •.
_MIII,;/II t01ll1llNn~ ,~rir*INm .. 6. L~gllINS Ifn !Ofs,' IIg~rt Ali
4. §. non omn;II, 1. ;"ttrtll*fosl dllmni reftlljoIJem.
ff. 1IJ/lna. inuit.
1
J.
NiuerliL1s Vienlis quoCdam delegauerat
ad (uorunl negotiorutn procurationem!
.
wmque illi Aptan1-Iuliam
appulif. . penè ,
.
fent, arino 1 S78. quo tenlpore It1nera pene @111nla
infeil:abant\t,! prxdonibus &. perduellibus, ah his intercepti (unt Tpoliati, in vinculaconieél:i, qui~gen
cos aureos in eorunl redemptionem depeculan [unc.
Hi poftea contra Vienfeln vniueditaten1 Inandati
egerullt, vt damnum Careiret. Negabat vniuerfitas,
in mandatiaél:ionem hoc ven ire , ealibuCque fortuitis potiùs quàm mandato ,caCum hune elfe Îlnputan(lum, 1. in ter cauras . §. non omnia, ff. lnandati.
Fusè Bartol. inl. ft feruus comnlunis, §. quod ve ..
ro, ff. de furtjs,ini[qlleim;pu~andunl quicafutl1 for ..
tuitUm pra:uitlere porerant :arg.1. ft quis domum,
licetAccur. de curialitate ( fic e{lim loquitur) d. S.
dicat non (cruari: verlus tamen eft, ex a!quo lk bono retinend.1.m Pauli (ententianl : in d. § .nOll olnni.
vtibi
do~èBald.Cotrà vero altorisdamnum hoc ab
•
DECISIONES
1..1
vniuerlitate lucnd.um, & [arciendunl -' quidan1 a{ferebant,ex 1. cùm duobus,§. quidam fagarianl,ff. pro
[o<=Îo, qui licèt texrus'loquatur inter Codos, quoruln )
debet effe comnlune damnum & periculum , d. 1.
cùnl duobus, §. per contrarium ad hanc {peciem
trahitur .:' nam cùnl in Inandati finibus e{fcnlus prxuideri poterat ifte caCus ~l.mandantc propter aŒduas
latronUll1 ineurliones,& loca periculoCa,qu~ ad negotia peragenda adeunda erat, quo earu recedi ab
illo Pauli re!i'on[o, in ct.. §. non 9n1nia, voluÎ.t Itnmola, cap. Geut 5. nu. 5. de iurdurando , quelufequitur Bald. in d. §. non omnia. Cuius tunc celfac
ratio à nofiris adduéta, quod non prxCunlatur Inalldans Ce obligalfe ad caCun1 de quo .non cogitauit:
hoc vero, quid xquius? ne officium, quod vniuerGtatis, non etiam fui commodi cauCa Cufèeperul1t, illis lit damnofum,d. §.quod vero,l.fi [cnlus eon1111unis: quod vti publicUll1 reeuCare 11011 poterant, l.l .
§. 1. de muneribus & honoribus : proindeque con1pu!li dicuntur negotium fufcepHfe, 1. nouiffimè , ibi
~~!~.ff.qllod falftutore authorc.Ergo nihil dl quod
11hs Imputari debeat , 1. non .potefl,I.non videtur, S.
1. if. de regul.iur. Huc pertinet qUod Speculator tit;
de iud. Ccriptum reliquit, in §~ fpecialia. verL interd~m & illud pertinet ad id q llod de legato nofiri tradlderunt , poll: Bartoi. & Baldl1m , tÙ111 in §. non
o~nl1ia : tùm in d. §. quod vero, 1. fi (eruus comnlU, nls, ff. de furt. conllat mandatarium ad damni refe.
, ttionen1 ~gere po~e ~ n#i legationem ambicrit,' aut
ïroct1ra~t. Natafuse conL 137. 168. 169. vol. I. per
egem, tna on-era de excufat.turor. If. nanl hi ab op-
e
J
4-
5
,
,
�FRA N C 1sel s TEP HAN 1
piQ.ani.seral1t dclegati, quiconuo~ato c~n{ilio iam%.2.
pridenl-·conftit llaral Ii;yt dalnnum reC1.rc~ret.ur,..quo~
in iplà ddegatione.~[fet illatum, fat Cur~a lltdlca~lt
potion:m,elfe (;au[am aél:orunl, ~ obt1nuerunt ln
rertill dflff~, ~eltttor;c 1). Balta-zar G1rault, anno 1 582..
16J~lluarij) ·nle ~~~lide.
..l
,
é/l D IY 1 TI O.
,
L
EO'at,io quxdam municipalis, ,qux non hOlilor, fcd
m~m~s dl:. t,~t ~d ccn[us ~ccipielldos, pltrimoniu111
ucrctibendüf1,1, trt1mentur~l ~ cogendllm) &. qttxcu~q~e
al x cur;t his fimiles , 1. 4· §. perfonalii, 1. numerurr'l, § .
12,. de munerib; ,1. S. (1; .. Thcodolia, de legat. &, decretis
legationib. lib. 12.. tit. ~ 2.. qlti Inittuntur ad facrarium
p rillcipis, id cil: ad aulam & comitatum prindpis , quibns
vjaticl1.m &c quod lcgatiu.l1m dicitur.
F. Fortius 1 C.
.DE C 1 S ION E s.
2. 3
e01U111 fuperfiiti , fi modo illius affcnfu Cecundas
contraherct nuptias fuperf.l:es vxor Ceptennis c\ln1.!--:;;;
cognato-, [oror nalll que erat prxdefundx vxoris, ex ~11- f/P~'/~
[ummi Pontificis aut Legati ièntentia, quod is rem
cunllorore illius non b'abniffc afi'eucraffet,nup[ehit, ~6.,j~
& id quod don~tuln dtvÎ'ndicabat; liteque penden- If(~,~ , ' #f f---te, cùn1 {ecllndo ddhnaŒct nu bcre ,intcrpellauit ~C49"r "'oJa./I'
L-epiùs dOllatorenl ad {ecundarun1 nuptiarulu probationem,qllibus tandenl con[cnfit: cxtelùn1 quod 2donauerat, condiccbat, diccns cunl in~efiu coïife
.-.,
f·
donatanj1111 cunl pnn1a vxore, & . <?breptU111 fuiife
[UllllllO Pontifici, fine incefiu ante nlorU1X vxoris
( prüllo nfon[U111ffiato Inatrimol1io ) [o,rorelll i~
vxo.renl duxiife:proinde dotc:nl, propter nuptias donatlOnenl, vt &. ip[uln tuatrÏrnohituu corruere,re.
'"....l'Unlque donatalunl haber~>~petitionem· affcuerabat~. vxori maritus, fI: de vfufruél.lcgat.l. auuncu10, lf. de condiél:. fin. calle cap. & fi necdfe, de do n~t.. ii1ter. vir. ~ vxor. §. fi aduerius , de nupt. apud
Illfhn. Donatana vero condiéèioni locum non elfe "
contendebat, negabatql1e il1cefium -' quod nullus J
er~~ef!i{fet coït~s cnnl prxdcfll~él:a [orore : & fi
fut11et 111ceHus, a donatore non tuiife ignoratuln :
nanl ~oni~ges in [~anl domum ~edl1xerat,G.mulque
per t:lennlu~ habltauerant: Gblque pcnitus ob xtatem lllcogl1ltllm, quqnianl [eptünum tantlllU cùm
nupGt agebat anl~un1: argulnento 1. fi vicinus-, C . de
~up:.l. 1. Cod ~e falGt 111oneta.At fi quis [cicns ignolan~l. donauer:t prxtextu inceftus J nulla datur repeut1o, .1. prxfeél. fr.de rit. nupt.l. fin. de Iegatis,lib.
J. glo[(ln Lea ql~X,C. de donat.ante nupt. Errorem
%l: !Zf--";j:·
((.
~
.,....-_._ _ _ _ _ _ _..- : - -
i
de
t Ay 'A !
-r-- .
._.
1o . .'
D. E 'C, 1 S
.
~n ru
donata in contraélu mtltrimon~ prtttex...
tu inceftuJ c9'1Jdicat tir ?
l
'
1
SynopGs oétaux Decifionis.
.
l. fMliJf,ffÙ'.s,·
2.. N,,~(ns cum forore
l
J
14 . Errof !ropttr ,etilltÏJ lubri-
pr.tde- CMm talerabilis.
. fim8.e coniugis, committit \ r. Errar excufot ab incejlu.
.
6. Dilm;1Jodo fit /tcrrrimus. In
inuftNm.
3· Donllta ft' p~.etéxtu
'additione.
:
ftNS "fn rf!etll11lu;';.
,
inu*l
1
!
Onauit quidam medialu partclu bonorum o111nium; prx[entiulll & fucurorulu
.
_in quod procurauerat matrin10nij contra;tu ; illiUfqu contemplatiolle l coniugibus aut
.,-
~
�FRANCIsel STEPHANI
... autem iu$1linlum eff!! ~Ùln ob. a!tatis l~cunl, tùm
qu.od in f~o verfetu,c,l.-qui contrà,. ~od. de incetl:.
nupt. vbi gloa: in verbo, errore; &. 1~J: Ba~d. ~am li
4-
.circa ius effet, n011 exeu[aretur Inulier, nUi a pœna
inceftu,s i gl~a: in d. l. :Il\lunculo, in verbe nuplit, per
legcnl)fi quis .adulterium eum·incdl:u , §. 1. pel' to- .
tW1l,tf. de adulte à doris lutcnl amHuone & dona-
.
"
•
rionisin eam eollatxJ nequaquam, 1. incefix) de rit.
nupt. quamuis ,Bartol. in d.l.auunculo, incer dotcm
&. lllcrwn diftinguat;vtillam non adlnittlt,hoe pCl', ...
". , r
date CQuarr.in quart. lib..Decretal.l.. part. Gap. 6. §.
•
" \ 8. 11\1. ~2.. quo~ lkèt lafon alijque non pallci inlpl'O•
bent, in d.l. auunculo, per 1. qui contrà,vbi gloff.
C. de incdt ll11pt. non dc[unt tan'len qui Bart.fcntentialll.colnmun~n1 pofrBaldun1 tdHitur. Nec ob-
..
., .
\,'":1 •• '
If'
• --
•
•
.. 1
•
..
t,.
fiant ~ [p-pra. diét.1. [unt:nam tun'l locu111 habent
cùm.donans ignorauit , 1. (i ex voluntate, C. de donat.intervir. &v~pr 1. ficùmdotem, §. fin. [olut.
matr. inl. autcm auu.nculo, nupti~ non erant feçut~) Vt ibi olUnes, lieut fi vterque Cciuerit, aut alter)
nOll acriter, id dl: iufrè, alio errant~, d.~. qui contrà,
, vhiglolf. in d. 1. vxorimariclls. Ergo non tà1l1 ijs
obtinuit donataria) quàm ql10d illccfrus n1anifefrè
prpbatu$ 110n effet , cuius anceps prohatio in donauriamfecit Senatw indinare)anho 1 S82..die 2.0.
1 uarij ,loclatore D. Paulo Chailau, n'le Pra:!ide.
F AtH
~
D DIT 1 O.
•
poti\tl qu~fi:io, quz Senatum dubium &. allcjpitem rernorari potl1erat: $anè punÎunc1.lr publicat.l
crauiora deliéla,non tam.en przcipiti fefi:inatione, fed in-
l.aifita "feritatt fatH) arg\\m. 1.
2..
§. 4;. a4 T ertull. 1.
137, §.
2. s'
nEC I. S ION E.S,.
..
137, §. 2.. if. de verb. obhg. de pœnls mcenanun nuptiarum, 1. fi quis incefii, Cod. de incefi. nupt. ex 1. 1. C.
Theod. eod. Et inter C:l~teras pœnas incefiis l1uptijs conftitutas illa efi, vt donatio propter nuptias fiat caduca,
Tt iure antiquo dos, 1. p" if. de rit. nupt. N ~uo non fit,
1.' 1. if. de condiéHone ob cau[am date Cod. Errori tamea
acerrinlo, vt loquitur lex, igno[citur ,1. 57· in fin. de rit.
nupt. Nouell. 12-. cap. 1. in fine, & xtatis lubrico ignofcitur,1. Y7. in fine de rit. nupt.l. 38 . §. 4· If. de adult.
Hermogenianus apud Ruffinum 6. Coll. leg. Mo[aïc.
Cxterùm de coniunétione vnius cum duabus fororib us,
aut c,~l1n duob~s frarribus. Cano 18. Apofiol. Epifi. 1.
BafihJ apud DlOdorum. ~in Nouell. Patriarchx Sifi~.
nij & Xiphilini vetat ne quis fororem (ponfa: fu~ ducat.
F. Fortius I. C.
Harmel1opu1. 6.
•
NONA DECISIO.
De pafcuis.
Syllopfis 11011~ Decifiol1is.
1. Pac1;IP.~ci~s .. .,
.
2.. Gener",,/t zn tllrl1(' çoncefstone
\7, Pafcllajunt regutAriterdomù~ortfm
territori;.
An pafcua cenfentur cotineri. 8. Ramagium.
7
3· ~us d"pafcendi fert~itfl.tem!9' In genernli renuntiatÎone
,rte Je f:~t.
non comprehenduntttr qUtt
-4, ~ecogm:'.tones qH.t deml- vfoi quotidùmo font nece[ntum dtreilum prohant. 1 faria.
5· In,colte .locor~m/oj(unt paf; 10. Facultatis qU4 font ?e071>
~uts vtt a:h$t.~to ~oni viri ,1 prtefcrihtmtff,r.
tuxta terrttory quatùAtem.! 11. Areflum
6. Domillis /ocaru m JI If,t t.·end:
. quid in Arca 12.. Er.
1 pleches
fiImt pafclta.
1 lattnJi folo. In additiOllC.
.1
Jit
Anhuhenhs Cœnobij in Pl'ouincia Narbonenfis prouincix ad V ct-nanl Oeconomus
)
D
1
�",
FRANCISCI STE~HA~I.
,
anno
s. die J .... April reeognoult te~to~lum a
Verna cerris finibus cireumfcriptUln ~ limltatum
. fuh dominio Rolfelini De Foffis D. a B~rma, ad
quem merum iinperium pertinebat., lus et.tam q uod
vocant'Ramagij extrane,orum hO,~ln~nl,luxta confuetudinenl RegalisCurtÇ DraguIDlanl prof~lfus,e{l,
ira vt pofl"etvûlam feu eaftellum, furcas .etlam lure
fuo confrruere; extra tamen confpeél:uln diai Monafterij J in quod reGduum qu~d habebat di6l:~s
Rolfelinus tranftulit. Iterata f~pius longa tempons
intercapedine huiufmodi ~ee~gnitio. ~in & promiferàt allo diél:re tran[a6honls paél:o dl6tus Roffelinus, fe pofthae nullam impoGturum fer~tit?~en1
diélo Monafierio aut territorio. De pafeuls 19ltur
orta lis inter d. Dominum de BornL'l) & diaum Oeconomum diél:i Monafterij, qui negabat diaum
~ Dominulnde Borma ius habere pafcendi, cùm eerta Gt iurium receptio in diéta tranC1ého~, inter q Uet
non funt pa[cua:hno videhantur fub generali tran[latione comprehenfa, cùnl ad excepta non perti3 neant. Addebat, ius depafcendi feruitl1tem qualldam prx Ce ferre, l._pecoris, ff. de feruit. IUO:. prxd.
quanl denuo imponere non po{fe vno tran[aétionis
capite ~paél:us dl:. Nec imn1emorialem omittebat
0ffeffionem, quz vim confrituti hab et & precarij ,
• 3. §. duaus. aqux, fi: de aq. quotid. & xft. cap.
(uper quibufdam , vhi glo[ ext. de verbe fignificat.
nullo eruln telnpore pa[cllis vfus erat diétus dotninus aut eius fucceffores. Contrà dOlninus ob recognitionem ditl:o Ro{felino faétam, qua protit~ur J
Monafterium poffidere diaUln Vernen[e teclito,":
12.,
r.
\
l
DECISIONES.
2.7
rium, Cub domino diéH Ro{felini; ius circa pafcua
inferebat~ ex CaO:renlis, lafonis & Ripx fontentia.)
in 1. rem qux nobis, colum. 1. p.e acquir. po{fdf. &
in l. 1.4.& 15. de acquir.pofièŒ quibus cOlnpertum
en: ad dominiu111 caftri aut territ0rij alicuius ius ùepa[cendi pertinere. Crauet. con. 154. nu. ~. dum de
recognitionibus domino fadis loquitur,quibus don1Îniunl direaum probatur. Ba1.inl. cen[ualis, C.
de donation. Quod fi [olatn haberet iurifdiéHonem,
po{fet nihilon1inus velut incolaeius loci, li illic habitet, pa[cuis vti, eo talnen numero pecudun1 qui
fit, [ed boni viri arbitrio mode:atllm , {ecundunl
territorij & pafcuorum qualitatctn, {ecundum Bertranduln con. 75. vo1. r. nu. 1 5. con. 1. vol. 3. poll:
Albericum,in l. Imperatores, ffde [eruit. rufi. pra=d.
vt non abs re Iacobus Rebuff.& Ioannes de Plate a
in 1. 2.. C. de pa(cuü publicis , [criptum reliquerunt,
pro Comitibus & Baronibus elfe pa(cua ftatuenda,
in quibus [ua pafcant annenta, fine ciuiunl detrimento. Couarruuias fusè lib. praéHcarunl quxfl:ionUI?' ca~. 3~: Mult.o fortiùs aél:or hic nofl:er, qui
totU1S. terntofiJ domlnus ca : erO'o
& pa[cuorum~
b
qu(t tntra fines eius [unt, arg.l. ~de [acra, §. fin. de
contrah. empt.1. 1. §.cùln vrbem,ff. de off. Prxfeél:.
vrb. cap.pafroralis, ext. de donation. Cafuenf.conf.
63· vol. 1. pro quibus non eO: dubium aaionem da1'Î ,1. fi [eru,us (eruum, §. fi oliuam , ff. ad leg. Aquil.
Pra=terca. CU~1 onus R.amalis, feu Ralnagiull1 ex ternorum h0111luum fibl receperit, multo magis pafeu.a ) [a~ten. quoad vfum, ~e denegemus quod
111mus e~ cu~~4~rll:1s quodmaius : cap. ex parte ext.
D
•
•
z,
4S
6
7
•
. .
•
1
•
�i
FRANCIseI STE~HANI .
de decimis. Nec obfi:at generalisilla abdicatio fad:i
à donlÏno de Borma Vernenlis territorij : nam ea
vidcntur excepta, qUa! vertltlniliter non detraxüfet,
aut qua: vfui {unt nec~{faria q~otidi~no, 1. ohlij;atione, eurol. fequentl, fI: de plgnonh. vel qua: feudU11,l[equuntur ex {Lü natura. Albert. in 1. hn. if. de
9 iuci,Cd. Ergo &. pa{cua faltenl ad v[unl. ~t ficut ,:!uilibet illius territorij incola., vt neceifana ad OUlunl
fufiétationem &. pafiuln,qu~maxitnè agror. fiercoradonibus conducunt. Mult6q; 'lllinùs offendor, co
quodex confiitutione nou~ [eruitutis Cuprà dicebal11US: agitur enim non de acquirenda (ed de conCcruandaferuitute. Addo ex nlultis editis infrruluentiS,.
clau{ulam illam ad perfonalem feruitutenl referendam: Pa{cendi autem (eruitus talis dl , d.l. pecoris.
Vrgebat nlagis dominos imlueluorialis poifefIio ,
qua fe tuebatur Monafrerium, negans v{quam D.
de Bornle pa[cui v[unl, propter authoritatenl quant
habetantiquitùs circa pa(cua,ita vt pIcrique ex Dominls inficialis caufz decretunl interloquerentur.
10 Depafcendi tanlen ius , cùnl luer~ Eacultatis fit,
nullo tempore pra:{cribitur, Licut nec reliqua iura,
nilià die prohibitionis, LI. & 1.. C. de [cruit, & aq.
1 J..J ~ 1. viam publicain, vbi gloŒ. de via public. Qlare
('1
f-;'.II maior pars dOlninorum cenfuit vti D. de Bornla,
~4 •
v[um pa[cuoruffi pro eonumero pecudum in Ver1
nenli territorio, tàm pro(ci{fo qu:hn inculto habeat,
qui lit boni viri arbitrio moderatus, iuxta modunl,
conditionemq; diili territorij,quoque minùs Ixda.
Ulr diél:uln MonaG:erium,idque in TholenLi Decu-
ria" refel'ente D. Guilt Aimar,
2.2..
Decemb. 15 8t.
D E C l S l 0 N"E
.. .S.
eA DDITIO.
•
Atcuornm iuraetiamin Imperio,aliquo in pretio' ifuif..
[e doeer tit. Cod.de Pafcurs public. & iura Pafeuorum
U faltuum. Et generaliter non Heet jn Pafcua alterius,
fiue fint fifcalia, uue priuata, pecus pafcendi gratia ünInittere 1 quia nec licet funçlos alienos ingredi une i ure
feruirutis,1. 1. de [erllit.C.maximè fi prohibeat dominus.
~x [eruitus acquiritur, vcl titulo, vel przfcriptione
longiffimi temporis, 1. 1. §. penult. de aqua pIuu. arcenda.
Pa[cendi autem duo modi [unt, viridis Pafcui & vacui.
Viride PafcuLlm quod rempore fruél:uum conceditut , vt
inpratis tempore quo herbzvirent, & in fyluis tempore
quo glans eil: : vacuum vero ex[ciifo fœuo , & coUeébs
fruél:ibus: apud AreIate.nfes vocatllr id genus E/plechcs.
F. Fortius l C.
P
.,
,
.
f:Ù
----_.__._---------------DECIMA DECISIO.
De re emphyteuticaria nouiter lvlonaflerio-ptr
quemdam ex Monachis qutefita.
Synopfis decimx · De~ifionis~
mourant, con6fcal1t.
2. F",milite m~ndicttntium non\, 5.Amortiffore filtu RexpoteJl~
poffo'!t p~fstder( res emphy- 6. Ecclefitt tle/;et prteJlArc iJ41.
Liti! '!puies,
,
demnittttem.
3· Clf,~itu!tt femper per fohro-'7' Ecc!eji/lm non deut emerc
1 fonJos emphytelttic;erioJ JigatlDnem renttfcllnt~r.
4· Mttnus mortlu hommes te-r ne c"nfenfo domini. la
t1-CntNY J,;ere home viuant,
Addîtione.
.
teuttcartas.
,'..
. .. - Oachi~ à Matheron D. de Sallignac &
.:-
'.
.
1
. ,
~
\
..
' •. t
Entrepelres, conque11us efr apud Senatum
de veaigalibus quibll[d~nl agris in di6üs
D
~
&
.,
�',ci
~
FRANCIseI STEPHANI
locis Gtis, qui àDominicanis Ciftaricelllib. nouiter
p~ffidebitur ingreffu &profeflionis benehcio ~uiuf
,It~ ... ~ dam Mariniluonachi cui obuenerantex bonIs pa~:~.t/ ternis, negabatDominicànlun Monafteriutn, vt&
1'V
~ '1. rcliquas EccIelias i~re fuo. polfe veétig.ales ag~os
•
poffidere : neque enlnl Leut partetll habult cumtratribus fuis, quia ip[e DOlninus pars hxreditatis eius.
2, Deuteron. cap. 10. Cano futurum. 12.. q. 1. QQod Be
in Francia receptum tt·adit loann. Faber in 1. quoties, C. de rei vindicat. Nec immerito, quo eniro
felne! emphyteuticaria res ad manum mortuanl peruenit, Eccleliam putà) aut Monail:erium, aut Collegium, ex eorum nlanibus non poteil vIlo modo
euadere; quod femper lit Collegium, [emper Monafteriuln, femper Ecclefia , nec vnquam emoriatur per fubrogationenl) 1. proponebatur , de iudicijs : Qgod citra dOlninorum magnunl di[pendiurn
3 & inçommodum contingere non poteil, qui facultate retentionis & laudimijs, & noxa agri veétigalis
cotumHforia priuantur.Proinde d.Monafierium cogendulll afferebat offerre cliétenl v.el emphyteutalu
4 viuum.morti & nox~ commilforix feudi obnoxium~
vt inhnitis Senatufcon[ultis decifttm tefiacur Chopinus li~. 1. de domanio ,cap. 14. Sf.eculator in §.
nunc ahqua, quxfi. 117. delocat. lu. Clarus in §.
emphyteulis, quzfi. 34. la[on in 1. 2.. nu. 2.00. Cod.
de iur. enlph. llullum enÎln ius habent tnonicinx
S po{feffionis ~ quod folus Princeps in Gallia largitur,
vel Pares Frallcix de retrofeudis talltÙtU, vt doaè
Pr~[es Magifter cap. 1. & 2.. [uarUln De< 'fionum
fcriptum reliquit, minufque de antiqua po cffione
DECISIONES.
'3 1
30. videlicet annorum excipere po{fUllt , iuxta. ea
qux notantur per Ma[uerun1 in [ua praxi, tit. de
r.1"%[c. verC it~n~ G E~cleGa, Papon., in rubric. d~
feudis, Areft. 1. hb. CUI nOlnen dt, Ohn1, fol. '4. qlll
apud Rationales Luteti;r deci[uHl tefiatur Molin.
in con[uetudines PariGenC 4..l~ nu.. (i I.~ Contrà vero
Geconomus, etiamG EccleGa emphyteuticarium
prxdiulll poffiderenequeat don1ino i.nuito, gloff. in
cap. 1. in verbo domunl, de religioL domib. lib. 6.
non tamen cogi prxcisè po{fe contendebat ad prxdij illius abdicationen1 in vnunl hOlnineln, !àtque
elfe G indelnnitatem prxftaret; conlpenu111 enÎln eft
folum Rcgen1 prxci[a illa tranflatione niti polfe, in- 6
ferioremdominum non itetn, ad quemnon pcrtinet
quçftio l1l0rticinx po{feffionis, {ed ad Regé tantùin,
vt doaè diétus Prx[es Magifter DecHionlun lib. 1.
per Senatu[con[ultul1ldeci[unl teHaturcap. 6. quidquid Molin. fup.diéto 10co, nu. 60. contra cen[eat
( àquo tan1en non recederen1 ) vbi id diétaret coo-[uetudo aliqua particularis, vulgat.l. de quibus, ft
de legib. & proinde domino offerebat indemnitatem, repellebâtque ~ulgari illa exceptione, Tua non
incerefi. Addebat D. de Matheron non e{fe dOlninunl in [olidutn, cùm lint ahj qui cen[um cum direao dOluinio in eo habeant, cunl quibus quoniam
L1.cultas nulla erat, inculta dandi in emphyteuGm.
cen[us hos ünpolititios, non fundiarios ~1ataronus
interpretabatur: ide6que Oeconomus maxinlè nitebatul' ius non eife don'lÏno adiO"endi EcdeGalu ad
prxcifam abdicationenl, inde~nitati infifiens ,
quam nonnili poU mortenl diéti Marini Monachi
~
--
•
�F-R AN C 1 S C .1 S T-~ PH ANI
e po{fe dicebat J exemplo eorum qua: -notant
D
n. in Auth.illO'reŒ. C.de {acr.Eccl. non
• ~ OCL.
0
rr M i l . '
., r. fi- ~Uln fi-ucruario ingrello
onallenum,
nlf1 V1U rue
. , d..Cl. 'M l'
.uindiu is naturaliterviuit ; vt fuse &. Ol..tle .0 111.
3.lôc. nu. 81. 82... Sed cùm libelli tempore Mannunl
--'-v~tttr.ra funél:Uln confia,.et, deci{um eft vt Monafieriuln Dominicanum clicntelU vel oenlP?yte~tanl
offerret viuunl l1l0rti & cOll1miffis obnoX1unl> Ultra
annum &. dienl, niG Inalit indemnitatem pra:fl:are,
quam in Gngulos viginti annos laudimium vnunl
Cuda arbitrata dl, D. à Sanélo Marco, me Prxlide,
litenl enarrante , anno 1582... 1..7. Ianuarij, in Atr.eftationum cla{fe.
un C 1,5l ONE S.
3i
Jîtn:
~
Q T
ADDI TIO.
,
.
.
emphyteuhs renouatut certls tempor~. ..
Cc1efiafiica
bus, etiam 110n murato poffeffore,data certa pecuma
quam vir bOllus arbitratus fuerit, quod quidemindem..
. , Leo E'D'.E)(T,)(.J~
't"
l1itatis aut renouatiol11s
vocat. Sanc'
ëmphyteuta in prziudicium do mini direai vniueditati·
bus non pote{\: vendere prxdiumemphyteuticarium ,nec
Eccleuç-,quamuis priuato cuidam morienti, & ,vt aiunt,
con1ifcanti,aut caducum committenti,priuato enim plus
permittitur quàm Eccleux. ~x ratio eft prohibita:
alienationis, lib. 1. feudonim, tit. 8. T ertullian. de Monggamia, cùm ad perxquationem di[ciplinç Sacerdotalis
7 prouocam1.1r deponimus infulas. Eccleuam decet ne par ...
tem q uidem feudi valfallo emere) fine con[en[u domini , maximè cùm iit Î1umortalis , priuatus mortalis.
E
~3
a
-
F. Forfills 1 C.
...
-~
- .........,
lIS ;: ' ai
--,..,
. ., t" . ~
l
j.J .
,.
,
33
J.
- . .,.;- ---
VND:EeIMA DECISIO.
. .' J
,
•
De
re lcgtet~ à teftatore diJb:a51a.
Synopfis vndecimz Decihonis.
.
1 in n~ë~fsitat~~uj. .
2.. AtunlJ~tone ruamlo lega- , f .LegtttJ'11-a quuJ vnl1tt.rfol~..
tum eJl /ldONpt~m.
(;. Pretium dl toco râ.
; .Necefsittü ,;~git alùntttione. 7. Euiéla re pro legitjrp..n, dlZtlf, ,
4·Li!JerA-/is n~fflç pr..tfomiturl pretium de~etlfr.
1.
Tht!ù li~is.
Vlier qu~d'lnl fili;s qxredibus in!l:itu- i
tis agrull1 filix legauit, le~i~l1~~ n'un
patetn;r CÙl1l rn~terllX, ergo ; fu.qd9
pofl:eà à matre diftraél:o ea lege vt
quan4iu pretiul1l pell~S eluptorê effet,
quid c~rti penderet; egendque mulieri pretij partem aut integrun~ prérfiaret. ~a:rebatur an adcll1pium effet legatulu difiraéholle. Et cùm angufi~â rei
fallliliaris, quo comluodiùs vitam lllulier ducèret
(plus enuu reditus ex pr~tiQ quàm ex fundo habe~at) ad alienationem proce.Œffet,llol1 videri faétam
fuiffe ademptionelll,decjCunl eil: per 1. fideico111111iLf. 2.
§. li l'eUl,~ de leg. ;. ex quo v~Igata elicitur difiinélio, rem legatam non videri ademptatu, fi vrgente nec~tate aliena.ta Gt, pu~à.rei fanliliaris , Vt ibl
~lolfa, in verbo~n~ceŒt~te.C~i ~ a~dati.:I' a~ia gloffa
ln 1. rem legat.lll verbe hberahs, Ib1, [ed qUld li alienauit titulo non lucratiuo,exvoluJltate tan~el:l pU.l~a
Vt fœneraret?Etia videtur in illdiuiduo dehnita hxc
qu~ftio;cù~ mater pr~dium dill:ra~e~'Ït)quo largiorem familia=vitl:unl fuppeditaretJres eterum eq,t a11•
J
E
�F-R AN C 1 S C .1 S T-~ PH ANI
e po{fe dicebat J exemplo eorum qua: -notant
D
n. in Auth.illO'reŒ. C.de {acr.Eccl. non
• ~ OCL.
0
rr M i l . '
., r. fi- ~Uln fi-ucruario ingrello
onallenum,
nlf1 V1U rue
. , d..Cl. 'M l'
.uindiu is naturaliterviuit ; vt fuse &. Ol..tle .0 111.
3.lôc. nu. 81. 82... Sed cùm libelli tempore Mannunl
--'-v~tttr.ra funél:Uln confia,.et, deci{um eft vt Monafieriuln Dominicanum clicntelU vel oenlP?yte~tanl
offerret viuunl l1l0rti & cOll1miffis obnoX1unl> Ultra
annum &. dienl, niG Inalit indemnitatem pra:fl:are,
quam in Gngulos viginti annos laudimium vnunl
Cuda arbitrata dl, D. à Sanélo Marco, me Prxlide,
litenl enarrante , anno 1582... 1..7. Ianuarij, in Atr.eftationum cla{fe.
un C 1,5l ONE S.
3i
Jîtn:
~
Q T
ADDI TIO.
,
.
.
emphyteuhs renouatut certls tempor~. ..
Cc1efiafiica
bus, etiam 110n murato poffeffore,data certa pecuma
quam vir bOllus arbitratus fuerit, quod quidemindem..
. , Leo E'D'.E)(T,)(.J~
't"
l1itatis aut renouatiol11s
vocat. Sanc'
ëmphyteuta in prziudicium do mini direai vniueditati·
bus non pote{\: vendere prxdiumemphyteuticarium ,nec
Eccleuç-,quamuis priuato cuidam morienti, & ,vt aiunt,
con1ifcanti,aut caducum committenti,priuato enim plus
permittitur quàm Eccleux. ~x ratio eft prohibita:
alienationis, lib. 1. feudonim, tit. 8. T ertullian. de Monggamia, cùm ad perxquationem di[ciplinç Sacerdotalis
7 prouocam1.1r deponimus infulas. Eccleuam decet ne par ...
tem q uidem feudi valfallo emere) fine con[en[u domini , maximè cùm iit Î1umortalis , priuatus mortalis.
E
~3
a
-
F. Forfills 1 C.
...
-~
- .........,
lIS ;: ' ai
--,..,
. ., t" . ~
l
j.J .
,.
,
33
J.
- . .,.;- ---
VND:EeIMA DECISIO.
. .' J
,
•
De
re lcgtet~ à teftatore diJb:a51a.
Synopfis vndecimz Decihonis.
.
1 in n~ë~fsitat~~uj. .
2.. AtunlJ~tone ruamlo lega- , f .LegtttJ'11-a quuJ vnl1tt.rfol~..
tum eJl /ldONpt~m.
(;. Pretium dl toco râ.
; .Necefsittü ,;~git alùntttione. 7. Euiéla re pro legitjrp..n, dlZtlf, ,
4·Li!JerA-/is n~fflç pr..tfomiturl pretium de~etlfr.
1.
Tht!ù li~is.
Vlier qu~d'lnl fili;s qxredibus in!l:itu- i
tis agrull1 filix legauit, le~i~l1~~ n'un
patetn;r CÙl1l rn~terllX, ergo ; fu.qd9
pofl:eà à matre diftraél:o ea lege vt
quan4iu pretiul1l pell~S eluptorê effet,
quid c~rti penderet; egendque mulieri pretij partem aut integrun~ prérfiaret. ~a:rebatur an adcll1pium effet legatulu difiraéholle. Et cùm angufi~â rei
fallliliaris, quo comluodiùs vitam lllulier ducèret
(plus enuu reditus ex pr~tiQ quàm ex fundo habe~at) ad alienationem proce.Œffet,llol1 videri faétam
fuiffe ademptionelll,decjCunl eil: per 1. fideico111111iLf. 2.
§. li l'eUl,~ de leg. ;. ex quo v~Igata elicitur difiinélio, rem legatam non videri ademptatu, fi vrgente nec~tate aliena.ta Gt, pu~à.rei fanliliaris , Vt ibl
~lolfa, in verbo~n~ceŒt~te.C~i ~ a~dati.:I' a~ia gloffa
ln 1. rem legat.lll verbe hberahs, Ib1, [ed qUld li alienauit titulo non lucratiuo,exvoluJltate tan~el:l pU.l~a
Vt fœneraret?Etia videtur in illdiuiduo dehnita hxc
qu~ftio;cù~ mater pr~dium dill:ra~e~'Ït)quo largiorem familia=vitl:unl fuppeditaretJres eterum eq,t a11•
J
E
�FRANCIseI STEPHANI
:>4 il. d
. Additur &. alius caftls , vnde neceffitas
gUH.a OInt.
1.
elicitur; fi ob xs alicnuHl ~endat tefiator, ve plgnori det rem lea-ata1n, 1. qui poit.> C. de ~egat. §. fi renl
[uam, eod. apud IulHnian. vbi g~o{f. lU verbo, n.,on
. eadi : niG probarit hxres etlam hoc ca[u adepa d1111
l·d"·r(" t" 1fT'.
eum lega~un1,d. §. Ci relll} Ji .CIC01l11111ua,vol g ou3.
Hxc lutenl difHnétio, nU111 {ponte, an eogente neceffitate alienauerit tefiator, in donatione non dl:
recepta,d.l. relU legata11l, CU111 in neeeffitatibus ncmo prx(uluatUr liberalis. Acce~~bat a.d hanc ca~~
[anl legati genus quod pro .1egtt1nla er~t coneeptu,
qua: cùm quid ~niuer[al~ dlCatu! Bald.ln l. ~on dl:
ambiguulu, C. huuil. erel[c. preuull11oeo relFuccedit, legatoque eontü~etur, 1. G &. relU & pre.tlUnl,~.
de petit. hxred. Faclunt notata per ~artol.ln 1. Tltio centu111,§. Titio genero, de con41t·-&-d-emon{l:.
Qgod vt faciliùs hlia con[equerettir , con[ulto rnatrenl p~etiunl apud enlptorem reliquiiTe quidam e~
d0111inis conieét:ura tenebantur. Ego vero allegaul
in eam ren:, 1. [cituus, in 11rincipio,C. de inotnc. vhi
euiéb, re loco legitinlcc relié\:x œf\:imatio, etianl ft
fuperet legiti111x Inodulu, ab hxrede prx{l:atur: qui
locus licèt loquatur de .eui6l:ione) propter fui ratio" ad aliluu quen~libet Gmilcm rrotertditur.Obtinuit igitur legataria apud proprxtorelnAquenfem.
Cuius [ententia conhnuata fuit 7. Februarij, anno
1 58 l..referente D. Ludouico Chaine, in: Attdl:ation.un1 Decuria vbi prxfui.
FRANCISe! STEPHANI
..
3
4-
5
6
7
., S
' regu 1. 2. 1 8. nift , inquit Vi " 3~
vero, penmlt.
OCII\.
. '11 1 fid Clcommma
.
"fIr
b etur teftatorem c" pIanus-,
111 1 a.
.pro
'11"
b .
1 a d'Imere
~o 1ume; & pro. atlOl\em ab h~redibus exigendam : [ed
lem legare& ahenarc, & nomen le <Tare & exigere fl.
"d ) L 'd·Ir
,b
, eHne
~ em.
ate ll:crunt: nam cam teftator rem corporalem
a fe legat.am ahcllat 1 re~ ipfa ~~rat , cùm 110nlen cxigit ,
conibntla aut fubftantla debltl ext:inguitur. Pofteriore
caru "fiue tenator
cxegerit fponte, aut ex neceJr.lt
t
1e,b
..1 b
III a e,
gataul1s
pro areue
et fibi non ademl)tun1 fiuI"1r
Cl. "
•
IlC nornell
e~ eX<ll.:.L1one pnore cafn: onus probandinon fllIlinet, nifi
cum teftator voll1ntate alienauit 1. fideicornm:11" §
& fi
b·
'
lua, . ergo . 1Anomen,
v
,1 conHalltià n011 fubilal1tl·... l'
. A nt1..
(
,
a., eglt
tO!"lIUS U glln. 111.
F
· 1 C.
. 2.. ' EmendatiOll " 1
. r
.l'ortrHS
--------- --._----------.--DVODECIMA~ DÉCISIO.
lduléla ob latam iniur/4~, ~(icui diÇla, poft p10rtàn
-famen, an pat~rn1 an adfiribenda ftlto flr~ ,
Synopfis d\lodçcimx Decifionis.
1.
mlJterfitio inteftattttle'' ùn-
1
P
diéfajitde
,0
.
~epcem pa.trlS.
. " .
J~
@oms atér.ms
t~ oms paffrnis allfj' 3. Pars aflirmans.
.
c 0.
RutlSS' focced~f
.,
Yr'
.
4. P.ars negn.ns.
'
Rincipis ediéto l~to anno 1567, d'ie 1-9.
luI. abrogauun fiüt Senatu[con{llltull1
1
~r~ullian111n , CaUtl.llnque Jle nla.. fluo tntdl:ato defunél:o in bonis pat ...
"
n~s au~ aUlUS fucceoot deinceps, [ed vfi.lfiuétu lilepro oluni iure content a Ilt,
r. . '
ruetatts
. l' bonorum
d
at 111
ln ~ IU~ e quxfttis Fuccedat ,locu[ql1e adhuc fit
~ ,T~!~ulliano:".E~·g~ cu~ quidam TitiuIU vulneralfet,
~~pt{f~tque l~lUnatUn1.. ~en;" . ~~ obijt vulneribus" ..
...fih~ rehaoJClllUS Inater t.utrix~MigelJ.teJ vindittaln '
!iI:I:::r
!
1
ADDITIO.
Aulus lib. 4. fententiar. tit. 1 ~ §: 9· ibi Cuiac. Neceffa~Ül alienatio n011 perimit legatum, Bald.voluntaria
Edic10 Regio cautum èfl n~' 2.. An mu/éfa b
. "'
~
Jo
,.. ;. .. .
"
.
.
~
•
,\
"
. ...
"
•
• l
•
r
,.. lIf,
••
,
'""". .""'fI', . _._
~
#
.
.
.....
~
"
, ....
t ..
..
f ~.
'\ "-
...
1 ".
•
E
,
~
•...•
... .
·
..
"'
'.
;... .... h
ot..t.:...."
. ..
"J""--
t..t
..
,2.
�,i
;
,
�,.
Jo.:. f R'~Î'rC S·é~{
......,'
t
•• ,
1
8
fI..
~ .
. '"
"-
T E15~PI'A ~l i . ...
;~t
~lter emptoreln & venditorel11,per 1.G quis'dlndPnnc.
1
•
1 Co " ed an-'
l ~ . ~ ~ t Cod. de prx (crip t. long. tenlp~ns, .. 1 . ,
~l t"" ! ....,
l'
h ' on apfJfObatls &. releébs qU1 eCl\1
\
r -~. . . . '
'"
... 'v. '\1
,'\ ~
lS 11
.
1fi
' fi .
rom annluufufficere, pel' . lne pra: nlto,
111U111 qUln
, .
'
r.
l
• If d
'affeueraRt:
& hlS etlarn qUl n1enlem
f
~ ', e pœnlS ,
'
:rc d"
h
" l'1 1el..ge pra:finitun1
<1
m unIclpa
, ,.dmun 1 .a contra
1 t1' en'
'b
rî::
non vere profitentut, Cdl.allan.
•
t1 us non poue ,
t 111
~ ~ ,..UO.:'" rubric. du ~traia lignager, in :erbo ~ ans a~,
,...... ~ •• ~ quem honoris ,:au(a non nOlnlna~ Tlraquell. l~
~ A
"
Retraitl ligna!,. glofI: ~o. nu. 30. & ln ean1 re~ Vl\
·" d , l. 2.. ,Cod • de paét,
Inter
~
t detur textus i:
ungu1'ans,111
"
•
[
, •• 1.1 -~.,...: empt. & ven~itor.l. quod fi 1:oht,' §. fi, qUld lta vx~ 1~ ~ ~ '. nierit ibi h vero conuencnt von pcrpctllUn1.. fiat
_~~ .:~ ~'~:~. redhibitio:'porcft enüll~~li?etrei,pro,[eint~'odu:
1 .
•
• »
' l
é1:~ renuntiare, 1.G Iudc~{, H. de m1nonb. Ahud il
",.\f.. • '. pro publica canL'l,[ed priuJ.tx vülitati acècpto ferel~:'
.,
"'c' .'~. dus non el\. ,'nenGs nat~ltari:ls. Ell1~~dr cOl:~r,a,
filiall1 non etfc audiel1dall1 dlcebat, cum paétlo 11l a nulh ...eèrta diei prxfinitione vallata, ex. fentent~a
• ~, contrahentimu.) fcd n1~~1[enl luunicipalem contl~ , neat,qui non cen[entur in dubio à lege ~lunicipali
.. \. "\ 4l.ut cius prx{criptiorte difcédere) ~~ l}O~ttt1S. per Ban.
Ripam) & alios in L hxredes Inel, §. C,UIU 1ta, ff. ad
,
,Trebell. [ed reln totam expreffi!fe, vt lnerat Angel.
•\. in 1. cùm H:ipulatus GlU, de verbe oblig .. ar~.l. li de'..
>4i.
\...
cern CtInl peticro,eod..Q!;!all1 ~ouarruulas Interp~é1 ~
tatLu', vt :ld executionis adn10nitionem mâgis' quan1
, ~'_..
conditionelu pertineat, cap. 39.nu. 6. lib. praéticar.
. quxfi:ion. Alexand. mnC 1 70. lib. 7 ..nu. 4. 5. 6: arg.
,
, leg. nummis,de legato ,:additque Ttraquell. !tb. de
1~ 1., R~tr.lign. §. 1. gloif. 10. nll-. 34. fupradiéta procede-
il
~
.
.n1 ~ except.
. .
.
r
l
.) ..
·
"1
~
'~ . ~J
";
J.
1
:
1
'
,
'
•
.
'
•
• ~.I'
... •
,
'. ~ •
,-- .
\
'\
•
,
•
•
,
I~ ,
.....
......b
#
t
, .,tJ
•
\
~
"
r
•
•
.....
•
... . .
..
•
''1,
•
•
•
•
•
~
•
.~'
•
,"
,
,
'. i<.
,
,
''4
-\'
•
,
'1
.1
,"
39-
te, et~h1m ft pa6l:ionis ver~~ ha!c ,r'Q1I~d~t::unquc , )
fe~ per, l'e,rpetuo,c'ot.n Pfr~üenfa {int,l.1.n c.6 gnitione
if" princip. vbi glolE ,Roll1an. & 19neus, ad Sellatufe. Syll!\. Qyo~ ièquitur Çrinla.udct, lib.s. d./f ~_
traiél, cap. 4. N.cc obfiant fuprà pro confan.gll'Ïneo
adduél:a, qU(E tantùl11 lOCUll1 harhent cùnl exprdIiln 4prorogatum ôc perpe]:uatlltn1 eft relnpus à contrahétibus; non G Gl11.pliciter conceptum Gt. In ealnquc
rcm allegaui Gngularen1 textull1 in d. §. G quid ita, 1.
quod G nolit, d.e .LEdit ediél. vbi Gres ita va:nierit , 5
yt niG placucrit, il'ltrapr~finitunl telTIpUS redhibeatur, rata. eft çOl1blentio: {i auten1.dc Ce111pOrC nihil
eonuenerit) intra fexaginta dies redhibitio,qu~ biIndhis dt, facienda dl:. Couarruuias lib. 1; l'efolut.
cap·9. hu .' I.Vel (t lege ri-tuniCÏJ..1 a'1:i, Inorihus aut confuetudine I1t~lla effet ~d redin?-endun1 prcrfinita dies :
tune. eninl aél:io qux ex paél:o, datur , 11.on nUi triginta annis,. vt reliqua: per{onales aétiones , prç[crihi potefi:,l.Gcut,de pra:[c.l~ng. telnp. Angelus conf.
55· Nec illo ca{u dic~ pbteritotio[a paéHo, QU3! (al~ ~ a;~1..rM-nt#A~u
teln execution.eln di[poGtionis fiatutari~ cOl1ti~et, lÂI1t1l1~ ~
d: 1. ft decenl ..lx Couar~. d. 10coJ ,1. ,Tit~a)f. de con~ (a-+ y/pt; lu 12dIt. & delTIOnfi:. ,Erg? hbcllo ceCldlt flua in Senatu. ~./J f f'l1.eu~nfat fuperque i~lius fcientia ~~~uiêfa e~5' deci - ~T;/I'·.r~
m~ .a. eb. 15 82.. rete.rente D. SegU1rano in c1aITe 3. . _1-1/j,'c-:
CUI prxfui.
'
,
,t
~
.
.
/
rv1. D DIT l O.
F une [uperuacua:,Id eft
r
1
r
,.
tét:iones qUa! co.ntraéHbus apponuntur , plerul1que
..l d'
non Lleceff~ria! 1. quxfi cum
ue Iftr st ' 1 Ccl
'
,
.,
al"
,
pigno
·3.
.
e
fidciu1fEx
110C
generehan
c elfe
,
•
•
•• r .
j
DEClSIONES.
~ ~
�\.
\
•
f
;F R A·N.CI S,C L. S :r. ~ l? H.A NI.
40
arbjttor':- nain lex l1\wtieipalts VJa\C1UqUe ~g.aEo ~t 1~$
··
tr"
20 .1:.,.s· icahallccql1uc,ntl<;lue.tn v.lc, ratl~
1
d
recra ~ell l,m ~"J ~w... .
.
ad
'
los dies orrigendam .11011 ,fuHfe. Socus m .pa 0 e recr91
"
' j ""a p.
,. ' I1.r··11 eo liberas habellas
habent col1tçahen.uenue
o,naffiUl-l
.
.d
. . d' 1 <Ye aut confuetudine nullum fic templls. c[fies., qu,o a eD
\
iF. Fortil4s I. C. ,
.
111tum.
.
~~~______ ~_~s~~,~
. ~~~'-_2BE~e.~:.~
. ~
-~~~
. ~.~
-~~
-~--
DECISIG>
X-III'I.
r
_
.f
. De fofthumo ex certa 1Jxore inft~ttd~.
,.
. ',
<-
Sy110pUS XIl l 1. Dccifionis.
r. Liti/fpede!. -'
ri,
20. Ytr"", tejl",menti.
.
18. Kentris aNtlt"ti, in. "ib •.
. mentts' f.œtum mutse/91:(}m
3· j.()q ptIJctt,jf.dt ti".&
jignifie",t:. . .
explif"'tll. '
9. Pafl~umt mJlltuf~O retr~ ·
Ah pofthumo !Nflituto ?fJQrtu'~tl t~ahttHr ad q~em,~~fet naf
a!fero ppJle", 'Nl:to,an een/ell-j çttttrutn.
.
poft·t .
IlEl.
poJ!haml1 ~a"tlls .tutor, &
1. TeJlat()r ·"fui no~ 1Nttt'tUI~tl ,ommhus qat p~etf,.'nafoun ..
. fur-rupthm ujJamentum . .
. teftaW(1ftutn çam fojJet
dehet jib.i ifi$pu.ttJre.
.. !
~ .~~,~\~.
6.
k'
\:).c. .o' .',
. ,.~ ..ta",":t(., . o.
'l'h· \
,
1
~.t\ tf, ,.:...,,~.
•.~ ':~
~
~
.
L,
" ,. . :
-. ~- ~-~--::-.
' \I.t;"..:..
: .'
, ,\~, ~ l
l
t/~r unfotur .tilltHi.
Il.
Teflilmentt [",uor fOntr~
Rojfhumi ",ppeUatione _~nl\ itufu1fJ.1?'I$;n. "
.
ventA! tpû.ex tf.!terll Vï(ore. 12 . •pojIhumt. nomen 1ft! r~em.
- natNs ij/.
1 !t~et nafctturltm/o~rtg;ttll~.
7. Filius,
ttill'l1Iji nA/Ni Jitfl·3. •C/If,u-foln ,od.Ultt4Y~S . Ht ..
"MIre in !u(rp.e~'i~
1'Ifar.ttM'1 · hit 0ferlf-t#r frljlhu~o tnfO.f1'-
[Nceedit in vlrtlem.
fit/te prltterlto.
luis olbienGs (vulgo Yerel ) tor,qllelf.,..,.
turvchementcrnl0rbo aeuto; & eùm il, IUill [ynlptomata pefl11nè agerent,& de{perarent -Medici , condito teflament~,
ventrelU , & poŒhl11nl11}1 vxoris tune prxgnanus,
:z. (quod Gallieè Gc exprefferat., fJla11t à prefont enceinRe ) in omnibus bonis infi:ituit, fi ln~fculu~ eLfet,vel
fi fœmina
DECISIONES.
41
fi fœmina cunl {ubfritutione : quod li n1as & fœmina ederentur filix, mille aureos, & in omlleln ca[mn, fiue na[eeretur, Gue non, vxori omnium bo~10rUln vfttn1fi-uétUlu legauit, ea lege -vt nlille fili:;e
legata pradl:aret, inehoatamque à [evillam ex reditu
perfieeret , adieél:a elaufula eodieilb.ri : climque
duobus plus nlÏnus annis à tellall1ento fuper{tes fuiifet , natllfque primùln pofthumus eo,
viuo deceililfet , habuit pofreà ex eadeln v{Core
filiu111- & filiam. Tefratore 6li6que· defunétis.
de tribus quxrebatur , inter fiUD [ubfritutunl ~
vxoreln qux {eeundo nup[erat: pruno, nùm hic 11lius poil: tdhl.1nentU11.1, natus prxteritus een[eatuT,
!uptumqueiit tefrall1cntum. Secundo, an eo rupto
per Authent. ex cauCa, legata cQn[eruentur. Tertio, l1Ull1 per clau[ulanl eodicilIarern.. Prinla qu.rfrio vt ardua no!l:ros in varia frudia traxit.J nlultis
exillitnantibus pofr gloŒ i.n 1. ideo, de fib. & pofrh. 3Iegi placet, eodelu cit.loeunl none[fe, eÙl11 teftator [e araauit ad certaIn vxorem, aut telupus , vt in.
~o~ra~pecie,qua p~u~us vxoris tune prxgnantls InflItutus dl , prolndeque protraétione infiitutionis ad nafciturum po!l:humum ex eadenl vxore
alio tanlcn ex conlplexu non elfe admittendam'
cen~erique pofihuluum prneritUlu. Huiufque fel1~i
tenua! [unt authores Hart. in d. 1. placet, Aretinl Iafon, ~gel. con. 55. C~frrenfis in d.l. placet, quell1'
feq~tur Cumanus, aliJquenon pauci; quod BoëI,
d~cif. 148. !p0refuo coaceruauit: qui mouentur, l.
lilius, §. fi quis, de hberis & pofth. vbi infiicuco
~ofthum~ ex certa v~ore deducîtur tes in periculum
1 umpendl teftmtentl > ex alia vxore fufceptis liberis1.
...
F
�42FRANC 1 5 C 1 S TEP HA NI
eo maxin1è quod diu tdl:amento [~o ~dl:ator [upe<5 fies fuit, vt ei Gt imputandum , qUl cum t~bulas teftalnenti n1utare potuerit, non mutauit, arg.1.: 1 31 •
in prüua parte, C. de inofficiofo tefi:. Notatur per
noH:r05 in d. Auth. ex cau(1., Bertrand. conf. 15°·
in 2.. parte, 3. vo1Ulu. & conf: 2.2.~. in 1. parte, 2".
vol. Contrarian1 vero [ententlanl poft 10ann. And.
in additionib. ad Specuhtorem , [ub tit. de Tefianlent. vere occurrit alia qu,dl:io. Secuti [unt Alex.
~n d.l.placet,Decius Abbas in cap. q~o~iam Abbas,
nu. 10. vere in eaden1 gloŒ. & 50Cln. ln d. 1. placet, vbi cùnl quis pofrhun1um hxredenl inftituit,
(5 non vtique eum tantùnl qui tunc in vtero eft, ex ea
quan1 habet vxore , [ed eunl qui ex quacumqut
vxore, & quandOCU111que na{cetur: idque videtur
diétio , pofthmnus, fuadere, qua=: vt nomen appellatiuum, ita & nafciturun1 quemlibet cOluprehendit, 1. ). in prin. de iniuft. rupt. necnon & voluntas defunéti, qui CÙ1U ma[culull1 & fœminanl ordine quoda1n infütuerit, adieétafuccedanealùbftitutione', eo aninlo fui{fevidetur vt vellet quifquis .
Gbi na!èeretur hxredenl dfe, proindéque 110n ruptutU teftan1entull1 ,1. q,u i iure, ff. de tefrain. n1ilit.
Ego vero in hac fpecie duo perpendebam, condi-tionen1 xgrotantis h0111inis, & teftamenti fauorelu,teiiator eninl vitœ diffidés, ventrenl & pofrhu111un1 vxoris (ua=: tune pra=:gnantis inftituerat,
alios liberos ex ea non fufcepturuln facilè credens,
non vt na[citurun1 ex eadem vxore, alio talncn
conlp1exu prxteriret , quem zquè inftitui{fet , li
de co cogitaŒet,1. Titius, §.Lucius, de li~. & pofth.
r
-
,
,
...
,
DECISIONES ~
'
l'
.
1'.
43
D e q~o 111terrogatus non a lrer relpond~(fet, arg.
gloŒ 111 1. tale paétum, §. fin. de paét. Ne dicall1US, eo fer~one vfunl,~uiiudiciunl ei,:!s in1pugnat,
I. n1tles gUI, de te[t. nl11it. vt lingulariter re[pondit
Caftrenf. con. 409. CaCus i[re frequenter , vol. 2..
in ~~nlque re~11 allego textmn} in 1. 3. in 2.. part. C.
de moffic. vbl propter n1atris In fln1}.itatelTI & caCus
iniquitatem qux in puerperio deceŒ.t, recens editus filius,' cui nihil prxter fltUlU obijci pote[t, vüi- 7
le~l p,ort~on,eIn cum alijs con[equitur, ac G 0111neS
fiItos In~ltU1{fet, Et in 1. fin . C. de pofrh. ex vu1gari
[ententla poft Batt. & alios, vt te[tatur ibi Fern;-nd.
nu. 19. pofthun1i poCt nlortein nafcituri inftitutio
~d emn trahitur qui viuo teftatore natus e[t, vt 111orbo quo detinebatur Îl11nlinentem 1110rtem conieélans.. ~cc,edit quod in 1. place~" ~lexander [criptmu rehqult aduer{us Angel. adleéhonemillan1, ex
vxore q ux nun~ pl'a=:gnans eft, ineffe tacitè, l'l'oinde e~pr~~alu 111hi1 nl0liri, 1. 3. ff de legato 2.. quocJ.
l11axune ln hac fpecie procedit , Cù.nl te[tator ven- 8
t~'ls nOl11ine v[us Gt, quod fœtanl grauidamq; Inuh~rem prx {c feft : vaquo enün ventre nullu5 agna{cltur,' L v~ntre , d~ a,cq. hxred. Ergo explicationelu
n1agl~ quan1 reCtnéhoneln verba i11a indicant, vt
do~e Barbat. con" 6. circ a hncl11 prin1x partis, vol.
3·d ~on{iderabant
Iten1 vel'ba' illa ' je,fl.ant
.
"
a\ pre(eent,
a VXOlenl r,eferenda, non ad ventrenl & po{thu111Ul11., quo ~n tLl~O fit ~e[talnel1tU1n, arg.l. quoties.,
de velb. obhg. videnturque con1prehendere quclncun1que pO[thull1U1ninCtitututn , vt con-[uluit Bald.
conf. 359. & con. 407' vol. 2.. Nec textus in d. §.
F
2.
�44
FR ANCISCI STEPHANI
fi qùis, 1. filius, id decidit ,ad quod allegatur per
.>
•
gloO:: & noftros : fed periculofu~1 e~e ne run1patur
te[tamentum, fi ex certa vxore Inftttuatut port~u
mus,-fufceptis ex alia li~eri~ ,pro~t~r pugn~n1 ~lde ..
licet fUllllniiuris & ~qultat1s. QJ.tlnlmo fi a contra..
rio [en[u iudicatur ex alia n011 fufceptis liberis , fed
ex certa & nOlllinata vxore, cdfabit Olnne pericu9 lun1: quod nec Socinun11atuit, in d.l. .placet, c.ù.tn
protrahatur talis infritutio ~d quen1hbet n~fcltu
rum: quod fuadet tefra~1~e?t1f:1uor, receptu.lnqu.e
Jo"efrin olnnicaufa fauoraolh; nan1 fi pofthumls qUIs
"tucores dederit, vtilis datio fiet ~ etiamfi' viuo eo
nafcantur, 1. fi quis ita, §. fin. de teftaln. tut. &
grauato h~rede in centu1n, fi quaJilia gignererur,
dare pluribus natis , lingulis tanttnndem lega{fe
intelligitur, 1. qui filiabus, §. 1. de legato 1. in 1.
vero, fi ita fcriptum, de lib. & pofth. filio hxrede
inftituto ex be{fe fi natus fuerit, ex reliqua parte
vxore; fi vero filia nata crit ex triente, filio & filia
natis , licet fubtili iuris regulx conueniebat, ruptuln
fieri teitan1cntum, hun1lnitate fuggerente tamen
tablll~ (uftinentur: & in 1. Titius, §. Lucius, eod.
tit. de lib. & porth. id quod in Vtero neptis habebat.
cùm quis infritui{fet editu1n partuln ignorans, infti! 1 tutio reétè faéta videbitur, fauore teftan1enti, &
iuftan1 propter teftatoris ignorantiam. Huc IJerti.net 1. clemens patronus , de h~red. in(tit.. . fin.
perpendendo diétioncm (maximè de fideic. lib. C.
nec e(t aliquid imputandum teftatori fi tabulas non
mutauerit, fdebat enitn ius {llunl duraturum, arg.
1. Geut, §.non videtur, ff. quibus nlodis pig. vel
DECISION·ES.
45
-hyp. Colu. & pofthumi nomen vt generale & appel- 11.
latiuum ad quemlibet nafdturum pertihere ,quod
non efr in d.l 3. C.de inoff. {eit. in qua n0!l1inathn
filij inftituti erat,~on (ub generali non1ine. Qlod ad
fecundalTI quxftioneh1 pertinet, cumBattolo ·intel:.'
fcienten1 & ignorant:em diftinguente J plunes cenfuit Senatus vt legata conferuentur, pel'. Auth. ex
caufa, quando teetator (dens prudén[que pofthumun1 pra:ter~t: non fi inconfulto, per leg. nülitis
codieillis , ibi , ob improui(un1 ca[un1, de teft. lnil.
nec enim veriillnile eft proprium filium ita' legatis
pr~graua{fe, fi de eo cogitaŒet, arg. I. fi vn:quam,
c. de reuocand. donation. qu~ licetde [bonis g~- co
neraliter loquatur, idem in re particulari recê~l-'
cadem fuadet çquitas & ratio ,L generaliter, §.'f1n.
C. de inftit_~-{~ntentiam vulgariorem .& nlagis conl1nunem teftatur Ia[on in d. Auth. ex cauCa,
nu. j,:··Bettrand. d. con. 150. Tiraq. in reret: 1.6
vnquan1 , in verbe donatione largitus , nu. 263. luI.
Clar."lib. ~. Sen~entiaru
. teltamentu~l, ~'l G:.
p .. verfJ[d, qUld ft po(thU:lnus. .,...~ ,
cùm à fi1ïd vel pofthunlo çquè dileélo reIié1:a [un;
legat-a , vel fi xquè dileéto legatUln fa6l:utn lit :
~qu~ ~nÏlll legaifetfi d~ pofrhUlnis cogitalfet arg.
1. TItIUS, §. 1. ff. de !tb. & pofrh. Bald. in 1. filio
prxterito ,in princ. ~ de ini~lfro rupt. Alexander
11~ d. Authent. ex cauia, vbi IÜllitat fingulariter Baldl (ententi~nl , ni~ ~ominatim à ~lio legaifet , per 1.
penult. delur. ~o~lcillorum: huiufque rei authorcs
~udat A.n,gel. ln 1. ,1. de !ur. codicill~ Bald. & Angel.
111 d.!. TItIUS. Dehls fuse Benediétus in cap. Rainur . .
Ii 3
l
•
,
�46
FRANCIseI STEPHANI
in verb. in eodeln teftam. relinquens, 1. nu. 2.. 3 3·
Aretin. con. 93. his tanleo non obfrantibus Baldi
fententia+l1,Sonatus probauit, legatûnlque pofrhur •
1110 hlio prxt~rito, prÜnogenito reliétU1n conhrn1<luit in Criminali Decuria) referente D. Arnaudo
~o 15 82.. die 15. Marti;, cui prxfuit D. Pelicot
Prx[es. Sed fmara de his in hac 4"ecie, cùm ll1aior
pars d0l11inorUll1 n011 elfe prxteritum pofthUll1um
cen[uerit,otiofaque i11is videbatur illa quxfti,? ,nùn1
per cbufubl11 codicillaren1 legatUtn vxori fa6tmn
debeatur, cùnl à pOahun10 primogenito magis dileéto vxori dileétiffil11X cun1 onere l'chaum lit,
rece .,tiorque videatlu [ententia l nihll penitùs clauu anl illanl codicilbretn . faccre, fi pofihumus in.....13 çonCulto Gt przeterîtus , pel' 1. penultil11. de iur. codicill. Bartol. in 1. 1. nLUll. 10. etÎ3.nl{i diu teftator
poil: conditul11 teil:an1entmn [ilP e{'uixe rit , vt do6tè
Alexand. & 1a[on in d. Anth. ex cauCa, n10dicave
legata Gnt, quidquid And. Alciat. in traétat.de
~rx[u~pt. in 1 .. Reg. r 3. prx[mnpt. [criptun1 re'':::;' lique rtt , aut lB'" futurutn chu[ula concept a
fit, cùnl ad iail111atu111 referri queat. Curt. iun. in
d. Auth. cx: cauCa, nu. 70. quo pertinet poil:renluln
•
Con{ilium, Aretini. C2.l!-atn ièntentialn vt xquioreln
liberiCque fauorabilen1 ll1agis, Senatunl MediohnenCenl [em,per approbaffe teflatur' Clarus lib. 3Sentel1t. ,§. teflanlentunl, 4 6. qux(l. Ergo cùnl
olbienGs Proprxtor legatun1 de quo agebatur, deberi pronuntia[et , illius [ententia conhrnlata dl:
Senatu[con[ulto , rcferente D. Peironeto) cui prxfui, 16. Februarij 15 82...
--
D ECI SION ES.
. 47
(.
rr
~..
f!/lDD 1 TIO.
t
1
p Oitht;mi {11~1t qtl~ mo.ri~ntc patre in vtero (l1nt,& poil
morte na{cntur:üc dléb qnod poftremi {unt. Pofthumi etiam diêiitur ex lege'y elleia qui poft condit nm tefta~
mentum nafculltur,viuo teftatore.Pofthumorum autem
prxteritorum agnatione teftamentum rnmpitur, fiue ma~cs fi,nt, fiue fœminx,fiue primi, fille fequentis gradüs. Et
~de? mlege Velleia nc erat fcripcum,omneJ virilis fe x us:Et
~deo exhxredandi funt. Nominatim pofthumx fœminx
mter cxte~os ,exhçrcdari po~unt cum adieéhol1e legati.§.
P?fihum.In~l~.de exhçr~d.hb',Et eft: necdfe legatum adijcI,.ne per obhUlonem omlifx vldeantur:quod & fideicomml~o poteft f.llu~ri.Sed dubita~i poteft an infiitui poffun t
qU.l11ondum na,tI {t~nt: Ex antIquo iure qui poft mortem
CUl na{cuntur , l11ft~ttl1 ~o{funt: & lege Velleia qui poft
~eftam~ntum. Vlplan. 111 fragm. tit. 12. & in 1. placet, hac
lU DectliolJe allegata ; cuius Cementia apertiffima dt.
F. Fortirts I C.
DECISIO
XV.
De fob.ftitutione & alienatione pro/Jibita.
,
SynopCis X V. Decinonis.
"., H.ypothejis titis..
16. Claufula codicillariso6!i2 .•Suorum appettatt0n.e & fitil
qua! qftod diieéfum eJ!.
,& defcend(ntes r.o~ttnentt"r. 1 7.De jideicomifJo Li cet pacifci.
3· ~'u{)rum appellattone conti- !8. Conditio non difPonit.
n-mfotur plures -peYfon~ di- ' 9. Digrefs io ad pù.res gradus
rter orum graduum
'
iffium non ù:ducit.
, .
I ftd etcommt
1
L egatanommatim
'
4· Suortlm nomme
, quand0,10.
relié/a
- traélm, temportsprd:J'ifmùllr nO
" 1 h d:re
, d e non cen{tentrtr.re15.
qui6ttspr.et;tIt'c,trv
rt a ., op/tuto.
'.n '
\
' Comeé!ttrJi
.
:) ' '
';,dttt~r t~ator induxiffelI 1. Prohi6itio alienationis
j' etcommiffiem
'tndttcit jidciqIJand
0 non
1
•
1
r
•
h .
'[
�,
.,,8
F-RA N CI S. CI
STE P HAN 1
çommiffom..
, 18. Subjlitutio dirdla !,tirts
12". prohibitio adieEla eert&
unfenda '1uJe.m obliqua.
perfon~ illa'!f non egre~ilm:~tI-9..-..1~mi!i& ",no tUimiJ!o c.e ...
1 3 .DiElto,pl~,fJnço!!eatIlRjit
tert cxcwJi..
14, Necefiit~. cal{a~iUIJI2,o.Rdiaum, :,t i'mflca-tltrJe-quando in mjlttuttontbus . md flfjictt.
Gonjideratur.
\2,,1. charitatis ordo fa.cit 'cVt
1)- Necefiitas caufotiua an
in difiunélam. coniunt!a
indHc;r,t 'fJulglJruc. aptjideiIrlJnftat..
I
èommijJum'~
1 ~b. Difiun{!a. p~o l'lJrte vera,
16. Fi~9S injlituere, alù"J cfti tota verll ~ft· qu~m liberos aM defoen-I2,,3 claufola codieillaris ?1-ihil
dente s..
potejl n,duerfoJ voluntatem
17, Co!teéfiua continet ptures\ defunéfi.
grlldullm dillerforum.
,
1
%.
V IDA M filijs quatuor ha:redibus
l11J:IL.~I.I.'''.t·o> ex a:quis partibus , inter quos
epos erat ex filio prœdefunél:o, & fi vnns:
autplures decederent Gne liberis .. fuper1titem fubfiituit, & {uos ma{culos, fi qui Gnt, alioqui fœminas & [anguine proxin1i<;>res-, quod galli-.
cè Gcconcepit ,afaute de·mafles les:femelles. Et quiavnus ex fihJs facerdotiuln proh.tehatur > vfufruétu·
portionis [ux contentum dfè voluit, cuius alienationem prohibuit, eanlque l'oH: lnortem ad filios
pro ha:reditarijs portionibus -eertinere voluit. Nepote Gne liberis lnortuo, fuccèlfere Albertus & Sa-cerdos fuperftites, qui cùm bona ,?mnia difiraxi[- '
{ent, Alberti filij , vt per fideico~mHrum vocati,
res diflraétas reuocare nitebantur, 'cùm verbis, tùm.
conieauris, indfe tefiamento fiddcommi{funl COlltendentes, propter diél:ionenl coll~aiuam ( (uos .)
cuius appellatione 6Uj & deCcendentes continel1tur
vfque
D E CI S ION E S.
~,
vfque ad feptitnum gradum, Alexander in d. 1.
Gallus) §. edam, if. de lib. & pofth. Fusè etian1 Sodnus ,in 1. cùtn auus:> de conditionibus, & dem.
coiun1. 1. & 2", gloif. in 1. fi fœmina, C.ad Turpilian.
Hi autem fin1ul admittinon po(funt, propter [ucceŒuun1 cl1aritatis ordinen1, ex notatis per Banol.
& alios, ili 1. Gallus, §. q uidatn reél:è. N otatur in
1. hn. C. de itnpub. & alijs [ubll:. Eo quod plur~
contineantur per[onx diuer[orul1l e:radullln , qui
~Uln Gmu~ p~r rerunl naturam adn1it"~i non po{funt,
nt vt proxln110res & deillceps cxteri vocati, pcr fi- 3
deicommiffiun vocaticen[eantur, l. peto:> §. fràtre,
de legato 2,. l. cun1 ita , §. in fideico111. eod. tit. 1.
final. C. de verbe fignif. Idque Baldus !ènfÎt COll.
3°5. lib. 3· Ioannes de Anania con. 46. Qtorum
f~ntcnti~nl finn~t ~uod à nofl:ris generaliter prodltU111 cft,. fubfl:lt~t10~eln qucr traéh.1111 temporis
ha.?et, fi,delCommlffananl cenferi, Gue appellatiuo,
lib] , puta -' aut nepotis , fÎue colleél:iuo [uorum liberorutn, f.1milicr, nomine tiat. Socin. con. 12. col. 4
3. con. 43. lib. 3. Bart. in l. centurio, de vulgo Dcc.
con. 2,05. con. 2.28. Tetnporis traétUln netno .eft
qui n~n v~dea~ in ~ac fpecie, vbi poll: lnbrten1 filiorunll1ne hbens fUI vocati funt. Iuuatur hoc conie8:uris quibus precaria voluntas inducitur, 1. CUill 5
propon~batur , de leg~. 2. ProgreifUlTI enün teitatorenl vldelTIUS ad varios gradus -' notanl nla[culi.~an1 proxin:or~m voca~~onem reciprocanl inter
hber~s [ub.(htUt10~enl-, .auenationîs prohibition cm,
q~ !tcet {acerdotl [pcQaliter adnexa fÎt, ad cohxredes talnell ex xqu~ & bOno propter raèionis idellG
�FRA Ne Ise l STE PH ANI
titatenl protrahenda dt, d. l. cum proponebatur.
50
1
1
Ex quibus liberos in conditione poGtos & vocatos
cenferi, nOll pauci crediderunt, pofr Anchar. con.
70. contra Philippum, quos refert & fequitur Boë.çius decif. 155' nu. 19. Sed & fideiconlInHfun1 {uadet quod fui Glnul cun1 fuperfrite vna oratione &
verbo honorati funt: ergo Gcm-fùped1:es.per fideicommiâLlln vocatur, ita & ftü, quo x~ualiter pra>
dicatio fiat, iuxta 1. ianl hoc iure, If. de vulgar.
, Necnon & claufub codicillaris qua: dircél:am {ub ...
ll:itutionen1 obliquat , 1. Sca:uola, If. ad Trebell.
1. pofrhUlllUS, §. fin. de iniuft. rupt. Hic Ptopra:,..
tor DignenGs {ecundU111 petitoren1, in cuius perfo",
na. co.mmiLfalu fubfi:itutionelu pronuntiauerat,
CUl qmnque ex DOlninis {ub[cripferullt, cuius fententia: Princeps fuit Dominus Dodonus. Reorum
vero caufan1 touebant cxteri, nempe tefiatoris nepo:es ~ neque p~imo neque pofieriore gradu fuhfiitUtlOnlS ~er fidelCon1111iffum vocatos. Qyod in prio ...
re g~'ad~ 111 fola cOllditione funt poGti, gloff. in 1.
LUC1~s,ln fin.de ~xred.infiituend.quanl noihi con1ll1Ulllter fequuntur, n1Ïf[a Ancharani difiinélione
int?e~ afcen~entes & collaterales, per 1. filiusfainil.
§. cum qUIS rogatus, de legato I. vbi infiituto filio
& ro~at~ fi ~ne ~iberis decdferit, fat efi G pau'i fuperUlxennt hben, quo deficiat conditio , lie et hxrede~ non e~titerint, in quorum necem potefi de fi7 de1co.n:n11ffo p~cifci ha:res, 1. 1. C. de paél:. cum
8 condltl~ non. dlfponat, 1. fi quis fub conditione,
if. fi qUls on1l[ cau( teft. 1. fi quis eun1, §. fin. de
vulg.De quo confulendus eH Corneus in 1. I. C, de
. .
. D E C 1S 1a.N.E S. .
5t
cond1t. lnfrlt. Nec (upradléhs cOl1leél:uris otfendebantur; nec enim ex digreffion,e ad plures gradus ,
fideicomnliffull1 arguitur. Socin. in 1. cum auus,
nu. 1 1 3- ff. de conditionibus & demonfrrat. & conf.
116. nu. 8. vol. 3."Raphaël Cmnanus con( 12.2.. Min{i[que ex nota lna[culina, qua ad fratuti expreffionem potius, quo nla[culis extantibus fXl1una: excluduntur: qualn ad fideicommiffun1 inducendull1 videtur vfus tefiator, vt pulchrè Socin. d. conf. 116.
nu. 6. Marianus Socin. iunior conf. 164. nu. 9. vol.
2.. idque fuadent verba tefratoris, à faute de mafles
les femelles: nec vocatio proxin10rmn defanauine
id efi agnatione,Bald. in d.l.cùn1 ita)§. in fideicol11~
nli{fo) caufa erit fideicon1mifIi inducendi, cùnl non
v~cati Gnt vt borra con[eruentur in falnilia, qux in
fihabus non dt, 1. pronuntiatio , in fin. ff. de verb.
fignif iudicio talnen tefiatoris) ad hxreditaten1 admittuntur, n1a[culis non extantibus, ex fententia
legis no~ra: n1unic~palis,qua: ad [exun11nagi~ quàn1
ad agnatl0ne~) ~t ln auo materno videre efi: dirigitur : duaa COllleCtUra vero ex vocatione proximofUln,tùnllocmu habet Cl'un ad conferl1ationem nominis & f..11nilia:, proprijs excluGs filiabus ao-natos
quis hon~rauit. Rip. in 1. Centurio, nu.
ff. de
vulgo Reclproca auten1 fubftitutio inter filios faél:a
ad .[u~s & teftatorià l1epotes tr~hi non debet, 1. fi
qUl~ Ita , fI: de te[tan1. tut. Crauet. con. 98. nu. 5RUll~. COl:. 92.. nu. 2.. vere non obftant olnnia, lib.
2.. ahoqul fieret progreŒ.ls in infinitlull, ftlol-umque ha:redes fubftituti inuicen1 cen[erentur cmu
tamen teftator Cc: ad {ùperftit~ln ex filijs al~él:arit:;
/6:
<i
2J
�52.
FRANCISC~ ST~PoHANI ~o
arg. eorunl qux notantur a ~oftr~s , f i 1. c~hxredl,
§. cùnl filiœ, ff. .9C v~l~. ~lli vlde~tur l~~unaU~
(1raU~l.lnen filio aut legltln11S hxredlb. qUI ln ~UblO
~rauati cen[entur, nili nolninatinl à filio rehél:ulu
fit: Ql1 0 etiam pertinet, 1. celfus pater, §. fi~. de
legato Lvbi Alex. 1. licetInlp, eo~. ~.lb~s ln 1~
cis à fubftitutis repetita legata non vlden, vblnom~
natim reliéb [unt ab hxrede, re[pon[un1 dt. HIs
10 diluitur facilè ~deicolnnüffi conieélura ex prohibitione alienationis duéb., . qux cùn141ecialiter &
nonlinatin1 Sacerdotifatta fit, illius per[onarn non
egreditur,§. nos igitur, vbi g1. de r~frit. fidei~. col. 9·
Aliud fi fuh generico vel appclbtluo nomlne fiat.
Faciunt notata per nofiros in 1. qui Romx,§. cohxredes, de verb. oblig. Iaion poIt Bartol. in 1. filius
fanlilias, §. Diui. nu. 1 10. de legato 1. vel fi adijciatur
I l prohibitioni, vt de nomine['uni~ix non exeat, qu~
ratio diétun1 particulare protendlt, 1. nomen debltoris , §. bn. de legato 3. fàdtque vt prohibitio
. quali in ren1 concepta ad 0111nes hxredes trahatur,
vt eH: fingularis tex tus , in 1. is qui c0111plures, de legat. 3. Cacher. decif. 50. nu. 5. & ,. Berous con.
84. nu. 64. vol. 2.. R.uin. con. 12.7· nu. 2.0. 57· &
10. vol. 2.. & 101. nu. 17.111 hanc rell1 adduci P0
teH: textus in 1. pater fi liu 111 , §. fundum, de leg. ).
arguendo de telnpore ad per[onam : nam Gcut
prohibitus alienare quandiu viuit extraneunl h~re 12. denl pareil in!Htuere ,ita certa! perronx adieél:a
prohibitio illam non egreditur; vtroque enin1 caft.l'
lünitata eft; vno, tempore; altero, per[ona. Non1en
vero & fanlilialu in hac [pccie non aninladuertiife
0
0
0
4
DECISIONES
-S3
tefratorCnl L1.t [upérque conlprobatu111 dl:. Scd dcmus liberos effe in di410Gtionc, hoc intclligcndmu
cft quo ad portionenl patris ) non hxredunl : vt pulchrè Socin. in d.l. hxredes nlei, §. cùm ita, colunl .
1. Ripa in d.l. Centurio, nu. 166. çrauet. con. 1 30 .
nu. 5. A qua tan1cn portione ex [ententia Propra:toris excluduntur , nec ad Senatun1 prolfocauerunt.
Ineptè vero illud conftituit vt vis prohibitionis ad
Prxsbyteri non tantùm portionen'l quàln à patre
con[ecutus dl , [ed & ad ean1 qualTI habuit à coha:redeGne liberis dieln funao, admittatur. Cui repugnat 1. pater filiull1 , §. qui quindecin1 , & ibi glof(
in verbo non pertinere, de lègat. 3. L voluntas , -&
ibi gloŒ. C. de fideicommi!1îs. Hxc ad priOrelTl [ub!Htutionis gradmn pertinent : pofterioreln per[equanlur, cuius hxc erit in[peaio , ·nùn1 fi,lij filio fum , id dl: nepotcs, per fideicomnli{fun1, an per
vulgarenl vocati [unt. Vulgus noftrorun1 ita diftinguit, vt G fiut [ubfritutio, faltem neceffitate caufatiua, & [uccedaneo ducente amore, fui vocati cen!èantur per vulgarem. De quibus fecundum Galli
conGliUln ln~elni~liûe videtur , ne horun1 prxteritione luortuo hlio viuo teil:atore , rUll1patur tefta111enq.un.Id vero ian1 in alio filio cotigerat, no!ha in 41ecie, {ilnilénl,que fortunam alijs i~n1inere tÎlnebat.
Ideo vocati rantùlTI cen[entl~.potes eo ca[u , qU(}
[uberatneceffitas, vel quo p~xteriti rumperent teftamentUl1\ : qu~ neceihtas ca[u[ve confiderari non
poteH:, 11iCi quando filius 110llet hxres e[[e) aut nOll
po [[et 1110 rte prxuentus , cùm in dubio quid fJétum .
ob CJu[anl11ecefiàrÏam pr<~ft.lmatur > 1. CÙrtl feruus)
G
3
�54
FRAN CIS CI
STEPHANI
de verbe obligat. Barrol. Alexand. Caftren( Ia[on
in 1. Gallus, §. quidalu reétè , de lib. & pofth.
Alexand. con. 2.4. lib. 3. Socin. in d. §. quidanl,
nu. 8. Decius con. 2. 0 5. vbi Molin. con1nlune1n
prou'ahit, etianlG nepotes tenlpore tefi:amenti n01t
d[ent in rerUlTl natura. Et licèt Craueta COll. 2.2.. fupradiéta interpretetur , vbi nonline appellatiuo
( neporis, putà , vel filij ) non G colleél:iuo ( fUOflllll
liberOrLInl) teftator V{lIS efi:: idq ue videtur illlluere
Socin. d. §. quidam reél:è, nu. 9. tamen Decius d.
13 conGl. 2.05. liberis vocatis non ,aliter fentit, filijque
ditHo colleéliua dl:, cÙln Gt plurium perfonarum,
licet eiu{den1, non diuer{orum graduUln. Socinus
con. 113. nu. 2.. & 3. vol. 1. interpretatiol'lelU vero
Crauetxfllbuertit,§, quidGqui,l.Gallus,ff.4e lib. &
pof!. vbi càm in pleriCque InanCUln Galli c~nGliunl
Sc~uola videret,in §.idenl credendUln, & §f& quid
fi tantùm, in d. §. quid G qui pr~tenni(fulTi cafUlll
contendit, quo tef!ator filium apud hoiles habet!
nam Ghic decedat antequanl redeat, vel poilqualn
redijt, Gue viuo Gue Inortuo pane, hanc filo conGlio Gallus non eil conlplexus fpeciem. Proinde interpretatione res iuuanda ef!, Vt illo ca[u inilitutio
nepotis reaè fiat, etianlG generaliter quidquid Gbi
liberorunl natunl erit pofi luortenl, aut quicunlque natus fuedt , Gt infiitutus fi fuus nafceretur;
qux verbJ ( quidquid liberorum, quicunlque natus, &c. ) colleaiua elfe nullus eft qui nefciat. N eceife tamen habet pater in illa {pecie inilituere, quo
14 rnmpendi tefiamentum nepoti anel. auferatur. Ergo
neceiIitas cau(aüua confideratur, Gue teftator no-
. DE C 1 S ~ 0 NES.
.
55
nline colleéhuo v[us fuent:> Gue appellatlUo. Socin.
vero in d. §. quidalll reaè, col1eaiu~ diéhoni non
tàm h~ret quàln voluntati defunéti:> qui ne de 110mine res cxiret exprdfe cauerat. QQod G ( vt pofrerioré dHl:inéhonis parté attinganlus, in eo quiinfi:ituit nulla verCetur cau[atiua neceffitas pel' vulgare1n 1 5
& per fideicon1iifum)defcendentes [uorum appellatione vocatos Caftren. a{ferit in d. §. q:uidalu reél:è~
quod üuprobant comnluniter nofi:ri, vt poil: Alexand. tefi:atur Molin. in d. con. 2.4. Decius conlil.
2.05. nu. 8. filios & nepotes Gmul tunc adnlittendos mordicus a{feuerantes, teftc Corneo :'con. 17,
nu. 3. per cap. Rainutius) & cap. Reinaldus,ext. de 16
t~ftanlel:t: OEod ita interpretandun1 eft, G quis Titmm & hItos non de(cendentes 1l10S aut liberos inftituit. Socin. d. con. 1 1 3. nu. 3. & 4. vol. 1. Decius
in d. con. 2. 0 5. nu. 3· & 4. Colleéliux Gquide1u h~ r 7
diétiones plnres continent diuer[orUln graduunl;
qui cÙIUGluul adnlitti non poffint, fit neceŒl.rio v.t
o~dine ~ucceŒuo vocati cenfeantur , d.. §. fi'atre~
euatnG Inter collaterales {ubftitutio fiat. Socin. d.
§. quidanl reaè, nu. 5. poft ibi Aretin. ibi Angel.
con. 38 . nu. 7. Socin. con. 86. nu. 8. vol. 3. Dcc. d.
con. 2.05. Cr~uet~ d: con. 2.~. nu. 2.. Sed num per
vulgarenl an per hdeicolllnll(funl; fed fatius eft vt in
~ulgarenl tantùnl caCum fub{rituti Gnt, 1. iam hoc
lur~, ibi, in vulgarem tantùnl malo cafum, ff. de
~ulg. nuUus eft eninl tenlporis traél:us in fubftitutlO11e fuperftitis & fuorum, proindéque vulcraris
~a~end.a eft, vt noftl:i comllluniter cenfent, poft
lltol.lll d. 1. Cel1tuno , vert -qu~ro vtrum [ub[ti-
�56
FRANCIseI STEPHANI
filio vulgariter {ubftitutus nepos intdligitur , Vt
18 Accurf. ibi, CUi0111neS {e {ubfcribunt, tradidit. Et in
cap. fi p~ter, de teft. in 6. in dubio fuhfiitutio direél:a
potiùs quàm obliqua cenfenda eft , pr6que hxrede
refpondendum aduer1ùs legatarium, vel fideicomnü!farium, 1. idem Iulianus 41. §.Seio, de legato 1.
nec fideicommiffaria fubftitutio iuducenda eft,cùlu
fit ol1eroLt, 1. cohxredi, §.cùnl fi.lix, ff. de vulgo
Prxrerea in 1. Lucius, ff. de hzcred. inftit. vidctur
teftator non tantùm,prxtuliffc inÛ.itutU111, [cd & libcros e~u5 : quod ita interpretandun1 eft , fi in[titutus non erit hxres. Cùn1 igitur [uperftes in noftra
fpecie adierit hxreditatenl, fubftituti cxcludulltur,
1. poft aditan1, C. de in1p,l. c,Ùln in teftan1ento , in
principio if. de hxred. in[dt. 1. fi nlater , §. 1. ff. de
vulgo Caftren( con. 4- 34. vol. 7~. qui exprdfe de libeIorum [ucceiIione loquitur , licèt in con. 1 59. vol.
1. & con. 352.. quando quis Titiu111 [ubftituit & filios, vulgare111 e{fe reft)onderit. Nec obftat diétio
colleéhua qua vfus eft te[tator:nan1 ex ea 11011 inducendll~ln fideicolniffUln Làt fupérque euicin1us,d.§.
quid ft qui, 1. Gall. de lib. & poft. probaturque on1",
nibu5 ftlpr~dié'tis re[ponGs & confultationibu$ ,
minùs .offendebanlur rdponfo Papiniani in d. 1.
pet~.§Jrater, ibi, nec [equentiU111 cauCa, propter [upenores, in po[terU1111xdi debet, cu 111. de conièruati,one nOlninis & fa111ilix tdtator cogitarit, quod
ntra fideiconlmiffum [uccedaneul11 locum haberc
non P?te~t. Socin. con. 12.. nu. 17, & 18. vol. , .
LO,nge alIter fi familix vcl cognatis fimpliciter
19 reh~hl1n fit : vno enim de fa,lnÛÎa adn1iffo fequente!
D ECISIONES.
'57
quelUes tradit Cumanus, in 1. cùm ita ,S. in fideicommHfo, de legato 1.. cum fen1el impleri reliétum
iudieiûmque teftatoris fufficiat, 1. vnunl ex fatnilia,
§,[ed fiquidem, de legat.1.. qua i.11terpretatione donauitd.§.in'fideicolumiffo, & 1. final. C. de verbe
fignificat. q uern feq uitur Alexand. d. con. 1. 7. Ruin.
d. conf. 92.. nu. 8. & 9. So cin. d. conf. I I 3. non illepida raàçcinatione faeit ordo charitatis vt coniunaa in diliunétam tran[eat. Bartol. in d. §. quidam 1. 1
reétè, & 1. generaliter,,, in princip. C. de infiitut. &
fubfiit. [u~ c~nd~t., S'ed ~ fic diliunélün concepta.
effet [ubLhtutlo !tcet ordine [ucceŒuo, Ina[culi, vel
fccminx,proxinliores vocarentur,non defeél:utn tantùln Alberti [uperfiitis, non auté eo admHfo [uccederent ,l. c~ln p'at'e r, §. à te peto ,if. de legato 2..1.
ha:redes luel,§. fin. ad Trebellian. Difiunéta fiquidem pro parte vcra,tota vera efi,l. hœred. if. de con- Sol.
ditionib. & dcn10nfi.1. fi i5 qui ducenta, §. verùnl,
~ de rcbus dubijs. Sed rem totaln apertiùs explicat
1~em.Cun1an. in d.~: quidam reétè,nu.8,qui in [ubihtutlcnefaétafanühx,aut ao-natis vertiin fideicoln .
'{ft
f'
,b
....
.~
tl11 ~m,celue~:C(fter~nl.vulgariter interpretandunl;
vt pnnlo ad;nIffo,rehqulo,mnes excludantur, quod
& [uadent a nobls ft.lpradiéta: nec incono-rUUln dl: J
fidcicon~n1Hro a~ijci v~lgareln, 1. vt ha:redibus, de
leg~t. 2..1d.que videtur Innuere gloŒ. in verbe nOll1i~atl, d. §. ln fi~eic~lnmiffo, ibi, [ed die pofi eos defunttos no.tan ordlnem fucceffionis , non ordinem
gradumn; Id efi)qui primo (uccedere debent non
-.auteln gra
. d'
' 1 1 'ah)
. " pofierioris' graatll11 vt h'15 adffillIlS,
dus/uccedant. Menochius conf. 85. nu. 54.v[que ad
1..
t
H
.,
.-
�5
FltAN CIse.I S TEP~ANI
-.
l1Ull1. 70.CU111ani {entenUanl probau1t Senatus no.
frer [olenl1u in lite Berardorum {enatu[con{ulto dl:lplici iudicio ob pariaDominorum frud~a in Attefl:a...
tiollunl Decuria, controuerC1. cauCa CUl prx~{fe non
p otui, ab reis reieél:us,pr~fuitq~e D.I",o~n. G1raudus,
Senatoribus in purpura pro [oho [ede.t1bus, pronulltiauit D .Ludouicus Carriolis T ertius Prx{es,2.o.De.
celnb. 1 57 6 • Sed hxc, cùm à collaterali vel extraneo
faél:a dl: (ubil:itutio:nam li ab a{cendente fiat.) vulgarem cen[eri omnes interpretantur ob neceffitatenl
cau(atiuanl, ad quam in dubio referuntur onlni~ , d.
1. cùnl [eruus ..Nec nloueball1Ur quod vna oratlone
fui cunl filijs vocati drent : nam in d. I.Lu Sius,verba
hçe, [fatfelu non tantùm [ubfl:ituto prxt~llit., {ed ~
hberos eius;ita {unt interpretanda vt frater VI [ub!htutionis & ex tefiamenro prxferatur tacito iudicio
liberis & ab intefiato, glo{f. ibi,eonlnluniter approbata. Traétmn vero tetnporis, cui contrarix {ententix Donlinil~xrcbat,adieduln non cffe iùis aut proxilnioribus, {ed filijs priLno vocatis:proinde protrahi
If.. ~ .'1tI.& extendinon aebere eon~endebalnus,arg.l.fi vnus,
,'1--j'" ~..§. ante omnia,ff.de paét.vti & illud, codicillari clauJIt~p{'iMI", - Cula {ubfl:itutionenl hanc vt vulgarem non po{fe
~ obliquari:neque enÏ1n ûla aliquid moliri poteft d'tL-J",,,l.
tra voluntatelll defunéti qui vulgariter [ubfl:ituendo noluit fideiconlmittere. Nofrri vero loquuntur
cùln [ub verborum compendio [ubfl:ituit: qux {ubfiit~tio etianl ad fidcicommiifum ex voluntate teftatoris trahitur ~ vt ex notatis pel' nofrros videre cft
d.l. verbis ciuilibus, de vulg.& 1. sexuola,ff. ad Trebel!. Decius con( 1.05 .nu.? inl. pre~ibus,)nu. 1 S. C.
cA'"
DE. CIS lONES.
59
de impub. Mantica de conieél:uris vltim. volunt.lih.
J, cap.2.. nu. 12..& 1 3. Vulgareln vero in hac nofrra
fpecie in Gngularetn ea[um faétam deprehendebam
liis verbis, & à faute de mafies les femelle!', & plus
prochains de [on fang: qux latinè' Gc {onant, in defeaum, velG non {il1t Ina(euli, expritnunt & pertinent ad vulgareln,l. I. ff. de vulgar. Huius [el1tentix fequaces [unt ex do minis , quorunl ad~quatis
calculis miifa l'es dl iudieanda nlore noaro in Decurianl primam die 1,6. Febr. 1582.. anxia euro expetb.tione redditunl tandé iudicium pro petitore 2. 3.
Iunij, magna cun1 contentione DOlninor. quorUlll
alternantibus [ententijs diu [u4,en[um, & vnius defeaione,quell1 honoris caufa non non1ino,à.D.Relatore in compartiton.'imquc di[ce!Iione ternlinatun1 dl: , editûnlque , die 2.4. Iunij.
1
eADD 1 TIO.
N vltimis voluntatibus prohibitio aliellationis & commercij rerum fÎt,ve1 ratione,feu fauore, vel odio certa"'
rum perfoJ?arum, ve1 ratio ne certorum cOl1traéhmm,veluti fi prohibeatur venditio, cùm non prohibeatur locatio:& ne alienatio fiat extra familiam, in qua vult tefratol'
res con~eru~ri in decus & fortunam familix , l. cùm pater
77· §.ltbens, de legato 2.0. Nouella 159. vbi prohibitio
non extenditur extra quartum gradum. Porro qUlmùm
ad alter am partem erllditx huius recîtationis ) an indueatl1r ex verbis , & fuos , aut vulgaris, am: fideicommiffum, eillfdem fententix dl: elegans D. Philippi Prxfidis
Conû!ium.
F. Fortills 1 C.
H i
.......
;' "
•
�-
·
6o
FRANCIser STEPHANI
D E CI 5 l 0
XVI.
De reciproca fada in~qu~libus perfonis c~m exprefJione
pupillaris
~tatts fub
1Jna oratzone.
Synopfts X VI. DecHionis.
Rtetia edia; D. Mterci in !.l6 Compendiofo",dmixtA reti.
illm hoc IMre, de vulgtJr. \ troell, nn fUfi"",rem con..
2. EdiE/um quo 1J6rogntur Tertine"t.
.
tullùmum sentJtuflOfo!tttm, 7 Fideieommijf"ritt ",d PUf tl.
& "d qua &tJufom pertinet.\ !"rem ~on eJ! bon. i",:"tio.
3Compmdiofo ver6is commu-,srolunttJttsTatto ("de", Idem
ni6us [",aa lin trtJhtJtltr
i.us dejidertJt.
jideicommijf",rinm, 06 mtJ- 19 L. i"m hoc jure, qUifmlo /0tris fouorem.
1 cum ~abeat.
.
-4 Subftittltio etitJm genertJlis , 10 ConteE/urte font man-ts.,
Ad pll-pillarer:t no,! trahi.tur,1 vbi de vo.!untJf!e CO~Jllft ..
Itù.mji !upt!!Jfrts ttttJttS fit III In ttqulI-ltbus!erfonts fubflz ..
[/fiE/if; mentio , Ji verb", autl tutiones fieri deberent.
perfonlJ re!lIgnent.
12. Ediaum Regis TertulliA11Ï
5 Ve~b1Jm , fl.!!,lJ.ndocunque,\ ,,:brog"'t~uum. ",d ctJufom
qUld jignifi&et.
mteftlltz pertmtt.
J
",dl
Abebat quidam ex duobus thori3 filias
tres, & cum pr~gnantenl vxorem crederet, ventrem inftituit, cui fi nonnafceretur, infiituit filias: & fi vna aut pl~t ..
re5 decederent Gne liberis, in pupillari xtate , aut
aliàs quandocumque , fuperftitem aut fuperfiites
[uhftituit, alteramque alteri. Cùnl vacuo ventre
effet mulier) deceŒtaltera inti'a pubertatenl ( naln
alia: erant pubc:res) matre fuperftite, orta dl: inter
eam & fubfiitutas controuerfia,propter reciprocam
\
DECISIONE5-.
(;1
vna oratione di[paribus per[onis faél:am , quz non
nili in vulgareln cafum faéra intelligitur , ex con...
Uitutione Antonini & Veri. Incongluens enim
videretur vt in aItero duplex efTet [ubftitutio, in aitero Cola vulgaris) 1. ialn hoc iure, ff. de vulgo Ra... 1
tioneitaque inxqualitatis vitandx J & propter dictionelu, inuicelu, qux aliquid 111utuo fieri ~quali.
ter .Ggnificat, 1. 1 .ff. de cOlnpen[at. [olam vulgarem
cOll1prehcndi , n1ater protendebat, proindéque
ad vfUlnh'uétum dill1idix partis bonorulu admit- 1..
tendan1 ab intdtato , iuxta ediétum Regium : quod
etia~ ad c.au[~m tefi:ati protrahebat~ vt per pupillarelll III 0 pnuan non poŒt. O!.Iod Nlcolaus Mellier
in illius EditH comlnentario fcriptutnreliquit. Addebat perhumanum elfe ne luél:uofa 61ia hxreditate
priuaretur) L fin. C. de inftit. fubft. eaque à noftris
t!aditur, in 1. precibus, C. de ilnpub. c0111pendiotaln Ïl:1puh.eri ver~is c,ommunibus f:létam femper
cenfen fidelcomn11lfanan1 ob luatris fauorem: idq; 3
lege noftra n1unicipali conftitutum eft. Bartol. in 1.
Centurio, nu . .t 7. ff. de vulgo De AfHiétis decif.
;67= & licèt co~traria~ (ententianl) vrintra puber~aten1 val~at , iUre dlretto receptioren1 ) Couarr.
~t1 caf)' ~al~ut. §. 9, nu. 17· teftetur; tamen Decius
ln~. . preclbus, nu. 19. & Curt. nu. 62.. qux ht vulganor, affirmare non audet. Francifcus autem Ripa in d. 1. Lucius, nu. 18. de vula. in hac nofrra
rp~cie :ecipr?ca.m.pup!llarem nonOcontinere, poit
Rlchardum Indtibnéte ) hue mater Gt in medio
Gue l~on, audaél:er re41ondit,cùnl fubi1itutio quan~
ttunhbet generalis ad pupillaxem non trahatur, 4H J
�6i
t: R AN C 1sel STE P HAN l ,
etiam{i pupillaris a:tatis fiat ffi-entio ,1. cohxredl, §.
cùm filix tf.de vulgo fi verba aut per[onarepugnent,
uibus c~ngluere debet [ubftitutio, cap. fi p~ter,
qd
~
m l'n 6 de [e queratur igitur tefrator, qUI [ee ceLLa.
•
..
~l'
. filiabus non [ubfrituit , iuxta COl11t lun1
paratlm
f. h .
Modeftini in d. 1. ianl hoc iure, ver. oc Itaquecafu. Alexand. in 1. in tefralnento ,circa finem ',C. de
td1:am. Inilit. Contl'à [ubfritut~ reciprocam Imp~
ribus faétanl pupillarpll nG.,11 compr~~endere dlcebant ob expetitam à tefratol'e xquablht~tenl; no~
enim refralltis nlenti conupùit vt pubes 1111pubens
hona dupücivia[peret: éontrà ver~ ad puberis, par...
tem vna tantùln via inlpubes venire poilit: a quo
tunc di[ceditur , fi tefratoris voluntas refragetur, d.
l. iam hoc iure, ibi, fi parentis voluntas, & L in teframento, in fine ff. de vulg.l. fi quis filium) C. de
lib. pra:t. Bened. in cap. Rainutius , in verbo , fi
'abfqueliberis, 2.. nu. 38. & 39. ext. de tef1:am. Idque
Couar. eodenl in cap. §. 7. nu. 4. Gue exprdfa fiue
tacita Gt voluntas, interpretatur : qux ex conieéturis
poterit' elici, vt doaè Ruin. con. 1 °7. nu. 4· expre[C--e vero voluntatis exeulplUln in hac 41ecie cernimus,
5 dùm td'tator his verbis pupillariter vel aliàs quandocunl'1ue [ubftituit) quibus tabulas pupillares facere vol~ quo aliquid tentaret, aduerfus RichardU\n re~ti/l;ls eft , arg.l. Gquando , de legato 1. & 1.
fundus quITocatus , ff. de fund. inftruc. cap. li Papa,
de priuil.lib. 6. Decius d. 1. in teftanlento nu. 7·
Nata con. 3.%.6. vol. 2.. Corn. con. 146 , nu. 5· vol. 4.
Corra~ in 1. 2., C. de imRub.nu. 12.., Alioqui oti~[:l
dfcl1t llla verba, q u~ cum non nm ad vn~un fiha-
,
-
DECISIONES.
6,
rutn ( reliqux ehim ll1aio:es erant) rcferri queant,
idem eft ae li nOlninatinl tili~ filX intra pubertatenl
fubfritui{fct, L2.. ff. de lib. & porth. qux li in exhxredatione licèt odiofa procedir, multo ll1agis in pupillari locum habere debet, qux benignè accipienda eft, vt fi~js fauorabilis, 1. ex tribus, C. de inoff.
arg. 1. cun1 quidaln, de lib. & pofth..Cun1an.con.
16. Qga ratione CaftrenGs tradidit compendiofam 6
adnlixtalnre.ciproc~ pupilbrenl continere J etiamG
di[paribus per[onis fiat, cunl fideicomnü{fum comprehendat, quod odiofun1 & onerofunl eft, l.coh~
redi ,§. cunl filiœ, ff. de vulgo Cuius [ententialn Ilnn101. eius coxtaneus , notat in d. cap. Rainut, de
teftanl. Caftrenf. in d.l. in teftamento, qu~t1n Ïlnpro bat Alexand. cuius receptiorem [ententianl Ripa teftatur ,in d.l. Lucius, nu. 17- nec eft bon a illatio fideicommHfarix ad pupillarem , cum illa vtri- 7
que conueniat, hxc nequaquam.. ~od vero Dec.
tuitioneln fentent!x Pauli tradidit, vi compendioL-:e id contingere , qux olnnetn [ubftitution~s
fpecien1 comprehendit: ergo & pupillarem, cum
~olnpendio[a xqualitatem non curet J verunl non
e~. Nam fireciproca vulgaris obinxqualitatem puplllareln n~n continet propterprxfun1ptam à tdratore xquahtateln , d. 1. iam hoc iure, 1. quamuis,
C. de impub. cur non idem de con1pendiofa dicemus? Eadenl1'iquidem ratio voluntatisidem ius de- 8
Gderat. Ruin. d. con. 1 °7. nu. 3. & 4. v.ulgarioreln
aduer[us Caftrenfem fententiam teftatur CorraGus
d. 1.~. nu. 1 2.. A~iud expre{fx voluntatis argumentUln 111 hac fpecle eft : nam mortuis filiabus fine
aq
�FRANCISCI STEPH~NI
'tUl't teilator , IJra:termtffah'vxore~
li+b eriS'1'
a lam r..lUbI1.
I ll
r
CUI, certam p ecunix
~ quantitatem legauerat, Inc, la6-
. ,
s noIle hxreditatelu ad ean1 peruenlre:
tiS Innuen
'Il
f'.
tl'anl prol1ter tacitanl pUpi arem matrem
quo calU e
,
'l',' ,
' , coptius
dl) poil BanoI. ln . 1. Inf pnnclp.
exc1UdIle
\,;.
colun1. penult. verf. qu~ro ex quibus pra: umatul'"
Rolland, à Vàlle con. 69. nu. 37. COI:ftat aute~re- .
ciprocx imparibu~ faéla: ~ulgarem In~lfe , 1. lam
hoc iure , qux tacltam pupillarem conu_net, vt notatur in d.l. Lucius. Accedat matrelTI [ecu~çlo nup ..
fifTe , quo ca[u ex tacita edam pupi11ari In'atrelu exdudi,Angel. & Dec. tra~ide~u~t) in d. 1. 2.. nu. 19.
ob iniuriam & luarito & hbens lllataln, §. Gregoriana, de non elig. [ecund. nubent. ~am [ente~
tiam communiter ünpl'obari Hcet Rlp, teftetur ln
d.l. 2.. nu, 51. Lege tan1en noftra nlunicipali compendio[an1 non ~enfel~ perpetuo fi~eicolnl~Hra
riam fauore nlatns, vbl [eeundo nublt, expreffim
ca~tum eH:. Nec obi1:ant qUa! fuprà pro ll1atre adduébt {ùnt, & in1primis d,l. iam hoc iure, qUa:tùll1
10CU111 habet,cùln hoe comlnuni verbo (vos inuicell1
[ubftituo) teilator v[us eft, id eft, quod C0111mUniter omnibus congruit. Longè aliud, fi pupillaris
mentionem fecerit , vt in fimili poil: Cyn. noil:ri
tradunt ):il1 d.l. precibus, dùm quis vulgariter, pupillariter & pel' fideieommifTUln fubfiituit, cen[eri
Qptionem [ubi1:ituto datam , qua fùbftitutionis 1}1ecie [uccedere vdit, 1. recu[are, §. penult. ad T rebelI. Alexand. in hoc libi contrarius) in d.l. Lucius,
nu. 19. Frufl:ra enim tune ad in~qualitatis conieauras recurrimus, CÙlll pupillares tabulas conftat
voluHfe
~
D E C 1 S ION ES.
6' 5
voluillè hKcre tefl:atorem, 1. contiRuuS , §~ cùn1 ita, 1
if. de verb. ob1igat. Cuman. d. con. 16. Addc ban1 &ilIud, Modeil:inum ex confiIio Inagis quànl
ex neceŒtatc aliqua refJ.,ondilTe) in d. 1. ianl hoc
iure, [eparatin1-ina:qualibus per[onis [ubilitutioncs ~
faciendas; non quod pupillaris, fi ita fen[erit tefia- 11 _
cor, reciproca: vna oratione faélx non contineatur,
~in fi~e d.l. videre eil:" d.l. in tdran1ento. Atque
eo cOlueaurx duce bat ) quod ex Eurematicis Iex
illa. excepta. fit;; qua: [untinucntiones) cautiones, &
conGlia, Vt docetDuarenu5) in 1. [eruus dotalis l If.
(OIuto,lnatriul, <?l:iacius lib. 1 2.. ~b[eru, cap. 32. ,
I~qu~ llla~odeil:lnl ve~ba, vel certe euitanda: quçLho~IS grat~a, [ua~ere vlde~tur. Fau~r autenl in hac
noftra [peele celTat,,[uperlhte & [ubfiltuta fîlia. Bart.
in d. 1. ~uci~s) quem rdiqui cOlnmuniter [equullt~l1' , odlo etlan: {ecundarUl11 nuptiarum, vt {uprà
<ùau~ el!:, qUI ,duo calils lege nol!:ra municipalî
exce~t1 [u~t. Edlétun1 vero Principis ad cauC1m in- I!.
t~ltatl pertlllet, nec ad di[pofitionelll tell:anlenta_
fIlm protréihi debet, vt infinitis Senatu(confultis
C~Utunl, fuit: tùm, ~uo minùs Ledat ius C0111111Une,
tum qUIa pro legltuna fruétus femiŒs bonorulll
patern?ru~ m~t1i defert, quam exprelfa pupillaris
excludlt etlanl a Legitima; ergo & à ft Cl. - b
1
p ,'r
Uet-l us, .
aplf11anus" S. led nec impuberis, de inolf. tefiam.
~ap. fi pater, de
tefram. in 6. qua: iura Vt dira &
Inhum
'd
,~
b
ana, qUI am ex Dominisinlprobandacenfe_'
ant, ne~ nl,atrem vlIo n10do rriuari pel' pupillaren1 {ubfhtutlonem polfe Iegitima aud . ,
,
q uam
Par dt Contencl e.ballt_l' Obtinuit tamen aClUS
cum Conl-
,
1
.-
•
�CIS CI STEPHANI
~6
FRA N
'Mi ÙS offendebat me
muni contraria (entent1a.
11
uanl quod inlauthoritas Alexan~. qu1oru mrpr~te:~ Rip~ vt De...
muni ca cu1Olenten
't:
b
pro etur com
fi' fi' Alexander llbi
, . d 1 in tefl:amento te IS e,
d' d
ClUS
. 111
'1 L UCIUS,
),
~u 19 um e eo
fi lnft .. lUS
i~ql u~tu~;:r:'lgarite~, pllpil~aritder & per fid~~ll~~
J!.A.
•
bll.'
50cln
con.
2.9 0 •
••
miffum erat lU l1Jtutus.
. ~
Cc fi bfHQyod vero per d. cap. Gpater, Ripa cen et u
tutiOnenl debere p~r[onis & verbis c,ongbruere,de ~e.
' telll' gendum eft comn1unl ver
0 (vos Inclprocaln
~
'11'
,
f'.. bll.'
) faéta' n011 fi exprellllU pUrI ans
Ulcem lU nitUO
,',
'Il
in hac
. fi t vtintenm omlttam pUpI a~em,
mentlo a, .
'Il
l,
& fideicolnnoftra fpecie vero pUpl x vu garelu ,
"[.
111iif.1riam onmibus congruere. Ergo Cll~ 0 bU11UI,fet mater coralU Propr~tore Dr~cenfi)ahas DraguInanG fruétu[que dimidix partIs bonorum ad eam
g1'0 lecitima pertinere pronul1tiaffet) prouocarunt
b
recundum quas Senatu[con[ultunl
, ~lUbtl.'
Illtut;r,
II
ch 'Il.!aIl. , d'le 2.2.. Marti)' 1 582. • referente
tunl en
, l1u:Oph oro à Fordta Barone TrirenG)luePrxGdc 111 Tertia Claife, qua; eft InquiGtionuln.
f'..
D E CI 5 ION E S.
67 H
primus cafus cft delatx hxreditatis , fecundns acqui1itx, . .
1. 8. C, de impub. Terrius .eft , qui habet formulam à
vblgari diuerfam, qux introdutta fuit potiŒmùm proprer caduca, vt remedio fubftitutionis recipl'ocx valeret
inter cohxredes ius a€crefr,endi antiquum potiùs quàm
ius caduci in fifci hiantis compendium, Et formulam ft
quis infpiciat, mulra genera fubil:itutionum inueniet: fi
fuceeŒonem, duas tantùm, vulgarem, qui primus cafus
eft, pupilbrem, quifecundus j quadiuifione comprehenduntur, & duplices , nempè vulgaris pupillaris , fic enirn
loquitul' Theophilns. Sanè in hac lege qu~ torut ingenia pellè omnium antiquorum) optimum confilium Mo4efi:ini, \Tt tefi:ator teftando fingulos cafus exprimat, Vt
iam euanefcat illa voluntatis quxftio : fic enim formulz
quas ignorantia N otariorum inuehit in Palatium, ceifal'enr, & cum his ambagiofx lites) ex quibus fxpiùs nafcuntur Placita) COlltra id quod nllnquam cogitauit teftator. Iunge , fi volueris) 1. Lucius, eod. tit. qux cft Papiniani pietatis amantiŒmi, & materna: potifl'imùm : matrum in [olatia luétus exigua ingentis. F. Fortius IC,
DECISIO X ,V II.
De cenfo fundiatio cum ,aBo redimibili, nùm pa[!()
huit prtefcrihatur.
Synopfis X VI J. Deci1Ïonis.
1
~
•
L
D DIT 1 O.
Ex ma iam hoc iure , de vulg, qux dl: ModefHni, dl:
ex libr~ fingulari de Eurematicis ~ quod eti~~ agl1onit hicPu~[es ampliffimns. 5unt cene M,odefb,m ~ur~
matica confilia & caution~s ab eo excogltatx !Uns CUlque fui mendi ~aufa: quare in. hi. refpon~s vtÎmr hJs
verbis, con[ulendum dl, [ua[enm , optime faétum e ,
Huiufmodilibros pofteriores vocaruut Cautelas. Cxterùm ex hac lege vulgo in~~runt cum Bal~o) vul?arem
exprc:ifam cOl1tinere pupillarem fubftitutlQnem ) 1ll qua
..
Pattu"! ,d e retroltcndendol
ad to/lendlts aélioHes ,
prtffcrlbttu~ per 3 O. ,Jt1Inos:1 èo>'roborA1ti4! eX'c-eption~
['U offèrendt 3 o. "nms pr"f iJ Pr4 ationes ann"" an pr,fcrthttllr. ,
1. crlptlonem interrumpn,nt.
J Tempora/III ad ag endttm/6 Recurfos foci/is ad primttfont perpetUtI ad e;çcipien- uam naturam.
'7
dum., '
,
4 Prifcrtpttones tnuent.! font !
Cenfos an cenfentIU ftm-diarù(J.
Allo~enfis quidam ciuis fundum qucmd i.UllU emphyteofinl dederat [ub canone
.
~ }reuO~'um
q uinq ue, ea lege , vt reduni
poffct qUlOquaglUta fiorenis. Annjs quinquagiuta
1
1
&
2,
;!....;
r
-r~.
, _
•
�FRA N'e Ise 1 STE P HAN 1
6~
4
'
l li fundi poffdfor
lus 1uinus port eOl1traétunl e ap IS
:r
.' deeur{u aO'er peruenerat, eanoP
ad quem teluI)Qus
b
l'b
.
,
l bat in1tl1:Uneluque &, 1 erum
nem redl1nere '10 e
,
él:
.
reddere etianl dOluino, ex lege contra us
agr U~ 'd n1' n1 expreffim erat, vt in ea[Uln redelup& pa~Lo,1 e
,
N
, ' ih '1 1anè· enes dOlnU1Uln remanerct. ,e1
tl° 111S Id ' 1~K1US ils illi dfe ad redelnptionelll, cunl
aab at 0
.n.
,C
~ vt per
1 ~6ho qux eohçrentia contraltLllS In[Orm~atur
r.
l' "0 anais prp[cribatur , vuIgat~ 1. Ge ut , t
lona lS , .
't
Id'
é\:
de prp[eript. 30. annorull1. que ln pa 0
C
amnes,.
't
Î.'
• Cc 'b'
.
.
de retrouel1den do videre elt, CUI prç en ltur ~er
tiamG in I).erpetulun eon<.:eptUll1 ut,
e
os
.3°· ann ,
C ' Cc
aut indefinitè. AngeL con 55. nu. 1. &. 3.. U1 e
fub[cribunt nofhi penè omnes, quos r~fert Couarruuias variar. re[aiut. lib. J. cap. 9., qu~b~[daln re[-.
pondens obieéhonibus. Accedat ahu~ luns o~c~en, 2. di exemplum) quod ctianl ~~ ~nnlS prx(enb1tur,
1. eùtn notiffinli, §. eod. adhlblto gloffx t,elupe-.
ramento , in verbo , opponere , C. de pr~[c~lpt: 3°·
annorum. Contrà vero po{fdfor pr~[cnpt10n1 ~~
eum non efIè eontendebat, quod ius redimendi ln
... hac41ecie exq;pti~i ,tfeta~ha;rel1s & e,oniunétu?,l.
:If- ,.., Aaenti el1inl don11no ad rehqua & redltus [olutto,.....
b
' d af i~turos, re denlp.,.
nem
ofterri potefr,quouj attlnet
,1
tio~s pretium ,(icut erg~ e~ceptl~ pcrp~tua, ~.
3 pure), in fin. de except. ~oh, lta &
1~ re~l1ne~d1,
exemplo dl ius olferendl, quod e'XceptlOn1 c~n~un8:um. dl: : hoc enim nullo tempore prx[cn.bi:tur~
BarroL in 1. pignori,ff. de v[ucap. quem flofhi comInuniter fequuntur, .per 1. Paulus) §. 1. ff., quibus
modo pign. vel hyp,. fol. vbi qui pignus poffidet,
•
DE~CIS~ION~E S.
69
poterit ad relnip{an1 retinendan1 perpetuo & quan docmuque offerre. BaIb.4-.parte 5,part. principalis )
quxfl:., 1. de prx[cript. Corneus in l.licet, C. de iur.
delib. Nc~ ünlnerito; Prx[criptiones enim fuerunt 4
introduélx ad rollendas .,.él:iones & eorroborandas
exceptiones, d.l.licut; & 1. 1. C. fi aduerf. credit.
Ergo ,ius illud excipiendi non, dcbent impugnare,
ad CUlUS con[eruat~onenl [unt Inuenr~, arg.l. Iegat~, de.legat. 1. ':Ul acccdat annua qualibet prxtbttIone Illterrull1pl prx{criptiollcnl, quàd cen{eatur 5
. tacitè .f.léta ex ritulo prxcedenti, ad quelu ref~rtur
gloff. 111 1. 2.. C. de acquir. po{f. Banol. in 1. cùn1 [0 lus ,~. ,de v{ucap. Soc~n. ~o!y' l S.lib. 4 . .qui eùm
condltlOn~nl redel~ptlOnlS habeat) cen[etur qualib~t p,ra:fi:atlone tacIte repetita, interruptâque prx[cnpno, vt docet Couarruuias variar. re[o!ut. lib. 1.
cap. 9, nu. 8. Q.!!ibus ad di porefi libertatis fauor 6
& recur[us l'ei ad [uanl prünxuam naturam vt do~
aè M~~in ..in ,contraét. vrur. q. 17. &19.' nlultis
ad~uéhs ratlonlbus Lutetiano Senatu[conhl!to deC,ii~nl fui~c te~atur. S,ed, nunquid paétum redetnptltllUl1 ,ahoqui fundlanum impolitl'tl'um C '
l' \ fi ' 1
'
raClat"
lCet lt ~llter a iquos controucr{um, Vtdocet Tiraquell. tIt. du rRetraiEl,.0
lùna(1
Co 1 o-lof[ 14 n-u
6·~ · ' b
. . . 119.
~ 12.0. eum le~uentlbus:.tamenin hac nofira fpecie ..
c.uIn non p!ene de pr~n:o eo~traau emphyteutiea1~0 con.ll:alet" een[wt ln dubio Senatus ünpofititlum canonem, Vt Ieuiorem & Ininorcm, cap. ex
~~te ~e ce~fibus, cap. in ob{curis, vbiDiuus, de 7
Ieoul.lur: !tb. 6. ~ohn. in traél:. dev[ur. qu~.ll. 2.0.
nu. 2.12.. Idque ahas probauit Aquenlis nofier Sel,
.,
�-,-.,.
CI sel STE P HAN 1 .
10 . FRA N
.' 'pali eonfiitutlo ..
. d 'que ex punel
, 'onenl reliqua pra:natus t 577· proln e
.
ne, non nI'(j1 a, 1u0:1'0 al1tefa~
1 pl' [criptionis rauone
11.
d
ffeque reUln nu a .
nan a, po
ao redimere: enarrante
habita perpetUOrelu ex pa M " 8" ln InquiGlitem D. P. ~heilanp' 2.;'d ~~~ ~~r~'prQ dOlnino
C na n1e ra:u e.~
j'
tionum U l ' h b t cùm tale ius redimenel
dicebamus, ocu~ a. en <St m [ed ex Cola aétione
excep~ioni n011 en; conI~n u. '
competit. Bart. in d. 1. pIgnon.
A DDITIO.
,
.,
ffi hnem foUieitudinis dixit olim
Rxfcnptlonem e e ,
eret ro Cx<::ina Cicero.
P apud
R~clt:perator~s . CU~;! tioll~m dicit : nihil enim
Q3i prxfcnptlonem dlCl~ ,e p , Hinc Tertulliani
'd 11..
l ' d fi: prxfcriptio quam exceptto.
a lU11. • c
' . 'bus adl1er(us hxreticos,l
l'ber der
prxlcnptloru
r h ' eu,
non.ti l "
d fenfionibus aduenus a:retlcos.
de exceptlorubus, & e,
élum obliO'ationi appofiSal1è facultas redlmendl p~r pa h ve~ditor , tollitur
' s uoties voluent retra ere
,
tU~., totle <:I ,", .. ' d fi confi:itHfet titulum fu iffe vere em..
trhlgmta ~nn~~~~ canonem fundiarium, non puto rep
yte~t~can r.rUIne:
';' al'oqui
fi perpetuo effet
demptltlUm
1
d redimibilis;
{i
perpetuo forer dolni,nium 111 incerto ,quo vetant v ucapionum leges.
. l C
F. Fortlus
.
-
-- ----.
__._ _--_._---------DE CISIONES
.......
.
71
DECISIO )ÇVIII.
VtrHm
mulicri agenti 'tJtili 'tJendicatione debitum à
poffi.!fore oJferri queat.
Synopfis X V 1 II. Decifionis.
1
Res emptA expec/min aota-: 6 Res dotnlis innlienn/;i!is.
17
li, nnJit dQtalis.
lVltilier vtilem vindicntio2. Res em!tn ~x pecunitJ dota- nem veZ hypothecarinm "nli, in[uhJidùJm dotalis eJl. /;et ad rem conflquendnm.
; pominus puftrtur cuilihe{ 8 Creditor o./ferens pignus
au! cre dito ri aut poJfejfori. \ Jihi confirmat.
4 A/iud pro n/io inuito credi- /9 CreditQr potefl vti mariti
tori non Jolui/ur.
1 exceptione.
r Direélte & vti/ù néfionis! 10 rindictJtio vtilis hR/;et
1 e./fec7um hypotheçarite.
dijferenlia fo6/atn efl..
~~f:1 Ater(11nilias filix eux ,entum in dotem
cOllfiituerat , pro eaq ue q uantitate eùm
pl'x[enten1 n011 haberer pecunian1 ~ aliquot poft ann05 genero xdes dederat.
COllfiat inter omnes donlinium Inarito quxri.> cùn1
œfi:inlatx datx Gnt, 1. quoties, C. de iur. dot. nec
dici poterit dotalis , nUi in [ubfidium ~ 1. ex pecunia,
C. eod. putà, fi Inaritus foluendo 110n fit ,1. vxor
n1arito, vbi Barrol. fI: de donat. int. vir. &. VXOl".
Glolf. in 1. in l'ebus , ia prillcipio C. de il1r. dotium:
coque ca[u excuffione bonorum ritè f.lél:a)mulierem
Vtilem ad rem vindicationem habere : ol11nibus eft
in eonfeffo , d. 1. vxor matito. Ergo ~dibus in 110[ha
qU~~ione à rnarito diftraétis, reliqui[ql:le olnnibus
bçnls,) ~des foluro matrhnonio
mulier vindicabat:
- .. -
l
1..
�..
ANCISCI
STEPHANI
7~
FR
l
ro ua dOll1us fucrat
cnlptor pecullianl dota C1U, P q
. ' m l'llius
if
ffi ebat aut pletlU
)
in [o~utum C?l~Ce a ~ b~ e:e~ )~ris venditionis raboni viri atrn~~l?:r ~~~dicitl qndrull:ra debirum
tlone ..N~ga dat~at 11u'ulier fr.qui potior in pignJed
offern coten e , )'.
'1 ffi' ft de rci vinrxcisè coo-i relU rdhtucre:> . 0 CIO,.
d R .
P
§.,1. eo. ' el
dic iunétaD
1. ,Item Ilr. verbera tum ' .
liq~idem donlÎnns potior ell: in dO~llnŒ Jnol~b~t
3 ~lio creditorc, 1.
fi ventri, §. in bonl~, . e pn~ .
cred Bald. in 1. inrebus ,colum. i. 1~ verbo, prx:
.,
r. aIl'ud pro alio inultO 'c redlton
rogatlUan1: nan1 11
l
"
4 .non folu~tur, 1. ~. ff. il cert. petat. ll1U tO n1~nus
.velO
, d on11no
' , qUl" potentius ius habet,
pretlUnl
,..cl.'
•
, IC
, da
bl'tur
dlreé1x
a~LlonlS
pro
. Addebat , vtilis &.f
il
'
5 [ublatanl erre differentiam, .siufde.!Uque pote
& cffeétus dfe, vulgo L aB:io, ~. ,de negot. g~ .
Prœterea Ii détaIlS, ergo inahenablhs : at ex oblat~o, nc infcrretur alienatio contraI. Iulianl. Prxterea Intuentur prudelltes facultatell1 luarit,alem, non creditores, vt notatur in d.l. ex pecunll. Ergo non eft
recipiendus offerens, alioquinufquam,aut,Perra~'o
effet locus eautioni, qualn lex pro muherelnduxlt"
cùm oblatione debiti maritus dicatur dfe foluendo. Nec illud prxter~it:endun: dl: '. m~lie~em in
7 fpecie, d.l. in rebus , ID fine, vt11en1 vlndlCatlOnCnl
habere adip[an1 rem con[equendam, ~.l. vxor marito: hypotheeariam vero, ad rem. o?hgata?1,Bald.
ibi) in fin. colum. 1. QtOl110do 19ltur ben potefi"
vt pro re, qux ad nlulierenl [peaat, detur pe~unia?
vt doétètradidit Negu[ant. in traétat. de pIgnor.
tertio membro 5. partis) nu 2,8. Cuius [ententiatn
alià,
,
a%s
DE C 1 S ION ES.
7J
aliàs probauit Senatus no~er ,mc,PrxGde, .referente
D. P. Cheilano. Contranam vero fcntenttam nonnulli xquioren1 dicebant , CÙ1l1 creditor ofterens 1
conhrn1et pignus fibi & creditUln, & mulier dotenl
con[equatur) vt vtrique hoc Inodo fuecur[um lit :
co rnaXi111e quod ea plenuln non ha-beat dominiUlll
de iure conl1uuni, [ed fpcciJ.lc, & in hlbfidium :
qu~ caufa fubfidiarij dOlninij edrat oblatione , vt
in {in1ili re[podit Bald.in Aut. contra rogatus , C. ad
Trcb. de h~rede grauato,quidqllid [upererit ex hzreditatc rei1ituere : naln fi vItra quartam alienet,
replebitur de ha:redis fubflantia; qua deficiente qui
conuenitur tertius poffe!for ,pretil1rn offerel1~ libe ra{ur, non vt minorlit iuris antiqui correttio, vt
Negufan. fupradiéto 10eo cen(et:> [cd quod irregulare & non plenum d0111iniutn fideieon1mi{farius
habeat, vt doétè Bald. in d. Allthent. contra rocrab
tus, nu. 4. fcriptUln rcliquit : quem [equitur ibi
Cotneus. Addebant poffe emptorem, quod cre di- 9
tor lit mariti:> debitoris fui vti exeeptione, 1. final.
~. de non nunl. pee. At polfet n1aritus pr'oculdu~10 offelTe pecunianl vxori fu~, 1. plerUlnque., ff. de
lur. dot. d. 1. ex pecunia : idem igitur poterit &
elnptor, Bald. in Auth. quod locum, nu. 8. de collat. cù~ vtilis ~lla vi~d~ca~io effeétttm habeat hypot?ecanx, ab eaque nibl1 dlfferat quoad dotis rdhtut1one~: ego vero in{labam vtramque vindicationelU [clhcet & hypothecariam tnulicri d3.rÏ ad dotis
r.eltitutionem, in d.l. inrebus, & lie illa effeétunl
~onhabet hypothecariœ. Pofl:eriorenlhanc [enten--,.
~lam feq~untur plures emunéta=
narii authores : la-...
- .
K
�1~
FRANCISC! STEPHANI .
[on in!. traditionibus, C. de paél:. nu. 1. 1. SocIn.
con. 1.1.4. lib. 1.. Molin. in confu~tud. Parili~nf. §. 1.
gloŒ. 5. nu. 81 .. Couarr. frailicar. qu~{hon. cap.
2.8. nu. 8. qUi/bus fe fubfc~Ipfera.t ~. d~ la .Cefede
relatar, dicebatque a nobIs tradlta ln vlndicJ.tlone
direél:a princip aliter , non vtili .10cu~11 haberc, legémque Iulian1 de fundo dotaIt vere ~ non fubqdiariè elfe interpretandan1 : locum vero elfe h~l1c
vtili aéhoni, li nullus offerat, vel quoad prxIauonem & alios effeél:us. Ergo in tanta contentione
noftrorum pares fuere Cententix , & re mi{f~ .ad PriD1am Cla{fem, more noftro, die 1. 3. MaruJ 1 581..
tandem pridie Kalend. April. [edente Prin1ario Prx{ide) fecundum poffefforem pro oblatione pronuntiatum dl:.
~DD
1 TIO.
N Empè
quia mulieri abundè fatisfaétum erat, cui dos
in peculliam cauta cOllftituta erat,& pccuniam recipiendo, dotemconftitutam verè recipiebat: nec vllum
periculum amiiIionis dotis, aut legis Iuliz pra:rogatiua,
c~ nulla dotis alienatio. Sanè debitorem maritum priùs
di[cuti oportuit, Nouella 4. cap.l.. quinetiam vero domino non potcll fieri ceffio pignoris, 1. 45. de regul. iur. &
ornnis poffeffor iullus po't ell creditori pecuniam Coluere,
fleuti huie rnulieri quz verè creditrix eft) non autem domina) Vt Villdicare poille.
F. Fortitu
[c.
DECISIONES.
75
•
D E C 1S 10 XIX.
De teflamento pefois grajJantis tempore fat/o . .
Synopfis XIX. Decifionis.
peflis Umpore Deus "dlam' 3
homini/""s indicit.
1
2. SententÎ.ev/tri.eDoEforum de' 4
teJhlmentis tempore peJlis. ~
1
Pejlis tempore d/ttur folfo.
r~s ddinquendi "nfo-.
Aquilett tejl/t;t'fJentllm
jfis tempore.
.
On abs te Bartol. in 1. 1. ff: dè bonolum
po{f. ex tefian1ento u-ül. legenl deliderat,
qux circa teftamenta difi10nat qux araCtânte pefie fiul1t, quo ten1pore Nu 111en haben~il1- 1
fen(um mortales, fulgure diuinoque iaétati bello;
propter incerta hac in re Interpretun1 fiudia: innun1eri fiquidem cenfent nullam rcmiffam effe iuris
[01elnnitaten1) proindeque nullull1 ~(fe tefiamel1tum, velli Vl1US ex feptem tefiibus abfit. Angel. in 2..
L connciuntur, §. codicilli, de iure codicill. tradidit, quem fèquui1tur Cafie Alexand. Aretin. Fulgo~ ~orn. i~11. fin. Cod. de telhunent. q uos refert
Boenus declf. 2.2.8. nu. 10. & horum [ententialu
COmlTIUnen1 tefiatur Socin. con. 85. vol. 4. n1etu
fallitatuln) qua: facilitls ten1pore pefiis con1mittunt~rJcùm fatius fit ha:r~des le~itin10s admi~i 'luàm 3
plxtextu tefian1entoru falCanJs anC"un peccadi dare"
quos omnes (ecutUl:l fuiffe Senatum Neapolita~um tefiatur D.e AfHlét. ~ec. 2. 5. cui [e [ubfcripCer unt. non ~au~l e~ nofi:ns D D. quos congerit &
eferc Gabnelhus lIb.4. COlum. opinion. titulo d~
K :,
•
pf.J.
�7'
FRANCIseI .STEPHANI
tefiatllentis, cond. 8. poft Rlpam traéta~. de pe~e,
~ tit.de priuilegijs, vIt. vol. Q!,1i amnes Aquile~ exen1..
plum laudant, qux ~l'lln. peftis contagio afficereturJ
in viam publicanl, cum 111 :rdes ruas accedere tefies
1. fin. Cod. de
noUent, deduéta dl:. ,Alexand. in.d..
tdl:ament. Ali; vero non pauct pntnxque nota:
Interpretes, quingue ~lfficere teftes autu.mant,
quorull1 rrinceps Bald. ln. d. 1. fin. quenl SalIc: AIberic. alüque non paUCl [equ~ntur :1 quos refert
Gabriellius [up,radiéto loco ~ Panf. con .. 32.. per t?t.
volutn. 2.. in ean1que rem vldetur re[cr~ptum Dl~
detiani, in 1. caCus, Cod. de tefram. vbl propter tl~
morem contagionis qux tefies deterret, aliquid de
iure rdaxatun1 dt, non pror[us teframentorUn1 [0lelunitas perempta. Hanc [ententiam vt xquiorem
& hUlnaniorem n1ulti a{ferunt; n1lximè IaCon, in d.
1. fin. qui non aliter iudicaturUln ipecie occurrente
ingenüè proh.tetur. Hos ita non pauci co?ciliant,
quos r~fert Gabriellius d.l. nu. 2.. vt prior iententia
[ub leuiac n10dica pefie procedat pofierior fxuiente
atrociter : (ecundu111 qux Senatus Burdegalenfts
iudicauit, teLle Boërio decif. 2.2.8. nu. 1 I. Nec defunt qui non niG duos deGderant ninüa fa!uiente
pdte ; inter quos Alexand. fibi conn'ariu5, in l.
fcriniarios,Cod. de tefiament.nlilit. Ponus de tefiall1ent. milit. Q10rum vt improb;ttüL [ententia, ita
tefiall1entun1 coram duohus td1:ibus faétum dira
graffante pefre Aquis-Sextijs menCe Nouelnb. 15 81 •
irritum pronuntiauit Senatus:1 referente D .de la Cepede, 2.8. Maij 15 82.. me Prxlide) licèt Boërius d.
decif. 2.1..S. nu: I l . circa fille1l.?. Guid. Pap. dec~Ç
DE CIS ION ES.
71
543. Sellatum Burdegalenfeln & Gratiallopolita_
num dicant,cornprobaffe teftamentainterris Imperij ) nitniaC"Cuiente pe{1:e, àparrochiano coram Curato & duobus tefribus faéta, iuxta capitulum cùnl
elfes:1 ext. de tdtament. ~orum ego [ententiam Vt
hUOlanioren1 & xquiorenl probarenl) modô tefies
frugi elfent ~ 0111nique maiores exceptione. Sententia verà Alex3.nd. in d.l. fcriniarios,& Barhatix con.
7. vol. 4· ad eos perrinet qui reipub. tutandx, morbidi[que [eruiendis, in ciuitate l11orantur:1 quibu~
p~rmiffilln dt coram duo bus tefiibus tdlari, vt Rip ~t.
d. 1. tradidit, nu. 14. & 15. arg.l. vnica: de bonor.
pof[ ex tefi. nlilit. à quo in iudicio non di[cederelu .
ADDITIO.
H dicit,
Alenus adPifonemdeTheriaca, peil:ilentcm lUellt
quaeotempore, hoc dl: anno f8o. Aquenfc$
1
ci~es infcfrabantuf, quorum· pars maior fui, quxque ipfe
mlferrima vidi, velutifuriamquandam ab aëris putredine
-exortam per infpirationes ülfluentem, non vnum aut alterum 110minem, (cd plures quo que ciuitates depafcentem,vafrantcm,ac depopulantem.Cuil1s naturales Philofophi naturales caufas adferullt ) ve Hcraclidcs POlltÏcUS
lib.de Allegorijs Homeri,[ed verè flagellum Deiefr,quod
Iitè animaduertic initio ampliffiml1s Prxfes, & vnum ex
~ribus , q u~ funt apud Ezechiel cap. 6. & 7. ~od & non
19noral1erunt Ethnici. Hinc facrificia qux LeéHflernia
app.ellantur à Liuio & D. Auguil:ino lib. 3. de ciuirate
Delcap. 12•. & Homerus lib. I. Iliados pefrem in vltionem raptx Chryfeidis per cafrra Gr~corl1m immHfam
tradit. PIura de ea re, nifi anllotarionis terminum excurrCre1? Cxtera qux ad te{lamenta eo rempore confefra
pertment , vide glo1fam reCentem Gothofredi in d. l.
~afus.
F.
F~rtiNs 1 C.
�i3
FRANCIscr STEPHANI
-------------------_..-DECISIO XX.
• An de Jruaibus legitim.e debeantur laudimia.
Synopfis X X. Deciiionis.
EmphJteutilnonUn!tltrdo-llo L~gitiml1t rts tjl vniuer·
minium fo!uer~.
faItS.
.
%. FruEfus !egitimlt J die mor-III ~r~fltt.s fnctlttJt !arum tetis dehentur.
j gtttmlt.
..
3 LA-llClimiorum immltnit~s 12. Dote .(olut~ iJélto de dote
damnofa dominis dire[fts. compettt p~o fr~[fJhus.
-4 Ratio (adem legitim,,, 6-' I3 Dos cft qutd 'Unluerf4Ie.
[n/-é!tm-m eJfe dehet.
11 4 ~~//-a.US augment/lm pra5 LA-udimium non de"et/~rex, prte dlcuntur.
legitim;r,.
15 LRudimium de~etur ~e
6 Alienafio pro legitim;r, 111 [ruai/Jles & afji~tSve~dtt(J
nuef!aria.
, fie,1'Jdo,CHm fruélthus pe'der~7 Ftmdo dato Itftimato in dO-1 ti/'us) & domo cum affixt:.
lem qu;r,ndo depcatur IllH- 16 Fi!ij nu!!um folulmt l/fudtdimium.
Il miUr11.
8 Refolutio contraE!us non im- 17 Fruélus legitimlf non depedit dominij trajlationem.\ hentur-p rop ter moram, fld
9' Dehitore intrn anmem ex
ex lege.
•jlatuto retrahente de/leturl18 Supplement; [rué/us à die
ah initia 1;r,lIdimùem.
morlis achentur.
'1
1
Vidam fundum pro legitima & fi. uétibus
dedit in [olutun1 fi-atri. Erat fundus ille
~~~ in territorio de Figanieres: eiu[dem ter~
ritorij loci domina fruétuum lauditnium
libi deberî apud Proprettorem Dracen[clTI conten..
debat, cùm fruétus ex mora debeantur , qUet vt
cuique nociua efi:, ita hxredi ad laudimij imlTIUnitatem proflcerenon debet. ~auis enim nouus em-:
DECISIONES.
7?
phyteuta lauditniu~l nece{fe habea~ per[oluere domino, iuxta glof[ ln 1. final. C. de lure emphyteut.
tamen hxres fratriindemnitatelTI prxftare teneretur,
illique in con[equentiam, dilatio effet compendio :
nec nOUU1TI efi: alian1 elfe rationelTI fruéluum & le ..
gitim~ ~ cùnl hxc in boni~ h.abita ratione n10nis
patris , fruél:us prx[entis temporis [oluantur , vt
[~piùs Sen:ltus Aquenlis.ccn(.uit. Pr~terea imtnunitas illa laudinlij circa legitin1aln recepta odio{a dl:,
direéh[ql1e dOlninis danlno[a admodum, proinde
firiaè interpretanda, neque ad fi-uél:us protrahcnda, 1. fin. §. fin. vbi Bartol. ft de eo quod certo 10c.
licèt aliàs accdIio naturaln fui principalis induat :
cap. accefforiun1, de regul. iur. in 6. His rationibus Proprettor pro diéta domina pronuntiauerat.
Rcus prouocat ad Senatu~11 , & de fruél:ibus legitin1:!: nullum deberi Iaudin1iuln inclan1at, CÙIU ~a
den1 ratio legitün~ & fruétuutn e{fe debeat : at con,fiat ex Legitima non deberi laudimiulTI; tùn1 quàd
ex cauC1 necelfaria fiat tranllatio, vt notatur per
BarroI. & alios in 1. & ideo, de condiét. indebiti.
Auffrer. in qUetft. 75. qua:: neceŒtas in fruél:ibus
quoquelegitit:n~ ver[atur, Auth. nouiŒma, C. de
inoff. teft. Tùm quod in nouan1 per[onanl fundus
non tran[eat , qui 111agis continua re don1inil1111
qu~nl denuà [u~cedere dicitur , vulgo leg. in ftlis,
vbl Angel. de !tb. & poft. quod talnen videlicct
tranllationen1 in extraneum ad laudin1ij exaébonen; noftri de~derant, in 1. 1... C. de iur. emphit.
Ideoqu~ tradltu111 efl: poft Speculatorenl in §.
nuuc ahqua J nu. 24. de locat. fi fundus à patre de-:
,
2..
3
45
6
-
f
J
.~
�So
FRANCISe! STEPHANI
1 tur iLl dotelu x!l:itnatus, e~ x!l:imatione qux fadat
elnptiollem, laudünimn domino deberi, cùln in
Inaritum dominium tran[eat, 1. plerumque, ff. de
iur. dot.l. quoties, C. eodenl: [ecùs ~ inx!l:im,a~us
detur aut a:1timatione ea qu~ non facllt Ven~1t10nem '~ut emptioneln: licèt 1a[on in 1. fin. C. de iur. ,
emphyceutiCO, nu, 49. indHl:inél:è non dehel~i ce~
[cat. Qlt~ opinio à noftris non eft prohata, qUI~quld
Molin. cOl1lmini[catur in 2.. parte con[uetudlnuln
1 PariL §. 5~' nu. 41. Neceniln rc[olutio contraétus
dOluini; trani1ationenl inlpedit qua: ex puro conrraél:ufit, vt in paél:o addiaionis in diem & tegis
cOlnmifforix videre eft; nec XqUU111 effet laudinlium
dfe in pendenti, donec conil:aret, an ager, an eius
~fi:imatio debeatur mulieri ; vt in lÎlnili euincit Tiraquell. de retraét. conuent. §. 6. gloif. 2... nu. 20.
iunéUs his qux ip[e tradit eod. tit. §. 1. gloff. 7. nu.
, 14. & 15. Sed.&no!l:er Senatus [olemni & purpurato [enatu[con[ulto cen[uit in fpecie no!l:r~ legis
municipalis, qua perm~ttitur debitori l'enl à creditore captam intra annu-reditnere, laudinliuln deberi, licèt ip[a Iege fiat re[olutio) 17. Marti; ann. 1570.
Hxc obiter. Ergo legitÏ\11.x non1ine emphyteuticarij fl~di faéta tranflatio domino nullum qUa!rlt
laudimiunl ,quod & ad fruétus trahi dehet, q ni
10 cùnl ~ccedant rei v~ili~ifa1i vt eH: ~ legitima ,
I l Bald. ln 1. non dl: amblguünl, f[ fainil. erci[cund. rem augent) eiu[que pars dicuntuf, 1. iten1
veniunt ) §. fruaus, ff. de petit. ha:red. eadem erO'o
ratio habebiturvtriufqu'e , ne eademres diuer[o i~'e
!=en(eatur,1. eum quia:des, ft de vfuc.ap. idebque
in!.
D E CI S ION E S.
SI
in 1. fi nlarito, §. fin. ff. [olut. nlatrÎlnon~ traditum
dl [oluta dote, ad fi-uétus aétionem de dote conl- Il.
petere,~ cùnl dos fruéhb. augeatur,&litquid vniuer- 13
fale:infertquehinc B3.rtol. ind.§.fin.ea qux de dote
dic~1l1tur~& de.fi-uél:ibus quoque dici, ad quos priuilegla doubus ln'ogata pertinent. Bart. Socin. con.
93. nu. 14. vol. 1. videturquein eanl rem tex tus in!.
affiduis, C. qui potiores, ibi, hxc autem ad dotenl
tantùnl , & ibi g~o{f. in verbo, & eius augmentum,
qUa! alle.gat §. ahu~) de ~qualit. dotis, col. 7. Augmentum auteln lnterpretot additamentum non
tantù~, [e~ & acceffionem fruClus , vt dt Gngularis
glofI: .111 1. euapl) C. de iur. dot. in verbo;) additafl;enn. Ex qualegeid elicitur, non ad dotem tantu~ ".[ed ad fruétus & acceffiones garl aétionem.
~lnc.lnfèrt.Bald .. nu. 4. ihi ) ftatutulll in principali
v~d~nre~eUtumln augtnento'quod maxif\1è in iudIClo vllluer[ali l'eceptum dl:. Roman~ con. 4 60 •
nu. 4· ~, 5· qu,o fruétus proprit augmentum dicuntur.. Boer. declf..1.1. 9 . BurdegalenG [enatu{con{ultoi i
decl[um tefiatur,doll10 vendita velfundo
4...
d 'b c. .Ll. b
CUln pen.enu us rru~d us,deh~xj.s laudüllium debe- .'~ ~, . \.
n,Ccquod
1. cxtera,.
§ ho c Sena- 1 5
nfi 1pars lint l'ei venditx
"
~u co u tum, & §. [~d li parauerit, vbi Alberic. de
pendentes ff.de rei vindl'c'1t
filegat.1l.l.fruétus
' r..
Î.;)
.\0. Id' vero
'lngu an. relponlo
confirnlatur ,.
1 fil1 · ft. de ·r eqUl-.
b'
ren d. reIS, v 1 pro[criptis ab{entis bon'IS, li'
1 Intra anllum reueœatur,
·
.
T" eadem recuperat ) quod ex Interretatlone ralanllnlp ad [rué\: ill
P
cept
h'
.
us 0 anno per.ft oSli~rotra !tur:' & in Lfin. fi'ument~ vrhis Con-:
ante b. 11 •
Cod
. pœna dupli'ln eUIU confrituta
0
o
L
•
''''='
�8:.'
FRA N CI sel STE P HAN ~
~
qui pecunian1 ddHnata1l1 elnptioni frumen.t1 Con ..
fralltino olitani auocal1erat. Ad lucrum euan1 pep. et , Il"cèt illud extra rem lit, & fi·uétus
ex
. perrIn
cunlX
"
i {a re procedant, 1. v[ura, de verbe ligll1ficat. Faàunt notata per Ioannetn Al~drxam in reg.ac~effo.
d ereg'ul. I·ur. in 6' .
& ln l. fi conuenent
18.
nmn,
.
§. 1. if. de pigno ~éHo. v{ufruétus .qul p~fl:ea .~ccedit pignori erit, ltcet nuda propnetas plg~or"~ ~ata
fit. Nec ohilat quod (upra diccbamus, laUdl~1J I~l
tnunitatem odio{aln; potiùs enin1 dus e~aého Odl~
[a effet, contraque ius naturale ',. qU? hbera on:111a
prxdia dicuntur , 1. al~i~ls ,C. d~ 1e~ult. & aqua. Sed
( 6 & filij nullum pro lcglt1ma lau~l~nlu"l? (ol~unt, non
dn1 iure iminunitatis aut pnuI1egIJ, qua111 quod
continuare Inao-is quàln de nouo quxrere bOnOrU111
paternorum d~11iniun1 dicatur ~ d. 1. Î1~ (uis, quo
c:.t[ures fauorabilis dicitur ,1. qUI exceptlone) fI'. de
condiét. indeb. glo{f. in cap. pafl:oralis, in verbe
quaG, ext. de decin1. Nec offendebamur ~o quod
17 mirUln in l110dum videbatur cau{am aétons fouere,
~1" 7' videlicet legitimx fl'uétus ex Inora deberi : nec eniu1
~~,. verUln efl:legitimam eiu[quefi-uétus proptern10ranl
/
deheri, cùm lex legitimx fruétus filio deférat) 1. Pa..
pinianus. ;. vnde fi parens, de inoff. ff. idque exenlplo [upplementi J in quo non niG poft petitionell1
1110ra dicitur ab hxrede contrahi, gloff. communi~
ter approblta Jin 1. fcimus, in verb. ip[o iure , C. de
inoffic. cuius tan1en fruétus à die mortis prxfiandos
'18 Senatus nofter [xpè iudicauit: qu~d fusè docet Rip.
. in!. in quartam , ad 1. Falcid. ergo placuit de fruétibus legitim~ non ?1agis l_~u~imiulll quàm de legi-
D E C 1SION ES.
g3
thna deberi, die 3. April. anno 15 82... litis enarratOre O. Chriilophoro à Forefta Barone TrirenG,
U1e Pradide.
i
ADDITIO.
Audimia nèque pro legitima, neque pro re 10 dotem
J conitituta mulieri debentur, non alia ratione quàm
quod in prima inuefritllrx appellatione contineantur.
Non ergo cen[ctur alienatio aut dominijin alienas mal1US
trantlatio: & debenturtantum ex vera venditiolle, qua:
conftat ex pretio ~non autem ex alijs alienationibus qua:
Verè'11011 facÎunt venditionem. ~are merito qltxutum
an dcbealltur ex permutatione , ex donationc, legato,
re feudali, &trall[aéHone: in quibus qu:dl:ionibus Molin. ad llau[eam in con[uetud. Pariuen[. §. 1.1.. & ' Chopi-.
nus de legib. Andium.
F. Fortills 1 C .
1
ca
-----------_._.---------------
,
DECISIO XXI.
De fil& induftria & negotiatione , "Viuo parente, de /Ïl4
;ecunia exhihita. eAn il/ius fit al/qua hahend~
ratio J in comput4tÎone legitim~ àfratrih~s
•
petltte~
r''''1
Syllopfis X X I. De€ifioni~
Blfres çeJtnao nomiffA pro',
jolu/ione ügiti11l~ an li6e-1
rftur.
,
2. cefs~o" aE1ionum ti6erat.
7
3 L~gztlmI}Jebe/lJr(x n~mi"l
m6us.
8.
4- Httrts flAtuto potej} legiti-'
mlJ~ Joluere., Rut in /zonis,' 9
'j[
R~pletio legitim~ fieri J('6et ex fo6jlantia & cor/o ..
ri6us htereaitarij!.
Lucrum ex pecunia patrisil" jilio eftproftéNtium.
Filius/ami/jas Unetur ope..
fari patrie
Indujfria fi/# ~egotÎlmtjs
, IINJ~n PUllntll,
1 unfetllr If,du-entitiA..
J N~mJnlf fion font immo6ililJ. 1 g LNçn1fœnoris cft ignllIlHm'.
L
li
�8:.'
FRA N CI sel STE P HAN ~
~
qui pecunian1 ddHnata1l1 elnptioni frumen.t1 Con ..
fralltino olitani auocal1erat. Ad lucrum euan1 pep. et , Il"cèt illud extra rem lit, & fi·uétus
ex
. perrIn
cunlX
"
i {a re procedant, 1. v[ura, de verbe ligll1ficat. Faàunt notata per Ioannetn Al~drxam in reg.ac~effo.
d ereg'ul. I·ur. in 6' .
& ln l. fi conuenent
18.
nmn,
.
§. 1. if. de pigno ~éHo. v{ufruétus .qul p~fl:ea .~ccedit pignori erit, ltcet nuda propnetas plg~or"~ ~ata
fit. Nec ohilat quod (upra diccbamus, laUdl~1J I~l
tnunitatem odio{aln; potiùs enin1 dus e~aého Odl~
[a effet, contraque ius naturale ',. qU? hbera on:111a
prxdia dicuntur , 1. al~i~ls ,C. d~ 1e~ult. & aqua. Sed
( 6 & filij nullum pro lcglt1ma lau~l~nlu"l? (ol~unt, non
dn1 iure iminunitatis aut pnuI1egIJ, qua111 quod
continuare Inao-is quàln de nouo quxrere bOnOrU111
paternorum d~11iniun1 dicatur ~ d. 1. Î1~ (uis, quo
c:.t[ures fauorabilis dicitur ,1. qUI exceptlone) fI'. de
condiét. indeb. glo{f. in cap. pafl:oralis, in verbe
quaG, ext. de decin1. Nec offendebamur ~o quod
17 mirUln in l110dum videbatur cau{am aétons fouere,
~1" 7' videlicet legitimx fl'uétus ex Inora deberi : nec eniu1
~~,. verUln efl:legitimam eiu[quefi-uétus proptern10ranl
/
deheri, cùm lex legitimx fruétus filio deférat) 1. Pa..
pinianus. ;. vnde fi parens, de inoff. ff. idque exenlplo [upplementi J in quo non niG poft petitionell1
1110ra dicitur ab hxrede contrahi, gloff. communi~
ter approblta Jin 1. fcimus, in verb. ip[o iure , C. de
inoffic. cuius tan1en fruétus à die mortis prxfiandos
'18 Senatus nofter [xpè iudicauit: qu~d fusè docet Rip.
. in!. in quartam , ad 1. Falcid. ergo placuit de fruétibus legitim~ non ?1agis l_~u~imiulll quàm de legi-
D E C 1SION ES.
g3
thna deberi, die 3. April. anno 15 82... litis enarratOre O. Chriilophoro à Forefta Barone TrirenG,
U1e Pradide.
i
ADDITIO.
Audimia nèque pro legitima, neque pro re 10 dotem
J conitituta mulieri debentur, non alia ratione quàm
quod in prima inuefritllrx appellatione contineantur.
Non ergo cen[ctur alienatio aut dominijin alienas mal1US
trantlatio: & debenturtantum ex vera venditiolle, qua:
conftat ex pretio ~non autem ex alijs alienationibus qua:
Verè'11011 facÎunt venditionem. ~are merito qltxutum
an dcbealltur ex permutatione , ex donationc, legato,
re feudali, &trall[aéHone: in quibus qu:dl:ionibus Molin. ad llau[eam in con[uetud. Pariuen[. §. 1.1.. & ' Chopi-.
nus de legib. Andium.
F. Fortills 1 C .
1
ca
-----------_._.---------------
,
DECISIO XXI.
De fil& induftria & negotiatione , "Viuo parente, de /Ïl4
;ecunia exhihita. eAn il/ius fit al/qua hahend~
ratio J in comput4tÎone legitim~ àfratrih~s
•
petltte~
r''''1
Syllopfis X X I. De€ifioni~
Blfres çeJtnao nomiffA pro',
jolu/ione ügiti11l~ an li6e-1
rftur.
,
2. cefs~o" aE1ionum ti6erat.
7
3 L~gztlmI}Jebe/lJr(x n~mi"l
m6us.
8.
4- Httrts flAtuto potej} legiti-'
mlJ~ Joluere., Rut in /zonis,' 9
'j[
R~pletio legitim~ fieri J('6et ex fo6jlantia & cor/o ..
ri6us htereaitarij!.
Lucrum ex pecunia patrisil" jilio eftproftéNtium.
Filius/ami/jas Unetur ope..
fari patrie
Indujfria fi/# ~egotÎlmtjs
, IINJ~n PUllntll,
1 unfetllr If,du-entitiA..
J N~mJnlf fion font immo6ililJ. 1 g LNçn1fœnoris cft ignllIlHm'.
L
li
�,
FRANCISe! STEPH~~I
-4,
, , - ' 1 ln t'ne nlfToltlfre.
1 1 1IIJIIJ1r1~ INçrllm J» nYfI t.:)
,
s'
.
J"
.fI.
tTto IuatUS IJ>'
IndHfl.ri~ oHnndo
d'J·
11 hll-/
1A
.,.
EmeflS
,
_ 85
1i.oxalibus) C. & eum de fubftanua Zk corporibus 6
hçreditarijs repletio fieri debeat. Ergo & de aéHo_
llibus quç [unt in hçreditate ,1. [cirous , §. repletio_
t}em, C. de inoffic. Addebam exaéta beneficio ceCtionis pecunia, folut6que in nUl:nmis per hçredem
legitimç rdiduo:> vniformem elfe folutionem. Secunda àllbitatio longè Inaior propter 110ftrorum
diuetIas opinion es : nec enün defunt qui filij diligenti~ lut indu{hi~ nullam rationem habendanl
cen[ent, li de pecunijs paternis negotiatus fit:> lucrûmque omne cenCeri profettitium:> 1. certum ~ C.
fa.mil. erci[c. S. fancitum:> per qua~ perfonas nob. 7
.-Lcquir: apu~ Iu~inian. 1. ,ex r~, ff. de vfufr. Speeulator tlt. de ludlC. nu. 14.1. fi Ita, ~. fin. de v[u & habit. Filius enim tenetur patri operari.Angel. con. 8 5. S
nu. 2.. & 3. idque videtur innuere glolf. in 1. cùm
~porte~ , in ,verb. ex dus fi.lbfiantia) de bon. qua:
lIb. Salicet.lll d.l. certum, nu. 4. Banol. vero in 1. 1 .
§. nec Ca{l:ren~e,)de collat. bonolum. COlltrà, qu~
~tum ex pecunla paterna, vt profeéHtium'patri qu~fi autunlat, excepto quod filij laboribus & indulhix
concedendum dt Id enim cen[etur aduentitiun1
§ .. lieut "per quas per[onas, fruétuumque tenus pa~ 9
tn qu~ntur, ne ..lugea! filius, dùm proprio labore
quaditUln ab ~hJs p0!Ederi illtuetur, 1. cÙln oport~t, C. de ~onls .qux hberis. Lahore & indu{tria diC;nlUS! ~~I~ e~ln1,G nllll~s aut minimus labor, nuIlaque penitus a fiho exhlbeatur indufiria? putà fi
paternanl pec~nian1 apud argentariU111 fœn~ris
c~ur.1.,d~po[uent; fœnotis autem lucrum icrnauum IG
ait Plullus Ho
' . calu
r 'II d
b
~
.
c enlln
l ,LI , amne ad patre,nl -:
•
AluttllS !(CllmA,
.
unflturfo.o nomt~e emerl'.
5 Frnur qUI negotllttur cen,
l folur foo n,mme neg'.
, JI. limA, qui n(tfo,13 PUUfUA
.:)
"
, tin/Nr ,Ir~fomttur [lib no- fI",rt.
1:'
L
flm
/1
,.:.v
rnlto.
1
Irca [upplctnentUll1 legitim~, de qu~ ~ge":
batur, de duo bus potüIinlu~ dublt~a:
tur. Primùm , an de nomin1l1us prxclsc
1.
legitima pndtari debe~t ab h~r:de, ft pa:, ratus a61:iones cedere pro port1one\deb1t~, Et pl~..
cuit h~redeln cduone liberari: vulgo fiqUldeln dlci Colet acl:ionum ceffione quem liberari, &: eo [010 tcn:ri quod aétiones & non1ina lint in h~re
ditate, L' quod debere, if. de pecul. 1. quod fi in
dien1, §. lulianus, de petit. hxredit. C:a~et. cot~.
1 0 9. nu . 7. & 8. Corn. con. 148 . vol. 4· lbl, Inagls
3' autem inclino , &c. At hxres 110minu11:1 ,çcian11egi, timam debet, eo [010 quod per aétionelu ip[a no- ,
n1ina habere videatur,l. qui attionem) ff. de acquir.
rer. domino Hcet quidan1 ex DOlninis dubitarent~
~ quod lege non:ra n1unicipali poffit hçres i~ bon!s aut
pecunia legitin1alu perfoluere.Ergo fi veht aa!ùn~s
cedere, bona transferat neceffe dt, he partlll1 ln
atHonibus Gue bonis, partim in pecunia legiti111anl
s perfoluat. At ego inftabaln ) legem noftram de in1n10bilibus loqui) in quorunl nU111erO n0111ina non
Cunt , & tertio.tl1 quandaln conftituunt Cpecieln,
1. à Dino Pio) §. 1. de reiudic. eaque interpretatione
d011.andanl , quç ulil1ùs l"dat ius C0111mUnel l. 1.' de
ut
'~
....
Di E ~ 1:SION ES.
~
L
3'
�FRA N C 1sel STE P HAN l
.,
pertinebit. laCon in 1. illud, 11~. 7. Cod. de col~a~
eoque pertinetiglolf. in d.l. ~U1~ oportet, & dta.
86
§. [ancitum, perpendendo dla~On~n1 ( ex } qUa!
cau[amünmediatam denotat, vldelicet lucrum ex:
re paterna, n011 ind~i1.rja~. Et Çan:è q~antul? indu(hia: tribuatul', ni1ill ceru tradt potefi. SOCln. con.
I I 19%.. nu. I. vere quantum auteln, vol. %.. $ed to~
tum Iudicis arbitrio committitur , conliderata pecu.nia! paterna! quantitate, & filij indufiria. R0111an.
Bald. in AutH. ex teframento, nu. J' 3· Qgod vero
communiter pafi: Barrol. ÈvxÀc:t'TEI dünidium lucri
. indufi:ria! tribuere [oIent > Be ditnidiuln peeuniœ)
arg. 1. cùm duo bus, §. fi in coëunda., if. pro [oc.
1. I. vbiBartol. poll: gloifatn, C. pro fodo , alijque
non pauci, quos refert & [equitur Molin: üft{aétat.
veut. nu. 5Q 4. locum habet in dubio, vbi certo ex ...
plorari fili; non potefi:indufiria. Dec. in d~ 1. illud,
nu. I l . vbi Ia[on nu. 7. vere [ed tu confidera. Cra...
uet. con. 165. nu. I. Id vero tùn1 procedere, quidam ex DOmillis opinabantur, cùn1 pecuniam dedit pater filio ad negotiandum, qua in fpecie flofhi
Ioquuntur; longè aliud, fi filius acceptam dam dI
patre peeuniam Cuo namine negotiatur. Ego vero
Il. etiam in hac Cpecie indufi:ri", habendanl effe rationem dicebam, Cllm (emper caufa fub{it indufrri~:
Vt doaè & fingulariter Banol. Socin. con. 9%.: nu.
17. & 18.lib. 1. tradit, quem[equitur Decius in d.
l.illud~ nU',lo. inhn. ~od v~ro [uJr~ ex Cententia
Banait d~eebalnus.> Roman. tumrintum procedere
. faifo cenCet,in d.Auth.ex teftaltrento, cunl commu.
..~i nomine>patris videlicet) ~ [uo) negotiatur) non
D ECISI ON ES.
i1
~ {i~pliciter cùm paterno nomine videatul' negotlan, l. poft n10rtcm, §. 1. & 1. fin. ff. quando ex
faa. tutor. vel curat. nam qui ex aliena peeunia ali- 1 )
quid agit, ccn[etur in dubio proprio nonline) non
alieno fàcerc, 1. & magis ,fI: defolut. vt & quis di.:.
dtur rem comparare proprionollune, licèt ex alie- 14
na peeunia en1at, 1. li vt proponis, 1. fi ex pecunia,
C. de rei vindie. Et li alter ex fratribus de pecunia 1 5
comtnulli negotiet~r , proprio nOlnine id faeere
intelligitur, Bart. in 1. Titirtm & M~uiuln, §. altero
de adminilt. tutor. Diél:a!vero lcges poft: mortem,&
fin. , d~ adn1inifiratore neeeifari6 , non voluntario,
vt dl: filius, intelligenda! [unt,qui non fabriles operas, [ed ob[equiales patri prxJlare tenetur. Iafon ilt.
d.l. ilIud, Socin. d. con. 91.,. nu. 15. circ. n1edium,
~rg.l. oper~ : ff. de op. libert. 1. fi non [ortem, §.
hbertus, de con. inde idque fui pœnitens Roman.
cenC~t con. 46?, nu. 5. infin.Q.lod fi proprionomine fihus negouetur, t{)tum fibi qu~rit; 1. iden1que,
§.li nlandauero, 1: fi vnus ex [ocijs, ~. fi quid vnus,
ff. pro [oc. Bart. ln d. 1. quia poterat, §. final. ad
~.rebell. Roman. & Ia[~n in d: 1. illud. Si vero patus,lucrum omne patn quxn receptum eft apud
onlnes. Ron1an. Angel. d. con. 85. nu. 2.. d. con.
4 6 9. nu. 5·.Ia~onin d. 1. illud, Crauet. con. 16 5.
~l~. 4· Dectus ln d.l. illud, nu. 11.. vbi Molin. cùm
fih~s eo ca[u ViCelTI obtt.11eat inJlitoris, vel màndaun) a~t.procuratoris, 1. quod proeurator, lI: de procur~t. nl{i p~t~r( dicis) cauCa & perfunétoriè nomine
;u~.ll1~ifet ~hUlll negotiari, quo pleniùs illi ereda~. tune e~1?1lucr~111 diuid~nduln ~ poIl: Bart. &
�FRANCISCI STEPHANI
Bald. Socin. tradidit, in d. con. 92.· nu. 1 5· ne a-él:us:
a entiutn Cupra voluntatem op~relltur ~ 1. non o~~ rr r. t pet ' Ergo.,placult 11lduŒnx
nullam
, nlS ) II. 11 cer .
.
.
. ln
hac fi eciehaberi ratione, quod fihus patns no,m~l1e
ne o~iationem exercuHfet, referente ~. P. Chel~a-
g 6 . Aprilis 1 582.. lne prxlide ) ln Attefratlono,
num Decllria.
88
~DDITI0.
It aliquando Colius indufi:riz' ~ura magnum emolu,
mentllm in focietate, & induilna przpon~era.t rebus ,.
& hofi:imentllm dl: pro pecunia ~ lucr~m denl~~l'~e,~ccele
rat indufrria. ~is non in~ufi:rium fi11l1mfamlhas 19n.auo
& rorpenti fratri in ql~lit1s p~zferat? Nam &' ope:, Il}f~.
fucos ignauum pecus a przfeplb~s ~rcent. Ego f~ne fzp e
confnll1:i,. & diligentiz & induilnx 10 co~putatlOne paternz hxreditatis, ex illo Cranetz coniiho. Admone~o
etYo in Gallia ex generali confuetudine omnia filiosfamili~s ftbi non patri & omnino acquirere,fiue ea fint aduentitia,ve1 caCl:renfia,vel quafi ir): proprietate ∈vfufruélu.
Boërius ad confuetud. Biturigum, de iure & frat. ·perron-.
gloff. I. Cha{fan. in tOllfuetud~ Burg~nd. §.
ie. aes enfll-ns a'eplufiellrs liéls, inverbo, &ftJlt les fi; tls. ~~1l
quam Ji ex pecunia parris acqui1Îer~t, vd x. rebu~ ~IUS ,
€:enfetu,r id:profeétitium, &' omne lllud' atn acqUlfltur,
in cuius dl: potdtate. Ergo &- in profefritij s antiquum ius
acquirendi manet illibatum, vt hic. Sed fi fine mandat?,
negotiatus füerit , indufrria filij confideratur, atque arbl..
.
. .
,
.
tno negotlum commlttltur , quantum prZCJpuum ex eo;
luero fupra alios fracres debeat reportare, vt ex variorum·
Interpretum fententijs colligit Cha{fan. in con(uetud.
Burgund. ad d. titul. des ~nfans d~ pluJi~Nrs lias, §.2.. ad·
'erbu:m ne p~rticipent p(Jint) vere. '11010 hic rellilquere.
F
DECISIO
DE CIS IONE S.
D E CI S 1 0
X XII.
\
eAn fubftitutio brcuiloqua fideicommiJJariam contineat ob adiedionem claufo'~ codici/Jaril
teftamento faéldlm.
Syrwpfis XXII.Decifionis.
1 .1tuÎproctft [ubjlitltfio in
-
&"'-/
flitutionis aenotat feetm.
fom vulgarem.
dumetiJf,m obliql-'um.
%. SubJlitutio in du6io unfetur~ 9 Cllf.ujulll- c,qdicitlaris direJ,ir~l!Il-,
1 rc[fll verbll infldlit.
J DireEf'è fo/;j1itN~~do tej1a- ' JO ~er/;n:ill/lvulglf,riter,t:tl'or non pr4fjumttur velle j ptllllrtur, & perftdeicomjideiAmmittere.
1 mijfom , quia aemtant.
4 CIRufol1l codicill/lris non I I Yer6a, Omni meliore moniji in aefetlum /olemnitlJ-1 do 6- viII.
tis operatur.
1 t reYba, 'VIZ/et autvtftl~/;it.
c!aufo~/f, codici!!lIris eft ~all 3 SUbjfitutio recipro.c/f, dJUl ..
executt.onem vo/untAtts, ftlll çodicillari jleflitur.
non. ampliationem.
14 Yalet. ver6u11ll t futNrufS
'Er~ullot[ltt:"fobJl~/~tio Çn,pAX etiam lempus fignificat.
eft-fidetcommifù , propter' 1 r Claufo!a coaicil/Rris
'Verhu~ C011'JJme ,SuhftitfJO.1 qUIlNdo ~ ~x volunt/f,U
7 re!bat!!a~ Vos inuùe", foh-I ",ut ex j1Jlo NotRriorlHH,
./111110 , qUld optraHtur.
1 Et in Additione.
S Primus grll-dus ohliqlufob-
r
!
t
d
VidalTI ventrem vxoris inLl:ituerat) & li iit
pupillari ~tate decederet line liberis;) filias
lilTIul &vxorem,ea[que inuicem [ubLl:ituit:
qU?~ {j ~on effet grauida vxor,illas ex xquo h~redes
~eCl.t Inulceln ~ vtprœn1ittitur ( verba fi.lnt tellatoris)
lllUlceln [ublhtuendo: addita deinde cft in ima cera
M
1
•
�FRA N Cl sel STE PH ANI
claufula codicûbris, Si non valeat vt teIta,mentmn,
valeat vt codicillus ,donatio cauCa lnortis, aut alia
voluntas vltinla , &: omnin1eliore modo quo valere poterit, habd,tque de cxtero robori~ perpetui
hnnitate111. Cùnl vacuo ventre effet muIter) hxredes infiitutx hxreditaten1 adierullt: deceŒt altè-r'a
lineliberis, dHlraétis fert omnibus bonis, qua: (uperfhtes à poffefforibus vindic~bant, tan~ua~1 re.iHtutioni obnoxia, qui nullum Indre fubItltUtlOnl fideicomn1Hfum acriter contendebant) [\lbilitutione
reciproca v[um tdlatosenl) qux in vulgarem tan1 tumtnodo ca[un1 fa6l:a intelligitur) 1. ianl hoc iure,
ff. de vulgo tt'tm quod in dubio fubItitutio direCta
1. il1terpretanda lit" cap. fi pater J de teframent. lib. 6.
tum quod pr~[umatur teftatorenl direaè (ubftituen3 do fideicolnnlittere noluiffe ) Bart. in 1. Lucius) nu.
2.Q. ff, devulg. quenl nofrri communiterfequuntur
Iriterpredites, l.qui plures,ff.eod.de onlni cau(1. defcendente ex fubftitutione direéta. Ego ( '\Tt Accurf.)
quacumque cauCa portionen1 h~res prxtermiferit,
nec Beai Ut bftitutionctn reciprocanl vi clau[ulx codicillaris teltamento adieétx a{feuerabam , pofr Dedum in 1. precibu~, nu. 18. de imp. cùn1 talis claufula non n-iG in defeélul1l. rolenlnitatis atiquid operetur, & ex voluntate teil:a.toris , nec pra:ter illius ill4- dicium, illoque ca[u vim totan1 tefranlenti in cau . .
(am codicillorum & fideiconlmiffi conuertit, non
~utat~ fOrnlé\. At valuit tei1:an1cntum in hac fpecie,
dlfeél:aque [ub!1itutio , de qua Cola cogitauit teft~
tor,non de fideicommHro.AdditDecius talem clau>fulam vtacceiforiam ad executionem) non r1l}plia:~
,
90'
D E C 1 S ION ES.
9l
tiOneln voluntatis pertinere. Clenlentitl. 1. in fin.
de pr-rbend. Idque videtur Baldus longè ante eUln 5
cen[uiIfe in con. 170. QEidaln Nicolaus nu. 8. 9.
10. vol. 5. Nec illld omittendum eft J diél:a111 clau[UI:;t111 nullull1 pra! feferre argU111entun1 voluntatis
t~~ato~is) cùnl de çonfuetudine T abellionum potIUS quam de voluntate tefiatoris & iudicio tefl:atortun adijciatur: "Bano!. in 1. 1. nu. 10. in fin. quem
Alexander & ah) 110n pauci fequu11tur, quos refert
Curt. iuniorin Auth. ex caufa, nu. 74. C. de lib.
pr~t. Contl'à fubfiitutx in breuiloqua 6deicomn1iCC1naln non contineri , apud nol1ros non Gne COl1. _/tr{)ue~{ia receptun1 dicebant, Vt aplld Iafonem in
l. Lu,Clus) ff. de vulgo ConaC in 1. 2.. Cod. de in1pub.
& alios non paucos videre eft; idque non defèél:u
~oteftat~s conti~gere , cùm capax fit fideicommiffa- 6
llX, quod verbls cO,1111nunibus concipiatur, Ced ex
pr~fUll1pta tel1atons voluntate, vt Gratus tradidit
~n_co~l. ,8. nu. 1 3: qui in dubio direélo [ubfiituere
Inlelhgltur, d. L ~a~n hoc iure , in principio ) & circa
fin~m,G non pareus vol~ntas refragetur, Vt hinc appareat Cal1C1~ hanc tota conieél:uralem e)fe. At tra~1:us temp~ns.qui c~mpendio[~ indl:, fideicommifnon tanllnduclt ( quod & purè concipi poteIl:)
quan1 vol,untas tefratoris: qux ex i110 arguitur. Sed
non ~efi~lunthic conieéturx: nam vtabilla rima
incipiamus, li po!lhumus intra /uberfi ~nl & fine hbcns decefferit, controuer[um licèc
t~t:~[~~o~r?s num, poft pubertatem videatur teffrhltll1ffe pupillo; ego tanlen procliuior [UlU
n e verba xc ;) & lilue l'b
' qux acl tam rarum ca1 ens,
un;
~~~ihtut1one
M
.t
•
�,
!'lI
'
FRA Ne Ise 1 STE P HA
Cum, quo pupillus poœfr generare , refern non dcbent) 1. iura. cum d:.tabus Il. Cequentibus) ff. de f~
gib. otiofa, fint) poft pubel'taten1 ~eftatoreln Cub.Lh,.
tuÜre, viderfque 6.élan1 compendl0[aln, ,non ~lfe61an1 pupillarem. Cafiren. con. 4,· 2... vol. .Gal~aula
in 1. Centurio) nu. 314 . ff. de vulgo Efique Intel pretanda coniuntb pro diGunéta , quidquid Corneus
con. 61. in 1.. parte vol. 2... Ccriptum reliquerit, ~rg.
l: Cxpè de regul. iur. 1. penult. C. de verbe {ignlfic~
aliarumque legum quas refert {uprad. con. Cath.
Huie vero fubllitutioni adieél:a dt reciproca,quo caCu fideicolnmi{farianl in ea contineri 0 n1nibus ell: in
7 confdfo, vt dotet Ripa in!. Lucius 2.. ff.de vulgo nu.
4 6 . vt alios omittam, quos refert MantÏca de coniea. vlt. volunt. tit. 4. l'lU. 6. lib. 7. Vltimus autelU
gradus reciprocx ita conce~tus ( vos inuic~m, vt
8 pr~nlittitur) fubfi:ituendo ) lat fu'perque atgult qualisJuerit tefratoris in [ubfi:ituendo vol un tas; vt enÎln
in primo gradu [ubfi:itutionis o?liquè) itain [~cun
do fubfi:ituit, arg.l. 1. Cod. de unpub.ldque luuat
prxfumpta ilb repetitio conditionis, fi Gne liperis,
iuxta glolfam in 1. conditiones qux extrin[ecùs , if.
de cond. & den1on{t. Cafrren( con. 410. qui legeln,
fub conditione, de hxred. infht. ad vuIgarem fub{htutionem pertinere cenfet, ex qua conditione induci fideicoml'niffUln receptius eft, per 1. final. §. fi
ver61narit. qui pet. tut.quod & eo prx[umitur quod
ventri prxditto prxdileélo pel' fideicommi{fum pa9 ter (ubfiitllit ) arg.l. Publia, §. finaUf. de condit. &.
demonftr. qu~ fi ceffarent coniea~r;r, illa refiat infpeétio, nùm per clau[ulam codicillarem tefiameato
91,'
DE CISIONE S.
'93
adîetbiin dicaturfideicomnlifI'un1 reciprocum continerc; & certum dl: dirc6ta verGa per claufuhlln codicillaren1 inBeui vt glo!f. Gngularis in 1. verbis ciuilib. ff.. de vulg; qualu fequitur B~ld. ib. alijque
.non pauci, quos refert Ripa in l 'Cencurio, ff. de
vulg. nu. 79. per 1. fi fi-arer tUU'i, C. de fideicomtn.
qui Hcet in COlTI pendio[a loq Han tur, iden1 tan1en in
fubfiit. GrnpIiciter fada ref})onderl1nt. Raph. &
Corneus in d.l. Gfr~ter. ~aln (ubftitutionem breuiloquan1 interpretatur Socin. con. 6. nU.4. & ferè
pertotun1 Galiaulainl. Centurio, nu. 2.98. & 2.99 .
lE de vulgo qui primu$ ex neotericis à. Decij fententia receffit, au[u[que eft illius quaG manes vellicare~
cuius opinionem tefiatur receptiorcm Palifius con.
41.- nu. 53. vol. 2... Socin. iunior Con. 166. vol. 2. .
licèt in 1. Centurio, nu. 1.. 7. de ea dubitate videatur:
nanl fi faéra eifet-in codicillis, proculdubio obliquaretur,1. Sca:uola ,ff. ad Trcbell. e6que caftl c5mnes
confentiunt dua~ fideicon1lniffarias cOl1tineri, d. 1.
Lucius. Ergo & idem inhac nofrrafpecie adn1ü:tendum ell:; [u(linetur enin1 tefian1entUn1 iure codicil..
lorum, Videntûrque magis confetti codicilIi quàm
teftar:nentu~). c?h~redi, §. cùnl filix ,de vulg._L 2..
de il. tell:.Ita ranOCInaturC urt.iun.in 1. precib,l1. 55.
Catlaluppus nu. 52.·Mant. vbi fup.Accedat dubium 10
,non effe reciprocam fideicolnmiffarianl contin cre
h?rUln verborum adieéHone', pel' vulgaren1, pup~llareln , & fideicolnmi{[1.rian1. lmmol. in d.l. LuClU~, nu. r 2.. A!exand. nu. 19. Ripa nu. 4 6 . quce V: . -11
b~ tIIo vuIgan Cermone, omni Ineliore nl0do &,
VIa, &c. contineri nC1UO e!l: qui nc[cüt, Iicè.t Ripa
n:
.
M l
�FRA N C l S C1 STE P 1-1 ANI, .
, d• l• L UClUS,
. - n\:~.• 45 . f10fi: Rubeu~ll A[exandnn.
Ul
. Hl
d
~ quidaln rcétè Philippnnl Franc. 111 •
1. Ga11US, y.
D'If". '
Î.
. d tefi:ament. nu. 75.
111ent1ent~nl
cap. 11 pater, e
,"
'Il'
um 110Ihis conclhare Vldeatur, vt 1 lUS
'
D eCluln
c
.
Î. 1
b
r
. concerta codicillan daulu a, per ver a
lentel1t1a
..
l'
{i .
r
. t Inporis procedat. SOCti11 & l 10rum, lIn
prXlenns e
1 b'
\
Il. tùturl11n fiat, putà li non valeat aut va ~ lt, CU1).1
trahantur illa verba ad omne tenlpus adltx &~no~
aditx hxreditatis, propter tl'aaunl [ucceffi~unl ~~el
comml{[1.rix notHlinlunl auglnentU~1.Ahoqul cunl
verUln non dfet direétan1 non valU1{fe , effeétum
nullunl [ortiretur codicillal'is dau[nla per hxc v~r13 ba,{inon valet,concepta. Mantic. ~lprad.loco, 111dHl:inél:è. Socini [entendan1 admlttendam cen[et,
cui aCtipulor, quod reciproca Heaatur vi c.lau{~llx
codicillaris, propter conie~ur~tan~ t~ftatons nlentem; non tl'aétus fuccefliul ql11 hUlc Ineffe po(fet.: '
idq; ex d. l.G frater, C. de fideicom~Hr. de'prehen,d~
turt1.cilè, vbi pupillaris ex [erttentla olnnlU~n fl.e.éhtur, vi clau[ulx codicillaris, etianlft [ubCtltutlo vt
direaa val uerit, cùnl faaa effet itnpuberi & in [acris conftituto, nec vt in fùturum claufula codicillaris fiat, nofiri deGderaRt: & quan1uis Bald. Socin. •
de ta.li clal1[ula loquantur, futuro tanlen telnpore non lnouentur , fed ludicio tefiatoris, quod ex tali
daufula deprehenditur. Curt. iun. d.l. precibus,nu.
55. qui indHhnaè poftSocinum ine{fe fideicomluiifariam reciprocx re{pondit, con. 1 3'. nu. 2.. 3.
S d ne à noCha videan1ur di[cedere fpecie, in futuru ln efi coeepta l1ofiraclaufulaco~ctnaris)ibi){i non
valeat,quod verbUlll1icèt prx[enti$ fit [ubiunaiui:
94
D E C l S ION E S.
95
futurUn1 etÏaln notat .J 1. cùnl certull\ , tE de tl it. vin. 14
&. ol.leo-. Bartol. in 1. I. if. de iur. codicillor. nu.
II. ibi. Habcat de cxtero roboris perpetui firn1itatem, vthincliql1idà conCret negleétaDecij fenten'tia in reciproea fidei.conl1niffarian1 propter cl~,ufu
!am codicillarem cOl1tineri: nec obftant DeCl] rationes, quibus licèt Gratlls illprad. conGlio fusè
Catis re[pondeat, quafdalll tanlen reliquit intaétas,
q uas hic 110n prxtenllittanl : & itn prin1is verun1 non
dl: quod Decius cen[et, diél:am cb.u[ulan1 codicillareln 110n l1iG in dcfeallnl Colenlnitatis aliquid
po(fe, eùm in d.l. {i frater, [01en1nia olulùa teftanlentiintercefferint, nihiloluinus taluen pupillaris
fleaitur: vcrba enitu illa , ft non valet, hanc recipiunt ex n1ente on1niu111 interprctationem, qUltenus non valet, 1. 6. de legato 1. id dl: ,. non [ortitur
etleal1nl fubftitutio , aut aliJ. voluntas te[tatoris.
Alcxand. con. 82.. nu. 3. vol. 2. pr~tter cuius volulltatem clau[ulam codicillaren1 hic operari negalUus,
Îluo ex illius iudicio, vt doaè Cu~ti~s iun. in d. 1.
precibus-, eenfet, cuius. ea deprdlenditul' Inens, vt
olnni catit (umn & poftrenlum dogium [ortiatur
.~ effeétum. QIod vero [l1bdit Decius ~ cau[alu-teftati
ad inteftati cauf.1.m tranGre, non n1utata fornla vi
diéè~ daufulx, cùn1 ad fOrnla111 propriè acceptam
l'eferri neq ueat : videntur eni111 faél:i codicilli, & in-!titutio diretta fit fideicoluitfaria, 1. quœfebatur, de
teftam. mHit.l. ex hac [criptl1ra. Qü te[tam-. fae.
P°ll. 1. pofthunlus, §.fin. ff de.il'liu[t. l'Upt. quod citra formx 111utationem elfe non pote[t,ita interpretandum eu,non mutata q ualitate & conditione rd)
�9~
FRAN CIS CI
D E CI S ION E S.
S TEPHANI
vt videlicet ab inteuato & [ub conditionibus tefta":
mento adieétis defuné10 [uccedatur, vt reétè Bald.
d. con. 170' qua adluHfa interpretatione non mutatur reciproc~ fa.rma c~nditio v~l natura,qux eft,
vt fideicommiifana [ub illa contlneatur, fi ea fit
mens te[tatoris, cuius voluntatem ex diéta clauftlla
15 L1tis..euicimus. Ha:c vero da?fula licèt in. tine Por:t~
Gt, non executionem tantum ( vt DecIus volu1t \)
[cd & declarationcm voluntatis teÎtà~ris prç fe fert,
arg. eormu qu~ notantur in 1. & quia, de iurifd.
oluniUlU iud. & in 1. qui Rom:r, §. ,duo fran'es, de
vcrb. oblig .. in illa qu~ftione > nùm per clau[ulas
-accefforias rcnuntiatum fit fideicommHf. Grat. fupradiéto coil. nu. 16. & 17, necnon protraétionem
& anlpliationelu, d.l. quxrebatur) arg. L cÙln pater,
§. filius matrelu, ibi, ad omnem fucce!I1onis fpecielU porreél:~ videbafltur, delcgat. }. Cla~[ulanl
vero ·codicillaretu ex voluntate tcftatoris Iua is
quàm'ex ftylo T abelliolltt1l1 adieél:am ccn[cxi recu~
tius eft, tcfte Curtio [uprad.loco, nu. 74. Menac 1. ,
con. 87. nu. 4-5. v(que adnu. 51. Innumeros refert
huius (ententia: Gabri. c<?mn1. opin.lib. 6. de COll[uetudine, quarta. conduCtone. Ergo aduerfus De-'
c~ [enten tiarn iudicatunl eft, referente D. 1. de la
Cepede , 5. Maij 15 SL . in Atteftationuill Dccuria. , lne PrxGde ,A Deci:o tatuen non difcedercln
fi" de vulglri [ubCritutione agere~ur ) pel' notata à
Mantica ,de conieétur. vltim. voluntat. lib. 5. tit.
L. nu. 1L. pel' totunl.
ADDI1'l~
97
f!/1DDITIO.
Vi dcc1aufula codicillari confiliorum ~H~ia ~eblat~
terant,negleéb. plerumque pnra & P ap1l11anlC'1 difciplina, tradllllt vulgo hanc effi.c ere vt vltima vùluntas
qux ex aliqllo folemnitatis cap~te n011 valet, iure tdlamenti recipiatur iure codicilli. Guillel. Benediél:. in cap.
Rainut. ad verbum, T d1:amentllln tertium ,n. 17· de tcftam.nec ad aliud inuétam ·crediderim tll,tiùs.,&' ex N otariorum fodnulis & pedicis e rutam: quo modo enim mu ..
lierculx ipftc, atque adeo ignor~!1tif1imi penè omnes tc:fiatores protrafriones ilfa~~-éxl:el1fioncs, quas DD. COl1fingunt, cog-ita1Te P9.terfÎtlS, qui plerumque in extremis
dùm agunt ~e.furntl1r , proximQrul1). [xpiùs importuna
inhiatione. Nam & Papinianus ipfe iuris afylllm tell:atur,
fineexceptionc verba ciuilia non obliquari, &:. verbis ciuilibus poG: quartum decimum annllm :ttaris, fruftrafieri
l pagano , 1. verbis ciuilibllS, de vulgari. ~od fi codicilJjs id fiat, henigna interpreratione id fieri reCpondet Scx\iola, in 1. Scxl10la 76. if. ad Trehel!. & alio 10co Modefiinns volllntatis qua:ftionem elfe periculofam: &: optimum confilium eft vt teftator Cubil:ituelldo exprimat frngulos cafus.
r . Fortius TC.
Q
-
-~-------'*---------
DE C 1S1 0 XXIII.
.
.
•
e411 ex paa~ rèdemptitio detur ill Urt/um
pojJejforem 1t00io.
Synopfis XXIII. Deciliol1is~
PaB.ttm de retro~endenJol
"~ Urttum non If:fPClt.
,. P"'éfo Je retrou~n~endo or;m-' 4
miffo ~n ,d.ommmm reHer . . )
t8tl#' tpfo ture.
!f
i In çontinçnti ",ail crnfon-l
J
tll~ e~ qu.efunt /ente 1'~
hluattonem.
.Rej tr",nifertur ,um full
6/l-Ufo.
Pn,llU1» J~ rttrolJendemlQ
in quo liffirt ;" pa[/o "J,di.
N
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _~----~----------------_ I
�'.
F , ANCISe·! STEPHANI
,98~nii"
m.-."I. tfJ , 6- !egH'1 fit~.
,'. .
8 Kes 'vendit'" Ji'" pilao de r(.Jo
&ommijforu.
'
d.n
d'
,~n;
'IiBtt dvmdifo-/ troltfnd~n 0 pou,. ven 1;
6 P~J..~)j.orq~/ :
o~ ·
9 paOa. in contmenti fafla
re ctmllemr, pot(j"
"
d . ,f',
.
7 é;;di;or vend.ms!i;sntU
1'~rtin(f1l Il- ln) ormntto-
do-l
. mt»lltm
..
' ""m!fJt"--on-fr.lLnst?~
'!;!:.
f
' 1.(
1
ne", contraéllts~
Endidet;:tt qu~daln Titio domU1u, ea l.ege
.,.,...., .
vt oblato pretio iUl reuen~eretnr; ' dl(~la
,,;, ~"". al1tenl lex erat alio inftrumento, e~.de\11
die ,) corain eodenl Notario,) ij[denlque. tel.t~~)us.
Primus elnptor [ecund?ven~dit. ) :terqueludlClUll1
poftulatur reuendi!ionlS, CUI a~lg~ non polfe C011tende bat primus elnpto~, potutffe lure [uo 110~ ob~
{tante patto domum ah) vendere, 1. 2", de patt,. lnter
Clnpt. & vendit. 1. ea lege, Cod. de cond. ob ~au
[anl d~t. 1. fi ita quis, §. ea lege, ~e verb: 0 bhgat.
q~a vendlta in poteftate [ua elfe defiJt : prol~~~ pr~
cisè non poire copelli ad retrouen~.endum,[cclls {i ln
dominio adhuc effet,) d.l. 2.. $ocln. don. 1. 53. nu. 6.
vot 2.. Deficit à nofiris Go[adinus, ibi in prin. ad
quoS-tandem redit vi. facr~nlenti patto adietH, per
gloifan1 in 1. fi pecunlanl·,'lll verbo , necelfe habeas,
de cOl;J.ôiét. cauf. dat. caue non [ec. nu. 4-7, 4~. Secundus vero enlptor [e nulla ' attione teneri ~!teù~~
rabat. Alexand. con. 10. vol. 1. Ia[on in l. ab el11ptione, col. 3. de pact CagnoI. in d. 1. 2.. nu. 4,9.
Crauet. con. 201. nihil cum co, [ed CUlU authore
[uo aétunl, quem paéHo nec egreditur) nec [eip&n1 poffefforenl affiejt )1. f1'n. §. fin. de contrahend.
empt.!. 1. §. li hxres, ad Tre~el1. exemplo eft' quo~
Bart. alijquc Olunes tradiderunt in l.fin. de op. nO~l
. D:E C (5 ION E S.
99
11untiat. vendita Titio d0t110,ea lcgc' ne ibi xdificet,
po{fe !ècundunl et11ptorenl ~lYea conil:ruere & a::d~
ficare, d. §. final. CUrt. [enlor con. 12. nu. 3. Mlnùs in rC~11 aQ:ione ': i~, eniln Gngulare dl in paéto
lco-is C0l111'nifforix, &addiéhonis in diem, Vt dOrn1ni~ln di{foluta vendltiOl1e ad vcnditorell1 redeat ipfo iure leo-is commiif-üriÇij, 1. fi ~ te, C. de patl:. inter
empt. &-~~11d.l. {i qüî~ hac lege, dc rei vindicat. Celcbris gloff. in l. 1. in v~yb. 1110nis caufa, vbi Bartol.
de dOl1ationib. At paétU111 de reüendendo dOll1iniU111 non rctrà tral1sfert) fiue obliquis verbis C011cipiatur, d. t 2.. vbi datur per[onalis atho vendi\ori
aduerfi.ls enlptorc,,111, -ergo donlinus non dl:, CU111
nem-o niL1 J. fure ren1 [ualn poŒt condicere,) 1. ~. ,- ff. v[llfr. quen1adn10dUln caueat) Gue dire~is fiat~
pntàres Dtinelnpta ,) 1. fi pra?diun1, Cod. CkLkdilit.
;la. Idquc nofiri poil: Bartol. vulgo tradunt in d. 1.
1. de dOBat. vbi CUll1an. tlexand. con. 10. nu. 5.
vol. 1. Iicèt n011 pauci hac in pOaren1l fpecie C011traril1111 fentiant, quosretèrt Couarr. poa Tiraquellurn, de ren"afr. conuention. gloff. 7. nu. i 5. variar.
re[olut. lib. 3. cap. 8. nu. 2. in fin. qui contrarialn
fententiam vulgariorelTI nO!l-·m-gJ.11t. Nec obfiae
l. voluntat~ , cui tantopere hœrent , de dill:raét. pig.
nec enÏln ibi dicitur d0111itliull1 îpfo iure ad debitorelU reuerti. Ergo vel t1éhl111 honlinis hlpplendun1 .1~
ell, ve/ de paQ:o !egis commi~orix
addiQ:ioni~ in
dleln.Paul.loqUl neceffe eft Llten, Hxc obltcr, eum
pra:[enris non tint difputationis, l'l'opter paéèum
verbis obliquis [eparatinl & extra venditionis iaftrull\entll,lU COnceptum: quo eninl paébo legis eom~
rut
~
'7ï; ."> ';
." .
"I.',,-;~i;.. fi}:1 'iJ' . .0.).
'ij. "
..
..
..... ~:. 1 •. ~ ••
"~"J
J ""._"
"'. ' ~Jt,~,.(.,..
-~
.
.... ~ ... ...:.~.:-':':' 4~""-
N
l.
,
�FRA N C Ise 1-. _oS "r E P 1-1 AN I
:l~iŒoriX aut addiélionis in dieln do~~illij trann~tio-
èm hl vCllditorenl 6ne retroUendlt10~le operetur,
~n verbis direéhs debct COllcipi ,glo{f. 1l~ d. L , 1. de
.
'b
1
(lui ea lege . C. de paél. Inter enlpt.
'
.
donatlOnl . . -1 . : '
in ip[o vCl1ditiol1is cOl1traéhl . r~ l~ltegra)
ante iplius traditionetn, gloff. cOnlnlt1~ltet approbata ,inl. ab enlptione , in ver~o, ) .cogal1s , ,de paa.
Id autenl in ip[o contraé1u 6en d1Cltur, q~()d antequanl Gt perfcéhis, &, publicatus, in~nln,elltuln
3 peragitur, 1. contraétu!;, C?d. de fid. lnfrrumcllt.
&. Banol. in 1. in bonx fidel) Cod. de paa. non fi
feparatim &. pofr ius ex contra~u quxGtunl. Alexand.d. ~on. lo.nu. 7. Curt. [enlor d. con. Il.nunl.
7. Socin. d. con. 2. 53. nu., 3. vol. 2.: In ~ronlptu cal~(1 di ~ illo eaim ca[u qUIa re[olmtur tltulus, tr~dl
tioneni nudanl de[erit, agitque in prilnunl vend15°- ,
relndominunl,arg.l.deferre,~.fil1. ff.deiur. ti[e.
hoc vero remanet~itulus pr;;e~~dens ) videl~cet C011traaus, qui do minium in poffdrore connnnat, ~
retinet, vt ~cutè Bald. nl0re [uo, in 1. traditionibus,
nu. 13. Cod. de paa. Multn igitur 111inùs ~poterit
pattum nofhml1 reuenditionis donliniu~11 hne tra~
ditione ip[o iure transferre:quod vt extra Infhunlentmu venditiol~is, ita verbis obliquis conceptum leginlus. Hac iUatione vtitur Curt. [enior d. con. J 2.:
nu. 7. Primus vero venditor dicebat non potuHfe
emptorem vi patti dOl11um alienare, vt pluribus
comprobauit Guid. Pap. con. 49. qua: hic referre
vt omnibus obuia fuperfedeo. Eaque diftraéla ,pretij oblatione dominium vtile Gne traditione ad [e
redijfre ) 1. fi cùnl venderet, &: ibi poO: glo{f~ln
&,
DECISfONES
.
lot
Ca!trcl1( de pigno aa. tranGt liquidelh rcs-Cll1n [ua
cauCa , & re[oluitur ius [ecundi emptoris oblato
primo,cmptori pretio , l.lex vettigal. ft: de pignor.
&- proinde poffc l'enl à quocul11que vindieare poire[...
[ore, exernplo patti legis cOll1Ini{forix, & addid:io. 4
nis in dienl, àquo no!hum paétum eo [010 differtJ
quèd illo direétum dOlninium, hoc vtile ad ven~entcn1Jcdeat : idque iuuat huius paai frequentia,
i cuius contel~l'platione in dictis pactis legis comn1i(·
[orix & addictionis in dicln,id receptu111 nofiri cen- 5
Cent , in J.l. 1. de donationib. 1. iufio errore, in
principio, de v[ucap. Ethoc eil: quod Ma[uer. tradit, quctnlibet tertiun1 po{fe!forC111 à prin10 vendi- 6
tore ~onueniri po!fe,quôd affe,c~a Gt res,in [ua praxi,
(~b tit. de retract. & contract. kfol. nu. 4. arg. 1. fi
vIa, §. G fun dus, if. de [eruit. ruH. pr~d. Cail:ren[cm
[e~uuntur Cunlan. in d. 1. 1. Socin. con. ~o.lib. 3.
al1Jque non.paud, q,uos refer.unt Tiraquell. .fuprad.
10co & C?UarrllU. hb. 3. vanar. re[olut. cap. 8. nu.
3· tefl:anturque hanc [ententianl aduerfils Alexand.
r~ceptiorem, quibu[cmnql1.e verbis paéhln1 concip~atur : nec aliter iudicari in Senatu PariGenli & Di'uIonenG Protoprx[cs quondalTI nofrer Chaffallxus
con., ; 3. nu. 1 5. tradidit; qUI licèt pecuni~ obfi~
gnatlonem deGderet, no!lri tamen omnes de fola
o?la~io~e loquuntur, eâque contenti videntur ad
Vtn~lCat101lem. Cafhenf. & Tiraquell. fupradiétis
10~ls., d: 1. 2.. Nec eft verum quod Alexand. Cuxque
~plnlon~s [equaces prx[upponunt,folum ius pigno- '
rIS V,endltuln, in d. 1. li cÙln vendererr: nain cùnl
credltor vendit iur~ fuo pigl1US J d~n1iniUln in enlpN
3
�FRA N CI sel STE PH A N'I ,
torei11 transfert, 1. voluntatc, ff"quib, modo p1gn.
102.
7 vel hypoth. ea vero 111ente fui!fe creditorem vt [0:lUln ius pignol'is venderet, vt diuinatione plenu111,
,
l d c>nduln dl: Diél:ionenl auten1 ( renl [uain)
Ita exp 0 t:
.'"
"
~
ibi pOhtaln, d0111in~Ulnll~ de~ltore n~naIguere, ~quentia iUins legis verba Indlcant[a~ls , v~ l~on, abs
re Molin. C'i!l:renGs partes [ellllltl1r ln addlt10nlbus
ad dia. cOl1,Alexand, 10. cuius in hoc deGdero prudentbm,qnod pritno vcnditori ,in faétu,m lé1:ionem
qu'X pedol'ulis e11)aduer[us ter~1~n1 dan cenfet, quo
cUtn 110n contraxit, quelu obhga.tUln n?~ habet',de
qno nulb. penitùs in contraél:u faéta ,t~lt' 111C,nuo.
N ec ad rel11 f:1cit d,l. ft cùnl venderet , lbl, lut ln faéhU"l1 ~aione: nllnplétunl ea in fpecie , i~ perfonan1 dèbitoris conceptunl erat; alioqui pèr{o141lenl vel in flaUn1 non haberet: vt doaè CaflTen{
ibi, per 1. {i creditor,~e difh. pign" [ed (0~an1 vtilenl
v~ndicationen1 ., vt ln no(ha [peCle omnes cen[ent,
~,~i Caftren[en1 ièquuntur: qua~11 [ecu~dus nofter
c lnptorprx(criptioneeli~ebat, d~c,ens, prllnun~ v,e ndirorem duodecün a11n1S Vendlt10111 [upenuxl{fe,
nihilque dixiffe-> proinde nullan1 iUi fupereffe ~~io
nem. Qktod vero ex Guidone Papa, d. conGlto 49 ·
dlceban1us, ren1 vi patti difi:rahi non pofle, ànofl:ris
ImprobJ.tur COl11tnuniter ,d.l. 2., quinüno fi paéti
8 cffentcontrahentes) ne res diLhaheretur,poffet velldi; '{i non adietla' cffet{pecialis hypotheca,- d.l. fi
creditor) §. fitl. notatl1rÎn d. §. ca lege. QIx vero
adfer~ in d. conCilio fundJ,lnen"t;!;. Guid. P~ap. ~t le- .
uia facilè diluentur, tantoql1e Authore Tiraquell.
fùprad. loca .~u. 10. , & lI. quibufdaQl refpondet
D E C 1510 NES.
le
(]UX ideo p~'udens prxtennitto : illud repeto , re~
uerliOaC111 illam vtilis donlinij Gne traditione ad
pactum reuenditionis pcninere; quod inefl: C011tra.~tui, non ~[epar~tÏ1n fiat poil: ius quxGtun1 elnp_
~on., vt, fi.lpr,a ~x!.\lexandro docuünus, qui eti~U11G
l? c~nt~nentl fiere:? poft perfectunl contractum
Ioqu~ ~ldetu~. ~od eninl1egin1us, qnx in conti- , .
n~n:-1 ti~nt, ~rdc:l1ne~e, 1.1ecta,G cert. pet. ad info1'InatlOne aCtlO1l1S pCrtll1Ct, 11011 ad vtilis dominij l'e, uel~{io~eln fine t~Jdition.c.ld~; d:1.1..côpr09~i Vldetu~) vbl pac~Ul11 ln contInent! appoGturn'inforn1at
~luldenl a.Ct10~eln; at donùniu::1 ne vtile quiden1
tetro transfert ln vendentelTI abique traditioI1e
h'
,
. r
' Vt
111C con1eaen'l leparatis tabulis pactos ibi fuiffe
cop.trahentes. Prxfcriptionis autelll exceptio qua [e
~1febJ.tl1r polfe{for, adnloduln tuta no.n videtur cùm
Cafi:~enGs à di~ oblationis vtilis dominij reu~rGo
nem lnducat ~ a qua G prx[criptionenl metlri velin1~s , [~per~nt adhuc primo vcnditori vtilis in ren1
UI
fiat~n1 paft obligatio.em2Eœpit agere. Sed tu~
L~US eft a ,~le contract~s. currèr~ , quo potnit offen-e
&, exp~nl1, a~'g. 1. Vl~lCX > §. final. de ana. except.
ahoqu~ ,quadl,agenar~a ~'ueretur p1'x[criptione, de- .
cenh~alt ln te1'tlU,m? :nglnta annolunl aduer{us contra cntenl ~ 111n11ulnque l'ci dO,m inium J: b '
cert
l'
lU
1nEr ~ re~~nere~, ege pnma de, v[ucapionibus.
,g placUlt
tertlun1 po{feiforeul ca;u[a
& l't br. 1
'Ut .
'
.
1 e a 10. pnmum vero CIUptorem quanti vendl"to
tereft
d.
"
. . IS Intelb. " con emnanrenl terna vxnijlfe; in Claffe AttlOnun1, relatore D p p . ,.
Ille Pr(t{ide~
.' . . uger, 1 i . IunlJ 15'82. .
J
l"
,
�D E C 1 S ION E S.
ttm ~ouifiimi fithjlitllti' 1 5 !r~ncifci
FRANCIS Cl STEPHANl
<:AD D I TI o.
tilla aél:a apud veteres :, ~am
P d'd'c & in v-endltlOnc
RequcntillimaÎ. fl1erun
fi dos VCll 1 l ,
d r. 'c
. edi vir vxori lUX l1~Œ ' ter cos ft ci nupta elle Cil}"
eo' dcm nretio muher
rehcnCum connent e 111
mp
11
co
d fi' Ce ve et ,
r,rr
d..
vt
cos
fun
os
I1p
'
1l.
'mo
iudicmm
eue
re
fceC ,
, _ 'faéhllTI eXll\.1
, 1
rran(criberetVHO ,~11 1" erConis obCcruandum, . 12 •
.1 en dUlll, idque& 111 a IJS p
n. de retrouendendo (vul(1
,
b -go cx pa'-lo
,
t'C prxCcnpt. ver • e.r
r . ' vCllditione) non tantum
JI,
1
appol1t0111
b"
grac-(J ae rcmere J
,
xCcriptis ver IS, vt 111
g,
, n. '
':1:ommata eJÇ p r O .
potell agi au. 10 lle ml d' ' 9:' ne informata ex pauo,
ilfa'1e a e) C~d & eX ven
aClo . de paa. in vendit. 1. 2 ,
d
l 1.. d~ reCcind. vend. ff. . 1. ,~ hic concertantcS tot
"
~llare muor
l'
d'C.
qtlaaéHoneagerct
lIe
de paél:ls C011Ucnt. ~
, a up'utare
Dofrores de lanacapnn
' d 1 ddierat habere ; nc~
venditor aduerCus cum ~U1 , 0 °m q\.lam à prx[criptio, f ume
,r('
huius Ardh ranone ,
aham
ne opinor.
F. FortittS 1 C.
f.
1
o
1 \
\to
-----------------'DE CISIO XXIV.
, . ' r; c. . l'beris .-.l1Ùm corJieè1ttris
De c~ndltlonl ~ JI Jt:te l
,
repetatur~
Syn0l'ÛS X X 1 V.
,
" .' rolunttfS ln fideiçommifsii
Fiàe;commiffum. wmdlll-1ts} 5
d'
:
';JJ'
atten Ifur.
.'
inaucttur.
,
,1
l t r 'defcendentes cJl ordt6
%. Rep(titio ,Proll: ma[ètef!.n,e 1 :a;~ chari tas' & affèé1io.
'VolimtaUs conteéfltrA-.
l
',r,'
d bluresgrlJdM.
d. proximiorem dete· '7 DlgreJ5t~ a I
,
3 GrA- , um
.;"..18 ProxÎmtort.(,m'Uoufttto.
rtfJYlS eJ.fe concltt~oms. ctte 1
r: .r: Hd a[jum .
,r, d
,/1,
9 ExteJ":Jto Ctf,JUS ,.,
.
riore /lbJltr t~m eJ'fI'
, :
mortcm om~
1
1
1
l/1rMm pr~fomit fideiçomlmiffiIItm·
11-tU":}
l'!':; 0 fi pon 11I fJY"
U",~(mt.J.A-(,
/
.
t
'J.
tem
1C
5
Frtf,ncM'um Re-
r/font.
1 gtS tfl,J ln Duc.atu Medial", _
1 1 SubJlitutio pojl morte", 1 nenft·.
,',
pojlrtm/ inJ'lcit fidticom- I 16 §. S~ta , mter cohj(rea.($
mijfilm. (
\ frouatt..
,
{~ - InformiJ voltmttH tej!ato- 117 Liber-orum a,ppelllf,ftonë
ris circaconforuntionem 60Iftn contineantur n~potts .,
norum [/lci! 'Vf cafos omWùsl t]lIando wluntlf-s tllato ris
1 flrtitlf, eji tffiEftt", in filio.
intdlig/lfur.
Come{furlJ [ortior fotlitll~ L. tiheror",,,, , ae va/;. ji_
4,t6iliore»J.
gnift~lf,t. fro,edit in Iltuo14 Tacitltm ~x tlIcito orÎt#r. rlt{,ilihus J non in cdiojis.
1
l'
Enatus Matharonus Renati quondanl
Comitis nofiri lX. Ducis Andium lufiralis filius ( fil/of) Guillelnltlt11 filium le ...
gitimunl & naturalem h4rredem in!Htllit, eiqu~ quandocul11que moreretur fIne proIe legitÜlla ,Ll1douicUln ![oardl1nl Dinien[e~l ex filia
Margareta ncpotetn fubfi:ituit) ftib conditione nominis f.în1Îli~ & inGgnia fere~ndi, propriofque lal'es &tocos incolendi. Qtod ft nomen & incolatunl'
recu[ct) tnarémve filium legitimunl & naturalenl
ex Ce natuiu non habcret) Ioannem Ifoardum ex
di&à: filia alterunl nepote.m tertio gradu 'Vocauit;
i.ta tamen.,yt ipfe & (ui non1inis nla(culi infignia &
<>nus-incolatus aŒumant! vtroque 'Vero fine proIe
lnaCculina decedente Margaretalu lx Magdalenanl
1ilias, fuo{que liberos, mafculos; ijfque deficien..
tibus fœnlinas ) qUa! fi non ex te nt , proximiores de
pare~tel~ ftlba~uit, prohi~ui~que qu~rtar~m de..
tractlonem ,rel1.11nq; hxredttanarum ahenatlOn<.n1;
ita Vt poffitquocumque gradu [ubilitutus lnancipatum vindicare.
Mortuo
Guillelmo fine liberis, Lu_. .
-
o
••
-
�IO~
•
FRA N Cl sel STE P HAN 1 .
douicus hxreditatem nactus filium h,xredelu ~e'~t>
ei ue Honoratanl prituogenitam fihaln [Ub~ltUlt:
erfres patri aliquot annisjilius cxl~bs OblJt) :~
P,
rol'~l
fJlterniftlcceŒt foror .? a qua IoannlS
fid elcoro 111 •
d '
ïf.
fil' s hcereditatcIU vindicabat, [eque fi elcomml ,a. lU
. fi batul' Conilat enÎln inter onl11es conlenUlll plO t e ·
,
b
-] auris indl1ci fideicommHfutu). CUln pr~pone ~tul'
de legato 2.. 1. CÙIU virum , Cod. de fidelcomn:ll{f. .
fideicomnlifI:l, §. h~c verba, de legato 3. At,ln hac
î.
.
non de[unt conieaurx, nota ll1a[cuhna [xIpecle .
. C '1"
.'
.
.
ta
qua
con[eruauo
bonorunlln
ranlilaln
plUS ltera ,
C
. ..
~ . . Gltl.
'd Pap . dec.
184
urt.lun.
oUCitUI.
'Dcc.con. 2:. 70.
, .
.
noml . .
con. 8 7· Ncp otum vocatio CUln condltlone
,.'
nis ferendi: quod quidenl onus filtJs Ioannls e~prefsè adieétu111, & vocationenl pra: (e fert? 1. denl..
que, §. interdl1lu, de pec.leg. I~l. Clarus 111 ~~ te ..
framentum, qUa!{Hone 78. &fiharUnl Ludoulci excluGonem, quibus talis conditio cong~uere, 110n p~ ..
te(\:, cùnl caput fini[que fanli~ix muher ~lcatur:> L
pronuntiatio, If. de verbe fignlfic. Idque tuuat, propriarunl filiarunl expre{f~ exdulio, ergo mul"to m~..
gis ncptum, arg. 1. fi vma n~atre, Cod. d~ ,bO~lS
nl atern. 1. Pl1blius 36. §. hnal. ff. de COndltlOnlb.
Accedat digrdlio ad varios gradus cmn iterationc
2. conditionis prolis lua[clllinx. Ancharanus con. 74·
contra Philippl1n1: quod tùnlmaxi~è pro~ed,it)~ùnl
n1inùs dileéti [anguini(que renl0tlOreS citenonbus
gradibus exclu!is, vt in hac [peci~) v~cantur. C~rt.
iun~ con. J(;. Craueta con. 62... RIpa ln l. Centul1o,
nu. 1 (J 5. de vulgo ne abfurduln illud requltur, me-,
uoris elfe conditionis citcriorelu proxuniore gradv],
~
S;
D E CI S ION E S.
101
Eius igitur 1l'lentis fuit tdtator, vt bona it).Jer defcendentes de gradu in gradumconferllaret, vthuic
iuccedancum gradatinlq;-' faétUln fideiconl. arguanl11S, (uadétque prohibitio deduétionis quartaruln,
.rerûnlq; hxreditariarunl alienationis:> quo integ~a
hxreditas ad [ubfHtutunl de gl'adu in gradUlu pcruéniat; qux verba .6.deicolumHfuln inducunt in renl &
abColutunl, nOll in euentum tantùnl alienationis
aut contrauentionis, arguûntque canl fuiffe voluntateln tdl:atoris, ne de non1ine [uo bona exirent.
Molin. con. 7· nu. 39· Socin. con. 57· nu. 3. vol. 3.
& in 1. qui Ronlx, §. cohxredes nu. 18. de verbe
obligat. atÎn fideiconl1nïŒs non tàm verba qUàUl
voluntas tc!l:atoris attenditur ,vulg. 1. cùm virum~
Cod. de fidcicomm. qui de his interrogJ.tus verili, 1-11ilitcr re4JondiŒet, filium Ioannis anteferendunl
cùm proprias fiIias non n~G--deficicntibus mafculi;
ad h~redit(ltem vocarit!tyoc igitur iudiciuIU [equend~~ dl:, gloŒa. in 1. tale paél:unl, §. fin. de pad. 1.
TItIus:> §. LUClUS, de lib. & pofl:h. Paulus. Parifius
COll. 90. nu. 34. vol. 1... qua: 0111nes conieétur~ {inlul
iunll:~ fideicomlnifiùm proculdubio pr~ Ce ferunt
,
Il.
curn
non paucl• ex nouris
n1Ul to'1 euiores adtnittant.J
Socin. iun. con .. 110. nu. 2.9. vol. 3. luI. Clar. in §.
tdl:anlentum~ quo 79. in fin. nlaxinlè inter de[cen..
dentes, in quib. ordinata qua:dal 1 ve~(atur affeéHo.
Saliceto in 1. 1. C. de condit. in(ert. Socin. d. con.
110. nu. '-7. Nec ob!l:at conditionelu defccilfe,) fi
fine proIe Ina[culina Ludouicus decetrerit ~ [ub
qua ~ran.~ vocati, (ub{l:it~ti ~rexÎ1niores fuperexifieutla fihJ J qui poft fine hbens deceilit, 1. filiusfa-
o
1,
,
4
5
6
.J
- .. ,
�IG>8
FRANCIseI STEPHANI
.
u1i1ias, §. cùm erit, de leg. 1. 1. vxori, C. ql1and6
dies legato cedit. Oldrad. CO? 1.1: 1. ex faéro .' §.
penult. ad Trebelliall. Non dl[cedlt ab Oldra?l re[pon[o Decius, CÙl1) liber-i in cvnd~tio~le pO~t1 conieaura vocati cellfentur,c~n. 1. 7°. 111 fin. GUid. Pape
decif. 53 1 • qux omnes i~ _ hac fpccie .concurrunt.
Curt. iUll. quando prox~mio~es :ocau ~U?~ , -&. ~ft
hxreditariarunl rerum ahenatlOnlS prOhlhlt10 , con.,
7 12.1. nu. 15, Craueta, éunl digrdfus dt teib.tor ad
varios gradus, con. ,.8. in fine, Pari{iu~ con. 1 g.
nu. 38. vot 1.. Ruinus refpon( 1 32.· vol. 5'. fi ~ol~e
aiua, putà liberorum, non filioru~, v~us ~ft dt(hone cùm verum fit iniHtutmm·Gne hbens, Id efl:, fine '
nepote, q"enl liberorum appdlati~ procùl~ubio
continet, dece{fiife) vbi de contrana teftantls VO ...
luntate non appatet. Decius con. 477. COUéllrl'Ull'..
in cap. Reinaldus) nu. 3. de tdlam~l1t. At i~ hac
no(tra fpecie proximorllm appellatlonem, digre[8 uonem gradullm , alienationis prooibi:tionenl, colleéèiuam pro lis diél:ionem cernitnus:dus vero tnenris fuiife teftatorem, vt Ludouici filiuln grauaret fi
fine libcris decdrerit, arguit imprimis filium r:epotélnquc ex filia, ea conditione prxgrauaffe: érgP
multomagispronepotem minùs dile~um>l. gui h- \
lia\->us , de legat.'> l. 1. Titius', l. idem Pr-;.:ctor., de filÎs
aclegit. hxredibus. Socin. con. 2. 50. nu. 4. vol. 1..
de ql1ointerrogatus non aliterre[pondHfet. Pro exprdfo igitur habendum, gloff. in d.l. tale pa8:um,
§. fin. huiu[que intcrpretationis cauL1:m prxfiat fauor conferuandœ agnationis. P3dfius con. 90. nu.
43. vltirnxque v'll.untatis ,. in qua la.tHlima inte.r~
DECISIONES.
'109l'etatio dl recep~a,& exten~o vnius caCus ad aliuln,
. Titius, §. LucIus, ff. de hb. & POfthU111. 1. final. 9
Cecundull1 magis comlnunem intelleéluln) C. de
poll:h. 1. fi nlater, vbi Alexand. Cod. de inll:itut.
pluribu[que l,cridorum re410nGs Ia[on comprobauit, con. 66. vol. 3. Guid. Pape decif. 5; 1. Accedai nlutuull1 quod prx[u111ituf intcr de[cendentes 1 d
fideic~mmiifum , cùm [ubfiituti fint proxitniores
poft nlortenl olnnimn, & in tota hxreditate. Ergo
id~nl ae fi poft luortena. nouHfinli, 1. codicillis, vbi
Barcol. de v[u & vfufi. legato Cafhen( inl. penult.
.C. de impub. alijque quos refen Socin. in con. 114.
nu. 9. vol. I. At li poft mortem nouiffimi in tota
hxreditate [ubfl:j!tutio fiat, proculdubio indl1cit 6deicommi(fum, l. Titia Séio, §-. Seialibert. de leg. t ï
2.. ·ergo inter de[cendentes Ludouici & Ioannis reéifrocU111 fideicomnli1fum dfe fatendunl dl) quod
-cum conditionenlillam, fi Gne liberis ) prx fe ferat, _
1. generaliter, §. fin. Cod. de infiit. iteranda ve-nietin filio L-udouici. H~c aétor. Rea vero conti:à~ __
conietl:uris precariam fubfiitutionem a.dmittebat,. ~~
quotics vniformis dl voluntas tcfiator~ circa conferuati~nem bonorum in familia) &. agnatione ~
tune enun ad caCus omi{fos ( necenimomne~ poffunt tefiamento conlprehendi '} voluntatel1l. teftatoris ca(u[que ,expreffos protendimus, 1. vnum ex
fanùI.ia, ~. p~nult.l cùmproponebatur, de legato 2..
CurtlUS l~nlol~con. J 2..1. nu~ 10. Molin. cou. 7. llU~
s· Sed vbl non eft eadem & vnifonnis tefiantis vo ...
luntas ~ nec intentio finalis bona ma[culis con{cr~andi.! ptQPter ~~nieaur'!I'~ ~~~fuélum, quarUlll:
f.
o
,•
~
�FRANCISCI STEPHANI
1 3 fortior debiliorell1 tollit, 1. Diüus , de in41tteg.refHt,
Crauctacon. 98. nu. 14. Bonus Iude" aduer[us h'110
d.eicommHfum, vt odio[Ull1 & onerp[un1 , prom.ptior eEe debet, arg. 1. Arrianus, ff. de aél. & obhg.
eandenl vero & vniforme,rnuon-fuHfe td"tatoris vbluntatem circa 110 minis & agnationis con[eruatio·.
nem in hac nofira fF.céie confrat>- eo quod GuillelIna hxredi Îllfiituto Ludouicum {\.lbUituit ~ li Gne
proIe legitinla & na.tur~H dece,deret, rroindéque hlia ddicere feciffet fidelcomtnltfum, . 1. C. de condit. infritut. notat C~{henf. C3n. 409· vol. 2.. lege
noltra municipali non obfrante, ~ux fiHum p'erpe ...
tuO non excludit, {ed mafçulo foluln extante. Bart.
in L 2... §. nunc videndmn. Ad Tertull. DeC-. con.
1. 70. Subfrituit etialu tel:tio gradu 1vlargaretan1 &
Magdalenan1 fiiias, earumque n1afculos, quibus dehcientibus, fœminas pro~miorefquc de parel1tela
(verba funt tefratoris) nulla adhibita & fœmina, rum di[cretione, oneréque nOluinis ferendi. Accedat prohibitionen1 alienandi, fubfiitutos,non hxre~
dem refpicere,in ea verba, Volo' quod fubi1ituti mei
dire~è vel indire6l:è non poŒnt res hxreditarias
aliénare. Et paulo pofr, inrelligendo qnoad fubiHtu~os non quoad hxredem: vt hinc liquida confiet
perennem non fuiffe teftatoris voluntaten1) circa
agnationis conferuationen1) nec admittendan1 notx ma[culinx onerifve repetitioneu1 , aut voluntatis ex [uperioribus vel inferioribus interpretationem, iOxta 1. qui filiabus" & 1. fi feruus pluriun1, §.
fin. de legato 1. Decius con. 1.7°. cùnl id in dubia
n0n perfpicua voluntate procedat. Guid. Pape 48 S·
DE CI S 1ONE S.
III
quadl:. qux eo iuuatur quod magis dileâum n1inùs
grauauerit, Guilleln:un1 pud., conditio?efinlplici,
fi Gne proIe, LudoU1CU111 , fi {ine proIe ima[culina,
oneréqtie non1inis ferendi , non etiam liberos,
!qanne!u vera eiu[que libcro.s ea conditione pergrauaUlt, non co tamen [equltur eLfe vocatos ,(
tacitum ex tacito oriatur, 1. fCrUU111 filij , §. fin. 1. 14
Ti.tia Scio, §. Seia 1i~ertis, de legato ;. repetendum
cl:1m effet g~au~men ln liberis Ludouici,pr~[umen
~aque vocatlo hbcrorum 10annis : vtrumquc autem
a. tefi:atore fupprünitur: & {i conieéturis neceiTehaberenlUS fateri illos fuiffe vocatos, id pro portioue
patri~ admittend~m.e{fet, non coh~redum latris,
~ q~ e~ent. SOCln. ln d.l. h~reqes mei , §. cun1 ita,
ln pnnClp. D. ad Trebell. Ripa in 1. Centurio"nu.
166. At in hac [pecie nullus datur cohxres, [ed
, Ioannes fub triplici conditione vocatur) li Mataro ...
l1i~s lares Ludouicus de{eruerit , inGgniave nOn tulent" qu~ du~vt traétum habent fuccefIiuum, i~
& {uccedaneum fequuntur implementum; tertia
vero mO,lnC~1tanea, ~ Gne proIe ma[culina decederet, pr~lnd ~q ue !nOluentaneum fufficit im plemen~um ad pel'petualn fubfHtuti excluGonem, cÙln
1? ten1pUs lnortt[clue 1110mentum collata lit condit~o,; quo ~udon~cus fuperfl:itclTI habuit filium, qui
hcet l~ofh:.1,(1n~ Drole deccffedt, non n1inùs tan1ell
, rnr~clu[u{(que ,lUS
ad't eu;
il.
ldefeclt' fid_1CO"lluiffiln1
1 ,.
nn1
, 111'1 t.:) ,! UC ,n:agis eius pbfieris, arg. 1. Pu~
, a, §, fi~al. ~L coadit. & den1onfi:rat l. cù\n vxoti,
qlll~d0 dIes lcglt. d. 1 in ftl13ftitutione J de vulgo J.
ex .faao , ,.
{ penu1t. acl T re beIl. vulgatunl dl: ~01..
,
f
,
ne'
blt
�,
1 r;:.
FRA N C 1sel STE P HAN l
dradi COll. 1. 1. quod illfinitis a.uthoritatib~s bfon
comprobauit, con. 66. per toto ~ol. ..3. Mohn .. conr,
ad Alexalld. 31. vol. ;. Socin. lunlor con. +. v~l.
~ idque iuuat conditiollCln) .innumeris l:rx[~~p.:
,-re dieellis diaUlnLudoUICUnl tenenuhus .lb1,
tam eIH
(' bJ1.·
.
Sc i forum cafuunl âltero contingentc" U 11ltUO. ln
loernl ipfius,& ibi : & fi cOlltinger<.~t dl61:os alubos
fupra d. francs: & ibii Volo quod caru quo :~et locus
fideicomn1Hfo ) quod tune &. eo ca[u : &, lbl, provt
fuit [pecialiter per me prouiftln1: qllX verba, v.t re·
firidiua ita n10liuntur eotumexcluCtonem, qut po.
fierioribus gradibus vocati [u,n :, 'pr!tn a deficien.té
conditione, ae fi fuppreffi on11uno a tdtatore ful[Cent. Crauetacon. 98. nu. Ii. Molin. ad Alexand.
cou. 1.4. vol. 3. Bartol. Socin. con. 1 16. vol: 3· arg.
1. qui ~abebat) if. de vulgo & l. fi .mater ,S: .fin. eo4.
LOl\Cte ~liud Ct in tempus morttS Ludowel non effet ~onata conditio , Lèd fimpliciter & indefinitè
concepta, putà liberis hxredis den.cientibus, vel fi
nullus ex liberis hxrcdis fuperGt, qua forma pra:feriptam conditionem dotalibus, ~ab,uHs ad.ie.étanl
Valentinx filire quondan1 Galeacl) &. Ludoulct Ducis Aurelianenfis in hHl:orijs l~gilnus, vt deficiente
, '. Slinea ma[eula <liai Galeacij ex matrimonio legitinlO è Valentina na[cituri Dueatui MediolanenG
fuçced.erent ~ qua ex lege Fl'ancî[cus Valefius Francorum Rex diéli Ludouid pronepos ex filio Ioanne,
& ex nepote Carolo Angolifmzo, iure optin10 Ducatum fihi vindicahat , Philippo Maria Galeacij
61io fine maCculis mortllo , cuius fpuriam filianl
nomille Blanchanï. Ludouicus Sfortia in vxorcnl
duxerat,
\
DECISIONES.
dUXel'at, cui diéhlm Ducatum clicntela: ti~i~
Maximilianus ex[ar quorUludam perfuaGonibus
imbutus concellit: his enhn caG.bus , vt ad rem rcdeam ,fubfl:ittttus admittitur) licèt [uperi1:es fit
n1~[culus infiitllto , {i pofi:cà decedat {ine liberis' :
verum cnim dl: conditionem defecHfe nullo tempore aut per[ona circum[criptam, 1. in [ubftitutione, ibi Battol. de vulgo Socin. in l. [olemus, de-condit. & den10nft~at. Immola in d. l. ex [aéro > §. l'cnuIt. ad T rebelhan. Alexand. con. 53. nu. 1 . & 11..
Rllin. con. 13. nu. 133. vol. 3. Di[ceditoretialn ab
OIdradicon. cùm per exifl:entian11iberolum voluntati teftatoris plenè non dt fatisfaétum, aut effcétum in tot.un1 fortita.non dt, putà fi perpetua fit
exclufio fiharum. Rtlln. con. 143. nu. 7. & S. voL
3.~u.PaP: q.u. 53" vel cerrx per[onx poileriq; perpetuo vocan Lunt. Soc. con. 2. 5o. vol. 1.. Dec.con.1.70.
~rauet~ con. 1 30.q~ib. ~icèt nodos quos fupràattuhm us dtffo!utos ~at1s vldeamus "figiUatim tamen
quo[que enodablnlus. Et imprünis admittimus à
gloffx fen~en~ia conieéturis di[cedi, in d.l. Lucius,
~e hxred. In!htuend. quas Iudicis arbin'io nolhi relt11quunt. Bo~rius deci~ 155, licétque [upradiétx
omnes fim~lluné1:x fihorum Ludouici prx [e ferrent vocat1onen~) hine tan1cn non Cequitur erre
gra~a~os : hos enun non tenet grauamen) [ed Lu...
dOUlcum : ,ex ~is e:g? vt {eparatis voeati~ne videIicet &.gr,a~amlne nihil infertur, vulg.!. Papinianus,
~e ~lnonbus, vt hinc appareat quàm o[citanter
eeIUS d. con. 2. 70. ab Oldradi [ententia di{cedar,
quando politi in conditione
(untwvocati ; nam &
p
�FRANCISCI STEPHANI
in fpecie d. conGlij Oldradi a~ijfqueinnulneris erant
vocatilibed) vt Crauetafulius d. COll. 98. nu. 14·
tradidit. On us vero adieél:um Ioannis liberis) vocationemnol1 arguit, cùm d. §. interdum denique"
Bartolique fententia adidin quo [unt grau,ad procedant, vt Molin. dia. con. 7. nu. 2.7· FaClt 1. h~re..
diras, de hxred. initit. prohihitionenl autem nullan1
hac in fpecie vti certis cancellis circunlfcriptam , ip-'
[umque Ludouicum n0111inatinl re(picicntem, § . .
nos io-itur, iunaa gloff. de reftit. fideicolnm. coll.
9. D~cius con. 63 S' Be 63 6 . Be nulla adietta ratio ne
quo bona defanlilia non exeant, qux fideicomm.
ab(olutum & in rem inducit, vt noftri in 1. voluntas,
Cod~ de fideicoll1m. cenfent poft Dinum, in leg.
filiusfam. §. diui) de legato J. vbi Alexand. nu. 2. 5·
& Ripa nu. 106. Alioqui non nifi in cafi.lm contrauentionis prohibitio alienatîonis fideicolni!funl arguit;.1. pater filiull1, §. fundull1 Titianutn, de lel 5 gat. 3.1. peto , §. fratre , de legato 2..1. filiusf..lmil. §.
cùnl pater,dclegat. 1. Molin. d con. 7· nu. 39.Q~p
fitvt nec fideicommi{fUln reciprocum inter de[cendentes conGderari pofIit) cùnl d. S. Scia, inter
coh~redes procedat) non interin conditione poGtos.Ruin. con. 141.. n. S. & 6. Socin. con. I l 3.in fut.
vol. 1. at hic nulh~s dt datus cohxres , filuque
Ioannis in [oh conditione (ùnt. Conie6l:ur:.-e enim
de quibus [upra, cùnl eadem & vnifonl1is dl: defunél:i voluntas, circa agnationis con[eruationell1
aut [uitatenl vocationeln inducunt: q uod- hic non
eft, vt fuprà euicinlUS. V rget magis libcrorum ge ...
neralis appellatio ) qu~ omnes dcfcen~ntes conti114
DE C ISIONES.
net~ l.liberorum., de verb. lignif: Cùm igitur ~~~
dOlllCUS deceffent fine nepotc, [ubftitutiani 1
. s d h'
.
oeus
ent. e lC conmnéHm accipiendUlll, Ruin • co 11.
~1.'. nu. 6. & 7· tradidit, vt (ured1:es Ludouici filius
faClat deficere conditionem, . Ghxredi plures d 17
condit. inllitut. Illud poil Barr.addens,appelladon:
hberorU111 nepotes non contineri quando vol
..Cl."
r
fil
'
untas
defiUnl-ll.ln pcnona ij [ortita dl: effeétum p . 1 18
G, a11·us ,;yf.. • .1' dem, if. oe
1 1.
' et 1.
lb. & paft. na111 diétalu
hberorum ln fauorabilibus ) non odioGs proce~r .
quale dt fidc.ico111miffuIll, receptius eft, vt ibi fu;~
declarat
Alclat. legem vero final . & "L
. prod'
,. ucms
c~ ere, cunl agit ur de extenGone vnius ca(us ad.
ahum, ~on pcr[on~ cert~ ad per[onam. Etiamli
tefiato.r l~terrogatus ~dem verifimiliter fratuiffet, d.
fi qUlS lt~, ~. penultlmo de teftam. in gloffa notab.
ln d. 1. T lU.US, §. Lucius, if. de lib. & pofl:. la(on
d. c~n. 66. :lrca fluetn. At hic fieret extenlio de Lu~OUlCO a~ e~us fi.lilfln. Duéla vero coniettura deil!tus m~gls d11eéh graua111ine ad cius filiuln, veranon
eft ne fiat pro~grdrus in inhnitum. Crauet. con. 16
n~. !7. Sedïltaliquis fideicOlnmHforum finis)né:~
l111~US honoratus nlagis grauetur) contra confuetud111em teftatonlln qui in vno grauatos in alio [o.
lent fubleuare, arg.t eUll1 qui, de iureiurando. Cra.
ueta d. con. 161. nu. 12.. nam regula 1. Publia, in
~~ hn. ff. de cond~t.!" delnonfirat. negatiuè proce...
d~t) non affirmanue. ~od autem Curt. ab Oldra..
.1[e~tentia di(cedendutn cenfet) cùm l'etnotiores
Cltenore
r vocantur, commentitiull1
il: , . gradu exc1UlO
e ) CUIU mnumeris refponlis falfunl deprehendaturJ
!.
P
2.
•
�-,
FRANCISC"I STEPHANI
quibus\\proxinliores fuperfi:ite ex hxrede fi.liô .qui
pofteà impubes deeelIic excluduntur. $oe111. lUl1.
con. 4. vol. 3. JaCon d. COll. 66. Alexand. con. 139·
nu. ;. &. 4. lib. 6. Qta enirn ratione magis dileétus,
defettu videlieet conditionis repellitur, eadenl &
proximior~s excluduntur , v,t hinc a?p~reat Curt.ij
rententix tUJllloCUlTI fore, eum proxlmlores fimph: citer voeantur, non vt hac in 4?ecie, fi adieda Gt
condido, Gvnus autonl11es decefferint Gne liberis :qux) vt nominatim verb(fque re~riaiui~ conc~pta.
eft, ita ealn fnitre menteln tefratons argult, vt fihunl
Ludouici grauare noluerit,arg. l.licèt ünp. de legato
1. Craueta d. con. 98. nu. 14. in fin. fauor ven)
hic nullus e·fr agnationk propter filiorum vocationem, in quibus non conferuatur agnatio. Ex digre{-:{ioneautelTI ad plures gradu5 dici non potfe grau~
tO,S-hbcros liberofUln, n1uIüs rationiblls IaCon pro ...
t)~t, in d. con. 6C. Ergo CÙln [ecundunl ream pronuntiaffet AquenGs Propr~tor, virque peritiŒlTIUS.
D. Antonins Suffredus relator aduerCus prouocanrem prorea fuffi·a.giunl tulHret, reliqui Olnne~ affen ..
[ere, die 12.. Iunij 1582.. D. Franci(co Peruffio Pra!-:
!id.e, in Crinlinali claffe.
116
.A D D 11'10.
E Xfuntliberis
~li! fu.nt agnati,:ll~j.cognati. Agn~ti ei~(dem
nomlms,emfdem famihx,earurndem Imagmllm:
tognati non item, Liberi ao-nati funt filij,& filix, nepotes
nepttfve, 'ex hlio nati nat~ve, pronepote~ pronepttfve
ex nepote nati nat~ve, & abnepotes abncptdve , ex pro-.
nepote nari natxvc. Ratio ergo vocantium liberos',
Vt in hac hypotheû, primùm,deinde fœminas, hxc eft, vt
in famil.ia bonà remaneant, non extra famili~m abeant
in liberos cognaros , qui ciufdem n6minis & fami1i~ non
. DE Cl SI 0 NE S.
'
.
1-,
{unt. ~x ratio ctiam efficir vt ab inteftato in fcudis t
r.
dam l1'b erI' cognatJ~. mrç
.
ll.
lUCce
eo quo d eu
..proditum libnon
. .a.
feud. ti~. de [uc. frat. Etin hac lire generisteftatoris no~
1
bi~t~s ,quz etial~ n~l1c floret, hanc interpretatiollem
eXlglt: quod prxclpue nobilibus frudio & cordi eft' in no-'
~inis & familiz propagationcm : nam vt (criptt;m e{t/
l~ 1. ex fa~o, ad.Trcbellian. §. fi quis togatl1s) 'éondi- '
tlo~les fi.delcomml{forum ex dignitatc & conditione eius,
qm ~d~l~ommifit, interpretan.dz fllnt,vbi & ipfe Accurf.
reéhilime exempillm de llobilibus pofuit.
F.
Fortius 1 C.
.
-
.
DECISIO
XXV.
Remediuni 1. finalis, Cod. qe acquir. poff. quo
tempore prtefcrihatur.
•
Synopfis X XV. Decifionis,
Negl~éfa . vid~ntlt' hn"itai .'
pro d~reltÇl~.
"
1f
2.. HJPothtç~rll1 prttfort6ttur
10. nnnt!.
3 P~ec,!rium vt ,:,cuj{orium. !6
~ FrOlo operatut" ln- cafo ftBo,}
1
vt verttas in <fo vero.
Remedium J. fin. cod. de
acquir. poJfeJf. prttfori6itul'
3o. annis.
HJpothult p~rtmptn remlJlut pruarù~1'!J. ...
/
V1vl ql1idanl fundum Titio vendidiifet
eiufque nomine (e po'{fdforem coniHtui{fet; aliquot poIl: annos eundem fU11,
dUl~ .alteri vendidit, vacuâmque po[fe~one~ tra~ldlt, cui vigi~ti plus nunus annis incubUltcorpor~lttcr. Prim~ls e~ptor(e mitti in poffef{ionelnln Vlm d.l. finahs, a Przctore petijt : prohibebat Cecundus elnptor [uanl cau[am potiorem elfe,
a{ferens ob fun di, traditionelU, vulgat. 1. quoties,
p
3
•
�FRAN CISCI S TEPHA NI
Cod. .de rei vindicat. aélorifque Cocordiam, qUa!
'liS
obliuionem ciuilis poffeŒonis ex longo telnpo~i lis ' curriculo inducit J ita. eain pro de~e~iélo habuiffe
videtur, arg. 1. furtunl ) §. vIt. &. lbl gloa: ff. de
v(ucap.l. fi de meo) §. li forte, vbi gloif. de acquir.
poff. Ia[on in 1. 3. §. ex contrario, colum. 1 3· vcrL
[ed aduerte eod. Accedat (ublata hypothecariafj:'àdo deceln annorum ,1. 1. &: 2.. C. fi aduer{us cret
%. dIt. pr~fcriptbque fundi don1inio) 1. 1. & tot. ti ~
if. de v{ue. precariuln vt accdforium perill1i:> arg.= 1.
3 li debitor.) If. de preear. (olet enim precariun1 n:gotij (equi naturam cui accedit. Bald. in cap. 1 .de feud.
date in vÎln, 1. commiIf. Cuman. con. 54· fusè Tiraquellus in traa. confrituti 3 part.2.I.linlÎtat. Contrà
primus en1ptot traditam fibi priùs polTefIionem alfe ..
rebat, vi clan{ula! confiituti &. precarij) quibus li~
cèt fiéHs modis vera poifefIio transfcratur ,1. certè,
§. 1. vbi propriè habere dicor, de pree. gloiEt hnaI.
COlnn1uniter approbrata in 1. ab emptione , ff. de
paél:. Hoc fi confiitt,lens pofIideat, fidéCque fit habita de pretio , vr doél:è Ia[on poll: Bald. in d.l. quo_ ties, nu. 1 c. vt fiého idell1 operetur in cafu fitto,
4 atque vedras in eaCu vero) L filio quem , de lib. 5C
pofrh. proindéque potentiol" Cecundo eU'~ptore elfe
debet. Bald. con. 369. Venditor eonaituit. vol. 5Guid. Pap. quxfr. 1 12.. vigillti an110rUl~4 non ob5 {tante curriculo cOlldiét. fiquideo1 ex 1. final. qua'!
rimo emptori datur,nonniG 30. annis prx[cribitur,
. lieut ~ L, olnn~~) de prx[cfÏpt .. longi{f. teillpor.
De Affhéhs decl( 139. huc pertlnet glo{f. hn. in
1. Cù1l\ nelllo', Cod. de 3:equ. poa: Diél:x ver9leges
Vt
f.
. DE CI S ION
ES
.-I l '
, .
1. &, 2.. Cod. fi aduerf. credltorem ad (olatn hy
,
,,'
pothCCanl pertlnent. Longe ahud Gprecarium & C011- fiitu~Uln concu~~~nt,n.eq; ex pcréptione hypothec~ 6
(cqUltUr precanJ lntentus. Bartol. in 1. fi rem ~1ienain, de ~ignol~. -aél:ione, trtinufque ex obliuione
poffdIiolllS alnIiIio , CUln qUl ddidia poffidentis
concurrere debet ) gIo.{( in 1. fi is qui de acquir
po{fe{[ Angel. in 1. fi de 111eo } ff. eode~. Socordi~
aut~nl nu~a primo emptori -imputari potefi: minifieno altenus ,1. arboribus, §. 1. & 2... de v1l1fr. 1.
quod meo, de aequo poifeŒ. Ergo (eeundum prin1unl e.mpt~rel,n Senatus cenfuit, iuxta vulgatam
1. qu~tles, hmitationem, de 9ua ibi Iafon nu. 14.
Referente
in Att enatlo11., •
.
n 'D. Gafiparo SeO'turano
b)
num ecuna, anno 1582.. 1, 5. Iunij } me Prx{ide.
' 1
. eADD 1 TIO.
S 1 duobu~ ~mu,l vendita l'es fir,[ed tamen res vni tradi-
t~)alten el~~ mfi:rumcl1ta,q uis potior? an is qui rem
aC~~t~t, an ql11 ~nfi:rumenta? vrique is qui rem accepit:
qUl cn[us.g~,mlll1u.s 1. qu?ties) ex (ententia_Harmeno .
~. _9 J. Ahas tamen CUlac. lib. J 8. obreruat. cap. 3~'
al rue. _de~lf. 5" Soc~n. regul. 118. Tradunt nofrri
e.um qUl prunus lUl1.efbtus cft à domino direél:o po..
t
tt.,ofcm cfTe.
)
F. Fortins 1
~
-
.
�u,.
FRANCISCI STEPI-IANI
.•
~~~~@~~-~------'----.--~
--...,..--'"""'--
DE CISIO XXVI.
•
. .~'. r;, t
Merita donattont
tn) cr a quando à dtJnat arZiJ
..
1
•
"
.
pro banda folzt.
$ynopfis XXV:I. Decifionis,
.
•
.r!'.ertA & enllntÙJtll\3 clllufollJ .lilJ(r~ (} ftmpliIM.tYlt~ AJJ.
\ ND font citer" quia importll~.
ln t°nt::,on;;:ao!~tario'14 Coniellur4. 'UeriJi.miles f lf
pro Il'' ~.
ftctunt ",a prohiJtlonem me1J1Ijontrn.
.
1. Affèrtioni , qUJJ~do ,rcaen-I rltorum.
aum.
Onauit uxdam genero -& filix bO~1orum
(uorunl ?eluHfem ob merita, qux ln [pe ...
cie expre!ferat. Donatricis filius ad.donationis reuocationeln age bat , falCam a~ert~onem
meritorum dice~s. Dubitabatur an affertlOnl !ta.ndum an vero effent probanda nlerita à donatano,
aut v: fal[a filius hnprobare poffet. Vulgus nofhorum ita dHHnguit, a{fertioni non effe. d,~ferendum)
fi fiat donatio inter per[onas pro~lbltaS , glofC1.
communiter approbata in 1. fi d~nat1on.e ,Cod. de
collat. fiue gelleraliter ~ fiue ~ Fpecle profe!E0
meritorum fiat, quidquid çommlnl[catur Bald. fi l.
nn. if. de exercit. quem iure ,optitno not,at Alexand.
in d.l.G. donatione, nu. 10. cum eadem femper fubGt
pra![umptio, ob quam lex talem a{fertionelu (uCpedam habet) 1. qui tdl:amentum, ff. de prob~t. ~.
cùm quis) §. penult. ff. de leg~~. 3. De Afthébs
decif. 370. in fin. nam in 1. Attihus Regulus) .d.e
donation. prxtcr fpeeialenl a{ferti<?nem, de menus
•
conftabat.
DE CI SION E S.
12., i
conftabat. Alexand. fuprad.loco. ~làd li cOl1fe-ratur don:ltio per[onx non prohrbitx) 111eritorun1
-nulla dcfider~tur probatio {upra affertionC111) cui 2.
fiandunl dl:, 1. OptinlâlTI, Cod. de contrahend. fii- .
pulat. B~rtol. in 1. Gfortè ; fE de pccuL cath. Guid.
Pa1r deciC 95- nu. 2.. Roland. à Valle con. 9S. nu. '
- 5-3. vol. 1. rderens innUtueros huiu~ felUcnti~. Rip.
-in 1. fi vnquanl, qu:dl:. J 5. Cod. dereuocand. donar.
Ka vt prxtextufalfx cau1..'"C inlprobari non poŒt, (ed
nlagis vice falC-e dCll1onfrratiorus habeatur; vt doaè Ba·ld. in op. [ci[citatus, 'de re[criptis. Alioql1i
po{fet filius vt & ipfa donatrix proprithn aLfertionis
fatrUlu improbare , propter legis prohibitionenl,
1. quenlJdnl0dUln, de agricol. & ccnGt. lib. 11.&1.
iube111Us , ~, fanè , C. de Làcro[anéLEccl. Illo vero
cafu, videliae,t in non prohibiris, circa Bartoli in., terprctationetn, in d. 1. Gfortè~ 1t'. de ca{l:ren. pecuI.
Blagna eil:inter Socin lm & Deciun1 .contentio. Socinns Bartoli [ententiall1 ad ipecialenl a{fertionenl '
pertinere capitis iIlit.s cxmnplo, quo de prohibitis
traétat re[pon( 2.9 5. nu. ~. vol. 2. . .rraQidlt. , Cuius
ièntentia.,{ll:ctlm prolixè & dàa~ intcgro rel}Jon!o
, 2.0. inlprobet Decius, quo tantùnl n10liatur genç,ralis difl)oGtio in fuo genere) atque fpecialis ~n [ua.
fpecie, l. ft duo 6:atres "ff. de adnlin. tut. l. fi ch(!)rus, de'legat. 3. prolixior non cro. DeciUll1 ièquîtur Ripa Cuprad. '1oeo, & Tiraqllellus innUlneros
citans eÎufdelu fententi~, in 1. fI vnquanl) in verb.
donatione largitus , nu. 93. & 94. Cod. de l'euocand. donation. fi modo generali aŒertioni non accedat affueta daufula, pUl'è J libcrè) & 1ÎlnpIiciter) 3
L
~
�DE CISIONE S,
,
CIseI STEPHANI
, ïi~
FRA. Ndonauone
. mpro' pura &.r.fimplici
br .
1
&e. ta ero enlnl d
tradit cui Ce LU lcnp5·
;,
f'
oldra . con. uci
haben daln,
quo.s refert & equl-
DECISIO XXVII.
Prior creditor nùm o./ferre pofteriori p~Jjit.
fit Alexal1d, alijqë: ~~d )~co ~u. 9'%.. sed hxc cÙln
tur Tiraquellus . P . pertineal1t, in qua ver;ld nofiranl [peelenl ~onlar1's düuuueratio, fat fit
.
m p~rt1cu
'
fatur mentoru
,glue
:-rr.
'1: S pI'O, colopholle ac.
qUl)U
"
b1'S attl..
1
rimiS
a
"
defideratur roba..
P
Cu quq mentorum
d
ce at, eo ca
,
u cere nec ta.tn eXlml es COOle ur as
'
1
1
rr.
• ./ A
tIO, ven I
Lb'
fi atque li nu a aner-F ,...LI' :;.- m debderari pro atlOne ,
.
d 1 li
.J r} Iv
~\1;. '.{kt., ! traquetlus poIl DeCIUln .. 1
Synopûs X X VII. DeciûollÎs . .
,
po./fojfori etiam inùtjlo per-'7 Hypothua ejf çaufo ilir;'
miffR eft debiti ob"'ttio. 1 o/forendi.
2. rli p!tl$ efl qlûm offàre ,18 In iure ojfirenJi 'me/ior e.ft
; Priori creditori non pofsi-) ' conditio pofsidentis.
denti an pofsit ojfe"ri.
9 Rei n,!iente pigmu non e;.
-+ Caufo oblationis duplex, nec oblario qtt.~ hJPo~hu.e
non duplex i~s o./firendi. 1 cohttret.
'
5 Primus creditor offirens
Creditori anteriori folis
An debeat lJudiri exemplol
ejf Juccurfom fer hy/o-1 thecllm.
extranci.
, pojfefsio ejl hajis oMlltionis. '
f
N
'1-"7
/
,
1
roo-tu
d1
U 100.
&. [equent~queln
don41tione, fllpra 'A°-Cta°' n C· l'n ';pgul 1. 'pra:[Wllp, - N' 1
re' ten.
.1:....
•
(equltUr 1CO aus
r.
6 Ergo filius rcgiü,
Alciat pra:lunlpr. l ..
1.
,tlOnl1nl ,
,d:
\ d natio in perfOllas. pro 11\ diplomate e~cl lt \l:r~ ~ltinla IUllij l 5s.%.. Ref~
bitas non el.let cOl ' il ;, . AttcftationU111 D,e,cu.,.
, rente D, Paulo C leI ~lQIn
, ria) me Pra;tide,.
,.,
,4: D, DIT l O., ( ,
Ed 'd de donatione fafra fiHofamil~a~ propter meil. ,
em
ponit 'Bartot. 10b'1. 1.il.§. nec
'c qUl
) Hanc quxluon
~
il.na.
c
1 l' If cle co Il'.t
a. b· onorum, v 1 pOlLquam,
cau., reme, nu.
lud'l't v.alere
& oonconfelfl
f.
rialle·
cone
'
A
. r-efert c(;ur. v~ d" tl'tÎ.-:l non profeaitia : con~rà ved . 'b '
q uam qt1;X ll.ta uen t'"
tan
tO non valere cl efien d'lt Antonius, F aber e enon \,J S
. ,
nragmatl~omll1
, Deçade 41 . error. 6. ' 1 C
'
'"
F. FfJrtrus
•
S
':r
•
.' ..
'
~
-
)110
•
IŒdebant creditores prior & pofteriêr
poŒtlens , de crediti oblatione : offerebat priorpofteriod credituln, atque ideo
de e poffeffione fundi excedere, & in Ce tr4111Sferre contendebat. QQanlllis enim prior creditor
cOlnpelli non poŒt offerre, 1. prior, C. qui po ..
tior, eo taniCl1 iure vti poterit , Vt in (e pignus
tr41nsfcrat;, gloffa in d. 1. prior. gloŒ1 in 1. 1. Cod.
qui potior : nanl fi pofteriori id lieet ) 1. 1. èod. li
antiquior creditor ;, quantà nlagis allteriori cre ditori eft permi{fum " cuius dl: potentius ius; arg. 1.
cl'editor;, ff. qui potior;, Auth. nlultô Inagis, C. de
facro[anét. Ecclef. vt non abs re Papinianus in 1. 3.
S. 1. if. qui potior. de priore loquens creditore,
nUi fortè, ait, prior pecuniam offerat, ql1enl tamen
~?n.Ll:~~ ib~ !l0n fu~e pofr.c!f~l'em J & in L in bello"
Q..
z, .
�$
-
1 -4-
FRANCISC1 STEPHANI
.
d'-
§. fi pigl1ori, de captiu~s &- pà~,~eL1~r .. r.r1or cre, 1torpo{teriori offerens plgnora.t1t1} feru~ redempt1o~
.
.
limul cunl credito auocat ad fe [ernlS pretll1l11 ,
'
. ' 11
,
""11 li lïoffdfori cuilibet ) etlaln InlUllO ,
uum. n'io l
d b"
bl '
rr:' J nl'l l'er If. qui potiores e ltl 0 ano
1 0"1oua ln.
~
,
'd
b . ,rr, ",Il.. 11ec eninl de iure poŒdforis quxn epexfu 111<" .... H. _ , '
'
•
bet, cùnl ius petltOnS rernoueat,ur foluto pignore,
1. Paulus, §. fill. quibus nl0dis plgnns vell~ypothe-
c~ foluit. cur priori creditori,qui ius,habetln re, d~, I1e a ari debeat, non video. odofi-. 111 d. §. fin. hlc
cnhn auocate à pofteriore creditore pignus P?,tdt,
donec ex fruéhbus [OllltulU GtdcbitU1TI, tandluque
inutihs erit ci proprietas ,1. fi cùm venditor, if: d,e
_~ cuiCt:. quàd vti plus dl: quànl <:ff~r,1';. ha po{l~non~
cau[am n1agis la:dit, proinde 'facihus off~rendl conœdcnda efr poteftas, vulgata regula, CUl quod plus
dt, ·&c. ht1i~[que [ententi~ auaores laudo Ba1't~l. •
~. Salicen.lln in d.l. 1. Cod. qui potiores, gloŒ 111
-LtJ,Ùm fi'OtiŒmi,
§. eoden1, C. de prxfcript . .lol)~..
temp. ·NCgUC'Ült. 3. lU:111br.o ? par't,is l~U . .I 7· - qu~
3 amnés 1-eit,ito IPlace,nnl1. pnon credltiOn offerendl
f.iCllltaten1. rConf~rtlnt. Conrrà, po{terior cre dito!' priori non p@Œdenti de~1egandan: 0~lationen1 a[..
[ereb:1t. Caufa oblatioLlls duplex ln ture, 1'1on -du.,.
4 plex inofferelldi , vtCraueta con. 2.9 8 . cenfuit,
poffeflio v'iJelicèt aut hypotbec~. ,~d ius ~fferendi
quod comp-etit raviol'lc 'po {fdhonls , pertlnent) 1:
111ulier 0 ibi iuflus po[dfor offerJ.t, Vb1 glo{[, , ft qU1
potiores, 1. fi funaus , §. in vindicatione , i~i, fi ~e.,.
r
r,o poiIideat, lut pe,cuniamfoluat ,
ff..de plgnonb .,
d'.l. Paulus, §. fin. quibu's m(i)~isFign. vel hypO;th~
,
D E C 1 S ~ 0 N, E S.
. ' 12.5
folu. qux re[ponfa 111aX1l11a nltuntl1r xqultatc: 11an1
cùn1 creditor, q~la{i Serl1iana, [obin auocat poifef{ionell1, vt de fruéhbllS fibi L,tisnat, d. 1. fi CÙ1U
venditor, debiti oblatio ex [ententia & voluntate
credit oris heri credit ur. Angel. in §. iteln fi quis in
frall?~nl , colUlu: penul~. de aa~onib. fi 1110dà v[q;
ad lIns conteLl:atlonem ln .caula executionis iuchcati fiat. Barcol. il).l. fripulationes non diuidulltur,
c~lum. penul:. ff. de verb~ obligat. & in 1. li quis
lhpubtus fuent decenl, in hn. ff. de folutionib. Craueta d. con. 2.98. in princip. Ergo & prior creditor
p0!Udens o~erre poterit, exemplo cuiu.flibetextra- 5
11~1 polfdfons) glof[ in 1. cùnl notilIinli, C. de prx[cnpt. 30. vel4 0 ' annol'. gloff. in 1. 3. Cod. fi antiqm.or credit. A~tquc ita deben1us interprctari B~lttoL
Sah~et. Negubntiuul ) locis [uprad. qui de priorc
credltorc pollldentc loquuntur : nec enün curanlUS
d~ iure po ifeUo ris , cùn1 ius petitol'is [olutione dus 6
quod de~l(~tur tO,llitur, d. §. fin. 1. Paul us J li vero
non pofhdcar, vt ih hac fpecic, dciiciente poifeffion~, q~lxb,aG s eft & ca,uC, obl~tionis, ceŒ1re quo~ _le de~~t,lUs ~fferendl, cap. cUln ceŒ,nte, de regul,
lU~, 1. fIt la S,el~, §. V[Ul~l~, de leg.lt. 2.. Alia & po~1 C111a cauC~ lUr1S offerendl dl hypotheca, cuius 1'a- 7
uone non 1l1ÎI pofteriori crcditori dari leo-imus Vtù,
l
'
~
(('
b
,
.' potlor, §, fin. H. qui potÎ,?r, fiuc poffideat, vt in
:ll~ textu ?ngullt Allbe~-ic. C,~nlal1. & alij non pauci
ln 1110 §. fiN. liucalltenorrelll1cU111bat vtin d 1 1
C d fi
,. . .
o . 1antiquior credit. & in 1. 1. Cod,qui l)otio ~
tes ...
D e AfR'.cl.'
'f. ,2. 59. 111ft
" pnor obbtlonenl
,
te
.\ leUS .dCCI.
fcuet. Cunl Cl11111 vtnu[que par ht cauC1 in offeQ."
�.- ,
8
•
FRA N C 1sel STE P HAN 1
;;l~do, lnehor dl: condido poŒdentis, arg. eOl~unl
.ln
. 1. qua ra!Ïone , §. [cd non vt lttcux
notantur
q
.
dOlninio in qucnl &. reum prurx, d e acqulr. rer..
'
.'
if. d
î.unt procliUlores, vulgo 1. Arnanus, . e
1"
~
.
dentes 1\
. .er dominio. Saliceto in d. . cunl nOtlllllnl,
b'
8
acqUlr.l .
§. eodem. Negu[ant. 3.11:-enl. ro 5· parrt.ls, n~. 1 •
de piCTnor. anteriori credlton poffiden~l offert poIl
. bleu' m tibi C. qui potior, quanl [oiuto conllenor, .
,
. .
C
i 'b
fiante matrünonio , nlarito vldehcet racu tat~ us
lap[o procedere Cynus ~radidit, .cuius [ententlan"l
f.'"Cpiùs probauit Senatus Infra deCl( 4 1. Non poffidenti etianl offert pofterior in 1. .[ecu~ldus, Cod. de
pignor. & in 1. prior , Cod. qUI potl~)1~es. Offe~t &
enlptori poffidenti à debit.ore ,v el. antenore cred~to.te, 11'i modo non iure credItonS dlftraéla
res Gt , ln 1.
d {i . .
cùln prior , de dHtraét. pign.1. 2... Co . 1 ;lnuqulor
creditor, & d. 1. 1. hoc enin"l ca[u res cunl [ua cau[~
( id eU pignore ) trlnGt, cnins ratione ius. o~eren~l
ad pignoris conhrmationenl da~ur r0ftenon cre dltori, quifacultatenl nullanl dC?ltorllll c~ntr<then~o
dedit pignaris difl:rlhendi. ClUll ~7ero lure. credIto
pia- nus venditur initio contraétus,ll1 (peéto lure [uo
p~tdl: creditor renl pignoratâ, an te 9-ualn ~ecundo
creditori nexui data Gt, di{l:rahere ex {cntenna & volUlltate debitoris, 1. Gconuenerit, ff. de pigno aa.
Q2a: facuitas cùm po{l:crioris creditoris obligationem pra!cedat, re[oluitur nlancipatione ius dltoris,
debitoris videlicet , & di{foluitur ius acceptoris, id
eft [ecundi crcditoris) 1. vbi, §. [ed & Marcellus) ff.
de in diel11 additt.Sed fi vendat quia dOlninlls , non
~x prin~xua c~u[a ~.?nt~a_aus id facit) [~d ratione
DE C 1 S [0 NES.
. '
il.,
dominij, quoddl: affcétUln ~[uppohtum fccundo
creditori, vt r~aè Cyn. in d.l. 1. Cod. fi antiquior
creditar, qucnl nofrri cOlnn"luniter [cq uuntur. Hinc
fit necc{farià oblationi locunl non elfe fi res in bonis d~bitoris ,quo tenlpore cunl pofreriore creditorc contraxit) non erat :_ nain cùnl rei alien.a: non
fubfîfratpignus , neque oblatio cIua! hypothecx
cohxret locum habebi,t , vt fusè Crau. d. con. :z. 9·8.n.
3.4.5. quanl conitar lcgibus ex ~quo & bonoinduétaIn, ad fouendam creditorjs poUerioris atStioneln,
qUa! vulgari illa except!one,Gnon alteri antè pigno- 9
ris aut hypothecxnollline Gt res obligata, elidi [0let, 1. ~reditor , ff. qui potiores :. xquunl autelTI fuit
vi[um prudentibus·, . vt pignus quod debitunl vt
,plurin1ùtTI [uperat 2 in hoc quod excurrit, pofreriofi creditori potiùs quànl priori cedat, cui qua!i Seruiana debitum àquocumqùe de fruéHbus pignori-s
priùs con[equi Catis effe debet, arg.l. 1. §. hoc interdiél:unl , verf. illud , de vi & vi armatJ.. Et hoc dt
ql10d Cynns voluitd.l. 1. C. qui potior. prioreln 1$
creditorem non egere illo adminiculo., cui Iiypo~
the caria [.,l.tis dl: [uccur[un1.. His [,ltis {ilpérque [uperiorun1: diffolutio à quolibet confingi poterit:tantl1lU enhn ~be!l: vt maioritas rationis potentiu[ve
ius. antcrioriprolit creditori in offerendo ,quinitno
nocet, CÙ1U per e.urn fiat) ne debitut11.hypothecar~a con[cqù3ttur, arg. d.l. potior. §. tin. t'f. qui po...
!tort Re[cripra vero re[pon[ave , quibus prioren1
crediçç)l'eln lure offerendi vti potre legimus , de poffe{fore [unt interpretanda, vt Saliceto tradit . in d.
§. eoden1. Lex autem in bello J §. fi pignori, de aft~
�,
FRANCISC-l STEPHANI
teriore quidem creditore }oquitur, fi temp,us C011ttadus aduertas. CxterU111 cau[..1. pofrenor dt,
quenl conftat 'offerre P?ffe,~ cmn ~x caura lna~is
quàlU tempore prxrogatlua Üt, nlct1~nd~. Cyn. 111
d. 1. 1. Cod. qui pot. Secundl cred1tons partes [equitur Negu[an~ius , [Llpr~... d: 10co) nu. 18. Ba1dunl
allcgans in d.§. tin.!. Paulus,1l11e~u,ra noua.M~gna.
quondaln hac de re orta c~ntent1? lnter Donllno~3
quorU1l1 CU1l1 parcs dfent [ententlx, ~ res ad pr~
Il.S
'
" qu%'
' il' l'h
fum,
1 a. b uerunt,111'fi'
l 111 eos nominatim tran{; 11.9
,
t~ tint auaoritate Iudieis, vel tonfen(u debitoris. C~lri~e~
hb. 18. Obferuat, obferuat.40. vbi de priuilegio fifci.
F, Fortius 1 C.
.
D E CI S l 0
X X VII l J.
Mul~'eri c~nceJlùm 'priuilegi~l.m ~
"Pt 17nlt
Jolutione de
plgnoru [rué/I.bus jibl fatisfiat , b~redem
fequltur , faltem ./ilium.
l1lam Dccurianl nliffa effet, contra pnorenl credl'tOrc111 pronuntbtunl dt, anllO 1 572.· quod & al~o
Synopfis XXVIII. Decifionis.
Prjuiüg~1Im n;ulieram dote;~ 3 Portion es minutul.t Ji non afr~p~tent~um JI, I~rti!! !offif-I undRnt Ad /egitimas tatius
fortlJII~ .In ~rou~cIR.
dotis vforas ~ creai/orts auol- A" prtutlegtMI'J tl!~d ~xttn-! (J1,nt proprietate tert!is pofdJ1,llIr Rd hlfredes? negAtMr. fljforïbus. In AdditiQpe.
l
Scnatuicon[ulro C0111probatL1ln eH:, 10. Oétobns"
Referenre D0l11ino 1. Rcinaudo in Tholenfi Decuria, cui prxfuit DOlllinus Corri;h~ Prxiès..
\
ADD ITIO.
DE CI $ 1'0 NES.
I
\
Ofteriores crcditotcs hypothcearij in 10ewn l'riorum
ip[o iure fucccdunr, offerendo eis & (oluendo peet1~
lliam dcbitam & v[uras. Scd an fi quorum pecunia, cùm
creditores non e{feJlt , priores creditores dimittuntur, in
locum eorum fucrcedant ? & dieendum, dl: non eodel~
prorfus modo qlW pofl:criores crcditorcs hypotheeari).
eos quorum pecunia dimifIi funt , in al1teriorum crcdit'orum locum [uccedere. licèt hoc ip[o quod fohtunt ,
aut pecuniam credunt, Coluendi cau [a incipiant c{f~ crcditorcs, ex cauCa negotiorom ge11:orum , vc1 c~ cau(1.
murui, nequc' enim fucceduntin ius pignoris) quod illi
tubuerunt quos dimi[crunt, nili in ca folucnda' pecunia, auéloritatc 1udicis pignus in eos lit tranfiatum, ve1
in credcnda ca pecunia., pa6h lint , vt in eorum ius & 10eum [uccedercnt, quh tll.,J.1C fuccedunt, non v~ poficriol'CS qui offerullt • [cd ex auctoritatc lndicis , vel conuelltionc ,-1, 1. Cod. de his qui in priorum locum [uec. non
vt habeant iura hypotheearum:&in eis priuilegia tempd.ru111,
Otiu~,priuilegia varia funt , de quibus
nofin In1. I. fi: foluto matrÎlnonio &.
P
No-
inl._afflduis, C. qui potior. Bald.
ueU. de dote. Q-tibus & illud addit huiu!
Cl~rix ,frylus,' qui pro lege ell, Yt mulier agens quafi .;)~rulana, lux~a glotfam in 1. vbi adhuc, c. de iur.
dooun1 "pollit a tertio pignoris auocare po!fefIionenl, & 111 to t a~nos fruélus vender.e) Vt integram l
dotem "na [ol~t1one confequatur, idque-innumeris
~~natu(co~lG.tlt1S cft cOlnprobatum. Dubitabatur
19ltUr nudlu[tcrtius nun1 priuilegimn hoc ad h:tte- .
dem tranftret [altem [uunl. Licèt eniln in 1. 1. Cod. ,.
-de pri,uileg. dot. dotium prill_t1eg~a 3 vt per[onalia, "
~~redlbus denegentul" ~ id talnen ad extrane0:s--Fr- .,
..
'
.
.
l
"
.,
.. ,.
•
.
,•
t . ":
.•
'
1
.\
•
"
•
••
,
•
•
•
•
."
-
...
•
t> t r
,
\
•
,
•
(
'
•
.
,
i
,
,
..
•
..
tutere:. BOn~4fuos:. fui t~~dit~,~\~ftetus, La!Ii~
R.. .• .
. ....
, .. t
,
•
�duis , §. exceptis, C. qui pot. §. ,n~n~at, C. ~e
rd vxor. attione: vt è cOllucrCo pllU11eglum ll1all·
to cOllcdfLllll, vt in quantUill facere potdl: , conuen Î.cquitur hxrcdclTI extraneUll1, [ed [uum
110
nlatur ' i
H
..
•
fI Î. 1
'
l'n prineiIJ. 1. ll1antulTI,
. f10
ut.
t5 (
i'
l. etlJ.1l1,
~
. vbi gloffa. Extat Nouella 9-1 • vt exaulOllC
Inatllm.
, ,
inftante doris, prin1x & [ecl111d~, &. C·7· g~x pnul2. leO'iUlu nlulierib~s pro dote concdfum , fili}s & h~
redibus matris &. liberis olunibus, non extranelS
hxredibus defert. Sed & li dux Gnt nlulieres qure
de dote contendant, prinla vxor, libed,que cius prœferuntur {ecundx, 1. vIt. C. qui ponor. prxfertur
foerus n urui, in Declamat. ~intiliani, tan1en Se- ,
l 1atui vi[unl priuileO'ium hoc ha:redi non compe'b
l 'd
tete, in Thol. quxil:. Referente D. 0 iuan.o , e
Tulles, J6. Oétobris 1582.. PrxGde D. de Carnohs;
de fuis vero hxredibus idcln ianlpridem Senatus \
cenfuerat in Attefl:ationunl Decl1ria, Referente
D. Ioanne Reinaudo, non line contentione, quibu[danl exifiimantibus tale priuilegiull1 exemplo
reliquorum (uum fequi ~ d. 1. J. ita vt adxquatis
Pl-11Jt. v fW": Iudicum caleulis, con(ulti[que Prün~ ClafIis Do~./ "7~ lninis, aduer[us hxredenï [uunl pronutltiatum fit,
?1 rvJ1.i~ v(A (~V
Î.
Î.. l
'b'
d'
d If:
.......,.. e{t.~("' y1"{.., 1 57 S. cui, Senatuleon~u to nior c5l1np~ Itus a elle
.tA-*"t' ~ y .t)t,-t~ non potul.~od luaXln1anl habet xqultate~1, nan1
f' ~y~~ tJ..
cùm hoc priuile.gium ob incon1modaln partlUIU [0 ...
/' .1utloncl1",
.
1. pane
l 'crami'1 . erclle.ln
.î. . du él: unl filt, qua,..... J. '-f~
.. c.,.,.,...
". ~
éf(~:~:~l:./ '1 rum fruétus vt perexigui ,vix coniugum familiam .
D('- /i C1t1 - t{W~l.- exhiberenr;;'t ninutatf[que [olutionibus faeûiùs dote!ll n1ulier amitteret) quod & pcr[onam mulieris
1 /'-1 .~.1- et-- tvrpici~ ~ ita ~fi per[onaliffimum; Be eum pClfoa a
•
1
cxtingui debet,
,
. (IJ~~ V;
l,
'
,
e': /. ~., "14 '''' I t"7vô
~ •
/
("
{,
"vl("" ' .,.., A..i~'1 .~ lo/1 ~"'!"-1
,A.U'O' hl ·C· ,r,. "'&1 /1' 9 .' ,
, --. 1 ,.
, cv..,-d -t--u
l"
Jo' N ('~u'6f.'I
1J4.7'H'-' ~/c-f'- cJCA l1 ,,! y......
- __h,u,,"
4
111'''1'
. '(.H ,,4/1; .lu 'S. L- IIua.otl f"f.. ,,~fcAc4-I'lA-c.1~--' 7 ~~
J (-
IC
1
"lA {..
,,1./ ,lU"') 4'
~ _ h, • ' / ~
.,. ( "",w û 1'Y
-YI
"
1-
..-" (",
..- • /
.,,..,
• P
Y
7~~'1- J&.A
,
.... '
,/"
,..
''le/''
(0' »-."
. -y ('''')1'
'('
1 /.
S-'4'U'~
~J . 'r.
"tA,lIf-
('lA
"'.1"7
r"
~,.",,'.A'
1. quia
vru
tale ,
1 31
gloifa, COluto
mâtnn101110.
eADD 1 TIO.
SOla mu lier fauore dotis, cuius cauCa prxcipua" efl:,
gaudet ilIo priuilegio ) quod ad hxredes 110n extenditur, cùm in hxredibus ceffet cauCa, neql1e enim ampliùs dos eft, fed xs alicnum ftmplex, Ca:teri credicores,
excepta fola mul.iere,difcllffo principalj[uq debitol'e, non
foluedo,aut b011ls cedente,agullt [ua hypothecaria :tduerfus tertios pOl1èffores bonorum emptores, non vt ab ilIis
auocetur proprietas' , [ed tantummo.c!o fruél:us, qui ven- .
duntiIr publicè fingulo quo que triennio , quov[que de bitum fit planè fo!utum. Qsa in te verum eft , folutio nem & exaébonem parcium non minima habere incommoda ) 1. planè l. item Labeo, §. 1. ff, famil. erci(c.
ncut millutatim fingulos conuenire difficile dl: , 1. cùm 3:
hi, If. àe tran[aél:. §. in cauCa. Cxterùm fi porÙones ill.œ
11011 a[cendu~t ad v(uras totius fortis debita:, poffunt
âuo~a:e p.rop~Ietatem creditores, vt phuibus Senatufcon . . .
fultIS
lUdlC.Ul.1 t
Cu.rja ..
F: Forti",s1 C.
_,_,__------_,,------.----.---~----------.---4
DECISIO
XXIX.
De iure patrcnatus Confulibus [uIJ nomine,
--
".. pt-",.,-l'"
.
- .
•
DECISION ES.
FRAN C IS CI ST Et'H AN 1
130
muneris foi reliéfll.
1
Synopfis X X.LX.- Decifiotlis .
.
:Litis hJP~thejis.
15. '-'egllt/lm municipi/;u.s fo .l. A~6as tur.e plltrQn4tusi
(fJtrt) munùipio
inlet/j...
re/tao poteJl [olus prllfen-I gilur,
tRre..
l, .A6hati foé"~ dd~glltio
3 pr.efentRtio eJl {Rai.
i focuffirem fequitur.
-4 LegRtum Sacerdoti6us in-j' 7 Eg~fli ddJent Rli RD Eçç/e..
Ic'/li$itHr !1f{fHTP Xçmplo, Jill..
1
,
,R
~
t
�. ~ , t;i
FRANCISG! ' ~T 'EP' HANI
(J!.,
S PrttftnfAtio inter perfonA-) ÛellAnalf.
'l
.t;,tur.
1 ô Penis U_fJOIf( t~ trtllll! 11111
'
'
{ta
muntlf- &en).. .".
'.r
r
,hl '
.r:
1
·... perlOnllti/;us
'1#JI,tlll»'~ rejùJet
9 CDl'jUftl#+O
1" _'r
- __ &onJ! "mi .
l
. . Abularius quidam Ria~ti( oppidi-kd~~~. fiam iniHtuerat,& 4-,lendlde dotaaerat, fuh
~r. ' patl'onatuConGllul11' tune exift~ntiunl a.ut
quiin pofterunlerul1tind. oppido. Dublta~tur ad
ua,...~"",~Lr-,..t . qucl11 4)charet prx(e~tati~, ad C~n[ule~~n ad
~
"Y'~ onGliunl; quidmn enU11 a Conruhb~! prx[c.nt~
~~ ; <t{us, alius cl quibufdanl de eo~lio,in qU.lbus ret1n~l
totum eonGtiul11, graifante tn eo oppIdo ~ea:e,Vl
debatllr difcedentibus COl'l[ulibus , teftatoq~e rcnuneiantibus [e alia iam defunél:os prx[entat1?ne.
V trique vero Archiepi~copus Aquenhs bene~Cl~nl
coutulerat. A Confi.\hbus pr~felltatus [e pOtlOlC111
putabat, qllibus di[~rti-s tcframenti verbis i~s patr~
natus reliaunl erat: ergo ad hos r~x[entatlo pertltro net
exemplo
Abbatis,
cui
'fi
relinq
uatur
ius
lXl
1.,
'r..'
natL1S, licèt [uh nomine dignitatis ,lUO ,talue.n Iure
prx[cntare nO~l afdto Ca~ituli con{ili~,potent" cap.
ftgnificafii , vbi Panol·out. ~xtl'a de lUl\ patronat.
cap. ex litteris, vbi Pano~nllt. nu. 4. ~d Innocçnt.
in cap. ca no[dttl;r , Je h1S, qux fiunt a Pr~l~t. fine
con( Cap. Abbas( aif~ qut eft ea.pu~ Çolleg1J, & de.
Collegio, fadet iHanl prx[entationem, (i~u~ cau[as & alia Collegij nego~ia agi~, cap. cdoee~~ ,
de refctipt. ad hune cnnn totlUS MonafienJ [olhc1tudo potdta[que tota pertinere dicitur, can. nullam
.. 18. n. l.. Accedat prx[entationem faéti dfe) nud~
, vero faéta à Sylldicis fcu Con[ulibus explicalld~
funt J 1. itCRl eorum, §~ [edli ita.,ibi ~ Cedhodiehxc
r .
ln ?I:.
..
.D E C 1 SIC? NES.
l 3>
omnu Id dl hte'l u per[cqui [oIent pel' Syndicos explicari [cc411dunl lOCOfUll1 con,[uetudincm,ff. quod
cuiufque vniuerf. huc videtur refpexiffe Scxuola,
in 1. annua, §. allia, ff. de ann.legat. QIi&un hie ..
rophylaci,id cft f.1crOrU111 cufiodi) licèt Alex. ab
Alex. genia die lib. 8. cap. 17. HyeroGareho > id dl:
f.1crorum Principi, & libertis decel11 annua legauerat. QIxrcbatur vtrUln his dumtaxat, qui co tenlpore quo legabatur ) in rebus hUlllanis, & eo ofllcio
fungerentur , debitUln Gt, an edam his qui in eorum)oClln1 {ilceeffiffent. Refpondit, minil1:eriull)
nominatorU111 elfe de1ïgnatutu. Et cxtedtm datul1'
Tell1plo mioi~erium ' .eft minillri nuda opera) in,
1. 1. dd V eI!e~allUnl, 10.1. quod 111CO, de acquir. 4
poffeif.l..& hcet, de conlht.pecun.quali velit nudam
opçran1,ld eft annuam kgati exattionem, ad Sacerdotclu & facror~m ~u!1:o~cm pertinere enerùm) id
cft pro cxtero & reliquo legati, vtilitatel11 autem & .
'legati conlpendi~ln notat datum Templo,id ell: ad.
Sf.c~~~,otcm. ~ert1nere. A~ hane re~l fadt ep~o~a
PalUl)j ad Tlalan.u~ ~? lIb. 10. Ita ln 1. Inunlclplbus, .~ ~e condI.noniDus & demonUrat. ces legatl S
n1ul~lClplbus fi !ura{fent ad municipiU111 quidem
pertinet. Oxtel1.:1nl C1cramentUln, quod in nuda
opera ver[atur , ab bis. ~xhibetur, qui res municipij
gelunt~,~t[unt SyndIc1 velConCules, qui laborem
pel{ol1jilS muneris aggrediulltur" L munerllnl, , .
d~fen(or, if. de Inun. & honoribus, & in cap. quonla~ Abhas, de officio & potefl:. iud. delegat. dele- ,(;
gatlo dClnandataAbbati fuecelforem in bene6cio
fequirur. Ergo & in hac Cpecie mul~~ u1agis, li qu~
R 3
•
�- --
FRANCIseI STEPHANI
134. .d . G .
lit vtilitas iuris patronatus, vt dt, qUI enlm 1 qUIS
de vniuerlitate egenus Gt ab EcdeGa ex~i:bendus e~,
7 vt anlnes poil Panonnitanurn tenent, 111 cap: .n?hs,
e iur. p'a tronat. ad vniuerGtatenl &nlunlClplurn
d
t
ex.
r
.
.
fc
ertinebit.C<iterÙnl pnnentatlo qux ln~er per ol:a. 'muni a habetul' ad Confules, quibus lUluma relp.
la
.
.
l
.
$ demandata dl: iû[que patronatus nOll1lnatln~ eg~- .
tUln, [peél:abit : eam.qu. e fuiffe mentem te{l:ato~l~,
eo quidanl ex Dominis argllcb.ant, quod ~lU~l:(1.
pis cuiufdan1 tefl:arnento,quodlp[e ~ abulanus ta~1t.
pridenl fcripferat, Icgatun1. Con~uhbus fa~un:- lUris patronat!us vacante EccleGa, l.ta exequl ~ohturn
vt ConCules foli 'prxfentarent)qul n1051:ac 111. Pr~
uincia vbique percrebuit, .quan~alnq~e In~uxlt Clr.,..
ca huiufmodi leo-ata cOll{uetuchnenl dubIX voluntatis interprete~. , vulgo 1. G de interpretat. de legibus, q~' Lnaxünè circa prx[entation~m (i)eaand~
dt, cap. ea nofcitur, in 2.. p.ar~. de hlS qUa! fiu~t a
Prxlat. capit. illud, in fiae, Ibl> Gn,e prx[entatlon~
fratrUUl , de iur. patronat. COflua prxfentatus il.
quibufdam de Conlilio, cui Iudex ipfe in~erfue~at',
dicebatpra![entatione~n [€eélarc ad ~?nGhu~1,cum
legatum.1it faétum COl1i}llib~s ?ffiCIJ 110~nlne; eJJgo m.unidpibus & vniuerGtanl vldetur rehét~m;) 1.
2.. [ccunduln vnunl intelleétu111, de reb. dublJs, leg.
quod Principi, ff. de l~gat.~. cap. r~quiGj,fii) de tefiament. proinde ad conGlium pertmereexemplo
iuris patronatus Ecclefix reliéH: tunc eninl prx{entatio. ab Epi[copo aut Abbate de con(cnfu. Coll~
gij ben d.eb.ct. Rota decif: 19 •. d~ prx?en~. ln antl.<iuis"vbi tu lUS e[e AbbatldeCld!t ,:thttens przcfeu,,:
t
,•
DE C 1 SION E S.
5
tati infer.ltur,
de
J,{[en[u
Cal)ituli
Clericulu
pr-;
3
1
.",lClltatunl. laque pro bat Rochus de Cune, in {uo traélatll i~ris p'atrol~:1.tus, in verbo, cornpetens, nu.
25, :,bl pr~dcI:tat1?~el1:1 ad Abbatenl & Collegiulu
pertll1ere ceniet, ft lUS 111ud patronatlls Ecclelix reliél:u~n ru: in hancque ~'en1 ~xtat Celefrini 3. refcripmm ln d. ~ap. ea no~cttur, 1111pugnantis exprcŒnl
prx[entatlones. ab Epl[copis aut Abbate fatlas Gne
Collegioruln [uorun1 affen[u~cap. nouit. cap.quan..
to ) eodenl , (ed & Couarruulas, ft le.CTatum lit ius
patronatus fraternitati, pertinere ad ~niuerfitatem
La~corun1, non ad EcclcGan1 aut EccleGa.lHcatll di~nltat~nl .r~.rpondit ~ ~raaicar. qu~{l:. cap. 36 . nu.
S. ~ot~Ortgltur p.ars l~l,lus quelu pars conGlij pra:[en~'
ta~lt) Interpell~t1s ~nus . ~on[ulibus) qui licèt COllfi!tU1:1 d~(eruennt iufEcltlllterpellatio) Vt ait Inno..
CehtlllS) 111 cap. 1.. de operis noui nUlltiat.l. quiRoInx, §. cohœredes de verb. obligat~ Nec obilat à to~o co~G.lio aut nlaio~e par~e fàél:~m non [uiŒe pra:- ,
L~ntatl0n.em, 1. ~uod Inalor, If. ad municipal. (a:-.
Ulen te enlnl pefre ln Vl1um m unic.ipes coÏte 110n po ..'
terant) :t ad tres aut qu~atl1or qUI conliliointerfuerUl~t, recldat. totliJ:n conhlium, 1. ficut, §. final. quod
c~llufq.Ut; vnlu.erfitat. clement. 2.. §. {anè, & §. por. 1Q
ro ~ ~bl ~lo{fa ln verh. on1nes J de eleéHonib. n1axi- .
Inelnhls quxfa~~ (u~t, vt ait Ripa in tra<lat. de
p~ll:~, cap. de pnUl~~ cont. pefrem, nu. 155. Ego Vero dlcebanl fupradiéta procedere, vbi Ecclefixauc
[odalitij ius patronatus pri111ario , non li Con[ulibus
aut Epi[copo nominatim reliétum fit tunc enim
~ô[ules pra:~~~~~~~ y~ .~ qu~!ib=-t P:~~; faq~ per~~
�FRANCISOI ~TEP~ANI .
gere poterunt~ licet fccl1ndar~~ legau compendIum
vniuerGtati~ collegio & [odahno ccdat. Ron1a ~uc
tuante procelIis, d~n1a.ndabatur on1,n~ confuhbus
13 6
V,Ideant conftt.
. . , hl'S vel'bls ' ex fonnula
Impenum
"
. .
les ne quid.detritrtenti r~fpubllca caplat. Ab[~rduln
autém vidctur confules 111 pr~[cntando debele c~n-·
uocare confJium : idql1e . inuetel~ata con[uetudlne
''I ua confules Coli' Ecclelijs pra:[eMtare folent; & fe ...
cundun1 pr~fent!tumà Con[ulibu,s Curia,pronun- .
,tiauit 2.4.0étobris 1 5~h, D. LudoUlCO chaIne. Refetente, lne PrxGde, varijs fanè Don1i~10rum. contrertationibus.
,
eADDITIO:
.
.'-$ l
Ccldix Sacerdoti legatum videtur ipfi ~ccle1tx rdittum feu intuitu Ecclefiz legatum &. rehat~. B~rt.
in!. cinibus ,ff, de rebus dubijs) & legatum rel~llbl~cx
vel Templo reliétum perpettuune~, quanqua~ hr a,hu~
in vfufrué\:u reipuplic~ legato) qm cenrum anms bmtut, .
1. fi vfufruétus, de vfufru8:.1egat.fed non deb~t perpetue
elfe inutilis p~oprietas.
.
F, Fort:tls J C.
_
E
•
t
,
DECIS ~ONES.
157
in 1. & ideo ~,-ft de condltt. furt. pofTe diuidi infcio
donlino rd~ndit , per 1. voluntas , Cod. de fidci-',
conlmi{[ cui ~~ipulantur non pauci quos refert Au-',
fredus decif. T~· Huic proxinla dl: & illa dubitatio
de qua non iiâprideln in Crin1inaliun1 Qg~fiionu~
Clalfe di{putatuln fuit, illte~ Donlinu111 d(t Noyers
& ~l~lphy~eutas quofdanl fi'atl"es ,qui cùnl diu pro
Icgltl111a fundmn polfedllfent, & viriti111 diuift!fent)
ex hac diuiuone nulluln deberi laudilniunl prxtendebaJ1t~ Con,trà ,d0111i~us direél:us)c~ln diuifio pr~ Ce
f~rat ahen,at!Ol1lS [peClel11) proindcque lninor [0CIU111 ~d dlU1Go~enl prouocare non potefr,licèt pro~"
uocan poiIit, l.inter 0111l1eS, C. de prxdijs minor.
1. 1. §. ft c0111munis, 1. ft pupillorunl) ff. eod. vhi
gloŒl ~ in ,verbo, ~eute~' diuiGonem confert, perInlltat~onl) pel' 1. ~um h~, ~ de tran[aét. At ex pet• mut~t1one deberL laudlnuUlu (~pe pronul1tiauit
,C una ; notatur per Iafoneln & alios, in l. fin. C . de
lure enlphyteut. & in 1. 1. Cod. communia vtriuf...
qu~ iudic~ :, fit eninl fxpè adiudicatio portionis altenus, Vt lb! notat gIolfa, interdum totanl relU eIn11.hY:teuticarialn'a~d!cit Iudex vni:1 alteri vero pre..
t1~1~1 ) 1. con1111. dlU1dundo , in pri11cipio ff. comm. . . .. .,. ,_.
dluldund. ~o cari1 d0111inO laudi111iu111 debedno. 4 " . ,... ~
ta.t Ferrarius in fua ~r~xi, in fonna libelli pro hxre-. •. .~( .~~~~ ":~•.,-:
d!tate & re 1Jngulan, ln verbo, d01TIUm, nu. 4. tra: '\~: :
dIt Capella Th olofana , cù m ex cauCa voluntaria •. ~' •.~: .t. ~
fitdiuilio ,debe~'i lau~inliunl) vt ex duobus focijs • ... "~. '.U:. _~"•.
11011 exnece{fana, vt ln duobus' fratlibus lic~t Au- ~.~.~' :*)~:" .:-~.
fj:erius~errarij fententialu.fequatunquo cdanl perd... -. :.;~#.t:~. ; '. .
nere vldetur Petri Iacobi-[entcllti~i.n[ua praxi ~ ~ ,.....,:::~ ~~t'~"'"
..,S ..
'1'
..
.
,
..
.
.. ..
...
------...-.
DECISIO
XXX.
I» diuifon~ inter franoe.r nùm debeatur laudimium.
x.
Synopfis X ~
De~ifi?l~is. . .
. . .
I
1 R.es tmph~tefttictr:ri~ a~ .m- 4 Res mdluiJi!Jt~~s vm lJt1t~dt
uito domr.no pofstt diutdt, J. '1I1Nr ,ex fl&!fS, & pretIum
l. Diuifio prt! ft f~rt alienllho·1
~~t~rt.
, n;s fpuit""
.
r Dtuifio II-n femper hA.!Jetd
J Ex diuifione lin f1c/'ell-tNrl clJNfom nutffarilf"'.
MNdimium.
•
q: ..
of 0\
Ontroucrfa dl: inter nofrros quxlHo ,
nùm diuidi ager emphyteuticarius , atlt
vcndi queat irrequwt<? ~omin~. Bartol.
1
in
1.
A
:-t
..
t
,.....
,,' ."\
1: .,
.
"
."~,,,.
•
•
•
~,
•
,...
..
'.
.. t ...... "...... il
\ "-
l',;~
r
~
.'
-.#....
,",.. f.s '
•
.....
·''''~'''~''l-:-· ,!'t
.
......., ..._\ l...... .-.,
'",
. ..
~."'
•
>
�FRANCISCI STEPl-IANI
13 8
DECISIONES
~de re en1phyteut. verliculo, itell1 qualiter, in diui,fione. Pd[ci vero quidam Interpretes indiftil1aè lau ..
é:limiull1 ex diuilione deberi, cen[uerunt: inter quos
dl: Bartolus ,' Albericus , & alij, in d. 1. & ideo, per
ilIum textum, de condiélione furtiua: cau[aln ve ..
ro polfefforunl fouet , ex alienatione necdfarla
non deberi laudüniun1 , Ia[on in d. 1. final. C. de
iur. emph. nu. 4~L atqui diuiGo cauGuu habet [eluper neceŒ'uian1, 1: inhociudidun1~, §, 1. ff. ~~nl1n .
, diuidund. 1. hn. o. de litigioGs, flUe inter fodos,
,fiue inter cohxredes, etianlG neuter' prOllocet, Llt
enün eft altenln1 ab altero ad diuiGoncnl adigi po[...
fe, l. nouiilinlè , in princip. ~od [ale tut. author.
' Hxc auteln necdIitas perpetuo ineffe dicitur diui ...
, boni, Gue fundus e111phytcuticarius diuidatur, Gue
, adiudicetur vni, cùn1: de dilliGone principaliter aga. .
•
t2.r, 1. li quis nec can[anl, in prindpio L 1:1on 0111nis ) fi cert. petat.licèt [uccdfu & euentu altcri res
adiudicetur, proindéque laudüniunl nullunl indiHinétè donlino,debetur. Guid. Pape deciC 4 8. la [on
in d.l. final. nu.
. idque, Vftl lieceptUlu teftatur
t:
d P .f'.' f 7§ 'l'J
.
· (.,
01
111. ln Conluetu '. anllcn '. . -H:. nu. 6·9. CUIUS
~ rJ 1
fententiam probauit Sena~us , Referente' }). d'Ac ..
,'J,r ~ ~ , curGa, 2.). 06tobris 158-2.. & chafI'an. in con[uet.
7 ~
?f '
B,urgund. ~ titi. d~s cenfes, §. 7· DiuiGo eniiu rei
f ~ l'
qux pro indiui{o duo bus antca obuenerat, nOUlll1
( k" a-1'y~tç"}1 .J mutationem aut tran!1ationetn i.nnouaU1 In..1.FlUnl
'}?1- <1r ,J;;~ "nullam prœ[e [ert, quod ad' laudimij exaétionen1
~~ ::/~ IVf.4Y l·equiritur. Secùs igitur fi portionem ianl diuifam
"~J'~: alteri 'c ederet focius, vel fi. non inciperet à diuiliof0 "..,.:*1 ne ~ Ced pe~n~utatione ~ ~onatione ~ vcnditionc 1
~.fU ~l6A''f'·tM ec".";1- "..,- t/kt r-r~"" 1"'·;; ' ~ ~z.J VJ;'I..~ f~
'dqUl'd ch allallXU5
Ir
•
l "9
qm
contrà
[entiat
aut
'
l')
'
lU a lam
' .
fd,.ft
orman1 contraétus tran[eant [oei,' nec in fi 'b
.
, n i us
llll 101115 cO~11munes illi [ocij pe1111ancrent , vt pof-
[U11t nOllO Jhquo c011traétu (cm diŒmulare Vt n
l'
b"
)
0tat M.0.111. v 1 fUI)' nu . 70 . 1'1. 72.·
V
1
-
J .(.
J/"
_
'4,..N-
~{V
". '
Jh 1«~t1l"
.\--
1'11-"'"
l'M-"'~; f~ ~.
~.,...,fc.c
ADD ITI O.
1
A,riant in diuerfas opiniones Interpretes ' 1
fi
r'll1 ' d
d
III lacquzlOne. ~l ~ am ebcre folui ) pro quibus Roman
con. 181. per 1. ft pupillorum'
,
rr d
.
b' . d' 'd
) III pnnc. Ir. e reb cor
v 1 qUI lUI it aliellar. Sed contrarium cotnm . '
.
ceptum dl: . '
. U1Uter red" l~~q~le enlln propriè diuiuo alienatio eft
A 1
ut Jlent,
e• , mglofis ) in princ • qui a per eam ~1ltl1a Lit'
1.
tranuatlO rel 111 nouum emphyteutam F l ' ,
in E 1 f i '
. e 1ll.1l1 cap qua: '
cc C larum ,Ill 8. dec1ararione de eonil:"
'.,
qua~do ~gitur de emphyteufi paterna j tune Ir ..,maxlm.e
m~atlo euro fit dominij, nullum omnillo debenu~ elondt~mlUm
. . ' .
.
etUI au 1Œ ,qlUa III pnma Illucfiitura filij nepotes & li
d~oode~ defcendc~tes comprehenduntZtr. Hze ex A~~:
conte, deCl.f. 2y· quzfrionum 1aud'Iffila
. l lUm.
'
F. FortiNs 1 C.
----.-----------------
DECISIO XXXI
i(uando d.'
prior; rr:..creditor non dimriffius po.d:.
\ p ln. '
'Jj'"t a
op,erfore
Im'.JJo folutam pecuniam condicere.
Synopfis
,1
2
X X X 1. Deeifionis.
na
A1tteri(}r çreditor ",b hitredef non aebu
t. .
folut",m peclmi",m r!uocat. ribus
C"''''lIltrt ID
(~
PecuniAfi non ex/et, "'fi. Ii-! f Mcubl'
.
ctat, ,collaiflùme ex !egel fuite. cs n Ollt pOInt de
"gere.
.,
3 Hy/o/hullrt) creaitoris
16 PUlmin[olutll ,reaitori
iNS
!otentùu t}HÀm prÎlIi!egillr~" 1
fler "
fi
!
1_
Ç"'f~~1 nOf~ eNller rf llfJ4 MllfrimDni
.1
. .,
Nm IIff/ul1l#y
s 7 Nsmmi [0111# 1.1111nJO fg~
S :.
A
.•
•,~
�FRANCISCI STEPl-IANI
13 8
DECISIONES
~de re en1phyteut. verliculo, itell1 qualiter, in diui,fione. Pd[ci vero quidam Interpretes indiftil1aè lau ..
é:limiull1 ex diuilione deberi, cen[uerunt: inter quos
dl: Bartolus ,' Albericus , & alij, in d. 1. & ideo, per
ilIum textum, de condiélione furtiua: cau[aln ve ..
ro polfefforunl fouet , ex alienatione necdfarla
non deberi laudüniun1 , Ia[on in d. 1. final. C. de
iur. emph. nu. 4~L atqui diuiGo cauGuu habet [eluper neceŒ'uian1, 1: inhociudidun1~, §, 1. ff. ~~nl1n .
, diuidund. 1. hn. o. de litigioGs, flUe inter fodos,
,fiue inter cohxredes, etianlG neuter' prOllocet, Llt
enün eft altenln1 ab altero ad diuiGoncnl adigi po[...
fe, l. nouiilinlè , in princip. ~od [ale tut. author.
' Hxc auteln necdIitas perpetuo ineffe dicitur diui ...
, boni, Gue fundus e111phytcuticarius diuidatur, Gue
, adiudicetur vni, cùn1: de dilliGone principaliter aga. .
•
t2.r, 1. li quis nec can[anl, in prindpio L 1:1on 0111nis ) fi cert. petat.licèt [uccdfu & euentu altcri res
adiudicetur, proindéque laudüniunl nullunl indiHinétè donlino,debetur. Guid. Pape deciC 4 8. la [on
in d.l. final. nu.
. idque, Vftl lieceptUlu teftatur
t:
d P .f'.' f 7§ 'l'J
.
· (.,
01
111. ln Conluetu '. anllcn '. . -H:. nu. 6·9. CUIUS
~ rJ 1
fententiam probauit Sena~us , Referente' }). d'Ac ..
,'J,r ~ ~ , curGa, 2.). 06tobris 158-2.. & chafI'an. in con[uet.
7 ~
?f '
B,urgund. ~ titi. d~s cenfes, §. 7· DiuiGo eniiu rei
f ~ l'
qux pro indiui{o duo bus antca obuenerat, nOUlll1
( k" a-1'y~tç"}1 .J mutationem aut tran!1ationetn i.nnouaU1 In..1.FlUnl
'}?1- <1r ,J;;~ "nullam prœ[e [ert, quod ad' laudimij exaétionen1
~~ ::/~ IVf.4Y l·equiritur. Secùs igitur fi portionem ianl diuifam
"~J'~: alteri 'c ederet focius, vel fi. non inciperet à diuiliof0 "..,.:*1 ne ~ Ced pe~n~utatione ~ ~onatione ~ vcnditionc 1
~.fU ~l6A''f'·tM ec".";1- "..,- t/kt r-r~"" 1"'·;; ' ~ ~z.J VJ;'I..~ f~
'dqUl'd ch allallXU5
Ir
•
l "9
qm
contrà
[entiat
aut
'
l')
'
lU a lam
' .
fd,.ft
orman1 contraétus tran[eant [oei,' nec in fi 'b
.
, n i us
llll 101115 cO~11munes illi [ocij pe1111ancrent , vt pof-
[U11t nOllO Jhquo c011traétu (cm diŒmulare Vt n
l'
b"
)
0tat M.0.111. v 1 fUI)' nu . 70 . 1'1. 72.·
V
1
-
J .(.
J/"
_
'4,..N-
~{V
". '
Jh 1«~t1l"
.\--
1'11-"'"
l'M-"'~; f~ ~.
~.,...,fc.c
ADD ITI O.
1
A,riant in diuerfas opiniones Interpretes ' 1
fi
r'll1 ' d
d
III lacquzlOne. ~l ~ am ebcre folui ) pro quibus Roman
con. 181. per 1. ft pupillorum'
,
rr d
.
b' . d' 'd
) III pnnc. Ir. e reb cor
v 1 qUI lUI it aliellar. Sed contrarium cotnm . '
.
ceptum dl: . '
. U1Uter red" l~~q~le enlln propriè diuiuo alienatio eft
A 1
ut Jlent,
e• , mglofis ) in princ • qui a per eam ~1ltl1a Lit'
1.
tranuatlO rel 111 nouum emphyteutam F l ' ,
in E 1 f i '
. e 1ll.1l1 cap qua: '
cc C larum ,Ill 8. dec1ararione de eonil:"
'.,
qua~do ~gitur de emphyteufi paterna j tune Ir ..,maxlm.e
m~atlo euro fit dominij, nullum omnillo debenu~ elondt~mlUm
. . ' .
.
etUI au 1Œ ,qlUa III pnma Illucfiitura filij nepotes & li
d~oode~ defcendc~tes comprehenduntZtr. Hze ex A~~:
conte, deCl.f. 2y· quzfrionum 1aud'Iffila
. l lUm.
'
F. FortiNs 1 C.
----.-----------------
DECISIO XXXI
i(uando d.'
prior; rr:..creditor non dimriffius po.d:.
\ p ln. '
'Jj'"t a
op,erfore
Im'.JJo folutam pecuniam condicere.
Synopfis
,1
2
X X X 1. Deeifionis.
na
A1tteri(}r çreditor ",b hitredef non aebu
t. .
folut",m peclmi",m r!uocat. ribus
C"''''lIltrt ID
(~
PecuniAfi non ex/et, "'fi. Ii-! f Mcubl'
.
ctat, ,collaiflùme ex !egel fuite. cs n Ollt pOInt de
"gere.
.,
3 Hy/o/hullrt) creaitoris
16 PUlmin[olutll ,reaitori
iNS
!otentùu t}HÀm prÎlIi!egillr~" 1
fler "
fi
!
1_
Ç"'f~~1 nOf~ eNller rf llfJ4 MllfrimDni
.1
. .,
Nm IIff/ul1l#y
s 7 Nsmmi [0111# 1.1111nJO fg~
S :.
A
.•
•,~
�FRANCISeI STEPHANI
140
çllntllr.
\ /ollffll non inj!antihus çr( ..
g Summllm ills jil1nm", iniu-{ aitorihus non. reuocR~Hr.
,
,11
Prtui/el7iati çredttore.s
rI"'. .
ô . r -a
9 Creditort vigi/llre thet "dl ~j1;m4ntllr ex tRUJ non
jililm çonflqu~nd/~m. ,1 ex tempore.
10 rigi/anti
credltorJ/CClm/II-
Rduanl [anè quxftionem non ita pridem
traél:aban1us in cau[a GantehniReferendadj Regij alnicH1inli mei. Emerat hic vil~... ~a/-~~am aliquanlàquodaln 9bxrat~, ui eanl lampr~~ ~
~
~em genero & filix pr~ ducenns, orenl~ ln o~em
~~/V~r- dederat: erant & antenores cre,(~ltores , ·111 quor,unl
?locum {olutione crediti [uccdlerat , & ce~o llue
fundunl & pecuni.aln regio diplon1at~ condlceba~,
qui apud Aquen{en1 Proprxt,orenl ,cunl, cauLl, C~Cl
diffet, ad Senatum prouocalllt, OpU1110 lurc, vt Ip[e
dicebat cùnl poilit anterior creditor à pofieriore
pecunia~1 vel fpecie~1 c?ndi~ere , l~ nn. §', & ~
pr~fatanl, vere fi vero, C. de l~r, c\ehberandl, vbl
1 anterior creditor à, poileriore {olutan1 ab hxrede
pecuniam reuocat , ~ h7poth~c,J.ria, fi extc~ , pe~u~
nia auocare potefr, 1. ldcluque, ln fin. ~. qu~ pottOI.
1. fi fundus , §. in vindicatione, ff, de plgnonb. vel fi
l- non ex;tat ) condiétione ex lege , gloffa, in 1. deferre,
§. final. ff. de illre fifd, Stracha in traét. de deco ...
t1:oribus, in vltin1. part. nu. 31. Ioanll. _A nd. in Ad
Speculatorenl, tit. de obligat. & [olution. vere ex
quo vidimus -defolut1one tàél:a vni ex creditoripus,
~c.l. fi non expedierit, §. 1. ibi) cOl1lmunicandum
quod accepHH, ff. dereb. aua. iudic\in1 poffidend.
1, .pupi11~s 1 ibi. Reuo~etur ~d ean~m rortionclu
,
DECISIONES.
14 1
quanl reliqui creditores fnerint 10cuti.Q!;1~ infraud.
creditar. idque in hypothecario .lut pedonali crcditore. non tantùnl procedit > Capit. decif. 7 8. nu. 5.
&. -6. {cd & ad priuilegiarium quoque peninet, 1.
pecunia, C. ~e eriuilegi~ fi.[ci ,qua! licèt de fi[co
l~qu~tu~',bemgne tam.en Intcrprctanda en) vtad priluleglanu111 extendatur) Accudi() ibi tcfte, quem
5aliéetus, Ca!l:ren[ alijque C0l111Ullniter [cquul1rur)
'ft C un1~UlO credan1us, in d.l. pupi~lus, 1. ex faéto, §.
fin. de pecul. de fi[co non 10qultur, poaeriorctn
tatnen creditorc111 agentenl prxgrauat cautione rcfiitutum id:> 'q uod accipiet fi quis priuilcgiarius vc~iret. Lex vero, fE quod cmn eo, occlll~antis n1ehOl:en: elfe d~cit c~nditi~neln,:> uiG fi ~uis fit priuileglélnus, hUlus ennn pnus ratlo habebltur , d. 1. de,.
ferre, §. hn,fT. de iur. fifti: huiu[que [entcntix auél:o res budat CaO:ren( con. 179. nu. I. vol. 1-. 10ann.
. A.ndr. ft.lpradiéro 10co, Ioanneln Falx. in §. item
li quis in fraudenl , Infl:. de aéHonib. nu. 2.2.. veri:
hoc aute111 : Angel. in d. J. pupillus, vbi CUl11:l11US
receptiorelu [cntentian1' tefiatur : uanl li id Hcet
cuius ;
·priujlegiario , cur hypo.t heclrio denep:abitur
L'
,
e 11: potentius ius ? 1. eos:> C, qui potiores. Sn'ach.
fuprad. 10co. Contrà gener fe dotern à(ocero accepHr~ no~ [ubielb,nl ,reuocation i;il1e vxo~ quam non
-duxl{fet lndotata remaneat, 1. fin. §. fi a [ocero , if.
qu~ ~~ fraud., credit. niG tribus c~{ib~s, de qui~us '
~lo{faln 1. 2.. ~n verbo), non (ufficlentlbus, C. qù~
ln fraud. credIt. fraudatlonem vero hic nullam nenlpè cùmlit dotis conilitutio, tùm qllpdmadicaur,,:
arg.l.omnes, §. Lucius,)ff. qll"in fraud. cr~ditorum,·
S 5
�FRA 1'~ C 1sel STE P HAN l ,
tùnl quod non ddil1it [ccer circ [olllcndo ,1. fi qUiS.
cùm haberet, If cod. Addcbat dOtC111 non in re [0la [ed pecunia, vcriàri,quxvrian1pridcnl con[U111p"
,
arl' nOl1 r
Doœfi:
Eâque linütatione
donanta reuoc
'
,
1
pecunia, ~oannes Faber ln 1110 ,oco
d l 111 leO'elU
t)'
'1 \
fud US
[criptum reliquit, i~ofi: CUlnanunl11: •. cunl , 11 0. ,
§. [erumn tUU111 , H. fi cerr. ~etat. & ~n d.l. ex factO,
§. 6n.1. 1. ibi Barrol. if de dl!l:raél:. p1gn. q~od maximè proccdit) cùnl ex cauCa oneroia reCUn13, p~fte
riori crcditori [oiuta efi:, 1. mater, vbl gioŒ1., C. de
rei vin/dico qualis dl: dotalis hxc pecun~a, 1. ex pl~b
Iniaione) ff. de aétionibus & obiigat. huquun: enllU
dl: luatrimonium tot tanti[que opprdfu111 dlfl1cul4 tatibus, aduentitij.5 etialu cUlnulare ponderibus, 1.
vnic.de ill1ponend.lucrat.de[crip~.Id verà v~ xquunl
nonin genero autdote, [ed quohbet pofienore crcditore,probauitquandoque Sen~tus Neap~l:De AfRia:. te!l:. deciC 90. quod & Inonhus nofl:ns lUuatur,
quibus mobilia non [unt ~ubie~a reùo~ationi,
5 quod Galli dicunt, !1e'tbles ~ ont pomt .de fuzte. ,Ac~
cedat, plerunlque a prudenubus anteno~l credltol1
6 (olutx pecuni~ fllHfe denegatam reuocatlonem, d.
1. pupillus, ibi, li verà reaè e~.egerit, 1. qu~tn au ..
teiu, vere [Cicndllm, ibi, non tlUlerc hoc edtél:um :
libi enim vigilauit) ff. qu~ in fi-aud. credit. 1. fi mulier, ibi, ca:terorum quereb. contra cos, qui acceperunt, vt pecunia communicetur, non adluittetur,
fI: de minoribus, 1. tutores , de condiét. indeb. nec
ihi difl:inguitur , extet pecunia, an con[urnpta fit :
licèt Couarruuias praél:icar. qmdhonulu cap. 2.9·
non ex a:quo untùm ~ bono) Vt dicehamus) {ed
142.
,1
,
D.ECISIONES.
143
hlUl1110 etianl iure con[un1ptx pecuni;r non dari 7
condiéhtialTI aé1:ionenl re[ponderit, pel' 1. fi filiulifanlilias, If. fi certum petat.vbi con[unlptis nummis,
_ toties condiéHo datur ,quoties ex e;t cauCa nurncrati [unt, .ex qua aél:io effe poiTet, fi ad accipiente111 dOlninium tranGjrret, In propoG.to autem non '
ita e{fe cùn1 nunleratio ad liberationé non ad obligationem tendat ,{ed de condiéHone fpeciali ex
luutuo ~ quod con[unlptione conuale{cit, 1. non
0111nis, §. fin. fE dereb. credit. non ex lege. Vlpianus in d. 1. fi filiusf:1.1nilias, interpretandus dt, ne
puguet 1. ?eferre,§. fin.if. de iur. fi [d, C0111111Uniqu eDoétor. !choIx, qux conftlnlptx pecllnix adlnittit
c:ondiaionC111, d. §. li vero. SU1nnlO quidem iure,
aliud enÜll {iudet xquitas) qua: lites execratur, QU;,1l'U1U talis reuocatio verunl effet [omentull1, d. decif.
190-. nu. 7· quanlbonus Index [cn1-per prx oculis
habere debet: [un1n1um enün ius, fù'111111a iJniuria, 8J •
1. quod fi Ephefi, ff. quod cen. Ioeo, Parif. con.
,
69· vol. 4. vt inrerirn prxternlittanl Bruni conciliationen1 inter Cafrrenf. & Afllitè. in traétat. cdF.
bonorul11, quxfr. 2.4. nu. 7. qui decilione111 procedere cenfer, cùn1 anteriores crediti exadionen1
negligunt. Cafrrenlis vero {ententiall1 omnibus
infrantibus creditoribus , uam AfRiélus Senatum
-eo potiiIimùm motum tefta.tur, quod hona fide
con[umpta eifetpecunia : hinc tacitè innuens ea ex..
tante communicandam effe, fecùs li antel'ioribus
a1iqua (ocordia obijci po lfe t.)Vt infrà fU[lÙS dicemus.
Er~o pro conciliatione dittarum legum , qua: alioqUl pugna.re videntur, pe.rp~ndeb~tur- prud~~te.t:
\
�F_RA N CI S CI ST EPI-IANI
cau(am hane euro modcramine PaulUlll traëcaffc,.
·144
in 1. li non expedierit, §. 1. de l'cbus a~~oritate Iud.
poffid. li qucrratur, inquit, an rel~etlt10 [olut~ pecunix Gt ex cauC1.; fratuendunl Iuhano authot-e , ne
alterius aut negligentia aut cupidicas h:lÎc qui dili~
<Yens fuit noceat. Qlid eninl fI vtroq ue Infl:an te crc9. , d~tore poQeriori debitor pe~uniam ~oluerit? reuocationi locus cft ad eanl vlque pOftlOnetn, quam
anteriOf credi~or accepturus erat, cl 1. pupillus qua:
in fraud.credit. ibi; fi vero iuftè exegerit) c~teri cre•
ditores lleo-lexcrint exaé1:ionenl, pecul1w. reuocan
non debet;priores enÏ1n creditores negligentix
penfi.l111ferre debent. Et paulo poft, . d~ p~ft.enore
creditore diligentiorc loquens : Sed vlgllaul,alt,melioreln meam conditioneln [cci, ideoque non reuocatur quod percepi '. etialnG in
cifent res d:bito ..
ris, vt iUius bona va:nirent, nih lam poHeIla efrent
à credltoribus veluti miilione vnius, 1. cùm vnus , ff.
de rel>. auétor.1uaic. poHid.tunè eninl parolnniu111
credirorutTI conditio faél:a dl:, proindéque prxcipere poiterior anteriori pecuniatn non d~bet : ali~quiin portionenl vocandus ex~quandu[que ent
cxteris creditoribus. At fi bona poffdfa non lillt,
. licèt Cciuerit pofrerior debitorem non dfe [oluendo,
exaétum creditum non comnlunicabit; Gbi eninl
vigilauit,quod circa [ocol'diall1 anteri-orunl credito..
funl cOlltingere non potefl:, 1. qui autenl, §. [ciell~
JU1n, tf. qure in fraud. credit. licèt eninl crediton
lovigilaread[uumcon[equendum,l. fulnma,§. !.vel~C
fed fi alij , ff. de pecuL ergo non inib.ntibus cred~
toribus vigilantiori foluta. pecunia non retlocab~..
•
.rua!
:0
tur ;
D~CISIONES.
S4f
tnr; ln d.l. fi ll1uher, Ô(, d.l. fi tutor , [ecùs fi inftent.
Qyo [en[u dOl1Jndunl , §. eur fi vero, 1. final. C. de
lur. de1iber. con1îderabam quèd hxr~s inconficien_
d~ ~nuc.ntario omnes vocauit credit~res , qui veriGnl1~lter l~fl:abant, ne [uo defra.u1arentur,.arg.1. cùm
de Indeblt~, ff. de p~·ob.at. !tcct Couarryu. qu~{t.
1·9- [upl'adléta, confhtutlonenüllam in h<rrede interpretetur, qui à Prxtore conlpul[us def~néH debi~a [oluit; ~liud infercns , fi [ponte [olui{fet ; quod
vt~n[ul~unllmpugnatur ylpianire[pon[o, in d. 1.
qu~ a~tc,§_ a~ud ~abeone, ~ vero, pecullia)de priui:leglano loqultur:tll hac aute fpccie anterior creditor
n~n. pI1p~le.gi~~·ius, nec eninl ex tépore fed.ex catira
p~1U1~cg.la mctllnu~, d. decif. 190. pofreriorem pdUlleglanum ob dons cau[am ad contributionelU vo- .
cat , ratio.l1~ pecunix licèt con[unlpt~;) cuius morib~s no~ns InlrrO~atur condiéHo. Ergo cùm à pa- .
tnmOlliQ dehltons G~le fi-audationc exiuedt non
niu rd inlnl0bilis .polfeŒo~is fi-uélus auocari po[ÇUl1t;, 1. 1. fI: de difiraét. pigno maximè quod nullis
l~,frantibus creditoribus;) in dotem data fueric ,
horque ~~e d~b~t occ~Rantis priuiIegiarij conditio.
non pnulleglano , hcet nuHa mora an~rioribui
~redito~ibus obijci P~lI!t, li olnnium eadem fit qua...
hras, LInter eos , & lbl glolfa, fI: de re tudicat. Bart.'
An~eL in d. 1. pupillus. Ergo Senatus meritO fen':
.
me-
l
Proprxtoris con6rmauit J 5. Nouembri.ç'
8
1 5 %.. Referente D" B, ~icaudo inAtteLlationwn
-- -'. .a
· ~ cui pl"Zfùil.
D ~CUlla
teutllm
1.
.r"QI --
-
-
-
-
-
- - --
,
,1
.'
--
�FRAN CIseI S TEP 'H AN 1
DE C ISIONES.
eADDITIO.
Synopfis XXXII. DecHionis.
Onfusè-fatis Inris Interpretes totam hane quzftionem cxplicanr. Scxl101a.l1o!ter ~1l1. pupillus, toties
hic allegara, quxrit an id quod acc~plt c.redlto~) reuoca~.
dum ûc. DifHngl1it, an per granncaClonem accepetlt,
non : vr fi per gratificationem , reuocetur ad eandem
. 1atun:
. ac fi1 d'1an
portionem
quam c:rteri credirores f ~~nnt.
ceret .~uOd vni credirorum per gra~lficat~o~e"?, folutl1~
eft cxteris communic,mdum e!t. Sm vero 1l1!te exegent
n egligentibus crcdit~rib~s, id, quod accepit ~ullo .paél:o
reuoeari potd~', qUIa ah) cr~dltofes ~l~:r: neglrge~tlx ex- '
penfum ferre debent. Potent ergo dl1~~~llS credl~o~ ex.prcbare illud quod idem SC~l1~la fll~l)Clt ~ fed. ~lg11~11~,
me~ue conditioncm meh?rem ~e~l: ~ lUS cIUlle VIgllantibus fcriptum dl:. Sed aham dl!tmalOllem adfert .vl~
pi.1.nus in ilIa ipfa quxfiione , in 1. quod autem, §'. fClenoum, eod. nempè qux in fraud. credit. Aut receplt ~r~~
ditor antequam bona polfdfa funt,a~lt po!tqu~m pofI~fi~
funt. Primocafu non timere hoc edlél:l1m,1iblemm Vlgl!aui: pott vero pro-pri~ bona fi recepit., hune. in porti9'"
nem voeaodum : neque enim,ait , debUlt prxclpere cxteris pott bona polfelfa, cùm i:lm par canditi~ ~mn~u~ crc:ditorumfafra ut: vno enim immilfo cxten Immt1Ii mtel~
liguntur, 1. cùm vnus ) de bon. aufror. Iudicum poffid.
Negligcntiamautem creditorum e1ega~ter. ex Labeone
idem Vlpianus putat conuderari ex dulC1tudm~ v[ttrarum
quo verbo v[us eft) in 1. ait Prxtor '. qux 111 fra~ldem
cceditûr. antiquè; vt [unt Hla ), Graclhtudo ) Tardltudo.J
Latit\ldo ~ &c,
C
t!.
F. Fortius! C"
DE CIS.ta · XXXII.
tutellf excufâtionem meruÙ,
v·"f.'i,û.t~atne legatum à m:"rito faüum.
' ~or quit aemantlat4t
•
1
OnNS ruu!lUJs inJig1fus
rJ! j
fA , l101!lropttr~l1us' tUIt!~.
&ommodo. .
,6 L egntllm mu/ù,. çonfiquil. J2..!!,od Ilmplrlf.tllr Ad li6cfur propter l1At#rAIe v inros tMoris.
cU/llm.
3 PlJrtem nuriti Agno/ans" 7 LeglJtu1fl vxorifoal/In u n..
toto ccmmodo prùtn.tllY. 1 fltllrfoaum l X nffiaione
4 M~ter tutdlf.'fi't Tf~lifR~S fa -, 6- coniunBionf.
Of contrlJ ügeJ pl(f~tlJ,
8 Mlliitr non t outur jÏt"ir~
çon!YIJ 1111tlfrAlts jÎr11lulos./ onus tu/di! tlJnqulf.m virilt .
r Legatum faaum vxori Ç(n~' 9 Mattr inuitlf.tu, non cagit",.
fitllr faBum propter mt'ri-I
tute/am .
th
Ra
•
Egauerat Foro-Iulienlis quidaln vxori fua:
[ecundx florenos quadrillgentos, eafege
vt liberis prjoris , nlatrimonij , re[eruaret ,
[i.n~n eos, vt [ib~ egellti con[uleret, vi~ens expendl{fet,liluul &- cUlU[daln prxdioli V[Ul11fruéhlln, nec
non & certam fi-ull1cnti qualltitatem in aunos fm."';
gulos in 1i1critorum gratianl, ~ ei ~liquo in co innrumellto tellan1cnti intetuallo lïberorum fuorunl
tutelaln denlandaujt , vxoria fretus fiducia. Ea vero
apud Iudicetll cxcu[ationem Ineruit; datllfque aliu$
tutor, qui pofiulatus ad fegatorunl prx!l:ationenl;
ab his repell~udall1 contende~af; nempè quod à ttl. ,
œla [e excuÜffet,transferendurnque ad liberos lega~
tunl ) ~uius & ip[a indigna faél:a dt ,l. poil: legatutn;
S. amlttere, if. de his q uibus vt indig.1. 1. vbi pupill.
educ. debeat, l. penolt. c. de legatoxquum ellim
dl: Vt qui recu[at ollus-. à tel1:arore reliélum, ab eo
qnod idem dedit repellatur, l. Nefenllius, ver(loC.
retlê, de excuf.l. ~citIiRloS , ver( &.ide l. ~cga:
y
I
�•
i~8
FRA N C 1sel STE P HAN 1
tarius, eod. ~od in tutore non tantùm Ced etialn
i in liberis tutoris repudiantis tutelanl , liin hon~r~m
p'atris legatum merueru.nt, 10:Uln. hab.ere.Paplnlanus re[pondit, in 1. qUl tu tel am , ln pnnclp .. ~e tcfiam. tut. ecli partis bonorunl tutda & admlnl!trationeCc èxcu[alfent. Qlod alioqui durutn videtur,
vt qui pro parte onus tutela: Cubit, totum quod da') tum dl auferatur, 1. etiamG , if. de legato J. [ed quoniam iudicium refratoris ID1pugnat, proinde onlni
.nolumellto teftamentario p!=iuandus dl: , 1. Papi. nianus, §. nleminHfe , ff. de inoff. 1. qu~Gtum,
If. de acq. hxredit. QJo motus 'Iacob. de Bellovihl
iure nouifIllno ,per.§.hisigitur, & §. in omnibus
de hxredibus & Fal~'dia ,colun1. 1. omni ca[u fiue
aliàs le~turus erat tdl:ator , Gue neceflitudine coniunaus tutorfuerit, legatunl con[equi non debere
repudiata tutela, quandoque reQ1 ondit, vt tciles
funt Battol. & Bald. id commendantes ,in d. l. penuIt. C. de legato Ronlan. C08. 1 35. nu. J. in fine,
cômmunem dicit Suares in receptis Cententijs , in
.verbo, tutor. Tiraquellus in priuilegijs pia: callfx,
priuilegio ,. poft Romanunl Authent. limiliter,
nu. 96. & Buffel'um inl. I. nu. 2.1.6. de [acl'o[ana,
r.çcleCindiO:in8;è auferendunllegatum voluit ob reçu(atam tutelam, li non ad pias cauC'ls lit reliétum,
cùtn regulariter tatis tutor ltgatum propret fideicommiffariun1 con[equatur.). d. 1. legatarius, d. §.
meminHfe, nec in legato pio dl: aliquid Gngulare,
Vt falfo Dinus in L Th ais , §. Seio, de fideicoUlm.
~ lihort. tl'adidit, Roman. fuprad. Authent. fimiliter,
.. nu. 96; Necefiitudinem 'v~ro qua prxcipuè n14tet
,
.
.
D ECIS 1 ON ES.
149
nitebatur ad con[equendum legatun1, ita quidam
ex Dominis torql1cbant, vt ca n1u1to magis priuan_
da effet legato, quod contra naturales ftinullos tuteh~ excuCatione vià effet', d.l. amicifIimos, in fine.
Et ita Ron11nus in coniunaa per[ona,au~nculo fcilictt,reCpondit con.'2.07. Hcec ita tl1tor.Conu·à vero
fllJter n011 Ininùs libi legatut11 debcri recu[ata tutela, dicebat , cùnl 110n p[opter tutelatu gercndalu 5
legato fit honeil:ata à mariro :ï ' [ed propter nleri~a ..
vr naturali ill~ obligarione & luaritlli béneuolentia
{~ exoneraret '. qux legJ.ti ~on~es eil:, 1. de quibus
J1ebus, §.domlno,de cOildlt.& del11onftratiQnibu6.:
quorUln meritorun1 aJfertionc erian1 generali argui..
tur cauCa finalis legati, arg. 1. fin. if. de h~red. inftitut. Exemplo. igitur creditoris cui res debita dl: legata, iniuntblque tu~ela, poft excu{ationem lega..
. tum, vt creditar, ob naturale vincululn confequetut'. B21d. con. 356. vol. 4. per Authentic. mino. (;
ri~, qni dari turor. poff. nan1 & alioqui legaturus
crat fine .tutela, 1. Ne[ennius, verf. non femper, de
excu{at., gloff. in d. l. penule. C. de legato idque ap ...
pareretun1 ex affeéHonemaritali, d.1. qui tuteIam,
ibi, affeél:ione propria,ff.de tdl:am. turel. tùm ex ne;.
cefIitudine, & coniunéHone', 1. tutor petit us , §. J . 7
de excu[at. Grefpon[unl in filio ad coniunaam per{onam protrahamus. Roman. d. con. 1. 35. Bald. d.
con. 356. Qglln diil:inétionem extranei & coniun...'
lb probauit glolf. in d. l. Thais, §. Seio, in verboJ
e-xcu.{auit , ~etenta filij ad coniun6tuln protraéHone,
poftRolnanum&Baldum.
Non anlittit
imtul
n1a ...
,
.
b
ter legatum non çontemplatione
tUtelx
f.1étum .\
T ,
•
•
�ISO
-
FRANCISC'! STEP,HA~l '
arg. pupillaris {ub{litllti~nis, qUel:. cum rauone tutel~ faéb. dici non pofIit , eo fiquldem ca(~ {u(cepta finitut ,ab ea (ubfHtutllS rutor [c excuC'uis remouendus non efr, d.l. ~miciilimos, in 1. parte, "bi
Bald. de ~xcll(at. Euidenter enitn Inaritus expreffit
velle [e darc, eti~n1{i t;l.1telatn nOI1 adminifiret , 1: [ed
hxc\ de excu!àt. f(diébs conieél:uras ex affeéhonç
aut neceŒtudine, diligenter examinelnus : nam ex
conie~uris hIc arguendun1 tefiantur Bald. ~ ~lbe
ricus in d.l. fcd hxc. Nec obitant qux [upra a no ...
bis pro tutote addu6ta ~unt : funt enÎln rcjl~ing~n ...
da: in n1atre aut alia conlunm per[ona, CUI venfiIniliter tefrator alioqui daturu.s erat) d.l. Nefennius,
verf. non [enlper, gloffa in d. L penult. c. de le gat.
glo{fa in d. §. Seio , 1. Thais ..' Bald. d. COll. 35 6 •
Roo1an. con. 1. 35. nu. 1. licèt iure nouiŒlno poft
Bello. indiH:in6tè tutorcln priuandulll leg.ato ~en
feat. De quo dubitant BanaL Bald. & Sahcct.ln d.
1. pell. ~ngel. vero B~HoviG fente~tiam pro~edere
ccn[et,c.u111 intcrpcllat tlltor a IudiCe,t:fiatons VO ~
]untatenl inlplere ncglexit, non li iufia de cauCa excu[ationenl apud eunl 111eruerit.Ego diccbam ltiiHnianUln de eo loqui qui fub eonditionc aut 1110do
aliquid agendi cft hon.oratu5) viddicet à quo legata
vel fidcic0111111if[1. rehéta [unt) 110n de co cui de ...
lnandata dt tutela, legato que honoratus dl:, quocl
à tdtatore affettione propria) non eontemplatian6
tutela: meruit) circa queln aliquid innouaffe, ne legum admittamus correéHonem, aut[upra prudentunl refpo.n[a aliquid addidHfe , non dl: verililnile,
qui longè fùf1ùs caufam hanc tr~6l:arllnt, dicebant
DE C 1SION ES.
1 t
quod Iullinianus h;rredeln qui non ilnplet iudiciu~n
defunéli priuat hxreditate , quanl ad [ubfl:itutos
legitinl0s ha:redes fi[cûnlve transfert. Authent. hoc
af!lpliùs, C. de fideicolnmi{f. Prudentes vero de tutore lcgatario tutelatn rccq[ante legatum adimunt
non tantùln ,[cd .& liberis èius, ~d hxredénlque
transferunt ' . 1. qUI tutdam) d. §. amitterc, etÎln1{i
partis bonorull1 tutelatn [LJ[cepctit, d. 1. etian1U.
Addunt & difrinétionenl hlpraditlan1, n011 ob t~
telanl gerendaln, legatum fit nécnc, d. 1. N efennius. ~lX eÙ111 prxtcrnliffil. hlnt à Iufhniano, nec
exprefsè i111nlutata, cur prohibeantur 110n video
Cîncimus, C. de tefranl. gencrali enim {i.1 a {àn~
tHone fpeciali huic ca[ui non derogatur , [cd C011tr~ -~~neri pcr [p~cie~l , vulglt. 1. Caného, de pœn.
I?1~lnguebantahquVl1ter mareln &fœlninan1) qux
ttlbuc tutehe ll1unus non tenetur l 1. iure nofuo, de g
tdlament. tut. 1. fin. ff. de tut. [ed CÙIU ho die 1113.ter t~fi:amento tl1trix dari poffit , atque ad adn.üniI1ranoneln prxlnio inuitari , 110n eoO"i. A uthcnt. ,
lna.tri, vbi glo{fJ., in vcrbo) tefiamen~arijs) & ibi
Barrol. ~ando mulier tutel. oilie. exenlplo rd iquO~U~l tutorum. . capere legatun1) ad incitationetn
adm,t1ufhandx tutelx faétutn , negle6ta adn1ini~
firatlone, non pofTe infiabatn, perl. 1. §. fi mater)
~e.r[ quid' Gpater, vbi glo{fa, ad Tertullianum, cmu
ll~lquuln lit lucr~nl con[equi adieétd.oncre repudlato , pleél:endaque fit tutoris & contunlacia &
peninacia, 1. quid autem, de excu[at. Ergo ll1ulier
hxc, cui alils conieél:uris legaturUln lna?itum ap parebat. Angel. con. 16~~ ,ùm obtinuÎûèt .apud
r.
•
�-,
DE
CIS IONE S.
:
·i. "" FRANCISe! STEPHAN'!
l~dicenl Foro-Iulien!èn1 , prouocalfctque tut.Ol' fet1)rOlltl11oatum dl: in Attdb.tlonunl
cundun) eanl r
'
l'
.>
D E CI S l 0
Decuria ,litis en~rr~tor~ D. L~doUlCO C laine)
16. Nouenlbris 15&1.. CUI prxEm.
eADDITIO.
X X XII I.
Nùm paup p~Jftt remittere pœna.! J. f~1IJin~ ;
C. de ftcund. 1Iuptijr.
•
Synopfis XXXIII. DecHionis.
Aulus in 1. Nefcl111illS, nobili difiinfrionc to~an}'lijlnt
Llionem abfolucre videcur , llulla fada dlfferelltfa.
"
"
l' n.
Jilij q&:.llXhxredi~ extrallCl:
namT
1ll1eg:l~o ItlO re 1.l..tO, eodemque ttlcore à. matre ad(cripto , ,cum fe tutor !lIe poll:
confirmationem (ncque enim'mater tefiam~l1~o t~lto~em
dare poteil:) à tutda excufafi'ct, multis (u~ dlfil11éboJllbu5
prxfatis , an iure vc1 non il1re) an emanclpato, ~el n011,
ex (ententia. Scxu-ola manult repelle~Jum e~e a legato~
iudicium defulldi [equendo. Et reae placUlffe, e~m qUl
recufat id quod tdl:a.tor rel in quit, ab,co quo~ pC~lt q,uod
'd m dedit rendH debcre~: fi modo ( fubllln~lt) Ideo
1 e
'l'
r
..
n.
1
adfcriptum legatum appareat,in ca~lam ID1UlluX tute z,
110n quàd alioqui daturus ciret, e~la,m fine t~te.la. ~a:
ratio fuit huius Placiti: nam vulgo 111 PrOUlOCla manu
vxoribus fuis iure amicitiz, plerumque pro alimentis,
aut in çoniucrij mem~tiam , fimilia legata relinquunt.
Qyod & Iufriniano placuit, in d.l. p.enulc. ~od. de legato
vult enim Itnperator legat~m fu.tire reh~um propt~r
tutelam geretldam. Ergo (ecus ft etlam ~9n l~du~a ~l1te.
la reliél:urus fuHret tdb.tor: tUlle C111m • mqult Idem
Paulus in 1. port: legatum, tf. de.his,qua= vtindign. :lufh-..
nihil, contra defunfri iudiciuffi feclt.
F. FortiNs 1 é.
P
PAter non potefl t. fœm/ne,) tùerum ptrtintl Ad ji/ios
C. de fecund. ~nu!t. remm- vt jilios non vt h~rtJ(j.
tin,re.
!1 1 L.f2.!!intlls Muttus, lm hA't. Tejator non poteft fAurel
htJJt locum in vùluA.
'Illin !tges in fo() tejlllmento ' 1 ~ Mu/ilr non /lmitlit IroI~cum hn,/un,nt.
l pNetn,tem legn,tt ~ji de con.
3 LilJeris primi thort infortur fenfi" mllriti primi nUIJlIf.
iniNrtRtperfecundll-snuptiles. 13 MAriti mn,nes çsntriflRtri
4- L. Ji vnqlMm, C. de reN'-1 vident/tr ex[ecunJ. nuptY';.
cRtna. d(JnRttimi!Jus ~ nun- i 4 IniuriA iltn,tn, ji/ia infor'I Nam remittitur.
1 tur fn,tri ..
5 Pn,rentes tutiùs fn,cttnt,fi de 1 r Iniurilt-rum a.8io npn tft in
con[enfo p/ioruln nuhn,nt.
IJo1'Jis nojlris n,nte litem con....
" Fj,lij ,rimi matrÏ1non!j rt'- t1h "tn,11I.
nuntin,re poffont 1. fœmin~'l 16 PAur p~tefl togere jilium
7' Pœn~ feçundo nubentium in 'VI rePllaiet.
gratiam t;!;erorum font in-/17 Filius potdl r~m ~ patr~
Ju{f~.
, venaitlJ11J r~Jimer~,etin,mji
1 Confinfos t4citus fi/iorum,' fit h~res , qUÎn, 11I1Ifjuam fi'"
mm fofjicit Rd va.tidlfn. lillS, non tRnqllAm h.tres.,
dum mAtrÎlmmium qUIm- 18 MAttr non UnefNr r(forfilm lia pœnAS.
1 lia" ItgJJtum ,JI' de cm~ Atiua 11 ,onfonfir~ nuptijs,! Jf"fo nNhat..
IJliua renuntia.re iu1';'.
L--fœmin~ , 1IQn ltftintt
Luçrllm fiu,ndArU1n nu!- II,d dtJ111t-lio.nes pro meritis.
l
J
.0
119
Xori legauerat GracenflS quirum ~ fi!io
h~rede inftituto;, inmcritorum· remune!ationcm quad!ingent~ !!~ tempus ~cun; ,
DECISIO
"
~
"'-~
�----.
FRANCISCI STEPHANI
IS4
fi
'
.,
. ,.
darunl) nec non ~ annuam runle.nu & vIn1 q~an.
. m do nec aliUlll na6ta 1e{fetVlrum: qu~vldua
(ltate )
. .
'd f i poil: annU111 uétus, aureos tnglnta
ahuc'dCUl a
d " 1
contra6tH<que
[ecun~ is nuptl)S
a tero
cre d1 er_)
"
. ex
his [u edHte filio inte~ata d:ece~llt.Pn?ns matnmo.
nij fihus CÙ1U [UO) tUn1 (~ron,s n01TIlne ) legatum,
necno n & creditulu, vt Gblleglbus re[er~ta , pete..
bat, vulg.l. fœluinx '. C: de [ec~nd. ~.u~t1js, quaI~,~
cra on1nia liberis pnml. 111atnmonlJ re[eru~ntur .
idque non tantùm odio [ecundarulu ~ul)t1arum )
Bart. in d.l. ft qua luulier, C. ad. Tertulhanum , fed
& liberorulu fauore induétum vulg us noftrorum
cen[et, tun1 in 1. I.C. de [ecundis nuptijs, tu lU in cap.
1 fin. cxt. eod.cui pater renuntiar~ n,on poteil:, nec~.:.
Ho prziudicarc ) arg.l. ex repU~lat10n~ ) C. de 6d~1cOlnlniif. & l.reuirente, C. de lur. dehber.necenlm
z, poteft teftator facere quin leges in [uo teilamento
10cun1 habeant , vulgo L nemo poteft) d~ legato 3Hine dl: patrem.Iegitimanl filij arrogatl prxgrauare fidcicomn1Hfo non po{fe ) 1. fi anog ltOr . ff.
de adoptiol~ibus , qui~ non ~udic~o patris ad. e~l~
peruenit) [ed principah pro~lde?tla :, multo 191t\.t~
minùs poterit plte,r auferre ,hbens ,l~glbus ,de~~tam
reliai proprietatem [ecundls acquliÎt,alu.nupU}s , §.
hoc autem ibi proprietaten1 donauonlS antenuplluptialis ) ~c.
re[picere mulieren1, fi ~uid ege..
rit in. lxfionelu filiorun1, §. [ed hoc q uldenl) de
nuptijs-,ibi. ~odenimlegedatuln eft l~ru.m~ pri~
uatus morus olnnibus auferre non valebtt, licet de .
cies nlillies con.trariull1 aliquid velint morien tes.
~o fit vt pater in necem filiorunl nihil agere po[.
,,1'
:'011
•
DE CI SION E S.
1 '.
lit, quibus vel res à [cip[o donata, 1. 2.. C. fi adu;r~
[us donationetu, vel dientelx titulo donata fit ab
alio ) cap. 1. de [uccdf. feudi) BartoI. in 1. vt iuriGurandi)§.fi liberi,de operis libertorum. Accedat liberis primi thoriillferri per [ecundas nuptias iniuriam,
§. profpeximus, ibi ) quoniam ol11nibus ( de filijs
autenlloqu;tur) filuul [ecundis nuptijs facit iniu- ~
ri~m.) ~e non eligend. [ecllndô nubentes, qUa! remlttl. a. pat~e .~Orl pote~, 1: P,ap~nianus , in principio
~ d,c Ino!f.lbl)lpGus enln11l1l~1rl~ e~,~l. filius,ibi) filij
Indlg~atlo dl)feodelU,111a.."{Ul1C fi a coniunaa per{ona Inferatur, vt Bartol.Rol11an.alijque cO\l1unitet
lünitant, in §. filius famil.!. [cd (j vnius,ff de iniur.
pel' 1. Lucius, if. [ofut. n1atrin1. at nofi:ra in [pecie à
Inatre coniuné1:a per[ona !IJa.!a dl :. fit igitur vt nec·
HIa) _l~~C illius prxlnillnl rcn1irti poffit, exemplo beneficl) , 1. li vnqualTI) C. de rChlocand. donat. cui 4,.
patrenl non po{fc renuntiare) Ioann. And. in Spe~l~torel,?-' tir. deinltrument. edit. §. porro) tradidldlt. Sahcet.d.l. li vnquam) Oldrad. COI1 . 1.7 3. QIihus nlotus Bertrand. Baldi {ententianl {ecutus, ~it
non foffe pattem liberis pr~iudicare, in his q ux le;
fœmlna! ~ef-ert , c~n. 28'0. vol. 2. in 1. part. arg. l. 2..
& penulnll1. C. von poJI legat.!. quod de bonis, in
~ne, ff ad 1. t'llcid. Alibique refpondit> n1u1to tutlUs, dfe parentibus ad fecundas conuolar~'nuptias, 5'de 11berorum con[en[u, in UOrlln"1 ratianl1ex fec.undô nubentes punit, CUI IJ procu U 10 renuntiare roffunt , 1. ft ludex, lf.' de minoribus, con. 5S.
1. ~o ume in 2.. part. nu. 3. idque pro cautela confri- ~,
~ll!tÇxp~l.~,l ~au~.. ~}8.! !!!~!tifqu~ quandoque pu: ·
l{ a
�15 6
FRAN CIsel, .~ TEPHA NI
.
blicè <!ifput:lndo in hac cIU1tate pofr C~~ra{i~m
"
"barontque nonnulli ex D011111115> cum
eUlcunU5, pro
'Î.
"
l
.
\
P "ncipe i1llpetraUlt vt Ubl lntra annum umu11er a Il
,
h"
étus n\lberelice·a t, vt ln 1. folet, de 15 qU1110tantur
• c.
. 1 li qua mulier, C. ad T ertull. Sublata! {t\nt
mratn. . 1
• c.'
1 {f.'
, untÙm pœ11z irrogantes Inralnlam, g 0 .ln
enlm
1"
. mfi
ct 1. [olet, in verbo , liceat, non a la! ln gratta ,
um
induébr
niG
dimidialu
partenl
bonorum
&:
l10r
. ,
l
'
l'
facultatUlTI donaret (ecundû nubens, eno l~r~, 1...
7 bet1S, d. 1. G qua nlulier, Corra{ius 1I~ re~letltl~~e
legis, filiun1 quem, nu. 59. & 60.~. raml . ercll~.
Ergo ôC pater {impliciter con[e,nt1e~do fecun~ls
nuptijs,non videtur pœnas in gratlaln hber~r~m lnàuétas renli{i{[e.Qgo htvtquidam ex Domlnlscen(erent, ad hoc vt filij i110 priuen!ur commodo, necdfe hahere teftatorem exprinlere (e noUe vxorem
proptietatelU amittere , etiamG ~ecundo nubat :
quod viàetur prx[e~{i{fe Accur(i~s ln ~. 1. de nuptijs, in verbo,fiue Vlr ,1. [ed &,de.(,;~ndlt. & demonth'ation. expelldendo verba ((p~clahter.& e~preffinl)
vulO'o ellim receptum eft vxon non vlden concef.
- far: facultatem fecundo nubendi impunè, etianlfi
res legatafit à marito ad. fui comlnodam di(p~fi
tionem. Oldrad. con. 33. Fulgof. con. 65· Ripa
d.l. fœminx, nu. 1.6. qU% tamen verba non nifi ad.
proprietaten1 referri poffunt. Indifti~lé1:è ver.o ,non
poffe patrern has rcmitterc p_œl~a~ qU1d~m eXl~lma
uerunt, fi Garrouio credamus ln repetlt. rubnc. de
fecundis nuptijs >' nu. 111.. per 1. quida~ decedens,
de adnliniitr. tut. in quibufdam dl: §. luhanus, 1. ~.
Ripa dHHn bO'uit inter_filium qui ha:res eft patris ) vt lS
r
,./
~
\
D·ECISIONES.
~._ impugnare iudicium defunéti nOll pollie, 1. CÙ~S!a
matre, C de rei vindicat. &: eum qui h~res n011 en
fuprad.loc. nu. 1. 5. Molin. vero in addition. ad De:
cium, Cuper rubric. de fecund. nupc. confenfum
deGderat filiorum, nili tempore donationis vel liberalitatis colb.tx in coniugem, [ecundo nubendi
licentiam obtinuerit [u erltes coniux : l~le~c~t~ac~i;;:'_"'I----J'!i
tmu libe~orum ~.o~l[en um ~ 0 .ca u tifficere~,-:p~u~t~à~-----
fi Ceculldls nuptIJs 111terfuennt hberi, & in con. 1.06.
aduerCus l)ecium & Ripam nu. 30. cen[ct,cùnl aliud 'J'
li,t marris ~ecund~s n~p~ias hondl:are, ij[que officiose c~nC~nt1re. ' ahud tun Cuo renuntiare. Hzc primi
thon filIus cu'ca legarum ; cuius qui partes Cequeba.nt,ur, hune non tantùm [ed {ororem ex xquo admlttl c~n{ebant ,lege nolha municipali, qUa! filias
exclu dIt , non obltante ,cùm re[eruatum lit tale lu- 1 Ci
crum filijs Vt filijs , non vt ha!redibus >Auth. hxres.
<?,. d~ {ecund. n~pc. §. ~oluto: vbi Angul. de nup~lJ~, ~n~uthent1ca, qUlbus licut ~qualiter infertur
Inluna, It~ ex ~quo [unt honefl:andi , §. pro[pexit,
de n~n ehgend. [eçundo nubent. Saliceto in d. 1.
fœtnln~. Dec. con. 39 6 • Socin. con. 2.63. nu. 1.
vol..1.: Fadt ad hancrem Oldradi con. 1.'4. &: Pap.
declGo 2.1.8 •• Crcdit~~ v~ro 30. aurcorum nome1\.
Vt de pa ternIS pecunlJS cotraétum,vindicabat filius
Vita.nd~ tur~!s qua::~us gra~ia , \ex pra::[umption;
Qunrt.MutlJ : pecunlam qUIPr.e a viro ad mulierem
per~en.l{fe prœ[umitur ~ vulgo . Q!.tintus, lE de donauoll1bus inter virum & vxorenl, quanllicèt Aceurlius non procedere ibi cenfeat , cùm dilfolu ...
tum morte matrÏ!Uol\Ïum ~ft, cui fe fub{crïplit Bal:
.
V
;
�15 1
dus
FRA N CI sel STE P HAN l
C011. 53. vol. 4. per 1. etian1, C. eod. vulgus
tan1ennoftrorUlu poO: Angel. con. 2. 8 5: &. con,. 141.
. A urlium cmn Iacobo de Arena ahud [entlente
Ita ·1·
cc
.
11.
l f i . 11·
t vt Arcl.lrüus {')Oil annum Ul,..LUS 111te 1concl1a ,
;
1·
t. Aren. vero intra anntun luétus, {i ln~ 1er c.on-
ga.
quo telnpore durare adhue mJ.tnm0111Uln
tra:X1t,
·detur 1. fili,· ff. ad municipales, l. fin.ff. d.e repud.
VI
"
d
. r. .
Q,yod {i h ~Àd.'TEI, & euro quo aln telnpon~ lpatlO
'Il accipialnus, vtin 1. ratUln,. ff. ~e [olut. 1. 111 hac,.
de triticat. idem de eo non1111e dl~endu!n e~, quod
paulo pofr anl1um l~~us co,~trah~tu~~ euro ta,m paruo temporis intedhtl0 mulier OPlhCl), bonorun1, &
omnis expers indu!l:rix, de [uo corr~pa~a{fe p~c~...
niam nOl1 credatur. Ergo raritate ratlOl1lS quz luns
~qualitatem ddiderat, 1. à Titio, ff. de v~rb. oblige
ad.nofrran1[Feciem protra~el~~a e~l. Qglntus Mutius. Contrà, [ecundi COl1IUgl) 6hu3 1eg~tuln hoc
non effe reuerGoni [ubieéhlln , [ed matris propriunl
propter con[en[u111 vitrici c~rc~ [ecunda~ nupti3.s
contendebat, quo cafu, refrnng1 d ..l. fœn1~nx, 0~11nes poft Balduln con[entiunt ~ nec~nU~1ento, c~n1
.Iul1:inianus de nupt. col.. .... ln pnnClp prxmtflis
his qua: liberis primi n1atrilnonij re[eruant~,r, id pro
IegutacollfHtuat, vt quxculnque tefiatordl[po[uerit de talibus ( refert auteln inter c~ter~ lucra nuptialia) rata {int, {iue vil" fit, Gue·mulier, vbi gloffa irt
verro, fiue vil': & paulo poft , nelnin~ f~aa poteftate, vtin rebus alienis atiquid prreter lUlUS volunlatem di[ponat, ne que fi [acram impetre~ formam,
0& S. livero , ftatuit vftlnlfruétum omnium bono-
!Ul~ vx~!~~elia~fe~Ul\dal·.U1P: ~upt~ar~~ celè!a~
,., ."" .
~
DE CISl'ONE S.
_ .~
tioÏ1ë n011 amitti. Contrl 1. 1. Cod. fi G Id5~
,
nup Ccent
mu l'1er, nI'li1 a 1·lU d tdl:ator iu!ferit ecun
&. 0
. . c
. .'.
)
111 §.
qux veto, ln nn. remttttt CaUtlOnem tefiator q
.
Il
.
db
uam.
lUre prXH.are connu:: e et, cui [ub condition
nubat aliq~,id r~liquit, 1: 2.. & ~enult. C. vt in po~er;r.
legato fiudlJ enl111 nofrn dl:, ln quit , defuntl:orum
{ecundum legeu1 con[eruare voluntates quod d
J
bl·
h
.,
a
J~geln ru lCain tra endun1 nemo dl: qui nefciat,
cum pn~atorU1n com1llodo cautio illa induéta lit.
~t p~ ante eodem §. non enim voluntas defiC~e~t1?l:n niliil illicitum habentesvoluntatcs frufirarI : Ilhcl~um vero coniugi non eft fecundis nu ti'~
co~~ent1re, 1. li virvxori, cum!. [ed li hoc, fequ~n~.
& lbl ImllloIa de con dit. & demonll:rat. & maximè
li [uperll:es coniux, tencHa: adhuc xtans, viro car~re nOl~ poffit. Decentius enim eft prœdefunélutu
Vlfun1 hberos fuperfiites ex nuptijs fecundis hone~~re, qUàlllillicitis con1plexibus polluere, §. cùm
Jgltur , de non eligend. [ecundo nubent. Atque
pr~ftlmendU111 e~,. t~tlantem (ualiffe nuptiasJ
(ed ~ ad eas prxmlo 1l1uItaire, ne mett) al:l1iŒonis
leg~t1. ( vt.ell: na:~ra mulierull1 auariŒm~) ipnupta
lafclulter ln fan1iha: dedecus. Diéta vero l~e [ed li
hoc, de condit. & demonftrat. fat fuptrqu~ pro~atur matre~ ad legatuln admitti pleno iure, li mal1tus fecundls confentiat nuptijs. ~o iure licèt Ce ..
cund? nubentium pœn~ nondum induéèx elfent
~t qUldaln ex Dominis dicebant, imo erantindua~
mnI,uptis, vt in fi<agmentis Vlpiani videre dl, tit. de
Ca! tbe orb {( l'
.,
. I l bam tlnlen ex
.'
0 0 Itanoque
pat. 111u;a
omulUill Cententia, Iegem illanl inta6bm
~ nec all.
~
;
�FRANCISe! STEPHANI
tiquatam per 1. fœminx , v~l ~efrimon~o ~oërij
160
decif. g 5. nu. 2. 1. Pœnalis enl~ tll.a ,conlhtu,t1o ~o ..
luntati maximè defunétorum lnnltltur) q~l venfi..
militer proprietatem rei non leg~{fent vxon, ,ft ,co~",
uolatnram ad [ecunda vota fciul~ent, §. ,l.lbl , dlcens nullam fiduciam habere , vb1 gloffa, 111 verbo)
habere, de non eli gwd. recund. n~bent. qu~ prre[umpti~ cdfat cùm fecund~s nupt~Js con[en~lt m~...
ritus. Et hoc eft quod volultBald.ln 1. 1. C. de hlS
qux pœn~ no mine , po{fe te~at,~:em li~erare h~
redem à pœnis legalibus,m~xln1e IJS quxa pl'X~Unlp. tione veniunt, per d.'. dlfponat: nain ~ ln 1. 2..
§. ft nlater, verf. q uid fi patet; , ad T ertulhan. ma..
ter qu~ non petito alioq~i liberis tutor~, eorum
priuatur (uceduane , ,epl~t~l~ D. Seu~l1, L ,3' ff.
qui petant. tutor. nOlillncldlt ln p~nan1, .fi e~s peti prohibuerit. Cdfat & D. ,Seuen conftl:utlo, fi
. à matre 6.lio 11uberi fa6l:o rehcta G.t hœreditas, remiffàque L1.tifdatio, cùm patris voluntateln fequuta
fit, d.l. 2.. verf. &. fi fortè. Ergo rei legatx proprietatem non amittk mulier :J q ux de [ententia couiugis
fecundo nupht : huiûfque" fententix Ce principem
profitetur Baldus in [ua lepida quxfrio~~ Pan~ul
Fhi Malatdla!,in 1. 1. C. de fecund.nupttJs, 1. fihurn
'luem habentem, C. famil. ercifc. quem Roma.n.
fequituf fingul. 2. 51. & (on. 1.1'9. Cremenf. fingul.
75. lafon in d. 1. filium quem, & 1. ambiguitates,
de indiét. viduitat. Boërius d. decHione 1 g 5. num.
.. l. J. Addttque Bertrand. tacitum confenfum [uBi;,.
ce~e) . c()n. 52.. 2.. part. vol 1. poli Angel. c()nfiI.
~?~ & ROlnan, ct. ton. 2.1"9 .. Addo·alios npn pau"
_
_
_
__ "
_
-
_
-
-
_
-_.- -
~- _. _-
~osq\1o
II!
..,
DE C 1 SION E s.
'
'G
' "ln, Rubr. de [ecund.
16r
cos quos congen~
aronlus
nupt. nu" .12.. vbl
Balai fententiam COtn_
, teftatur
Cc
mu~em non tanturn , ed & omnium calculis raban. CorraGum excipio Mi[ce1l. lib. 3. eap.lic~t in
d. 1. ~li\um quem , nu. 6~, Cail:ren[en1 [equatur,
In?rdleUS a{ferentem muheren1 non an1ittere pro- 12.
pne~a,tenllegati , fi intra annu111Iué1:us de conCenfu
mant! nu bat. Neque enim dici poteit, 111ulierern
qu~ foluta
, eil: lege vi ri , contra bonos mores nu-..
bere~ ne dl~amus Chrifrun1 aut Apofrolum Paulum
Inale con{ulere fecundas in domino nuptias: 'Iu d'
effet faerilegiUln.
Idque
probat Boërius d' deel.
'C 1 8~5.
Il.
"
n.2.
Garronlum 1~ C.de [ecund.nupt.a nu.
8~. \ que ad nU.8 3. Baldl vero felltentiam velid ma..
xuue fi rr:n at. ~od fi legaffet marÏtus extraneo
conquen non ~o{fent filij : patiantur igitur nece1r~
dl, nlatrem
fi'ullegato
qUOqu01l10do f.,'" ao ,§. h'lne
h
1 r.
nos, verneu . ncut e~im, de nuptijs, in Authen;
~x tdtanlento, C.de fecund.nupt. Firmatur & illud
hberos debere de con[enfu parentum nuptias. con:
trahere, provt naturali~ & ciuilis ratio fuadet § l '
'lP ud Iu{hn. de nupt. 1. Paulus, if. de ftatu ho~i~
num. Qg~ ratio liberos (ubiccit parentibus apud
o~nes f~re gentes) Hebrxos, Deuter. 1..7. Pedàs
Al'lftot.l~. 8. politicorun1 cap. 1. Gr~cos, lib.2..
3· de legtbus,: Gallos, Cefar lib. 6. commentarior.
de bdlo Galhco. Gellius lib. 2.. cap. 7. & lib. 5. cap.
19 .. Ron1anos, Valer, Maxim. l'ib. 5. cap. de patria
potefl:at. At fi lnater neceife haberet ad legati conGber~tioneln, nubendo (ecundùnl, confenfumàliens ae'·
rr quam
, matrenl {ubij-.
elpele) qUI'd al'lUd euet
"l'!a0H
!.I.
&
X
�FRANCISCI STEPH~NI . "
'cere liberis & inuiios cos reddere ob tam gl'aue lU, ~ u' al igitur de nOl1 eligend. [ecund.
gunl al CT y. c
,
1
,.
162.
_
t'O'
f1. 'gatores parentibus fi ios apponere?
llUDcnt. aut CUL 1 ,
•
Il.
d
uod lex erube[cit, §. [ed quod ~1nc~tun~ eu:.) e
qnupt.Ul
'A chent [cd & ratris; CU1US hber.Colet effe
lI·
,
11. l
leCTandx facultas eux rel coarélaretur & perII y us , 0
"
1
il' b
ftringerecur.) [upra ilhus enlxam VO . llntat~m.) 1 1 erorum prilni thori con[en~Ulu deGderarenlus: quo
planè legatunl coniunx [epedl:es con[e'l:uatur.) ~~[
[entque libenter conqueri ,vt pate~ ll~e fat;l1h~,s
apud Pbtonenllib. Il.legl~m.Gr~ue nlnuu~, 0, D..IJ-~
fi mea nlihi non liccblt CUlculuque volo rehnquere~
&c alijs pIura, alijs p~t~ora, provt ~p~d ~1~~ bOlu
m~live liquido inuentl {unt, &c. Sa~ 19ltur ent G[ecundis nuptijs con[en[erit pater, C,UIUS manes eo~13 triftariharU1TI celebratione pr~[unl1t1ex,§.qux~ero.)
" de nupt. qux prx~uluptio ~en:1t.) ~ de con~en{u ~a
tris celebrentur) cunl con{entlentl nulla dlcatur ~n
Ferri iniuria, 1. 1. §. v{(-1ne adeo , if.
iniur. 1: cu~
donationis, C. detran[a6Honib.Grnùlque ren111fa dlciturinillria, qux in eon[equentianl hb,eris infertur
principaliteriniurié.1tiremifIl~n~. Dec~ In,rel:et. ~u~
bric. C. de {ecund. nupt. & hcet xque pnnClpahter
illatarh liberis primi thori iniurÎlnl [eeunda~u~
nup .l arum eelebrati?~e ~dnütter~mus , non mmus
po t pater horm)1 InlUnanl renuttere , . d. 1. (ed fi
vni s, §. filiofilmilias.) de iniur. L I. §. tin . .eodem.
01 d quamuis CorraGus d. cap. 1. no~ ~rocedere
cenfeat) cùm iniuria pofr mortcm patns ~llata e~,
vt in hac [pècie, eum eo tem~or~ non amphus {in~ u~
potefiate:> tamen hoc effet nlmlS ara~re gener~hter
?e
çoneeptam Iuri[con[ulti [ententiam~ U1 d. §. fihofa ..
DECISIONES.
6
millas. Et li iam illataremittit~r, multo magis i~fe~
rend~:> ,qux faeiliùs tollitut.) arg.1. 3. C. de paé\:is,ge_
nerahterque po{fe patrelu iniuriall1 libero~unl re ..
tnittere Senatus Tholo[anus & BurdegalenGs quandoque probarunt. Cap. Tholo[ deçi!: ,2.42.. Boërius
de~. ,1 2.? Nec obfi:at principiunl d. L Papin jan. qux
de lnlull~ qux patrenl non re[picit loquitl~·: nofl:ra
~ero vtnqu~ eOlumunis dl:, Bart. in d.)<fiiiofanu ...
hâS. ~ed & l~lud, di,ci potefl:, inofl1çk)Ii fiJij C)uerelanl a p~tre Infiltul non po!fe~on quod iniuriam
fater fiho illatalu reluir,rore non poffit, gloifa Ül 1.
ln per,Cona , ff. d~ paét. [ed quia lieut parer adire aut
~epu~lare hxred1tatenl filio delatalTI non poteil:, l.
Is,qUls 13· §. final. de aeq.h::ered. ita & querelanl infhtuere no~ poterit:> 1. filius 2.2.. ff. de i110ff. te{l:am '
~ir~r vero Pindlmu in rcpet.l. 1. C. de bon. lua.ter~
~lS, ln 3. part. nu. 105. in hanc eommunem Centen-:
tlalU ll:omachari, quodhodie nlulttarationeilliudz
infligenda ad filillll1 pertineat.) 1. 1. Cod. de bonis
·matcrn. idql~e longè anteà Azo & HofrienGs prx(e~Cerant, emus pater non poteil: eonditionem de- "_
tenorem facere ) eum ex iniuria qU% infenur filio, 1 ....
pro affeétu paterno magis iniuriatus dicitur, l. ifii,
~n fin. ~ qu.~d ?letl~S cauCa. orquetur enim pater
ln d?!oIe fihJ , InqUltArnobms, Bart. in d. §. filio~anlilla~. Innoeentius in d. cap. 'n on dubiuIU. De
{entenul exconlnlunicationis. Nec iniuriarulu aetio in .b~nîs nofiris habetur antequam lis eontefiata
~t, 1. l~luriarum, ,it~i ~lo!f. ff. de iniur. & proinde 1 )~
manClpatus pro Inllll1arum attione nihiI eonferre
dcbet, eum Inagis vindiét~ qUàlU peeunix habeat
!
X
1.
�~lC4
FRAN CIS C.I S TEPH ~ NI ..
er[ecutionelll, 1. 1.. §. cmancipatus fillus, ff. ,de
~ollat. bonor. vt n011 abs re Raph~ël diél:unl §. fiho·1'
l'UI'C non dfe annquatum cenfeat.
!'
fa Inl las nouo
r-tl
Îcntentiam iuuat, rCluHuonelll contume l~
",",ualn H
•
'l' d .
vel patto nudo, aut vnius annl curncu 0 ln ilC!,
t li tibi, §. quodanî , if. de paéhs , 1. fi eu~? §. fi lniuriarum, fi quis caut. ff. 1. fi non. conUltlJ, C. de
iniur. lafon in 1. contra, ff. de paths, nu. 16,' ln ~oc
vero Pinellum laudo,dum fupradido 10co)LLu,cl~s,
If. foluto tn-atrinlonio, ita il1tetpretatur, v~aGltnlU
riaNlll aéHonem phttoriam, vell. Cor~~lt:.:e., ~on
pertinea.t, fed ad eam p~nanl qu~ vx:on Infhgltu~,
mariti comluodo, ob dl{fblutUln Gne culpa matr~
n\onium: licèt illtl;d pofi CUluaUUln·&c Alcxand. dlc:ipo{fe de tacita non exp~e{[a r~lnifIio~leMarcelluln
roqui. Du&a vero finllhtudo ln. 1. arr~grtto.r, non
officit~ cUlndelegitimaquamD1U~sPIU's ~ho ~ro-
gat? exemplo ft-atur~lis iuris omnlS onens expertem defert, 1. 1. §. fi Impuhes) ff.de collat. bonor.
minus obltat di&a 1. l..alia:que finlûe~, quibus tramtur patrem nihil poffe agere in necem filioru~,
de iure eninl quxGtO ~oquitur, n?nd~ qu.xrendo, ln
quo p:..trel1i tilio, filium9.ue patn prxludlCtre p~{fe,
dubium non eft 1. 3. L films, c. de pla. glO(f. ln 1.
paaum ~l1rato:iS, in verb. remittenres, ~.eod. gloff.
in d.1. [ed fi "ntus, §. 1.1. fin. C. de acqUlL poffe{[ 1.
'lui autem, ff. qux in fraud. creditor. (i~gularis textUs 'in 1. cunl oportet) §. l;on aut~~) veri. fi~ auten1,
C. de bon. qua: lib. Fuse Barbatll ln repent.l. curo
acuti!1imi, C. de fi.deic. nu. 2.62. . Leges vero, ex repudlarione, C. de fideicOll1nl. & renitente, c. de
DECISIONES.
6
iur. delibel'. aliquid habent fingularitatis, euro ~li~
delatan1 h:rreditaten1 pa~er adire aut repudi~rt non
poŒt, vt nec [olus filiusfan1ilias, 1. is qui , §.h.n. vbi
~~ld. ff.dc acquir.h~red. in vtroque enÎlntelidetilla
facuItas, 1. li quis mihi bona, § ,Îu{funl) if. e'odem.
~em §.per 1. eum ~on rolUl~1 ~ de bonis qua: lib.
non effe correél:ml1 ln profeéhtiJs no!l:ri in 1. 1. C.
qui ~dlni~ti) tradi~erunt poit glo{falu in d. §.iuffUln,
& ahan1 gloffahl ln 1. fin. ~is ordo in bonorum
~1fe~one [etuerur , in10 voluit Bart. in d. § .fin .
: 15 qUll~reres, polTe patrem ho~ cafu -cogere filium.j 6
vt repudlet, nu. 1.. per legenl) idemque §.ft cui 111an~aue~o, ff. nl~l1dati. Perperam igitur Ripa in d. 1.
fœn:ln~, d~ lurc quadito, arg~iradius quxrendiInl
addltque infulfius 6lit)m hxredem controuerrer;
~al~ legatu~ ~on r0{fe : naIn li non poffit pater pr~
ludlcare
fiIto ln ·hlS ql1~ quxruntur ' per 1• rœmlnœ,
c
.
. Cc
~~ Ip e c~n[ct, h~redis conditio non officiet, cum hllJ5 ,Vt fi~lJS., non vt h~i'edibus, tale ius conlpetat , §.
. & fupeI ?ls,de rtupt. ln Authent. vt in lilUili de filio 17
h~red~ redinlere volente reIn àpatt'e dilhaétanl no~n [cnptum reliquelunt , de quo filliùs aliàs didun [unlus, Deo fauente, decilione 34. Molin:.:ei vero
.
deGdero
. Rb' prudentiam
.
' dum in'annotat
, ~~...."'d'0 eClunl~
ln. ~ ~~c.de fecund.~lUpt. neg~~.12atrem teŒamento
fiIto ln Ip[a donatione collata coniugi prxiudicare
po(fe: n~~lli non potefi pate,r nuptijs {ecundis in
~1eceln filiJ con[enrire,cur in ipfa don.tione in conlUg~' m collataid poŒtnon VideX
\ .Molin.in conCuet.
P.nf. .§. 8• gl On.
If"
r. poteil:, CUl' non
3. nu. 7. (111
'<...!!o 11
potent t.efiamento vt & in ipfa donatione , 1. 1.
r
X )
�FRANCISCI STEPHANI
, vbi glo[a de regula Caton. 1. paétu~n , ~l1ter hxrc,":
den1 , ff. de paét. pro quo proml[cue req10ndlt
-166
Bertrand. con. 306. l. part. 2.. volu111. &. con. p ..
eod. vol. 2.. parte. Roland. à Valle C011. 6~. nu. 1.2..
cunl [equent. Nec ijs aduer[atur quod ~~hn.~{(er~t,
non polfe pan~~eln prxiudiciu~l1 facere fi.h~,~t1~~l~
iure primogenlturx nondu111 fonnato , hcet ld l~11U~
[ucce.fIion~s extare dica.tur. Extat cau[a~, ~en1tura
videlicet prima, arg.l. [erui qui, ad ,l. ~alC1d. ~e~
itnmerito Bertrand. con. 58. re[pondlthberos pnm1
matrünoqij con1ulendos à Inuliere [ecun~o ~u
bente. Dubia eninl ibi erat volul1tas teftatons Clrca
[ecundas nuptias , propter ?mHfwm [ecundar~m
nuptiarum pofteriori, elogio confen[u~. DU?lt~t
vero in d. con. 2.80. l1U111 poŒt parens ln prxludldU111 liberormu, 1. fœluin-x, -renuntiare, exemplo
d. 1. fi vnqualu, Cod. de reuoc~nd. donationibus,
non quod huic [e [ub[cribat: po{fe enim parentem
+iiétx 1. fi vnquanl, in l1eçenl libet;orum renun-'
tiare, aduerfus Ioannem Andrçam, & fequaces, r-eceptius eft" Bart. alijque ferè omnes, in 1. Titia, §.
Inlf)erator, de legato 2.. Roman. con. 2.6. Qgod ve,~
ro quidam ex Donlinis defiderabant, ad hoc vt 6h,
conquerinon poffint, ,:~pater ex~meret [e noUe
matrem anlittere ro riëtatem legati,etiamfi [ecufido nubat;ünp gna am noRrOfllm omniun1 auaorit~, qui[olum defiderant con[en[unl circ a fecundas nuptias, quo falumn fit lnatri legatum, de cuius
enixa voluntate, vel fola illa conditione ( cùm nup[erit) fat fupérque conftat, 1. hçc conditio, de con ...
dit. Be demon[trat. No[trorum vero [ententia J d.l.
,
DECISIONES.
16
[ed Ghoc,' ~e condit. & denlonftrat. compro~atuZ
dUlu(peclabs & exprelf"voluntatis exemplUlu in eo
ponit, qui in tcnlpuS liberorunl ex alio Jfocreando_
rmu legato Accurf. autetu 111 . vere Gue vir, in Au': . - thentica de nuptijs, ira interpretabar, vt pro exenlplo ma~is expreffi con[en[us, ~ quàm pro regula
Id conftltuat; quod ex verbo,vt lt dicat coO'itabalu
El"
' b '
x~mp~a autemregula non arétant,l.2.. ff. de priuat.
deh~. Duétum vero exenlplum à Principe, à quo
nluher [ecundarum nl1ptiarunl venianl obtinuit, ita
retorquebam, vt pœn a non tantùn1 intànlüî, & 1. 1.
C. de [~cun~. nupt. verùm & 1. fœluinx,reluitfa per
taiein hcenuam cen[eatur teftimonio no(trorULU
~asomnes pœ~as coniungentiunl, in!. Il qua muher. Idque mento; nanl ft norlolçditur tali licentia
~ publicum , de quo in d.l. ._~: quanto magis Gil1s
rr1Uat~ru~11 nondUlu quçGtum, arg. d.l. qui al1tem,
~ ~l1çln.fraud. creditorUlu, pluraque huius generis
vldla:e dlplomata Ludouici XII. teftatlu· Boër. diét.
deci~. 18 5., nu. 2. 5. aIlegâtque in hanc renl ( (olet,
de hl~ quœ nota.11t.infam. piurié{que ita iudicatum
Pap: ln r~b. ~e [ecund.nupt. cap. 5. teftatur: quod
ad hcenualu a Senatu cQncelfam protrahit, per 1.
decreto, C. ex quibus cauGs irrog. infamiam. Nec
ad rem [1.cit exemplum rei legat~ vxori ad [uanl vo ..
l~ntate[n)" c~n1 def~ciat con[en[us [ecundarUlU nup- •
na.rum ~ 'l:Ul ca{usvtprçternli[fus renlanet in di[p0 ..
liuone luns con1munis , l. cOlunl0dHulUè, ft: de lib.
&. p~[thum. Nec veriGmile eft patrern hac generali
•
•
OIauone conceŒ1fe quç [pecialiter no~ effet con..
.,
~e1furus ~ fcçundas nuptia~ [cilices ~ quas 'lu~ibeç
..
"
,
!f .~
""f'.
"
"'\
,j
,
i
1
•
•
J
,
.
Il'
~.
\.
•
..
�FRANCISCl STEPHANI
coniunx vt plurhnùm fiui[as habet, Ripa in d. 1.
18 fœminx, nu. %.6. arg.l. in generali, de pignor. Fateamur igitur necdlè dl:: > nlJ,trell1 non teneri re[eruare
• liberis primT iiiiÙïnibhij-;-l'ë-gatum, li de conren[u mariti nubat, Vt omnes con[entiunt, quos congerit Gabriellius in Rubrica de (ecund. nupt. COi1duC ,. nu. 2.9. ne tnuliereS diuinx ~ human~ do- '
mus [acier, vnde natum diuerbiunl , Vbi tu Gaius,
ego Gaia, apud plutarcunl, ex Catelliano Cotta
in fuislnemorabibbus, in diétione Nuptiarunl, ne,
inquanl, conditionis deterioris fint quàm quilibet
extraneus, aduerfus quem liberi conqueri non pof:".~.
[unt ,etiamG pater dÜl1idiunl [uz [u bftander lcgaf
fet. Faciuntin hanc rem 1. 1. in §. fi proponatur,
S. planè, li quis onliira cauf._~a1l1ent, & 1. fin. in
fin. C.arbit.tut. Hxrebatvero,quidam ex Don1inis,
19 nleritis & officijs, ln quorum relnunerationem vxori fcgatlerat, ad cuius generis legata, donationéCve,
1. fœn1inx, non peninet, vt poft Baldl1nl conCuluerunt, ROlnan. con. 2.19. Bertrand. con. 2.92.· 2.. parte
3. volum. nu. 9. & con. 2. 1 2.. nu 6.2.. part. 2.. volunl.
idem in repetit. 1. hac edié\:ali ,nu. 55. Ego de me, . ~ ritis non conftare dicebam, quorum ddiderabam
probationem vltJfa a{fertionem mariti, ita vt legatum nlerit4. reCpondeat ; alioqui fieret facilè fraus
. ?t'"
legi, priorifque thori liberis, 1. qui te!1:amentum, If.
(,1,--. derrobation. notatur in 1.6 fortè,de cafrrenC recul.
«fv At ~ & . fi donationis. C. de collat. Ripa in dl fœluinx,
~,/V
nu. 51. Inftabatille, non prx[ulni patren1 participes
~~;, t.( lo/1',,,~,rfuos [eu filioscontrapaternan1 pietatelu aliqua de re
(~ if fM".!fdefraudarevelle, nlaximè çù.n1in angulto fpes dt,
168
04
[ ':tt
t
"!"",,,,,,,
~(jjIoo-l"-- (.,
~."Y- .·t~-{r AM1,...,..
&. in
MA/f'I4"S"- J.., a- ~ . . ~·I ,{!~{ ~~
(A." JvfA If t:V/,Vo/ ~
,vi
JV!;ri
r.,1--
7/ /
DECISIONES
&in pr?pinquo,mors.Sed tutius efi'fraudib . 16,
~ere adltUll1, vxorifque delinim . l h ·Pt.zclu_
ln fin p" " . .b.
en us" ac edlétal'
· .nncIPblJ, 1 l , omni circum[criptione bl~
g10 ffia, lndver 0 ' al'10, Id que VI'd etur innucre ,v
n'and'
Ber "
.1n ,con·2.92.. nu. Io.ibi, li vero de 1'110 d b' non
appar
'de traditunl dl, vt tandem
e !te)
1 .d~ dcar, &r proln
d
..ql11 am ecedens, re[pondean1us t
glftam, conftitutun1 & d 1 fi
' ut.oreln analoadminiftratione nihil co~ic° u1~ prolude ex mail.
comm..iifum quiden
eqUl. e ere,necperfidei_
l propter lUS p bl'
1 n~
aÜud fi ex cuIra uid' l'
. u lcum o~~e
nuerit, vt ibi,in v~{da~~1nlquulnauVen~, aut tdutel~ dirni'b' 1 ffi
ero quan. oc umque.
1 1 go a. lluod vero ad cr d'
~
e Jtunl attmet D .
.
nI per~endebal'lt exiguitatem no minis . . ' . omlVt mulier parlin10nia & labo'
. v~ enun eft
defi-audatione dm paru am le quz~endl vel genij
gerit , c'tlnl etiam )
. , p~cunlam non colleneganda 1 li d } aupen11nls Indu!hia 110n lit de,. 1 erunétus, C. arbit tut R
d
eoubio caret, quod db'
li' . es vero ex
ànn11m lu:~-.o. . r.. e Itum lt contraélum poil:
I.,.LUS, quo calU poft A
[
prafUlnptipne l 'AI' .
ccur .receptius cft à
. '<luntusJ recedendum B .. d 'f.
81. Ergo legatum de
fi
' oer. eCI .
quxlitum dl: nec' lib q.~o urr~, pleno iure marri
uandum n '
~ns pnml matrimoniJ' refe!", eenon '1redltu
' fi
~d~uod.liberdis primi matrim:~ijV~fe~~n~~OPmriaU~c el~
a lU lcan wn S
ft '
) u U 15
R..eferente Do~~~~t~ c~n ~t)do.Decel,?bris 15 81...
tionum D
'
. e a enetto ~ lU Attefia.e~una ~ nle Pr~tide.
.. ..
,
!
1
�FRANCISCI STEPHANI
ADDITIO.
DECISIONES.
,
(/If,tur in "ttrAlllI.
r inopflf,.
1 1 L4jiO non eJl mttiendn e,4( Il. ob/atio verhlf.t.lf.n flffici4f.
r
cl xall t "m'll:ltllrX funt)aut mlturz. lmvplt'Zlecun
" teannum1ufruscontrahuntur;matu ..
N mlturx~ql1X
1·
•
luél:ns", Êt hx "quidem adhuc con.
X pO I l: an
l'a'
ra:, qu
11 }'beris
ex
primo
matrimol1io
re
1 ls,aut
1
trahunwr ~'111l~ lS 11'-' pœnx quia nulla iniurh faél:a eil: li.
...
.
, Sl::'s 1111 lS nu . . . . ,
l1(...
re
1:,
r 1" Primo enim ita coercetl1r 15 q,Ul
b ' . 111 lus pœnx lun~·
, l'
f; en~das contr.lhit nuptias, vt lucrorum nU?~l~ lt~n, &
~~~~ro~llm bonormn qux à defuné1:o fuperfbu 0, ueneunt , proprietas referuetur liberis , v~ufr,:~u t~l1tu~ pe~l
r
r emanente ira vt ex eis bonts mhll ahenare ve
nes.eos
ru ' {. ece1igerevl1umexliberis.Etferua~
ob11O'are po lt) lmo n
~
,h
d s fint
o
' t s liberis etiamfi nel1.tri parentl :;ere e
,
tur propno a )
d E
ui fe~undo
nau honore liberorllm, n011 hxre nm. rgo ql
l'
tJ.
. 'domm1l1
., m habct , . b<Tenera, 1confrahit
nullius pOrtlOlllS
f
alml
1ll
Eferebat l1upcr D. N. Spiritus Peironetus de Croie Conliliarius Regius, fpecieln huiufill0di. RufricHS quidam 3:tatis decrepita': villanl [uanl vendiderat.
Hic decedens filios reliquit quo[dam Ïlllpuberes,
Olunes vero minores 2. 5. annis, qui venditionem
illaln vt nuU;lln retraétabant , defeél:u con[en[us ob
decrepitanl xtatem, tùm ratione doli ex propo{ito
qucll1 ex imnlodica l~Gone & enormiffim;l , 1. 5. C.
de dolo , & facilitate patris repueraCcentis , vnde nata dl: parœn1ia, bis plleri [enes , arguebant, ex eo
quèd doius contraél:um arguit nullulu , leg. de...
ganter,ff. de dol.!. fi quis nec caufanl, de verbe obli- 1
gat. quipus ce{fantihus vendit am villam exemplo
cUillnibet agnati oblato pretio redimere, leg.noftra
111unicipali ) [lladente rctrahere volebant , filius
~nim proximus agnatus dl: patd , 1. filius, If. de 2luis & lcgit. hxred.lic~t Alciat.lib. Parergon, 3. tape
l- 5.leg. il1anl11egatiuè Legat. Etnptor contrà, [enem
qllidem & decrepitunl venditorem; c~terùm Întegro animo vendere & contrahere potuHfe,l.fenium.
Qyi tdtaluenta (1.c. pof[unt, 1. 2.. ff. eod. 1. fanuln,
Cod. de tranfaét. à retraétu vero rei venditx, à patre
rel}10Uendos libcros, xquius & tutius elfe: diutius
enim l'es dfent fub incerto, {i poffitinfans ad 2. 5. annunl reIn à patre di{l:rattaln retrahere: In~xi~ç
, . t'
quod tempore venditionis prx{enteln non~aberent,
.'
pecuniatn ad rettahendum, -arg.lli pecuniam, §. "''-' ~.':' ~.: ~
quodG h~redi, lE de fiat. lib. quod lexnolha mu~ ot ,~~, .... ' .
ter de fec~nd.nl1pt. referuata donationcpro~tel,rbllt~ptIaCs,
,
b'"
111J 1 Il 1 en
ds , •
q ur à'mari to eil: li eris p nml matnmo ,. r
. Sunt & a l'IX pœnz leCltll
anun.
de donat. proprer llUptlaS.
,
l1uptiarum , quas. addit a1l.tiqms Nouella. It~{hllI·C2,:' ..
.
F. FortiNs
•
.------------~'----'~
DECIS.lO
XXXIV.
An ft/lU! tYrIJ dijlraélamJpatre pofFt retr.ahere,faltem
1'4.tr~ mortIM, & quidfi ht:eru [crlptus/it,
Synopfis XXX l V. Dedfion,is.
d
. \ . rI.tres Ain ten(Atfur hic a,...
Dolus' contra~lum
arglftt
5 n·
d ,t:, r1. '
probare falfam eJ un"ft.
nullum.
'a'
t AtJUJ
om2. Filills J>10ximus Agnatus eft 6 Ret,ra us 1-114 p~n
i"
'
1J t '
J ne! gentes..
.
I" rt.
l
,,
rl
AgIS
3 & 8 C'tJpacJttlrs fo.peru~-\7 Fllius v~n (ns ''::l'unfli
nim$ A-n profit "trllth ere \ IrobRt f'!'é! 1J
t ;éf/J
volmti ex jla-tutq.
? Lex mHmctpIJ tS e rt ~
.. 'Iemp~s 't)e»aitionis cmji.. \ h"bet tr"a/lm fo~ce.pJII!JH~~
, 4trlf/llr ex r:tr.JJaH.,
{Q rempliS exuH.tlQf1IS '1
7d;J
17 1
Ar-
t
7
J
'\
• ,.... ,
...
,
..
1
!\ \
.
l
\.. . . J J
... . ' "
'
. .
.. -
~., -,
\
l
J
. : .
.~.
\
f' .·~ v.
/.1 '.
"
1
.. " '
tIItI"
#
....
f
' .
'1
.
\)t. , .
.... . .~
. , \.,.
. .., •
iJ· t ·~ \,) ,l
•
".,, ) •• ,
•
>
,,
•
(
...J
r
�FRA N CIse 1 ~ TEP HAN 1
~
nidpalis deliderare videtur, dUln r~trahen~em pretij ohIadoni anringit. His igitur vt Incarac1bus O:at1.[·Utll [criptUlll non ea. Bald. 1111. 1. S. fin.
tutumnOll
.
fi
if. quod cuiu{que vniuerlitat. ~om1ne. Nec uper..
capacitas, id en l'cC unix
.
3 uenleno
. ' acceffiod prodeCfe
' .,
t ft cùm tempore venditlonls, quo nlaXlme
;~e~d~lldum eft:, ex Bart.in 1. v[ufr. nu..9" dc ~ip~4- bt~ {eruor. o.mni car~rct facultate redemptlOllJ.5,
cap. cùm dileé1:us., de accu{at. ?~ fiatutum noftrll~
q uod venditionis tempor~ fortIn ~.h~t effeét~m, 111
(ufpen(o fit,Bartol.,~. l: 1. • •ff. de'111 dlem.addl~~ &
ne innecemiquxlitlluns) l.d cft empto.rlS qUI rem
comparauit., mora conG.de~etur ~ 1. bn. §:' ~uod fi
fortè, ibi. Bartoi. C. de EpI[COpIS &. Clencls. Admitro igitur cOlptore, filius perpetl1Q renl0u~ndus
ven~~, etiam4 non dllre,t obex, arg. 1. quandlu ,), de
~cqu~r. h~rc:d. 1. ~qu.itrunum, ff. de b~l~or., po{fea:
fecundUtn tah.l. Titius,ff.de teJla.111~ mll:it. Huc pel'·
tinen~ leg~s (i filiusfarn;Hias,) de v-er~. ~bligat. q?~
legata, de regul. iuris. Accedat refl:~tutloneln nihi'l
al.iudeffe quàm,prioris fiatus rcpoGt1onem:~d,quem
ttaturI;l (ve.n,dit~oni~ alltelu dl: tempus ). fi ~~no~es
reducamu~)cùnl pree inQpiareuahcre n.on potlle,n nt
in co lxfos '}Pis dicet : quod videtu~ pr~fenfi~e
gloffella in 1. fi.in emptipnem , de, nl1nonbus, l~
verbo ) alldietur ? ibi) quialee[us dl 1nhoc ( de mlllore aute~ loqultur [uperaro in licItatione) q~od
EQtu~tantunl Qf{er!~ quantum alius dare,vult:.quod
11'"
fIo
JI
/Vt::~ -Tacere re,ç\l~l~~rg? li n9~ potui~.tan,tu~ offerre~
!1M~I1.~ 11'~11>-V ,rZr1-J~ diçi non potent, Be~~_pJ~.n~s ~.dicatu~ a -
li! l'';J/. ~~,, ~~ribllS nofuÎs audiui: H~d1S ve.ro c:onditlo~
,~t· ~ 1...
,,,(l'~y, Ht.,., 1~~
JIf'-l r 1''''1 Y'Jt,'~('/
l'fi
J"", J{v~-#-~ .... ,_U.
'.
,j}i.t~"'~~.
(lf..r'
ft..'''JI'f., j..,......,.."
- DECISIONES.
73
1
nein [eu qualitatcm, qu~ cunden1 h~redem Cum
defunéto conftituit, plurimu111 Injnoribus nO!tris
nocere quidaln exiaül1abant, cum non poffit ha::res
inlproblre f.1.é1:unl defunéH, 1. cum à matre, C. de
rei vindicat. etiamG de euiéhone non teneatur ; 5
[ciebat cninl ihi elnptor renl emptam venàitoris
n011 eiTe, l.G fundum, Cod. de euiéhonibus. Facit
1. vendin"ici, C. de rebus alienis non Ollienand. & L
Sera, fI: de euiéHotl. nec ip[e defuné1:us, ft viueret,
po{fet retrahere, ergo nec h~res eius, n~ nlelioris
,-onditionis effet quàmip{c defuné1:us,l. in omnibus,
§. non debeo , de regul. iur. Fadt 1. filiusfamtlias,
§ .. cunl p~ter~ de legat. 1. Obfl:a"t & illis vulgata re ..
gula, 1. vlndlcantem, if. de eu~é1:. Bertrand. con.
7· ~ib. ~. Pr~teœa fieret faciIè fi'aus legi : pater cninl ~ '.
q~~redll1~ere rem venditam non poteft, (uppoGto
~hJ n~nlJ:ne' confequi r~m po1fe~, eontra leg. qui
~n [erUltute~l , de bon. hbert. Ideoque dl: tradiculu
1~ 1. fi ven,dltof, §. fed & li pupillunl).. de. in dien1 ad!"
'd lét non poife filiUln hlnd'um à patre difrraétul1'l
eme~c. Filiusigit~r neque viuo patre neque mortuo
Fern a patre venditam retrah ere poterit, vt il) 1. vnie.
C. Gregor. de p~tria poteft. ibi"quod ab eo ('<ide.. '
licet patre ) iure al1enatum eft, nulla ratione obIàtoKretio tibi ( videlicet ~lio ) detiderat. Filij conu'à:, (;.
unlano n011 tanturn lure, quod apl1d omnes penè
gentes obfe.ruatur: Gallos, Joann. Faber inJ. l ,. c.
de {umm.. Trinitat. aliofque innumeros, tefre.Ca~
Ll:renf. i~l dudum, C. de contrahend. empt. que,
i~ert Tl.r~uellusin prafat. fui tradatus. Sed,& d~
~~1~ a.patr~ ~~a~a!Il~. a~~t~ & patetlla qu~
J>
'Wlo.
y
l;
�iv~
FRANCIser STE,PH~NI
,
(\aln recordatione, vt ille ~pud Sldonlul11 Apolh..
llar. lib. epHl:. 3. ad Hyii,aciunl loquitur , r~trahere
" o{fe diceba,nt, Leuit., 2. 5, Ruth cal:' ~. Hl.ero~~
p
. 3"~. caput Hicrenlix. Non cnt, Inqult,
hel.
mUSll1
,
olfefIion~nl de tribu tran[u'c ad tnbum) nec
P
tum
'
'li1Ult:'r
,
c1efanlilià•~dalianl fanlilianl : ideoqu~11onllll
h01'l11neS aut fœnlleiu{de1u tribus vel cOCTnationis
a illo 111atrin10nlulU
'h
nas contl'ahere poffe iure
,v,t 3:reditas in faluilijs renl3.nCret;) nu. 35. Idque Innumeris Se~atll[eonfultis p~obatunl B~_ë~lUS :efiatur
.
~c.A,.- ace. 12.. & 1 3~quoa & Senatui noIEro plur~cs pla~
/;- fi
cuit: quid eninl iniqnius quànl parentell1 cuaiU re(l1~ ~.. 1" -'(,
d
'
flun. d'1 a\
II' b 1 .~ ~Vl'~ luotHuluunl vi aatnti ad re elllptlonCln
~(..-f"(;-fV"/,," conC'tl1guineo diil:rath adnlittere, filiulu ve,ro pro~~ilnum patri agnatU?l, rcpellere ? Hxredis. vero
~onditio parunl aut nIh11 obfb:t, cap., c~n{htutus,
de in·integr. rdl:. ext. ft ( quondam ) dlcho perpendatur;)qu~ patrenl retrahent~defupéhun _p;~ ~e ferti
neqlle epÜn Vt ha:res retr~}îi~, ~ed yt prOX111110~' ;, 1.
Seia , de euiétionibus ,l.dcb1ton, § .fin. tx. §. 1. ff. ad
Trebellianunl : fiec retrahendo ilupugnat 6aU111
7 defunéti, [cd magis approbat, cÙln eon?cnto pretio l'enl venditalll fibi vindicet. Sic in L hn. Cod. de
euia. h~res fideijuiforis rel";' ab alio difrraétam, ~en~
dicat, etiG.mlt tcflator eiu[que auél:or vcndltlont
interedrerit : nec dici poten: venditionen: it~lpU
o-nare qua1n n011 fecit. In regulalu vero 1. vlndlean~em , nihi1 cOlnmittitur, CÙlU euiéHo nulla J~.rx{l:e
tur, vbi leg;is aut Prin<:ipis allthoritatc res ve~dita re"'trah1fÙr ,1. Lucius, de euid. gloffa m:\gnJ., ln 1.G
milix, C. fqmil. erci[c. Fusè Tiraquellus S. 1. glo .
f.f
1
1....11.-11
{J.,.J
1
f«.
r
.
DE~I'S,IONE:S.
175
9. nu. 34· D~ ret 'al[l lttnag. 11. auten"l, Seia, & ven-
ditrici,de eo 10qul1ntur qui enlptori efi::obligatus de
euiétione, eiu(q; [ententix auétorel11 laudo Alanum
à pan'uo (uo diuo Iuol1c, vt veriftn1ile d!) ita in!Htutum, quenl fequuntur Roie. in d. cap. conŒitu.
tus, in prine. Euerard. in fuis 10cis COIUIU. ln di.
étione , tanquam. Boël'. in eon[uetud, Bitur. [ub
tit. du retraiél, §. 3. in fin. Ferron. in confuetud.
Burdegalen{es, §. 16. Fusè Tiraquellus fupl'ad. loc.
nu. 51. Nec obef.t n1inoribus egefl:Js ) imo iuuat
reftitutionem, 1. ft procuratorem) 5. fi ignorantes,
vere quid talnenfi proprietas, f( nlandat. Iuuat & 3
fuperueniens capacitas , id eft peeunix acceffio.
,CÙ1U lex noftra municipalis traétUluhabeat fucceffiUUlll, men{em videlicet retrahentibus cOnCeifUlTI
• uo C3. u at èft li fucçedat aut [upenfeniat capatita; , .
retraétus tempore ;) gloff. in Clementin. 1.. in verbo,
conftitutus, vhi Cardinal. ZabarelL verf. 1 3. qua:ro,
de ~~ate, & qllalitate ordi~andorun1, vbi incapa::{
deéhonl tenlpore vacantis beneficii, li inn'a trinlC,ure tempus, :quod ad digendunl prxnllitur, fiat!).
canonicus,&facris ordinibus honeftetur,in eonfeif"
capitulari, {ufttagium in eligendo faeere poterit. Et
in cap. ordinarijs, §. in conferendis, de offic. ordina'
· cap. eurn cui, de pr~bend. in 6. incapax tempore
mandati de prouidendo , li dùn1 vacat Sacerdotalis
pr~benda, capax aut legitünx <ttatis fiat, illa honcrandus eft. Huc pertinet Socin.con.&l .circa hn . vol.
.1. ,J. colum. in princip. de contràh<:.,nd. empr. Balcf..
lbldem : infpicitur enim tempus. executionis. Ad 1 ~
l'eln pert~t !efpofum pe~~~~~,-!~ ~~!u(d~~ ~~te!,
.:<l...
�176
•
FRA N CI sel S'T E P H A~ 1
.
conûlia Cha{fan~i ÇOll. 2. 3. nu. 14. cum tequeutlb.
Leges vero omnes in contrarium allegatx, dicentcs
capacitatenl.exig~ aél:us. t~nl~ore:> ad eurn aétum
pertinent qUi (b.t1111 perficltuI , nec filcceffiuurn habet tempus, vt retraéèus nofr~r. Nec. aliter interretanda ea:> d. glo{f. in l. ft ln empnOne111) ft ad
tcitationenl referarur, de qua ibi, lictt & illlld vcri us dici poffit, AccurC ibi, de potentia iu~is non f:1.tH Ioqui. Finganlus eninl [llperatum mlnorem ln
licit~tione pre; inopia, an minùs intra teln~ora largienda erit reH:ituti~? ~i~imè g~nti~m ~ cu~ [c~~
, pel' [ublit cau(1. rcfrltUtl0111S , pnuatla vl~:hcet I.el
paternJ!, auitcr, aut q~~. quo~(la.m gentihl1m fuit,
d.l. ft in eluptionem, Ibl, li elUS Int~rei1:, .empt~
, ab eo non fuiffe , veluti fi nlaiorum elUS fUl{fet, vbl
glo{fa, ait, Nota intel'e~e nlirabile, in v~rbo? ma~orunl. Ergo non efr Inetlcnda lxlio ex 1110pl;t aut
facultatibus contrahentis,Ced ex priuatione rd vcnditx,quOd quonda1.n ll1aiorum fuerit,aut quod ~ntra
pr%[criptu1111ege mu~içipali dieln '. renl ve~dltam
non redemerit. Rdhtuendum lumoreln ln [010
teniporelxfUlu aduer{us prç[criptionelTI !tatutariam
plul'ies iudicatum legimus. Boër. decif. 63. nu. )'
notatur in l. hn. C. in ~uib~s c~u
Pap. qutt1l:.
fis rei1:itutio in integrum, arg.l. fi cred1tor. ln pnnc;ipio, de dHl:raét. pigno d. cap. confiitutus. Qgo~
aduerfus eos inducebam , qui rdl:itutionem nlÎnon
denegahant, cuiusfacultates a.d retraaum contraaus tempore non Cufllciebant:nam ibi minores rein
communem patri & matri) cui [uccdferant {iroul
Fum ipfo parre, diCtraél:am retl'ahere potrunt .p~o
,1.
•
port~O~
DE C ISIONES.
•
î'..
bft
177
~ol't1one pa:.erna , Itatutan.a non a t;tnte prçfctip_
tlone , portlonem quoque maternam fi in con_
trahendo lxfi fuerint, aut prxtermüfa iuris folem..
Jilitas, confequuntur. Non tamen conllat alias
fuHfe filij facu~tates , prxter rei vendit~ pro ditnidia
n~dam propnetatem, qua per venditionem (e ab . .
~lcarat, lliG quis oblationi, de qua ibi, h~rere ve.
ht, quam ~amen non confrat reipfa faél:anl) cùm I l,
[ol~ verbahs hoc cafu [uffi~i~t J Vt notant noftri in 1.
qUI ~omx, in'princip. de verb. obligat. Datoque
oblattonem fUl{fe rcalem, non tan1en fequitur minores contraétus tem;pore ibi l'!'xfentem habu 'fT"
.
d d
~
lue
p~cunlam ~ re ernptl0nem.Non obftatd.l. fi ven,{!ttor, §. fed li pupillus; nec enin1 denegat filio redernptionern rei à patre vendit x , fed ibi ta.ntùln
.
ca.?etur pau'eln, qui ren1 aliquanl [ub paéta addi. \.~ .... ~ .. .' , "
éhonis in diem vendidit, non pb{fe eam aut [eruo
.. ~ .. ~
~t filio .addice~e: quod quid aliud eft qulm venditlonenl1ntcr fihunl in (acris coni1:ituturn & patrenl
fubeffe n011 potre ? 1. 2... if. de contrahend. Decitum
autel~ dl: nl0r~bus non tantùnl110ftrls ;, fed etiant
•
OnlnlU111 gentlum ) vt [upra dicebatnus , à d. 1. 1 .
'
\.
• ' ,'
~O? Greg. de patria potefl:ate, recdfum elfe. Mirol:
vero. Cha~an.~um retraétum in maiore & pubere
.,
~dnl1t~ere,~ Impubere vel~l1fanti nequaqualn, cùm
lnf~nt~s &: l~pube~is lo~ge luaior Ut fauor) quàm "
'.
mal0ns~ 1. curn nOt1ffinl~ §. 1. C.de prcrCcript.long:-- .~ . ,... ~. .
tempons, 1. hn. C. in quibus c.auus rdlitutio in in.. '.
• ,
~egrurn:l &c. Legem autem no{ham municipalem
., .
ln [ufpcnCo elfe, nec nOUU111 nec abfurdulu ea cùm
tempus hab~t [uccelliuunl ~ lnenfeln quippe àdie t' '~.
,
1
J
~.
~.
Z
Il
, .l
.~
.,
-
.
�D E 'ClS l ONES.
F'RANCISCI STEPHANI
fcientix n.unlerandunl, qui. in terdunl i ufrx igno ..
rantix vel rdHtutionis prxtexttt longiùs profenur;
interi1uq 1.te dici non potell:, em'ptorem dOlniniu111
qux(iui{fe irreuocabiliter,ad quenl pertinere videtllr
conltitutio, d. §. quod Gfortè. Q8idalu ex DomiHis Jilium & hxrcdcITl. ad.retrahendunl admittebant,
. etialnfi tell1pOre contraétus nihil habuHfet in a:te:,
[ed pra![entis temporis xll:inlationem deGderabant
Et ego infiabaf!1 ' ftatutum noftrllm proxüniores
pretij conuenti oblatione· aut nunleratione ad retractum adIuittere , nec fi1iunl hxredem cogendüm
prx[entenl xfiimationem [ubire: quid cninl aliud
efIèt quàmeuiétionenl prxfiare ~ 1. euiéta re, if. de
euiét quo nihû eratinfuHius. JEquiffinlus autem
fi- .!Ai>..ClM.04prat hac in 41ecie retraétus aduer[us eunl quf patr:m
c.J--"1:~
circum(cripferat, volentel1~ fupplere iuftum pre.
tiU111, rdque h~rere., Potior en: caufa.filij.rem patr~
j
in agllatione con[~ruare volentis , indemnitatem
pretij nUll1eratione prxfiando. Ergo [ecundun1 fi . ,
11Hn1 iudicatutu efi, licèt venditionis tempore facul~
J1-, 1? tt'.. ,.- tas no11. [uppeteret, Referente D.on1ino Laugerio
: ~"..J ~1· ~duerrus Dominum Antonium de Sanao Marco
1'11'~ I~.r~ Compartitorenl. A nofiro Senatu aliàs [ancitum à.
rI. (.~ fenioribus habui: facitql1e in eam rem exemplurn
1' ~ 1/::r.1'!"" ~ 'anniculi" d~ quo Boërills diéta deciGone 8. decima
)rf ~. /'; .....- lanuarij 1 58 3. in Curia A.t tdl:ationum, cui pl'œfu~
~~"
{,;
C \
.
l l'
w ;,
'eU? lere omnIum ca cu IS.
178
Porro effet planè fuperfluum retraél:us
T
~er:ter~ or~gl~.cS, eum & iraquellus ipfe totus fit in his
Imt~o. an 0d lm nemo pore~ar rem immobilemextranez
perlona: ven ere: extranea:,td eft non proximo n
r
db'
' on con10rtl.~O a rogarur a Theod. & Aread, in l.dudum , de
cOl1trah.
empt.C.
poftca tamen ius antiquum r cuocatmn
. c cl
c
In lCU IS, 2.IMlcl. 1 3. faltem exeogitatum lUS
feos , & Romani fenioris , N ouella: cap 2 r . prot1ml. .
ft l1......
• J .
atIone 1laC
b
o.'
qUIa 111tere nOUI"a maiorum l1ofrrorUtll
1. 22. C. de adminiftr. tut. Et prxfumiturra~ ~ l~ enpl.
•
Cl."
nCl"LlO ln eono
lUnl"llS
pror. retmendapoifeffione •affinl & gentl 1"lua. Al .
Clat.I.prXlumpr.2.o.1.25· ff.dcminorib &1
ff
'
"..
H l ' . 54· . man- "' ) c , ~
d...... armenopu. 3. cap. 3. §. 118. & ex Con!lantini
., •
PorphyrogenetxNouel.
I. cogtlatorem l'mm b o
l-' veu- ••' , .~.'
,.
cl
d
'
Ole
n, •
ent~,a ea~ c~mparanclam primo ordine voeantl1r. co- •~ .:..... ..
gnatl proml1cue coniunéti: poft hos admittuntu h"
,
r
n
h b
r 1 qUI
...
em
r
Il co lrnllncm
fi 1 h a ent, quos 1. dudum ' eonlortes
ap-'._..
• . .. . •
pe at: po 105 i qui fundos habent vifinos .
cl .
h
U
• ~ , ".
appellarur ius congrui, in confiitutionibus N . qUl~ l~S
t ... . ' . • ,
D AfH'él: , d ' .
eapo ItaillS.,
'
J
e, 1 15 e lUre congnll ( C ttlX qui ont leurs Urres en- "\.
,
t l auees parmy edit qui J~'
fè vend ) Acleo vt fit Inter
.
ven d"
ell- ~ ~ · I·' ~ '.
tes & emprores rerum pra::rogatiua quxdam
'
..
.
o-radt
.
b'!'
' ceruqlle
. -. ~ •
l:!i
(î lS reorum unmo 1 mm feruandarllm propeer interelfe
.
affetboms.
F.• FIort/HS l c.
..,
o
0
~ t~.(.f/
Jy..
IYM'"~,,;-(v1 w
~).s )tanquam fibJs , 1l0n tal1<l.uam-h.eredibus : quarc ~
,./ p,,'f 4'f',"I•• dv-"'A'f,ICM 7~'7 rvt" ~j1"' 7J//uAc~"
.•
•1
\
,
,",,,
0
"
0
0
1
•
..
0
•
...
- - . _ -' ,,-, • ., il
DE CISlO XXXV.
Don~tio q~4ndo reuoctttus fofèeptione li berorum , fi de
hrs cogltatUIft, lcgique---, fi "'IJnquam ,/pecialiter
derogatum.
'
i;
. tate [l~mma) flcuri tuera nl.lptialia, de quiblt~ fllpe~
1'1~~,oD'C:C:lfione , ~~cunrur in fecundis l1uptijs conferl1arJ
0
0
1
(,.tA- /Jv f~ -
~ 79
hUI'urt la. ~~ :
s genttllttJ
n011 obfl:al1te ftatuto Prouineix eommUliica . fil '
r.
r'"
~F&-~~
.
. ADDITIO.
•
.
I! (, ~ 7 14+f;/,- F Ilio non h:rredl beneficium conceffum dt, ex xqUl~
.
Paltr a~ lihtris prtti#dittti t And. donation. tlecijo foflJ
l'enuntl/llndo /. ft vnqll/fefll, ~ft coniellura /ù.
c. de rcaDe. JonA!.
Liberorllm omtJ.ùltll!nr 4f2. L. fi vnqNAnI , Cod., dt rtNobet 1fo. .&onditù.
1
,
"
..., .... \1 .~ .
•#
.
•
1;
Z
l.
.
,
',
•
.•
.
,
..
..
. .,. "
•
.
,
Synoplis X,X X V. DeClfionis.
.
~
1
.
\
\
,.
,
.
1
�180
FR ANCIsel STEPHANI,
.
~ L. fi V ,'Jq u q,m, per/inel ndl ,!JlIJW, medi./J ~f!'.
'V"r4in dOl'JRttionem.
19 Ltherorum &:;gttlftlo Im!~JII
S' L:f,';~r:iofom:llml non hlf,~el'I reUO&lIt~onfm don/l#onil.
, L./i vnquRtm ,no» putmet, 1 0 I!0n~tto n~n pou! rtN~CIl ...
",il aonlftiones re1nl#nt'rRlo-j ri) n.ifi ~om'tor, tum donlll.,
rills.
r de Itbtrss Jefpert't.
7 DonnlÎo !rop~er .merit4 'II 1 Merito~Hm proIJlJtio"4efi.Iropuringrlltltsame1n /Jut dt'rRtur.eum !t'rflI1~!rohtIIIt/Mm non rtMoelf,tMr.
S
(14
PArs
potUrNm
in
1. Ji VlI-
·
l
"it~
JonA/NY.
.
R~aten{is quidam cùm quadraginta annis
cum vxore vitam egHr~t, n~ll~s ex ea ~~beris
,,~
fufceptis , vxori~ forons fiho, ln OffiCIJ nle..
~
ritorumque ren1uncrat!onen1., bonorum [uon~m
~
tertiam partem dona~lt,. Je&,\ , li vn~uam? CUIUS
( ~"h?I:"ifr~[Criptuse~at dOnatl0111.tenor, altenq; ~lucumq;
1" .(t?~ Iun l'euocatlonem ~onat1onU,m [uad~ntt, r~nun~
V"J(~tians. Mortua pofrca vxore, aham ~tat1s medl~fere
vI- "';1- felCagenarius duxit , ex q~a [u[cepto fiIio, regio di:
~ el Af A." "'- plomate donation,is reuoç~tione~ p~frulabat :> v~
(
'~v- eiufde~ Iegî~, de ~~UOC~n?l~ dOnat10~lbus. ~ontra
~~ "".-u'
donatanus dl(cedl a legls lUlUS pr;rfcnpto, cum de
Vt- ~ k 11 Ao14-'11iberis eft cogitatUlu, aiferebat, quibus in hoc patrem pr~iud~are po!fe receptius erat aduer[us 10an.
Andr. &. Oldraduln) v-t poft Bartol. noftri teftantur.in 1. Titia, §. llnperator, ff. de legat.2..cùtU enim
debfio d.lcgis, ft vnquam, totaGt conieéturalis,nec
enim veriGmile eft patrelU donatorem ~ona aut
partem aliquam larO'itum extraneo, li de liberis co ..
gitaffet , quibus pa~ntes thefaurifant, 1. fcripto, if.
vnde liberi, ab illa facilè recedimus , ,ùm liberorurrt
~xpreLfa. cft cogitatio )vt omnes cOllueniuij,t) q U09
f:1
if.;I'
1
t::/ {".
lr. . .
Il''''''''
'fA-
(.,..
DE CISI ON ES.
18
refertTiraquellusin l.li vnquam, nu. 88. Nec
fiat Ji quis dixerit, de liberis cogitatunl ex prima
vxore nafci.tùr,is, non ex alia quaI? fort~duxit poit
mortenl pnons, vt eleganter SocIn. con. Il.6.lib. 3.
refpondic, dm enim generalis eil: Hl:a renuntiatio~
vt ad omnes liherOl-cuiufvis matrimonij trahatur
cùm par fit omnium liberorum qui nafcituri [un~
ratio " par anlo,r:> par affeé1:io, par fucceffio, quç 3
omnIbus 3:qualiter defertur, nu110 ~tatis, fexus 111atrimonij difcrimine. ~a enim r<ttione volui; donans prxferre d~n~tariunlli~eri~ primi tnatrinl0nij"
e~?em & J,oftenons-, vt late T Iraquellus, in repeUtIone d. 1. li vnquam, in verbo, flios non habens, ~cliptun1 rel~quit. Adde?at d.l. li vnquam, ad
propnaln & gratUltam donauonem pertirlere, ibi, .
~onatione largitu!:nan1 & ea propriè dicitur dona- ....
. tIO, 1. 1. ( de donationibus , idque largitionis nomen prx fe fert, qu~ effufa eil: liberalitas , Vt & in
pro,uerbio ~largitio fiu:dum non hab:t. Tiraquel- 5
1u,s ln d. 1. 11 vnquam, ln verbo, omnu. vel partem
ahquam, nu. II. &. 2.2.. n011 ad renluneratoriam do- 6
na~io~em a~t rep~ndendi gracia officij, qu~ permu ..
tatlol11S pottus quall1 munificentiz fpeciem habet,
1. [ed & li lege, §. conftlluit ,fT. de pettt--h~red. 1.
Attilius Regulus, ibi, defcndi Plon lneran1\{fe donationelu verunl officium magHl:ri quadam merce- '
de remuneratum', if. de donationihus. Bald. in d. l.
fi vnq~l~m, il12.. ~eétura., Angel. alijque non pauci,
quos lb! refertRlpa nu. 2.9.Necimnlerito, cunI remUllerationi obnoxium irreuocabile fiat meritorutu
ratione, 1. pater) §. vIt. ibi gloŒ1, in verbo , irreuoZ J
ob:
;
"
•
•
•
�FRANCIsel STEPHANI
7 cabilis, ff. de donat. vbi donatio ob bene Inerica per
-ySi
inO'ratitudinetn non reuocatur, nec etianl pra!textu
In~tuS, 1. l11etun1 auten1 prx[entelll, §. ~cd lictt)ff.
quod met. cauf. P~frre~no & illud in nled~unl addut donatan1 fibl tertlanl partem bonorum, quod
ba
ce
'd· 1, fi1 Vdl~genus, donationis non con1 prehen d'l~ub~ ln
8 quam, cUln pars bonor,unl, de qual, l" d e me la
intelligatur, l.nomen 6horum~§. portlOnls, de verbe
{i<Tnif1cat. Dimidix igitur parus bonorum aut mat)
'fiat, donatto
. reuocaioris,
non li minoris partis
tioni [ubijcitur; vt Bald, in 1. fi cu~ , C. d~ tefiam.
militis, & Angel. in d. §, Itnperator, tradldel:un~.
quos [ecuti [unt non pauci à ,Tiiaquello rel~t1, ln
d.l. ft vnqu<1m,in verbo,olnnlavdpartem ah~ua~,
9 nu. 1. Infrabat vero donator, libel'ortun cogltanone ln i11''lpedire reuocationem d.~nationis , qux ~t
vi d.l. {i vnquam ,quantun1 ad hberos ex ea vxore
na[cituros, quanl donatol' habet ,tcmpore dona..
tionis;non etianl ex alia quanl forte duclt poft mortenl prioris, vt lingu~ariter con\uluit S~.cin. ,C~~1.
J 2.6, vol. j. & con. 2.. Inter conliha CUrtIJ [eI1l011S,
Ja[on con. 2. 30. lib. 2.. quia non eft ita de pofieriore
vxore cogit,atunl , l. fi qu~d ear~n1 , §. :lt..i~ fin ~~
legato 3. eum enim n1at1'lm~nlUm fit In(huldutl..Vlr1
& vxoris coniunâio ) nec ctlam poffit ~ucere aha~l
nili poO: morte111 prioris: hanc expeétare neque Cluile neque naturale eO:, l.inter iHpulantem, §. f~
cram, de verbe obligat. vnde dici non poteft de l~ ..
beris poO:erioris vxoris cogita{{e,' arg. 1. ft q~l~
pofrhum . .pofi princip. ff. de libens,~ ponh. vbl fi
<luis pofthumum [uun1 ex ea qu~ ahJ nupta lit h~::
D E CI S ION E S.
-I! 3
reden1 inftituit , non valet in[titutio , cùm; Vt noftris placet, illam in vxoreln habere non poffit, nif!.
mortuo dus Inarito ( quod [perare fune[tulll e[t. )
Neigitur dican1us hxc Olnnia lualo animo donantem agitaffo , liberorUln qUlntunllibet generalis
cnunciatio aut cogitatio, matrünonij alteriusliberos non continebit : quinimo ne liberosquidcll1 è
fua priore vxore, & xt,ttis decrepit~ pra!ter [pelu
natos, tunc enim 1. prx[unlit, donantem legi, fi
'
vnqualn, renuntiare , cmu crederet [e nunquam
habiturum liberes, arg.l. non. {àlùnl de obligat. &
aétionib. Sc L an-inutihs , in verb. ~nge, ff. de acceptilat. & qua tiberorum·de4.)eratione duaus ad donandunl & aelrenuntiandunl fuit induél:us, 1. doli,
§. d-iuer[um, ff. de·nouat. vide turque in hanc l'enl:
textus in cano fin. 17. q. 4. ibi, nec habere [peraret.
Itacon[uluit Socin. con. 1.. & con. 126. arg_ du~·
quod notat Albericus ,.in 1. tale pa&uln, §. fin. de
paét. de eo qui cùm excidHIèt [pe liberol'mn procreandoruln, fi. atris non1Îne latifundia comparabat,.
Filij pr~ter fpem illi nati h. atris eiu[démqu~ patris
nomille ~u~{ita bona. vindicabantex tacito & conieéturato patris iudicio, qui fratris nOluen in.emptionibus non appo[uiffet,{i'vxoremfterilem & effœtain non.credidiifet. Qgod & Caftrenf. in 1. 1. Cod.
de inofllc. dona.t~ l'eliquit [criptum, ibi, Vnun1 tamen fciai, quod propter liberos de ftOUo- fufc~pt~s
non poteft l-euocari donatio , nifi donator de hb~n~
defperaifec, \ft' qui habebat vxorem fterilem·,. RIpa
in d: 1. fi vnquanl) nu. 59. Nec obeCt, vt tandem Iq
~dnQrtra~.redeamus fpes~em ~ du4è~m à ,earitats
\
,
�4
'1 8
FRANCIseI STEPHANI
aiuoris &: affeél:ionis argunlentum : -ex quo Tira";
quellus,aduer[us ~oc~~uln, ~rguif dOllatariu~ liberis pouerioris conmgl} pr~dlle~~m: cu~ enll~ de
his non cogitaui~, nullas In~dlas donantls co~tare
debemus, 1. mento ) pro [OCIO. Et quomodo 15 ~o
natariUnl prxdilexerit)110n video,nec generalis hberorum enuntiatio ad fecundarum nuptiarunl filios
pertineb2.t, cùm de horull1 nece &: pr~iudicio agatur, arg. eius quod IIUll10b de exh~redatiolle, Vt
odiof.1. , refpondit in 1. --placet, de lib. & poCthum.
nafcituruln ex alii VIore pO[thul!1um non corn·
prehendere. Quod vero dic-ebanlus diélaml. li vnquam, ad donatiônem remuneratorialn non pertinere , verUln eft, li modo de nleritis fupra. generalem aut fpecialem a{fer~ionem conftet ; uid enitn li
resdol1ata meritaexcdderet? 111 exce u e et puri
donatio , diétaque 1. cOluprehenla intelligitur.
Bald. & Saliceto in 1. illud-, C. de facroC. Ecclef.
lueritol'llnlque probationem hacin fpecie deliderari. Caftrenf. incon ..... 31. vol. 2.. & Decius COll. 36 6'.
nu. Il,. tradiderunt; quibus [e fubfcriplit Tiraquell.'
inrepetir. 1. fi vnquanl, in verbo , donatione largitus, nu. 99. Vt enÏtu tneritorlttl1 probatio deliden.tur, cùm per[onç prohibitç donatur, ne horuln {pecie~aus legi fiat. Bart. in 1. fi fortè, de caurenC pecul. ifg.l. qui tettamentuln, de probat. ita &. in hac
fpeci6 meritorum colore facilè deluderentur libeci,
impediretul'que donationis reuocatio, ad cuius inlredimentunl necdfaria [unt merita,vt donatio {ub. .
liftac & valcat. Nec obCtat d.l. fi vnq uam, donatio . .
nem 11011 comprehelldere, ex Baldi fententia, qaa.
mi!lùs
DE CI SION E S.
'
· d' 'd'
d
.,
rS5
ml~u: In~~ la ~arte , onat~ efi: :na vt Bald.&Alber
libl cotranJ
hac ln re,lta Fere omnes
COntrarl' r ·
,
,amlen~
tenttam probarunt, n011 tantùlu d. 1. fi vnquanl
Jocum ~ffe, cùm tertia vel quarta pars. bonorum'
{ed & c~n1 res Gngularis donataefr li n10do pretio:
fa, ~ qua~ ver~Gn1Îliter pater non donalfet, li de
O1 ta{[ct
hbens COv
r. vnquam
- , vt doétè Ripa l'Il cl . 1. 11
qua:fr. 7· & 8. & Tiraquellus
in ver'ho J 0mnla
' vel'
.
J
. partern,
nu.
1.. nuod autem donatar'l'u" l'
'
d
'<!:!
.. a lenU1U
fil lum nec onatoris
pr~tel1debat cùm ob ' ,
\'
ruml~nl
'
d
&. ecrepualn :ittatem, tUlll ob dubiam v .' '
d' " 1 1
xons pu. .
lClt1anl, qu~ i iciros quofdam ante n1atrin10nimn
[ccuta
erat
amplexus
·repelleb:uUl'
cum
n
'
Cc ' b '
,
' , ! on mll'Um
enl us naici l~beros:nam & oétogenario MaŒnlif(1: nat,us eft 6hus: & Plinius ip[c tellis-dl, feptuagen~nos,po1fe generare, & PolyhHl:or Solin us : &
deruque luftum jiliunl dici quenl legitim~ n.u ti~
~e~onftrant , 1. filium, de his qui [unt Cui ve1 J:eni
lU~IS. ~r90 Senatus'reu~candam donationenl cenfUIt ) Ideluque quibufdanl anteà annis cenfuerar
Referente~. Chaine, 2.6. Ianuarij 1 580.-mend u~
1 l'~o> •. -t-certo pretIo a:lHmauit , cuius numerationi dona);1-1---14
t~rel~ adegit, Refer~nte Domino Honorato Bo- ~~ 7 -1nlpar~o , 9. FeblUan} 1583, cui Senatu[con[ulto /
/
pra:ful.
j
,
;ADD l rIO.
lc fanè ftatuendllffi dt,!. fi vnquam, pertill~read
b quc~cum.q; dOllatorem,qllicùm non haberet liberos,
dona ~ua omnla vel partent dOllauit~ Vt l'laris poficà libC'ris
d~;at1onem in [o1i~U1~ rel1o,c~re pnŒt , guafi condüione
ed:a [ub qua tacltè mre1Jtguurdol1aflc fi liberos nOll
1lba
'
..J' •
w.ent
per con\llCl0nem
ob caufam J qux' dabicur ctüm
S
A. a
1
1
�FRANCIseI STEPHA NI
.
d nat ux Cub modo Ergo & lib~ ..
libcris cms, 1. 3· C. de. 0, t' '~re hxrcdicario, non iure
ris) fi ei hxredes exclter.min~modicam donacionem à paproprio, quia iurc propr~~~jn Colidum, fcd pro modo tan ..
rentcfaél:am, non ~Cu?C vc doCel1t conftitutiones titul.
, l "mx portl0nls ,
, r l'
tum egitl,
d
Ex
quo fcquitur patrern, CUl' 10 1
d ' ffiClOfis onat.
(; fi
e mo , fi l'1dx donationis rcuocatio , ex cau ~ u,per.ue ..
l:omp,ctlt ?b
m quos nullos habuit donatloms tem ..
nientlU~~~ l~r~~te;eficio non vti,aut in donando. ren~n..
pore, hu
g,. r l'lcx dat 'llon liberis, &; Vl lt. OlClta!
,
ife qll1aellO 1 ,
'
tiare p~ ,)
conicél:llra pietatis inducit ex . eum
cond1t10n1s quad~ Il .. demonftrat. Lex loquiçur de dt)ua ..
auus if de con lt. "'"
b '
'
':
habuidiheros ;·quod fi ha U1t, putem ~ec
tore qUl non
d t' nem prxtex.ttt aliortlm hbe ..
ipfam polfe rcm,!carc. ona 10 uia ietatis conieélura cefror~m quiUl~oftca n~~~u~~f~re folllit libeds. Sed fi dofat~n cfio.9 ffix~raf~ ea! liberi refcindllnt mortuo patre,
natlo lt mo ,CIO d'
. 's 1 Ticia , §. Imperator)
if.
. 'n ffiCIOfz onatlom,.
r
.
ex tlt.l 0
11 9 ~id fi fit donatio. caUla mortls ~
èe legato 2.~ Noue a 2.. e poteH: illa fua ambulatoda
viuus donator ~am reuo~ar hxredes non poifunt amvoluntate:' mort\lO ver eo.,
c lcidiz flue ex teftae
nili
pro
ratlone
Ia
,
'
,
l
F lUS reuocar" A.
'fucte{ferint. ~id inremu...
Plento , fiue ab mtenato pa~n ,
h.' DecifiQA.t-.
.
hoc nec excep~t Senatus ac lU
.
'
~~,atdor13
,~ Ni'col"lo
,<-!!O et:.am
. . ,Vall-e. Senatori 4oaiffilllQ. Vl,
1 S6
-
{um
~ft.
F. '''#II:S 1 C..
,
.
/
DE' C 1 SION E S..
- - -
DECISIO XXXVI.
'R.!jlitut~ minore 'luando refiituatur ftdejuffor.
Synopû.Ç X X X V!. Decifionis.
1 Minor 6- is cui bonis inur-l
communi maioriJJus eti4ffl
Jiélum efl .equiparantur.
fitccurritur.
~ Fideiuffori focctlrr#ur ulm' 3 Min,re rlliruto fiJtiNffir
minori fitccurritNr iure com-l r1fitutlur, Ji ex el conmHni, nemp't t'x doto aUIl traE/N daretur 1IItfiori reJ;..
üjione (normi, quibus jure tNtio.
7,
, Inor curatol'em habens Gne dus auaoritate 1'V1')v M4 '",?
~ bona quxdanl vendidit: quidanl interceŒc [J..cA,"/t. "f· 'r
ad venditionis confirmationem : refiitutio. ""'" ,f /A~..
nem minor iRlplorat in imegrum J bonaque ven. te: 1·
J
dita vindicabat : em ptol' aduerCus fideiulforem agit. ~':~
,
quanti Cua interefi. Fideiu{for [e quo que rell:itue • l'"'YfI~~'
dum dicebat, ex 1. li cul'atoreln habens) in princ. ,~.
Ci. de in integ. rdl:itut. proinde liberandum, eG
n1agis quod per huiufmodi_a.étionem ad reum peruenitur, 1. cùm lex, off. de fideiu.lf. Ne igitur illu.
foria lit minori refiitutio , qui à fidejulfore contra.
ria. mandati pro indemnita~e poLl:ulatul', elic l'etHtuendus fideju!for, exemplo illius qui pro eo interceŒt, cui bonis interdiél:um en, 1. is eui,ffde verb.
obligat. qu~ bona en ~quiparatio, d. 1. fi euratorein, cùm non ablimilis ei habeatur.Empror è eon- (
trà iniquum elfe innecem f1Jam fidejuffori fubueni.
re,1. in cauCa: , in prine.lE -de min oribus , qui hune
accepit, Vt diligentiùs 6bi cautum effet, vt facere
omnes Colenr,§.I.de fidejuŒSed & Cuceurri quoque ',]
lideiulfol'Î, cùm iure ~mmuni> nempè ex dolo, ~ .
A a 1.
t-
t·:..,;.·
'J .
�FRANCIseI STEPHA NI
.
d nat ux Cub modo Ergo & lib~ ..
libcris cms, 1. 3· C. de. 0, t' '~re hxrcdicario, non iure
ris) fi ei hxredes exclter.min~modicam donacionem à paproprio, quia iurc propr~~~jn Colidum, fcd pro modo tan ..
rentcfaél:am, non ~Cu?C vc doCel1t conftitutiones titul.
, l "mx portl0nls ,
, r l'
tum egitl,
d
Ex
quo fcquitur patrern, CUl' 10 1
d ' ffiClOfis onat.
(; fi
e mo , fi l'1dx donationis rcuocatio , ex cau ~ u,per.ue ..
l:omp,ctlt ?b
m quos nullos habuit donatloms tem ..
nientlU~~~ l~r~~te;eficio non vti,aut in donando. ren~n..
pore, hu
g,. r l'lcx dat 'llon liberis, &; Vl lt. OlClta!
,
ife qll1aellO 1 ,
'
tiare p~ ,)
conicél:llra pietatis inducit ex . eum
cond1t10n1s quad~ Il .. demonftrat. Lex loquiçur de dt)ua ..
auus if de con lt. "'"
b '
'
':
habuidiheros ;·quod fi ha U1t, putem ~ec
tore qUl non
d t' nem prxtex.ttt aliortlm hbe ..
ipfam polfe rcm,!carc. ona 10 uia ietatis conieélura cefror~m quiUl~oftca n~~~u~~f~re folllit libeds. Sed fi dofat~n cfio.9 ffix~raf~ ea! liberi refcindllnt mortuo patre,
natlo lt mo ,CIO d'
. 's 1 Ticia , §. Imperator)
if.
. 'n ffiCIOfz onatlom,.
r
.
ex tlt.l 0
11 9 ~id fi fit donatio. caUla mortls ~
èe legato 2.~ Noue a 2.. e poteH: illa fua ambulatoda
viuus donator ~am reuo~ar hxredes non poifunt amvoluntate:' mort\lO ver eo.,
c lcidiz flue ex teftae
nili
pro
ratlone
Ia
,
'
,
l
F lUS reuocar" A.
'fucte{ferint. ~id inremu...
Plento , fiue ab mtenato pa~n ,
h.' DecifiQA.t-.
.
hoc nec excep~t Senatus ac lU
.
'
~~,atdor13
,~ Ni'col"lo
,<-!!O et:.am
. . ,Vall-e. Senatori 4oaiffilllQ. Vl,
1 S6
-
{um
~ft.
F. '''#II:S 1 C..
,
.
/
DE' C 1 SION E S..
- - -
DECISIO XXXVI.
'R.!jlitut~ minore 'luando refiituatur ftdejuffor.
Synopû.Ç X X X V!. Decifionis.
1 Minor 6- is cui bonis inur-l
communi maioriJJus eti4ffl
Jiélum efl .equiparantur.
fitccurritur.
~ Fideiuffori focctlrr#ur ulm' 3 Min,re rlliruto fiJtiNffir
minori fitccurritNr iure com-l r1fitutlur, Ji ex el conmHni, nemp't t'x doto aUIl traE/N daretur 1IItfiori reJ;..
üjione (normi, quibus jure tNtio.
7,
, Inor curatol'em habens Gne dus auaoritate 1'V1')v M4 '",?
~ bona quxdanl vendidit: quidanl interceŒc [J..cA,"/t. "f· 'r
ad venditionis confirmationem : refiitutio. ""'" ,f /A~..
nem minor iRlplorat in imegrum J bonaque ven. te: 1·
J
dita vindicabat : em ptol' aduerCus fideiulforem agit. ~':~
,
quanti Cua interefi. Fideiu{for [e quo que rell:itue • l'"'YfI~~'
dum dicebat, ex 1. li cul'atoreln habens) in princ. ,~.
Ci. de in integ. rdl:itut. proinde liberandum, eG
n1agis quod per huiufmodi_a.étionem ad reum peruenitur, 1. cùm lex, off. de fideiu.lf. Ne igitur illu.
foria lit minori refiitutio , qui à fidejulfore contra.
ria. mandati pro indemnita~e poLl:ulatul', elic l'etHtuendus fideju!for, exemplo illius qui pro eo interceŒt, cui bonis interdiél:um en, 1. is eui,ffde verb.
obligat. qu~ bona en ~quiparatio, d. 1. fi euratorein, cùm non ablimilis ei habeatur.Empror è eon- (
trà iniquum elfe innecem f1Jam fidejuffori fubueni.
re,1. in cauCa: , in prine.lE -de min oribus , qui hune
accepit, Vt diligentiùs 6bi cautum effet, vt facere
omnes Colenr,§.I.de fidejuŒSed & Cuceurri quoque ',]
lideiulfol'Î, cùm iure ~mmuni> nempè ex dolo, ~ .
A a 1.
t-
t·:..,;.·
'J .
�FRANCIsel S'TEPHANI
ladione enormi contratl:us hnpugnatur: non fi iUl'e
fpeciali) id dt ratio ne xtatis 1ninor rdH,tuitur , .1. 2..
188
.
• '-!~
"
~
.. t ",
•
.
.... ..
.
..
/1
•
•
••
Cod. de rdHt. 111inOfUln. Add~bat) re~lt~to lUlno ..
,
ret1.1'tlll' fideil1(forem, eum credltOl'l aduer{us
renon 11.
Il.
'b' d
o1
'
111 "llt a
nll110re
•• ' lium re b reffus non eu. Secus
.
l v ' 1 a.
~lil1nl reuerti poteil:: lingularis gloffa ln . mlnor.
de procurat. arg. 1. 2... ff. de adminill:r. tutor. 1. li pupillus, if. de acq. ~xred. Faci~ 1. fi nluli~r, 16..§. fin.
1f. ad VeHeian. at ln hac [pecle nullum IIlt regr.effulu
dfe, proindéque fideiufforen'l non elfe r~ihtuel1 ..
dunl. ln eâmque reu: in~uc~bat 1. ~ fi hlS) C. de
prxd, minor. vbi re minons dlfrraéta a.<:urat?re line
cau[x eoO'nitione , contra D. Seuen oratlQnenl"
rdl:ituitu~minor"! Et ita licèt ip[o iute nullus fit con..
t1él:us, vt ibi Accurfius ) Cunlanus, C~ll:r~nG~ ,.
in d.l. cùm lex. Idque gloif. fin_ in rl. 1. & fi .1S, ln
fine) §. pr~[enti , poteil: tamen el~pt?r pl~nora,
obligata àc\ltat~re perÇequi. Longe ahud ~.~~~re
contrahente. Primo enlnl ca[u c.eft1.t cauCa p~ lulle~
[ubefr: vi..
g il' , vt ait Bald. in d. r. & Gin po!l:eriore
l
r.
d
'd
•
delicetluinor qui re[dlioni caUlam at ;.1 emqu~ 111
(imiü re[pondit Cynusin 1.. li pr~dium, C., de IUr.
dot .. do umliere rem dotalenl vendente, lnterc~
dente malito) vel marito ipfo vendente, altero 10
fideiufforenl accedente. N'o n obftat d. 1. in cal.l[~ : '
. fubfifrehat enim à prindpio contraétus ; qu~d &. in
integrmu rdtitutio 1ltactet) quam v~ remedlum ex:
traordinariumfrufrra imptoraffet mlnor fi com.nlu~l
auxilio,munitusfuHfet, 1. in cau[x 2.. if. de InlnOl1buS',. quod nec AccurC latuit, ibi i~ verbo , in ne....
~Em~ vcr~e~quo~ NonQbft~~~~~t~,t~~ d. ~ ~~ c,
.
DECISIONB5.
8
de 6deiu{[ hecc enim ita {un, exaudienda, \Tt min~r9
refl:ituto ratiol1~~tatis n09'rdHtuatur fideiu{for, niG 3
contraétus i [0 lure nullus effet, ne officiat 1. 11011
, .( "i.e. 4
llbiU1TI, C. ce cgibus. Nec a ter 1 er re an J.
'J1."~·1. -.
difl:inéh~ gl.o.âx, in d.l.lnino:. de procuratoribus.
1 dl ~
~rgo rdh:U1t qlloq~e Senatus hdeiu1forem, empto- ,'" ~. M.. P7
ren~qu~ codelnnaUltcedere rei po{fe{fioneln, &mi- 1t~c{,', - /\le'",
n,ol:1f~hn~uere.. ~edquiaülnpride-minceptaliserat vrlJ~~
~l~lnt1 Fere al1111S InterrUpt~ ) du?~tabatur nùm a dic
l' (.Jv-!tus. conte,fi~ux, an repetlt~ !tus fruétus quoque t..M·-(1~~.
reitltuendl dfent. Accurf. à die tantùm litis reftau- ~;"., ,.,J•.':" .
rarx prxfiandos fruétus cen[et ,i n 1. 2... in verbo ,liti ,~ .' ,J'l"/<
garor, C. de fi.'u'ct. & litiU111 cxpenf. Verùm cum fC.t ~c.:.(~
.[el~lper dùret ~1ala fides, în quadicitur elfe po{fdfor y~::!!:
qU~~lbet pofi: htem eontefiatalu. Molin. in con[uet.
M- c.A,'.,
Pallf. §. 30. quzfi:. 9. gloff 1. nu. 36. Ia[on in 1. 1.. . M~" .... ,~~
colum. penult. c. de e~end. Bart. in 1. fin. de litig, r~0r"v
Id~~ ~~~o Bartolo ,cenG.l,~t Senat~s, c~ln diuilis [en- itf1'
te_~t1J~ ln Atteltattonum Decuna, n11fla res effet in
1
Pri!11aln C~arrenl, ~liqubtque poll: menlibuS' aduer_
uer{us Barr,pro Accurf. [ententiaiudicatulTI e{t Nos
Ac~ur{iumIecutî .'. fruétus non niG à repetita lite'
rdhtuendos cen[ulmus ! cenfuit .& Senatus Pari.Jienfis, Vt tefi:atur Rebuffus in Regias confi:itutio~e.s, in traél:~t: d~ fruétibus , nu.· 39. vt hinc appa ...
leat propter lins orcunlfl:antias, per varia argument~ nunc in h~nc, nunc in illaln trahi Iudices [enten-. .', '1~ l' ...:.r
tlanl, prQvt-zquius meliufque videtl1l"'~ Hxc ver
',' t. j
traétabantur in Atteftationulu Decuria ) Refèl'enre
D. Paul~ Cheilan ~ -die '4. Fcbruarij' t 58'3- ,cùi · . .~
r-.·J
(.4
-
;1? .
r:;:
l,..., .
..J' " "
przfui__
. -
..
':
1'
••
....
..,. ",J
•
~
.
••
A
,
•
.
•
l
.... .
, ,
�FRANCISC! STEPHANI
vi-
ADDITIO.
r
r
tl.l·cuto non refiituitur regulariter eius fide1nore r eII
"fi '
r
. tr
e6que rdipe&u refilt\1t10 bene Clum perlO•
delcen
r
d'lt, d"lCteUr l'caIUllor,
'
.
ur
quoties
ad
ha:redes
na1e dJClC ,
,
l'.d ' tr
le. Hoene perpetuo verum,rdHtuto mmore i l elullore~
•
tl.·tuJ'·>Refiitui conftat 1. 3 1 .de procurJf.è contrarto
non renl ,
,
'cl fi ' fi d 1
non refiieuieur, 1. 3 r. lf. de arblt. S,IC e mo: 1, 0 us
. · l . l- .. iRcerceffit in iideiulfore, fideiuffor muatur', vt 10 lue
·'1" C • defideiuff. minor.l.7·§· '1.dif. de . except.
,
l
Ite,
'-X. •••
18
'
quemadmodum fi nihil credito~i minons ~pent,., 9.
M
.
'3 •
ff.de acq.hetred.fi ignorauent mmorem,1.4 8 .ff.de fidellllt
fi minor fuccefUt, 1.9 f. §.~. if. de folut. fi hxc d~fint, no}~
.
1 33 .1f
1 l.f'.
if. .
de ,
fidemLf. Sane
llluatur,.
. de ml'nor"
}
rei coh~relltes exceptiones etiam fide1l1ffonbus co~pe4
1 7 . C . de exceptiotùbus , 1. 2.. C.
, de fidelUfl'.
tUllt •.
,
F. FortlitS 1 C.
mmor.
•
.. r
,
.
1
.
••
-----------------_ _-_._ --.....
• "'" l ,
• 1 1
DE CISIO XXXVII .
Tejlamentar~ tefles nùm, reijci p9J(unt ab eo qui .ab
inteftato "'rlÎndrC4t h~redltatem.
Syllopfis
1
,
X X X VII. Deciftonis.
Teftium flatS in feflllmmtis' reuoc/lri.
M ipfo tlJlA-tor~ cft", !r~- %. Te.ftÙI11I fllttm nNfJltrllS
/ufur non lote! in Jubiu",l fol! let QI/mem fidem.
Vbitatum dt in Senatu, dum di[cutere..
~%
tur cauCa Conciti Maffilia!, qui gra1fante
~ fi
pefie,& abea contagioneinfeél:us, t~fi~:
JVtJt:'"
mentu fecerat >num'tefiesillo in tefiamento adhlbm
y ~,k1.Id Il•
,,~ l' v - : L
reiici
poffint, exemplo alterius contrad:us ,ln qUI
t.,~~(?ri
l
, ',.;, 1,.ft~ U''!)~ (ve,' \...- (.lU ~~ 1/k--e7~ ~~ P7 /;;:;-'
,
~~
,..
.,
~
ff1. _ A~ __
"1d~ W/{/ v
tt'!
----p't~ ~
Â1~f...J..-v
'~+-"~ ~
uu. ~~
~.~'w--
,
' ~ . DE C ISI 0 NES. .
'
I9f
~et tefies rélJcere: ergo multo luagls in teftamen_
tis ,\11 quibu,s cum maius fit periculum, cautius
deb~tur agendum. Contrarium talnen deci[um dl: r
cumleltan1entorum[morc, tUtn quod lint abip[~
teMore probati tefl:es, & eorUln fides. Ell: gloffa
eleg~ns in S. legatarijs, in verb. daluus , ibi, vd
~i~. Infi~t. de tefl:am ..l. qui ~dl:an1ellto ~ in princip.
Ib~, fi ahud cos non Impedlat, Vt puta li impubes,
fi 111 potdl:atc fit teftatoris, qui tefiamenta facere
f°f[unt. Qgœ [unt cau[z reieaionis te!Hull1 induél:~
alege,fupra quas tell:es rcijciens teftanlentarios 110n
e~ audiendus. Ideo etialU lex fepte111 deGderauit 2.
vt quod in fide deficerct , fuppleret numerus :
glolfa fingularis in 1. 3. §.ideoque ,in verbo, nunl~rus , ibi , vd dic propter tellamentum :> quam [equltur Alexander, COll. 5. nu. (i. vol. 1. Curt. Cenior
.con., 5 3· ~lU. -S. Idémque aliquot antè annis iudica-.
tu~ ln pn~~ Decuria, ~n caufaRodulphi & Hono:
ran Pugeu, lnter quos de tellanlento fororis dit1i
Rodulphi vxoris d. Pugeti contendebatur. Hxc in
Artefiationum Claffe, Referente D. Joanne de la
C~pede, me Przlidc, decinla Februar. 1.5g- 3.
r
ea
-
tA.DDITIO.
yi
teftamento hzres infti~uitur , inquit VlpianuS').
Q
ln eodem tdbmento teftlS elfe Don po.t ell, niÎl in
tefta~ent,o (ecrero). arcano & myftico) vide Nouellam
Leoms 69. (cd cur hzres non poterit, legatarius poterit ~
1. 2.2.. C. de teftam. quia torum hoc 1-1egotium cft inter
hzredem & teftatorem. Ergo legatarij te{lamenta 6gnant
Vt fubfcriptores. Olim teftes elfe non poteranr ex Sena...
~ufwnful,o 14o~ano! id'lu~ Vt i.mprobi1Ii~um gcn"!
.
.~
�- ~ .FRA N C 1 sel S TE P H ~ N I ,
'Z:i --:- : . ., • ' . vndecim. epifr. Cpln. vIt. hodle
fal .
, N11US !Umor ïl Cùm tefiamenti cOl1feél:i
P°(funt. Sym
achbul,sICare
I. etpl ca'lumnia inanis obieéta cft,
,
,j pu
,
1
fidcm recltatI~
r '
'd lcO'ati ex eadem vo untate
s
nelCIO
qm
b r '
,
fi
q UO cl tgnatore d d
(ham
pertinet,
leqUltur
m
.f'{'
Et Cl t10 a rem no
l'
èepluent,
(')" a11
,"
'fimileelfetcxemp um Vtte.
cl C .n.
[.
eaclem ept'ft0la • r.'<..3
br: ' vero
t res ob amiciriam Cle\.;lUS a _
~ l '
n' quo III lCnp 0
1
l1Uis 10 o r .
1 giumum po ruIr ~ b0 lere iudicium:
'ù nan~ 11 us
perferat ~ e
, , "fi natoribus rut! s vteremur,
lcgibllSV1l1~e~uS~~~~Cl:efr~tore hllmanitatis exigcret.
quorum orren a Dl
e
F. FfJrtills lC.
-.
r,
•
(
. DECISIO XXXVIII.
. Emptorlundi Art teneatur ftare emptorifruf1uu~.
Sy110PllS
~ K X X VII I."' 1 Deciûonis.
,.
Col'~I1$ emptDre frH{It~_m \3
•
l
4fJ.Uf,pAr~tur.
1
11
ln fonduéliD1J't' ~J, tleC61J.
niNm quteri 1ll' v/Ut domi-
,
t "
(mptorem, ~~cu"s nbon
n;;:flll~rùu
CI~", condtlé!or lUS ~ et m\4
','
10.
re lOCAt".
l
! robrutlJt
.2. L.
ttq",ip~rn-tur
,
b tfundi empror cu frué\:uun1 elnpto..
rer.tada
ln ecenn1'u'" .Ille firuéluariu expellere vo~
lebat exéplo col on1,. CUl. elnptor frare
. c. non
d"
l '1
ptorem C.locat.l.qu1 fun u,
tenetur, vu gata . em
ui fundunl eod. Colollus
ff.locat ..l. fi l~eGcls) §. e:fonalelu aétionelu aduer~
nuUum lUS, fed ? um p fi ularem [uccdfore1ll
fus locatorem haoet, qu~ .In g d 111pt Et licèc
fi fI de contra1len . e
.
non tenoc. l . n. .
l'
'fpecialishy..
conduétor ius habeat in re genera1ls. aut. 'bere
m
pothecx ratio ne ,ve. lietque eo rei
. OCata:. lUCl1
aétionctn,
vel vulgata iuri~ regula. GUldalnus
mul
to
.
E
DECISIONES.
( ,}
J11ulto magis exceptiOnell1. Banoi. in d. 1. en1pto_
renl. CaftrenfIs in 1. fi filiofamilias, §. fi vil' in
quinquenniurt'l ) folut. 111atrim. Si tanlell. offcrat
emptor id quod intereft , cOllduétorem repellere
poterit) Vt eleganter Alexand. in d. §. fi vir in quin,..
quennium, nu. 4. Qga: oblatio CU111 fuerit emptori
fruétumn faéra, cau[alu reddebat tnagis dubiam, l
cum en1ptor frllttunm colollo requiparetur, Clerhent. 1. de reb. Eccl. non alielland. Bart. in l. cotenl , §. qui luaxitnos, ff. de publican. Alexand.
con. 119· nu. S.eum Cequentibus. Crauet.con. 1-4-j.
nu. 1. 1. Et ita [ecundum propdetarium pronnntia...
uit DracenGsPropr.rtor. Prouocat emptol' fruétuum
ad Senatum , & a.l. emptorem locum non elfe di.. 2.'
cit, ClInl eonduétor ius habeat in rei locatione in
longum tempus faél:a , decellnij putà vel ad vitam
conduétoris : nam tune quxritur vtile donlinium
conduétori,1. 1 - §. qui fuperficiem, ~ §. quod au- }
tem primo, ff. de fuperficieb. vbi Bart. Bald. in d.l.
qui fundum. Paul. Saliceto Fu Igofius , & alij communiter. At fJ.-uétuarius vtile non tantum dominiam
habec, {ed & œquiparatur propdetario ~ 1. arbores, 4§. {ed &, if de vfufruéè. gloff. in 1. Iulianus, §. fi fi.u..
éHbus"in verbo, ei cedunt,verf. alij dicunt,de aéliog..
empti. Capella Tholo{an. decif. 41.1. vbtAuffreriu.
fusè. Par igicur in parenl non habet Ï1nperium.
Non obftat oblado qua fi'ctus emptor proprieratis
volebat vfufruétuarium l'epellere. Diceb~nl enim
Doél:oresin d. §. fi virin quinquennium, de oblatione loqui quz conduétori fit, qui cmu non nili ad
id quod intereft agere aduerfus locatorem pofIit, l!
B b
�194
FRANClseI STEPHANI
fi fUllduln, ff. locat. [anè oblatione eius quod in"
tere[t redditur indemnis coduélor.At hic heret ohla..
do emntori fruéluunl, qui prcrcisè ad patientianl, &
Vt ftet ~ellditiolli, cogere venditorem pote[t, vt no~
tant noftri in 1. 1. if. de aa. empt. S· alix autem, ibi,
& ad exeInplum venditionis noftra conftit~tio eas
etianl in [e habere voluit ncceffitatenl tr1Jitionis l
In{tit. de donation. nihil ll1irUln igitur li talis oblatio prreci[aln obligationenl non perimat.. Minus
nlouebar excluplo conduétoris, cu In talis reijcienda fit xquiparatio. V[ufruétuarius vt11e habct d9miniun'), & ius inre,colonus,neutnun. C.onGl. vero
Alexand. 119. de eo vfl1fruétl1ario loql1itur qui ius
habet à Iocatore : nec eninl potentius ipfo locatore
habere potdt. Ergo pro v1ùfruétuario adl1er[us proprietariU111 eft pronuntiatuln, prinla Aprilis 1 )8~.
,Referente D. Bllt. Giraudo~
AD DIT 10.
Ex ait,Fmptoremfundinecdfe nond! ftarecolono~
I.emptorem,C.locat,nHi conduétoriius in rem acqlli~
:fitum cft : cniufmodi fuperficies 1. 1. §. 1. in fin. de fuperliciebus emphyteufis,l.l. §. 1 .in fin. Si ager veétig. pigno
Idq; etiam accidit quoties condu3:ori adcondufrionis {ecuritatem locator bona fua obligauit. Immola con. 118.
lafon 1. 1 5. Cod. de rei vindicat. bona, inqllam ,non tan~
tùm vnil1erfa,fedfpecialirer rem locatam; necenim gene-ralis hypothecafufficeret.Et ita in Senatu Parifienfimul~
toties iudicatum fuilfe tefratur Papo in Arefto ;. nu. J.
De oblatione vero, de qua hic, vide Roland~ à Valle in
con. 6. nu. 10. & fequent. ~id fi iurauit ~ Idem Roland.
in eo con. nu. 2.9. Alexand.in UHpulationes non diuidun~
t\~r , if. de verb. obligat. ~td fi colonus multas impen"
atl
Cas fecedt ~ Anne receptas impenfas ~xpelli po{fe neg
L
•
1
. .
DE C 1S ION ES.
__
~ de VI.. SUnt &: l'
r nt
.Socm.
uaill;' reg. 387. 1. coloni ,II.
7 J
''1
lOneS 9.l~a: traétantur fusè à DD dIa 1~ plures
&;
d. §';- fi vlr ln guinql1ennium.
F. Fortiu! 1 C.
.
..
{ondulo,
1: .
. .' . emptorem,
•
DECISIO XXXIX -
·
Ji fine
/iberis ' n'um azeatur
J'
•
det:.
'
ex ]"'110 exiJlentia bac in patria
J:cere neptu
ftantibus mafculis f~m'
'r;qua "plget tex 'l7t
jideicommilfùm lùb J'~~ non )/~ccedant. Et nùm
l
')JI1)11
alt;J,[one cou.eOli
tocum habeat in eins p fo
..ln uaqUAconceptum
• •
w
er
ona
d. "
contllzt.
w con rtr(J
1
Syllopfis XXXIX . Dec'/'!
.
tuonts.
Ntptu tx filio 1111 focùtnt' toM. {c .
defi(trt eonditionem lift J
a ,,~/orNm (ANfo pDtior
'U
Ii~tris autl1(rit i~ h
~tm;,qrlUUS mtdi~ INrif}ru ..
.
Jl c;
,
ae ",tntllt q ji'l "
,
I"trl" ProltinçÎ~.
r.
"
Ull "'it 111Ipun~
~ TllAtor!rltlùmitNrfi
JI
1 ~tt~uUantHr.
H
'.I
tl/.to (onformart
fiFœmlnitfiunI txç/ufo fi nolS
; ~1Ifi.It!tm"m qu~mlo
~nt m"'fouli âufdem gril.
ptllt fominillum
lIS.
4 r~r6~rum prapri~/Ati e/J. in-! r 1.. ~tletDri ptr jiJeÙ~m.
nttendum.
:/"
1
m'.l;Hm flueditHr.
r MafoHlt fomilùm, tlnfir-/' 1 3t Ex~~efiiofiliarHm non!rgIMnt.
tn ttHr nd neptt!. .
6 Filiarttm txcl,eji~ dtnot
14 Proxi','1"itntis Il!pel!ation~
te.flatorem va/uitfè conftn
agnntt & cognlJti conti.
:11 c;
erntntur
•
UII" n omen c;;r
...t... d ecusfin-mi '
F.' l' •
li.e.
-/ 1 r ~"tnrum exc!ufto 6-proxi.
7 Pro/ts) dilfio mat;.c 1..!~ mtorum vocntio non eft vni..
' ''.l',u,,os
(Nm
d argumentum conforœmtnas
eombrehendl't
S Pfi"
r
.
Ulln ~
. .
tttalts eonieflurlefi ',d r
ngnatlontS.
6
ficere fideicommtijfiJf&1 (- r $tfltlttltm flantiuH! IIIAr
til-III
Çonti-I
"
,,
"
.
-'
t'
cri
1~11I.
....
,e t
merum{At/II.Ijd
(U
(rIS,
ln çonJ~ çrA/lir.
17.
t
,aetift
'
.
StRlllfÏ ProuÎncù
Bb
& SM....
l·
1
�,
ANCISCI STEP,HANI
FR,.
t' J ùn'e cadert nonpottfl.
l?, ~
.
'Pr4fom!tio t(gis, ctlm lieu.'
Sub.ftitutionHrIHJmntsJf/,/,e.,2.7t'iÎsimÎ C. de fidei.comm.
'.1
Ad vu giJ'F'
'.f'
tles r(auç~nfur 6- fidei- non h","et ["um ln tr"'nj "
rem fupt~tarem
\ verfoli/;l#s.
.
e01llIflijfo. rllt:f,m.
. ' qUlln- 2..8 ~~. Cftm if", J [ententlfl.
"/1.t/I(,tro
d' ,
ArlS
J 9 Ptt/g
JI" 'J" fi
\
Fiaeicommijfom
con
ItIO,
'
r'
/jmul
Rait.
2.9
,f...
'
"
do dtC!t~ r
.'
vni- nale non trtIFnJ71Itttttur. ,
2,0 Indeji~ttll.eqlttpottet
\ 30 Sle"flitutifJ vI perflnfJ1zs
snfoll.
"
'1
non egreaitur perfonltm..
11 Yutg,,:risfie"Jl./~tltto V;U11l 1 Conditif} non djfponit.
m
tAntùm re[ptcet e./fo,r;7 . 3 Repr4fontAtio.in jidei&om"
.... plurillitlls quJtJ1ao reJo ~/- 32... "
~rr4t
.
•~
l '
\ mifsrs '"J1''' •
tHr in jingl# A~tt~f(deflde_
pr.edileElio non dl ex ma.1. 3 Yterque) ,dt[f~o ,
3 3do reliai metiendlt.
Nepotes font prdai/tEli
rAt in omntbus tmple;,entllJ11. Ad totll-l': h4rl ttlt- 34 cùm,de portione plltrui Agi
um conflquenaJlm.
\
204 f2!!;ilibet grltu~tus ,~t- tU~~jlll-tor offmis pm.dens
lur qlMndo Gdeuomm1:JJ t~m \ 3 5
' ,
lW ' r i t umttllr.
tft duo"HS rd!éI~~m. '.1 \2 !r'f;atoris voluntlls tltdem,
7" fJue,
atéllo, Vl-aetut ']
:J",
l'
2
1.5 .1'
,.ttr .mliffi1111'1 cony
./1.'ttaere, ,prtÎumt.tur
qu.e tt rs.
, ')
ft atlCOm
./1. J' ,... r; 37' Are/1.lIm &ontr4. nepU:.
,.6 !l.!!la 'Vn#1fI f.J:- ",ue'1,) q
,
'JO
1#I,rlllll [tHiIl", J.ijferen )a,!
,s
"•,
~.
t
11
j
M
1'.
VI DAM elogio filiabus & cuHi~et ip..
Î..
larunl,
Cu' nl lega!fet Borenos t[
1ecen~
~h
fi contingeret illas aut a teram
tos) ~
d
h des
fine proIe legithna dece er~, x,(e
,.
.' nominauit, Ioannem
fubftituit, quo.s ore proP[f~' . . em [ub!l:ituit,
& Petrum filios [ues ) eo que InUlC
b deceft fine liberis le&timis dec~~r,entA: & fi ~_m °fir'atrem
r. h
d'bu 1 O'lt1mlS ' f-ntonlUln
derentllne xre ~ s et>
i ' fil'
cui
~ bfdtuit & pott euro And'rxalu ratn~ ~um ,1. '
lU
~
.
d c. él: proXlmlores
lioc
le~itimis hxredlbus eIWl 0
, lao:d~-
l,
guinisfub~ituit~ Dedu~u~ qu~~ba~~! ~ ~u~ __.J
,
'.
h ,/
!
D E C 1 S ION ES,
1-97
fècHfc vidererur conditio, li fine liberis, reli~a nepte 1
ex :filio, hac in patria, in qua viget Statut\lm\ 'Vt
filia! non (uccedant ftantibus ma[culis : lit enün
eft interpreranda Inens defùnéti, vt fratuto lit con...
formis, qUa! cùm fœnlinas excludat, idenl quoque
teflatoreln voluHfe prx[unlendunl dl:, poft BartoI. 1.
reCeptun1 dl: ) in 1. ha:redes Inei ) §. CÙlll ita, ff. ad
Trebellian. ~od enim traditlllu efr) Inafculinum
eoncipere fœmininum , id ex vi verbi accipiendum 3
non efr, Ced ex interpretatione iuxta Banol. in 1. 1 •
ff.. de vel'b. lignif. 1. iufl:a, eod. qua: intcrpretatio.
aduerllls prxfUlUptalu tefratoris mentem , qui de
111a{culis veriGmiliter cogital1it ,admittenda non
~ft. Sed 11'l>agis proprietati Cenllonis innitendum, vu 4 ,
hlSè Sin. iunior·confil. 168', nun1, 2.6. tic. 2. 7. 1. 1.. .
per 1. 1. §. is qui nauenl ,if. de cxercitoria. Ergo li,cèt Ioannes filias rdiql1erit, non poteil: dicideceCtiffe fine liberis , ll1aximè {uperfrite Petro fratre:
quo ca[u CaLl:r.·propter exdülioneln filiarum , n e
pr~dile&as te1tatori neptes proprijs filiabus admit~ .
tamus, contrat {i'viuanlatre, C. de bonis 111atern;
fauoréque (upcrfritis filij, in quo familix bonos & j;
ordo rel'uatur,l. f~. §~ fi feruus, if. de vent. infpiciend~
in fœminis vero amittitti1', 1-. pronuntiatio) de ver~
bore fignificat. Minimè defecitfe conditionem refpondit [amoCo-, illo refpon{o 409.. cafus ifre vo!.'
J. gIoriaturque Hetru(cos omnes Iuri[con[ultoS'
Roman6fque,qui Martini Pap~ temforibus Florenti~ aderant > fecum fenfiff~. Et conli . 12.'3. vol. J. ad
quanl nominis & fàmili<r: co{eruationem relpexiifc ():
~ft~o~~ a.riuu~t ç~c!u~o fiIi~um, nbon à pri:, ,
Il
l
,
h
"
�,-, 8'
19
. FRA N CI sel STE PH ANI
,
Î. d a' Î.ecundo O'radu [cilicet, frattis
mo tantum , le
le
b
. Ir.
eiufque filij vocatio: quod [exus r,ationefeClue cre ..
Il qUI' (eXl1S cmu in nepubu5 ver[etur,non
den dum en,
d l' \
Il. d' ' defceciife fideicommHfum J quo
pro lxe
poteil ICI
d
Cl"
&, doétè poft CUlnanllm,i,n 1.,1: Cod. e COll It.lnfert. Socinl1s fcriptU111rehqUlt 1111. cu,m auu~, num.
80. de cond'it. & demonftrat. teftaturque Cuma~
nus ira fxpius re[pondHfe, conf. 18. Deciu~ cone 15·
& 2. 7 1 • 11lurtis cunl alijs Caftrcn[em [e.qultUr) qu~
confulto prxtermitto. C~l:[ulat DeclU~ qUl v~7 luerit. Nepres vero COndlt10nem defeC1(fe a~et:e
liant, diél:ione Prolis, qua: !ua[culos ~ fœml~as
c01nprehendit, v[um auum fuHfe in ,patns [ubftltUtione, argumento 1. cogno[cere, §. hberorum , & 1.
non eft Gne liberis , de verb.lignificat., 1. t . C. de
con dit. infert.l. iubemus, §. eum autem, Cod. ad
Trebell. viderique Papiniani re[pon[unl in l. cum
auus ,if. de condit. & demonfr. vbi rdiélunl à neS pote patruo fideico111mitfUln ~ fi int~a 3~. al:num
nloreretur, conditionenl fidelcommtfIi hbens re ..
liél:is cortieétura pieratis defeciffe fideicolnnli{fum
re[pondit Papin. cuius laudat commentU111 Iuftiniall.in l. cunl acutifGmi, Cod. de fideiconlln. &.
1. gener2hter , §. fin. Cod. de inftit. Et in pronepote
eycmplum 'tradit fuppre{fx illius conditionis, fi Gne
9 liberis)de qua in d.l. cùnl auus. Cùnl enÏ1n merunl
faétum in hac conditione verfetur , Cola neptis exiftentia attendendaeCt, nec ql1a:ritur an extiterit hxl'es, 1. filiusfanlilias) §. cunl eric , de legato 1. id eft,
vt gloffa in 1. ex fàCto , §. fin. ad Trebell. elfe potuerit hxre". Licèt enim capere h:rreditatem non pofiit,
.
DECISIO~ES. )
199
vcl qUIa exh.-eredata, vel qUlacanl repudiauit) n011
nlinus defecilfc condiuonem fideicomlniffi dicel1_
dmn cft, vt receptiuspoft Bart. traditurin d. §. eum
erit, exelllplo legis, qui hxredi, & 1. Mœuius, de
c~ndit. & demonftrat. fcd & diCto re[pon[o, 1. CUl1'l
auus. Caftren. confutatur di[cinéHo inter [ubititutum extraneunl, & eum qui eft de defcendentibus;
vt illUln neptis expellat, hic neptem ) cùm tefi:atoris
~lius, i~élnque ~a~ruus neptis aut proneptis exifi:enua ~delCom~. Ibl arceatur. Nec Ca!henGs fequaces luuat fiharutn exclu{jo) qux G in illa fpecie
nlilita!fet, aliter PapinianU111 re[pondilfe affeuerallt. Non prxterquam ql10d diuinatione pIe na dl:
interpretatio, re[pon[U111que alioqui generale nlinùs aré1:at, nledi~ Iurifprudentix tenlporibus editunl nelno in6ciabitur, qualongè potior erat cauCa
mafculorUln, inlpunéque filix prxteriri poterant. 10
It,a autem conceptum teitanlentUln, de quo Papi..
lllanus , Vt 1110ribus illills temporis re[pondeat, ~d ...
D1ittunt 011111CS , in d. §. cùnl ita: cuius rei extant
re1iquix, in 1. maximuln vitium , C. de lib. prxter.
Nec ab exclulione filiarum ad nepotes aliquid inferri poteil, vt infrà dicemus. Secundo , pro llepte
facit itainterpretandaLn etTe voluntatenl defunél:i,
Vt ll1inùs h:credetn ve1 !ilium grauet, 1. fi ita [crip ...
tum, in fin. 1. qui filiahus ,ibi Cafhel1{is, de legato
1. At n1inùs grauabitur filius fi proIes cuiufcumque
fexus fideicomnliŒariu1l1 excludat, licque fideicommilfum euitabimus vt odio[um, 1. cohxredt~
~. cùm fili.r, fI: de vulgo IaCon in 1. ex tribus, de
Uloffic. ad cuiu~ ex~lulionem perCo,na extrinfe..
�ANCIS CI STEPHANl
z.,oo
FR"
, 11 <YltUr vt 11' 1 di••l cunl auus, contra
eus vocata lnte lb Î.' '1
§ Chry[ogonus,ff. de
fi
it'lltlpU
atuS,
.
,
'
l
l
regu am ' eg~s,PoJ ft'trClllO,
'neptis cauCanl fouet ,lneverb .0hl19at. ,C
nieétura vt qua ranone
, b'ü 'II lJatnsranl. co
,
Î.'
u1ta 1 SI a ~ Î. bft ' t ita &: dus pOltenOrenl
' IlJ 'xtuhtÎ. lU tItU rt0 ele<Yans
,
rr.' d l '
fil lU111
glona
111 •• cum
. r. mque lexUS , vt ell
t>
r
'
CU1u~CU . ' erbo vitanl [uanl, quanl1cqultur
acunŒml, ,fi ~ "r ; rones [e [ub[cribunt: videB Id s CUl n01t11 [ere 0
.
t1'
a u ~
ro eleo-ans textus in 1. LUCIUS, rr.
turque l~ ~aG: r~ ohCtat Statuti Prouincialis tede hxre . ln tlt. 0
, neque Gmpliciter fœno l', curoillo nequc l'cr~etd~lnunl Gextentroa[cu-
n
I l
mi~a:cfnt ex~;~:.' ~:;~gitUr in hac Cpecie nulli
11 elU enl ,g
" fil' atri inteftato [uccedcnt,
, fint ll1a[cuh Ioann1s, IX P l '
.
Petrumque patruum excludent, .mu} toq~e ~dagl~
. ' Bart ln
remotiorenl gra du, vt L
ruse
.
.1.:i'
. l VIÎ. el1-'
cr adT'
11 u& .ita
dum n.
en
, fiet vt exemp 0 lItatUtl
d
non :prx[umatur paterfaluilias nep~em exc u ;re
"
n'\
0propter patruu,.u
, [ed propter nepus
, fratrem. nu
cino conf. 55. nUll1. 1. vol. 3· RUin. con. 14 3~
.
7. &. 8. con( 1 51.. num. 3. lib. 2.. &. conu1. 1 ~ 1: num.
8. lib. 3. vt !linc appareat,l. n~ftram lnun1Clpale~
ne tis cau[anl iuuare 111agls qualu ~ffe~derc. ~od
fi Puis in[taret de aui h~reditate agl, cmus furerftes
fil:us, Petrus videlicet, qui a~ inte[~ato propnas ~o ..
rores excluderet, ergo lnulto magls neptes ex .flai
tre , per ca qu~ notant HartoL &. Alexander ~n .
liberorum, de verbor. fignificat. refpondeo agi de
portione & hxreditatelo~nis, cuius effeéta eft r~
trimoniunl ip[a additione, quo tempore. condlt10
fuum eft fortité\ effeéhtn1: gloa: & D D.ll1 1. 1. §.
.
vcteres,
DECISIONES.
2.0i
veteres, ff. de acquir. po{f.l. (ed ft plures, §. filio, tf..
de vulgo 1. fideicommHfaria } in princ. vbi glo{fa,
&. Alexandcr,ff. ad ~l'ebell. Curt. Cenior con fil. 44 ..
nU.2.9· Ad hoc non igitur [peél:at qu'o d vulgo di i
[olct , ex l. cohxredi , §. cùm filia: , if. de vulgo u'
ira iuŒt tdl:ator, qui de re hxredis l,oteil difponere,
1. vnum ex ETmilia , S.li l'cm, de legato 1.. CxterulU
. qUOJd exclulioncm vel inclulionenl per[onarum
non fpcél:atur per[ona td1:atoris, [ed hxredis. Late..
Socin. in 1. Gcognati, ad fin. de l'eb. dubijs, & inl. %..
oum. 2.6. de vulgar. conG1. 1.49. nUfl1. 2.2.. CUln (equeute lib. 2.. alijquc non pauci quos refert Cephalus' conlil. 45. nu. 2.0. Ergo & vi diéHonis , Prolis,
qua VU1S eft tef1:ator, & ex illius [ententia fœminas
conditionefideicomn1iffi comprehendi fatendum: IL
necobftat exclufio fœminarum filiarum: nanl non
.protendicur ad neptes} 1. fi quis filio exha:redato, in 1 ;
princ. ~ d~ iniufto rupt. §. pofthumor. de exhxre,· dation. lib. Ide6que ftatutun1 excludens filiam ad
neptem ex fi1io non porrigitur, Vt poft Baldum receptius cft inter noft1'os, ill1. 2. C. de in ius vocand.
t~ec ex tali excluGone fi'anis, & ftlorum vocatione, inferri poteft teftatoris volulltas con[eruand~
agnationis; excluGt filias, quia dotauit, 1. qui volebat, fI: de hxred. inftituend. vel quia aderant filij
earunl fi-atres, qui vi legis mU111cip:llis {orores exdu unt. At lieptes non dotauit, nec (unt earunl .
vIIi fia tres qui cas C~clUaal1t. V t igitur teltatorelU
legi confOrn1elTI facian1us, neptes hac in (pecie non
excluGffe fatcl1dmll e4 J Vt (a!pius re(pondit Ruin.
confû. 1Af.3.llUm. 8.&1~. vol. 3. ~ill confit f3 ~
Cc
�- -
FRANCISe! STEPHANI
1.01.
3%.· CcphaI.
nUtn.8. adfi nem. c·la.t conli!. 17. num.
,
' l'
1"1 6 num
&, 31 VocaUltfrarrenl elulque
d.' conu
,4 .
.
Il'('
'p.
, 3°'
.
' fil' bus exclulis ,nu llque n;ttls etro
hberos) ~uIl.ab }a nullum habebat proximiorem:
&. 10an01 1 eIlS,
't~l' b
'G' '
v
'ofteritas cnirn filiarum, CUlU lr ~ la us v~bn unlP,
lIter erat excIul"a
l,. Bald
, . in1. 1. de SenatonAlb. non
'
odio fexus fœminini, vt volul1~ Baldus &;
e~lc.,
Conieél:uratur Socin. illo dlél:O l~co, a~l~atlo14 nis con[eruatiQnem non refpicerc) cum tih,co pro. . rem
- de fanguine , quo verbo agnatl &. coXlffilO "
J'b ffi' d h
O'nati continentur ) toto tit. de gra 1 • a nit. a , ~~ d'
vocet , ca[u AUO fratds filius fine hbens,
Rlcatem
decederct. Nec id qui enl ;tdn;lÏttendUln vocat1~
, re fipondit Socin
agnatls
, . , iunior
. conGl.
r. '
d30. llU\ll.
' ' ~.
volum.4' necenüu a rauone con1tltucll (e agnauonis licet arguere) niG expre{r..~ Gt , vt poet Barto,lUlu
. 111't)eroru\l1
nurn. 1 %.. in fin. de vçrbor. obhgat.
ln.
l
.
,)
f.
Alexand. re[pondit conGl. 97. num. 7· ver .. nec
~bfl:at. Dec. p:ure,s ali~s citans c?n~L 31 5· 11 mu. 6.
verf. prxterea a tah rauone. SOCIn lun. con61. 1 3·
num. 34. vqI. 3" mult6que m,inù,s fi çle{cendel1te~
limplicitçr vo~a~et:) quoru~ appellatioll~ ma{Cl~h
& fccminx contlnçntur, 1. fin~ c. de velb. Ggnlf.
Gephal. d. con. A.4-6~ ~u. 45. 4 6 • 47. ~x quibu s
~1 Sappé\ret :verUlU n~t?: ,erre excluGonenl fiharu~ &
vocationem prOXlmlOl'Um, fol~m elfe & vnlcum
, fundamentuffi con[enl;tpdx agn,atio~is ) ea.que/ola
ration~ motunl fuHfe tell:atorem , prolndeque
hape~c\llnl dfe ac fi effet exprdfa, 1. quot~s, Be: 1.
quamuis ~ vbi glQf(,\" C, de fid~ico~m. eum allas
~tqu~ ~~~ratione~ huiu~_ (ci a~ ,ulC;I1mus ; qu~s ~on
o E CI S ION E S.
, io l'epeto : &. qui fieri poteŒ Vt teftator rationem ha~
buérit'~C ~n fpecie con{eruandx agnationis, cum
in tototefl:anlento nulla Gt vfus nota mafculilla
diffor111éfq,ue ,lint ulbfl:itutiollum gradus ob o-ene~.
l'alem proxlnll0run1 vocationenl initna cera fubfl:itutionis [laain. Et hinc apparcbit: perpetuanl non
fiü{fe f~minarunl, cxcluGonem: quod tamen delidera~'e vldetur Panlius c~n. 4. num. 7 5~ volum. 3.
MolIn. con. 7. Prxterea fl:atutum nofl:rUlll cuius
~ententiam teilatorem [e~uutt1ln fingünus: agna- 16
ttOn~nl no~ conGderat) CUln de matris auique materOI hxrc~ltate l?quat~r:> in quibus 110n poteil:
conGd~ran agnauo. Ql0d G ~onieauris agendum
dl: ad ,lnduce~danl ment~m tellatoris) quadint fufiŒnle, M;tntlca cas exphcat lib. 6. de conieéturis
vltinlal'. voluntat. ' cap. 1 5. nec debent elfe leuc,s.
Corn. conf. 1. nUll1. 7. lib. 3. & Parif. d. con. 4 ~.
num. 37· poll Alex~nd. in l.licèt,num. 3. de legato 1.
re4)ond. Cafl:renf. & rettè lllea Cententia ; Inaxime
fi extaret fb.tutum excludens fœminas ao-natorum
etia.m quarti g~adus/xiil:~l1tia , Vt in aliqua parte
Itahx elfe audIo: caque Intcrpretatione donanda
Oll1nia conGlia in hanc renl pro agnato edita cenCeo
quando videlicct vocatus agnatus neptem exclude:
." ....
ret. Ali~quin Iongè [anior efl: fentét~ ~re~uior eo~
rum qUI pro nepte refponderunt, ctiam aaUertu-s-~
pauuuin. Bart. & Bald.in d. 1. cùm auus. Pari. H. '
con li!. 41. Corneus d. con. l. 30. licèt extet fia tu- .
tum ., Vt cxtantibus ma[culis fœminx non ftlccedant. Curt. [enior confi!. "'4. vhi prolixè & dotte • • •
qu~ll:. hanc exagitat J Alc'xand.
conf. 38. num. 6,-- .. ~". • .
-Ce z,
')' J
'o.
~
.
•
•
)
�FRANCIS CI STEPHANI
6 ~bi M lin. &: in cO!lliL 1 5. Decij , Cephalus
VdO, ~l
0,.. 4 • Crat. cOllfil. 18. Multos- huius
.conn. 45·~ 6
Gl
II
fententix refcrt Molin. in d. ca~ }<. 1 5~ n'lU tlfiqll~e
'd
fi ndiŒ-\.- nt in ca[u' fiatutl1
nofin,
quo la!
1 em re po
1..'
fJetunt, &. te.lLamentum
p-atns
. pletianem
el
"
r.
d otatx r
dicunt, li ptteteritx Gnt: nec perpetua lUnt
Il
nu wu cÙln fratribus martuis fime l'b'
r l' .
excIu{x)
1 ens n1alCU IS
·
1-°t
amilfum recuperent locum, poO:eriore &. [ecund?
17'ftatuto .. quorum 011111iun1 filia dotatae~pers dt h~s
in lacis) iI1q uibus vig~nt {tatuta, de q,ulbus nec "ahter CoUegimn Auenionen[e re[p~ndlt" poO: Perutinos.&. Bononicn[es Doétores. ~o a CaO:renC
audito palinodîam cecinit J nec al11plius aduer[:ls,
nep.tes con[ulere voluit, vt aFud eundc~n CaO:r. Ih
leétura Bononienli non in1prdIà legdfe tdtatur
Ioannes BaptHlaà S. Seuerino, in repet.!. generali~
ter) §. 1. C. de,infi:itut .. & [ub.{titut. Pro nepre vero
aduerCus agnatos innum-cri refi10nderunt, quos
refcrt & .fequitur Cephalus d. con. 45, nurn.. 9· &
Mantica de conieéèuris vttimar. volnntat. hb. I I .
rit. 13. num.7. &' g-. verf. Et hanc quidem [ententiam , & num-. 2..9. [e effe eius [en~ntl~ profitetur,
/1 niG.) vt fupd dîxi) ad con(eruationc1l1 fa.milix &
'7 f~f~" agnationis reCpexerit tdlator, agnatu[ve v?catus
neptem,abintdtato excludat, quod non dl: ln hac
fpecie.Et e~ hoc effhgilnus abCurdum ~.L fi viua n1;-'
tre, fidican1Us neptes non e!Te pra=dllettas, quod.
infola conditione fint) filixvero hnt (,llten1 in dotibus inftitut~, per notatJ in l. Lucius, de - h~redib)
(
~. ,~, (1.-:- il1Ll:ituend. in uatn fententiam Don1ini Olunes,vno)
~"'~:::~~~' ~eln~to. q!li CaŒrcnGs rartes .tutabatul' , ierull~
.. /"C/" c.; 1i1'~
-{4 fA e.(.l.'" Yi
l'
;.
___~~TT~DECISIONES.
2.
•
~sC'c~nd6,d~bitabâtUr n~l1~ (nbllitutus Caltem PetJ
~
portlonCl1: ~ur~ [~ reCte vIndlc.uet, propter euen- f#) • .Arum ~an?1t10~lS ln per[ona d, Petri., qui decefferat
~~
fine h~cns ~ c~rn ,tabulis tdl:.ullcnti quibus fi-atris 1.14~'"
Ioannls fi~las In~ltUerat , tdtatoris patris neptes~ ~ ~
quas ~Ot11l ~clut1 prapri~s viginti plus annis à n1orte l :
~
loannlS exhlbuerat.~go 111 hac L11ebr-o[a qUa!fi:ione, ~. 'ftu~J.-- )
an & quando reqmratur exifrentia conditionis in r-l~ ~
VllO aut l~luribus , ~ùm {jJ~!l:itutio fit pluribus, aut "::
~"f~
pofr 11101 te 111 omnlllm', a eOnl.111Unl & reeepta no- ~ l"
.
i1rarun1\ dj!l:lnétionc non reeedanl ) quod in iu- (4, ~ r "'*' J,vJ'
d0 vt plUm
'
. a, nOlI:nS
11. '
deficere piaculare
- ""/Llf
~~
'llcan
, Ha:
-,_ - J.- ~
(rC~ercnl. N'o lhii:aque poll: Bar~. inter vulgarem"
.,!', ..
puplib re nl & fideleo111111iffaria111 di!l:ino-llunt ad .ytllif- f,., ~JtJ,
'Iuas r,eli 9u1: 'on~nes. q)ecics [ubfi:itutio1~tf1n r:du- 1 ~ MUA~1:-
CUlltUl', ln fllblhtutlone vuigari linlul fàéta, vno 1---) ' M'c;~ 'f
ad~unte cx~l~lduntur omnes [ubfHtutiolles :. exi!l:ere JV1t.-pM 1,', c nUl1 condulo debec itl perfona omnium. Dici.... Jvr'.h~-- ~
tllr autem filnu~ f:~aa, Gue fimpliciter Laa Gt·, lioe 1 9~t'( I~~':'&.;
-2.l~2_90, ft prxdtéh hxredes non erUllt, cùnl inde- 10
(11..-- ,
r:. '
,
rI'1Xq~lpO
'11 eat, 1.11r. P1llrib. if. de legat. _ . ,.c.c.~
f'~
:1l11ta
vnluena.
.Â~t.. J
2.0. flue cOlllUnéI.Ull' & eopulatiuè , fi Titius &
Fa-- --- . ; (
Sems hreredes non erunt ) 1. qualnuis> C. de ünpub. fIA Y'Y:.J,-t!::. &~opu~a enim facit vt aratio pro parte falfa Gt ) 1. fi ~~4ft'
üxredl l'lures, de condit. inftit.l. li quis ita fiipllla- '(-:- - 1 6 ~
C.
'
ff. d
b hl
r.
y' """""'v- V ' tus. ruent
~ '. e ·ve~··. 0 igat. 11l1e colleaiue, fiue ~-~
vnlUer[a,hter :, ~uta,. fi ,an1bo, {i vtcrque;) fi neuter - ~"'1 (~
h~res ent, l. fi IS q~l ducenta, §. 6n. de l'eb. dub,. ~ ft '4P'~
vuigaris enim [uhfiitutio ,vnum tantùnl refipicit e1fè- JWj/~I'u,L...
ét, um, Vt ait
. Barto1us, id eu,
Il
.- 2, 1{ .
",(Î.~'
vnam fubnitutionelTI
te
~ i.-I
.
,
~~
.1
1i'
:;:l..
r
!:.,
"nam hueditat~ ~ 11OJ? ,_ v~ ~~ihj, v61ulltatenl~ ~:t: ~:.:~
(~ ~~ ~
!I.(fi I/fvt"
te.
{M~ ,'/A.
)/l
~-~l3j
"7 fo-f
t;2-,~'J" ~. 7 ~~~'(K/I-..vj #Vi' 4'~.' .e#~_ ~ ~ t:.
7t-
'a"
~.J--- pll~f.- __ ~
.!f:L ?UJ1
A
1/---.-
~,,JÂ ~~;i j.#~~ku.-~~ •.JZ~~ ~ ~ ~
1
�:;06
FRA N CI sel STE P HAN 1_ •. _ ..
...teftatoris cui pel' vu1garcnl fiucc editur''nanl
. &\
.. -~.c\ ~ 1'del11 e {,ler '111 11J:d CicollunHfaria, quodr. bil"
falfUlu 111frJ.
-J .:\,
.
ltu1t'
enlm
eUll1Cemus. D'IX l' l1xreditatem vnaln: LU .
.
11.
litmu l vulO"ariter
ad conferuatlOnenl
mns
.
ten,ator
b
"
,
J. ~.
. {. dl' inter eohxrcdes vacauone vnlUS por, aCCI e cen
' d Il d
.
•• *,s
l
VI1I
'
C
k. his ira C. de ca . to en ' CUIUS
tlomS, '
.y
'
.
'
'contenlplatione qux vaCl.t poruo) & qua: por~lO'•. ;, ni accrefcit, vnam conferuat bxreditatem. Ergo 1111-- peditur rdol~ltio pll1:al~tatis ,in cafus. {jn&u.lare~:
qux non tantulll admlttltur cunl vna dlCpO~ltlO dl
uerCos refpicit effetlus ) 1. [alfa deluonfrratlone , §~
•
fin. vbi Bartol. ff. de condit. & delnonfrrat. ~onge
alia in pupillari confrituitur regula , CU~l dmerfos
•
"
reQ1icit effeél:us )_fubfritutionis VllUln ln per[ona
.: ~.
: cuiufliberpupilli, in idquetenlpus,collferatur quo
•
pet aditionenlce~at ius accre[ce.nd1,' argu,nlel1tU111
. J vniendx & con{eruand~ hxred1t~t1s. Ideoque. p~
. : ,',.. t . pillaris Gmul fatl:aplunbus fub~ltut\lm adnllttlt,
, .:. ~ , .. fi extet conditio in perrona vnms) argunlel1to 1.
. ~ ";U
fin. §. filiU1l1 , de Ieaat. 2.. Bart. in 1. .hxredes nlei,
" ~~t~ ' / §. cùnl ita)& in 1. pel~ul~. Cod. ~e i~p,l1b. addentes,
~l (~ il concep;a fit colleéh~le, vt p~1ta: fi vterque, li ~111" . J.t;:.f,/ bo, infcruntque fubihtutuln ln d.l. penult. noulffi ...
.
t.'.
. . . . '"
•
1 ...
JO
,
,
-
J
J
1(.1""'''-
mè mortui intra pubertatem vil)dicare, p.o rtioncm
potuHre ,licèt prior pubes deceffi!fet, cunl ea Gt n a. '.. .:. tura fubfi:itutionis vt padatur re[olutionen1 d.l. faI.:
fa, §. fin. ne Gngulis rcpetitionem cQlleé1:iu% di•
•
i ,
éHonis admittamu$ ) néve vnam aut pluribus com. muneln fllbl1:itutionenl dicanlus) qUa! duplex vet
. .' ~ :.
• t .. , • • '.
multiplex dl: ) cùm tot Gnt [ubflitutiones quot
- (#
,'....
perfol1x. Nonobfiatd.L penult. Cod. de impub.
• J- ,
•
•
•
• ,
1··
~
\
DECISIONES.
2.0
Con~édcbatur enÎll1 de portione primi lnortl1iinte~
[UbfrltutU~1 & {ilperfiitem filiut11, quem verüimili_
tcr prxt~lht tcfiator. DiéHo vero ( vterque) quam
perpen~ht Imperator, eain habet vinl, vt in omni- :z. 3
bus deltderet implementutn ad totam hxreditatem
con[equendaln, non ad partenl, Eandc111 in fideiC0111nli{[1ria [ubllitutione confiitl1it Bart. rcauiam
c.ui no.fhi conlt~~niter [e [~lb[cribunt: vt fi fi~t pIu~
1'1bus Gue ulnphclter, puta. fi prxdiéH dece!ferint,
vel pofr mortenl eOl'll111, Gue coUeéHuè ) Gambo ,
fivte~'que ~dnlittatur [ub~itutus ' . ~d illius portionenl1n cums per[?na euel~lt condino. Prioris pa,~'tis
exeat exenlplum ln 1. LUClllS, §. Gaio, ad Trebellianllll1.) 1. ~n. §. ~li~nl.) de legato 2.. pofierioris inl.
ha-redes 111el) §. ~unllta, ad Trebellian. quod re(ponhll11 pro (e 111 .hane rel~ edidiife PapinianlllP
contelldeba~ ftlbfil~lltus : cunl eninl rclinquitur à
dl10bus fidclCOll11111ifuln , quilibet in [ua portione 2.4
cen[etur grauatus, du6que limt1ideicQ1111niifa : &
proinde [ecllliturre[QIl1tio pluralitatis in finaulari t'~tes , l.,fàl(a d~111onfl:~·a.tio, ~. fin. Geut eni~l ipfa
dl[pOGtlO fidel.colnm.l~ fiat vniuer[aliœr quoad
~mnes :> Ge & ddiunéhue quoad Gngulos, ne repctitlone~ colleéHllx diétionis in tîngulis adlnittanlus.
Idqu.e luuat defuntri [ententia; qua eninl ratione
volult) vtroque-decedente [ubllitutum ad vnil1er[anl hxreditatenl adlnitti:> ita & altero Gne liberis
mortuo parten1 con[equi , arg. 1. qu~ de tota ~
Jf. d~ rei vi~dieat. At diéHo (vterque) videtur vnum
fidelcom~lffunl confiituere, & proinde denegan-'
~a l'efol~tlo. Admitto, 4y~ di~onis (vterq ue )
..
-
.. ,
•
-,.. ...
•
",
.'
•
•
• •,'.:1 • • • .
• ••
•
.•
• • Jo )
•
•
»
. ..
3
...
.
~
#
,
•
l
~
.:» ....
.
~
1
.t,
•
\
)
•• • •
•
•
\p ...
•
{
-..•
'
, •
t
1
•
,
,
�FRA N C 1 sel STE P HAN 1
2. 5 perpendalnus , d. §. cùnl ira, .& ~d v.idebitur. prilna
fade dicendum propter [ub!htutlOlltS verba. li ve.
ro tdb.toris prx[umptalU 111cntcm attendamus,
qua ratione vtroque de~edellte [ubftiturUnl ad tot;aOl hxreditatenl voeaUlt, eadenl altero de~e~en~e
paneul con[equ~ v~ll1it, prx~er ~ vltr~ dlth~ms
colleétiure figniticauonem, cum ln fidelcon11Ulffis
111entet11 mag.is quàtn verba attendJo111US, v~lgata 1.
cùm virum, C, de fidciconl111if[ Contra) fiha:: loanBis à patrllO hxredes in{Htutx,& ab allO in ~ola condidone p0GtX , lünitari Cupradiéb. ex on~nlunl (ententia dicebanr, qU3.ndo Cuperd\: pra:dl1eda perfona, qux ex verilinlili tncnte tefiatoris excllld~t
fubititutum, hoc enim ca[u repellendus dl: fubihtutus, tum in pupillari, tùnl in fideicommHfaria) l.
fi is qui ducenta) §. fin. ff. de ~c~. club. ~bi: [cd prodiuius ef\: [ententi~uu tdl:atons lta elfe lnterpretandan\ , vt fiue filius Gue filia n:lti fucrint, extraneus
non admittatur. ~x ratio vt generalis ,ita genera-.
liter in Oluni [ubfiitutione adn1ittcnda eH:,lic2t quidan1 magis lllbtiliter quàl11 verè aut (citè ad vu) garenl arétent. In prolnptu cauCa dl, naIn lùper1litis fauore intclligitur [ubfi:itutio faéra)- vltimo
tantùlu ,1. qui duos) vbi glo{[1., de vulgo 1. codidl~
lis) vbi Bart. devCufr.legat. Notant noUri cOlnmu~
niter in d.l. penult. & 1. fi. pater iU1pubcrcs, if. de·
vulgo id eft:, licèt omnes gral\ati Lint, non tamen
, ~ intelligin1us )- per [e & diuifiol grauati, vt diuerC1.
fint fidcicolnmi{fa : Ccd coniundinl & {i111ul , vt
vnum de tota hçreditate eonfiituatur fideicommiC.
!i.llU;) .cuius dies non niG per nlortenl pofierioris,
108
1
&;
omnibtt,
DE CI SIONE S.
.
&. omnibus Gne liberiS'mortuis cedere dicat . ~09
.
li
d'
fc
ur. Ctlm k~
Clll111 vnum It) lUer 0 tempore cedcre n
fi.
·
.
fi.'
1
if
onpotcn
1C.. GlIta
qms HlpU atus, . de verb. ohligat 1 f' fi '
n.
l' .
, .Il V usrrU'-'lU S , . cum ln annos)- cunl dUJ.b. (cqq
d
' 1eg<lt. ce d
E'
. q uan .
dles
. ~ l'go vldetur conditio r
b' d
rr.'
1"
Il
' 1 01111
0 eccucnnt,
a 10 lnte igi modo qUà111 con
.
C j ,
'ff'
M' . ,
uenlat nnelCOn11TIlllO.
- 1111111C gentiulu .• cÙln enl111
' penon:e
r
Î.
Il'' C
lUperllltlS
fauore l'vnunl intelligatur' ilCd elcolumlI_
.
.î
Î.
• îJ
lUlU) elUlueln 1110 letur dilationem Vt
.
, non nI'li1 po ftt
1l1ortem
OlunlUn1
. relOr
.
....dies veniat .• nec fier'l~otent
f
_utl0
, , CU111
l 'dluerh n011 flnt effeêl:us , ed vnus tan-.
tum,
c nr'.n . 1. r;t
cIl'la. Se Vero
. vu .gans
. '" exemplo ' d.::J.
hUlUS eOndlt10111S prxtendebant fili;e q ·d "dl
\î
'
UI qtU m1
mo
d. ~.
~
\ lta
. , pro
,[" a contra lentiat ' motus
.
cunl
ellque
adducebanl exemplUlll quod communlS
.
Il
nOlll'Oru.nl [~hola probauit , poll: Bald. in d. L
~e?u~t..ln ~l1nc. Na~l ft pritnus deceffiffet ubes
lcltC:hs ~lb:ns, P?fienor intra pubertatem tublHtu~us pnon.s por~lonenl vindièare non polfet rotel, extil:cntl~nl h,berorutn, qUO! przdilexilfe ~idt
tUt td'tator LU bLhtuto exu:aneo vel . "
.
cltenon. gradu
con.JJuéto.
Cafrrenf.
AIexand . C'
. dI
A
Olneu.s~ num. 2......
~n .: .. penulr. qui t;t111en om~~s portionem poilerions ,lnt.ra pubertatem lUortUl cuicumque [ubll:ituto adlUd~c~l1.t ~ etialuli prinlus pubes decelferit. Et
~~nle1J. .lIb.en 111 d. 1. penult. in éondltl0ne no~
tantpoGtt, nequedehiscogitauerattefrator libe
ros pup'll
' î. bl l '
,
~
1 anter lU lutuens: qllallto mag· . h
nofirafiJ·
"'l ' .
15 lU ac
l eele, qua fi la$ln conditioue poliras legiad pra:I.lti~nem proprix [obolis extr~ne~ ? d;
. eum allUS, 1. C1.11~ a~uti~.rni, Cod. de fideicomm.
jU,S
Dd
�FRANCISCI STE~HAN l
,
Cuius fauore fi dHiunéb. fint coruu~6l:a, .Id·geae. ln
. pnnClp.
. . C . de inititut. 1. li IS qUl
ra1Iter
. .ucenh'
\
fi' fi' d . b dubiJ'S quanto nu.g1s renne It
ta § n. IT" e re . ,
h d' 1
.,. ro arte falfa tota fJole" Gt, 1. li :rre 1 p uvt
Vlffi 'd P dft l'nfl:itut. ad fubCtituti excluGonem &:
res .~ con 1.
Add
' ~ con[eruationem in de[cendente3 .
ebonorum
,. dh
ft'
9
ua: ddiderantur a noft1'15 a oc, vt uper ..
%.10
ft~~ ~rfon;1 pra:dileél::l. cenfeatur excluden~ fubfütutU~ fuperftitibus filiapus congruere. Pnmo) ~t
J.
,
'b' nec fufUciat quod lit de -tranfver[ahl
d
, .
Al
d
filt e 1 ens)
bus Ale}Cand. & Socin. d. §. cum Ita.
exan. .
,. eon'( 38. Socin. conf. 97· lib. 4· Na:n prXfUlnpti~
7},
'~' , non habet locum ln
. cum acutllun11
, tranfverfahbus. Bart. in d. 1. generaliter, §. cum autem, 4·
u~{t. Alexander & Socinus in d. 1. cu~ a~us 1.
1.. column. Secundo, vt fit de fU~ftltllt1~ aut
de[cendentibus inftitutorum : qua enlm rat1~ne
voluit te[tator fub[titutum excludere , t.crtlum
illorum filiunl non in[ütlltUm , aut [U?[ututum
exiftenteconditioncin eorUln perfolla qUlbus finlut
fubftituir, idem prz[unlÏtur ~oluHre e~iftente conditionein per[ona vnius tantum. Ter~lo ' . vt pdffit
& velit [uccedere ei qui deceffit Gne h~ens. Baldus
lie Alexander in d. 1. penult. Craueta ln conf. 1 ~".
num. 30. ~x tria in filiab. concurrant; funt en~m
de defcendentibus teftatoris; pattuo ex te~an1el!~
to [u6.cedunt, Be. ab inte[tato fi nullum fectffet teftamentum; necnon &~u?tde liberisloannis h~r~~
dis înfûtuti , & in cOlldlt10ne po!it~ ~._ quod hee
8aldus de Gderare videatur con, 2. 7 '1. lib. 3. ad exdu~
fioncm filb[tituti, receptius tamen cft vt perpetuo.
1
D E Cl S ION E S.
'
2.1 l
excludant [ubûitutUln , fiue fint in conditione po{iex, Gue non, vt notat Tornidlus in d. §. cùm ita 2.&
l1um. 144· Ripa ibidem, Baldum reprehendens:
nu. J 33· duéto exemplo pupillaris ,& qu~ notantur
in d. penult. filix enin110cum patris a1fecut~) in
lnedlum ~dducere poterunt , qu~ pater li viueret
po{fet, c~n1 caden1 Gt per[ona cum patre, 1. hlla.li,
Cod. de tmpuh. At pater [uhftitutum pr~cluderet,
d. 1. penult. Non obftat §. curn ita: Claudia 6qUldem &. neptis erat eiufdémque gradus, cuius
liberi primo mortui ab inteftato pan"uo [ucodfuri ~
nihil ergo mirum, li pr~ftet cau[a Claudiz r'qux
[upra hoc iud,iciUlll teftatoris habet pro [c. At ill110(cra fpecie ,qua! Claudiam adn1ittunt contra liberos
demortui, eadetn filiabus admiffis [ubftitutum ex...
dudunt> qui Petro ab inteftatol1on tûcceffit. Cite ..
rioris fUJ,1t gradus qUà1u filij,quos Claudia excluGt.
quœ aliàS ex omnium [ententia Lberos tuortui non
excluG1fet. Nec obftat ratio ibi duéta ab abfurdo :
nec enin110cum habet cùm prafumitur teftatorelll
l10lle ,ad1uitti [ubftitutum ad partem ~ltero dece ..
dente, gloffa in l. qui hominem, if. de (oIut. vt
~un1 fuper~ft perfona r.ra=dileéta ex~ludens verHinlihter CUbftltutUlU ,d. . penule. Vbl po[ttemus intra.
pubertaten1 dece~erat, [uper[tite primo qui pr~di
leél:us erat, [UbftltutO. In hac vero fpecie pro filiabus à Petro inftitutis contra [ubftitutum, ego addu.
cebam tingulare rdi)on[um Baldi 2. 71. lib. 3. Inl1:a.
bant vero muiti ex Dominis , filias non polfe elfe in
hac [pecie prxdileél:as, fratd teltatoris (ub!l:ituto)
aut eius liberi~ quos proprijs filiabus Pfa:tulerat. Er.
b d j,
�-- FRANCISC! STEPHANI
1.1Z,
d
{li'b
.CTO lnutto magis neptiblls ,arg. 1.. e acce 10nl us,
ft-.de diuer( & temporal. prx[cnpt. quos orr~ne~l
r.
..
habere voluit , vtroJue Gne hbens
.
liUbltantlam.
mortuO, dat6que neptes poffe exc udere ftlbftltu..
patris)
non patrUl, Intum, l'd quod ad nortione·m
[
.
telligendum cen[ebant, arg. eoru~ quç notat ~o- dn. in d. §. cum ita: & Cumanus ln d.l. pen~lt1~.
eum ceffet in tran[ver[alibus ratio 1. cum acutlf!imt, .
Cod. de fideicollltni(f. Filias prçtereà IOlnnlS ex
non iu,e repellebant; nec enim vi tran!i~~ffionis
2.9 admitti po{fun't)cum fideic.oml11ifTUln condlt1onal~,
ne in de[cendentes tran[mlttatur ; glofTa COffimunlter recepta, in 1. 1. C. de his qui ante apert. tab ..{ic.uti necqmelibet alia [ubfiitutio, qux v,t per[onah~,lta
30 per[onam non egreditur, l.G vt pl~nb~s, .de [UlS &
legit. hxredibus : nec iuuatur lna~l1na Ittn~ accre[cendi, vt in 1. qui patri, de acqulr. h:;eredlt. ql1am
no{l:ti communiter ad pupillaretn eoarél:ant, ~u?
pupillus te{l:atus de<iedat ) ita vt mu~ua .fiat lUl1S
accre[cendi & [ubfi:itutionis commUlllcatlo, CUlU
&agnita portio accre[cat vi [ubfiitutionis., eaque vi
iuris accre[cendi tran[nlÎttatur. Minus rat10ne conditionis adtuittuntur fili(e ) cum conditio non die.
1
3 ponat) 1. ft quis fub conditione, ff. {i quis on1iffa
cauf. 1. ex faéto 2.. ff. de hxred. infritucnd. gloŒ. in
J ..Lucius, de hxred. infritucnd. repr~[entatione
multo minus il1uari poterunt , CUlU ha:c in fidei'3%. ç<?nlmiffis ceffet. Bald. in 1. cum ita, ~. i~ fideico~l1"
miffo) vbi CU111an. de legato 2.. In..îX1111C li 110n1me
proprio quis fubfiituatur. Dec.con. 1. vbi Molin. &,
ad Alexand. COll. 2.6. nu. 1 3. vol 3. Addebant pro
f
D E CI S ION E S.
2.
~ubftit\11to refponf. . Bal~i 4- 35· lib. 3. vbi re[pon~i~
llber~s prxdefunéb patns [ubfritutum in portione
patrUl.non excludere. Idem in d.l. penultim. nu. , .
Ego dlceban1 ex Inodo reliéh n'on elfe metiendan1
prxdileét~o~em) ex [ententia noitronun, qui libe- 33
r~s pubens ln d.l. 'p~n. ~ ~ui extarel1t, tefiatori prxdl1eétos cenfent,h,etnlhll penitus habeatur ab auo
(ubfritutus totunl confequatur vtroque decedente:
Idé~que ferè omnes adlnittunt, dùn1 Claudiam) Ci
neptl.s non c{fet_, aut remotioris gradus liberorum
demortui patris exiltentia, à portione pattui repelIunr. Ergo nepotes non[unt pr(e~ileéti, etiam cùnl
de portione patrui non patris agit ur ) vt docet Ale- 34
xander aduer[us FulgoGUln in d.l. penult. h(ec adc.tensrro l'atione Socin. in d.S. cùril ita, nu. 2.2.. Bald.
in d.. penult. Nam teltator [ubfiituens extraneum
U?eris, CUln adieaione nominis colleél:iui, cogitaU~t [uam pofieritatem extraneo prxferre, cùm ornn1S tel1:ator pr(e[Ulllatur p.Iuldens, & prudentis hz
tint partes, al'g. d.1. generalitet , §. fin. & 1. tale pa- 35
éèum. ~o fit vt eiu{dem Baldi fupr;tdiétull11ocum
nu. 9· lnterpretetur ftlbl1:ituco filio aut aIio eiufdetn
gradus, cuius [unt liberi denlortui hlij, vt ex allegato per eUln §. eum ita)conieél:~ban1) cùm re[pollfa nol1:rorum alioqui dubia ex allegatis locis intetpretatiouem accipiant. Eâque vtitur difiinél:ione in
ratiolle de qua [uprà, nu. 2.. quo fit vt tîlsà FuIgofius hac in fpecie conieé1:uram d. 1. CUlU acutiŒmi,
ceffare dicat, cum de .portione patrui contenditur :
~unl enün 61ijs [ubCtituitur Gnlul, ft ambo) li 0111nes Glleliberis decdferint l fauore nepotis ex alter\) .
D d ;
�~I4
,
FRANCISCI STEPI-lAN~
.
filiorUln ) loeum habct deciGo 1. eum a~Ut1fliml)
quamnis de hçreditate ra.tris ~gatur,~u,0.nl~m ex exrelfo inferri poteCt talis 'ÇOn!eél:uf,a Inltlo l,nf~eéto,
't t lis non roŒe lieri illatlo , Ga fratre 111elperet
i~~frit:tÏo; nec enim pote[e illtelligi faéta fubftitutio in defeaum linex tran[ver[alis , qua: non detleerêt etÏaln nlortuo frarre Gne liberis ) vt docet T orniellus in d. §. emu ita, nu. Il.S. Rip. ibid. nu. Il,S.
Addeba.rn &, aliam infttalltiam vt id eonuillccrem,
ex modo teliéti prxdileéti0nelll non elfe metiendanl. Fingamus filios in rebus eertis in(titu:os,u[~ue
Gmul da.tUUl [ubfiitutUnl extraneum vnluerfahter
inftitutum , li omnes , Galnbo deedrerint intra p\1~
bertatenl, veiGne liberis : altero enim defun&o fuper[tes frater exdudit fuhftitutum, vt receptius eft
contra Angel. con. %.01. fi Aretino credanlQs in 1.
quidanl teframento ,de vulgo Ripa in d, §. curn ita,
nu. 11. 5. T orniell. qui tamen vniuer[a hxrediu.te
hone[tatus eft, fuperftes frater portiuncula. Ab excluGone vero filiarum,neptium excluGoncln inferri
non polfe, fupd, fatfupérque euicinlus, ulinu[que
priua~onern portionis patrui, adrnHfo (ubftituto,
curn e~detnfernperfubGt eonieétura& prç[unlptio
p~çlationis propriç fobohs,extraneo in patria in qua.
rtatutum viget efcludens 6lia~ ~ç ratio prçlationis balis eft & fundanlentulh eornmunis opi..
oionis , liberos dernortui admitte~tis contra extraneum fubrütututn ,aut rCll1otiori gradu coniunétum.Mantic.deconieét. vlt.vol.lib.l I.tit. t s.nu. 19'
Corn. con. 176. nu. Il. CUln fequel\t. vol. 3. Socin.
iunior in l'cpet. -dt §. çum iti, l'lU. St. •.v[que ad nU.
t
DECI SIONES.
S·1. Cum igitur eadeln fu~ftitutio & prç[umpta 2. .1 5
tas prçlationis propri~ [obolis, etiam excluGs l~;;
fihabus. Torn. d. ~. eum ita , nu. %. 59. vere quid dlcendunl, eur non Idem fcatui debeat iJ' [dem ab h
,
1 r.
0 - 36
mIne e~c uus ) non videQ ~ eum eadem prç[umatur
teftatons voluntas quç legls , l. conficiUlltur d '
..l.: 'Il' Vnd fi
l
' e lUr.
~OU'lC.l " , ,e tvtBa d. mi~us vert pro [uhCtituto
",duetfus
pr~defunéh refiponderit d ~
'fi hbetos
r..
.
, • con.
4- 35· Ir lU telta~or~s.iudicio refragante, vt ipfe fatc:ur"quo maX1me ln fideicommiffis negleéta propneta~e verborum attendimus, d. §. CUln ita) &: 1.
CUnl ,V1!Um ) Cod. de fideiconll11i1f. His vero qu~
~dducehantur ad exclulionem neptium ex non iure
Ita occurrebam;fat elfe fi neptes [ubftitutum exdudant, ne patrui tabulas im pugnet;, quibus Vt inftitutç p.a,tfuam h~reditatem redè vindicabant"ceffan_
te ·~delco~miffi conditione, Bald. d. con. %.%. I.licèt
a.dtllud ,d1cipolIit" n9fl elfe curandUln de iure nept1~m ~ eum earum exHl:entia ius onlne tollatur fub{htun, arg.l.,Paulus, §',fin. quib. modo pigno vel
hypoth. folultur. Curn 19itur in his elucidandis toti
~uda{felnus , tandem l'roprértoris reform~ta fenten~la, qu~ [ecunduln neptes erat: CUl vnus a{feifonllll
D. Io[ephus Mazarga!tudiorunl meorum eome's
quoad ~etriportionen1 intereefferat, pro Iubaitut~ prOnuntlatum eft ) vt ilIi cOlnn1itfa lubfl:itutione
-:p-ortlo Petn reffitueretur , deduéHs deducendis &
lmf)
. ,~mput~n.d'15 ; parumque
r
'
37
, ,utau5
abfuit quin
~lu1fx fuenne opln1ones, Interim peritiores viderUit, %.6. April. 1583. Referente D. Ludouico
Chaine, in Attell:ationum Claffe..
a
1
�2.16
ad nepte mcam peruellire volo.Defunao altero Cuperfiite
ADDITIO.
, 1la C longa concertationc quidql1am
On puco In
.
, elfe
P
uod vrge~tmagisconieél:ura illa pietatls q~z ~ a·
q,
' mantiffimo primo euu 19ata cft 10 1Ila 1.
pilliano PICC~lSda
d't~'" demonIl:, cui tantùm .faUlt
,
auUS, II, e COll 1 • lX.
,
,
'
l ' ..
cu~ ianus nofi:er, Vt éam altiùs exaudlent) In ',C.Ul.~
Iu[b~ l ' C de fideicommiif. Lal1dat enim Papml'Hll '
acut
! (jlm 'r. ·
cu' m illam tadtz conditionis eonicd:u·
l loe re
p011l11ln )
t1..
l'
m hac ratione eonfirmat, ne videatur tenator a l~l1lS
é~eceCsiones' Cua: anteponere.Sed Papinianus de ea etlam
fpede loeut~s dl: , in qua propriè iUa ratio locUlrt nO~l h~~
bec, ,& de qua etiam magls dubitari poterat : nempe v 1
& ipCe fideieommilfarius erat hxres , neqll~ extra.neus,
Ced filius erac. Cereè conieél:ura v~lunt~tls ex, pletaee
tùm uoql1e [l1ffidt ad conditionem llltel,hgendam, [:d
& al~e Pandeé\:arum cditioncm i.ter,l1m Il1ud laudamr,
&: aleera eonCHtl1tÏone eOllnrmaUlt, 111 1. 6~ §. 1. Cod',de
inftitut & (ubllir. hae ip[a ratione , quod non vet~~
mile fit patrern , fi de nepotibus eogitaff~t, ta lem volutfle
facere Cubftitutiollem: quod & in~hac hte poterat ~~11~:"
derari. Porto quantumllis pi~ ~t c?nied:ura Pap,lOlal11,
l1cpotes in fuperiod Cpccie eXClplent1S, tame~ reftr.lllgend~ vidctur ad illnd tideieommilforum genus, 111 q~l1bus ~~
Cola voluntJ.te qllzritur. & libera~is int:rpreca~lo, facile
admittitur. Sanè frequens efi: hxc ln fidelcommlCsls conditio fi fine liberis moriaris : propterdlque ~c olim de
ca fre~ue11S fuit qu:dt,io, &. Papinianus (xpè conCultlùs
reCpondit:lta, inquit, fideicommilfo dato volo ~ece~as ft
fineliberis deeedas. Condido defecit vel vno fiho tehao,
- 1. 101. §. pater, de condit. & demolillr. E~de~ eOlli~d:ura
pietatis mouit P~pinianum in d, §. Cl1~ lta I? fidelcomrnHfo, his verbis a ccftatoreexprelfo: FIdel fihorum meorum committo. vt fi quis eorum fine liberis prior diem
[uum ohierie ) partcrn Cuam fratri refiicuat: quod fi vcerque finelibcris diem fuumobierit, omnem hzredicatem
adaeprClll
N
ii,.
DE CISrONES.
FRANCIseI STEPHANI
lilio nouiffimo fine liberis. neptis, in quit Papinianus, prima quidem facie propter conditionis verba 11011 admittt
videbatur. Sed cùm in fideicommiŒs voluntatem lpeé\:a.
ri cOl1uenÎat) abCurdum elfe refpondi , ce1Tante prima
[ubfritutionc partis petitionem l1epti dCl1egari, quam to.
taIU . habere volu~t auus , fi 110t1iffi~us fratris quoque
pornonem Cu (cep 11Tet, H:rc profeLto conieél:ura voIuntatis mouit Papiniamlm ) & eum pietate paterna, vt huic
nepti daret alterius, hoc cil nouiiIimi filiJ fine liberis
mortui portionem, vc Iu:c habeat quantum ex aIrero
Elio nepos fuperfies ha ber, Fatceur in propofita Cuperiori
fpecie verborum proprietatem aliud fignificare,fed fignincationem voluntatis ex cadta piet~te repetitam portionem habere. Icaque hze verba ( ft vterql1c) quodammodo accepit pro ,ft aIter ,id eIl:, /i poIl:erior /ine liberis
decdIilfet : quod valdè mirandum in his neptibus non
fuilfe iudicacum ) Vt in Claudia illa Papinianus noIl:er
refpondit.
F. Fort jus 1 C.
DECISIO XL.
An fùccejfor Equitis Melitenfis 'teneatur ftare !OCt4tioni pr.ebend.e antece!fori aJJignat~ in modicum
tem/us ab eodem contra[flC.
Synop/is XL. Decifionis.
Suça~r Com1'fte~dtt Mdi- ';
unfis mfrllt non ture trllnf I
, mifiioniJ, fld prittn.tioniJ.
2. Succejfor in /OCII1» n.lttriNs
'lui p/enll1» iNS non hll/;tl 4
- nln tenuNr conftrmllre
.flftiont. "nlueJ!DriJ.
1
/6./
1 •
,
SltcceJlor ~n /;tnefici~ non tjl
nu1fn.rtIlS fluceJ!or , qui~
nul/Nm iNS
hn.!Ju 4/1'4"(-
çeffire.
ProcurA/or 1fJlenaleif.tÎJ ji_
Jt11lllJjlringit J nQI1 fin""
ill JN"i~.
Eo
�FRANCIsel STEPHANI
2.IS
~.
oIent Equites Melite~(c~ Crucig~ri, ~ui
~._. ~ . tutandxreIigionis Chn{ban~ gratta, cunl
~~ Turds 6l Mahometanis aŒdua beUa ge..
ra~t, prxceptorijs [eu ~rxb~~dis q ua-s .conl.n~end~s
vocant, honeltari. Cunl 19ltur ex h1S qUldalll 111
trientaium fuatn loaalfet per procuratorem., cœpi[(ecque procurator fucce{f~ris ~onduétor elfe: fta~hn
0ft prinlum faél~ Iocatlonls. annUln ) quo d1cnl:
funaus erat Iocator primus, pofl:ulatus eft [uc~ef
[or vt (taret loc~tioni per antecefforenl' faétx, cum,
videatur [ucce(for n~ce(farius ) quenl, {tare deberocolono communiter receptum dt) poft glotfalll hL
1. diuortio, in verb. terria portio, ibi) ahj quia mulier grauacur in c010no) fE folut. m'Jtri.vbi.Bald.Jtn-.
mo\.& Ia[on. Excnlplo igitur mu1ieris) quz penGonem [oluto lnatrimonio pro portione. teluporis.
prx!lat.,ita m-erced'e m ab.hçredïbus antecdlhris pri-.
ma: locationis [ucce{[àr con[cqueJ:Uf. Augebat dubium. ius [ecundo. conduétori [uperuenien~, qui
prxbendam. à [ucce[ore condux~r~t· , pr~ln6que
condutbori locauerat, fidem. li~npliclter afrnngclls :
pereu enim.{l.are videbatur quonlinùs prinlus con ..
düétor vteretur frllcretllrque re conduéta argJ.cùnl;
vire f[ de v[ucap. l.G.in enlptione, §. item li emptol,
de contrah. empt.l. rem· alienanl.;-de pignorat. aét..
-Contrà [ucce[or il:al'e non debere colonodicebat ,.
Innocent. in.cap. fin. ne prxlati vices ruas, vbi Pa-nonpit. Baldus in t emptorel1l. Cod.locJ.t. pleniùs:
in 1. iub~11Us 1.. C, de [acro[anét. EccL Cùm eniIR'
pr:tbend:lrius feubeneficiarius ~quiparetur vfufr.u-~uafio
. , glo(f. in cap.. pr~[~nti ~ d~ off. ordinar. lib.
,
r
J
DE
C ISIONES •
.
,.
2. I 9
~ ,l1otat~lr piene ln cap. fin. e pccul. derieor. v[ufruétuanus non t~netur fiare c010no,l. arbores,§ . 1.
if. de v[ufr. licut! nec quis alius colono 'Yiilfruétuafij , 1. il quis. do.m,un1 , §. hic fubiungi poteil, de 10.4
·cat. ~~ pOCl~nlUln quod fucceffor noacr non vi
tran{~nX{Iio~l1S f~d priuationis prxbendam intrat , d. 1
§. hlC [ublungl. Addebat aéHoneln ex conduéto
per(~nalem elfe., cùm antccdror proprio 10cauerit
non11nc: & prolnde [ucce{foreln [equi non debere
1. fi~. C<:>d. de hxredit. aâionib.l. 1. §. fi hxres,ff.
Treodhan.l. fin.• ft: de contrah.
emnt
red & l'ecep• ,
.1 • 11
tum ~fl: eU~l qUI fuccedlt ln locum alterius, qui p1e- %.
num lU~ non habet , non teneri confirmare locatio~
~e!n [ul.antecdforis. At bendiciarius notter eft hu..
l~{modi .. Nam &. quidam v{uario:J aH; v[ftfruél:uano a=qll1parant ) d. c. nnali :J de pecut. dericor.
N on dl: verum J nccdI:lrium dfe [ucceiforem {cd }
~oluntariunl ,quinullum ius habet àdecdfore: [ed
.a conferen.te ex .na~ura ?rdinis , vique priuationis
a.ntecdro~s , CUlUS Intentus generatio eft (uccdfons) c~p. dtl,céto de prxbend. Minu{quc dici potc~, lUS ahquod fuperueniife {ecundo condudori
qUl proprio non1ine conduxerat à fuccetfore. Q,yia
procura~or locauerat prinli beneficiarij nomine,
generah non obLl:antc oblio-atione cui fe obfi"
b'
nnxerat , cum procurator in dubio mandantis 6.denl non propriam aftringere cenfetur, 1. poLl: mor- 4
tenl, §. fin. 1. nn. ~and.ex fatt. tut. H~c autem in
prxbendario aut bendidario adn1inifl:rationcln
:on ~a~ente ,.l~cu~ hahent, alioqui (uccdror be...
efiClanj admlnifiratlonem habcntis, putà) pra:lati,
.
4
ad
;J
Ee
•
%,.
�DECISIONES
FRANCIseI STEPHANI
reétoris, aut curati, locationi per eU.ll1 f:tétx !l:~re t~
nebitur, fi modoEccleGxvel dignltatlS nOrUll1eln
eiu[que vulitaten110cluerit, ~~p. 1. de [olut. LO~l, l' d fi non ad EccleGx vtlhtatel11,cap. 2.. de pre%.2.0
l'
~ 1
ge a lU 1
•
2... de rel'. pernlutat. ve 110rnlne propno 0caLcap.
.
. r
. . 'd
' t c"p
venlens
ClLIen,
,.
. , de tlanlaét. nec enl1111n. 1.
rempus p,roflteri poteit locat~r '. quo ceff~t adnl1nl ...
ftratio ;) l.eum qui. ad fin .. de lUn[d.ol~lll. Iuet Innocent. in cap~ qn~reLun, ne pr~l~t. VI~es ruas ..Ro luan. in 1. filiofatuilias. §. {i VIl' 111 qUlnqllennmlTI,
nUlU.2. 3. cum [equcnt. [olut. 111,tt1'. Sed dL~bitabatur
num f..11tern his caGbus hxres ant..:cdrons 111aneat
obligatus propter conduél:ionis natu.r~ll;l, qux enlptioni & vcnditioni pro~ima dl:. Sed CUlU cafuln~
morte lU locatoris prxUldere poffit heres, de CUtéHone non tenebitur, [ed ad exonerationem mer- .
ce dis tantùnl, d. §. hîc fubiungi. Ergo iècundun1
fuccefforenlcontra condllâorenl prinlum,pronuntiatum dl: in Attefl:atiollum Decuria, referente D.
. Franci[co à Forefia 7. Maij 15 8 3.EditUll1 fLlerat Gnlile iudkiurp anno 1577.2.0. Oa.obris.
eA D DIT l O.
Mnes in illo §.fi vir 111 quinquennium,1.1i filiofamlL
hac de qua:ftione tentant aliquid. Colonus ille ab
vxore expulfus fllerat l udicis fententia. Non tamen fimphciter verum cft, quod omnes penè veteres hîcnotant,
vxorem cogi ftare locationi quinquennali à mariro fa6tx:
fed tune demum fi marito pr:dtet omne damnum, qua
cafu maritlls colono agence ex conduéto, darnnacus fuerit. In annali locatione fortè aliud effe , Duarenus jbi
ait, vhi edam qu~rit, an locationi faélz ·à bcmefÏciario.
O
fucce{for, à tutorct pupillus) à velldic0rc ,etiam fifco"
'd·
.Ir.
rr'
2.2. 1
emptor, a cre Icore mInUS in poueffiollem rei feruandz
cauf
necelfe habear : [cd de hac quœftiolle ego
., ar. frare
'
F. Fortim 1 C.
a1las lupra.
DECISIO
•
-
XLI.
Mulieri q~te conJlante matrimon:o m.l' ÙO labente [4cu/tatrbus, do~em repetit, o/Jerri à pofleriori credltore nùm dos pofsù.
Synopfis XL 1. Decifionis.
Mulier hR6ens.RftionemRd_1
~erfos pller/cres pro ~on-J;
J erttanda aote ,P.ouJl .ettaml
pen~ente nMtrt7~O~to.
4
1. Mu/ur tRntum turls ha6etl
Ad dctem r~pete~dam dU- r
YiJnte matrtmonto ,Ji miJri.. {
tllS Labatut: f4-cUltlJtibU. S
'lltantlm. habet [olilto
l
1
'l
,..---
mRtrimonz~.
Mnritus pectmill-1JJ folumào
li6eratltr.
Mltlier pote}! marito é.Jan
foluendo retinere dOUm.
o6/Rlio dotis [pes eft alienationis propter periculum
non fo/uendo ~ quod pote}
tmergere.
Vlier nlarito Iabente facultatibus miffa efi in fundi polfeŒonenl do.tis C011(eruandér cau{à, iuxta L fi confiante"
if. fol ut. matI'. & 1. vbi adhuc, C. de
i~. dot. pofieri.Gf creditor vi nOlninis
e~ndem f~ndum capitin pignus. MulierinterpellaUlt execUtlOnen1 ~ nam fi aéHonem halxt aduer[us
p~fl:eriorcs crcditores ad dotis con{eruationem J
e~laln confiante matrinl0nio : quanto rnagis excep... ].
tlOn:m? d. 1. vbi adhuc, in prima parte interce.dent! lnulieri & moranti executiones ofFert dote11:1
cre~itor ad pignoris confinnationem, L 1. C. d.e
potlor.. !. priOI) eQd.l. r ~ Cod. fi antiquior cred~
Eç 3
�DECISIONES
FRANCIseI STEPHANI
reétoris, aut curati, locationi per eU.ll1 f:tétx !l:~re t~
nebitur, fi modoEccleGxvel dignltatlS nOrUll1eln
eiu[que vulitaten110cluerit, ~~p. 1. de [olut. LO~l, l' d fi non ad EccleGx vtlhtatel11,cap. 2.. de pre%.2.0
l'
~ 1
ge a lU 1
•
2... de rel'. pernlutat. ve 110rnlne propno 0caLcap.
.
. r
. . 'd
' t c"p
venlens
ClLIen,
,.
. , de tlanlaét. nec enl1111n. 1.
rempus p,roflteri poteit locat~r '. quo ceff~t adnl1nl ...
ftratio ;) l.eum qui. ad fin .. de lUn[d.ol~lll. Iuet Innocent. in cap~ qn~reLun, ne pr~l~t. VI~es ruas ..Ro luan. in 1. filiofatuilias. §. {i VIl' 111 qUlnqllennmlTI,
nUlU.2. 3. cum [equcnt. [olut. 111,tt1'. Sed dL~bitabatur
num f..11tern his caGbus hxres ant..:cdrons 111aneat
obligatus propter conduél:ionis natu.r~ll;l, qux enlptioni & vcnditioni pro~ima dl:. Sed CUlU cafuln~
morte lU locatoris prxUldere poffit heres, de CUtéHone non tenebitur, [ed ad exonerationem mer- .
ce dis tantùnl, d. §. hîc fubiungi. Ergo iècundun1
fuccefforenlcontra condllâorenl prinlum,pronuntiatum dl: in Attefl:atiollum Decuria, referente D.
. Franci[co à Forefia 7. Maij 15 8 3.EditUll1 fLlerat Gnlile iudkiurp anno 1577.2.0. Oa.obris.
eA D DIT l O.
Mnes in illo §.fi vir 111 quinquennium,1.1i filiofamlL
hac de qua:ftione tentant aliquid. Colonus ille ab
vxore expulfus fllerat l udicis fententia. Non tamen fimphciter verum cft, quod omnes penè veteres hîcnotant,
vxorem cogi ftare locationi quinquennali à mariro fa6tx:
fed tune demum fi marito pr:dtet omne damnum, qua
cafu maritlls colono agence ex conduéto, darnnacus fuerit. In annali locatione fortè aliud effe , Duarenus jbi
ait, vhi edam qu~rit, an locationi faélz ·à bcmefÏciario.
O
fucce{for, à tutorct pupillus) à velldic0rc ,etiam fifco"
'd·
.Ir.
rr'
2.2. 1
emptor, a cre Icore mInUS in poueffiollem rei feruandz
cauf
necelfe habear : [cd de hac quœftiolle ego
., ar. frare
'
F. Fortim 1 C.
a1las lupra.
DECISIO
•
-
XLI.
Mulieri q~te conJlante matrimon:o m.l' ÙO labente [4cu/tatrbus, do~em repetit, o/Jerri à pofleriori credltore nùm dos pofsù.
Synopfis XL 1. Decifionis.
Mulier hR6ens.RftionemRd_1
~erfos pller/cres pro ~on-J;
J erttanda aote ,P.ouJl .ettaml
pen~ente nMtrt7~O~to.
4
1. Mu/ur tRntum turls ha6etl
Ad dctem r~pete~dam dU- r
YiJnte matrtmonto ,Ji miJri.. {
tllS Labatut: f4-cUltlJtibU. S
'lltantlm. habet [olilto
l
1
'l
,..---
mRtrimonz~.
Mnritus pectmill-1JJ folumào
li6eratltr.
Mltlier pote}! marito é.Jan
foluendo retinere dOUm.
o6/Rlio dotis [pes eft alienationis propter periculum
non fo/uendo ~ quod pote}
tmergere.
Vlier nlarito Iabente facultatibus miffa efi in fundi polfeŒonenl do.tis C011(eruandér cau{à, iuxta L fi confiante"
if. fol ut. matI'. & 1. vbi adhuc, C. de
i~. dot. pofieri.Gf creditor vi nOlninis
e~ndem f~ndum capitin pignus. MulierinterpellaUlt execUtlOnen1 ~ nam fi aéHonem halxt aduer[us
p~fl:eriorcs crcditores ad dotis con{eruationem J
e~laln confiante matrinl0nio : quanto rnagis excep... ].
tlOn:m? d. 1. vbi adhuc, in prima parte interce.dent! lnulieri & moranti executiones ofFert dote11:1
cre~itor ad pignoris confinnationem, L 1. C. d.e
potlor.. !. priOI) eQd.l. r ~ Cod. fi antiquior cred~
Eç 3
�"
FRAN C ISeI S T EP~A~I
in cauia doris dt 1. cpm tibi, C., qUl pO~10r.
2.2.1.
&
qu~
licèt [oluto matrimonio 10quatur,~dem,et1,am cond' dUIn dl: cum non mInus luns habe~
anl~e dlC~annte matrilllonio , li maritus facultatibus
l. nlU 1er Ul
d
r. . 1 b·ltur· ad dotenl conCequendam,atque co em
i.UIS
Cl ,
"
, . '
[oluco, d. l. vbi adhuc. Prxte.rea m;;l~sl pecun1a~
{oluendo hberltur , 1. {ed & Ideo , II. l~. uto Inatrl3
:0 Ervo
& creditor [ecundus, qUllus habet &
n10n1.
b
.
t'C
•
•
caUL1.nl àmarito, arg. 1. Inuher! n. q~l ~0:10r. quo
duétus Baldus huic opillioni {e lub[cnblt , ln Auth.
quod locunl, c. de collat. ~em (equuntur Ang.
Cafl:renf. Imlnol. in 1. fi confiante, ff. [olut. ~atr.
hanc (ententiam veriorcm pron.tentur. Contra mu4 -lieroblationi locum non dfe con~endeb~t, pro qua
videtur textus, in 1. vbi adhuc, vbl retentlonem hac
noftra fpecie dat nlulieri aduer{us creditores agentes) quos connat non nHi. obiata ~ote poffe agere, d.
1. 1.• & 1. fin. C· fi antiqUlor credltor, lx. pa~lo p~{l:.
lta ta'menvte:tdeln nluliernullanlhabeathcenuam
rcs eâs alienandi. De rebus autem l0'luitur ad ?otis
confeluationen1 à muliere captis durante n1atnmOnio viuente n1arito,& matrimonio inter eos conf\:itut~. At oblatione perueniretur ad alicnationem rei
S quam creditorin fe tr~nsferret, ar&.l. fi pro fund~,
C. de tran[a8:. Addit ibidem Iuf\:inlanus, [ed fruéhbus eorum ad [ufielltationem d.m fui quàm lnariti,
filiorûnlque, fiquos habet, vtatur.eum igitur d~fi~..
nat~ unt h.-e res ad exhibitionem familix, muhens
fauore&priuilegio, quoetiamindud:um ef\: vt agere poffit hypothecariâ , licèc perfonalis nondum
competat, hxc dotis ref\:itutio in dus neccnl retor-
n
,
.
DECI.SION~S.
1.2.3
quen non debet,admllfa oblatl0ne.>qu~ aut intem_
pdHuè aut prxmaturè faéb. ( nondum enim venit
die.'; dotis rcfritnendx ) repetenda venit, in eamque
l'en1 videtur textus,in d.l.cmu tibi, arguendo à contrario [enCu ROlua. in d.l. fi confiante, nu. 39. fi dié1:x res ill dotetn capt~ coni1:ante n1atrimonio educationi & exhibitioni 111ulieris de!l:inat~ {unt.> d. L
vbi adhuc, longè erit vtiliu5 Inulicri, fi admiifo ad
oblati?nem creditore'apud argentarium dcponatul'
pccunla, 1. fi [oluturus , CUillS fruttl1s longè vberiores erunt frllél:ibus [oli : nam {en1iffes aut beffes v[ura:s conCequetur , cùm· fundu3 etLl.1U fèracifIlmus
q,uintum'vix profe~at ~<. prod1Jc.~t in ~entum, arg.
cap. per vefi:ras, ex.t. de donat.Intet Vlrum & vxor.
Sed lo?gè' tutior erit dos mulicri ,. fi ièli Gt.> quàln
pecunl~- aut rci mobilis, cuius facilior erit iaétura, fi
num.mu~.arius apud'queln depoftta dl: pecunia ql1~...
ftus gratta, vt pIcrique (oIent, iolv cedat. Q!!~ motus. Accurf. hac in fpecie petitionem mulieti
non cflè del~eg~nd'aln in d. 1. vbi adhuc , pr~textu
oblarx cautl0i11S ,ccn[et-, cui [e [ubijciebant noRri
comn1unite~ ob cautionis fragi1itatem, t qui au-tem, §. 1. fi. ad Trebellian. Non obfi:at quod exd ..
1. vbi adhuc .> dïceba.mus ,repetitionem d·otis (oluto matritnonio & con!l:.lnre .> fi mJ.ritus decedat,.
fac~l~a~ibu& ~quil)41.rari. Id·enirn concedimus qUOJ.d·
pctttlonen1'non 1uoad' cff ~éll 1m relHcutionIs, Ql1%'
[oInto-, In~lc-imonio fit; t, "c eC.;.111 cafu ft:.plc.'{ illa:
lil11itata dt repetiriQ.in Cl l[a:n alin1~ntùru~1: Bart.
in d.l. fi conf1:ante, nUffi. 8&. B.!ld'ls NI.:meI1us- il);
tr~aat._ de dotibus, in 7. p'ln~ p:'indrali, penult•.f:J.("
•
•
1
�FRA N CI sel STE P HAN 1
vIt. priuilegio. Nullo vero t~xtu pr~batur hac in
fpecie po{fe l11lritllln f~cumam o~crre pro dote
vxori etlm Ctt viro eïuique hxredlbus [oluto matrin10~1Ïo Gt con{llltUln, d.l. vbi adhuc, in fin. ca ~e
1.2-4
ratione dencgluit Bart ....cOlnpcn atlOnenl v!ro, ~u
pradiél:o in IGco. Sed da:a & n~n ~o~e~ffa .manto
oblatione deneganda ent poilenon ele.dl~on ex dotlS priuilcgio, quo magis ae n1agis lnuher~ do~ e~n
{crl1etur, qUllll indotatan1 relnanerc relpubl. 111terdt, 1. generaliter, C. ad Vell. Ergo [ecundum
111ulicrem aduer{us creditoren1 po{t Cynum , Albe-
ric. in d. 1. cùm tibi, & in d.l. vbi adhuc, 101nnen1 Andrxam , in additionib. ad Speculatorem,
(ub tit. de donat. inter vir. & vxor. Bart. vbi [uprà,
Affiiél:um deciGone 199. Din. Socin. con. Il 1. volum. 3. ludicatmu eil I l . 1vIaij in Attefrationum
Decuria) Referente D. Ga{p. Seguiratlo, negleélis Baldo, AngeL Ca{tr. qui palinodiam canentes " in 1. 1. & 2-. [oluto 111atrilnonio) Cyno [e
(ubfcripferun t.
DE CI SIONE S.
'Iuornodo prohetur inopia de qua euidcntiffimc'
1'l1.2, $
r . . ,
conuarc
oporte~, Ex ru more, Il plus expendat quam rerum Cumma
rependIt,
d
' 1. vIt, C. de cu rat. fur. fi pro ali)' s fidcl'u bcac.
S,pon e e,01m , noxa pr~fio eft. ~id fi mulier [dens mar~,t.llm libl haberc voluit inopcm , & poffe dotem nihiloml11US repetere " ~ Bart. audiamus nu. 2. 3. in his eniin.
qux nocent , mInUS valent tacita quàm exprelfa' .,..
. d
d d'
. "-qu:.=
Ira orem e Ir, non cen[erl1r renuntiaffe bel1eficio in tuco reponcndi , Rip. in 1. ft conitant. ntun. 49. Refifiit
Ja[on ad 1. ~4· ff. ~oll1t. matrim.1. 5. C. de fponfalib. ibi,
fil parentes vel
muller cocrnouiffent
fibi debentl'mp utare}
,
,
:;"
e~mque opmlOnem Gallus pro bat ,2.. obCeruat. obferuatlOne 84.
F. For/iI:s le.
1
DECISIO XLII.
tAn Jitcc:ffo.r in beneficio p"o te/iquis DecÏmarum, &
portlOnu congrute qute antecejfor debebat >
pojJit conueniri?
Synopfis XLI I. Deciûoni~.
J
SHcuJ~r in 6~neftci~ Rn fttl f Por/if} &ongru/e rt/elt 11 <,ntl!.
o6n?x.tIIJ de61to Jiu AtJu-,6 Portif) pro R/jm(tishR6~t res
l'
eAD Dl TIO.
SPedale propter inopiam mariti ') Nouell. 97· cap. 6.
Aliàs dos cOl1itante matrimonio nonfolet repeti. Sed
q uid dote ita confiante matrimonio reperita, an fempet
pecuniafir dotalis? Bald. putat : qllod verum,neqUl! cnim
folutio dotiseit, fcd folafecllriras. SCdqllid fi focernon
fit folllCndo? habeme roulier illud priuilegium, vt mulier ::tgat durante matriroonio? habet enim locum in omni
promiQ'ore, Bart. in 1. fi confiant.nu. 2- f .~id{i fint duo
corrci dotis , fi Vl1US non fit folucndo? Puto vnius diuitias alterius illopiam fupplere: quod placuit Iafoni. Sed
quomodo
CtJl, orlS:
'l
,t;.
,
ln qlttl?
AjugnRfltr,06/iglJfAS.
lTre_'7 Edic111m D~(T!'S1J
1oblrg/etIO!erjm/emnone
d "
,
J'
Ô
1
.n· ô .1'0 ec/mu.
«ttltr.
8 R t-'t'rt
d
'
,
,
.
1<, 'J UA
Ulm/erll1fJ
(XIi Portto ~ongrll/e Jmpojit/e rJl gfJtmt/~r Afo&u/for(.
benefi&to.
/9 riclJrius !(rpetHus qlli ftt)
4 Porlt~ congY/lA- !offifloreml &,t qHo injlilHAtur. In
fiqwfur.
AdditiollC.
Bbas V. allis Sanax prxdia q'ua:dam fux
Abbanx certa merccde cuidanllocaue~at,quem pignoribus captis Vicarius culu[danl Prioratus dié1re Abbati.e pro re . .
Fil
•
•
�FRANCIscr STEPHAN l
&. dccin11runl
liquis conO'rux portloms, nec nOl
b
2.2.6
,
•
1
ll'lxO:ord~cim:.1s foIllere compulit, quas..d,.!?e :.1t,
~
•
1
lIe conduétorenl Abbas ln lUS VQantecdfor., ~U{l1(Loluiire & decimas & pordoncnl
caret, eXClple Ja·1,cahat Abbas admHfurunl fe ql1i.~
congruam. R el" 1
dl'"
Î. lutul11 effet
&. quod e )ltunl ~lat , a
d"m quo d 10
,
rr . b
fi'
die ~deptx po{fe!Ilonis, cùnl fu.cceuonll .ene Cl?
1 l'eli uationi ant~cdrods obnoxlUs non Gt . p~o hlS
.q lpla
. J: d'19111tl
. s obli''T"ta
n011 dt, [cd per[ona
b.
a;.'
ellnll
2.
Ulm non egreditur obligatlo , nec [uc~e 01cm ~n
qbenenClO
c' r",
C. ndi.
effcnt
leqUltur , (cd hxredcm "
', 111
.'
fin, de prxbend. extr. qui proculd~blo & cot:~el11l1,
&. ad horum [ollltionem compelh potd1. Glbashde
'r.
'b ..
q 39 . l1U.
8.
per'
1veteris, C.de contra
.&
)enllOlll
.
c..
l.
.' Hl
fl'p•
niG .
anreceffor nullos 0111nlno
nucommitr.
.
t
étus percepi{fet. Idenl q. 62.. vd Gpcrceptos,ln :t11EdeG<e conllcrtïffct , cap. ~. de folut1onlb.us"
t"tem
. . . v;..
~,. "-1
"""11 quibufdlm defidciu!f. vu &
cap. peruenlt
.
Ci
antecdTor CÙ1TI viuit , quem ftü tC111pOnS onera 1
oua {int) ob fiuétus perceptos, pr:efi.1re deb.çre ~??
l{liniclls rraditcap. f1n.§. pono) d,~ off. ordmant 111
6. Verius eninl efi quod Ca!henGs con. 3 3~L:o .. 1.
p-O l)ortione
ant llio oncre benehclO
In1l tr:.1 d1'd't
l ,
t
.
polito fmans bcnehcij non effe 0Pt~JgnC,tJ.tos, .
Gaius, ff. de annu.Ieg. vbi notatur; qU1l~qU1d ~onl.
contrà comminif(aturcon. 388. vt dotte CacC1;llupus in trldJ.t, de peniionib. qux!l:. 9. & paulo poil:
qu:rO:. II. hanc decidit controue~{ianl pro fu~cd[o. .
, re aducr[us condu6torem. Contra conduélons cau~ fam iuuat , portionen1 congr~~m Ï1npo~tam ~cre
bcneficio 1 ~iura realia
beneficl) effe , prolnde elut:
.
<
'.J
•
.L
•
DECISIONES.
'-17
denl qualemc~lnlque po{fd[orenl fcqui, cano fi qUi3
laïcus, vbi gloila, in verb.inde, 1 6. q. l.cap. cùm non ...
Gt in homine , de decÎln. ideoque Philippus Franc.
in cap. fin. §. pOtTo, per illunl textu , in verb. oneribus, il1diil:inétt tradidit [ucce[forenl bcneficij adfolutionem pen{ionis prxdctentx & ab antecc{fore
debir:cconlpelli po{fe, rcrUln prophanarum exelnplo.) 1. InlPP' if de publican. (aluo aduer[us antece([orcln regrc{fu. <,=uius [eneentianl prob~t Gig4s tra ..
éhttu de pen{ioUlb. q. 39. & 44. Facit Roman. con.
73· in un. & in cauCa colleétarunl refpond.Dec.con.'
2. 85· Ponionenl vero ius effe reaIe idem Gigas quo
65· Cafirenf. C?~ ..33 8 . nu. l' verf. prima quod poil:
mortenl. Muho 19ltur magls congru a portio cenfe- .
1"Î dcbctreali~ , qua: ex redicibw & fruéhbus prxdio- 5
rum :.1ffignll1{olet, cap. 1. de pra:bend in 6. & Clel11entina 1. de iure patronat. Vt in ipGs prxdijs, fi
non iÏnt alij quàm prérdiaIes prouentu! , gloff. in
d. Clçnlentina 1. in verh. in pœnam, vbi Ancharan. in cau{amque cadit cap. extirpandér.) §. final.
de pra:bend. quorum t:1uore iudicatum dt, ve rcs 6
quibus pentio pro alitnentis imponieur, alumnis
fint 'oppignerat~ , 1. 2..1. Lucius, ft de alün. legato
Cail:renf. con. 338.nl1ln. 4. & con. 442.. De decinlis
vero extat gloŒ1 in cap. tua nobis , in verbo.) & dominis) verf. tan1en Ecclefla) & capieu!. pafroralis,
ext. de decinl. In eamque rClU exeat ediétun1 Principis) aétionem dans The{aurario aduer{us benc- 7
ficiarij [uccdforen1,etiam pro reliquis dccimaru an- 8
tec.e{foris; onera enün realia ab per{olui dcbent,
qUl.&Uétus percipiunt) 1. hattenus) if. de viùfr. 1.
F f 1.
rus
•
\
1
�FRANCISCI STEPHANI
2.~xro, devfufruét.legat. C. chJ.ritatem, 12.. qu~fl::
q2. N ec 0 bll.,p
lÜ(i effellt de I)rJ!bend. Ibl
n,.lt Ca. •
,
d' 'b
'.
fi'
{[l'tuta quxdanl l,enGo de re Itl us
enun Uit con
de'
Prioratl1S & C:tpituli [oluc:nda,' qux quoa
apl,' l' re'llis'
tul um dlClm
...., quold "Pnoratum vero,
d per[u,
Cafl.-1 CUlU co qll1 Pnoratus
mn'erat
nal1.5, qUla r; l k
'non
d
ade tUS po{feffionem ,vt Antoll1US e Blltno ,
P 15, & Doaores Olnnes ibi r
fatelltLtr.
Caftr.
num.
·
h
diéèo c011fi!io 33 8 . llunl. 4. Nec le,q ~ltur; a:r~s
antecdroris) vt &ip[e antece~or li VIUlt '. conuenl~
11. lb- conlpelli ad [olutlonetn rehquorum •
n• poteu,
U\.
•
El'
'
o [ucce(for non debet C011uenin. 1gere enlm.
g
cr
.. l' 1
t ft creditor aduer[us quenl expenn ve lt, on . .
~6;ue tutiùs [ucce{foren~ in bene~cio interpe,l...
bbit. Gigas-diéb. quxLhone 43. 1Ll fin. MInus
&. illud infertur. Oppignerari 11011 p~(funt fru .. \
aus beneficij pro penflone ; ergo reahs non cft,
yt CafrrenGs fatetur in di~\ co~( 3 3~ .. nu. 4·
verGc. aut qucrritur an l'es. Llcet & 11~ud dlCl pofIit,
fruéèus bene6cij pro congrua poruone., qua de
agitur , cùm vice alimelltOl'Uln ~t , opplg11erat~S
elfe, d. 1. 2.. ff. de aliment. & clb. leg. Ergo pro
cotlduétore aduerfus Abbatetn dl: pronuntiatum,
reforn\ataque Cententia ) Referente D .. Spirit.
Peironeto ) ' 2.6. Maij 1583, in AtteftatlQ~um
Decuria.
DECIsrONES.
8
eADDITIO,
Vzrunt nonnunquam qui in foro ver[antur ,quales
Q fint hi Vicarij, quorum mentio fit in ha.cDecifione,
&
à quibus confticui po1Tunt,
& qllare ex huiu[modi heex ca Vlcarius is [u!tcnre.
nencijs portio [ubtrahitur, '\Tt
cur. Ad primum, ql1alesfunr hi Vicanj: ~i Epi[copi :lllthoritate & canonica inftitmiol'lC de1cétus in parrochiali
Ecclefia confticuirur, dque certa ex annuis Ecclcfix prouentibus portio affignacur , t3.nquam !aboris & operz
merces, cap. extirpandz, §. qui verô, dè prxben:l. Nec
potefi eu fine auél:oritateEpi[copi ab officio& munere rcmouere refror,ql1i inbenef1.cio fuccedtt,cap.ad h~c,de off.
Vicar.necip[cEpi(cOpllS potefi ei <ldminifirationé redimere,nifi iufiis &dcbitis caufis condamllerur.Ad [ecundum,
diétum iam ab Epi[copo debere in!l:hli,& in Ecclefia parrochiali, quoties beneficium aliql10d Parrochiale animarum curam habens alicui alceri Ecclefix vel ColleglO Ca"
nonicorllm ) vel (eminario clericorllm, ve1 cœnobio monachoru.m , vel alicui academix vcl hofpitali annexum
eft.Ad tertium,huicita infritllto Vicario dacur portia COl1grlla. vc alimentisipfitts deferuiat, & vt commodè 1S gui
vices alteriu~ gerir, fuftentetur. Et meritô iura icri. confrituerllnr, vt is qui be.l1eficium babet annexum parrochiale .1itimmul1isac1ibcd, cura animarllIn) & taleonus in
Vicarium transfèrtur. Hxc ex Azorio inlbtut. Mora ..
Hum part. .1.. lib. J... cap. (5
F. FortiNs 1 c.
?
�FRANCISCI STEPHANI
-_.._--_ --------_._---...
D E CI SI 0
XLI II.
DomÎnuJ jllnJi 'l"ando [ubditos iu furno c0'luertJ
dut mo/cre iu [UO molendino , cogcre pojftt.
Synopûs
XLIII. Decifionis.
(ftt'
C~'1I,,(rC' if" fi~rno nur.t
~rohih;tionem. fac,tltRtù
fn(flltatiJ.
.
.
mdllc~nt) 'tI1 rnte,~uml'lt~t
!. coqllelldi n({(fittlls flrut-{ ;r.cfirtptton(m Allf ;nd/~caf.
trJtem !r~ Je [Mt.
4 PtrlJ '1etinrll1fl npleflAtione
3 P,((oni~prohihitiln(s) 'tIul-\ ÏttrlJ do~iniclJtilt fiJ~,}ori/ &
go , criees annuelles , nn molendtnormlJ (onlme'!l/lir.
1
.
Ainlundus Berengarius huius Prouincix quond;lln COlues, & qui fUlnll1un1
ius in hoc Con1itatu habeb:.1t, permutauit oppidum & territoriUlu de Qgin[on cmu fuis pertinentijs ,referu:.1to Gbi lnero Ïlnperio cun1 0l:pido ~c ~arjolis, ~uod tune crat Pr~
poGti Ecd~bx BafJ~htana=, qu~ ~ermu~a.ndo re(eruauerat Ghllurafurnl & nl0Iendml pubhCl , qUa! habebat in d.oppido,aliaque de quib.in tabulis permu ..
tationis, 1 2...lanuar. 12..77. cûn1que, vt dl: veriGnlile,
quxdam circa iura don1inica nata effet control,cr{Î;:t inter Prçpo{Îtmn Barjolitanunl & [ubditos
de OEin[on, tandem inter eostran[aétUln dl: an no
14-96. tr.lnflatique [aitus & pa[cua in vniucditatem
diéh oppiduli pro viginti florenis in a11nos Gngulos ditl:o Pr~po{Îto pendendis, flore nique [extante
pro quinquageGma [eu hudinlio po{feffion~m,
qu.x in alias ~ransferrentur per[onas. Orta dl: &. alia
1
.
DECISIONES
.
. . f"
2..31
Inter eos contentlO clrca U111U111 & iura coquendi
contendente Pr~poGto furnum ibi ab a:uo & ill1ffi :
n10riali tenlpore publicum elfe & bannale ~t
~iunt, proi?dèque [ubditos e!fe cogendos ibi' coquere, certa:nque penGo.l1e~n~ pro cotl:ione pra:fiari
llcgaban~ FIt decretu~11n~~lalis ~~u[x , ~ vtraque
pa~s ~e r~ c~ntr.ouer[aln:Iulr~t, vIfl(que a. Propr~.~
tme lllql1~Gt1?~lbus ,ar~ltrallque [cntentia, mercedeln coého111S Infurno bannali) pr::e[cribenre Pra:polico qu~ à. fubditis vole bat , anno 13 [o. decinlO\
mcnlis ~~ij : nec non pra:conia voce , ql1ibus on1n~s f~l~dlt1. mbebantur in furno publico coquere.
V111~lCIX dlétX [unt fecunduln [eruitutenl , Vt quilibet ln furno publieo coquere teneatur {llb cerra
mercede. Donec ternlinata fic controuerGa iuIla:
po!fe11!0nis, plenique iuris poffidendi. Neurer proUOClUlt: at mortuo PrxpoGto eius [uccdfor Baior~anus ~ir. A~u~tanus litem perfequÏtl1r, prin1ûmque
ln Cuna lud1Clllnl fortitus , cagendos fuhditos in
fUl"ilO caquere contendebat , di(la fent~ntia arbitrah, nec non & inquiGtionibus infianrLe 5ducÏlri.'r ~0{fei1i~~1is liquidà de raH il1rc conlt.lre, quas à
?lébs ~ubdltl~ Cul:traaas in Barjoli &: Prxpa l iturx
1l1~endlO &: dlrerUone a.nni 1 56 2... vbi a{fcruabantur.
Dlcebantcontra, cogendos non dfe ftlbdhos in diao furno eoquere) etialull per Inille annos in illo
coxilf~n~) CÙl~ h~c merx (jt tàcultatis, neql 1eatque
~rce[cnbl, prolndeque po{fe quem 1ibct [ua in d0n10 1
furnmn conO:ruere:neceŒtas enÏlncoquendi [erui ..
tUten1 prx fc fert, qu."C non nif) ;ll1t con!litutionc 2..
~~t pr~(criptiol1e q L1~ritur = it hic nlllb. pr~[çri2tiQl
r
�i;~
FRANCISCI STEPH~Nl
"
conft ItUtlO
vero, nulla,. Ioannes Faber ln §. Çqll~,
nl'onib. Boër. dec. Il, .
5' nu.'
1.. 4· & 5·
nu. ~ t. de a\.IL
&
Bertrand. con. 39. vol. 1. in 1. p~rt.lnnoU.lS" bc~n.
ob in tr,1.61:atu [erUltutUlu, ln lU nca
; vo1 3· C xp
, l' , ,
. fi .
Nec receDtl COlumunlter UUltauo,
de urno, nu. 2..
l
Î.
l 'b' , . l L
C cuItas prt>[cribatur ,11 pro 11 It11nCO ~ rue- ,
, ra
vt tal15
't
l
'
, l'bl' coquete tantoque coxennt ten1110re Vt
nntra
l:>
' 1Ul111111
. 'b us, cl ~
' .
. ratl's Î.
glo[[ in lqUI
Er~lCf1ptlOnt 1.
1t
11,
.'
.1' & %..
r
'
•
'b us VI.
'b I)!'-d
C. de, lerUltllt.
lerultUtl
.'-. in 1
con[uet. C
Fusc.COl1lr~
. 1. 1. C.quXfitlOl1o-.
C yn. ln
'
b
" ln 1.. p"'rt
rUUlas
" . releét • ~Y' 4 • nun1 6. allO.
l ln
' ficap,
fi nifÎc. ext. de appdlat. & ita facultatcm lUlU nlo~
df prx[crip[j!fe in [uo Albani OP1)i~ulo te~atur
'd P P dcci(.
1.9'
pcrnnet,
8 Ad hanc {i)eClem
!
.,
Il
3 G Ul. a.
ft qua {int adi,et"ta prxconia, vulgo, cr/Ce: anmu .es,
prohibitoria, tot era.t interpo(it~ op.r0{it1~ne,s & Interceffiones, quibus prohibitioni no. acqllleul~e op ...
pidanos céftabat. Infrabat létor hic 1t~memonalem
no tantùm verC'ui po!fcffionem,q~xvlmhabetcon
{lituti & priuilegij, c~p. fuper qUl~1u[daln '. de verbe
Ggnif [ed ~~ prohi!1itiones 10~gl te~lpons faél:as,
qux Iicèt lint po{~dhonc r~centlO~·es,hl.s talnen concurrentibus [ubdltOS cog1 po(fe ln fmno coquer~,
Couarruui.1s tradidit. Ita. 1ingulare, Felini, Decl"
Ct3uetx diéhun, de imtuemcriali poffeffionetem"
poris, in 10co [l;prà alleg,ato, n. 6. ve,rf: ~o!tcrior re[ponGo. MLtltoql1c ~11alores proh~blt1?neS erant,
qulnl interpelbtiol1Cs., quibus renut~tlaUeral~t ta..
citc [ubditi continua 111 furno pubhco coéh,one,
necnon & penGtatione Inercedis , quenl redltt~
olün etia111 ,PrxpoGtos appofuifse in infrrumenus
Î.
, ' D E CI S ION E S.
2. 33
IocationUln confiabat.Addebat fe cau[anl habere à
Prin~~pe & Conlit~ Prouinciç)qui cafhli -,curn pertinenuJs (q uo verbo lUra dominica furnoru & lnolenéHnol'UlU facultas, proculdubio continetur)conce[_
[crat" q~i\CÙll1 [eruitutern hanc c01jllHtucre poŒt,'
ne qms alto coqult aut tuolat, fit Vt idcln ius ceffiollariutl1 {equatut, v~ rc[pondit llllgulariter Beru·and.
pofr Hofticnfenl & alios, con. 185. nu. 1.. &" 8.
vo!. l ~ prim. part. Inaximè quia conftabat ab œuo,
non nlli VllUln furl1111l1 ibi con{bué1:u111, quenl verifimile c.ft publicum fLlHfe , cùnl Barjolitani fUl'ni ad
PrxpoGtum Principis valfalum [pedantes eiul{Iem
conditionis dfent: quod & nlulti cOl~1Ïderabant ex
dominis propte~ adepta~ ah vno ex (ubditis àRege
facultatenl paucls ab anlllS furnu111 conftituendi in
o~pid.o de Q.ti.n[o~, alijs oppidanis, vt eft vcri1ÏmIle) hune ad Id .fi:lnlulantibus & incitantibus ad
f~r~li ~onaruaionern. Obreptum autem e1'at Prill-Cipi dtflimulatione conditionis furni qui publicu
~rat, l1~C poterat Princeps in necem Prxpo1Ïti hu-:
~u~no~l facultaten1 concedere, qualn ideo Senatus
llTltaUlt. Qtod auten1 de pertinentijs diximus ,t1'adidit IaCon de co qui inucftitus cft de feudo .cunl
molendinis & furnis, con. 160. vol. 2.. quod Îlnprobat Craueta, de antiquitat.temp. part.4.§. circa
pra:ln~!fa ,~in princip. Senatus furnulu publicU111
cenfult , [ubditi[que prohibuit alibi coquere,[ecunda~ Iunij 1583. D. Guillehn. Cadenetto ReIatore in InquifitionUlu Claffe J vbi prafui.
4
•
/
location utl\
,
�D ECISIONES
FRANCISCI STEPHANI
Synopfis XLIV. DecHionis.
ADDITIO.
1 .1U ,_trml#tAtIJ Jl,mittitu~ dD~l: 2..
,,
' n t communiter-,facltltatem 110n po!Iè prz..
Vo.d ,dl~~ 'dief-rohibitionis, alciorem lubet fenfcnbl ~l t :ul us utat. Aliud enirn- cO: fàCultas
tentiam quam.cl. g. p 'lIa faculrare feql1irUf ~ neqlle
' alilld a\..oLUS qm ex 1
<
1
d
agen 1,
ffi t rem vt q nod in faeu tate agen.,
faculcas important n:c; dl a ficri poff'ec habet c. cn-m ali'l'b
rd· 0: , femper at. le vt
1 e )
"
6 & proinde quamUls 1 ertas l'lt
qllibus, de re[cnpt'. In "
elis & contrà face.,
lllturalis facu~ta~fa;ienldl C~t;~~l1vnaru~alis ea facultas
'd
d vehs lit lacu tas.
Il. '
re 1 q~o
l' extrin[ecl1s vel mtrinfccu5 pote,.ll. Im3.ge~~l qux ~~ 15, s vi ob uam liberta5 ne fàciat impedi",
pcdln. Extrm ~~O:o;eles fib. 1. Rhetoricorl1lU" c~p. 10.
tur,~are
&.,
fi" d' 'c qux per cupldltatem,
.
'r
per Vlm ea cn ICI
u1
mtnl1leCllS
d rohibetnr libertarisfac tas..
bllnt,Atque vtr~ql1emo ,0 p dio e~ diametro oppofita
X
Seruitus in homme,vt ~m
e c~nftruere ibi coquere,
dl: libertati.Furnu,m p~ e VI l~U ii aliqua feruitute iml'b
. {t & euam Iacu tatIs ) 111
.
r
1 ertatls e ,
'f: le- 5 illa eil: à natllra, dürat lcmper ,.
pediatur: & qUIa acn a
E o{funt collifi aliqua vi prohi~itioni5, illterr~:~~t~~r~ :!tübeaml1r'
q d P Il' 1
'n a
q uereautmolerecll1csvblque,q
ob
h
{tat ' quo to lt egul l
quia naturalis h creas oc pr<E
'
d"" d- . us
prohibitio ,qux vires fumie à- iure qUÇ) H~-lto~~' o~~~m,
Co 00' habuit qui legem eux emphyceufcos 1I11t1O, q
r
lU
l
,
î. "
dendo aut 111 rClervoluic imponore ,,impOlUlt ,lJ1 conce
' 1 C'
.
F. PorttlU
.
Q
h:
•
0
uando.
_.-..,..~-~---
-------------?
,
D E CI S l 0
XLJV~,
'4-ft poffit condici à ter~io ~.r'ermutata,.euiaa r~ e»
caufa permutatio.nts accapta:& de mtel/eUu
1. cumpreclbus,Ç. 'dç re.r. permutat.
mùmlm: (rgo nullif, a-é!i, rfl
vindiclltt.t remlJlut.
l
L. &ùm pruj/;us,~. de re:.
fumutat.ftntmt14 . Et Ut
additione.
Ermutauerat quidal11 tabernam fuam
cunl. vinea qux poftca euiéta dt, taborl1lque diflraéta. Definit is cum quo ta...
bern~ pern1utata dt, [bluendo effe: tabernœ quondam dominus ad eam redire volebae;
intcrceflit 110UUS poffeifor, domin6que tabernz
llullan1 !ilperdfe aél:ioncm, Vt in hanc renl apertiffimUlTI eft Imperatoris rc[criptutn, in l. cùn1 prccib.
C. de rer. perm ut. vbi glolfa in verbo) l1ullam; ami- .
lit enim traditione dominium: proinde nulla aél:io r
in rem" nec in perfonam : neque enim cum co contraxit. Contràaél:or periniquUlTI cffc dicebat vtroque ca.rere, & vinea & taberna: nullam ab eo qui
vineam tradidit contraétan1 permutationen1, cùnl
ealnnon fècerit accipientis; proindéque Vt taberna
reddatur)ocum elfe condiétioni, quaft re l1on[c:cuta, 1. 1. in fin. if. de rel'. penn ut. non aduer{us pel'mutantern tantÙn1, vt glo[[ alijque COnlffil1llÎcer" 1.
illanl interprctantur: lèd & aduer[us tertiunl en1ptorClU: in eâmque renl putabatn poire indud d. 1.
cùrn precib. Confi:at inter 011111eS reum ibi qui per.. 111lutationis,titulo acceperat,fundun1 alteri vcndidi(..
{e,ibi,cUll1quc fundum à tcdatun1 vendidilfe: qucm
volunt ibidetn In1peratores aétione ex fiipulatu,
eiû{ve fi.lccelIOres, ft qua intercefferit ftipulatio; po[(e conueniri. Alioquin prx[criptis verbis aéHo cil,
'Vt quod nofiraintcreil: con[eqUat11Ur, vel quod alG g z.
�%.3r;
FR'AN,CIse'! STEPHAN:I
teriusfundi accipiendigratia datun1 dl, cauCa non
fequuta r.!!l:ituatur: q~od 11011 llili a~ emptorem re..
Ferri poteil; delÎerat enll~ poŒdere? IS cun: ql~O permutauerat; proindequeln vanulU ln rdhtutlOllelU
conueniretur : nec nouunl. dfe in eum dari condi...
&ion!l11 cum quo non contr~i, proptera:quitatem
qux rem tr~1.i {i.1.lde\1. {i & nle·~ \ & ~it.ium. Si. cer(/ 0/;- tum petJ.tur. Maxime {i non ah~s mlhl conCu~tu~
~_.
fit aduerfus eUll1·cum quo negotlum contraétu dl:,
. . f 1!~ 1. finali, §. tutor. de condiét. ind. & in noHra [pet ç (Î;"~ c.ie propterillius pauperiem, ~rg.l. in c,auf. 1. §: tin.
~::ÎIL /~(J.:rd'e minorih. Nec o~1:al1t verba .d.:1. cm11. preclb~ls,
1
1
l'fi
.~. nullam habere aéhonenl per[plcls ~11a-m ad aého-
~"
..
DECISI'ONES.
1,;37
rel1te fpeclem aduer~us reum dato Cuffragio omnes
probarunt, 15, MalJ 1583" /V ,-,1v M· fS".
<!ADDITIO.
S 1 ~esrC5per~ut~ta
eui~cicur ,in faétum competit aél:io
eUll1Cltllr , 1. §. ff. de rer. permue. 1. 5,. §.
-'
CUl
,
J
2,9.
;
DECISIO
quentia verba) cum ab eo [u[cepent don1111lUm
cui te tradidHre titulo pennutationis. non negas :
coni1:at eninl aéhonem in per[ollatU cre-ditori,
#,_
if. de pr~(cript. verb. a.d intereffe, 1.
4
per[onaleill-, vt ~ccurf. voluk, vt c?ngrua~t. Ce-
r.nm pen:nutatiane· eonfrituunt Canonifix : nam
.
fi benefieium eum Titio permutauero, eo eui..
v0- é1;o.quodex cauCa permurationis accepi, ad menm
(utv ft tJ.redir.e patero ,etian1. alteri collatum. Re~~ff\in [ua.
t J.l1'~~ fvV. praxl)ttt.de permutat. nu. 13. cap.penuIt.IOt ,a quoI~ 114 &libet. ,\lio illicito detentore, ext. de rerum permut. &
hanc. ~quitaten1 [equutunl fuifTe SenatU111 Burdegalel'l[em tefba.tur Boër. deeiLnu. 1 3. & 15, Ergo [e~
oundum aétorem· iudieatum , & contra eluptOrem,
inA-otdtationum Decuria,ReferenteD. Joan. Cep""
peda. eadem in,Decuria ) lue Pra:Gde· , Referente
p: d'Agar J quo.fimilen1. in magna Dccuri,a Rcfo--
1.
C . de euiét .
~all~ perm.matio bona fi.àe c~nti.":la:a venditioni & emp[lODl a11imllatur , 1. permutattonem, C. hoc tit, de rer.
permut.vnde diciturquaû·emptio,1.6.t. de iur. doe.1.vlt.
C. quib. ex cauf. inpolf. nontamenquididem, 1. I. de
lier. permut. Pro de<:ifione autem. huiusJitisJaciuntverha
pofrrema 1. emptionem'I C. de rer. permut. Caufa non fecu ta p;-o deûd~rio tuo cOlldicere potes. ~z verba [Ullt.
d. 1. cum preclbuso
P. Fortitu 1 c;
2.,
nem in rem vel hypothecariam [unt referenda, non
non dominio rei competere : idque in benehcio...
' 1.
XLV~
De qtutrta fur.teraria parrocbiaii Ecc!ejù debit.-to
Synopfis X L Y: Decîfionis.
1 f2.!!.lIrtll flln~rArillt it4r~ com-t
6em non · ha/;ent
L
muni d~betur, non fAllfle", , ; !l2..!!,Ar./if ügatomm Benteor!Jm qllil in cereis & f4ci-1 diffi dcrogatum.
Ilus font, fld omnillm qUII14 !2.!!,Artte pr.tflatio ùtris t.#tum fll,ur~ deforuntur ,1 pofttmi.
lj~tl'/es Jim~vlles ).&.Ilttia, 5 !Prilli!(gia n!Jrogtr,nttlr in.
t-J
el)/-S g~,ur1S oYnllquntllt.
2.
MonlJ-chi grfg~m
&
\
nm
fll.çiendl.
pt~-
" ECOn0111US Panochialis.Eccldix Maffi-'
lienrIS) Virginis Mari~ de Arcubus (de.r.
.Acoulcs) OeCOnOmU1l1~ Fratrutu Prxdi...
.
catorum vocauit in ius ad quarr~ funer-aJ.'l~.pra:!l:~ti~n~m, q!l~ ~~r~chi~li E.cclclix dcbe-:
Gg ~.
�FRANCISC! STEPHANI
tur pro Cepulturis mortuorum in crde facra S. Dominici Pr~dicatores Ce{e defendebanr,nullanl vnquam
[?luHfe, à tenlpore iml~enl,or~al~. ,Fit hac d~ re partibus auditis decretum Inficl~hs htls:1Ure enlm com_
muni parrochialis Eccle6a, Dominica.na ~ero p06tiuo nitebatur:inquiGuit vterque apud 11"ldlCen1MaC_
liIienfem de pofIdIione : confiahat ~ten1 de pen.•
Gratione d. funenuix ex aél:orisinquifitione quibufdam tefiantihus à viginti annis, alijs folural11 quartam ante annos2.o. aut 32.. Rei vero attdl:ationibus
non fuilfefolutan1 prohabatur: & duo tdb.bantur
D. Martini fano folutall1.In ancipiti hac probatione
fux nlagis fiandu111 aétor dicebat , ctlm magis
credaturvni te{l:i affirmantiquàm mille negantibus"
O"loffa in 1. diem proferre, § fi plU1~s,de n:cept. arbit.
~aque prxaet probatio quxiuri comnluniadnititur:
BartoL in 1. (j duo patroni, ff. de iureiur. po{l: gloff.
ibi Panonnit. in cap. licèt, de probationib. t 3· .in
fin. de tefribus. Confiat autenlÎure communi
cldix parrochiali debitam effe quartanl funerariatn,
qua cOlnprehenduntur ea etianl qux cum funere detèrul1tur , glorfa in Clenlel1tina , dudunl , verf.
verùnl, cap. CÙll1 fuper, de repultur. [ed etiall1 in
legatis Ecclelix donatis in ipfo n10nis articulo à parrochiano f:1.éhs Eccldix non parrochiali ) d. Clell1entina, dudun1, focijque [unt conColationum qui
fuere paffiol1um, cap. 1. de repult. operarij appdlantur Sacerdotes qui parœcianis f.1.cra minHl:rat,in
quoru prxmium debetur quarta non lninùs quàm
pan'ono. Prxdicatores vero, vt & 'c~teri vita: 111ona{:.·
ticœ) (Ut1111 gregen1 & plebcnl n011 habcnt, mini1.33
E"
D E C 1 S ION ES.
2. ;,
{hare nec fepelire Inortuos pofful1t, V't gloffella poil
Innocentiuru & Ho!l:ienfeln tradit in d. Clementin.
dudun1., ,verGc. huiu[modi, in verbo ) fepulturaln,
lliG ex. priuilegio Bonifacij Oél:aui, de quo.in d. Cle- 3
mentina,dudUlll ,cap. 2.. de fepult. in 6. qui mini..
frrare & (epelire Mona.chis non parrochialibus con.celIi.t, teluperamellto.hocpenGtationis quarta: EcdeGx pau'ochiali addito) cui hcèt Benediétus X 1.
derogarit, quo ad. qu art an1 legatoru111 funerariam >.
tanlen folui iuili t, non quarranl tantùn1 ) [ed & dimidianl tùneralium" reduxit clenlens V. ad [antHonem.Bonifacij·, qualn. Tridentina Synodus approbauit fcf[ 2. 5. car .. z.. 3. quod ad quartanl funerariam [peaat, cuius prrefiationi adigi Eccldias parfochiales ante quadraginta annos infiitutas pro bauit. Et Prouincialis Synodus in S. Ruffo habita, in
qua adfuerunt Archiepifcopï' Ebroduntius Aquen- ,
fis & ArelatenGs ) alijque huius Prouincix Epifcopi,
anno 1337, 3. Decelnb. Addebat EconOlnus de Ar~
cubus, decretoria interlocutione Proprxtoris Ma{filienus Augufiinianos & DOlnnIcanos, quartanl
parrochiali Eccldix Cohlere fûilfe cOl~delnnatos, viceiima Oétobris 15 3S". Contrà Econon1us D01l1Î.llicanus innumera e.dehat· priuilegia & immunitates àPontincibns maximis impetratas, ab Alexand.
IV. Lateran. Non. Ianuar. Pontificat. anno 7. & Viterbij) îdib. Iulij; Pontificat. anllO 3. Benedicro XI.
Latet an. 3. Cal. Martii:, anno 1. Iulio II. 1 511. Pontif: anno S'. lulio III. 1·0. Iulit 1 551. Pontificat. auno
1.. Xill:oIV."Pont. anno4. 1476. & Leone X. Qyibus huius q~arta! ~~e.eta~ ~unit~tc~ Pr~dica;.>
•
,
•
�l.~O
FRA N CI S C~I ~ T E ~ H ,A NI
.,
toribus profitebatur ~u~rer. ln dec~(i?n .. 2..13· ;- 1 4.
4. ~artx prx!l:atiOnel111Ul1S elfe poGtlUl, prolndeque
potuHrc Pontifiees hane abrogare, ~e ex d. Cl~nlen_
t 't· dlldum videre eft: nec immento; qux enIn1 r~lIa"
r. parroe h'la. l'1 fiua de.
rexpnrfiationem Eec1eu%
tlO qua
"
,
d
d'
ba.t [aerorunl nem pe adnl1nlil:ratlO, ca enl prz 1cac;ribus pr~[b.t}qui & L-tcra minifhant,& mortuos
fepe1iullt & Ge fruél:u operarunl carere non de.bent, a.r~. d. cap. l. de (epultur. Addebat Donlinicano pri~ilegiormn ratiQne Areftmu ~du.er(us eumdem œconommn hoc in Senatu obullUllfe 14. Februar. T 570. quod prcriudiciunl huic cau(~ facieba.~.
Caput vero Synodi -Tridentinz ad EcdeGa~ pertl...
nere, qux ante ~o. annos inil:ieutz quarta~ funeradam Coluere confueuerunt. At vero Pr.:edlcatores,
nunquanl illam quartam foluHfe , vt Fuis ~onll:at attell:ationibus,pro6tebantur,Ergo & llIo Ip[O, quarta exonerabantur, & ab illa rrz!l:atione ~ullt.iml~~
nes. QEod & Pius V. in Bul a confirmatlonl~ pnuIleO'iorUln his concelforum 10. kal. Iulij 1587. declara~it, qua exprefsè Donlinicanos & Olunes EccleGas non parrochiales,qux [olitx n011 [unt quartanl
perColuere, immunes f.1cit, quartamque de tùneralibus illterpretatul', id dt his qu~ cum corpore deferuntur, lychnis pud aut cereis, non Miffis aut legatis pijs. Sed tantum abdt vt DOluinicani pro bal'ent non fuiife [olitos quartam Coluere; quinimo
duo tdl:es ColuHfe parrochiali EcdeGx Diui Marti...
ni, ob Cepulturam vnius parrochiani, pro6.tebantur.
Reddi autem ratio non poteR, cur non & alijs EccleGjs cam debeant Colucre. AHj[que teftihus' con(tabac
D E CI S ION E s.
141
{tabat & ArcllenG EccleGa: pr~n:itam fùilre ab his
quo vno aé1:u priuilegia fi QU4r habuerunt ipli ami~
(erunt , cùm in non faciendo confient, 1. 1.. C. de 5
inr. donl. ÏtuI:et. 1. 1. & ibi Bart. de his qui (pont.
nlun. pub!. {uheunt) lib. 10. C. qua: vero in fa ..
ciendo conG!tunt, pe.r non vfUll1 longxuum, & diuturnun1,1. 1. de nllndin. Panormit. C. Ct1ln acceŒf[ent, per illun1 tcxtun1, de confiit.ext. Edita vero
ab his priuilegia parùnl profeélo aut nihil fade ...
ba.nt. Alexand. cnitl1, Benedié1:us,Pius de ornameneis legati(que pijs, non de fnneralibus loquuntur:
quinimà BenediB:ino aut Xi(ti priuilegio excipieur
cxpreffin1 Canonica iu!titia EccleGjs parrochialib.
qua: eft quarta, de qua qua:rimus.) cap. cerri6.cari.
ext. de [epulturis. Leo vero Zifti confirmat priuilegium : ~ vter9ue Iul~us de quart~ ~mpliciter loquitur. Prolnde Ita audlendus vt lTIlnUS lxdat ius commune ,1. 1. C. de noxalibus,arg. cap. in noftram,de
Cepulturis. Sed ha:c omnia priuilegia. vu]gus mare
Inagnuni vocat, qux Gregor. XII!. ahrogauit,
Clenlentin~mq; dudun1, confinuauit, ann. 1 ;71.. 1..
Kal. Martij. Ergo Senatus Parrochialem œconomunl iufta po{[effione con(eruauit, pro quarta cel'eOrUln, facium , Cepulturarum omnium, Referente D. L. Chaine, in Atteftationum Decuria,
Oétob. 15 8 3. ~od &. iampridem
vbi "pra!fùi,
Senatus cen[uerat , in . .caufa Cathedralis Ecddiz
Sanai Saluatol'Îs AquenGs EcdeGa:, &. mendicantium, anno 1 564. Pr~Gde magno illo Mor-
1'.
&no.
Mit.
�FRANCIse.! , S TEPHANI
,
(
.ADDITIO.
• •
Lementinx, dl1dl1m, (atis ~ota, dl: (~ntell~ia . fèd
qux funcnlia in illa eonibtutlOll': Ultc1hga11tur .
quxritur. Sanè (eeundum Cardinalem Paul,um & Laurenrium, funt:ralia [unt, quxcumque o~uen1Unt Ecclefix
fu eris fiue am equam corpus 111 terra eOlldatur,
tl'One
r
a,
(
1~
..
~ut; paft , vfquc ad tricefimum diem vu ~o t"umarre)
nam funeralia duplicitcr dieunrnr J vel qma fUllUS eOffiltantur, vel quia cauCa fun:ris affcruncu:. Sed confuctu do non dl: niii vt quarta foluatur , ex his qu~ eum funere obueniu11t vt candeléE. f.'lcf's. PIura cleganter apud
Azonum in!h~utionum Moralium part. 2.. lib. 9· cap. 13 ·
Quod & hoc Arcfto eonfirmatum dt Eade~ lis renoua~
ta eft acil1clicata anno 16 I3.
F. Forttus 1 C.
C
--_._----_._--_....
....
•
DE CI SI 0 X L V l.
An prtflegata fi1Jt Ùl fideicommifsi rejli~ution~ j &nùm diuifione fratr'um cenfeatur fidetcommilfo
,
renunti'atum?
Synopfis
---.
X L V 1. Dccifionis.
Fideicommisi dits ft n01~' y Prûegatttm h.€res.cttpit iurt
ceftit, diuifione ncn e/l itlil f~o, ~on pro porttone h,ere...
rmuntiatfl1n.
1 dttl4rtll-..
.
l. C l~ufiûlf Rd extcutionem 1 6 O~do, fcrtptur.e, n~n Imfe~
~[fllj appojitIJ ilfius nlltu-\ dtt ,calp,m tHrrs v~!U1J~
YAm a!ter~t.
IAtH.
3 Claufola limÎtlttftr) &orri-\7 H,treditAti.s Ilppe!tlltùne
gitur fecltndnm nMltram neque leglJt~, neq~e !rtt~e
contrllélus prueÀentis. 1 ga/Il-) neqHe ftJetcomm, if-4 .An pr4legMa 7:Jmil4nl in yt- {II unfentNr.
.
jlitutùrJ(m , ,,,,ieélNrale' 8 Compmd~ofo pof! Adtflln;;
1
tjl.
1
jl(aitllr~
DE CI SIONE S.
2.43
9 SltbjlitNtUJ non: ~icitur vo -1 '7./nùterfo/i in prttlegMis.
({f.t;1S ~d . alt~m p~rteml 1 2. Tejlntor 1rttfomrtttr tefiRri
qllf1.m mJhtlltr. ,
1
vt loquitur.
1 0 Tejlalor pr~fomltllr Ji;b- , 1 3 In omnibus aUUm mets
fti!ttijJè in, eo in qlto ùlli-1 bonis, lm fit de fl..rlo NctlJerat.
tarioYltrtl .
I l IildejilJ.ita 7;,on .€qltipollet
Ororen1 quid.1111 inftituerat ex triente
'Î.
'
,
duOique
laD1 dcmortl1~ fororis filios, ex
~~ beffe. Sorori dccedenti Gneliberis , fuperltitelU , altcri altenun [ubftituit , (orori prxleo-auit fundu111 OpinlUl11, q ueU1 prxcipuum fupra tri~n
tern habere voluit. Sequebatur autem illud prxlegatum fubftitu~io. Inueteratus cnÏln apud t;tbelliones mos eft, vt legata ante in[titutionem ponant .
cùnlque inter inft\tutam forOrenl&caha:redes arta
effet contcntio circr illius iura) tandem tran[aétull1
cft de his qu~ ad çaput in[titutionis pertinebant ;
nihil hlnè de 6deicommHfo in in[trumento tranfaétionis) qui tamen prOlniferantnihilfe contra tran(lé1:ionen1 faéturos. De duobus quzrebatur. Prin1um erat, an prxlegatum veniat in refritutionenl.
Secundum, an diuiGone:Gc enim tran[aétione diuiGonem fecerant, vtfororpro trientefemiffeluhabel'et , fideicommHfun1 remHfUln effet : non autem
;tdhuc venerat dies fideicommiffi, quo ca[u conCtat
diuiGone non comprehendi, 1. qui cunl tutoribus,
in fin. de tranraél. 1. Paula Callinico,§. 1 .de legato 3.
l?lacuit, ait , humaniùs , ca [ob qux vit1ente patre
acceptura erat, adenlpta videri, 1. cùm pater, §. hx-'
reditateln 2.. de legato 2.. vbi fi fratres rogati per fidci1
H h :z.
1
a
�FRANCIse.! , S TEPHANI
,
(
.ADDITIO.
• •
Lementinx, dl1dl1m, (atis ~ota, dl: (~ntell~ia . fèd
qux funcnlia in illa eonibtutlOll': Ultc1hga11tur .
quxritur. Sanè (eeundum Cardinalem Paul,um & Laurenrium, funt:ralia [unt, quxcumque o~uen1Unt Ecclefix
fu eris fiue am equam corpus 111 terra eOlldatur,
tl'One
r
a,
(
1~
..
~ut; paft , vfquc ad tricefimum diem vu ~o t"umarre)
nam funeralia duplicitcr dieunrnr J vel qma fUllUS eOffiltantur, vel quia cauCa fun:ris affcruncu:. Sed confuctu do non dl: niii vt quarta foluatur , ex his qu~ eum funere obueniu11t vt candeléE. f.'lcf's. PIura cleganter apud
Azonum in!h~utionum Moralium part. 2.. lib. 9· cap. 13 ·
Quod & hoc Arcfto eonfirmatum dt Eade~ lis renoua~
ta eft acil1clicata anno 16 I3.
F. Forttus 1 C.
C
--_._----_._--_....
....
•
DE CI SI 0 X L V l.
An prtflegata fi1Jt Ùl fideicommifsi rejli~ution~ j &nùm diuifione fratr'um cenfeatur fidetcommilfo
,
renunti'atum?
Synopfis
---.
X L V 1. Dccifionis.
Fideicommisi dits ft n01~' y Prûegatttm h.€res.cttpit iurt
ceftit, diuifione ncn e/l itlil f~o, ~on pro porttone h,ere...
rmuntiatfl1n.
1 dttl4rtll-..
.
l. C l~ufiûlf Rd extcutionem 1 6 O~do, fcrtptur.e, n~n Imfe~
~[fllj appojitIJ ilfius nlltu-\ dtt ,calp,m tHrrs v~!U1J~
YAm a!ter~t.
IAtH.
3 Claufola limÎtlttftr) &orri-\7 H,treditAti.s Ilppe!tlltùne
gitur fecltndnm nMltram neque leglJt~, neq~e !rtt~e
contrllélus prueÀentis. 1 ga/Il-) neqHe ftJetcomm, if-4 .An pr4legMa 7:Jmil4nl in yt- {II unfentNr.
.
jlitutùrJ(m , ,,,,ieélNrale' 8 Compmd~ofo pof! Adtflln;;
1
tjl.
1
jl(aitllr~
DE CI SIONE S.
2.43
9 SltbjlitNtUJ non: ~icitur vo -1 '7./nùterfo/i in prttlegMis.
({f.t;1S ~d . alt~m p~rteml 1 2. Tejlntor 1rttfomrtttr tefiRri
qllf1.m mJhtlltr. ,
1
vt loquitur.
1 0 Tejlalor pr~fomltllr Ji;b- , 1 3 In omnibus aUUm mets
fti!ttijJè in, eo in qlto ùlli-1 bonis, lm fit de fl..rlo NctlJerat.
tarioYltrtl .
I l IildejilJ.ita 7;,on .€qltipollet
Ororen1 quid.1111 inftituerat ex triente
'Î.
'
,
duOique
laD1 dcmortl1~ fororis filios, ex
~~ beffe. Sorori dccedenti Gneliberis , fuperltitelU , altcri altenun [ubftituit , (orori prxleo-auit fundu111 OpinlUl11, q ueU1 prxcipuum fupra tri~n
tern habere voluit. Sequebatur autem illud prxlegatum fubftitu~io. Inueteratus cnÏln apud t;tbelliones mos eft, vt legata ante in[titutionem ponant .
cùnlque inter inft\tutam forOrenl&caha:redes arta
effet contcntio circr illius iura) tandem tran[aétull1
cft de his qu~ ad çaput in[titutionis pertinebant ;
nihil hlnè de 6deicommHfo in in[trumento tranfaétionis) qui tamen prOlniferantnihilfe contra tran(lé1:ionen1 faéturos. De duobus quzrebatur. Prin1um erat, an prxlegatum veniat in refritutionenl.
Secundum, an diuiGone:Gc enim tran[aétione diuiGonem fecerant, vtfororpro trientefemiffeluhabel'et , fideicommHfun1 remHfUln effet : non autem
;tdhuc venerat dies fideicommiffi, quo ca[u conCtat
diuiGone non comprehendi, 1. qui cunl tutoribus,
in fin. de tranraél. 1. Paula Callinico,§. 1 .de legato 3.
l?lacuit, ait , humaniùs , ca [ob qux vit1ente patre
acceptura erat, adenlpta videri, 1. cùm pater, §. hx-'
reditateln 2.. de legato 2.. vbi fi fratres rogati per fidci1
H h :z.
1
a
�•
i44
FRA N C l S C 1 STE ~ H ~ N, l .
cOlumi(fum. refticuere bona hxredttana dlUldant,
& quxdanomina id eft debit:il perier~nt, ve~ etia111
àiui[a nl.Ïnuantur, fi'atres ad eam fidelCOlnlTIlffi re[tituendi iaéturam non tenentur, Angel. con. 2-86.
1"
quos ;refert Ripa in 1. qui ROIU:e, §. duo
~ IJ~ue ff. de verbor. obligat. ZlGus ibid. nu. 2.0.
nattes, .
r l d
'1 '1 f ' d
Obfrare videbatur illa dam.u l e 111111 aClen 0
contra diuiGonClTI: & ita legimus iudicatum in §.
duo fratres : probatûmque tale iudicium Roger.
Din. Guille1. de Cun. Alberic. Aretin. alijque non
pauci,quos refert ZaGus d.loco,nu. 1 9. [edre~eptius
e[t ibi n1alè iudicatum, licèt propter authontatem
rci iudicatxpœna comtnH[1. Gt : huicque [ententi~
peritiores [e [ub[crip[erunt, Bald. lm 11101., Bartol.
l. teCte Rip. in d. §. duo fi'atres, ~u. 44· nec ~l~lm Colet
chufula ad executionelTI aél:.Ul appoGta lUlUS natllramalterare Clementin a 1. de pr~bend. latè Felinus in cap.licèt in corrigendis,de off.ord~n~r. quinimointeUigitur, nl0dcratur, coërcetur ~hmltatur fe 3 cundum natUranl contraétus prxcedeatis ,1. li legari ferui nomine, vt legato nomine cauelt, 1. datnni
infeé1:i 1. de danln. inf. At diuHio fidcicOlll1uHfum
non comprehendit. Ergo talis e~a~fula fupra n:tturam diuiGonis, nihil n10litur) facltque quod Bald.
de claufula cauCa lTIortis adieéla donationi tradidit,
inl. cùnl quis, C. decondiél:. ob cauCan1 : & q~od ~n
hancrem fcripGt in cap. 1. Imperator Lothal1us lU
vtib. feud. ~is verô dicet contrauenire diuiGoni
qui fideicommi{fum petit, eù~ di~i~am n1agis .partem con[equi velit , qux loco lud1Ul[ZC fuccedlt, 1.
!1l1per~t~!~. §.. ~~ If. delega~. ~Ba~to~~ ~ ~ ..~.. cùln pa..
, DE CI SION ES. ,
1.45
ter, §. hxredltatcln.Ergo B~rt. Ccntentiam probauir
SenatllS. Altera vcro quxftlo tota conie6turalis
' Vt
' r
(
b
non a s re re ponla prudclltllnl in hanc renl ad voIuntatis quxftioneJ1l refcrantur. Nam fi teftator
qu!?q~id ~uoquo nomine ad h~redenl peruenerit,
rdtltUl vel1t, <lut ponionem pr.rCtari iu{ferit vcnit
in r~[titucio,nem p;'xlcgatum , cùm virum,' C. de
fidelC01111nlI[ 1. C~111 pat~r, ~. fidei tu x, de tegat.2..
l. M.arceHus ,..~. qUldanl,hb~ns, ad Trebell. non pro
portlon~ ca~1tU,nl hxredltana, quanl iure [uo capit
hxres,l. ln fidclC0111miŒ1ria, §. fin. ad Treb. [ed &
, .
pro ~a parte qU,alTI eaplt a cohxre?c dié1:is iurib. Nec
hoc ln ca[u, cutn tarunl prx[tan vult, di[tinguendUln eft, prxcedat grauanlcn prxlegatum, aut fe9u~tur : ordo. eninl (criptura: non ünpedit cau[am
lU~'1S voluntatls, d.§. field tux. Aliud,ll portionis nomme tefi:ator fit v[us, 1. Titia, ff. ad 1. falc. fecundUln comluunem nofi:rorun1 intelleétum : nan1 &
tune p.r.e~edere. fu~[titutionem prxlegatu111 debet,
Vt ,,~enl,at ln re[tltUtlOnen1. ~od fi portionem hxredltanaln aut hxredirate111 tefiator re.lhrui dixerit
ea t~ntunl po~tio dl: ~n refi:i~utione quam capit hxres lure propno, d.l.tn fidelConlnli{[aria, § . finali,
nonilla quanl capit à cohxrede , quia hxreditatis
appellatione neque legata , neque fideicomlniffa,
con~in~nturj 1. fi Titius, de legato 3. Longè luaior dl:
dubltatlO, cum teHator cohxredibus fubfi:ituit inuicern pel' fideicolumi{[um, Vt in hac fpecie, qua reciprocam admixtam compendiofx legirnus, quo cafu
mutuum inel.1: fideicomHfum in quadanl diftiné1:io~e 0ft ~~fl:ros ~
Lu~~us 1 ~ 4~ vulgo non enitn
Hh ~
4-
!'
5
\
6
_
~
r
in!.
7
�FRA N CI S C 1 STE P H' ANI
pauci nlagnique nominis cen[cnt prxlegatum fubfl:itutionis verbo cont·incri 1. 1. C. cam. de legato
1. ab co, C: de fideicommiff. xquiparantque Ca~lll11
hunc ei cum ab hxrede ponio prxilanda dt, vt 111 d.
§. quidam liberis.
proinde pr~legatl:m in rdl:itutionem venire : CUln vtraque 111 [peCle co~cep
tum fimpIiciter fit fideico1l11niffmll, c~ notat?s p~r
noltros, in d. 1. cùm virunl , & d. §. qUldam hber~s.
Et in hanc reIn re[pondit Alexand. conf. 2. 5· nu. I l .
& 12.. vol. 1. Ruin. conC 1 52.. nu. 6. & 7· vol. 3·
Corn. con( 2.0. nu. 1 S. vol. 4. Bertrand. non
aliter re(pondifT"e videtur in con( 172.. vol. 4:, nu. 7·
& confil. 193. nu. S" 1. part. 2.. volunl. Boer. deciGone 2.80. per totum , & max. nu. ~. (ente~
tiam hanc veriorenl fequitur. Pro qmbus faclt
quod comnluniter poil Bartolu111 tra~itunl dl: in
d. §.quidanlliberis) & l.Sca::uola,ff. fin ..ad Treb.
portioneUl cohxredis i~refritutiol1en: ven1re,qu~ln
vi compendiofx acceplt :> qu~ pofr adltanl hxredltaSteIn obliquatur:> vulgat. 1. predbus ) C. de ilnpub.
fecundunl COfllnluneln teflatur Decius conf. 80.
nu. 2.. vol.!. Ripain 1. hxredes nlci,~. cÙln ita, if.
ad Trebell. nu. 52.. Ergo &idemde portione prxlegati qua: capitur àcohxrede dicendum dl: : idq~e
probabant quidam ex Dominis) itnprobabant ahJ ;
Inaximè quod teilator [upra portionetn ha~:cdita.fiain ha:redem pra:legatum retinere dixerat, inftitutionérnque in hxc verba conceperat; in on1nibus
autetl1 alijs bonis meis ', quibus [ubfrituere videtur
in alijs bonis) quànl prxlegatis) ex [entendl Bart.
in d. § . quidam liberis ~ n\.1. I l . 1. fi fundus [ub COl12.46
;J
E;
DECISIONES
didone, §. ft l,ibertus, de legato '1. FulgoGus c~~
99· num' 2.. 111 fin. Contrarianl fententiam,) v~
t~tun: ~ra: legatunl in refiitutionem Don veniat:> vbi
fllnphClter tefiator [llbaituit per fideicolnmilfum
1
pro bat Oldrad. con. 1°7. nu. 6. non vana 111
" d' ,
,
r. b
,) eo
~u ~CI0? ranone : LU fiitutio enim cùn1 fecunda fit
l~~ltutlO, 1. ,1. if. d~ vulgo ll1bfiitutus vocatus 110n
dICltUt.:
" 11 "_ 9
, 1 'ad almd
, quam ad porrionem pritno I11nl
tut!? : ln ratlone , ~. filio ,ibi , feduéta perfona
pU~llh, ,) reuocand1 {unt ad intelleél:unl inll:itUtl~nls,:> 1: coh<tredi) §. qui di[cretas, ibi, quibus In{btu~lon"unl partes non agnofcentibus. Proba~ ~erranus .ln ~ua pr~xi, in forma libe1li , quo
a~ltU1 ex ~ub{htl1t1ol1e,) ln verbo, acper fideicon1n:l~um, ln fin. nu. lI. ibi. ~id autC1l1 fi teftator
dixlt, c. F~lgof. d. con. 99. Cunlan.d. con. 37.n . 2..
nec .ell?nl vldetur teftator,) gener3.1i [ermone qu~
fpeclahter l~gauit, ad [u bftitutum transfèrre velle, 1.
vxoren~, §.fœliciffilno,de legato 3.1. quod in rerunl,
§. fi qLl1S poll, ad fin. de legat.l a& in d. 1. cohxredi
§. cui pa~ren1, ibi, quod Inagis videtur veri{imiI;
propter {pecialem inter patrelU & 6lium {llb{Htutionenl. Er~o non prx[Ulnitur teilator in eo volui{fe
~ubfii~uere:> de quo extra caput in!l:itutionis fpecia- lQ
h~er dlfpo(uerat, arg. 1. -alimenta, §. BaGlicx , ff. de
altment. & cib.leg. Idautem de porticne intelligend~ln ~fi, quanl quis capit ~ cohxrede, non qux C:1pItur lure hxreditario : illa enim extra:> her c eil in hdeicommiffi refi:itutione, Oldrad.d. COll. 107. d.1. in
fideicommilfaria. Non oh.ll:atverbum {llbllituo
quod {u~ v~ cOlnprehendit legata ~ hçc ;niln ql1ç{li~
r:
\
e:
1
:
�'rF RA N C Ise 1 STE P HAN 1
tota eft v~luntatis, non proprieta.tis vcrbormn. At
1.48
•
,
in dubio vt ftlprà euicinlus, prç[Uluendum non cft
voluHfe ~eftatorern ea. (llb[citutione completti de
quib. [pecialiter di[po[uerat. Bertrand. de fid~icom..
I l miŒ. vniuel{ali loquitllr, nec perpe~uun1 ~[t ~l1defi
nitarn & Gmpliccm orationem çqu1paran ~nlqerCl
li; maximè in cauCa prçlcgatorum , vt ven1ant , ~ut
non veniant in reCtitutionem. Rip. in d. 1. in fidciconlmi{faria, §. hn. nu. 3. qui 111Ult05 in eam rem
a.dducit. LonO'è vero diCtat caCus noCterà fpecie §.
b
Î . '
r. '
quidaln liberis.Cùrn enim teltator pO,ruonenl reltltuerell1Œt, videtur pattern prxlegatl, quanl h~,res
capit à cohçrcde, in [uhftituüonen1 ~r~nsferre, cum
id [crn10nis diétet proprict2,s prçfum~tu~que te~t~tor
12. velle quod loquitllr. At ~~nl, ftl~ftlt~1t fin:phc1ter
vult fubftitutmu confeqU11n[utuUonlS pOrtlOneLll,
d. §. qui di[cretas, ibi, quibus :inftitutionunl partes
non agnoCcentibus , cçteros omn~s cohçredes ~d~
1nitti :'non fi quid fupra eal11: aut aita e,x caufa a~ 1nfiitutUlU peruenerit, fadt quod volmt ~artol. 1111:
Lucius, nu. 18. ff.de vulg.Exemplum vero de eo ~Ul
vi fideicommiŒfuccedit in portionem non tantum
nouiffimè mortui, fed & cohçredis. Ita dicebam
partern cohçredis, qux vi fideicommHIi vniuer[alis
obuenit, hçreditati~ fpedem pra! fe ferre, 1. nam
quod, §. fin. cum 1. feq~,en.~. ad T~e~~lli,al1.l. ~
filius, ff. quod"cum eo qUI ln ahena. Nlhl11g1tur n11rum Gin fideicornmHfirdhtutionenl ve~iat;at portio przlegati, qUa! capitur à co~~rede , ~1Îhil h~re~i
tarij habet, d. L fi filius, Alex. ln §. qmdam hl~ens:
nu ...... in fin. Ij vero qui totum pr~legatU1n retulen
poIre
DEC.ISfoNES.
. --
polfe céfebantitao€currebant,{iagularem' I r 12.~
'd .
. dl' fi
ne g Ou.
1 Innuentem , ln .. ln deicomnlHfaria in
hO.
. fid' m 'lfi
d'
) ver.
elco§ m~ um, IcI.a ,ere; eaqueinterpr,etatione
o~a~tbe · ~uln PC? 1dlUS , 1. ). if. de vfur. cui fe
fublCll ere vldetur d. Ruinus con 6
~
..
1
.
5·
n
\:1. J 6. ln
"
1 vu gus l1ofirorUln po.fieriorenl gIolfz [enfi n. ,lcet
tentlam 'fequatur,
vt '
§ cùm Poll'd'
.J h
.
,
1 lUS, aa zre·
dem fid elcomml{fanum pertineat vt & § fi l'
1. eius, de his quce vt indign l'n qu'o Il' . . nGa 1,
l ' ,
'
.
n11tatur 1ngu antel d. §. qUldanl ex liheris . cùm 1
..
,
, h d
.
egatanJ
8
magls quanl zre is vices lubeat. Bald. con
1 Ri 'cl fi
. 32. •
n~~. ~o ...... l~. ln ' . §. nali> & in 1. in fideicom_
millana, nu. 6. ln fin. Sed diétum glotr '
.
'd
d' b '
uZ lta aCClplen um lce am, cunl confuIte expreŒt tellatorr.
vt rotum l~rzl,egatum hxres retineret. Aliud li e~
flylo tabdII,on~s v~rba hxc in tefiamento (cripta legalnus,m~xlme vbl tcfrator rull:icus dl: & l'm
'
'h
1.
1'.
•
pentus)
vt ln ac nohra lpecle, Vt notatur in 1. 1 rr d .
1
. II. ed·'lUr.
' 'Il
co dlCl . pel' Barto & alios Eodémque m
,
. l "II"
ore a lJCItUl vu gans 1 a daufula, in omnibus autem bon ~
151 3
.
'd
~el~ , non qu~ tefiator prz.legatum [aitenl pro ea
F~rtlone qua: lure.h~redltano capitur, à fideicom ...
mllfo fepal~are vel~~. Oldrad. in confil. 15 8• in lin.
quenl fequltur Boer. El. deci( 2.70. nu. 4. Alexand.
Vero d. con. l. 5. nu. 1%.. talem daufulam tacitè ineffe c~n(et,)cùln inll:itutio vniuerfalis ad alia bonanoll
pertl~leat, quam de quibus !i)ccialiter çe1l:ator diCPOCUlt) d. §. fœlidŒmo. Erpo iUius expreŒo nihil
operatur,1. ? de legato 1. eoque modo ilnpugnari
P?tell: fupradlél:a glotfa 6nal. 1. in fideicommi.lfaria
eum pra:ceptionum ca lit natura Vt h;rres litpr:
d
.
~ :-- û
,
'
~
'"
(r .
_-..,
.. •s, •
, l .. _:,\,
f>
)
, ~ •••
,
~.
. 1i
,~
�.
vttumque conGderatur, 1. 67. in fin. ff. de le
D E C 1SION E S
Z:SG
•
FAANCISCI STEPHANI .
portionem, in q ua infi:itu~u.s eft, renllegatân11Ute
prxcipui habeat. Cen{ult l~ltur Scnatus , vt prx~e
gatur.n pro ea porti~ne re!l:ltl~eretUr)quél.nl ~xres 1.Ure {uo & hxreditano perceplt, non pro bis partlb.
quas à cohzredibus. naétus.efr, 2.9· 0'?t 0b . 15 8 ;.
Referente D. B. G1raud ;) ln AttdhltlOllUn1 Carnera, &, ibi prxftli.
eADDITIO.
Rgo diuiCtone lut tran~aaio.nC'1101l fl1i~ hdeicommi~o
renuL1tiamm in ambagl0fa tUa qurihone, de qua lU
theh hllÎllS Dccifionis,qux omnium todie ingenia.Cxtcrùm 110n ita abfolutè Papinianus definiuit, aut poO: eun\
Imperacores, in illa forma fubO:ituendi. ~~dq,:id ex. ha!reditate ad eum peruenerit , prxlegata contmen,fed Id ad
'"Ioluntatis quxll:ioncm pcrtiner~:nempè vt fi pro veritate
fint aliqux prob.ltioncs ad commend:mdam patcrna~
volllntatem\ admittantur.Fatcndnm dthacforma fubihtuendi contineri quoque prxceptionum compendium,
feu id quàd oneratus fideicommilfo percepit àc~here?i
bus, nit} contraria voluntas tdhtot"Ïs doceatllr, ldquc!ta
fiatuicur proptcr vcrbum-{ quidquid. ) Idem dicendum fi
h:rres indeiinirè poruonem [ua1n,non hxreditatem fit 1'0garus reIlicuere:alilld eniw dt portionem dicerc,aliud h;[~
redicatem,I. 3.§.4.ff.ad Trcbell.1.9 6. in fin, tt,de legato ;.1.
91 .ff.ad 1. falcid. Omnia tamen rcducuntut ad voll1nt:atis
interpretationem: amplial1wl.' enim fideic~milfa, rcfiringllntur,extenduntur ,declaran tur ,per rationel11 & caufam
prop~er quam tefl:::ttor motus fuit ad fideicommilfum Ita
f~ciendum,adeè vt talis ratio potiùs attendi debeat quàm
verba.Ratio ditlum ampliat & declarat,tanq uam me-ns al
anima difpo!itionis vcrbis prxfertur , vt anima corpori,
cafus exprdfos continct ) vt ne 6miffi intelligantur : continer, inquam) Vt genus fpecies continet. Nol'im autem
femper folam voluntatem fpetlari: plerurnqu-e cnim fola
verbaCpeéhntur) 1.,. if. de vfufr.legat. Et llonllunquam
57· §. 4· de lega~. ; .
-- 51
~
F. FortiUJ l ~~t.
%. .
1.
-------_
..
X LVI J.
D E C 1SI 0
Farta fobflituti~ne reci~roca;) fi fop.erJler fubflitua:'
tur ~ hltredéfq'l~ fot mafculi> inter heeredCJ'
num fit jidelC~mmiJJu11J ;) an ')Julgarù
primo admiJfo ?
'.
••
Synopfis X LVI I, Decifionis.
E
1
r:.H.ered·
fs Ù' mmtn. ptr
. mllltlfs{
Il'
f""./I.
'
lt
9 s f.J-
1
tnU ItTt'nan,
.
6
} Ncce stones IfCclpltur,& rlf- 12. Fi fiorum IffJt;e" t'
\ fJ
....
\
II
t/l t(me con
ro (' r~Xtmu tlfntllm continet. tÎnentllr nt'pous
2. Dtc1to cofldfiua,diueiforum / me . d iÎt
d " non t a grlfduum ,t;d '
;fT:
n tn tjpOt IU11l,
i te
',JO< ,eldcom.m':JJIt71J , 1 J rOCIf/US qni non tjl l10n f)e o
n r VOCIf os ln IlCt!
f Ul).
.
l
1., Il-'
. j'
'
-p gr"'/llIrt.
3 S1',Ufl.J.ltutto
flfi4- in foltorem 14 FIfmlLI~ nomen quarmtIJ'
'/"
.
J /1,1111 U mter l'o! quifont
collefliu"m.c
J '
ijfl
1:
,t;d
'
Ir
'J',a el(Omml f~m
.R-7 / :4- , J" etcDmmijfitm foutfsiuum,
11IU/lll1m
ln UCtt.
,
non inducit.
'
l
JeI
fi
6"
4H~rtdiJ diélhlo (o!lellÎltA eft., 1 r Ontr;s continll-n.tio mn
,. ':uu: ~o~
dt
h4redem./ pr.efommda.
6 Ft~e!(omiffim rdiélumfo- J 1 6 Legatllm relié/RIn fomi&II~ compre-hendif multos,' /ù,li6erù, pojhris, quo mo.I~qllet1UJ gr4-dus.
do .tNurlrerafllr CUlhltnUS
7Hcreduno::,:nllppell4-tiuumJI7 Fidticommilfo R-n inji;
IIbft
cfJmprthidlt defundmtes. vlIlgAris.
8 Su6Jlituo, vubllm ,de Dm- ' 18 RdiélNm .. ~ -'~.f'.
'1'
., d'
.
1
a .. ) am! 'JI,
mous ~oet pYltalCR-ri.
tX~lJ.t Îndllcl't ftd .
D ' ," ' d l '
etcom.
Igre-!Slo. If ;IlIro grR-dllJ! miffom.
..•
fo!JlhtNltCnfS omn~sjlel1ù,,I 9 RtS in fomi!;" nonpoujl
tjUfJ fllt IJgnFeftonts cmfir-I
yemllftJerf mifi'l f)erft{/e .
_
J
S>
1111110.
.
" ..
l
1 miffom pertnnt
uom
Fultj.ç~11Imijfo1lJ vi pnl re- 2.0 EItl1ionÎs ,,~cefii!AS mm
çlprot~,tr~A ~o»JiJ(r;;tur'I tjl propri) !i6eYlI./itntis h - .
I l HtereJIS d,filo tjIMfJao pro
1J!jiçjNm.
li ~
J0
•
•
•
�1. SI-
s.J
FRA N Cl sel s ~ E. PH ANI
ConiMné/", 'fillmao Irlln-/ fl"Jht~/!D~~11I.
!' J
' .
~,,,dltltl.1n vn, grlf.au, A-.t
2.2. Tl1 Ator q~oa nlf1- !,qlûturl
",ter ,,!tifS !e~fonlJs) n~n
l""ifTê fJr~ Iitmit~r.
cmfttur repUttll.
nDn 'lJ Dlw':J}'"
:/"
"
,/1.
' •
!/dliuJf l1ullnao IneOum :., ,Lex "0.;' Tif, munulfR/is
2.; C0
1.
,Ii' .
.
, p8tÙ induest.
non rtjplttt "gn"tlontm,
2.4
de!erJo"", Rd ptr-\2. 7 Grlla~um Jigr4!i" fi.4 ei
finIJ11I ejI çontrlf, "At~rllm
çommiJ/um n~n ~tJduçtt.
{tilt
in diJiu1I[fIIm.
;;unjo
l
N'tonius de Ponteuez Brutranum filium
ex alfe, in re verQ cerea, Honoratum ha=redes fecit , & [uos h~redes ma[culos, alterumque alteri Cubfi:ituit , fi fine hxredibus maCculis decederet: vtroque vero decedente Gne ha!redibus ,filias. DecclIit Bru{fanus Gne liberis)
fucceffit per fideicommiffum .Honoratus, e.x quo
natus Ioannes Antonius, Vl1lUer[am hxreditatem
naétus, lnultis obnoxius creditoribus obijt, fuper{lite tiuo creditores debitunl petierunt: deinde cùm
pecunia non daretur,pignorant bona Anto~ij~ ~c
cufat executiones Gafpar Ioannis Anton!} fillUs,
feparationem bonorllln a~itorum ,à pater~is petit,
in quibus iure fideicolnnllffi Ce potlOrem dlce~at,&
bona 6deicomtnitfo obnoxia. vindicabat, qui cum
Bru(fano fine liberis decedenti Honoratum [ubfhtuerit, & hxredes fuos mafculos, conllat de ha:redibus mafcuhs elfe locutum : nam hxredis non1cn per
1 ntultas fucceffiones &. gradus accipitur , raroque
Eroximum tantum contiaet, l.. fciendum,ff.de verb.
lignificat.At di6Honenl colle6tiuam, & diuerforum
2. graduum, fideicommiffum inter vocatos inducer;
inter noftros traditutn en,l. Gallus,§. quidam rede,
tE de lib. ~ poil:. maximè cùm mo~tÏi ,aur traétus
.
D E. C l S ION ES.
2. j
J
tempons ~t mentlo, quz notz fÎdeicommiffum vel
c~mpendl~fam prz (e ferunt, qua: obliquatur faci.
le tum r~t1s>ne clau~ula:codicillaris,iuxtanotata per
BaldUln,m 1. C entullo,ff. de vulgo tum propter commune verbum, fubfiituo, l precibui, C. de im- ~
pub., Probatur autem illa [ententia in d. §. quidam
re~e , l. peto, §. fratre ,1. cùm ita, §. in lideicomml~o , de le~at. ~. & in 1. fin. C. de verbe tignif. in
qUlbus. fub~ltutl0 faéta in fauorem famil1ç fideicomnuffum lnter eos qui (unt de familia inducit vt
pr~ximus qui[que videatur inuitatus, & proxi~us
qUl~q ue te~eatur refiituere, q~od ?on poteil nili per
fidelcomml{fum. ~ec vulgan,ter Interpretari polfumus , cum vulgans poil adltam h~reditatem fi.
niatur, vulgat. l. pofi aditanl. Ath~rcdis diéUo non
minùs coIle6l:iua dl: quànl famili~, aut liberorum, 4traéhunque ten1poris , necnon &: mortem prç Ce
fert, cum viuus non habeathçredem, 1. 1. if. de hç.red. vel aét. vendit. Ergo hçredes Honorati cuiuf. S
cumque gradus,in quorum nunlero hic Ga[par cen.'
fetur, qui hçredis ell: hçres, & in confequelltiam ha:res HOllOrati, vul!J. 1.6n. C. de hçred. infiituend. inter Ce mutuô grauati cenfendi [unt. Ita Je[pondet
Bald.in cauCa illius, qui Titium & liberos C~u de(cendentes [ubLl:ituit,con. 30 S• lib. 3. Socin. iry indiuiduo
'vbi hçredes mafculi voc~ti [unt, con./u . nu. 14, &
fequent.lib.3. &. familiç relinqui.~ur,con. 73. & in §.
.quidam red:è,llu. ~t~cllm-ful5IHtuuntur antiquio.. ,
les de familia;) Vt non videantur hi tantum vocati.
{ed & fequentes gradatim mutuo & CucceJaneo 6.
de~co~URi1fo 1 ~ch~.~on, 2.7. qucm Cequitur R~~
Ir
j
•
•
•
�iS4
FRANCISe! STE~H~.NI
man. éon. 438. nu. 13. cum fequentlb. ahJque non
pauci) quos refert Ivfenoch. con. 85. nu. ~6. vbi hç_
redes ma[culi vocantur.. Crauer. con.l 3I . a nu. 1 . v[~
ue ad nu. 10.>&. con. 18. nu. %.. B:rtrand. con. 1 17.
6. Iuuat hoc ha:redis appeIlatluU1n.noln~n) fu?
7
vocati fLtnt de[cendentes Honoratl, vt hlnc Vl~
quo
rr
fil.
d tur tdl:ator [ubftituille, non lorum contem_
l:Cione necvt in his finiatur [ubfritutio ,[cd hxre~es grad~tim vocentur , ~ap. requifiUi, de te11:ament. 1. tutor. §. qux tutonbus, de excuf. tutor. lu.
uat &. nota ma[culina ,qua vfus dt tefi:atar, vt hona
( ex conieélura) in agnatione &. familia ren:aneant,
Socin.con. 7 3· nu. II.& 12.. vol. 4. & d. §.qUldaln reaè. At fi expreiliffet tefi:ator , proculdubio rec}pro·cum effet fideicommHfum interh%redes,d. §. fratre.
vbi Doa. ne~ Cunlanus diifentit. Ergo pro expre[~
fo haberi dcbet ,cum alia ratio non poffit reddi.
Bald. &. Saliceto in 1. vnica, C. dcin ius vocand. Deciuscon.545. nu. 6. Socin.iuniorcon. Lnu. 43. vol.
1 . Accedit quod vna oratione vocantur Honoratt~s
&, illius ha:redes. Sieut igitur inter HOlloratUln pn~
111umque h~redem fideicommHfum vercitur) ita &.
inter dteriercs, qno qualitatis pr~cedenti[que ftlb ..
Uitutionis fiat repetitio, arg. 1. Sei~, §. Gaio, v~i
8 B~rtol. ff. de fund. infiruéto: verbUlnque, fubfh ..
tue , ~qualiter &. vniformiter de Honorato & h~re ..
dibus pr;r?lcatur,l. ia~ h~c iure,. ff. de vul~.l. q~am ..
uis,Ç. de Impub. SOCIn. d. §. qUldamreae ,vbl Ru9 beus,nu. 70 . Decius con.4%. 5. idquefuadet digrdfio
ad varios gradus, quç fubiHtutiones omnes Hettit,
QUo fia.t agnationis con[eruario , atl quam proprer
DE CI S ION E S.
2. 55
multitudinem graduum re[pexi{fc videtur, Vt refponderunt Ca!l:renGs incon. 34 3.lib. 1. Socin. con.
%.81. nu. 10. Curt. iun. con. 1 %. 1. nu. 15, Crauet. con.
vIt. Pofrremo 3.gitl1ril1ter pritnores & proceres fan1iliarun1 huillS Prouinci~, qui dignitatem famili<t
diligenter [oIent curare, vt
Stet fine fine domus> & att; numerentur al/orum.
Mutuis vero & perperuatis fideicornmiffis conferuamr ordo {plendorq; familiarum, 1. vnic. §. 1. C.de
caduc. toll. Ne igitur dicamus Honoratum magis
dileé1:u111 detcrioris effe conditionis,magi[q; gralJatum , fuis h~redibus minus dilettis, quo nihil poteft
dici abfurdius graduale f.1ttlln1 fideicom .intcr h;rredes fateamur neceffe efi,arg.l. Publius,ff de condit.
& dcmonfi. Socin. con. %. 5. & con. 1. 5T.lib. %., maximè quü in hlbfl:itutione Honorato fàtta, fui ma[euh graulti (ullt,his verbis,& ca[u quo d. Honoratus,hœres & Ina[culi decederent Gne libcris ) fub!Htuo Bru{fanu111 : quo ex.grauamine graduale inducitur fideicomn1i{fum. Bart.{!l,l.Centurio,per l.deniq;
§. interdum s de pecul.legat~1iex grauanline, vocatione aut conieéturis [uoruln 6deicomll1iffum &.
cnus inducinlus, 1. proponebatur ) ibi, coniettura
potuit admitti, 1. vnum ex familia,§.fi omHfa, in fin .
de legato 2.. 1. Gaio, §. Imperaror ) ibi, tamen hane
fuHfe defùnéH' voluntatem & cogitz'ationeln interpretor. MuIto facilius ibî confi:itutum fideicommi{fum inter I~onoratum & Ioannenl AntoniUlU
ad hxredes extendetur.Cl1rt.fenior con. ~%.. 51.& 75.
la[on con. 140. vol. %.. Creditores contrà nullum in
hac [pede mutuunl &; reciprocum ~~eiç~ll!n~1fum
;01.
1
•
•
�ij&
FRA N C"I sel ST F. PH ANI _.,
inter hzredes , licet Ioannes Antonlus h%res Hono ..
rati per fideicommüfum vocatu~ lit , ~onte1\d:_
IQ bant. Tria ad con~ituen~unl fidel.commtfru~ rec~..
rocunl delidel'ari a nofins , vocatlo~e~ noutiIiml.
~rauamen & in tota hzreditate. Socin. ln 1. ha!redes
. § cUlnita) nu. J2.pofi Im1nolam,
if. adG'
Trehel.
met,.
••
œ
1. vic. §. 6lium, de legato 1.. 1. Luclus, §. alO, If.
ad Treb.l. Titia Seïo, §. Scia libertis) de legato 1 .
quorum duo poftrema hae in fpecie ddiderantlll',
cùm nullum nouHlimo adieél:um tit grauamen totius h~reditatis. Addel2ant h~redis di6tionem pro
11 filijsaccipiendam, & in 1. exfa6to, §. fin. ad Trebe!..
lian. Guid.Pap. deci( 306.Alexand. con. 10 5~ vol. 1.
maximè propter exçluGonem.tiliar~m, ne, vldeatur
tei1:ator extr3neos h<tredes Honorat! propn<t [obo ..
li pr<tferre. Cuman. in d. §. fin. ~art. & alij in,l.
Gallus , S. etiamCt parentes, ff. de !tb. &. POfthUffilS.
Ergo Ioanl1cs Antonius filiu~, Honorat.1, non G.aCpar nepos hctredis ; adietta fihJ a~pellat1one venlcr,
ne grauamen in Ioanne Anto~lo .erg a .Gafparem
1 %. inducamus : filij en!m ar.rella:lO lufta In~erpreta...
tione nepQtem conunet. .lufra Interpretat1o~e, lf.
de verbe Ctgnif. a~ comn10dunl ,&. conlpendlu~ ,filiorum. Alexand. COll. 5. &. 2.6. lIb. 3. &. con. 56. hb.
g. non in difpendium, vt. grau~tus filius cenfeatur.
Alexand. con. 1 • lib. 1. Vbl Moltn. Corn. con. 112..
lib. 3-. Decius con. 567. in fin.fi nepos non vocatu:~
O'rauatus dici non poterir, vulg.l. ab eo, C. de fidel'"
J 3 ~ommH( Sed & Ct in his verfaremur fpeciebus, qu~
6.lij ~ufi:am recipiunt interpretationem, de quibus
per d. & maximè pet Alcia;um in l.liberorum , de
a
verbœ
1
•
.
DECISI,?NE.S.
2.57
ve~b. Ggnlf. nofh~o talnenm catu nepos filij appetlauone non eOlltl11eretur, cum teftatoris voluntas
[cnle! [ortita Gt cfE:étum , qui ad h<trcdes Honorati
[uanl. hçrcditate~n pertinere voluit, vt Banol. quem
n011:n c~mnlUnltCl' fequuntur,' in d. 1. liberorunl,
nu. 1 S. 111 fin. per 1. Gallus, §.ldem credendutn, de
lib. & pofrhum. Facitquodidenl Banol. in d. §. fratre, cen[uit, ('unilix reliétum fundum diLl:rahi inlpm:è polf~, ~ [e1:n,el ad a~iquem dc familia peruenent,1. films famIlIas, §. eum pater, de legato 1. Nee
colled:iua diétio, ('unilize,continuum & [uccelIluUlu 14
fideicOll1milfu111 mutu{Ïtnve inter' eos qui [unt de
[1n~ilia inducir, 1. pater filium, fI ad 1. (1lcid. cùm
prxulmenda non Gt o.neris continuatio: at fidei- I 5
(omn1ilfulu onus dl, 1. cohçredj, §.cùn1 filix, de
vulgo Ad priù1uln igitur aétum rdl:ringendum, 1.
boues, §. hoc [ennone, de verb. Ggnific. Vt doé\:è
Decius in fideicon1nülfo propinquioribus reliéto
re410ndit,con. 80.& con.6%.Lvt fat Gthçredelu Honorati Antonio fucceŒlfe:non quod teneatul' pafteris adeptam hxrcditatclTI refbtuere. ln hancque
rem videtur textnsin 1. vnum ex fàmilia, §. fi de [11cid. fI: de legato 2.. vbi familix legatUln ad h~rcdis
eleéhonein fat eft, fi vni de f.ln1ilia h~res reliquerir.
Pofrquam enin1 paritutu e!l:,ait Papin. voluntati,cçteri conditione ddiciunt: id eft, cxtinél:um eft & peremptum fideicolnnli!funl) quaG [ub tacira conditione faél:U1n . fit, fi ab hxl'ede eleéti lcgatUlu non
agno[cant.Ita in 1. cùm pater,§.à te pero,ff. de legato
2., & 1. h<tredes ll1ei,§. hn.ff. -ad T rcbell. propinquiol'es, nepotes cognati, libertis, filijs, nepotibus repu,":
Kx
1
�2.5 8
FRANCIseI STEPHANI
diantibus aut ijs olnnibus extinéhs viuo te!l:atore ad
hl.leicommiffum adnlittuntur, vt gloŒ in d. §.nn. in
verbo, vel vni, innuere videtUI;quam Bano1. alijque
fequllntllr, tclle Ruino in con. 92.· nu. 7. in fin. &
apud Callren. in 1. fin. C.de verb. lignific. ita frau'es
con(anguinei,aut vterini,fratribusvtrinque coniun_
lbs hçreditaté lion acceptantibus : at li [ernel agnouerint, confanguinei aut vterini nullo tempore admittuntur. Huius dt [ententix Princeps Cumanus
in 1. Gallus,§. quidanl reélè, & in d. §. [ratre, qui fà1 61Uilix liberis pofl:eris legatulu reliélum ita interpretatur,vt proxinlior quidem perfideicornmi{fu111 admittatur, cxteri per vlligarem , CÙIU voluntas tefiatoris [elnel fortita effeél:um non lit, d. §. fi de falci17 dia. Nec obConum eft fideicomlnHfo inetfe vuIgarem, 1. vn. §. lin autenl,de cad. toUend. 1. vt hxredibus) de legato 2.. Longè aliud fi familix, liberis, hx1 g redib. reliéhun Gt,nc de non1ine exeat. Continuum
eninl & [ucceffiuunl fideico1l1n1i{fum ef1l)l'opter
traélum [ucceffiuuln, neceifariâmque con[equen19 tiam. ~onl0do enim perpetuo relnanel'e in f.1mili-a res potefl:, nili pel' fideiconlm{funl perenne? ~~
[anè di{l:inéHo vno Papiniani re41o.n[0 con1probatur in d.l. Vl111m ex falnilia > §. [ed & {i fund um.
Rogatus erat hxres cui volet ex t1n1ilia relinquere:
çÛlnque vni reliquiifct) eiûfque fidei conl111i{i{fct,
vt exterQ prxfraret, de viribllS fideicommiffi qu::c . .
rebat ur , & peri po{fc rd}10ndit , fi tantum . .
dcm ei relié1:u111 Gt, quod fùndi pretiunl efficiat :
nihil enÎln de [uo relinquit, cùm facuitas necefI'arix
lO e~eétionis propri~ liberalit~ti5 be.neflciulll non fit ..
DE C 1 SION ES.
d. ~.li?e falcid. & feqq. Quod fi talia verba f~Z
(ent (aIt ~ pet? ~e fun dus de fan1ilia exeat, ail:
mortenl ele6h, a quo extraneus vi fideicom!ifii
fundull1 na&us e!l: ex prinlo tefiamento
.' d
[' '1" . J'
L.
,cxten e
rarnl
ta
vlnUICllJ:lerundunl
poterunt
cur't
,,
..
r
, 1 a. taIn vane? qma pnnlo
calù
fa,lnilix fundus Gunp 1"lClter 1eIl.
•
gatus erat , pOHènOl"e prohibitiuè ne fiu~,J , d c...
'1'
r'I"
,IruUS e ranu la exeat.
~a; vel"ba vt traétum h b
r
!Ii1.
~d .
a entlUcce
l1U1U , Ita & fi elcommiŒ.lm {uccelru
1b
r
111 um la ent,
Ienum lortiantur effe.n.U1TI C
quo
p
r
r bl' ' Î.
~L
•
unlJ>110 le
l~ tCnplerUl'!t. politiores , .Vt vocatis pel' fubfl:itutlOnelU hxtedlbus
ma[cuhs I)ofieriore~ 1lxreoenl,
J
li'
d'
l,prlln~s a mIffus Gt, repellendunl reCpondit Alexander co.n. JO 5. vol. 1. Id li vocati Gnt m Î. 1·
1. R .
a.lCU.f1,
vo Ult UlOUS con. 92.. pel' totum, & con. 89. nu.
2.0. con. ~ 59~ nu: 2.2.. vol. ~. optinl3., Vt 1l1ihi videtur. ' \ ratloclnauone ; cum enim pi ures a.lter, natlUe vocantur , non minùs ex vi v.erboruln
{u~c~iliuè & gradatinl vocantur , quànl fi copul~tlue . vocarentttr: quinül1à & ordo charita- 2.1
Us faeu vt Gnlul po!henlo ho.c ca{u non admittantur '. fed ftlCce~ut & gradatim. Bano1. alijque
ol1:nes ln d. §. qmdan1 reGtt: [ed illû ca[u {uccef[or~a vocati~ v~lgariter dl:interpretanda, prin1i vi- .
dehcet repu~latl011~ > non agnitione. Ergo & hoc
ca(u nofiro Idelu dlcendum efl:.Idenl Ruin: COll. 19.
col~nl. penult. verf. confirrnatur, & con. 16..... nu.
9· hb~ 3. Decius CO? 2. 5,3. nu ...... & con. 1.91. nu.
6. Vbl non Gne cauIHo Cllln tefrator adiecit de (uo
n0111ine, .agnatos & proximiores vulgariter primo
110n adn1lifo vocatos cen[et) vt ibi doétè Molin .
' 1.1
KK
:.
�•
"
2.60
FRANCISCI STEPHANI
Curtius iunior con. 48. col. 2... & con. 1 7~· nu.
1.. Socin. in 1. li cogn3tis, nu. 16.& 17, &_ con.
s
1 °4. col. 2... verf. capio, lib. 3. defc.e~dentes n1ak,ulo
lecritimos l tdbrore vocatos,aéhue,noll paffine voc;~os cenfet, ne inter eos reciprocun1. fideicon1miffum inducatur Parie con. 39· nu. 7· lib • 3· Socin.
iun.con. 12,6. nU.45·.& 46.Vol.l.Alciat.in d. §. in fideicOlnn1iifo , nu. 13. &. fequent. Pofi: Cunlan.
Alexand. con. 57. lib. 1. _&. con. 87· lib. 3· in fub llitutione de propinquiore f~aa., pro Cumano .l'efpondit con. 16. nu .. 8. MO~l.n. ln ~on. po,~enor~
Analytico ) nu. 2. 1. Hl hlndl on1111no fpeCle; vbl
vocantur hxredes Titi; , &. fuhùs à numero 2.0 .
v[que ad fin. Rubeus) Alex.and.. in rcpetit.&§.quidam, nu. 70. &. 7 1. & con. 12.. 1. Mantic. de coniea.
vltim. voluntatum, lib. 8. tit. 1"'. nu. Il Cephalus con. 8 S. nu. 31. Cun1·a ni fententian1 receptiorem teitatur Menoch. con. 85. nu. 67' alijque pInres, quiomnes (i de no {tra· fpecie interrog-ati fuif.
fent, n1u1to fç~çiliù-s fecundum CU111anU111· re~)on...
dii[ent propter verba. l'dhiétiua , qux iunofira fub -.
ftitutione cernuntur. Et ca[u quo didi filij nlei Ho..
noratus & Bru([·ulu.Sfine hxredibus d.e cedant , fubfrituo fi1ias meas : nec adiecit, vel hxredes filiorum
meorum,v~ ll1utumTI grau anl'enin tîlios tantùm fub .
nOll1inib. proprijs,nonh~redes,aut in renl [criptum
fit ~ ergo ad eos fubfl:itlltio protendi non debet, arg..
eorum qu:e notantur à nofl:ris, in,l.licèt In1perator,.
& in 1. Celfus pater, in fin. de legato 1.1. cùm ita,de·
Ct;ondit. & demon!l:. Alioqui de(illtorimn fideico1l1ml{fum etde vna perfona ad alialn protenderetur,
contra I.G quisita)de teftanl. tut.Et fi VQlui{fet tdb,...
D E C 1,5 ION E 5.
2. 61
tor hxredes Honorat! InUtua inter [e [Ubfi:l'tUt'
.
' .
lone,
Id exemplo fihorUlU fecüfet:quod ergo teftaror n 2.2.
·
l'IT'
r
on
no mue prxlunlitur 1. vnic. §. Gn autem
1oqUltur,
de caduc. tollend. vbi Bald. lIno vbi inter filio;
e~preŒtreciprocan:, i? nepotibus negauit, arg.l.
cmn Prxtor, if..de lUdlc. Piura in hanc ren1 conijci
po iflln t , qux prudcns onlitro , ne videar ninlius. 2. "
Non ob!l:ant qux [uprà pro hxredibus funt addu- )
aa, collefriualn diaioneln , traétum temporis h:.1b.cntell1, [uc~effi.uunl fideiconlmiffilm prx [e ferre:
c.lrc~m!i)eaC ~1111U aduenendu111 dt, cui adijcitur 2
traétus tempons, ne de vl1:;l. per[ona ad aliam fiat +
extenGo., contra fubaitutionunl naturam. Fateor
inter Honoratum & h.rredem prin1Ulu e[[e traétU111
temporis, cùn1 viuens hxredenl non habeat: at inter hz~edes nequaqualu , proindéque IoannelU
AntonlUlll per fideicomluiffmu vo.catun1, non per
vuIgarenl,ne ad c;a[urn ilupotetice al'é1etur. Inter hxredes vero nullus traaus eft téporis , & proinde nulIunl fid~ico111nli{fum [ucceŒuU1u: nec ex quolibet
tem.p ons tra-au Cunlanus & rcIiqui lideiconmi{[mu nluruum arguunt, [ed fucce$uum, & in renl
n1agi~ quàm in perfonam conceptutu deGderant :>
Velutl ne l'es de nomine·exeat , vt in fan1ilia perpetuo remaneat. Longè aliud fi inter çertas perfo.,.
nas apponatur , quas nec egredi, CU111an. in d . §.
quidan1 reaè,nec Cequentes in gradu,ad fuaiendan'l .2. f
tep~titi~nem [equi debet., Ruin. quen1. °Cequitut"
~l~lat: ln d. §. quidalTI reae ,nu. 31. Exeluplo con..,
dltl~nls q~x in vne. gradu appofita, in alio gradu
aut ~nter 'lhas per.[onas ,. non cen[etur reperita , 1.
-
.
K,K
3
�1.~1.
FRA N CI 5 C 1 STE PH A ~ 1
[ub conditione, de hxred. infi. l.ab om~lbus., §.
, qUI'd am, de IeO"
vbl"
SOCll1US
cun1
v' 1.hxc
• condido,
.
.
nu. 9. d e con d. & demonfi. V111tasa: OratlOnlS
.
. CUl
tantopere hx ret 'Socinus.
. . Non omClt
. d ' qu~ lllter
.
l'es quan d0 qu e rCIJetlt1onen1 ln ffUClt
d 1) Inter
erfonas nequaqualTI, 1. fin. §. Seio, .' e egat.2..
P
" d"1Sel'x,.§ . Gaio , ff. de [und.
BarroI.ln
. ' lnfrruéto:nec
1
x uiuoca verbi, [ubfiituo, prxdlcauo, .quo Oa~ll1 ,
A~tonius l'ef iideicommi{fum , c«ten ~ulg.ant~r
yocantur: iut11 & in 1. LUCIUS 2. 5. if. de hXIcd.lniht.
l..llbftituo
[ubftitutos [eruos ex tefralnenvel·b mn, 1
1,
1 11' 'b'
ro fi1ios inftituti ab intefl:ato, [ecundun~ g .ouam 1 1
co 111 1TI uni ter receptan1 adlnittit. N eç dlétl0 appe~
btiua hxredis aut nota ma[c111ü~a ftlcce{ft~u~1 fi.del.rr.
'nducer'c poteft , cum hxredls dléhone
comn1111un11
l' ,
pro filijs teftator v[u s fit, vt [uprà euicin1 ~s. Et 1.C~t
remaneret in [ua Ggnificatione appellauua, nlhl1
aliud potefi: elici q~ànl non niG filios & hxre.des
cen[eri vocatos, vt pleriqu~ ce;1[~ler~nt '. quos Improbat Decius con. 38. o1axlme. cun11n al~a plrt~ tefb.111cnti, vthac in q>ecie, 110mlne hxr~dls pro hberis,tefcaror v[us elt.CaCtrenf.con.4Io. hb~I. Sed nec
ex nota ml[cufina aliud inferri pote[t quam ma[culos tantùm vocatos dfe,hon quodfuerit nlens te[tat01"1S v~ con[eruaret bona in f.tmilia cunl filias voc;trit, in quibus non con[eruatl1r agnatio, ne.ql1e fanlilia,1. pronunti:ltio, §. fin. de ~erb. fig111f)rgo
quo [e conform aret (ratuto vocault n1a[culos ) .non
vt fideicommi{fun1 Inutuun1 & perenne conftltUe1.6 l'et, eum non Gt vniformis et propria n1a[culor~~'l
vocatio. At lex: no[tra municipalis non req'HClt
c
DE CI 5 ION E S.
2. 3
6
acrnationem,
cun1 ad materna et auita ex parte mab
tris re{plciatJin quibus non potdi: conGderariagna_
tio. Igitur nec te[catorem rationem agnationis habuiffe dicendum eIl: ,ne in dubio à [cntentia legis
municipalis di[ce[ftffc tantillo videatur, ex notatis
per noftros, in 1. hxredes nlei) §. cum ita, if. ad Tre- l "7
bellian., digrcffio ~radul1tll autenl fideicommiffum
non infen , Vt fuse Ripa in 1. . Centurio, de vuI b0". duth autem ratiocinatio ab ab[urdo, d.,l. Publius, ft.
de condit. et demonftr. [.lproccderet i, nullus effet
fideicommHforl1m finis,nu[qull11 locus dfetfamo[o
illire[pon[o Oldrad. 2.1. Vt docet Crauetacon. 9 8.
nu. 14· poft Decium con.465. nu. l 5. Nec verllm cft
111 [ubftituendo BruŒ1nunl I-Ionorato, fi fine liberis
decederet, graua{fe liberos Honorati in hxc verba,
fi Gne libcris) velliberi fine liberis:in exelnplariha~c
quidem legebantur; at in authentico & originali hxc tantunl verba inCerta erant) ca[u quo Honol'atus decedlt Gne libeds ma[culis, [ubll:ituo Bru.{[1num. Et dato fuiffe gClninatam conditionem, Ghne liberis,velliberiline liberis,receptius hX'redcm
cen[eri grauatl11n (ub duplici conditione, non liberos, nif. quogue 4Jecialiter & expreŒn1 graua.•
.men adiunétUlTI Gt. b[on in 1. Centurio ,ff. de vulg-.
& pupill. Ripa ibidelU nu. 166. & [equent. alijquc
innumeri, quos refèrtIul. clar. in §. teaamentunl)
1
quxa. 7 8. vere {ed quidquid dicant. Non obIl:ant
conieéturx; neque enim quxlibet fideicomtnilfutn
inducit, [ed ea qux legibus probata , ex verbis eIici
poteft, d. §. quidalu reél:è, 1. quidan1 cmu filium>
de h~red, infi:ituend. vbi Bald. Menoch. con. S 5'
1
ea
�2. 6 4
FRAN CIS C1 S TEP~ANI
nunl. 88. & 89. At nullx in hac [pcCle [unt C011_
ietl:ura: ,qux perenne &. {ucced~ne~ln. induca~lt
fideiconlmi(funl, imo vcrba [ubilltUtlOnIS, qua: 111
per[onam, non in relU concepta leginlus, contra~
riam demonfhantvoluntatelll.Supcreil vtrc!i10n{ls
prudentUln & Doétonul1 authoritatibus re410n.
deamus. Non obilat §. fratre; nec eninl {impliciter
ibi familix relié1:us erat fllndus, [ed cunl adieé1:ionc,
nc de nonline exeat, vt perpetua in t111lilia renlancrct, qux vt traétunl habere~t [ucceŒuum ,
ita in necdfarialu con[equentlanl, quo [ordantur effeéhlul', mutuUnl & [ucceffiuUll1 fideiCOlnnliifull1 inducunt. Magis pugnat §. in fideic01111niffo, 1. cùnl ita, vbi in fidciconl1uiifo, quod
fllnilix relinquitur,ad petitionenl adn~ittuntur, ~ui
nOluinati [unt, aut poil eoS onlnes eXtlnétos,qli! ex
110 mine defunéH fucrint eo tempore quo teaator
nloreretur, & qui ex his priino gradu procrcati[unt,
quibus ll1UtUUl1l & [UCcdullunl inducuntfideicol:1miffull1, licèt familix tantÙlU relié1:mu, Gne ad1eéHone vt in fanlilia rcnlaneat. Cafl:renf. in d. §. in
fideico:Umiffo. Sed ibi Iuri[con[ultus ponit fidciCOll11Ui{fulu fanlilix re}iâum:quornodo autenl quibli[ve verbis, non explicat. Supp1tnda ergo.crunt
omnia qux ad perpetuum & [uccdEuurn fidelcotnmiffum ddiderantur, 1. qui tdtamento, If. de tdl:anlentis ,quod iolo faluilix verbo non inducitu~ a
quidquid Socin. contl·à [enG{fe videatur in d.§. qmdanl reétè. Cuius palinodiam cecinit in d. l. fi. C?gnatis , nu. 17. induxitque in cam relU inuiola~11e
re[pon[um P~piniani, in d. §. [ed fi fundunl. AIClat:
-
vero
DECISIONES
6
.'
Il.C
'
d
'
"
1.
vero pOlr umanum 1 tantum a Papinian d fi .5
.
('
'"
t:
0 e 111r.l cene ct ~ qm pnm? lUccedere debeant, cùm famihx .ahqUld
.
'd l' rehnqultur, quive illius llomine Venlant)
ql11 VI e lCet tempore cedentis diei viuebant
'd gra d'
h
' non
quo
~1tl1n oc ita accipiatur vt pol1. .
. d d .
)
nenores
d elll · e a mlttalltur)
niG fil)ecialiter derUnl-LUS
c. f i
.J
1'"
a~
V1tenores t:vo 1utatem
' cd'
h fuan1 extenderit' d.§ . ln
n eiC.
quem verucu: ac donauit interpretatione J quod
litb cOlupendlo
prct[enGife iampridem v'd'" . A
'b'd
.
t
1 etUI Cf.
eur.1 1 . 111 vero.
nominari
Sed dl'C poil.
.
.
•
•
H. eos extlndos notat Or~1l1e~ll fucceffionis, non ordine1n gr~
duum.
.Jl
t:
.c Nec ahtel'lnterpretanda eil 1. fin . C . de Vell?
ug~lr1eat .. Eteninl Iuilinianus [ua confl:itutionc :
, qUld n~nl1ne fanli~~. contineatur {impliciter exp licat, DUln yero [UblJCtt, gradatim ad fideieommiffum v~cari., non explicat an ex vulgari) an ex fideicom~t!rana, {ed reliql1i~ alijslegibus deflniendum..
nenlf.c [~eundU1n ' [upra [criptanl dHl:iné\:ionemJ
arg. . qUl teftanlento, fI: de tefiam. Aliàs ahfurdum
e{fe~ cel~feri pr~pri~nl pro!.~~ à teltatore grauatam
refiltllele affint, etlOlrrl1rflinltate extinéh veI liberto, nUi verba apertHIlmè traétum in fù:urunl habeant.~ocin. iunior d. con. 1 2.6. Alciat. d. §.in fideicomol1{fo ,nu. 15. Baldi conGlium, vt adlllterpre4
tum re[pon[~ dc[cendam, communiter improbatur
per nofrros, ln d. §. quidalu reétè, eà quod cenfeac
de[eendentes V'ocari per 6deicommilfum , cùnl vulgariter admittant~r, vtibidem Aretinus alijque eenfent .. Sed nee.expheat an Math:ro primo ex defcen-:
de?tlbus ~dml{fo poll: Cola! mortem reliqu~ per ndelcomn1tffum [uccedant, vt-dici non poŒtno!ha:
LI
�FRANCISC! STEPHANI
officere fententix. Ancharanus in cauCa illius re{:
pondit qui conCerulre perpetua voluit bona in fàmilia, argume11tO oneris perpetui antiquioribus de
dOlno, &. progenie iniunétiin fauorem pauperum.
Ex cuius oneris qualitate fubfiitutionis fpec~eln colligit, nU. 10. Gcut & ex. appellatiua antiquorum
de progenie di61:ione: quod poftremmn improbat
Molin. nihil ex hoc aliud inferriinnuens quàn1 emn
qui adrnitti vult, e!fe debere de progenie, 1. li pater,
C.de hxred. inilituend. d. refponCo poileriore analytico , nu. 2.9. Crauet.con. 2.2.. vt paradoxa profitetur, ita à nofhis vulgo in1probatur. Conlilium vero
13 1• primos quidem hxredes per fideicon1n1iifum
vocatos cenfet : at his adrniilis nùm ex vulgari, an
ex obliqua veniant cxteri, non explicat Socin. in d.
con. 12.. &. Bertrand. con.. 117, de co loquuntur
qui perpetuo familiam conferuare nifus eft ; ide6..
que grauamen in relU &. imperfonaliter conceperat,
perpeçuoque alienationClu prohihuerat,vt apud So ..
cinum videre eft, nu. 18. eurn [equent. & apud Bertrandum, nu. 2.. At tefrator noiter fubilitutionem
in per[onam concepit ; longéque prudentiùs po.
fteris aliquanto tempore , non perpetuo reliquit,
memor pr~cepti diuini, vt nOluina noiha. terris
non adCcriban1us, (ed in cœlis xrernit;lten1 expeae~
niUS. Et fic aduerCus Ga[paretn) hnitmn & extil1~
frmn fideicom111Hfum in per[Ol1l IOlnnis Antonij
iudicatum eft, Referente DQlnino G. SeguiranQ, .
in Atteftatiouum Decuria, me Pr~fide.
2.66
DE CI SIONE S.
ADDITIO.
N gradus,
On cft dnbitandum eŒ h ' 1
1. §. penult ff lC! ures {u.bfiitl1tlonum
1.
inter filios & Elias non fine' l' vn e cognatl , quanqua1ll
fifhlnrque plures in vno' p ures gradus, {ed (unt contefl:ator fubfbtuere fed ~rgo non filios & filias poteil:
ncpotes, & fic deinc~ps in ,l)sfin~potes ) & nepotibus pro~
,
III n1tum [cc
d
) un um graduulU
prxrogatlUam. Ergo fi v
,erum amamus
b't '
tor gmdus omnes Liberor
' ) no l 1S hic te!raimprimis ordinem grad umcb°fcmpleéh voluit.Sed voluit
uum 0 ernari l '
bat~lr, if.. ' d elegat. 2..1. fi lures if · ,. cum proponetons VOC<llltis liberos m!fc l ' . ~ vulgo Et ratio tefracu os Cu Vt bo . L'
remaneant, non extra fam1'
?
'
na In lamilia
nominis &familia! non fu//~m~n cO~l1at~s qui eiufdem
lleris hanc exi<TÎt int"rp 1 • . e atons emmnobilitas <Te'l'b
b
~ retatlOnem q 'd
. , b
b1 1 us fiudio & cordi {oleat eŒ Et ~1? przclpue nopropagatio: nam Vt eft (cript~' ~ am;h~ & no minis fui
gatus , ad Trebellian c
l~ • ex raéto,§. fi quis roex dignitate &. conditi . n on, lt1on~s fi~eicommi{forum
interpretancI.r.
0 e elUS ql11 ndc1CommHit) [unt
fil
:t
".
F. FortiNs 1 c.
•
Ll
•
,
•
�2.61
FRA N CI sel STE P HAN 1
•
•
DECISIO XLVIII.
~iJ potior in flccefsione neptis e~ frat~e , p~t,.uu.t~
an au/meulus , in maternr.r bonu, ln
quibus tantùm· conftabat h~redita.r ..
Synopfis X LVII J. Deciûonis"
c..JJflftrt txdfl.fo, 6- omnts) 3
lJui tlJ1fJ ç,ntingunt,unftn-I
IN' exclufi.
\.
:. phi/ilfi rnlefij a,'JJllorum-1 4
Regis, & EdoArM Ant1o"f,m dt Rtgno Glfl/;"
trou:rjiA.
l
ç'' -I
LtXDmnisdiuin;r"g~ntitlm "
& ci~il~s 1 IJd h.(Ytdttateln
proxtlnlorts voc~t.
P'AternJf !/lterms , m;r,~trn/t
mnttrms, ,quo"!Ddo t~tel
ligAlur dlE/trlsm tllild.
In Additione.
Ertabant patruus & auun.cuills , de ~~~
c:litate ne~ti~ ex (~atr~ & [orore ab. 1.l1~e
, ftato n10rtu~, CUIUS hœredltas t"ta· rrofe8a erat à matre ) huiû[que 'poffdfor
auul1culns apud Propl'xtoren1 Aque.n[em pofrula-.
tus dl: à patruo, qui matrem Pr~~cipis.edia~ exclu..
fam dîcebat, erg-o.& omnes qUI,ûlam. conung unt ..
1 Bald. in 1. 1. if. de Senatori~us , v~i P?ilipri Vl lefij Galli~, &. EdoardtAnghœ Regls) htem & r~-.
giam cQntrouerfiam refert , ~tri ~orum prxcI...
~ puum ius effet in Regno Galhœ. HIc conc.ed1cbdat
legis Sali~.~. benebcio fœlniRas ,à regno exc u i,
fe talnen ,vt Ina[cu!unl, &. proximioren1 ( e~t
enim Philippi Pulchri nepos )' anteferendum .d~
cebat, cùm lex quxlîbet, diuina ,gentium & CIU1"!is , ad hzreditatem Fro~ul)iores vo,eJ._Phi!irpus..
-
DECISIONES
vcrà ValeGus Caroli Pulchri pro~imè defuné\:' R2. 6 9
l'
1 e3
gis patrue 1S, agnatione gentiliti6que iure proxin1
~egn~ln1 Gbi vin~icabat , marerno cognatio~li[q~:
lure propter luatns repl1l['l.ln EdoardUlu in Regna
fucce~ere nOl: ~offe , Pares Francix ~II. Philippun1
Edu~I~~ prcrferendun1 cen[l1,eru?t, lUre optimo ,Vt
volUlt1bl Bald. nain & conihtutlonibus feodal 1'bus
l'"
lœmlnx non tantum, [ed & defcendentes ex fœminis, ad [ucceffionen1 afpirare non poifunt:& lex 12..
Tabular~lnl, ag,n~tos,admittcbat, cognatos repellcbat., Qg! fit vt !nlUfi:c Edoardus litcris quas ad Bencd~él:um Romanum Poutificenl imlnincllte bello
~edlt, 1ua= ~pH~ a~{ingam Ang1unl Ieguntur,
lllatam a; Panbus lUlUl1am conqueratur. Ergo hoc
e.xe~p~'O ~uun.culUln cedere dcbere po{[c!Iione ha:redttatls .dlcebat. AtquiFri?ceps [upradiéto cdiéto
declaraUlt) vt non tantumilloab hXreditate 111ater
re~elleretur > fed & eam contingentes: in10 &
aUla~ raternam ad ha:reditatem nepotis ex filio
a?lnlttl non poire Senatus. cenfuit, Referente D .
d Ag~r, in Attefl:ationum C1111a> non Gne magna
DOm1:l10rUm contentione:cuiArefl:o ego_contrarix
tanlen [ententiœ) adfui, quod auia nepoti ex Elio
;lgnat~ fit, cùm eum ex parte patris. contingat.
Agnan vero cuiu[cun1q;[exus illo ediélo non repelh.tnt~r. Auu~culw vero edié1:um illud de patetnis.
tantum bonIs, aut patreln contingentibus. Io,qui
affeuerabat:T in qui bus agnatos pra!fen: at tnaterna
bona, aut qu~ à cognatis obuenerunt, ad cognatos
peninere, vtip[a vc.rba editti notant, ( que le.r hien.r
b[diEl.s c1Jfan.s pro:uenu.r du pere ~ d~ (ayeul, d'oJJcles
L l , 1.,
y
t"
�FRAN CI S CI 5 TEPH A NI
col!aterau.,'t· , ou autres, de quelque endroitl que ce[oit)
d't cajU pate;-nel ) q uibus rcpetitUll1 videatur ius
nouun1, quo paterna patcr~ls, luaterna Inlternis
concedebantur. In colbterahbu-s cl1l.de clnancipa_
tis, C. de Icgitimis hxredibu5 : in duo bus vero alijs,
pltcrno & luaterno, vt prxferatur maternus in bonis maternis, cft textus in!. quod [citis, [ccundulU
intelle6huu & induél:ionetn Bartoli, qucm ibi rc[en Ca!l:rcnGs, C. de bonis qux liber. Bart. con.
18. Ergo adiudicata eft hxreditas auuncuto, Proprxtoris AqucnGs [ententia. Prouocauit patruus ;
quidalTI ex Dominis diuidendatn inter eos hçreditatem cen[ebat, vt partetu auunculus, pattern patruus confequeretur, cùnl eillfdelu Gnt gradus) {ll,·
bLttaq; lege' IuH:inian4ra Gt agnationis & cognationis differentia. Ego vero infrabanl , editro princil'ah , quo ius nouutn feu Codicis [ublato Iuftinianxo. videtur repetitum in bonis paternis aut patrcl11
contingentibus, [olos agnatos adnlitti. Ergo in bonis ma~ernis , aut matrem contingentibus , Coli
cognati adlnittendi [unt , ne claudicet con!l:itutio,
néve di[paritatem aut iniquitatem pr~ fe ferat.
Qp.o fit Vt Ardto repetita Gt [ententia , Rererente Domino Ludouico Chenço , decima No_~ .
uen1bris 1583. Habui tamen lb arnico D0111ino
r!'1' Yl}fU~ Reinaudo diui[anl fui{fe h~reditatem inter agnaVV 1v1rA tos & cognatos, ln
. callla
{" Dl
' pnma
.
~~
e agneau, ln
t/~} . 1).
Decuria. Viderit Iudex eruditus vtrunl horom
f/"-...I
1:'
(Ar' aH' t7
ut a:qUlUS.
170
w:
0L
", ( 1,).- 1.("-"/rt(l'"-/
'7
~} ~f tiPI;
7'':1
~ r~ I/û/t.r//{~ f~.Mj·
;f'
r
D E CI S ION f~ ~'
~DDITIO.
K 1. .cl.cùmIl.emancipatis
\ enlm,
' C .delegit. hzred
.'11
' § , cum
, e dNlll-la 11eu,81 a regllla }p a t erna p:lternis,materna mater-~
1115,
oue. 4·c: a p. I.§. 2..qnam imlTIlltat
.
N
4
cap.l.. vult enÎln fratres ex vero q ne Iat
,o~lell. 113 .
ternis tantùm
deferr'1, extantl'bus vtcrit
ere' VtennlS
,
, ve1 p aternis tal1tum dillidi hxr editatcm ' ~ l:ktantllm & pa-
E
bita ratloneoriginis bonorum QI~l cml em, nuIIa haximior,excludet agnatum. NO~lel~~I~ Ic~gnatns) fi fit propoft fracres , C. de lcgit. hxred Id
'. cap. 3· A,l~thent.
Ijx regionibus te(tatur H
' ' que Ita [enlan 111 Gal. Il.
oton,anlls:; con. 2.3 · Pap l 'b
2.1. A rea. nu. 17. Lucius 8 A 11.
. rCnor. 10. nu. 4. 0 l •
F. Fortills 1 C.
DE C 1510 XLIX.
De prdif:mpta emancipatione & teftamento à fi/t'o famtiltU laBo, confentiente patre, cum claufola .
fi non "Va~eat "Vt teftamentum, "Va/cat "Vt codicillus~
& donatlo caufa mortù.
Synoplis XLI X. Deciuollis.
CIRufolaço~icillJJris ~ft tx:r FiliHs in dUbio 111'41: '
;1)10 Nota1'IOYHm.
1 ef1è 1· ... t: ' fJ l' yUm ftur
d' ,
,
JJ C II' J ncrts l' Atru.
2. Co te;llos t/#"J,tterlJ foure' 6 EmaneifJatiD dc/'et fJ .. l
'
pote/1.
'./1.
\,
r
r,OOArt
J·
qUI t~~amentuml etttdentifsimis probAtionib
co:/..Id ere po!eJi
7E
'
•
3 p,
d '..
mAnet/atio
qlflJnd~ pr~l'ttJ en!la- onatary ejl
mtndtJ eft.
;t:t!J vI ~Ale;1t donatio 8 Be1')eficù,rius ;r~fo""itur ti.
" 'j a mfJrtlS ? aut Ji NottJ-f tllltJtus per dtctnnium.
pr~ eo .(llpu/Ullr.
9 INjlt crtditur quod commit.
4- m4nctpatt~ vt Jl~ " qltan-l niUr tredit/~r. ln Addi..
ffl.m temportS r4fJutrttllr.
donc.
.
1
n
;ues
•
ne-l
r"
�FRANCISCI STEPHANI
lliusfanlilias quidall1 tdhllnento pltrem
vfufruL[uarimn , frltren1 hxredcll1 ) inni~
tuit, adieél:a yulgari claufula, li n011 valeat
Vt teLb.luentUlU, valeat vt codicillus, yt donatio cauLà mords, aut alia qu~Iibet v01un.tas. A patre v~ro
quçGerat vt ei permitteret te(tan ~ quod permlGt
pater. Duo vero cran: bonorun1 gcnera, quaG c~
ilrenGa : conll:abat enln1 Doé1:oretu aut [alcenl hcentiatunl fuiife, & Sallonenfen1, Remigienfenl &
Borbonenfenl Iudicelu quondam fuiffe:erant & bona nlaterna aduentitia.De his omnibus tell:atus:Nepotes ex forore ab intdtato h~rcditatenl :indic~
bant teftatorenl : ql10d in (acris eiTet p~terl1~s, aéhuam te{taluenti faé1:ionenl non habU1iTe dlceballt)
nihilque profùiiTe patris confenfum., 1; qui in pote{tatc, ff. qui tdl:amenta fac. poŒ. mlnu~que clauF~1 lam codicillarem , qu~ ex {tylo notanorun: dICltur dfe potiùs quàm ex volunta~e ~ pru~~nt1a t~[
tatoris. Bart. in 1. 1. nu. 10. ff. de lUns cod1clll. CUlUS
fenrentiam veram eiTe teftatur Curtius iun.ton. 1 0 1.
nU.4 0 ' & Thonlas Granlmar. decif. ~1.. nu. ~2..Et .licèthuius dau[ul~ habenda eiTet rauo, vt a pento
homine prolat~ , vt receptiore calculo prodit~m
tradit Gabriell. cond. 4. nu. 6. qui innnmeros hmus
:z. [entcnti~ congerit, non t~nlen vt ~~dicillus ~~c difpofido valere poteft, CU1U COdICll1oS .t~ntum facere poffit qui teftanlentum po~c~) 1. DlU1,§ ..I. vcrl.
codicillos, ff. de iur. codicill. mlnus,vt donauo caufa mortis licètfilio donanti cauCa mords patre (:onCcntiente' valeat donarlo, 1. tàm is,§. j. if. de donat.
cauf. mords notatur in 1. Cenium, C/qui tefraln. fac.
po{funt:
DECISIONES .
poffunt:
fi
nlodo
exprefIlm
con[cntiat
1
fil'
r 1. 1
l
§
.
,
, . lUSraml_
~Gl1as, r' p~ndratlonc~ yb! Bald. de donat. cùm non
nI 1 pr~l~ntl onatano donatio cauCa mOrtis fieri
de n10rt .
cau[ dOnatlOn
.
PofIit,· 1., lnter luortis, ft"
qu~ 1lcet quantum ad hoc correéra lit vt h d'
.
.fi
fi'
rr.
'
0 lenud,0 pal,.,lO
en POIllt & pernci donatio illa morrIS cau[a, gloŒ.
C01U111Uniter
a})probat a ,ln
. l . cunl
'
.
rr
pater, §. nlel1to, II. de legato 2.. & gloŒ.· 1 C d
. d .
d
. 111 • 2.. . e
lUr. ouum: quoa hoc tamen non l1:
.
r
. d"
e annqultl,
vt
prétlentla
onatanJ ad validitatenl
donauol1lS
'. 3
t".
Ir'
... <
ut nccellana, aut li fit abfens 1)1'0 eo dcb J1.' 1 .
'
ct HlpU an
· . S .
N otanus.
o,C1n. ~on. I:z. Jo nu. I. vol. 3. & confi1.
1 11.. voL ~. Bart. 111 d.l. tanl is, §. 1. Saliceto poll:
~lo~anl) ln L 1. C. de donar. cauf. mort. glol[
111 L tllud , ~e [acro[anét. EcdeC comlnunem tcllat,ur Rube. 111 ~on. 1 ?2.. Parilius COll. 77. nu. 15.
l~b. 1 •. tunc enln1. ratlficatione [ecuta pel' donata~JUm,eld~ln quœl1turaétio vtilis line ceŒone. Bald.
In 1. nec el,§: [ati[d~tio, qu. 6. de adoption. Alberic.
& çafirenClll d. 1. J1lud, COUatT. in 3..parte, rub. de
tcRament.
Curt. vero iunior , in rub' C
.fi'
. de Pl~llS)
pr~lentiam quid~m .deliderat, non acceptationetn
exprelfam dOnatl0nls , [ed donararij taciturnitatem
f~~cereJaduer[us Decium con. 2.45. cclum. fin. tradiflt. At in hac[pecie neq; pr~[ens erat donatarius
~eque pro eo Notarius fiipulatus fuerat, aut dona~
~1011em ~ccept~uerat. ~od fi quis dixerit, falteln
l~re fidelconlmlffi valere quod quibu[cunlque ver...
bIS c~ncipi pot~fl:, [oloque nutu perficirur , 1. miles
ad [ororem,l. cum pater, §. donationes, if. delegat.
2.. RelI)o,ndeo id locumhabere;) cùm don~ltio
ab
Mm
~
nt
1
�..
•
•
•
2-74
FRANCISC! STEPHA~I
co qui tdl:amentun1 condere ~oteft. Bart. III d. ~.
tàm is 1 S. 1. nu. 3. if. d~ donatlon. cauC mor~. Sahcetus in 1. 1. C. eod. Ia{on, Alexand. Corn. ln d. L
fenium. At donatio cauCa mortis qux fit à filiofam.
neque legatum eft) neque fideic01TIrnHfun1, 1.~. vbi
gIolfa in verf. {cd oppono,ff. de legato 1. glo!f. .ln §..
1. de donat. apud Jufrini. Rolland. p~{fagenus in
(uo traél:atu de donat. cauf. mort. rubnc. 1. nu. 2. 8.
Nec [patio 10. annorum, quibus [eorfum à patre fi~
hum habita{fe, vt inquilitionibus confrablt, prx[u4 nlÎ filiun1. enlancipatun1., imo %.0. ~l:ni regul~titer
requiruntur,1. t. C.de pat. ~otefta~.lbl glo{f.~nlG. 6.
lius haberet aliquelTI putatlUU1TI t1tulu~, V1~el~cCt
emanc~pationis , qualTIuis non [o!.emllls. ~ahc. 1111.
2.. per l11uIU textum, C. de prx[cllpt.longl{f. tempo
Bald. in 1. pofr morten1,ff.de ado~·)t. nam in ifrorum
iurium prx[criptione fufficere t1tulu~ erroneum,
Bart.tradidit,in 1. celfus, de vfucap. & 1111.1. §. l.de
itin. aéblque priuato, Bald. i~ tr~él:at.. de prx[criptionibus ,in 3. part. 4. part. pnnc1pal. ln vit. qua:11.
Latiilimè Alciatus in traélat. prx[umpt. 1... l'egul. 1..
prx[umpt. Teitaturcomu1.unem. Gabriellius .i~1 fuis
pra![ulnpt. nu. 31. Addebant fihum prxfUlnl1~ !:1.cris dfe patcrnis ,1. Gfilius) ff. de probat. promde
s perfpicacHIirnis probationibus euincendam. en1an..
cipationelu, 11011 vanis & leuibus argumentls,argu.
, mento 1. 110n l1udis, vbi S.alicet. C. de probat. Con·
rei contendebant tefratoren1 patremfamil. ~
emancipatum cl'editU111 110n vana finlplicitate aut
iuris ignorantia : [ed quia vulgo paterfamilias p~ta~
batur, lie agebat,) Gc contrahebat, fic munenbu
tra
D.EC.IS.IONES.
1.7S
fungebatur,l. 3· 111 pnnCIp. ff. ad Macedon: 11.. plus
n1inus ~n11is pa{fum patrem, vt [cor[um hOl.bitaret
~aterna bon~ [oIl1:s is adlninill:raret, de quibus eo:
rumque fruéhbus lolus contraxerat, litem infiitue.
rat. At (i diu patiatur pater filium pro patrefalnilias
fe g~r~re, Çeor[Uluq ue à [e habitare, pr~{unlenda dl:
emaClpatlO,{i ~lleget~r Bald. in l.d. pofr Inoretnl,in
fin:quem fequitur Sahce~. in d.l. 1. C.de pat.potefi.
perpendendo verbum, dlU y quo decenniunl {jCTnillcatur). 1. fi cùm fideicomn1Hfa) §. Arin. ff. q~i &
à. quib. llecvicennium notare pote il: , cù'm d~ tutoribus loquatur textus , bona materna adminifrr~ntibus.) patiente patre, quorum vicennio ad ...
mirliil:ratio dUl"are non potefr , cùm tutda an no 14.
~l1iatur. All~gabatur vero in hac (pecie elnancipatlO, pofrulatu[que erat quidam Tabellio, vt tran[ad:ionis tabulas exhiberet, quibus aliqua faéra erat
mentio emancipationis: tandetn lnulératus ob non
editas tabulas. Ergo pra=(unlenda efr emancipàtio, 7
tùm quod ex tali p~[Ull1ptione nullus inducatur
titulus obligationis contra p~tre111, [ed (oIùm acquiritur lib en as filio, quod defacili prafumitur inter patrem & filium libenatis,& liberationis f.'\.uorc;
tùnl propter patris tolerantiam ifrud patientis) qui
verifimiliter filium feorsùm negotiallteVl non pateretur) ceffante emancipatione, arg. tituli qui in 1
b~neficiato pra=fumitQr, ex poffcŒone decennali :
c.um e~m Epifcopi fuam vilitantes diœcelirn linguIls ann1S, aut quolibet triennio, veriGn1iliter non
tolerarent Ecc1eliam retineri fine titulo canonico.
Innocent. & Hoftienf. in cap. illud, de pra:fumpt.
Mm ~
•
,
•
�•
2.7'
FRANCISCI STEPHAN.!
Craueta de tempo antiq. part. ;. nu. 2.~. Se.natus fi ..
Hum habuie pro emancipato , poft Sahcet. ln d.l. 1 .
C. de pat. potelè. interpretatus eft: &. ab aé\:ore adduéb. facilè diluuntur, cùm in filiofamilias proçe...
dane, noftcrvero td1:ator emancipatus prx[umatuf)
licèt quidam ex DOluinis non conte.~nendx erudi_
tionis hunc filium non patremfamthas cen[erent)
ficque bona diuidenda aduentitiaa6l:ori ~ quaG Ca.
ll:renlia l'eo addicerent. Propr;uor vero Arelatel1_
lis pro tdl:amento re[ponderat , aut iudicauerat,
adhibitis in eonGlium politioribus NCluau[enlibus
Aduocatis, quorum [ententia à luaiori par~e Dolninorunl repetita dl:) enarratore D. Fral1cl[cO de
Forefi:a, in Attefi:ationum Curia J vbi prxfui, 2. 3.
Nouemb. 15~ 3·
ADDITIO.
Redirus ~{\; ille ~liusfamilias emanc.ipatuS , ~ bcnè. :
nam illfte credltur quod commumter credltur. SlC
9 communis & publica opinio etlccl1fat in mutllo dando, l.
7'§' 8.1. 19. tf.ad Macedonianum,l. I.e. ad Maced. l. 3·
If. de off. Pr~tor. vbiBarbarij Philippi nobile exemplul1l
commemoratur ab Vlpiano, Cl1ius decreta fU11t approbata à populo, quod comlll1iter credebatur Prztor confugil1m ac afy 111m , 1. '7. §. 12.. ff. de JEdilit. ediél:. foIutionem faétam in!l:itori,l. 17. §. 2..ff.deinftit. feruo, 1.19·
1. de folut. matrimonium faél:llm contra leges , 1. 4. C.
deinceft. nupt. contra8:um eum furioCo, 1. 7. §. 2.. 1f. .de
public. vel putatiuo po{fe{fore initum, 1. 55 1f.de condl~.
indeb. aditionem h~reditatisJ 1. 3o. §. 34. ff. de acqUlr
hXl'cà. (u{\inet.
F. FortÎtlsiI C.
C
-----------_.__.__._-- --D E CI S ION E S.
'J;11
DECISIO L.
Remedi~m Cano11. "eintegrandlt, an detur contrit titul~
pofudentem non habentem caufom tt "tJitiofi
aufiore , & quo tempore prtefcribatur.
J
Synopfis L. Decifiol1is.
Sp,li4INS J iltaiu ex iujlA ' 6 Remtaùl C
.
,Î..
.
j
18
4n,n.
rtt"uA.
~etntegy",tNY.
grAnaA , iNU p,li
1 lufU(/S Jif,~Jum , jRllNml
Um l1 ()re p .r. ' f '
.
·
r
r4;eYlllltuf. 'N'~
•
·"I--m fiDrI. fer Irtgintll
.
! Rrt IS. .
"m ..
; lle11ualNm CAno rtinte-I Annos.
grAnalJ » IUn aalur â 'lili 7 lllaex no" fiif,çit! . l '
. '
..
r~tlta,.
fiIf.ri6 fi110 If,\ PO;,,Il.eJr;Stone
(Ui-) ûum ft eontrA "'~rt",
ait. •
;"....
!. . ' .1 f. .
\ .
." ..111 A 11.1111. if,tUlt.
4- Spolt4tllS Il tNd~çt re~nte_' 8 His 'Z/trilis , autrement
!f'4~dIlS 11 J qUt foat nonl pertinemment, implorAt/lYIS trrore ~ fPolia/Ni. 1 tNr 0ffidllm luaicis.
f A~(t:fos !oJStae~tem (um ,9 Dominij txctpti~ Ir0411
lJ~ulo , yemealum C/lN'J [po/iAlerJ J Ji pr'lriMm fit
remtegrllnaA • non hAillI amlÎniNIN.
1
(",'t no;
nN,I_
"'/J-
/fJ&#m.
Ermutauerat Elzias Berengarius deciInan: parten1 iuri[di~~nis & territorij
PodiJ Michaëlij cum lielione de Villa.
~lo~a J cenis prxdijs alij[que rehus accepus, de qUlb. ln tabulis permutationis anlli 1497.
& Inen[e Manio , diétus Helion inuefi:ituranl accepit men(e April. à Curia ComputorUln, lnilfufque
lU polfe1!i~nem ~. iurifdiétionis nouos emphyteuta$ cœplt Inudhre J an no 14,8. eontinuauit an ..
no 15°5, eum diéto Elziare,& 15 06. eum eonduétoMm
J
,
�1.7'
FRANCIseI STEPHANI
re condomini, emphyteutas recipere in poffeffio . .
nern. Iudicem vero confrituerat 1504· cuius vari~
proponebantur [ententi~: edita &. pr~conia anno ...
rum f 5°5. J 508. 15°9., I? 10. QEo p~ilrelno anno
Bellona Forhina Petn Vl11anou~. tutnx rur[us Iudi..
cern ~ alios officiarios con(lituerat,&' Petrus 1 51 7.
quorun1 etiatn edita erant aéta &. [cripta an ni 1 51. 6 .
nec non & per[olueratanno 1532.· Nobtlitatis exa..
dari indiétionem ordinarialn ,quia Dominus decimer Podij Michaëlij, ita vt ea ratione &. fiipendia ..
dûs ~ veéHgalis effet. Nec deerant exceptione 1uaiores te(les, qui de po.{feffione Hclionis, Petri, &
loannis, tdl:arentur. His illecebris poifefforijs ductus Ioannes Villan oua , T artonx dominus, relue ..
diurn Cano reintegranda,}. q. 1. anno 157 I.intentare cœpit, Maiorum nec non [ua nitebatur poffe[(ione! aduer[arij po{[effionenl recentiorem quidem
docebat, e6que fpolium .. cuius licèt non exigeretur probatio , Innocent. in cap-. poG: eleél:ionem , in
fin. de conceff. prxhend. &. cap. [a:pè, de rdHtut.
4101iat. Abbas in cap. cùn1 ad (edem, nu. 72.· eod.
Baki. in 1. 1. nu. 15' Cod. fi à non cOlnp. iudic.
AfBiét. decif. 32.7. Decius COll. 1. 53. nu. 2.. pro babat tamen Cpoliatorem Rolanduln Berengarium,
qui per Iudicen1 nullo vocato &. interpenato,mdru,~
erat in po[effionem bonorum Elziaris Berengan,
pro debito bOll0rllln [ubGdio. Contràrei vetu!l:ata:
poffeffionis [e defendebant Rolandum, Bereng~"
rium anno 1546. auétore Pr~tore pro legitima 10
poffeffionem horum bonorum n1iffum 1 qua: diéhe
legitinlx erant obnoxia, antequam ad Elziarem pet..
D ECI SIONES.
uenHfent.
Cùm
igitur aéror fit à Iudice fil) 0 l'latus,
2.7'
, f1.
î.
'
ex !Uua
tr'
, caUla, rClntegratio eil deneganda , gl Ou.lll
1
cap. 111 nomlnc
Domini,
in verb, audientia ' circ
. a
'Il..'
,
fi nen1,' ~ 3· dllunéhone, percaput, diledus,. vbiPa110r1111t. ln 4· notabili, de re[cript. Can. pr~[entiall1
in fin. ,~loff. final. 7. quxfr. 1. Bald. in 1. fin. in I~
notabllt,
vi, Boër.
deciL 358. 11U• 4· ln
'fi~11.
, 1C. vnde
r..
,
nan1 l'Cl 10C cam iuH:e non taUtunl 1 iufrè ff. d
po~e~. [ed & ~aé1:o auétoris poffid:r~, cù~n' fa~~~ , 2.
IudlClS lit faél:u partis, 1. dicul1tur 1. fi ob caufam
C. de euiéè., A.t ,ren1êdium hoc non datur ei qui 3
fa61:o {uo d~CI~lt a poffeffione. Rip. in d. cap. [xpè,
nu. 2.7· Soc1n.111 1: reln qUa! n~b!s, nu. 8. de acquir.
f~ffeff. d. cano rCll1t,egranda, tbl, per qua[cumque
In1U~as, cau[as. Secns igitur cùm cauCa fuit iufra
nec 1uilior p.otuit inueniri illa qu~ ex prorria vol un:
tate, peruer:lt, cap. dalunum, de regu. iur. rn 6.
Faclt lex, flUe autem, §. fi duobu~, in fin. Er. de
Publida,na:~e~ refert [~oliatum à Iudice reintegrandUlll , cunllnlufrc fpohatus eil, nullo iuris ordine
feruato.> putà non vocato eo cuius interell, 1. rnelni~
nerint, vbi B~lft. Cod: vnde vi. Abbas in d, cap. dile~us , vI~. l1otab. FelIn. nu. 1. de re[cript. At bic
nuffus ~il ln poffeffionelu Berengarius , non vocato
aé1ol'e : id cnim procedit , cùn1 Iudex errore iu- 4ris ,~on f.lél:i ducitul' : tune enim poffefforium ret?edlU1n nullum datur.Panormit. in cap. ex infinua...
tlone, in 3. notabili, de procurator. Dec. con. 12. 5.
col. 3. in fin. Crauet. con. 302. nu. 1. Iudex vero
hac in fpecie per erroren1 faéH, in [dus vidclicet hona elfe aliena, llullum in n1Hlione in pofièŒonelu
�FRANCISCI STEPHANI
interpellari iuffit. Fit igitur vt C. reinte~randa, re~
nledium non competat, obilantc e~Cept101~e ~OlUi~
ni; & proprietatis , glolf. in 1. li ~e VI, If. ~e IudlC. ad
. pro
. bationé innumera edIta rerant lnltrunlen.
CUIUS
..
1 de rell:ie'JEo1
iat. Ex cauu. anuqulore &
ta, cap. .
. 1 ..
'd l'
przcedente, ~o{fe lo~e~l aél:ol'ls) egltunx VI e~.
ro quacum condlého detur, gloff. conllnunl~
P
ce;
d
d ' ~ n
ter approbata, in 1. omnitno 0, C. e 111?II. tell;.
rdHtuenda e{fent illico hona, li aétor obuneat) Vt
legitimx obnoxia.; non ~idetur igitur carere d~lo,
qui petit quod il:atlm relhturus eil, 1. dolo,ff. de l.eg.
iur. glolf. in 1. fi de vi, ff. de iudic. Addebant rel Cc:
p-oIfdfores e{fe hon~ fidei CU~11 titulo, nec hahere
5 cau[am à vidoCo auétorc , prolndc: d. Canone non
po{fe co~ueniri, 1. fiue aut7~' §. G duo~~s, ver{i~ul.
quod li a diuer( non don11nls, de Pubhcl~n. Battolus in diéta 1. reln qux nobis, quem [ecut! [U?t Im~
mol. Angel. So.cin. 11U.I2.. & alij, quos congent Me-.
nochius in 1 5.remedio re<:up. poffe{f. nu~89. verGc.
~ contrariatn itaque [ententiam. 111il:abat vero aétor,
iure poli reInedium hoc prx[cribi vl~o temp~re, Immol.tell:e, in c~ (olitx, in fin. de l'eilltut. [poh~t. ~u
ius Cententiam feruari in Rota tefi:atur Gabnelhus,
communiUlU conclufionum lib. 5. dt. de rdHt .. [po,..
liatorum ) conel. 5. nu. 54. iure vero fori tricennale
tempus ddiderari , teil:e Socin. con. 31., ver~ prx~e...
l'ea) vol. 3. necdum peraélunl effe temports hutUS
interuallum ) fiue inc:ipiat prz(cdptio,à qu:adl'a~e(~
mo fexto anno, quo Rollandus Berenganus ~tfrus
erat in po{fefU?ne,m horum bonorunl.: eil ~nlln 2. 5·'
annorunl tantum ad anllU1ll1l. quo hs cft 1l1cepta,
2.80
~Ï\.le ab.
DE CI S ION ES.
181
, fiue ab ~~no 1532.· incipiar prx[criptio, fI deduca_
lur lluenlts .xtas aétoris, ni auunculus adhuc 1atri 1'-'" tr-t ~
fuperfies fmt, vtdeducenda dl!. ficut 1. cùm noti _ Ac. 14~~
lil11i)C. de prx[cript.long. tempo {edineuitabilis er~t N r/ 1-7 ~
refiium pro!e.Œo circa poffeiIionem aétol'is, à cuius ~~7 ~
de{ertione II prx[criptio incipienda dl: ( vt dl:) illi V'J .. " , c.. - vt..J
l
o?lhre vIlo modo poterit, vti nec [poliatio Iudicis, ~c.4('~ r'7~~
curn non [eruato nlore maiol'um neO'otio {e imnlî[. 7Jv- '3 " ~_
. cap. conquere.nte, de reait.b [poliat.l. l11e- Î,-v.
~-.p1-'.6ttl4.
cu.ene.,
( 1
fl1mennt,Cod. vnde vl,Crauet.d. con. 302.. non voc~to vide.Jicet eo cuius principaliter interetat : quod
ettam d~ lUre gentl~ln deGderatur ,Ia[one teae poll:
Ba~·tol. ln. d.l. memlnerint, & d.l. iull:è. Nec igno~·atlOll.e alrqua Iudex eX~lJf.lndus elt ,qui diligenter
mu~~~~are de~et , nU?l h~c decima podij Mich~ehJ ln bOlUS cffe d:oitoris Berengarij , aliû(ve
qm[quam po{[elfor exttterat : uam Panormitanus
in diéto cap. ex inGnuatione, de alia fgl10rantia 10quitur, iuila. videlicet & probabili, putà, Iudex reuo~atum procuratorem ignorauerit. Decius de eo
qUI pr? derico habebatur apud omnes, cùm propt~r p.robabilem ignorantianl dici flon potell Iudcx
v~n: mferre, Cano pr.e[entium, 7. q. 1. licèt & ûlud
dlCl pofIit, PanormitanUlU 1. d. remedij, C.rein~
tegranda) viam nullitatis autofficiunl Iudicis implorandum cen[ere : itnplorare vero his libelli verbis
( au~rement pertinemment) apud omnes conilat prag_ S
matlcoS. Faétum auten1 adoris quale in hac fpecie ~
~li debitol' non erat Berengarij, diéta enim 1. li ob
tau[aln , de debitore Inorofo loquitur, qui patirur
bOlla à Prœtol'e oppignerari in!l:ante creditore ad
k
Na
.,
\
.
•
~
. ,
",
•
p
- ."
"
..
~
�-
FRANCISCI STE PH~NI
crediti [olutionem, Minùs obfrat ~X,ceptlO ~?~inij,)
vulgo enim nofrri credunt d?mlLltUm OhlJCl non
oife l.lifocer,§.Luciu"vblBart. tf.folut. matr.
~e r~prio vero nUln. excipi pofllt , vt c~ntrouer
ell: inter nofhos.J ita recipiend,am ,effe l~lam e~' onein traditnnl eft, odio fpohantls, vt tn vanJs
ctle p ,
[' ,
' \D .
re[ponlis euinclt Alexand. qu~ rereruntur ~ ec~o
con. 57. nu. 6. L ft quis, ad legenl}ul. de ~l publIc.
iunéta gloff. in d.l.li de vi, probareque ahJs glo,ffis
contrarium. detenninantihus, d.l. 1. §. 1. ff. de VI &
vi arm.l. nlulieris, §. 1. de verb.lignif., Din. in,l. q~i
ad agendum, 1. nu .. 2.. de ~egul. iur. hb. 6. ~lpa ~n
cap. f.1:1'è', nu. 50. derdht. [p~l. Ioan. dePI~team
1. li coloni, in princip. de ~gnco~. &. (~nlit. hb. ~ 1 .
Cod. cap. in litteris , de rdht. fpohat. ~!i fuper pro9 prictate &. dominio ,lis .conteftata fue~lt,_ cap. 1. de
rdlitllt. [poliat. Aretln.ln §. quadruph, nu. 3.o ',Inft.
de aéholl. Crauet,d. con. 301.. nu.6. [ublata dlftm~,
violeLlti vel clanddtini (poliatoris, vt ro~ Bartol. 1~
d.l. li coloni, de agricoL &. cenGt.. eUl~clt Alexan~..
in §. nihilcon1mune,.nu. 1.. 5. Gabnell.hb. 5~de rdt,l:tut. fpoliat. nu. 45, ~ 11.. 5. O,tio(ae!l: ht:c dl~puta~l~
in noG:ra [pecie , cum [pol~a~ol' Be~eng~nus dlCl
non poffit Gbiqux{iffe don11nl~m rel controuer[x"
cùm proptet nullitatell1 executlOnUln, arg. 1. n~n
dubium
C. de leO'ib.
tUtn quia l'es,. controucr(x
ta.
,
l
0
'.
e
, bonis non crant debitoris, [ed aél:ons ; quos qUl~p
habuit à t11aioribus , quorumque d~lnini~ln fine'
faéto [uo amittere non potuit, vulgo 1. fi. qUIs Vl, ~ :'
differentia, de acq. po{fdf. Obijcere igitur prop~l~
domipiJ exception~m non poterit , ficut nec,d. l:c,...
2.S%..
fu!
•
,
~E~I~lONE.S.
2.1}
guI. d~lo facit ,c~m ~n reme<lb recuperand~ 0[..
.fdIiol11s ceffet : DUl. 111 d. regula dola ca ' P
.1 f'
"
.
' , r ; clt, 59.
nI u. 4 'P{jCI .11 x:natltuls, C. de donat. mter vir.& Vxor.
. 1: C . J pel' ~lm vc alio modo.Bald.in d.cap. ex littens.)n~.2.. Ouofi.lm .efi:, & illud quod rei adducebat
remedmn1 d. canonlS , non dari contra tit. poffidentem, non
habentem
cau[:otm
à vitio[o aué1:ore ~. n am
'f'
.
rf'
c,o~tranx lententl~ ,anertores) qua: receptior & ven~t efi:, Vt, (unt penuores, quos fuse:.congerit Anto11.'
finmsl Gabncll.
l comm. conclulion .lib ' 5. tl't. de reult.
po .conc .5·nu.3I .. & 63· Itavtriu[que [ententiz[equ~cesfi:dc' ~~g~l~n [ucce{fore loquuntur. Nullus
vero .e ~ lU l,n~~l~tur vni:lertalem fucceŒorem &
hxr~~em ?O C IUOICIO renen)ex do16q; defunéHconuel~l~l, 1. cun1 hxres , de diuerC & tempor. pra![cript.
1. v~t1a, vbl gI0{[1. ~. de ac~. p0[fef[ Inaxime: quatenu:) ad eU1TI peruenlt: toto tIt. ex ddiét. defunét. ia
quantum ha:redes conueniantur.At in hac fpecie rei
fuccelfores [e & ha:redes vniuer[ales,Roland.Beren_
g~'. profitehantul': fed & licèt [ucccffores eiTent lingulares, CÙIU adminiculo & acceŒone auétoris
~tantur~, cùm[u~cau{a fi.Ii{quevitijs, vtdebent,J.
ompo.nius, §. cun1 quis de acq. polIè1f. Diétorvero
[entenua: qualn pofi: Gabriell. vulgariorem dixi lice:t Menoch. COl1trà (entia< [up. d. l.nu. 89. cuU-: [equentibus; cuiufque principes [unt Innocent. &
Hofiien. in d. cap. [xpè. Non obJlat,§.liduobus,L
~ue autem, ff. de Publicia. in rem aého. in quo agitur de caufa dOlninij & proprietatis, vtriu(que vero ,
a~oris vidcli~et & l'ei, cit. er;il.t vitio[us ! itaque nihiI
Inlrum {i nlehor Ut cau[a poffidentis. At in relnedio
N n
2,
--
~
••
�FRANCISCI STEPHANI
cano reintegranda' de antiqua pof[e!Iione qu~fi:io
1.84-
DECISIONES
.
_ .
--'-------DECISIO LI.
vertitur,qua Cpoliatus ante omniareŒituendus efi:,d,
1. fi quis ad Ce fundum, C. ad 1. luI. de vi public. d.
cap.inlitter.ltaDeciusind. con. 57· nu. 5· in fin.
poft Panormit. in d..cap. Cxpe, & cap. G d,iligenti, de
prx[cript. Alexand. 111 d.l. rem qua: nobls, nu. 8. &
19. Hoc cùn1 ad amufIirn enudearernus in Attefia_
tionum Decuria, tandem [ecundunl aétorelTI pronuntiatunl e~, non Gne magna dominorum con~
tentione) D. t de Ceppcda rcferente 1.8.Nouemb.
1583. vbi prxfùi.
IfJjlituitur
flror irt.."j fu/ru)lu
p 0l"(J. CUTUS
•
~ , t/
,
mortem t:litt
, • (J. .
I1J)',ttuuntur: num rata J'"lit lnJ'a
/l "
tutto. & J"I
0
1
0
ti""am recipiat interpretationem.
Synopfis LI. Decilionis.
l.lnflitutio in ye ceyt" attYA-'
o
l
h,.;t t ~ t nm h.tYIdttatem.
,n
l
d
2. ln:;.uuo, vertlum, ominium
tYll-nsfort.
'
& pytefùmitu,.v~l1Intmdit
r;.
yu
<e vt Jeruet/~r pYtfyofTatt
Ou H
g
radu
6
ml'
t~m.' qUte ln foccefsio0
h ri'
ne legtt ma t'eY/Mt
3 NOr/un tert ts dominillm ~ 6 FiCd ; ;f '
Je; . ur.
Jignificat.
1 d oq ~:. to...non ejfcO!lec7t1M
0d
o/r;
ttJojorumgYaduum
'
.
4 Ft etcommij;um (ont/ilio i7 L
nA!t non trAnfmittitur /gAtlJrtllS nI; httrede capit
./1
•
/-eglltum.
5' Tt.J_atorvltns diélione toi 8 p 0'" 0 ,
/. rt'
d' ,t:.
-,
atutt"Vtct tradition i u/1.
{'Hu~a tutfjorumgraduum ' 9 7î dOt
h l
j~ .
ra t ta atle! Vtm "dl
Ol
'
'lit JQeYomm, proximorum, \ tionts.
-
eA D D 1 rIO.
0
0
S
Allè in hac polfelforum contentionc plus dl bona fi.
. de emproré elfe, tum cùm l'es empta pet tradirionem /
:lccipirur,quàm ignor.are alienam. Exempli gratiâ:vr mihi
<:mprori rei emprx nomine competat Pllblicial1a,non fuf·
lÏcic rempore mihi traditz polf<:1lionis ignora{fe rem alienam dIe: Ced hoc ampliùs exigicur, bona fideme empto·
rem e{fe,hoc dl: me Ccillilfe alienam po{feilionem non apprehendel'e.Mala fides eft fcire alienam poffeilionem mihi [radi: non eft maIa fides rem alienam mihi tradi, 1. rradicioncm, ff. de public. Sed quid? [cire rem alienam mihi
tradi,éftne maIa fides?Cuiac. negat.6.ad African.ad 1. lS.
If. de noxalib. Sic fi duobus feparatim bOlla fide vendica
fuerir, fi quidem ab eodem qui videlicet dominus non fit ,
porior dl: qui traditione primus accipit .: fin à diuedis non
dominis, mclior cauCa poilidentis dt ,1. fiue autem ) §. fi
duobus,ff. de Publician, In tota huius litis enarratione vides bon;t fidci habitam effe rationem , vt fecundum aLlorem pronunti~uit Curia,
F. Forlills 1 C",
o'
0
'
~fli,lienlis quidam pofl:humum Cuu~
tnll:ltuit h~redem, & fi non na[catur
aut aliàs quandocumque intra puber:
~at~m decedat , lnarrem & {ororem
•
.
r.
t~1{htuit ha:redes ,..i ta vt quandiu vixennt unt tantum v[ufruél:uari~ &
Il.
'fi
"
'POll 1110rtem
earun1
nccedant
fih]
vel
fi11'
"
,.
r
' . 11.'
d" "
,~ l(or ons Inllltut~
a IJCltque l~erum, ' vtJnater & foror enent tantù~
vc~~uauana! , nlhilque pollènt de l'ebus hxredi(!,
tauJs detrahere. Nullo nato po1thumo ', mater
te~ator~ pra!mo~tuo) cœpit poll mortem tella- 1"~~~~
~o~s Cohda ~rreai.tate vti , fmi, dmque viuens )/
liabus forons l'~lhtueFe J quarum vna [uperLhce h
:t:,./
z:
tj;
,.,
..~~ -jl~~~-
•
".
t7
ft ~ ~
tY}I'y.
.,.Nn 1
.:.:z ~
.
U
.~
�FRANCISCI STEPHANI
cano reintegranda' de antiqua pof[e!Iione qu~fi:io
1.84-
DECISIONES
.
_ .
--'-------DECISIO LI.
vertitur,qua Cpoliatus ante omniareŒituendus efi:,d,
1. fi quis ad Ce fundum, C. ad 1. luI. de vi public. d.
cap.inlitter.ltaDeciusind. con. 57· nu. 5· in fin.
poft Panormit. in d..cap. Cxpe, & cap. G d,iligenti, de
prx[cript. Alexand. 111 d.l. rem qua: nobls, nu. 8. &
19. Hoc cùn1 ad amufIirn enudearernus in Attefia_
tionum Decuria, tandem [ecundunl aétorelTI pronuntiatunl e~, non Gne magna dominorum con~
tentione) D. t de Ceppcda rcferente 1.8.Nouemb.
1583. vbi prxfùi.
IfJjlituitur
flror irt.."j fu/ru)lu
p 0l"(J. CUTUS
•
~ , t/
,
mortem t:litt
, • (J. .
I1J)',ttuuntur: num rata J'"lit lnJ'a
/l "
tutto. & J"I
0
1
0
ti""am recipiat interpretationem.
Synopfis LI. Decilionis.
l.lnflitutio in ye ceyt" attYA-'
o
l
h,.;t t ~ t nm h.tYIdttatem.
,n
l
d
2. ln:;.uuo, vertlum, ominium
tYll-nsfort.
'
& pytefùmitu,.v~l1Intmdit
r;.
yu
<e vt Jeruet/~r pYtfyofTatt
Ou H
g
radu
6
ml'
t~m.' qUte ln foccefsio0
h ri'
ne legtt ma t'eY/Mt
3 NOr/un tert ts dominillm ~ 6 FiCd ; ;f '
Je; . ur.
Jignificat.
1 d oq ~:. to...non ejfcO!lec7t1M
0d
o/r;
ttJojorumgYaduum
'
.
4 Ft etcommij;um (ont/ilio i7 L
nA!t non trAnfmittitur /gAtlJrtllS nI; httrede capit
./1
•
/-eglltum.
5' Tt.J_atorvltns diélione toi 8 p 0'" 0 ,
/. rt'
d' ,t:.
-,
atutt"Vtct tradition i u/1.
{'Hu~a tutfjorumgraduum ' 9 7î dOt
h l
j~ .
ra t ta atle! Vtm "dl
Ol
'
'lit JQeYomm, proximorum, \ tionts.
-
eA D D 1 rIO.
0
0
S
Allè in hac polfelforum contentionc plus dl bona fi.
. de emproré elfe, tum cùm l'es empta pet tradirionem /
:lccipirur,quàm ignor.are alienam. Exempli gratiâ:vr mihi
<:mprori rei emprx nomine competat Pllblicial1a,non fuf·
lÏcic rempore mihi traditz polf<:1lionis ignora{fe rem alienam dIe: Ced hoc ampliùs exigicur, bona fideme empto·
rem e{fe,hoc dl: me Ccillilfe alienam po{feilionem non apprehendel'e.Mala fides eft fcire alienam poffeilionem mihi [radi: non eft maIa fides rem alienam mihi tradi, 1. rradicioncm, ff. de public. Sed quid? [cire rem alienam mihi
tradi,éftne maIa fides?Cuiac. negat.6.ad African.ad 1. lS.
If. de noxalib. Sic fi duobus feparatim bOlla fide vendica
fuerir, fi quidem ab eodem qui videlicet dominus non fit ,
porior dl: qui traditione primus accipit .: fin à diuedis non
dominis, mclior cauCa poilidentis dt ,1. fiue autem ) §. fi
duobus,ff. de Publician, In tota huius litis enarratione vides bon;t fidci habitam effe rationem , vt fecundum aLlorem pronunti~uit Curia,
F. Forlills 1 C",
o'
0
'
~fli,lienlis quidam pofl:humum Cuu~
tnll:ltuit h~redem, & fi non na[catur
aut aliàs quandocumque intra puber:
~at~m decedat , lnarrem & {ororem
•
.
r.
t~1{htuit ha:redes ,..i ta vt quandiu vixennt unt tantum v[ufruél:uari~ &
Il.
'fi
"
'POll 1110rtem
earun1
nccedant
fih]
vel
fi11'
"
,.
r
' . 11.'
d" "
,~ l(or ons Inllltut~
a IJCltque l~erum, ' vtJnater & foror enent tantù~
vc~~uauana! , nlhilque pollènt de l'ebus hxredi(!,
tauJs detrahere. Nullo nato po1thumo ', mater
te~ator~ pra!mo~tuo) cœpit poll mortem tella- 1"~~~~
~o~s Cohda ~rreai.tate vti , fmi, dmque viuens )/
liabus forons l'~lhtueFe J quarum vna [uperLhce h
:t:,./
z:
tj;
,.,
..~~ -jl~~~-
•
".
t7
ft ~ ~
tY}I'y.
.,.Nn 1
.:.:z ~
.
U
.~
�:fRANCISCr STEPHANI
filiJ. lnatri prxdecJiIit, quam ~lnita ~nlul cnnl ea
p'0{fdfa. per :.lnnl1l~ pro indi~i[o ~~redltate a~ diuihonel11 prouocamt., P~i~ea vero quaG reupl[cens
l decreto &. [entcnt1a d1U1Goneln dccerncnte, nec
non &. fequentibus prouocauit,quOd [c [olam fideiC0n1111iifariam prxtenderet, matris enim fu~ infiirutionem,qux de vfufruétu tantùm faéb. videbatur)
itainterpretand!n1 dicebatvt propriet:.lt~ln ple~am..
que hxreditatell1 pra: Ce ferret, excluplo lnChtutlonis
l fa6tx de fundo , cuius detraéb, l11entionc hêtreditas
nihilo minus in{litutio tota defertur, 1. 1. §. fi exfun~
do, de hxred. in!Ht. vt &. defertur infiituto, excepto
vfufruétu, GaUi Aquilij auétoritate, 1. fi quis itahreres in{litutus [uerit, 74. de hxred. Î1\{Htuend. idque
:z... fuadet verbum ( inilituo) quo vfus dl: tdl:ator , toto
tit. de hxred. in{lit. Notat &. hxredis non1e11 quo
3 dOluinus Ggnillcatur , 1. his verbe vbi Din. & Bart.
ff. de hxred. in{lituend. §. penult. de h~red. quali.
tate & differentia,apud luil;. Ergo vt inCUtuta ln tota
hxreditate cenfetur te{latoris [oror:> ita &: grauata
propter [equentia verba:> &: po{l eins lnortel11 fuecedant filiJ vel filix:> &c. filiabus h%reditatem rdHtuere pofl: dus n10rtem , 1. fpecies , 15- de auro
&: ar<Tento legato. 1.,,[on in 1. extranemu:> num. 6.
... ver(i~ulo ,tertio p~·inciE.aliter , c. de h~redibtis
infiituend. Alexand. conl. 11 1. & 16t. vol. 1. Be ..
nedid:. in cap. Rainut. in verb. reliquit, nu. 7. & S.
... ......
AngeL in 1. filius à patre , de lib. &: poilh. Iacobus
. . . .. Philipp. po{\: Imluol.in con. 1 S.nu. 16. cum [equen, • •
• t1b. quarun1 n1atri prxdecedens fili;.t aétrici[quc C~
• •
, .
l'or fpcm fideiçommiffi vniuerCalis conditionahs
-. ..
••. -.
•
%.16
,. .
...
•
'
..
•
-
.... .
.
•
1
~
,'II
,
•
..
,.•
•
.,"~
,.-'"
(
~.:-.
"
..--..
~
,
.
•
1
..
, .
'\
••
.
DE CI ,$ 1 C? N E S ' 2 . 8
rran(mlttere non, potult:> l. voie. S. lin autem:> d:
cad. to~knd.l. GIn per[onam, vbi gloff. C. de fidci- 4
cOlumlff.l. vnum ex familia,§, rogo,l. cùm pater S
hxreditatenl,
) '
' '. tl.'ff. de legat.1.~ Nec obilat repra:f'lentata
hx5edIta,~lS reu;~t~tio :> faéta à m~tre filiabus? nec
empl fien pOtUlt ln necem [ororis (uI)erfl:l't' 1 fil'
e '1 § D'"
,
15.,. lUSrami. . lUI, ln pnncip. de leO'b' 1 • nam
l •. - POllIl
c
mortell1, C. de fideiconlmi(f.. ha~ bet locum CUt11
\
certa': per(ona:, nec dato fub!l:ituto refiituenda dl:
hxredltas
b l , non G.plurimis cenis ' Velutl' 11LI·'IJS aut filia us, - v:or~m, ff. de leg. 3- d. §. Diui, 1. cÙln
pater:> §. ~ fiha:> d~ l,eg. 2.. Barral. & Ia[on in d.
1. pon: lTIorteUl. MInus vi diéhonis filiarum nepti~
ex ~orore-voeatur) arg. 1. ,filij, & 1. ,iufra interpreratlO, if. de verbor. Ggl11fic. ne grauamen in [0rore demorrua [ucceiliuum hdei~ommif[U1n inter
deCc,endentes inducat, argum. eorum qux notantur ln 1. ~all,u~ ~ §.. iniHtuens, de lib. & pofthum.
de ~uo fuse dlXlll1 quadlm deciC Reprx[entationi
ve~'o li ha:~es velit poil: gloŒ1111 in 1. cùm ira, §. in fidClcolunl1(fo.'de legato '1.. cuius {ententiam receptiorem tdl:atur Alexaadercon. 1G.lib. I. contra Baldunl pUt:;lt verÎoreln :> vbi etian1 ~iolin. & in con. r.
Decij. Obilant Baldi[equaces , qUii11 fideicolnmi[- A~
fis reprx[elltationem 11011 aJmittunt!' quOJ'Vt coo- t1r~tA//A
trouer[u.m intet'11ofrros, variéque decifilnl,& gloŒ,; ~'p ~:Jv1é
(eél:atpres Accurf. audiunt:> cùm diébone collèd:iua
plurium graduum v[us dl: teilator , putà liberorUln 5:
proxhnorum: tune enim (eruari debet prxrogatiu~
eadeln qu~ in fuccefIione legititm. At filiJ didio)
quayfil.s ell
noJ;lertefi&.tor~noneJlcone.étiua
diuer ..
- -~
�2.88
FRANCISe! STEPHANI
6 forum gradl1um , fed vni~ls. Socin~ con. 1 1 3: n,u. ~ .
vol. 1. His rationibus anuta hxredltatcnl fibl Vl11dl.
cabat. COl1tt'à nepris prxterqu~nl quod c~l1[am
nlultis pra!iudicijs [auciaram dfe dKebat, matrIS in[_
titutionetn pro legato ac~ipi~ndal~l contendeb~t,
prove dicitur de quolibet l~l{btuto ln re cerra a~lo
data hxrede, 1. quoties, Vbl notatur, C. de h~redlb.
infticuend. Mlthdtbn.4· notab. nu. 5· p1en:l.Inque
h~reditatem" id eft, in v[ufruétu & proprietate
haberet, cùm ea lit Inens defunéti , vt [010 v[ufrùétu potiatur , qux ~x genlinata i~la orati?ne
ita tamen quàd lin t tantunl v[ufruél:uanx , n~agls ac
hlagis deprehenditur, 1. Balifta, a~ Trebclhanum,
ff. nec capiant filix à 1111tre hxredltateln, [cd propria auétoritate [e imnli[ceant. At n01; p~{fel1t " ft
pro fideicomtuHfarijs habeantur. Pure 19ltur fihas
inJ1itutas dicenlus ,\ poiTéque adire & tran~11ittere
hxreditatenl ftatÏln poft morte111 teftato~1s : non
quàd deducatur incerta die.s de i~lCt:i;utiolle , vti
Bald. & Angel. poft gloffam ln 1. ~hus a patre, ff.d.e
lib. & pofi:h. tradiderunt: fed qU,od te~lpuS morus
nlaO'is refpiciat h;rreditatenl, quanl fcnptum l)xrede~)ne videlicet poŒt plenè hxreditate frui, quandiu viuet leg:ltaria, cùm prohiberi .non poŒt leg,a,. .
taria in vita vri, frui, legata hxredltate, non qu~d
.. .
inftitutionem itnpugnet, limitet, aut differ~t, nt~
quoad hxreditatisfi'uitionen~ : nanl tranG~llffion1s
aut aditionis effeé1:um ita iud1catum Bonoll1x teaa...
tur CaChen. in cf. 1. filius à patre, nu. 5. nec contrarium voluHfe con[ulere , licèt inftanter rogatus :
Bald. ibidem & Ia[on nu. 2.6. & 2.8. Bald. in id quod
~
pauperibus
•
DE CI,SIONES.
8
pauperibus 14· quxtl: nu. 2.7. C. de Ep'j"
' 1 2., '
'f.
'
Ile. & C cne
Pan. con. 97· nu. 2.. cum Cequent. lib . 2.. M10 l'lU ad.
Al cxan d. con. 162.. nu 3 vol 1. orIel c
.r
, . d
b
" . . T n rerert & lCqUltur e ver 0 ad verburh Couar' .' . r l
rb
1. vaual. rel.o Ut.
p
l R·2.·ca .2..nu. 5.Cafircnf. COll. 159. nu. 2.. in fin vol
2.. oman. con. 7 1. per totum ; fuse: A· ' . dIe'
}.
\
C.
letm.ln . . n ,lUs,a pltre, ?rneus ln d.l. extraneUll1 de ha:red
iniht. C. [cd CUlU IeO'atarills ab h~r dl)
.
b
<"'
e
e
eO'atum
ca
7
d
b
pere e eat,vulgat.l.legatum ffde 1
b 1
,1
.
Ir."
egat·I..I.quo_
1um
. cgat?l. nec POlllt peu nift ab adita hxreditate
l. vnlC. §.ln nouiŒnlo, C. de cad. toUend. qU01110~
do legatUln vfufi-uétus mater con[equi pOt .' d'
. fi'ItUtl. ad"lUone potl: IllOrtein m . ellt tlata ln
· l
atns , quo
fi
nltur egatunl vfusfi-uaus ) Er'go n Il
1tempore
T"
'1
•
U unl,
. tuo cum morietur, ff. de vfuf. legato Refpondeo
n1atr~m prdte,r verbu111 direétu1n, inlbtuo, polfe
}Jropna au ont~te capere legatum , h:rreditatem
a.deu~do. Banol.ln 1. ex faao , quem noftri conlrnun~ter [e~uuntur , ,de ha:red. inait. proceditque
d: §.l~ nouiffimo , eum verbis obliquis, non cùm
drre~ls do lego tell:at~~v{ilsefr.Si igitur poft aditionem a matre faélaln cm[que mortem inllitutus non
adeat, retro lingetur ha:res vniuer[11is : li vero adeat
retro fingetur hceresinre cerea" confirmabitutqu~
legatum) 1. h:rres qua?d~cuinque, ff. de acquir.h<r..
red. I~nm~la ln ~'.l. tilt.us a patre, nu,' 6. quem fequirur PICUS ln 1. Tlt1a Selo, §. Titia cum nuberet, 2.6.
quxft.nu.l 0 3· & 10 5.de legat. 2..Iafon in l.filius àfatl:e, vbi Aretin. Corn. in d. 1. extraneum. Vcrunl
cùm n011 Gt dilata aditio, Vt fup. dixi [ed fi'uétuum
t ' ·
,
antum percepno ,ex quo paritur hxres vfufiuétu
.>
o
,
-
0
J
�FRAN CiseI STEPH ANI
vti frui ill{titutum, patientia vice tracijtionis efi:~ 1.' 3vere dare ,de.veufr. traditio. auteln fpeciem aditioHis habet,l. gerit. de acquir. h~red" Ergo.fili'ashac in
fpecie adijŒe, ve1 (e pro h~redlb>us gdhŒe fatendum
dt, cùm non prohibuerint, fèd pa{[~ Gnt n1atrem
vti, fl'ui. Contraria vero fententia, qu~ mat-relTI pro . .
prietariam, pleua!que h%reditatis dOluinam con{Htuit, addito onere fideicon1n1Hli , vt iniqua eft) ita
teftatoris voluntatem qU% primum locmn ob tinere., difpoGtionénlque.~gere debet, 1. in conditioni~
bus, de.cond. &. delllonQ:. ddl:ruit &,. cuertit; nam
expreflirn &. gemin.a.to fallxit teltator vt fruétibus
tantÙn1 potiretur. Re[pon(a vero quibus· iuuantur
iUius fentétia! auétores, nullo datohél!rede vniuer[arli loquun tur . Athi~ inftiwt~ [unt fororis fili«, qu~
in!Htutio fàcit v.t n~atris difpoGt1oJ leg1ti magis
quàm in{\:itutionis fpeciclu haheat., d~ 1. quoties,
Cod~ de hxred. inftit. C:ùnl igitur nullum,fit hic ~
deicommHfum conditionale de matre in· filias qu~
il1{titutre,[unt., non dl. improhanda tranfinifIio in
neptem., proin4éque dimid~am h~r.editatis .part em
confequi. debet. Et i~a fanxit 5.enatus in Tholenfi
Decuria, Referente D.:. &Agar , cui przerat Q.•.
p.elliçotus., 14, Decenlb. 15 8 3.
•
2.90
s
9
1
.V odin hac enarratioll.e toties mentionem (adt in,.
nitu~ionis in re cent a., c?CJ. quoti~s, C. de . hzr.e~. in:Q
fti~uend. tales . effe loco legatariorum~ han~ fentenriam
habet.' fi nuHus cohzres datus
nt, aut dat\:\s - qtlid-em,
q~ti tame~ ~n.adicrit. ~id û'coh~rcs d~tu~.a4ijt ?q~it
.
,
,
.
'
D :E 'C 1 S ION E
dam volunt
hzredisloc0 h a ben' q 'd
S.
Ir.
1. 9 1
te pOlllt rem a'pprèhend
l ' uo propria aua r '
cipit ab hzrc~de. Meno hcred' eg~t,arius non pollit r;0dlt a"
c . e adlplfc
fT'"
) e ac134. AI 1) partim nzrede
. c. POllo remedio 4·
de hzred. infiicuend it~rt1m legatarij. Baid.ad 1 nu.
attinct haberi pro leg . ,IJ putant quod ad rem ' ')" .
'd '
atarto id
Ipl:un
que el an remedium • 1. fi' n eoque
F
akidiam
pati
C d d
' neco Il en.
0
Unt
eoin
"
e
e
ifr
D
Ad'
cl V 1
' 'fil'
leumnonte ·
·· ·
CIan.
Itat'lS:
lùm
vero
i
l1.·
nen
creditorlbus
h
d
n Il.ltutum ex
Ir .
zrere de,nee pOlle'tanq uam
, r e eerta habcri pro h
Sanè rerum hzres l'nl1. ·pr~tentum rumpcrc'tcfiam- ~.J . ft '
lutUl pot ft 1
ecum.
reU. ln lcuend.l. I6.§.2..ff. ad
35 · §.;. ff.~ehz
ebell. F, FllrtlllS le.
œ.
1
Tr'
bEC l S 1,0 . LI ~.
De nomifJù delegatù",e.
'Synopiis LI 1. 'D ecilionis.
:
If Dtügafllm 'lu; admitlit 60 f
.,
. nNm nomen facit.
- ~ lt6trat, fia aE/ion;
J~
foga prttfl'
0'.0 fi aa.ftriN-gjt.
& Ddllior dolo'iJddl 1Im.z.~1I~·14 Scuntil. in ·Jllhio 11,.r:
!J~
eglJtlOne
mi/llr.
T ~JII·
1.. DO/liS ex
~~egauerat quidam debitol' li
àltOtÏ , ~.te.ge vt
. .em uum çre-r
nomllllS perfc
tur loluti nem 'Ïntl'a duos
Cc eque~e.
f
qui nulli Cubiaceret . men es , ah~
faccre non potui1fet'cted' r p.enculo ~ quod cum
11
.
Itor,l~ulente [upr
j
pene) me:n[c Mattio quo eratfa .
a ~ouum
l5 80 . .Pauloque p011 c ~
cle,nda exaého,anno
'b"Itor 10
r 1
cum d 1
umvertilfetu. elllOJ,lem
.
' . ~ egatus detem debitQrelU q '. rdeue1rtltudr,credltor ad delegan.
'
UI e ege téta co - 6l:'
pit, lloménque 'vitio [uo & Cc .cl' ntr~. UI excit~ndit, quod dele
o~or la perdldl/fè,con_ . _ gatu~ deblto~'en1 ·intra tenlpora
0 0
2.
.
�•
2.92.
FRANCIseI STEPH.AN.I
prcrCcripta non c{[et per[ecutus , .atqu~ ldeo InG~~_
lari non poIre deGdlx aut neg~lgent1cr , nom~n~f
que periculum ad e~~ pertl~ere , 1. pupllh)
§. [oror. de {olut. Au~ IgltUr non ldoneus de~egatus
dl:debitor, &. non e[t quod conqueratur, qUl t~lem
1 debitorelU acceptauit: bonunl el1i~ nOluen facit
qui admittit dcbitorcn'l delegat~~l,l. 1~1ter c.au{as~ §. abdfe, if. mandat. 1. 3. in hne, lbl, q1,.ua qUI admlGt
eunl fideiubentem, idolleUn'l effe comprobauit : (1ci1itati i <Titur fux expen[u1l1 tàcere debet,l. 3· §. hnal.
\tt in pofrea: legato non autenl deleganti üuputandum qui 10cup1eté debitorelTI pr~!1:are non deb,et,
[ed tatUln debitorem effe,1. fi 1l01uen, de hxred. vel
~ét. vend. aut poft delegationem cœpit ~o.n e~e {01uendo. Et proculdubio pericul un1 aC.ClpleOtlS dr~
debet li credamus Bart. ea ioterpretanone donann
§. ab:iTe ,in d. Lpllpilli, §. (oror. if. de Colu~. COl~trà
creditor, conditionelu & inopiath dclegatl dehltoris ignora!fe dicebat, proindé~ue bOllum nonlen
non fecHfe: diétunl §. abe!fe,1. loter caufas, ad eum
pertinere, qui [ciuitillOpiatu debitoris etG ~rudens,
non fi imprudclls non1en acceptet, 1. promlttendo,
§. fi à debitore, ft. de iur. dotiunl, 1. li quis ftipulatu~
• fit ~ Stichum aut Pamphilunl 112... §. hn. vbi glof[ &.
. ca:teri cotulnuniter ,ff. de verb. obligat. gloŒ. in d.
§. abe!fe, & in §. fin. d. 1. 3. Vt in pof[ legato neque
eninl crrans, cui afiidetignorans, ièqui,aut acceptare nOlncn dclegati debitoris dici pote!1:,l. G.per erro·
rem, ff. de iuriCd. om11.. iud. Alexander 111 d. 1. fi
cùn"\ dotelu, §.li mulier, if. Colut. n1atrimon. ~e~
t~~tum primus Angel. ineoind,uxit, qui creditOl1-
•
•
DECISIONE'S
•
•
2. 9 ..
bus
debltores ' qui paulo' po' ft cIoro cc-)
. [ms delegant
.
ditar, vt redIre poffint ad dcbitores [uos no
.
61:'
'd '
'
n pn..
mxua. a Ion.e: 1 ~n1l11 Gngulare dl: in dote) d. §.
li muher, vbl nofin communiter volunt Vt dati
aéHo duret, [ed aétione de dolo vel in E1tlum , pr~
qu~ allegat .C~i1:ren.l. .fin. de eo pcr quem faa. crit.
Facml1t Optl01C 1. quottes, ff. de prxfcript. verbe &
n?tata p~r. Bart"iu.l. 1. de cond. ex leg. nulla E1éta
dlfferenualnter
dltlOnCIU fideiurrol'l's
& cl. e1e<Tatlo.
•
ll(
nem )glloranter acceptam. B~rt. in d.l. qui d~bitorem .' & d.l. · 3· d~ ~dei~{fo~ibus. Alexand. in d. §. G
multer ,nu. 4. Dlxldan aébonem creditori de dolo l.
cù~ do.lus in ~elegante prx[umatur ex fuga delegati
debltons canullo t~nlpore poft delegationem , li
Ilnm?lx cre~a~us ln d. §. Gmulier, pel' legenl.) fi
ventn, de pnl11leg. credit. & ibi Alexander num. 4.
Auge.bat doli prx[unlptionenl feftinata norninis
e~at11o contra~u.i,data &.diél:a,quam fuga delegati
plxuenerat. Vt 19ltul'crcdltor, qui debitorern de1eg.atunl ~~ o~ligationem inducir, fibi p~iudiciun1 faClt,1. TItlUS ln hne, if. de hdeiuŒ ira debitor dolora
delegatione [c quidem ab obligatione Ii bcrlt,[ed de 3
dolo aut in faél:um conueniri potei1:, d. §. Gmulier,
vbi ~ot~tur. ~i~ fi ne nOllationcm quidem induci
h~le dlcamus, ettam noux perfonx interuentu, nifi dlél:um fit expreffilu ?1. fin. C.de nouat. ae proin?e pri~~ua ~aione debitore conueni~i po{fe, quad
tn addiuone qua dam in ob[eruatione a perito quadam apud Albcricunl in d. §.G ffilllier,legi.Sed quid
li vterque debitor &. creditor,inopia debltoris ignarabat) Ca11;renC potior~nl r~i ~ dcbitoris cau{am te ..
•
o
0
..3
•
�FRANCISC! STEPHANI
net,propter parem vtril1[que damni vitalldicaufam,
arg. 1. fi [eruunl,§. [equitut ') de verb. obligat. At diçi non potele vtriu[que par eadtmque cau[a) CÙ1l1
creditorelu ignoratiâ circUlu[cl'iptum videamus-:la:.
[us vero dici non poteil: debitor mHfa attione ante
delegationcm inopiâ debitoris;L nain is, ft. de dola:
vt interinl omittanl Caftrcn. aré1:are nimis, d. §.G à
debitore, qui generaliter conceptus eft. Iuuat cre ..
ditoris cau[am Bart. con6liatio., d..S. foror, cum §..
6111ulier : vt hic ad delegatum pertineat, qui non
erat foluendo tenlporc delegationis; ille de inopia.
__ delegatiloquitu1", quze delegationem [ecuta eil:,[up-plenda. enigitur ignorantia creditoris; alioqui aceu~
fanda. erat iUius facilitas, d. §.fin. 1. 3.vtin l'oa: legat~
~ d. §. ft àdebitore,vbi notatur. Atin dubio pr~fumi.
turfcientia,a-rg.l. quicumalic;> c{)ntrahit, de reg.iur.
Cafrr. in 1. 1.6 quis in ius vocat.llon ierit, in d.l. ;.
ff. de-fideiuff. Alexand. in d. §. li luulier, nu. 4. ver!:
vnum adde : & ibi Curo-an. {ed non minùs d\: exeu..
fanda ignorantia,nempè li pro affidup 'aut iocuplete
is communitel- hahebatur, vt nofl:d- hic delegatus.
Ca1l:ren. in dl,. in fin. Alexander in d. §. li mulier.
Ergo Senatus fuper hoc interlocutus dl:, vt fuper
exiflimatione debitoris delegatiinquireretur,& nùm
foluenào effet delegationis tempore, Relatore D.
Honorato de S. Marco, in Attdl:ationulll Curia,
1.4. Decemb~is 1583, vbi pr~fui.
2.94
---
..
DECISIONES
.
ADD/'TiO.
1.95
.
V quodfacitacl
LplanUs. in Hla 1. fÏ-cùmdotem § fi
'
Decifioneml
, . n~uher,tradit id
1
rauerit in conditione mOl.riti
lal1c,n~mpe mulieri,fi ereùmfe,rul1s effet, c~ncedio' putauentque ~~e liberum
bonis viris, Vt û fint alij credrorcerelquafi prtUllegium in
de pecuHoaéHo nem _ *0:. fi flto~esl" l X,C prxferatur drca
r
. ~
orteal1qU'd cl b d '
leruus , nOll przferOltur m 1, " • , e cat ommo
' d
u 1er, lllÜ m lus t
'
b
quz lll_ otem dOlez funt Ita
~
antum re us
fUllt &' pra: eratur hic creditor in his
quz delc<Yata
b
,
remect ad' 'fi: '
rem: quod videbatur maximè fi v
~rt 111,um debito...
eus feruus ( quod'mulier i norab. t manrus ,hIc dl: reper,at J~. c debltor delegatu s
inuentus eft non .fol uend gE
,
0 _ r<YÛ'1l1 detllud
C'
cl. otem) qllafi priJ.1Îlegium ver~ d ' h b na cltur, quafi
tacitam,h ypothecaIp in bonis ma~i~~s
er~: hab~t enirn.
C.de priuileg.fifc. PUtatiullm ' ) g,o~a m :.. l~ fine,
priuilegijs coiltrahitur, fi mod~1~omat~. ~o~lt1m ildem
quibus verum rnatrJmonium B
~-a des mteru~niat,
if. rerllm amot l'n 1 d ' .
m-1. fi concubmam t
. "'"
- e mre Il' ad m " 1
~ell priuilegium dari vx ' j ' • umclpa em. Id ta. .
x<lndrum Negufant. de p~rgnl, npon manto , nbotaç.p.oft Ale. art. 2.. mem . 4- num. 1° 4.
F. F#rtius 1 C .
.
t
.r
3
!-
;.rt.
) t
1) E C 1 S) 0
,
L.1 1 l~
Syngritpha fine die nùm (idem facidt.
S:ynopfis . LIlI; Decifionis_
1 ; Ad tl~"iti prlJf,lJttontm
l#cusl l1JMOJ
". fin add"ltlone.
c.:r ,,-us non unt 1uujfÀ-rij: t3.- fl.!!,id fit- in4Nlio. Il1l~ddi.
2.~tdJit. .A ~ R 4 "Rua: Hifj t!o.ne~.·
-'~
.J'
fi
V3!reba~us. nuper num fyngrapha fine die ·
.
f~ceret;nam g~.in l.optimam, in verb.
iUu
1~ eo dl~, C.~e contrah.& commjtt.llip. pee
. . tn t~~t., vO,lu.~t a.~ !n~ru~çnti .pr~b~tiqne.m. djelnl
.
�2.9 6
FRANCISCI STEPHANI
&. locum deliderari, &. NOllell. 114· vt prcepona_
tur n0111en Imperatoris, col. 6. cap. inter dileaos )
&. ibi gloŒ. in verb. iurifdiél:ionis, ext. de fide inlhu_
111cntor. cap. quoniam contra fai[ain de probat. Sed
hxc in tabulis publicis recepta [unt; ,aliud in priuatis,
vt in 1. cùn1 rabernan1., §. iden1quxGjt) ff. de pignor ribus. Nec ad debiti probationen1iocus & dies [unt
nece{farij) 1. Publia, in fin. ff. depoliti. Cyn. in d. L '
opcimaln. Talis vero probatio non nili [cribenti aut
eius hxredi non tertio nocere poteft.!nnocentius in
d. cap. inter dileaos. Ad priori~atein allten1 aut pofieriraren1 temporis, diem debderlt Angel. in §. fi
quis, de infirUll1. caut. Marhefil. ling. 45, Sed hodie ex con(Htutione Regia àdle recognitionis chirographi incipit hypotheca. Ergo Senatus cenfuit,
fyngraphan1 Gne die fiden1 faccre, Referente D. M.
Ddiderio, 2. 3. Februar. 15 84. me PrxGde J inAttell:atiollum Decuria.
eADDITIO •
•
Llud hondl:iùs (inquit Iufl:inianus Nouell. 47· putan. dum dl:, documenta & ge!l:a ornari commemoratione
Imperij per Coufules & Indiéhones. ~are fancit in!l:rumenta hoc modo incipere : Imperij illius augl1friffimi lmperatoris an no tato.Sanè Grxcifuas OIympiadas,Romani fuos Confules,aut ab Vrbe condita, Chriftiani à Chri[·
%. to Domino Hifpani habent fuas h:RAS,hoc eft, fingl1laribl1s lite ris , Annus crat Augufri, po!'c viétoriam Attiacam, dcbeUato Antonio. Pot\: Con!bntinum Impcrar.
3 Eccldia v Ca dl: Indiétionibus. En: autem Indiél:io fpatium
quindecim annorum;qui mos numerandi cœpit non tempore Theodofij Magni, vt putat Cedrenus , (cd D.
Con!tantini ) vt ex fanis Onuphrius prodidit, in quibus
1
{ub
DECISIONES
(ub Conll:antini fecundo C5[ulacu.
In~ip'
2.97
Qi6l:iones men[e Septembri, J. vIt. C. de ~~oautem In,de mulier. vell:. N ouell. 128.
11. 1. 1. C.
DECISIO LIV.
~~dam de iure offerendi non "Vulgaria.
Synopiis LI V. Deciiionis.
Poffifsionem
po/fumus adi-I
; Î, ,
ptjct per conflitutum.
6
2. Jus ojferendipignus ojJerenti,
confirmai.
7
3' Jus, a/ferendi
datur
aut ra-I
.
.
ttane pIgnons, aut p0lfe!ftonis.
,0::
'
,
\8
4 lus D.!;erendt tlf.ntltm inter
credi/ores comfJetit.
\
; Î, ,r; , î
r Dt.JcI':Juo !ruedere dehet
1
ius o,1f.,
'J) erend't. Jus o./ferendi dllft d
hypathuarium. ur Il uerfos
[ltS oJfermdi e .
"due fj",{;us eum tla,!,
datur
qu: dom'
nium \ d/;'
1' a. e ttore nllélus e.ft.
Difcufslo nan . neceffaria
aduerl'us eum q' :ft',
d ,/r,~ t
Ut exc/pun ..
0 aj) er .
'.ft:
Ebitor fundum creditori [uo in [olutunl
dedera,t, à quo eundem conduxitin quinquennlUm, quo nondUlU finito eundem
fundum pofieriori in folutum dedit : cui~s in folutum .dationis cœpit po!feffioni illcumbere & rei.
~red1tor primus i~ v~ml. fin. C. deacquir. in d. fun ..
dl poffeŒ~nem n1.lttltur. Prohibet pofierio'r.) [uam
cau[am pnorem dlcens, quàd Gbi priùs cum effeétu
~~s & poffeŒo tradita fit) 1. quoties, de rei vind.
C. probau~tlacob~s de Gaudabla Officialis quondam Grauonopohtanu$.) tefie Guid. Pap. qua:Lè.
2.2.. Contrà aétor dicebat Ce verum & non fiétunl
po{fefforem, Vt Guid. Pap. deciC 1 1 2..licèt per fic~
Pp
�",,8
FR.ANCISCI STEPHANI
tum lnodum ,confi:itutum fcilicet & precariUtn '
1 adeptus effet polfeŒonem, 1. certè! ~. 1. ibi, pro~
priè poffidere videri, ff. de pre~ar. & lbl Bart. & Cu~
manus, 0"10ff. fin. in 1. ab emptlone, ft: de paél:. alij ..
que qu~ congerit Tiraquell. traél:at. ~e confrituto
& precar. amp~iat .. I. nu. 2... quam G~l co~firmauit
conduétio debltons, 1. qu~dam mulIer, Vbl glo[ ff.
de rei vindicat. proindéque prœfèrendum e{[e. Guid.
Par. decif. 1 12... Eôque ca[~ Gngular.iter limi~.atur
d. 1. quoties. Albericus, Aretln. JaCon ln d.l. ahJque
innumeri quos refert Tiraquell. in traél:at .. de con~
frit. part. 1. nun1. 2. 1. Infrabat pofrenor offe1. rendo debitum, pro quo fundus in folutum datus
fuerat; eaque ratione pignus confirmabat : nam ius
3 offerendi datur autratione pigno ris aut po{[effionis,
feu detentionis. Vtraque cauCa in hac fpecie fubefi:;
nam & corpore fundo inculnbit, & remanet caufa pi O"noris [ublata folurione ,Lex [extante) §. Latinu~ Largus , ff. de except. rei iud. Qltàd li valet datio in (oluturn, iure [uo vincit anterioren1 cre dito.... rem. Hic vero iuri offerendi 10cUln effe neg41bat:
inter creditores enim tantùn1 competit) vtrurnque
renuntia{fe pignori, dùm de iure [olutionis certatur.
Addebat di[cuffionem. nullam hac in fpecie, quzc:
5 tamen pl'œcedere debet oblationem, gloŒ. 1. in 1.
n1ulier, fI: qui potiores, cùm ea lit natura hypothe..
C~, Auth. hoc Gdebitor, c. de pignor. qu~ obla..
tionis tZau[am pr~bet : ius enim offerendi quod d~..
, turrationc deten~iQnis, ad hu.ne non videtur perunere cafum , cùm aduerfus hypothecariulu credita..
rem non dorninum detur ~ 1. Paulus, §. fin. ibi: ne:
.
D E ~ 1SION E. S.
2.99
que enim debet de lure pof[ef[ons) de creditore Vero Ioqui tantùm ) d. §. final. docent illa verba
qui pignoris iure rem perfequllntur , & gloffa , ~
verbo, à vindicatione, id efr, ab hypothecaria.
Sed confrat ius offerendi dari etiam aduel'[us eum
qui dominiun1 à debitore naétus efr,Gue Gt creditor, 7 ,
Gue non, Cyni adhibita difrinétione in 1. 1. Cod. li
a?tiquior c~editofP!gn.vendid.l: cùm priol',in prinCIp. ff. de ddha<.Slt. pignor. l'es enim tranht cum'[ua.
cauCa, ea vero cauCa dl: Vt oblationi fubijciatur'*, vt
docet Saliceto in d.l. 1. C. fi antiq. credit. Nec dl:
neceffariahîc di[cuf!io , cùn1 ius offerendi excipien- 8
do non agendo pl'oronatur : fauorabiliores enitn
funt rei quàm aétores, vulgo 1. nemo prohibetur,
ff. de except.dari autem debitori oblationem aduer(us dOlninUln diceban1, per d.l. cùm prior. in fine,
ibi, nihil enim interefr, debitor pignus datum vendidit, an denuo pignori, obliget , fed aduer[us noUUln & pofieriorem creditoreln offeret proculdubio
detentor, d. §. 6n. 1. Paulus. Ergo & aduer{us dominUln xquiparantur enim hi duo d.l. cùn1 prior.
AdmiGt igitur Senatus detentoren1 & creditorem :
remanet enÎ1n fublata cau[a pignoris Colutione ad
crediti oblationem , cum v[uris medij temporis.
Referente D. Ludouico Chaine, in Atteftationum
Decuria., vbi pra:fui, 1.. Februarij 15 84.
j
ADDITIO.
p Otior debitor ille fine vIlo fraudis fllggillo. Nam metuendllm erat ne concraél:us primus in [olutum datioDis pignoratitius effet propter .retentionem poifeJIionis,
p p 1.
•
�300
FRANCIseI STEPHANI
exilla conduélionein quinquennium, quam volul1t iuris
przceptores elfe inter notas contraél:m pignoratitij. Et
proinde vt fe altero creditore exoneraret, fecundo purè
ndidit. Aliàs fi rem duo bus vendidHfet, ftellionatus
ve.'mine teneretur. M emml
. ' al"las de h
l
'
ac ege,
quotles,
CIl
e'
, l'b
dixHfemenonnihil: vid en.d
us tamen
maclUs
1 . 18.
obferuationum ,cap. 32.. Ttraquellus de retraél:. conuen_
tionali, §. 3· num. 5·
F. FortiHs 1 C.
__
r _ _ " _.a
. _ _ •_ _ M _ _ _ _ _ _ -
- - - - - -
D ECISIO LV.
De fraudulenta in ftlium fPurium JaSa donatione
Jub perfona extranea.
Synopus L V. DecHionis.
Filius Sacerdotis ~nce.f1uofos'l rem nn~m() donnndi..
2. Spurius ex fobj/ttHftone po-, f SequfnttJ1, per prttcedentza
tefl capere.
\ interp~etan~J1, font.
,
3 ~tt etJdem dit coram 0- 6 In cont~~entt quit filint VI·
dern notario teflibus y/de
dentur tneffi·
,.
fiunt, videnlNr!lIélaJ1,!te- Spuriu~ poteJl fobfltlHI pli.
rtHS CIJUfo.
1 pit-/.:trtter.
4 Fra/(r cenfeturdotll-revxo.l
1
Vlli dubium Sacerdotis filium
ex
adul-
tera fpuriul11 non tantùm, fed illce,~uo
CUIU dici, gloffa in 1. 2.. in verbo , fihJ , C.
de Epifcop. & Cleric. gloffa in ~. vu~go , ,ff. ~e
fiat. homin. Bart. in 1. fin. ff. de bIs qUlb. vt lnd1g.
Cùm igitur TholonenGs quidam Sacerdos 4")~rios
ex adultera haberet) fratri peramplull\ donault pa:
trimonium, eadémquc die 10c6que , in xde nem~e
donantis, coram eodem ta.pellione, ijfdéluque tdh~
DE C ISIONE s.
b
d
'
ft
..
fi
30 1
us o?arandl~S p~nJs rarris Sacerdotis filijs cerra
donaUlt prx la) eo[que inuicem & vtroq~e cl
cceden.te fiIne l1'b ens'r.lubfiituit [puriam 6liam d. Sacerdotl~. H~c eo~ eUentU111 conditionis bona vinclicat a ~o~dlol1bus :> in quos donator difiraxerat)
quem 1~ lUsvocauit. Neptis illa 1uriadonationen1
rat~~ dlcebat, [~uriUll1 ab omnibus bonis paternis
arcell:> non.e~t~ns, Vt dl: glotfa Gngularis in §.fin. in
verbo, paruclplUn1, quibus nl0d. nat. efficiunt. fui,
col. 7· qllamnofiricomll1Uniterprobant, bon a donata ,patrui n~n pat~'is elfe, à quo capere nullalege
proh~betur.Vldetur ln eam reln textusin l.ita,in fin.
if.
de lur. fi[c. ibi, quia de [uo Iargitur quo lnot
D' . d
~,us
ln. l.ta onare parentem [purio dicebat, collata
donatIone aut infiitutione in amicum Vt de [uo donet [purio. Sed & videtur [purius ex [uhfiitutione
~apere poiTe etianl bona patris:> li Accur[ credamus lIn 1. quod conditionis, ff. de mort. cau[ donat. in
ver.b. non poterit , in fin. ibi, quod autem ex [ubfii ...
tutIone. obtinuit, Vt in contrario alio iure procedit:,
per 1. ft IS ,If. ~e v.ulgar. At [ub~itutionis vi [puria
bona donata vlndlcabat. Contra donatoris [uccef(ores, nullan1 illaln donationem :> quin vel'à fraudulen~am , cont~ndebant, ex eo fi'audenl arguentes,
quod eadem dte,loco,& coralnijfdem tefiibus & ta- ~
bellione vtraque confeél:a erat donatiQ, & alteram
alterius contemplatione videri faétam, Vt finuulariter Baldus tradidit ) 1. petens) C. de paét. per prîmam J §. qux onerandx, fI: quar. rer. aét. non det.
c~ius arg. reCpondit Fulgofius, dO.ll~tarium qui paulo poft dona1?-t~ § obligauit, prz[umi contempla~
Pp 3
4
f
�30~
FRAN CISe! STEPHA~I
tione donatiol'lis fecHfe: &. Paul.de Cafr. ,ln cauCa
Inulieris qux donauerat omnia bona [ua ho[~itali,
eadémquc die deceln annua prx~are donant! promiferat, non videri puran1 donauonem, (ed ob cauG.ln, ide6que locu111 dfe~. 1. C. de donat. qux ~ub
modo eùm videatur prolntfIio faél:a contemplauo_
ne donationis. Bald. quo que refpondit, fratrenl qui
alioqui dotare'cen[etur fororem, ~onandi ani~oJ
1. vnic. §. accedat. C.de rci vxor. aél:lon. propter hbe4 rationem fratris eiu[den1 diei non videri per munin. centiam, (ed propter liherationen1 dota{fe:qux 0111nia refert Socin.con.2.7 3. vol. ~.nu. 4· Corneus con.
36 . voL ~. Dec. con. ~9 5. nu. 5. cùm [ol?ant [eque~5 tia per prxeedentia interpretari, L quoues, C. f:u~l1l.
erci[c. 1. ft [eruus plllrium , §. fin. ff. de legato 1. tum
6 quod qu~ in continenti hunt videantur ine~e . ~. ~.
petens,l.leél:a)verf.,dice~a~, ff. de ~eb. credIt. ft 1~1tur pofterior donatlo pnon Indl:) Vldetur frater ~ra
tri dona[[e,vt fpuri j s aliquid donaret,quod leges lmprobant,1. quod c?ndition!s ünplendx, de mort.
cauf. donat.1. li qUlS, C. delncefr.l~upt.l: J. ~e na~
turalibus liber. quidquidDin. contra fenuat,ahoqm
fraus facilè legi fieri po{fet. Capaci eni~1 fieret. quxcumq; donatio capaci, vt tantumdem lncapaci prx{{an~t , cui lex occurrit, 1. qui teftamentum, if. de
probat. glo[ftngulari in d.l. quod ~onditio~lis,per
illum textum , ibi ) licèt non ex bonIS n10rtUlr.profi.
ci[citur: quod enim h:rres vel donatarius de ~uo ln
fpurium aut alium transfert incapacem, fu~cltUr,&
10co eius dl: , quod àtefiatore vel donatano ?abet.
Et longè antè Bart. in d.l. ita >in fin. AccurLln ma·
1
D E C 1 S 1 .~ N, E S.
30 3
gna gloffa d.!. quod condltlOnls tradiderat & b '
[(
Cc'
d
'
) a lpo pat.re ~u prff.·lmo oeante mana{fe videtur; fusè
Bart.ln l. ,n. . d,e his quib. Vt indigo Poftrema vero
verba d.l. ua fidel, ad cunl pertinent qui tacitè in
fi~e,~ [ua~ reeeperat v~ ~c [uo incapaci pr~ftaret,
ll1hlllnde a teftatore reClplcns Vt volul't 'b' B . 1
L
'1' d { j '
'
1 1 aIto .
on,ge a l~ l qui.da teftatore aceepiffet, Vt de [uo
larglretur Incapacl, d. 1. quod conditionis Quod
aut~nl de fubftitutione poft AccurC in eade~n 1. ad~uxl1nu~, ean1recipit ab eoden1 AccurC interpretatlo~1em ln gloŒ d. §. hn. quib. n1od. natural. eff fui
v,t [~urius in bo~is. . pa,tris [ubftitui non poŒt vuiga~
nte,r aut per fidelcomlffum, quibus [uccediturteftat?n,Infr. g,e pupill. in princip.!. cohxredi,§. eùm fi- 7
hx " fI: de v~lg. pupillariter pofIit : nam pupillo [uccedltur ) cu~us vt extraneus bona tantùm capit , non
~a ~u:r patl1 ~uondamfuerunt, 1. {j is qui, 1. de vulgo
hce~ l',e~ulal1ter ad [ubftitutum pupillariter bona
pupdh a quocUlnque profeéta perueniant, 1. [ed fi
plures, §. ad [ub.ll:itutos, if. de 'iu1o-. Atno.ll:ra h:rc
[puria per fideicommi1fwn vod,taverat. Sed dicet
aliquis, quî polfunt h:rredes donantis faétum {eu
donatiol1cm impugnal'e? 1. venditrici, C. de l'ebus
aliea.non alienand. vulg.l. vindicantem, ff. de euiét.
Re[ponde~ hxredes po[[e dona~ionen1 legibus improbatam lmpugnare, tefratori contraueniendo ,
vulgat.l. quemadmodulll, vbi glolf. in verb. longi,
C. de agricol. & cenlit.!. iuben1us, C. de (acroC Ecde( Alexand. in 1. fi donatione, nu. 10. iq fin. Cod.
de collat. Ergo Senatus ;(upradiél:am donationem
nu~~~ ~ix~t,) ~l!1l}~n~tati~ tam~n intuitu" quandam
•
�FRANCISCI STEPH,ANI
3ecunlx
4 . quantlta
' t em in alimenta, [punz
pr:dl:an ..
h
b
P r'
a eret) ext.
d a lanxlt ex x qUI'tate capituli, cun1
Il
d1 B '
'd ,. vxor. quam po . per a u t. art.
de eo lqU! UClon de his quib. vt indign. Refein d
fin. nU. 7·
h'
. A Il. '
, Ludouico.' C ;.une) 111 ttenatlO_
rente. .DomIno
nU111 Decuria, 19. Marti} 15 84,
0
DE C 1 SION E S.
-------- -- ----._----.;.---r: E C 1 S1 0 ,L V I.
(onduElori molendin~ an ob peflem remiffio mercedù
fit facienda.
Synopfis LVI. Dccifionis.
A'DDITIO.
1
,
fi' fi 't an valeret donatio. Sed verins eO:
Rima qux ,10 lU '. mnino.Nam Nouell. Iufiilliani,
" f i il d
tfe faélam mcapaci 0
e
1 ffic non tantum ex mce 0, e
quibus modo na,tura
id eft damnata vel nefaria
etiam ex adulteno &, upro , . C ·
uibus comparat
atos mcapaces Ieclt , q
coïtione pro~re
d E i[cop. & Cleric. Cuiac.
Clericorum hberos ,1. 4 f . e ~ Res ita eft : N ouo iure,
r. 1
Hotomanus con. 1 .
COulU tat. 2...
N
17 Spurios ex damnato confi
N
u
89
&
ou.
1
c.
h oc e, o· . r d ' • â progenitorum 10rtunlS
cubitu [uCceptos vlque a eOalere prohibeantur.De iure
,
'ameos parentes
( d
arcen, vt et~
alitatùm pierate inCpeél:a a qu~m
tamencano111co,natur
tur eos alere ':& ipfis re11l1hîc Curia reCpexit) pater tene " s C n~n haberet , r.
ft l'
ta non v l tenu, .
quere pote .a, Imen clux quam polI. per adult, dtmquc
or
ext. de eo qUll~ v:c .
. Cert Roland. à Vall. con. 74·
em opmlOnem rerl
1
commun
G {f lib. Sentent. §. egatum)
nu. 39. & fequent. ra.
P
qUa!{\;.
ft .
6.
F. Fortius IC.
DECISIO
caJus conkng~ns ex per-' 2, Rofpiti faci1dll ejl yemifiio,
{ana Gondu{loyu eum non 1 fi ho.fjitio non 'Vta/NY (X
(xcufot vI remifiionem' caju.
13 ris maior quid fit, In Addit.
habelJf.
Olitor quidam cÙln Certa 111ercede molendinun1 conduxHfet, corrertus pell:e pendente n10rb0, aliquot menGb.lllol ere non
potuit: à domino petijt mercedis renliffionem. Denegabat dominus; CÙlll caCus contin gens in pcr[ona condudoris, qui mercedcm dcbet, eum à n1ercede non liberct, 1. [cd addes) §. fin. ff.locat. vti nec
impedit quolninus operarum locator luercedem
operarum refl:ituat, fi ca[u eas exhibere ad v[um
condudoris non potuit,!. ex conduéto,§, itenl ct'tm
quidam, vbi Bart. fr.Iocat. Et ideo Firmianusin traétat. de gabell. 2.. part~ 2. 5. qUa!fl:. re[pondHfe tefl:atur remifIionem denegandam ~ ci qui- furnariam
exercebat, etiam Gpefl:e correptus vti furno non
potuerit. Contrà) molitor conduxilfe molendinum
dicebat, vt fi-utuenta moleret exterorum : quo v[u
cùm prohlbitus fit) vi cœlcfiis iniari~, maiore, remittendam mercedem diccbat prOportiol1e temporis
qao n101ere non potuit, arg.l. qui in[ulam. §. xdiles, & 1, habitatores,§. 611.1. fcd adqes) §.G quis CtInl
.
~q
1
�306
,
FR.AN CISCI STEPH ANI
illannum.ff.locat. Facit quod Bartolus delocatore
00111U5 pro hoq>itio tradidit, in 1. cùm in plures ,) in
princ. ft: locat. vt li pefr~ aut al~a vi maiore horpi.
tium exercere non potUlt,) relnlttenda fit mel'ces.
Rip. in traélatu de pe!te, fuh rubr. de priuileg. cootratt. nu. 33. Non obG:at, §. 6n.1. fed addes, ff.locat.
loquitur enÎln in conduél:ore operarutn, cuius cafus vel infortunium liberare hune à mercede aut
promiifa pecunia non poteil:, 1. li quis vehenda", in
princip. ff. ad 1. Rhod. de iaé\:u. Secùs fi locatorem
operarum teneret, d. §. ita cùn1 qUidam. Cur ha:c
tam varia? quia condllaor debitor eil: generis pecunix prolni{f~ pro mercede , que111 caCus non liherat)
l.Jncendium, vulg.l. incend. C. fi cert. pet. 'Locator
"' ad patientiam , id dl: vt patiatur conduél:orem vel
frui operis, vel re locata, 1. ex conduéto)'în princip.
if.locat. & cùm teneatur ratione certa= rei, cafu-liberatur, 1. quod te, ff. li cert. pet. proindéque fi conduétor teneret\lr ad certam quantitatem rationc
fpeciei, proculdubio ca~u & interitu fpeciei liber~
retur, l. ,in naueln Sauffeij,vbi Bart. ff.locat. Bart. iq
d. §. item cùm quidam, nu. 4. Noil:er conduélqr
licèt dehitor Gc generis: conduxit talnen molendinum ad certUlTI molendini vfUln, videlicèt Vt frl1menta lnoleret:quo cùm prohibitus pcr pdl:emfue..
rit, mercedis, pro eo tempore quo vti non potuit,
facienda dl: remHIio, d. §. a!diles,1. qui irifulam:
1. tx. ita Senatus cenfuit) 17., Martij 1 584' Referente
Domino G. Cadeneto ,~in Atte11ationum Dccuria,
vbi
DE CISI 0 NES.
p.rxfui~
391
tADDITIO.
V
Is maior,
visadiuina
' remi'ffiJonem
,
d.
' ' vis cœlefiis inl'ur 1~
, ,parlt con il ~n) d. §. vis maior , qux fic a el 1attl
a Cicerone.) 1. de lDucmione Plinio 18. cap
fi t
'
db'
~ n.
1Colurnellx
§ ff lib.
d 1.' cap'7 L Scn;cx pr lmo
e, ene fi'c.rarum
.' 1 ~.
e ~mo]rib. fatale damnum ,vis magna) 1. 2.'
ln nn. n. (le pencu , rci vend C",fUS
,
l
"
. nl1 qlll" Vlm h a bcrat di .
mnam, : 2.4· §. 4· ff. de da'mno, vis tempe!l:aris calamico{x)
CUl re1ifii non pote!l: 1. l ~ §
if 1
Et qu~•
. ,
,
,'
J'
.2. • • ocar.
mal0r VIS ql1am rdhlentlz dus an "
f
'
l'
nt, 10 quo l11ccubult
, .
M e d",cm• a ma IS ? Benè et<1o
Senatus prOportlone
.
t>
tempo,rIs quo mO,Iere non potuerat ) ficut in illo
§. A:ddes? rc{pondlt Alphenus pro portione tem
.
quo lauatlOnem non prz1titilfet . porr'
, d pons,
, ~ /Cd 'l
"
.
0, amma uerro ex
eo ~.d'fC 1,,cs, fUllfe 10 ml1nicipiJ' S ' & hl's l'nter cztera. fion'
Cl,pe 1~~anJ & men{urarum cura, 1. 13· §. 8. if. locat
V~~· ~
Epifrol. ad Brutum, Spartian. in Adriano'
1 e
rI omum 3· (eleéhr. cap. II.
F. FortiNs 1 C. .
!l ,
)
1:..1'
'.;i'
DE C 1S 1 0
LVI l,
!
Pater ~ùm tD~{mtire fi~io pofftt 'l?t donationemfaciat
cauJa mortls, & jihl donet, & nùm fieripoJJit
tatis docatio tacito pallo.
•
Synopfis LVII. Decilionis.
l~Fit~lIsfllm. cum confmfo
PII-I
trIS .Jonl4re poteft '"Nfo f
11I0rtu.
.
\
2. Confo~fos plltrs~ ~ Je fo"j1l1nt~/1; JOlllltloms 'liU/A! 6
morlu.
l
3 PIiUr nDn pottfl in rt fiu"7
lillE/or e.l!~.
4 DifferentiA de"tt t./fo i"ur
\1
Jonllnum &- aonlltllriNm.
Epifi(}ptlS nOIl potej/ vnirt
bmtficillr» fo& mm~ ,
IIlim.c foteft.
DOIM/io h,dit mulo p",{ff)
,erjititNr.
TlJcms confilltire videtllr.
p",{1um &OntYllhitNr tlltilo
ex l'oRfenfo.
Q,q
,
1.
..
•
�308
FRANCIseI
STEPHANI
9 Don.Mio caufo mtJrtis in [ua 1 fine iu./fo pntris adire httre_
conceptione contrafi/~s ejI, ditatem.
in ejleéft~ vero vltim,e vo-,' 1 3 AIlé1o~itlls ~ft prttfentiJ &
luntati comparlltur.
fllemms afills, atioqui nOn
10 Filius Unllur flcundllm
efl"Méloflitas.
ges a/ere parentes.
.
Auélorftlls & confenfos
1 1 Fi/iusfamilias in prtCiudiquo modo difforant.
cium pntris non po~ef! alie-, 1 r Ratihabitio ff,e.x inter.
Hlll/q.
. ..
nare 60JM aduentJtla 1 nec
pignorare.
16 Pater pouf! jilio donanti
1 %. FilillsfamililJs non pou)
fihi 'Rllfo mortis cOfentire...
Ie-I
114
Onauerat paterfalnilüs filio in facris
conftituto contelnplatione contraéh
rnatrimonij , & vt Inercaretur tertiam
partern bonorum (uorum cmn claufula
conftituti & precari;, iurauitqj Ce contd nihil t1Ct:Urum; cumque per oéto annos filius bona illa po[fediffet, feque pro domino geiliffet, nloribundus caufa mortis con[entiente patre donauit bona (ua liberis tnafculis, eô[que inuiceln fubCHtuit: vtroque vedecedente Gne liberis patrenl fubftituit , filix vemille & ducenta reliquit. Pater prx[ens fuit donationi, nec illam acceptauit expreffim, !èd tacllit,
licèt donationenl 2. 5. florenorunl initio contraétus
acceptauerit. Poft conditionis euentum de duobus
quxrebatur, nùnl pater filiofalnilias Gbi donanti
con{èlltire pollit.Secundà, nùnl exprdfa acceptatio
Gt neceffaria,nec fufficiat tacitum paétuln ad dona·
tionis exH1:entian'1. ConG:atinter onllles, vt primum
examine mus ) filiutnfamilias nOllni{i confentiente
pl~re don are cauCa lllortis po{fe J 1. tàn1 is, §. hn. ff.
ro
ro
•
1
. .
••
DE CI S ~1? ~ E S.
309
de donat. c~lUf. 111ort.1. hllUstam. if. dc donat. 1. fin.
§. filijs autenl) C.de bonis qux lib. quem con[en[um
1.
noftri conlmunÏter ad donationis iolemnitatcnl
delideral1t Socin. in 1. I.§ . fuit quxiitum) ff.ad Treb.el~. al~g. eoru~ qux norat gloŒl in 1. fin. in prinClplO, 1.n v~rb.1nlponenda, C. de bon. qux lib. ira vt
~Ua?ntlt1~ nomen 111eruerit ,§ . pup,illus, Infrit. de
munhb. (hpuI. gloffa & D D. in 1. fI infanti) C. de
iur. dehber .. hi~lcql1e infèrt Crem. Gngul. 69.-t alenl
confen[um 1l11p[O donarionis negotio interuenire
debere" nec validari parris ratihabitione.Bald. in 1.6
vxor,l1u. 5·de condit. infert;quosfeqqitur Confrantinus ad Regias confritutiones, anni' 1 539. art. 13 1 •
A.lioqni Gratione prxiudicij tan:ùm confen[us pàtns deGderaretur, po[fet filiustamilias pl~no iure
quxGta aduentitia cui que Gne illius confenfu catifa
1110rris donare, cùm -patris l1ullum vertatur prxiudicium, qui v[Ulnfrucrunl nullunl habet. At con[equens falfulTI effe teftatur Abbas con. 40. in hn.lib .
,-. Couarruu. in 3. parte l'ubr. de tefiam. nu. 8. Ergo & 3ntecedens.Dato igitur requiri confenfum ad
inregrandum & auétorandum filiumf.1milias ; non
potefrin rem (uam auél:ore!fe, 1. 1. ff.de auétorit. 3
tut. 1. 1. §. fuit quxGtum> ff. ad Trebell. & pro inde
nulla erit donatio cauCa mortis in eum coUata pel' filium, gloif in d. 1. 1. qucr negatiuè legenda eft; non
afhrmatiuè, vt paffilll I~gitur, de auél:oritate tutorum, quam laudat & Cequitur ibi Bartol. cui Ce fubfcripferunt Socin. in d~ §. fuit qua=Gtum. COl1arruu.
fupradiéto 10co, num. 7. Dec. con. 2.45. PariGus
con. 97. nu. 2.1. lib. 3. alijque quos congerir TiraQq ;
\
�,
310
FRA N CI sel S, tEP HAN 1
qncllu$,de legib. cpnnubiaL gloG: 8. nu. 11 5.& luI.
Clar. in §. d0natÏ'o, ql1xlt. 6. verl: qUTro etiam: ,&
4 dl deci{lllTI per SenatmnGrarianopolitanum}tcfta_
tur GuiJ.PJp, qu.2.2. 3.quod de;beat elfe; inter donan_
tem & donatarium differentia} cap. fin. ext. de inftic. f ,lCirin hanc rem Clementina, li vnl, de rcbus
Ecdclix non alicnandis, vbi Epi[copus alien~ quiS dem men(x, fux vero vnire Bcneficium non POteil:.
Aliud rdbt dubium de patto tacito. Antiquirù~
don,ltio non nili traditione fiebat,1. Senatus, §. donatio, ft de mort. cauf. donat. hodie nudo paéto , 1.
fi quis argentunl ,in fin. C. de donat. Qyod in donltione limplici omnes admittunt , in donati~ne
ca~( mort. non item, qux, vt olim ll:ipulationem
dellderabat, 1. ibi, vt hxredibus, Vt id prolnittat ilIc
alteri , ff. de legltJ %..1. li cui, de donat. cau( mort.
ita hodie cùm corredum non inueniatur. Diél:us
e.nim §. fin. ad eas donationes pereinet qux intinuat:lonem ddiderant : nofrra autem donatio non ea
huiu.Gllodi.Ilumol. in 1. cùm ex cauf. ff.de re indiclt.
At hic nuUa fiipulatio inter donatariUlu & [ublHtutum ,inter quos delideratur à nolhis, nulla iitte.r
donantelu & [ubfritutum ) vt Saliceto in 1. 1. C. d'c
donac./çau( mort. requirit : irrita igitur erit donatio
hxc. ,S'ed D. 110ilri com~uniter Immol. in1pro6 ~a?~nudoque paéto dOnatlonem cau[amortis per~Cl c~n[ent, poil glo!fanl in 1. cùm pater, §. Mœuio,
ln verb~, 40nabat, delcgat. 2.. & gloffa fin. in 1. %..
~. de 1U~. dot. nulla enim inter vtramque ratio
dluer~t/atl~ affignari potefr. ~uin. con. 54. nu. 4. lib.
J. tlcltumque fut1lcere, l1uta) fi donetur pr~[enti &
?
DECISIONES.
311
tacenti) cùm videaturcon[en{ilfe inren1 [uam J aret. 7
1. qui pati.tur,ff. mandati.Angel. con. 183. cui adh~
tet Soc. ~on. 1 12.. vol. 1. Aretin. in 1. 2. . if. de leg. 1.•
'rniratur Angeli [ententianl, [ed non [equitur , innuens in tali paélo exprdEnTI con(cn[um deliderari, nec tacitutu (ufficere) qui ex prx[entia & taciturnitare coll~gitur, per leg. ex pollicitltione, in verbo,
ad relnpubl. if. de pollicitat. Idem voluit Decius in
con. 2.45. &, in repetitione rubricx', C. de p.aét. nu.
4· noninfubtiliratione, ne duo concurrant fpecialia, vt ex paél:o nudo na[catqr aétio , lX pr~[uma
tur donatio vbi non dl: exprdfa.Idebque Bartol.lingulariter rdi>ondet,d.§. fin.l.li quis argentum, non
proc'edere in dona-tione prx[umpta, in l. iuris gentimn, §. quinimo paulo poil, nu. 1.0. ff. de paa. &.
in 1. li tibi decenl millia, in fin. princip. ff. eod. Alexandercolumunem afferit in 1.G aliquam rem,in fin.
if. de acquir. po{[ Sed Angelmll vulgus noO:rorun1
probat ,negleéto Aretino &, [equacibus, tdtatûrque Gauliola Inultos contra DeciUlu re[pondilfein
repetit. rubr. de verb, ohlig. nu. 59. cum feqq. Cùm
enim prcr[cns pr~[enti &, tacenb donat,& quid promittit, padum eO: , non pol\jtitatio, vt communiter
traditum efr. Gauliola [upladiélo 10co,nu. 47. & 4 8.
vbi re[pondet d.l. ex pollicitatione. Nec obftat doétrina Bart. qui de prx[umpta donatione loquitur :
'clliu,s exenl1)lUlTI dari poteil in confduone dotis
f~éh: confiante l11âtL'imonio. Iul.Clar. in §. donatio,
q. (4. vere item quxro nofrra: cauCa luortis exprelfa
eO:) cùm pr~[ul11ptio ex parte do nantis & eius qui li~
beralitatenl exercet nOll donatarij nletienda lit J 1.
,
�FRANCISC! STEPHANI
cùn1 de indebito ,ff. de probat.1. fi (eruus, in fin. if.
de donat. int. vire & vxor. 1. ft ego, CU111 notarris
,per glo{[ in 1. cùm qU,id, ff. li .cerr. pet. Nec duo .C011_
currunt li',ecialia, Heet ex paéèo nudo .detur aého, ~
taeito con[en[u fiat paéèum. Iure enll11 comn1uol,
non lingula.ri.) traditum lcgimus, vt ex tadto con[en[u padum contrahatu,r, 1. Labeo ~ cum feqq. ~
8 de p~ais. Nec aliud quam prx[e~t~am donatan),
non acceptationem aut exprelful\111hus c?n[en[ulU
deliderare videtur gloffa in!. illud.) C. de {.acrofanél:.
EccleC in verbo, alia,guam no{hi 0111nes vtfingularem laudant,& el} contra Deciunl receptior [entel1tia ,vt te!lantur Curt. iunior in d. rubriç. Cod. de
paél:is, Andr. ab Exea. in l'ubr. eltden~ , fI: de paél:.
ilU. 98.lafon in d. rubric. 4e verbe obhg. col. 3. Purpurat.in 1. roO'afii, §. I. nu. 64 CUln feqq. _Couarr.
in diél:o loco,~lU. 1 3. verf. verum Gdonatarius.Licèt
pro conciliatione harum opinionun1 quidan1 [uprt
taciturnitatem fi gna confenfus ddiderent. Baldu~
in 1. fcnium, nu. 4. quel'l1 fequitur ibidenl Corneus,
Ale. in repetit. rubr. if. de verb.obligat. nu. 4. pud.
capitis nutlls, gratiarum aéèio: nan1 & in 1. qui patitur, fI: mandati, qui prx[ens fuit,pecunialn acceptauit maritus pro vxore, in 1. donationes, §. fpecies, ff.
de donat. quibus nle in hac fpecie [ub[cribo, propter fuperexHl:entiam fili~, cuius fauore repudiationis l11agis q uàm acceptationis inducenda prx[um p_
tio dl:) vt infrà dicemus : nam Gnon e{[ent alix
in no{l:ra donatione circumll:antix, quàm qux à
Decio circumferuntur in [ua [pecie, d. con. 2.45.
longè [citiùs &. ~quiùs Aquen[em Senatun1 Decio
31'-
,
DECISIONES.
31 3
COll[en~{fe fupra tefHn10nia prudentulî1 ,de quibus
Gaulio1a in fupradiél:o 10c6, vel 111ediocriter in iure
ver:fatus fadlè dignofcere poterit ex diffo1utione
eorum qu~ ad impugriationen1 donationis addu- .
cit. Nanl imprimis,quod ipfe cenfet confenfum patr'is in hac donatione defiderari, ad integrandum nHum, verun1 non dl:, CÙ1TI filiusfalnilias omnis Co.utraéius Gt capax, exceptis ·mutuo & voto, 1. filiusfam. ff. de aél:ion.,& obligat. At donatio caufa n10rtis fui ordinatione & concçptione ~quiparatur contraétlli, pofrquam perfeél:a eft, vltimx voluntati D D. ,
inl.z.. de legato 1. tradunt. Diciturigitur il1teger homo filiusfam. ad donationen1 cauCa mords vt ad c~
teros contraétus : qua ratiocinatione videtur vfus
Iuri[conf. in d. 1. filiusfam. vere pari autem ratione) qua don are filiu~familias pronibetur , eadem &
mortis caufa don are prohibetur. Alioqui nu110 ca[u po{fet dona~'e niG auélore patre, etiam concdfa
peculij libera adminifirat~one. .Ql~d faI[um. deprehenditur ex d.l.filiusf.duln fihum mfta o~at1o~e
po(fe donare deciditur. Qyod Accurf.li conlUn~ls
per[onis donat, interpretat~r. Quod li Sena:oflx
aut cuiuflibet dignitatis fuent , .ergo non ad .1l1t~
grandutu filium, a,ut a~ [~l:~nltatem dona~lOnls,
Ced ratione paterni pra!mdlclJ con[enfus patns ~eG
detatur Vt in hac re videtur textus, quel11 noftn ad
hoc nOl~ animaduertunt, in d.l. fin. §. filijs autem,
debon. qu~liberis :vbi pofrquam pror~gul~confii
fruit lmp. filiumfam. non poife bona,tn qU1~US pater habet v[Ulnfi·u dum , in alium transferre nlli -volente patre, pro ratione addit; cùnl enim p;r~nces
GOl1[enûifc
,
,1
1
�FRA N C 1.S C 1 STE P H A~N 1
JO alere eos fecundunl natura,1U & legcs tel1eantqr,
quare ad dOl1ltionem rel"Unl (Ul~U~U prolllire ,deG...
derant? his vcrbis innuens prOhlbltaln elfe ahena_
tioneln nefi-alldi lit patd, qui CÙIU exhibere liberos tcn:ltlll", V{ufrllétu bonorllm filij potiri debet )
non illo prillar! pro illills libidine & iU~lcnili ,~alore :
quod eluunéhe naris Accurf. nonlatUlt, ~Ulln :~rJI bo, dOluiniUlll, quxrit, nUIU faltem fihusfamlltas
fine pau'is voluntate aduentitia ~ol~a pign~ri dare
pofIit , & decidit no~ po~e, pra:1lldlCaret enllU fru, Gtuario, id dl, patn, qUI horum bonorllnl v[ufl. ultuarius dl: ,1. cùm oportet, de bonis quœ liberis.
FacitquodinlinliliBart, contra glorr. in, verbe ,ünponenda, & fequaces, patds con{enfunlll1 fpecle §.
neceffitate, non requiri tradidit, adintegrandum hHum; (edrat.ione prœiudicij paterni, in d. §. neceffitate, nu. 2., Eadenl ratione induétunl Iegimus , non
11. poffe filillmfanl.line iuffu panis hxreditate111 adire;
ne adeundo, patrem oneribus implicet,l. fi quis nlihi
bona, §.iuffum, & §. fin. de acquir. hœredit. Hine
deprehenditur quàln in{ulsè Decius, alijque non
pauci confenCum hune, qui ad donatiQnem caufa
morris neceffarius dl:, voeant auél:oritatelu : cùtn
vbique legamus ,conCen[unl, permHlioneln fimpliciter dici, d. 1. filiusfatuilias,d. §. fin.l. tàm is, 1. §. filijs autenl: nufqualu auél:oritatis nOluine in hane
rem prudentes vli funt, nec itnmerito. Auaorita,
1 3 eaim in ipfo negotio interuenire debet, aut in continenti , poil: tempus Vero interpofita non valet, 1.
obligati, §. tutor. ibiglo{f. in verbe debet ) ft de aua.
tue. At con[entire potefi pat~r fiUo ~ntequ~ d~~
314-
DE CI SION E.S.
3
net, Bart. crèda~)ls in did.!. dm is, §. fin. nu:;
,8, qUI ex profeffo re[pol1d~ns d. ,§. tutor, difiinguit
lOt~rcon.fenfilm & auétontateln, vt ille ex inter- 14
ual10 pct l..li ~utem, if. de aql1. pluu. arcend. hxc in
ip[o negotlo Inter~Onatllr, n,otat gloff. in cap. du.Ium., de re~. EcdeGx non ahenand. in o. potefr, &
(eqUl donatIO?:tn ex Bart. [ententia, Cuprad. loco,
~u~ 9· G modo fi~ius i~ patris voluntate permaneat,
l((et de hoc dubltauent Cyn. in d.l. G feruum in
fin. vt mirum Gt tantum virum de hac re dubit;!fe
cum promifcuè con{en{u & voluntate hoc in ne~
gotio vtantur ~)rudentes. At voluntatem interpretatur AccurL III hac cauCa donationis ratihabitio_
nem ,1. in xdibus, §. penult. in verbo, voluntate, de
donat.!. 3. §. 1. verL proinde, in verbe voluntat. If.
de i? re~ ~erf. 1. Pon1ponius, §. hn. ff. de prOctlfat.
Ratthabltlo non, niG ex interu~ll.o fie,ri [olet? leg. ra- 15
eum , ft: de [o!u.tlon. Sed & ahblleglmus, ninil rcferre an pra:cedat, an vero fequatur confenfus (eu
voluntas, d.l. fin aute,m, in princip. 1. L. in lin. JE [0lut. matrinl0n. Voluntas igitur hecc patris confen(us
eft propriè, non auél:orita~ , Bart. tdtimonio) licèt
Accur[anx faél:ionis , in d. §. fin. & 1. dm is. At l1emo prohibetur in rem {uam con[elltire, 1. facultas, '
§, fund.ft: de contrah. empt. d. §. fuit quxlitum ,vbi
non fit tutori refritutio à pupillo propter auél:orita-'
~lfi, ht ab adulto curatori, quia lilnpliciter con [elltIt a:llimationi, nec eam auétoritate facit, §. (j autem) {ccundu111 Angeli induélionel11,l. 1. fI ad Trebellian. cap. cùm inter, & ibi glo[[ de off delcgat.
Ergo poterit pater confentire filio Vt {ibi don et , 1.
ft
Rr
1.,
�..
FRAN CISCI _ST~Pr: ANI
1. C. de imponend. lucrat. de[cript. l~b. 1 ?q~am
contrari~ [ententix interpretes auguno cnlanclpa_
tionis effugiunt, 1. fi ~ro p~rte, §. 1. i~i, niG d?nans~
ff. de in reUl vere Alioqm confen(lls lae, qUI ad [Ul
voluntatelu exigitur, retorquetur in dus odiu111,
316
patri[quepoteaa~, qu~~otaq~xO:uoCa dt, 1. pl~cuit; ,
de acq uir. h~redlt. patn f~'a~dl e{r~t, vt ~rxclare Baldus, in 62... nu. 3. vol. 4. !tcet Mohn. ratlOnenl hanC'
nullalu prx Ce tetigi{fe glorietur in annotat. ad dié1;.
conGl. Dec. 145. prQdéO:que alijs pater conCentiendo 61io donanti caufa luortis, libi non prodeffet : .
quod quid aliud eO: qUàlU parentes ab ipf~ ,pen~i[..
liane auocare?Hinc igiturinterpatrem & tihum lUrgia ,CÙIU tanlen prudentes,6lias par~ntum in ?h[~
quio retinere [enlper curan~t,l.li quado, C: de Ino~
LQngè igitur ~quior lX venol' ~!l: [e~tent1a ~etn a
16 Bella Pertica) vt pollit pater tillo libl donantl cauCa
mortis con[entire. Nec obftat l. 1. ff. de auaor. tut.
Abutunt.ur enim Accurf. & fequaces conCenCus &
auétoritatis nomine, cùm longè diuerfa (int. Bart. '
& alij in d. 1. fin autem: quod edam ex Deci; [entenda deprehenditur, dùm in d. con61. 2..45· nu. S,
circa 6nen1 , Baldi dHtinaionem de generali &. Cpecialicon [cn[u interpretatur,modo ex: interuallo con..
fentiat pater generaliter, non 6 in ip[o negotio , ne '.
videarur confen(i{fe vt Ghi donet, arg. eorum qu~
notantur in 1. petens, C. de paa.- Ergo non eft au"
étoritaC) qu~ indfe debet aétui, d. §. tutor: & dato
citra veti prxiudicium, COllfen[um huiuCtUodi e~e
auétoritate\u, non eft bona ratiocinatio de. auél:on..
tate tutods, qu~ tota gratuita eft l ~ ab Qmni luçr~
•
.
I?ECISI,ON ES.
317
.ablhnens) 1. ql11 fine v[uns)fI, de neaot
b ' geft
n. a d paternam q~x tota qu~l1uo[a e!l:,& plena compendij,
d.l. pbcu~t) de acqUlr. ha:l~edit, tot. tit. per.quas perr
f~nas nobls acq~ apud,Ill!hn. ~on obfl:ant d, §. pttpll~us ~ & d.l: Gmf~nt.l, c. de.lUr. delib. loquuntur
enln11U pupillo & Inbnte,qUl non [unt intcara perfona, ~011. de adulto, quiintegro eO: conlilio~Vt nec
bona lllano eO:, filium , ~ vera dl: illatio Petri, po{[e
.do~are bona cauCa morus ~ne patris confen[u, in
qUlbus non habet v{umfi·uétum. HuC licèt controuer[um Gt, videattlrque Bartcl. in §. 1. vt liceat matri & auia:,in Authentic. hxrere affirnutiua:, alijque
non paucl) quos d. con. 46. nu. 1. tan1cn verior dl:
~ recept~or prior[ententia, vt ibideln Rubeus Ale.
xandrin. tefiatur nu. 4. Socin. con. 1 12.., nu. 1. nam
adhuc verCltur ~riuilegiii patris,quifilio in ijs bonis Cuccederet, qUlbus priuaretur li libera effet filio
don~~ionis ,cauCa martis faaio : po{fe tamen 61iun1fanuhas hUIUfiuodi bona inter viuos Gne patris con{euCu donare receptius cft per §. 1. vt liceat lnatl'i &
auia! : multiCque c.u indt Rubeus diéto conlll. 46.
Crau et. con. 91.. & con. 89. nu. 9. Fa1sà igitur Guid.
P~p. Vt probet con[en[unl pat ris prxcedere dehere,
~1~ donante ~,\~fa inortis , affert diélunl §. pari, qui
nlhl1 tale expnmlt, Ced voluntatem requirit. Baldus
vero in d. 1. ft vxor , non profitetur apertè donationem cauCa n10rtis ratihabitione non validari, cùn1
vbiq ; {olanl voluntaté rcquirat: [cd dubitatiuè non
po!fe r:rihabitione cofirmal'i, arg ..' ~atuti quod detiderat co [cn.fiull patris,quo filius teO:ari pojlit: interpretatur eninl talc ln conlènfulU pro auétoritate.Sed
Rr ;
&:
i
�,
FRANCIscr STEPHA~I .
dlClt
BaId us quo d voillerit\ ' non eil. bona lllauo:
'
, {1."tlltUl11
minus
l~d3.t lUS çOlnmUlle
quo, cnlll1
[:..,
.
r r.
( qUO 11Cl'lUS f'.lml1
'1'as tel1:ari
non IJorcl1:) conlenlUS
,
fil' pro
., duS eu,
Il. ad intcgrandl1m
lUlU
aucftoritate
aCClplcn
~
.
,'
.
. h'lc {·fJccie, {cd 1Jro• voluntate
non 1tem
111 ,
l' & dpennlffi'
{'
t'olle prxilldiciJ'
notent.
Immo
. III . .§. Ult
lOne, ra 1
..
l
- ,
.d
G
qux filtunl ,, ergo poterie pater hlto {lb1·1'onantl
d cau 1a
nlortis con{entite , vt & potcit pater ti 10 on~~'e, •
donationes q U,lS parentes, Cod. de donar. Petu {elltentiam vt veriorenl fequul1tur Cynus, Alexan~er,
FuIgoGus., CafirenGs qui {œpiù~ {e, _con!il1ut1r~
poil: PeruGnos Doétores ' tefi,~tur, l? dlél:a lege ~ {e
niUln. Dcc. ibidenl (ni con(jh) pœnltcns, & Ialon,
Bertrand. con. 156. polteriore parte 1. volum.Alb~
ric. in d. 1. [eniu111, aIijque inl1Ulneri, quos refert ~1raquellus in gloŒ 8. de ~cgib. co.nnubiaI. nu.. 2. 1 6. l~a
1
vt luI. Clar. vix ~igno{cl poifc dlcàt? qu~nalllnl
Optnionunl/fit vulgatior, iud. §. donatl.o,. quadl:. 6. verf.
quxro ~tiam. Et [ecundunl hanc QPlnlOncm, vt [enfui communi magis accedentem, qua~doque Sena~
tum Aquen{em iudicaiIè ccftacul' DecIUs d. con.2.4 5~
Con{ueuic talnen Sel1atus ex bono & requo, quod
{enlper ante oculos negle&a {il1~o[a (ub~ilit~te d~..
bet habere, priorenl & AC~t1rli, fent~ntlam (e~ul,
quando {upereft ~~ius ~e.l fiha ~ol1a~t1s , ne p~te~ n,a
fucceffione omm lUre lIlIS deblta pnuentur, & 11h~
fi-audi fit aui con[enhls. Qyo telnperamento {anae
Bald. conciliare {oIet tantam nofi:roru111 contentionCl11,d. con. 62.. vol. 4. quenl lèquitur Socin. d. con.
112.. Rip.in d. §. fLlitqux(itum. Corn. d. con. 2.42-:
lib. 4 .Maxin1è vero hac in fpecie adnlittcndalll Baldi
3d
(
DE C 1 S ION E S.
31'
dill:in él:ioncm dicebam, qua pater dona tion0111 ~ !.
Ilorenorum minimi aut nulli Ileporibus prxil1dicij
aeceptauit lubens : omniunl verà bonorllm dclatam {ubititutionem, nepotibus fine liberis prxmo.
riell.rib,us 110.11 acceptauit, {ed racuit,ne videretur Ij)e
lucn tam tnftcln llJc él:are eucntum. In qua taciturl1itate nl0ddèa quxdal11 deliberatio pr~~[umenda
eft, nùm debeat in nCCel11 nepotull1 acceptare do~atiollem, legib6[q ue deJhnatam (ucceŒonem prçnpere, vclnegltgere confuIro) quo nepti patrocine_
tur, qUàlU tadra acccptatio)ùàuo[œ ha?reditatis dinlidialu parten1" quam {lbi in euentum condirio_
nisparari ab inédhHO videbar, Authent. defunél:, C.
ad Tcnyl1ian. §. 1. de 11J~red. ab intefi. venient, coll.
9. tota, Vt efi in diuerbio, pra~fiabiliorem ducens.
Quod cnim vulgo tradItllm eft tacenteln videri
con{cntire, vbi agitur de illius tOlnmodo, ex ciui!i
pra:[umptione procedie, qux conG{ht non [UbGftcllte contraria naturali, q ux
Vt ex voto parentes liberis 0111nia quxrant)l1on his quxllra aut quxrendJ
fubdueant,l. {cripto~ if. vnde liberi. Facitin arg. J. 3.
If. de tUtc!. & 1. profeaitia, §, penult. lE de iur. dor.
quibus legibus concurrentibus ciuili & naturali prxfumptione naturalen1 pr~fiare. ~idanl vero ex
DOl11inis teni(t partis bonoru donationen1 iampridelll in filium collatanl pro diuiGone in [llpremo iudicio acdpicndam dicebat, arg.l.li filix} §. li pater,
If. famil. crd[e. Olcirad. con. 2. 31. proindéquc propter prrelnaturam lUOrten1 filij , donara Hia bona paterl1a cen{enda~ arg. I.G inter, ft: de reb~ dub. Ego
Vero inllabaul, nulla hae in f}1ecie diuiGonem inter
ea
�31.0
. .
DE CISIO NES
R1,~hl bona., §. iuifum, de acq. h~red. i.obli'
FRAN C IS Cl S TEPHANI
iib~r0) }[cd p!trelu iur.lto,& contemplatione antè:"
aài ll1atrimonij , tcrtianl partem bonorunt largitum ,filio in ('tcris confHturo : qUJ1U donationenl
firmariiuramento receptius dl:, vt notant Interpre-'
tes in cap. cùm contingat, ext. de iureiur. nlaximè
CÙI11 ob cau[am ht. Crauet. con. 19· &. 102.. Decius
con. 2. l 6. &. con. 688. Et dato) citra veri pr~iudi
cium , bona effe paterna, vhi filius patris bona donat co pr~[ente, nec renuente:duplexcelebratur donacio, vna de patre in 6lium, altera 6lij in eunl cui
conferuntur bona. Nec ob!lat inter patrenl & 6liull1
fllbliflere non pof[e donationenl : id eninl procedit
fi penes filiunl res donatl retnanere debet ,,110n li illico in alimn tran[eat, vt ait Bartol. in 1. 1.. §. 1. nu. 1.
ff. de donat. per 1. fi con[entiente, Cod. deiur. dot.
Ergo Senattls aduedus donationem pronuntiauit,
propter fili~ fuperexi!lentiam, cui limul & auo fratris nepotifque fucceffionem addixit , Referentc
D. Bait. Giraudi, in Attett.ationum .Decu,ria , 17,
F. Fortius 1 C.
~
~DDITIO.
1.
31.1
de.auaor.tutor.1.I. §.vlt. det 1
. gan.§.tutor,
ex fecretis legum dependet 1 uee. ql~la arcana eft ) &
negotium per ratihabition vo ~ntas. etlam pon finituIn
in rem verfo, l. z.. §. vit. ff:~' 1 . 3· §. fe~ fi mut\1a, ff. de
libet, fine verbis 1 f I r • 0 ut. matnm. Et aél:u quor.
, . . u. rem rat hab &
a.
'
Juam nemo elfe poteft: 1 fI" cl'
. aU"-'lor 10 rem
fencire in rem fuam n~~I. . e allaO~. wc. Velle & conmortis fa~ à fill'of.'.am vO poteil. Et 10 clonatione caufa
,
•
• 0 l untas t '
,
J. v It1m. §. filiJ' s C de b
antum patns exigicur
Il.
)'
on. qux lîb E f: 'G '
•
quxu:. 2.2. 3. ablltÎtur au,tL . ,
. t ane uid. Pap.
r
.
U'ontatls nomin . 1
qux leqUltUr ratihabitio eft • I. vl t.e. adeMacedonian.
. vo untas vero
Martij 1 584,. vbi pr~fui.
E Tturtamen
donatio in filiumfamilias collata confirmamorte parris ,1. donationes
C. de donat. inter
r
vir. &: vXOfo-ita ~uum videbatur filijfamilias donationem collatam in patrem confirmari morte filij, nec quidquam obe{fe q uod voluntate patris donauerit ipfi patri,
cùm nec ali~er poffit valere donatio , quàm fi volueric
donatarius , &: donationem agnonerit : necenim donatur
inuito ,1. hoc iure, §. non poreO: , de donat. Et voluntas
feparanda eft ab auétoritate : hrec enim , vt fuprà diél:um
cft, in ipfo negotio interponitur, non pol\: tranfaél:nm negotium) nec per nuntiuID , ncc per epil\:olam 1 1. fi quis
mihi
-
------.----------~---
DE C 1S 10
LVII J.
~~dam de contraBu permutationis non "ulgaria~
Synopfis LVI rI. Decifionis.
EutEla re agimus ad id uod\
interlI'lJduerfosvendit q
2. ContraSus den
' ... ;rem.
~x ta qu d' omma us efll5
a ln eo pr4ua!et
; In contrIJfli6us t'n- (;"
. 'd
rJptcltur
quodprincipAliter AO'itur 1 J6
Agitur id quod p . 6.
exprimitur. rmct/a lterl
4 Yenditio «n'èn.1 ./J.
., \
1
/&
A
".Ir; Hw~. I,ttUS
\
qua~
~e~mutatio,fi adftt
pr.ftudtctum tertif.
Permutatio fit vt res 1;er·
.'
l
mutantt AcqutrAtur.
P
r1
.1
Av:um
ae
retr~lIendendq
foCI! 'lit re venalta primus
'limai/or fofsit à vend;..
tOft quolIbet rem 'Vinai'lire.
l~~~ Ermut~uel'at quidam dotalem donlum
)j cum Vlnea, longè viliori~ Dominus' vi......:.., - ~ nea=. ad xqualit~tem permutationis pe,
cunlam.[uppleU1~,~u~ vinea: pretio longe przfiabat) qua dtlhaéta, lUlUS quondalll domi..
bUS dotali zde ,~uiaa, ad vinealU rcuertebatur, nul- .• .~\,
Sf
-
..
�FRA N CI sel STE PH ANI
he enitn erant penitùs tàcul.tates perl\~u:antis. ~ er~
tiu~ poff'dfor nuUa. CUln aéhon~ ~xperltl porre ~lce
3%.%.
bat; nequc in retù, càm domtnlUnl ~r~utat1011e
amiCerit, ncque in per[onan~, n~Uunl ~quldenl negOtitlt11 [ecUl:l contr~xit, Vide turque 111 hanc l'cm
textuS in 1. CUln prètlhus, [ecundtlm conl111une~
illtell~élum , C. de ter. pènl1Utat. eum perfoll~lis
~él:io lingularem [ucceffionem non Cequatur , 1. fin.
~ . fin. ff. de contr~h. en1pt. l. 1. §. li hxres, ff. ad
Trebelfian. Fadt in hanc rem Alexand. conGl. ~)1.•
num. 6. volum. 1. &. Ruin. con. 32.· & 33. vol. 1 .
F~ciunt &. ~dduéla per Alexandrum, con. 1 o.lib: 1.
l Accedat in vcnditlone , re euiéla agi ad id quod 111terea aduer{us venditorem , 1. eui6ta re , &. toto tit.
de euiét. non ad rei traditot reaitutioneln, l. induile, C. de rci vindicat. At negotiU111 hoc magis accedit ad venditionen1 quàm ad pennutationem ,cùm
prxpoilderet pecun,u, vulgo cap. ad qux~ion. ext.
den!r. permutat. vbi Ioamn. And. Panormlt.&. Bar20 bat. denomil1~ndu(que Gt contraétus , [ecundun1
naruràm eius quod in co prxualet. B~rt. in l. 1. ff.
locat. arg.l. quxiitur, ff. de fiat. homo cui [ententizc [e innumeri [ub[cribunt, quos refdl't Tiraquellusin trétél. retraél:. §. 30. gloŒ. 1. nu. 9. Huiu[modi
érgo conuentio iudicanda magis crit venditio quàm
permutatio. Cafi:r. in 1. Arifto , ff. de donat. arg. 1.
- quîdquid,.I. fin. if. de acquirend. l'er. domino COlltrà aél:or expreffin1 cOlltra6l:all1 pern1utationen1 di..
cebat, proinde venditionem n011 elfe, licèt prxpoll"
deret pecunia , arg. l. tenetur, §. 1. fI: de a6t. eml>t.
~ùln infpicia,tur qUQd principa,1iter agitu~ inter con:
.'...
. DE.,CISIONES.
"32. 3
•
trahentes, vulgata 1. ft quis nec caufam, ff. Gcctt. 3
pet.At id agi quod principaliter exprimitur, Alexalll. d.
&,Ia[on ,in 1. 1.. §. t. ff. fi cert. petat. ~od enim
fuprà pro reo deduétum eft, arg.l. qua:ritur ,ff. de
fiat. homin. in dUDio ptocedit, vel cÙtn agitur de
pr~iudicio tertij, putà don1ini direéH,aut afhnis genti!i[ve, fi retinere velint iure prxlationis aut pro~
timifeos rem permutatanl; tunç enim potiùs cen~
fenda eft venditio, vt tradunt onlnes, quo hon1inum nlalitijs &. artibus occurratul', 1. in fundo ,
1r. de rei vindicat. quod &. Senatus Burdegalenlis 4quondam cenfuit, Boër~o tefl:e, decif. 144. Guid.
Pape decif. 92.. Purpurat. in 1. 2.. in princip. nu. 56.
cum [equent. li cert. pet. &ibidenl Ripa nu. 3(f. cum
[equentib. fusè Tiraqu. in loco quo fuprà. Alioqui
erit permutatio. Angel.con.l.. Corn.con. 31 9. vol. 3.
Bart. in 1. li in emptione ,Jf. de contrah. empt. &in
1. 1. 1r. de rer. pennut.. Roman. in d.1. Arifro .. Non
obfi:at pretij confiitutio ; nec enim ~nlendi animo,
fed ad œqualitatenl permutationis ad[criptunl ell,
arg.l.feruos ~ ff.famil erci[c. Qyod li lit permuta- 5
tio , vt d! , id vi4e!ur_t~~itè a~u~ in pennutand~,
vt res acciplentiunl hat. Alioq\li res tradita condid.:
tur, vulg.l. 1. 1r. de rer. permutat. arg.l. quod te, C ..'u~~ ~ \ .~
de patte inter empt. & vendit. non à pernlutante
.lA . .!.tt .
tantùm, vt omnes con[entiunt, [ed &. à tertio, vt ;f.....t,.~, .~ J.~
~liàs in quadaln DeciCinduxi textum in d.l. CÙ11l ,~1"'''" l +..~
precibus: quod propter vrilitatem aél:oris ex requo ..,' "~j
& bono à prudendbus (~piùs reLpon[um dicebatur, vt in 1. fi & me & Titiu111, if. fi cert. petar.
Condidtur pecullia ab eo , cum quo negotiun1 nul·
.·
,#.)
S{
2.
:
�FRA N C 1 sel STE Il HAN 1 .
lutn gell:um dl:) non quàd is vnde petitur ex cau~a
lucratiua pecuniam teneat) vt poll: Bartolu1l1.9.U1dain ex DOlninis annuebant : naIll & COndlCltUr
elnptori tradit~s Pl,mphilus ab eo cui nullo iur~
obligatus erat, ln 1. cu~fund ..§. [eruun:~ tuunl ) Vbl
gloŒ. in v~rbo) condlcere> Cl-rca fi.n.!F. G. cert. p~t.
quem habeDat ex: caura Qnero[a : IUlnus euatn quod
fine cauCa pecunia penes tertiU111 effet; nam & prœcedcbat caufa in d.l. li & lne & Titium. Alioqui
vlndicatione non condiétione ageretur, L dotninus teft'ameuto , de cond. indeb. nHi quis BanoI.
& Alexand. in d.l. li & me & Titiunl ;) & Alexand.
in d. con. 9%.. nu. 6. audiat, quali Gne faéto meo
res Inea ad tertiunl peruenerit , qUa! ratio condi6Honem hac in fpecie admittit, cùm fine faéto mec res
permutata ad tertium.tl'anfierit : fed quia dUl beni...
gniu s quàm vtilius dl;) eum q.ui rem d:edit, fuum re...
cipere ,d.l. dominus tdtamento, in fin. de cond.
indeb. Qgod G: prudentes ad effugiendum circuituln
id a!quum & bonum duxerunt, vtvidetur innuere d.
1. dominus, ibi, reéta via, vbi glofI: in verbe petere
poteft,quato magis~~' quis renl.permutatamconfe~ '?1\- 0
quatur, à po{feffore maxim~ vbi deficiunt permur1 ~ U-À tantis faeultates?· Facit quod CaltrenC vtilem in rem
w - concedit- venditori aduerCus tertium emptorenl,
'Y
~. ;.,.~ pro~t~r paaU.nl~ de r~end~ndo in ipfa ve~~iti~lJ~
- Il wt-Il adhlbltum, hcet deficlat extremum Vendltlorus' >
~ dom·iniu,m viddicèc quod venditione dominus ami~ ._) [erat ,arg. 1. li- cÙln vendere; in princip~ ff. depignerat. act. CaCtreafis (ententiam probauit Senatus PaL:iGeniis fxpHIin)t" Vt tella,tur Mo. lia. ad diél. CQat.
'3%.4-
j
i,
r'" q ï
DE CI SION E S.
32. 5
Alexand. 10. vol. .1. no.n quod affeél:l Gt res paéto,vt
omnes fatentur) ln d.l. 2.. C. de paél:. int. en1pt. &
v~n~it: fusé~ue dixi inquad:uuDeciGone. Sed quia
tanl vule quanl œquunl vi[unl dl:, vt quis vendicet _
reUl ftlam [ub leg.e reuenditionis diflTaétanl} etianl
à te~tio. e~ptore.) cur nen igitur & eadem xquitate
res a tertle condlcetur ? qux [ub tacita leae vt accipientium heret, pennutata dt , euiéta ~e tradita,
etiamfi alterunl extreluum aéHef1Îs perfonalis defÎciat , obligatio videlicèt, arg. d. 1. G cùnl venderet.
Fadt refpon[um Iafonis centra Ducell1 Lotharingi;r, 12.8. lib. 4. qui Gngulariterinhanc renl inducit
l. voluntate) fI: quib .. nlod. pig.n. vel hypot. folu.
l'robat Molin. ad Decij conGI. 187- & ipfe Decius,
ibi;) fi diligenter perpendatur, eiufdeln dl: fententi;r, non minùs fertè quàm [ubtiliter. De his cùnl
in vtramque parten1 differui{fet D. N. Flotta > cauf~
expofttol"" & pro aaore conduiiffet D. Paulus Cheilan pro feo, qui à Ce abduci quaG Seruiana vinea:
fruéèus patiebatur ,. calculum tulit. Ica fe in duas
partes diduéta, Iudices, non tantùm in TholenG~
[ed & in prima Decur~, diuifr funt: cun1que cauCa
InHfa fuHfet in Attdl:ationunl Decuriaro) lueribus
noltris;) ferè omnes in D. Flotta': [ententiam iuinlus,
licèt quidamex Dominis paaoh~ferunt, quo. Gbi
taueat tertius poffdfol' in vinea! emptio.ne, vt in
.. èafunl euiétionis ad certum fundum redire polfet ,' . ~.
hinc à Ce 0111nem auertens iniurianl & pr~iudicium,
.arg. dia. legis , cùm te ) in fin. Sed maior pars
Don1ÎnorUtn induétionem d.l. cùm precib. de qua
fur-- l!a.udauit-
&, orobauit.lj kt t ... M'l rtij
~
,
1
5 ~Lt. Pr~dL1it
$, f· 3
�,u~
FRANCISCI STEPHANI
Dcminus Franci[cus Peru1lijs) Baro de La\lris;
fecundus Prx[es.
ADDITIO.
Ex illa , dom~1l1s t~~tamel1to , in ill.is ~erbis , [~d dm
beni<Tnil1s quam VCIhus efc , reéla VIa Ipfum qUll1UmL
mos dedi~ fuum reçipere.Ira in hac litefanè tàm benignius
ql1à m xql1ius Cllr~a iud~ca\.lit, bis .diuifis ~ri~unalibus,
refra via, hoc eft, a tertio emptorelp[um qUI vmeam tra·
diderat, permutationis titulo, [uam recipere. Et' ho(; q uidem faél:llm puto euitandi circuitlls caufa , zquo & bono
ïd nobis prxfcribente, 1. Li ita fuerit, ff. de {rat. lib.
F. FortlUs 1 c.
D E CI SI 0 LI X.
Matris adminfjlratricis inJlitutio à filio adulto fatltt
in te/lamento ) an "'t'a/cat.
Synopfis L 1 X. Decifionif~
Conflitutio qua prohibeturl lexextufos hahet in tej/aadultis aliquid fuis ;tdmi- mentis fitiorllm.
nijlratorihuJ rdin quere,fx-j5 MlJtrib.deheturplior. h4.retenditnrad dom"tionem in- • ditas turl"Itto nJttllr4 ordtne.
ter viuo!.
Mater ~xcipündll eJI 4 çof1.:2. YerbiJ h.tc , "gardiens & ji/utione An. 1539· 'luJprgbaillHl:res, in confiitMtianel hibetur minorib. IIliqlliJ "a.
anni 1539. Rd quos rerti- miniftratoribus reljnqll~u.
nent.
7 RRtiocOj/ilMtionis an. 15 J 9·
, rbitex n()n dijlinguit, nu uffllt in IMtrt 'Û mlllr~. ,
nos dijliflguere dehemus"18 rej/amentllm pli alpr~4 ~ptitf,s flcllndas inmatrib. halIW.
- 1
16
Rancifci Regis conlHtutio eft ,anni 1 S;'9:
qux pupillis & adultis vetat quidquam t_Utoribus aut curatorihus fuis inter viuos aut
tdlamento d<Jnare. Repetita ~fi: eadem ab Henrico
D li C l S ION E S.
_
Il. 'filio
diCti ,Franci[ci" annô 1549. CapUt d oüa~ /- i
. .
UOt\lS u1te~ VIUgS pertinet ad ius ROl11anUll1
.
.
' n cque ennn tutor ll1terpOnel"c auél:oritatem [uatu po.......
tea in .re [ua, 1. 1. fI: de auétol-. tut. L ft in elnptio- 4i 1
nenl, Hl. fin. ff. de cOl1trab. ernp't .l. 1. §. fuit quxlitum. Alt~runl vero quod ad" teH:~nlellta pertinet cIl:
contra leges'R.oll'lanoruffi, qua: adultis penl1ittunt
~uratores & adnlinifrrarores h(tredes facere, 1. Aure..
hus, §. eum qui, ft: de liber.leO"lt. cùrI1 iudiciUlU illud fuptel1~um n1inoris 110nnïli à nlotte illius C011ual~[ca;, quo ternpore ddijt e!fe in n1al'l.u curatoris,
prolndéquellon prohibetur ex ratione legis tefiamen.to donare. vell~gare. Contrariunl reCeptU1U dl:
~onbu~ noi1~ls, dlcra confri~utione Regia. Qlare
cum films ql11datn ex vrbe SanéH Maxi~11ini tefran1ent? matren1 bonorull1 adlllinifrratric'en1 qUa! Ce ..
cundo nup[erat , h~redeln rdiquHfet, de viribus tefl:a~nenti dili)~tatur:n fuit, propter verbum) gardiens, 2hUlu[ce con{htutionis, & verbum , bailliftres , qUâ!
propriè ad a~cendentes, patrenl putà vel nutrenl,
auum vel aUlam) aut collaterales referuntur, telle
Rebuffo in eam c~n1t:irutiollem) gIoifa 9.in verbo,
gard~etJs.Accedat c01\{H~utioneLn tilan1 Îl1tter paren..
tes &: extraneos n011 dHbnguere,ergo neC nos difringuere debenlus ,vulg.!. de pretio , ff. de publician. 3
~uibus Pro[enefcallus contra teltaluentun1 prol1untlauerat, legitimiCque hà!l'edibus teftatoris hxredi-..
tatem a~dix~rat. Ia~at odium {ecundart1l11 nuptiarun'! 1> qUlbus ln lege Ip(a lnater prx[u mitur Ce exui{fe
filiorum alnore, eamque ftt4,ettan1 habet; vndc ab
ea eillagitat cautionem
(eu fideiuffionem mobi-
�FRANCIseI STEPHANI
liunl reliétorum à primo viro, l. hac cdiétali , S.
3t8
-
his illud,C. de [ecund. nupt. ibi glolfa, in verbe 6deju!lionenl,CÙ1TI tamen in ratre aliud conilitu~um inueniamus,l. cùnlllon Colum,§. fin auteln,vbl gloffa,
in verbo , reuerentia , C. de bon. qnx lib. fimilique
ratione quod Rehuff. in d. confiitutione, ia verho,
4 & autres leurs adminiftrateurs ,Ccriptum reliquit,de
eadcm excipiendos dfe parentes, num. 18. forCan ad
nlatreS non dre ~rotrahendu~,cùln ilIis turbato ordine debeatur filiorumh~redltas, 1. nan1 & fi , ff. de
S inofhc. tefiam. nlatreS ab illa arceantur Cublato lege
Reaia Tertulliano [enatu[confulto, quo luél:uofa
fili~run1 matrihus deferebatur hxredita.s~ Sed cunl
mater [e 6lio eiu{que bonis orbatan1 videret, ad Senatun1 prouocauit ,impietatis inGmulans diétam
confiitutionem,G patrem &. matrem non exciperet,
in q uibus cauCa & ratio confi:itutionis ceffat : nam fi
dicamus pr~fumptam fubornationem vel impreffio",:
nem. huic legi caufan1 dedHfe, arg. 1. qux onerand~,
ff. quarU111 rerum aLt. non det. Rebuff. in d. confi:itutionelu, gloff. 3. in verbo, ou teftament. Q!!x lex
dn1 dira dl: qux: patren1 aut matrem pr3:dationis
in 6lios incu[at ) eum ex voto folemni pa...
rentes. liberos ditare non bonis fpoliare Jaborent,
l. [cripto ,ff. vnde lib. Alia ratio diél:x legis dfe po...
tefl:, quod non rotum eonGlium & opera euratoris
vel tutoris tueri deb~ patrimonium pupilli ~ut
adulti, fcd etiam corpus & [alutem minoris. Prop'"
terea ne quid (pe lucri aue qua:ftus in minores Cuos
moliantur & n1inus offidofi Gnt & diligentes in [alute cius conferuanda quàm par fit: decretum eil nC
tenamento
~ E CI S ION E S.
31-9
tellamento qUldem donare liceat curator"b
'b
.h
1 us aut
cuton us, qUI ac coërciti ratione ab on11ü [p
q~%ftus ren10ti J omni cura & diligentia in rebu:
mlnor~nl con[er~a~dis incubunt, cùn1 alioquin ex
mortelllorUlu altqUld quçrere ftperantesnegliaen_
.
1:'.'
'
b
tlores l~ne ~ut 1:11nus officioft effent futuri. Sed nulIa. dl: talTI Impla aut [celerata mater qu~ l'
. rd'
, a lqua
1~~11.' lipe. fil'10 l~ll
letur, aut paret inlidias , aut ll1inus officlo[a Gt ln [aiute boni[ve conCeruandis quo1"U111 habet adluiniihationenl ,cùrn pro afre n
, . 1b
I".,ll1
parentes magls 111 i eris terreantur, 1. Hh )in fin. ft
qu~d .metus cauCa, S. fin. de noxalib. aétion. apud
Iulhn~an~ln, qui l~cèt de patre loquatur, par ratio
affeétl0111s, vel malor, li Plutarquo credaluus q .
nlatl:es 6lios n:a~cul05 patri~us l~r~diligere , in'pr;~
cepus connublahbus cenCUlt, facit vt ad n1atrem
~uoque.tra~atur. ~r~inde Paulus generaliori parentiS n.olTIlne 111 d.l. lfh, v[u~ eft . .Huiqfque rcj ]QCUplet1Œn1un1 erat argumelltu01, qUddfilius nôu;lu
annis plus nlinus te!l:amento [up~uixerat,nec quid- '''~'' .... ,
.
\
qualTI de 5efralnenti tabulis imn1~ltauerat, aut de
.
.
~.-.t
n1aterna lubornatione , n1aJave priuigni traétatione "1 t .'.. '. . •
c~nqt~enus fuera~. ~a ~gitur ratione Rebuffus patrern a d. ~egla excl111t ) & mater dl: excipienda :
Beque ennn tarn durus Legiflator nofier fuît, qui
,
patres aut matres in prxmium adminiftrationis bo.
norum amandare abdicaréve à filiorUJu Cucce1Iione
tellamentaria voluerit). liberos verô ita coërcere , vt
donare te{l:aluento parentibus in gratiam antea-é1:x
ad?lini~rationis potiùs quàm exteris non poŒnr.
Al~~qul reuocarelltur
velleuiŒluis
cautis. tnatres
-Tt
.
4
.,
•
J.
•
f.
�FRANCIS CI STEP HA NI
ab adminiitratione bonorun1 filij, CÙl11 tanlen pr~~
33 0
111io &: relTIuneratione allici dcbcant, arg.1. (i quando) §. illud) c. de in off. tefiam. Ira lex Iuli~ de 2.~:
hxreditatum vcllegatOrulu) qUa! ~ugen~l .cran1)
grarb prolnulga.ta fu~r~t. ExtranelS t~ntul:1 110n
proximo genere lllnths lrrogata dt D10n. !tb. 55·
& Paul. recept. {ententiarum 4. tit. 6. L~x itell1
P,lpia Popea, de.quain 1. vnic~: d. §. 1: de .cad. to~l.
(uum imponere mgum parent1o~s &. h~ens volult,
ft.l[picari vero qux [ecundas nuptlas [equlturrefpon...
debam) non ita leges habuHfe fufpeétalu luatrcm
ob [ecunda vota, vt inGdias aut impreffionem qUa!'
{tus gratia vereal1tUrin liberos,[ati[que pat~is fecundarUlll nuptiarunl pleéU" quibus inhumanlUs. adderent, ne po~et filius Inatd l~~u~[anl hx~e~l,ta~em
reli1'lquere, cunl tamen hxc l~~una vel t~Clte a !the..
ris renlittatur , vt notant nofrrllll L fœnl1na!, c. de
, ~\ \~ ') ...., .. ) fecur:.d. nupt. ceifetque odium recund~ t~ori i~ h~c
('~ !iie&, nullis (rions matrimonij [upedhtlbu~ htîcns,
-.l;J,.
d.l. fœnlinx, §. illûd. Ergo reformata e~Propr~toJ~ ris [ententia, confirmat~que tefianlentl tabula: per
~l-- :
Curianl in tertia Claffe ) R eferente D. Fetro D~
,... (~Vl~ 1 dons, 2.. 3. Martij) anno 15 84.
C.. . (;
".11"
c. ,. 1
'eADDITICh
Q
V3!!tioeeleberrima "f>!.lis planè acroamatica ~ qua:
etiam in Senatu ParHienfi hodie agitatur dùm hxe
fcribimus. Nam eùm ChrHl:iana d'Aqueros Hcroina ,
SalellS in Prouincia ComirHfa,liberorum fllorum ex Francifeo d'Agoult Comite fllfceptorum adminifrratrix flliffet, fufcepto ex primo matrimonio Domino de Crequy,
earnque pet m\lltos annos admin.i1\ratione.tn exercuHret:
DECISIONE S.
i
filius Cornes Salcus ,[al1l~s, [cd in procill.:lu long~ 3,1
eregrinationis
r ,ore
atls:
)..
, illam fnf.l:icuit hxredem neo-leCl.
0 '-l,a lOt
P
&. reuerlUS ab Jlia <)u.J.r:n auent Nobiles peregtinatiol1c
per multos allnos V1Xlt In allIa Regis Henrici Magni IV.
&. tallden~ fe~re eorreptus acutiffima moricur. Ergo mater hxres mf.l:ltuta hxreditatem filij :1diJt, & eam per aliquot anl10S poffedit quietiili1l1è.T :mdcm vero rdl:amemo
condito ncgleéla filia Monti ~ Rcuellij ,Comicilfa ex [ecundo matrimonio, ~Com 't is Saleus [orore Dominum
de Crequy filium ex primo thoro hzredem i:lftituit. Lis
dl: Lutetix, & magna omnium doéliilimorum AdL1ocatorum , ~ ce1eberrima ccnrenrione agit~ta & publicè
~éla. Vt llla Dcmofthenis apud Ciceronem de optimo
~cnere Oratorum. Inter prxeipu1.s rationes diélx Comitlffz de Montreuel,hxc opponirur adnerfu-s te!l:amcntum
frate~llum, quod fcilieet hzc mater effet ~dmil1iflratrix
omnmffi bonorum filij : fub indice lis efr.-Sed
Nec Deus intcrJit nifi digmu vindice nodHs
Inciderit.
F. Forti/Js J. C.
__ _----
-------_._-----_.
...
DE CIS 10 LIX.
Donatarius mop.tù caufa an pofsit Trebellianicam de- •
ducere: pofsitne aUlts eam nepotibus primum gl'adum agnationù obtinentibu.f probibere.
Synoptis LI X. Dcdfionis.
Filius/Ami/ias in potejl/tlf\ in 1. iu/;emus) (adem diqUlJndiu txijlit pAtris, Cllntur de nepoti6us.
nun pottj1fidticommittere. \ 5 Tre6ellifl,nic~ vt fit Iotas dl~O
2. E,"< d()'JlJJj~ni~us caufo
rtquiruntur; primum, vI Tf)·
mortis Trebelii/mitA ae-I getur h4rts : fecundum , vt
Irllhitur.
1 tAnqll/tm verus h,eYls rognur.
3 Patris Auéloritas uJlntl6 FafciJi/t de6etN' IX omni6us
poft mortem ftlli.
tlonationihus qu.e morte (on4 An qM~ Jt fitijs Ji&ut;t/Jr firmlfntur,vt plflris i" f/ium,
1
!
Tt
J,
�FRA N CI sel STE P HAN 1
't/xoris in 1fJAritflfJ'J , 6' T»1J=f htri iure nONiflimo.. .
331..
rili in vxorem.
7
Jitl
ri~ pYi"Jj $yadus Trehet/ia ..
non fofficit qlJem efft h.cre- ntcam mlnlumt.
dis loc0.fed verè eJfo h.erede.1 1 0 !2.!:!artarum dUJJrum 7J~rlJ
Trebelliano vt locus
S 1'rebdtùmica pote! prohi-
1
9 Fruéltu pr.curquAm m Itb~.
comp/lllliio. In additiol1e.
Iliusfan1ilias duxerat vxorem.) atque cidenl in contraétu matrin10nij tertialu
parteln bonorunl pater deder~t. Q!.li liberis ex illo n1atrimonio patre confentlente caufa
mortis donauit paulo antequàm 1110reretur .). & ~u ..
pedliten1 alteri (ub1l:ituit.) fi decederet Gne hbens :
n10rtuo filio parer qui donationi con[enferat, tdb.Inenta filij donationem con6rmauit.) & nepotes ex
eo ex lertia bonorum parte il11l:ituit, repetita cond:itione &: fideico111iffi onere adieéb. quartx Trebellianica! prohibitione. Alte~o ex filijs fine liberis d~
funao [ucceffit fuperfres, a quo [oror [ucceŒonls
paiten1 {ibi -vindicabat , & non. potui~e patre.m.)
quod in patda potefiate effet fidelcolnn11tter~ dlcebat, 1. %.. vbi gloffa, ff. de legato 1. ~od enHn leoimus adijci poil'e fideiconlmi{fum donationi cauCa
~nortis )1. vt hxredibus ,1. cÙln pater.) §. eorum , de
leg. 1...1. 1. C. de donat. cauf. mort.!. ei cui, ft eod.
1. vnic. §. fin autem.) C. de caduc. toll.1. 3. §. final.
if. de legato 3. hoc recipit temperamentum fi modà
fiat à patrefamilias, qui te1l:ari vel codicill~ri p.otefr.
Bart. in 1. 1. if. de donat. cauf. mort. &. 1. tam 1S) §.
fin. eod. Salicet, in d. L 1. C. eod. Filiusfanlilias neu...
tru1n potefr, 1. Diui, §. licèt ,if. de iure c~dic~ll. ~c~
9.b1~~ er~~ ~é~~ gra~~~~ ~ arg. Su~~~m pr~~~
!:
DECISIONES
. '
• "
33 J
11bus, C.de lnoff. fratern~que h:rreditaus totl'us r .
Cc
.d 1
art.cm con .eqm: .atoq; fideiconlmi([um valere (quod
fal~u~l) llnpe~lre n.on .po{f~ d~c~bat quon1inus pro
legltlma &: Trebelhanlca d1mldluln portionis à fra·
d
d
t~e .e uceret) CU1~S terdanl partelll ab intell:ato
v1l1dICabat. Angel. III 1. quall1uis, Cod. ad 1. Falcid.
Crauct.con. 50. Detrahitur eninl ex donatiGne cauri
mortis !reb,ellianica, d.l. cÙln pater.) §. eorum.) 1.
fi morus , l. l? dona~ionibus , C. ad leg. Falcid. ibi.
qu~ndo ~delCon11nÎ.lIi panibus fungul1tU1:, id cft )
qUl~ fidelcon11ni~oru~1 inll:~L' à n10rte donantis donatlo cauL1. morus vellllterVltU111& vxorenl ali~que
~d generis, vim capiuntJ vt poll: gloffaln ibi èall:renC
InterpretatUl', Ronlan. con. 75. & 79. Curt. il1niur
con. 5. nu. 5. Et [ecundUlll ha:c obtinuerat JIJud
T olonen fienl l'U d'lceln, Propra:toren1q; olbienfetn.
Addebat non potuHre auunl quidquam tell:an1ento
ex donatione filij iml11utare,lnaxin1è poll: illius rnor,
•
Ir.
tenl , q ma atl1s ceuat. auélori:as & 0~ciun1 poLl:
mo..rtem @ll., \'t & .cutons n10rte l111pubens.Bald. in 1.
knluo1,n. 3. C. qUI tcfi:amenca [ae. poŒBart.in 1. 2...§.
1 .fEde donation. ll1inû[que Trebellianicxdedudionenl prohiberepropter 1. iuben1us, Cod. ad Trebel!.
qu~ licèt de filijs.lo~uatur , ad nepotes t~men producend~ dt., q~lynn'lt1~1 ~radUl:l agnatlone obtinent, hl enUll fihJs omnillo xqUlparantur. Ita gra~atus nep~s iutelligitur li deceŒerit fIne liberis, filij
Inll:ar, 1. eum auus, ft de con dit. & demonihation.
minùs perteétun1 tefiamenturn inter nepotes, vt inter 61ios , valet) §. ex im perfetto , 1. hac con[ultiflima> vbi DD. C~ de teftam. fi4ei~on1n1iŒU1n .quo~
r
Tc
'J1.1/~ r..~v..
.#t~f ~"'V1
c:tn, 4·;'·f~--'" ~ ~A
~t~· VI--
t-~.u#"~
(,:",C;::;;1~
t'wY t~·}
""""J::;;
(~'*'" Ju":!1'1.V
~~ ·rtd'~
t;::;:C?,r
..
~ ~~4-
.,~d 4#-/.,., ......
~/"ft~W~
W1
d 'p (f(-~;'
~~ ~
~c·J·:y' lV~~
/ •• hu, 4..-. cPt l - 1
lAI ~---
);-Z
:~
t ~l-
.. t':'~:+
•
~14ACN44.,1....
'ft-'l-r~::;:
47:f:;:~,..,.-
tJ-Y.!l:fe,-J.'
c· .,
5
3
•
�FRANJ::ISCI STEPHANI
que ft fine liberis , nepotis ,",t filij, exHl:entia d~c~tur
deficere in 1. "1. C. de conditIon. In[ert. ~::e 19ltur
..!. .. .
.' .- de filijs dicuntur , eadelu Be in nepotibus locun1 habent, 1. Gallus, ff. de lib. & pofth. §. fui, Intl:it. de
•
h~red. qualit. &; different. §. 1. de h~red. ab intdl:.
venient. col. 9. 1. fœminx , C. de [ceund. nupt.
· -,
-I.liberorUln, vbi Banol. ff. de lib. & pofi:hunl. 1. 2. .
'$-I !
." ..
§. li mater, verGe. ohjs autem) ff. ad Tertyll. vt non
f
· ..... .,
abfurdè Bald. di4-,oGtionem legis, hac ediétali, qua:
•
.
••
de 5lijs Ioquitur , ad ne pot. ex filio vel filia trahat,'
. nu. 1. C. de fecund . nupt. His [oror ex Proprxtons
..
. " (ententia ,de qua [up, tertiam parten1 di,n1idij hxre1
• •,
•
·
- •.
ditatis fratern~vindicabat.Prouocatur a reo, Sena•
'
••
...
tus retorquet quod [oror pro Ce dedux,erat , ~on po'..•. ' ':, .... tuilfe patrern fideicornmitrere ,quod III (ac~ls effet,
' . ~' :. d,l. 2.. ff.de legato 1. non idco tan1en [ubducl debere
fideicommHfll\l1 ) [ed vi donationis cauCa n10rtis
". l '"
., " -. ..
con[eruari,Dec: con. 2.45. nu. 7.quenl [equitur Cra••
•
• ueta con. 13 0 . nu. 1 1. videtûrque in ean1 renl tex•
. . ( ., ,,' ,. tus in d.l. vd1xrcdibus, li verba hxc, quia. in pofl:e ...
doris quoque per[ona donatio confertur, ad ridei,. '
01, \ <:onlmiffUlu quod paulo antè ad fidcicon1n1üfunl
' i
a-dijci poire donationi Marcellus dixerat,referulltur,
•
quod &; Accurf. ccn[uit in [ua gloffclla, his verhis,
.,. .. •
. per obliquum , quaG dicat duplieelu cire donatio. • -...'
,•
"
.""t.,4'*·
-ne1n , puram quidell1 prioren'l, pofteriorem conditionalcl.ll qux per fideicOll1miffun1 concepta efi:,nec
vili mortuo Gne liberis donatario (ortiri potefi: effe~
ll:unl. Ql1a retenta interprctatione non niG tertiam
partel1'llegirim~qualn filius idémque frater in b~
nis patris donantis habcbat, & qux omnis onens
334.
.
~
t
,
•
l
~
oc •
.
,
..
'f,trf
..
,
~
-
\
. !t
-
..
t
~
'"
'Y
•
"~"',\
•
... ..
"
J
J
."'''' •• )
1
, a-
.. t.
,.)
D E C l S ION E S.
dl: exp ers , 1. quonialn in prioribus Cd ' if j; 5
'd l 'di b
.
, . e 1110 [0
rot! ae )en cde at. Nec enim Trebel1ial1icadeduc~
ote r ex hL'ac onatione, cùm fideicon1m 1'ffium nulratU111 & validUlTI euet,
Ir
fiunl ur.
d lcetque
"
puta\ fi1
cret ~nat1o a patref.'unilias, non magis locus effet
Trebelhano
.
_ [enatu[con[ulto quo duo d eurd e-rantur, vt qUIS rogetur & vt hxres rogetur l. 11l ulier § 6
fin. ff. ad Trebcll.
Cill'U' s C.l '
h' .
ft fi Ide6que pater
'
, i l l US xres
111 ItUtus e , 1 grauetur ipfi hlio h~reditatelTl refhtuere, non dcrrahit Trebellianican1, quia n011 vt
~x~'e: [cd vt ~atcr gra~atur, 1. cùm filiusfan1il-ias,
e ~bat. 1. Vbl Crauet.ln 2..,part. nu. 14 5. & 146. Ia[on
nu .5.C. de fid elcomm.
.
Ba1d.
. 111
b 1. poa lnortein
"
11~ ru . oC. qux 111 fraude credit. in fin. pel' 1. quidanl
eUln,filtmn, dehxred. infiituend. Sed parcant mihi
B~ldl1nanes>non ideo ibi grauatus
deducit faIdd1al~, , uod ex co?uentionc oneraretur.) fed quia fi ... '>~~
~clanus.~tenus con~enlplatione ha:rcs (èriptu$ ~« J J ,
etat. At hqUldo conftat Inter onlnes, ita grauatlllu ~
,..,.
detrahcre quartaln non poffe,1.3.§.CÙlll Pollidius ff.
1~<
de v[ur.,gloŒ'1 fin. in 1. in lideicomnliiIària.) if. ~d
Trebelhan. Gue tdl:amento fiue inter viuos grauct~r. Ia[on in d.l. poft I110rtetu, nu. 5. At donata...
nus n~fter non gra~~tur vt h~res, quinimo pru..
dellte~ eum legatano vcl fidelCon11niŒ1rio ll1acris
~qu,ip.arant quàn1 h(rrcdi, d. §. ~orum, 1. cùnl1~a...
ter~ lb!, exe~ pl? legat~run:. ~l~ vero ne[cit lega..
tanum vel fidelCOll1mlŒ1f1Um euan1 quotitatiuU111
detrahere quartanl non'po{fe? d. §. fin.l. mulier, 1.
lex falcid. §. nunquanl, if aJ leg. Falcid. 1. faél:a, §.
fi Cl1W J ff. ad Trebell. ~od éniln ~icitur ion §. co-.
no
#
-+ ,--
�33 6
•
•
~
•
~~: ~"
t
. ,
••
Cl
FRANCIsel STEPHANI
fUln, donatarium qui pa{fus eCc Falcidiam, eadcln
in fideicommHfariunl vti po{fc,non per modum Falcidix intelli <Tendii eft,[ed dinlinutionis rei reCtituen ...
dx,l. pœnal~s, §.fin.ff. ad leg.Falcid. vt ~id~licet ta~..
to minus donatarius grauatus pr:rCtet hdelco~1t~:l1f
fario, quanto luinus ~on~tario l'l'opter F~lcl~lanl
prxfcitum eft, 1. .Plautlus ,111 fin.~. de condlt. ~ den10n(trat. gloff. ln d. §. eorunl, ln ~~rbo, li pars, &
in d. §.6n.l. pœnales,in verb.nec qUia. quod ex ~quo
&. bono à prudentibus indu~um le'guuus ,1.. vldea...
mus, §. 6nali, fi cui plus qualn, per leg. Falcld. d. §.
fin.l.Plautius,non vi Falcidix aut Senatufcon( Trebellialli, d.l. pœna\es, §. fin. vbi glo~ Non obft~nt
leges fuperiùs adduétx, quib~s ~l:adltunl ~(t rattonenl1egis Falcidix vel Trebelhanlln don.anone caufa nlortis hahendam : id eninl ita pl'ocedlt vt pel' hx..' redem fiat detl'aétio, non p·er donatarium ) 1. 1. §. fi
• .t~ quis ex mortis ) ff. 'luoru111 legatol'. Et it~ Accure
.~ ! Viuianus, alijque ~erprctes, d.l. fi mol'us, & d. L
ln donationibus interpretantur,Ia[on & ROl1lan. gl.
in Authent. ex teftalnellto, in verbe datorum, C. decoIlat. Addit Couarruuias, fi modo donatio cauCa.
tl10rtis teftamento 6atvcl codi,\illis) alioquinol1 e(t
habenda ratio Falcidia: , in 3. pahe rubricx de teCtan1entis, nu. 2.0. ducitûrque aué1:dritate Ioannis An~
nibalis, in 1. poft ~ontraaunl, nu. lolO. ff. ~e donat.
qui fatis (ùbtiliter diétionem, quando , d.l.ln dona~
tionibus, perpendit, & nouè inte~p~etatur. s~ prxterquam dia:a difrio, quando) lbl) pro> qUia, ex:
Cententia gloffa:, ôeferè o111nium atrumitur,ninlis ~r..
tbretur,) d.l. in donationib us) qua: pro reg~la porne.
DE Cl S ION ES.
337
in on1nib. donationib. qure morte confirmantur, la ..
6un1 dre Falcidix. Ergo & in donatione patris in fiHum. Romanus d. c.on( 75. viri in vxorem.. élut vxo- 7
ris in virum,qux tamen extra tdtalnenta & c~dicillos fierifolent : Manticl lib. 1. de- COnieallris vltimarlln1 voluntat. tit. 13. num. 2.. Non poterit igitur nofi:er donatarius deducere Trçbellianicanl.
Alexander con. 2.42' vol. 6:.. Craueta dia. con. - •
1 30. proindéque de legitima fi~i tantùn1 debita in t;~.A~
bonis paternis , cuius non foteIt fieri conditio dete"'c.~..1L
rior per d0l1J.tionen1 caufa 1110rtis, d.l. quonianl in .. , ~ . . . .,
prioribus) 1l0nniG tertia pars fucceffionis fOl'Ori de- t:.. de l~1l4
bebitur, exemplo hxredis inItituti in re cerra, quem
confrat deducere Trebellianica111 non po{fe, vt receptius contra CUrtiU111 te{tatur Craueta con. 18~.
• QEod fi quis dix~!i~ ci0natar.ium vniuerfalem aut
qUDtitatiuunl hxre~isJoco dfe, 1. xris alieni, vb.i gl.
c. de donationib. ergo detrahere T rebellianicam ,
req1ondeo,quo Trebell.Seuatu(c.locus Gt2 non (uf:- i
heere quem 10co hxredis elfe, [ed verè & ro![r è hxredenl effedebere, d. §. bn. vbi g alfa ,in ver 0,
•.quafi )l. 1. §. inde Nerarius, ff. eod. quo fit vtfru{lra
_de..iu.tg,~~~i?ne 1. .iubemus., ad nepot~s ~ui pri- .,.." ' J\ __
munl gradum agnatlone bt1~ent ~. ruera dlrC:E~aJ,
tum lit,de quo, vt pauclS a a~ ~erum non eIt aUllln Iv ~
~: •
huiuCmodi nepotib. Tre elhanlcam non po{fe pro".LoC.IIoC'"
tJ
hibere, cùm d.l. iubeluus, de cenis perConis,de filij,)
putà velliliahus, loquatur? nec vlteri~~ producenda ~~ 1..
fit,§. 6n. d. 1. iubemus, vbl Bald. fubuhter perpendlt dA F1 .~
legem conGdera1fe perfonan1 non gradum.l argum·o~."J~~
t&U!_r
~ ~~~ Co~~ ~e!euoca~~~~~~~~~~~ eaxq~erem 'te .J~
~
.,...~~,.;(f. , .."" J~", .dT .(..,-j.,.....,
.,.zl~
(,... ~M"~ ~W''l,~J
~qtul(!~ C~
""V'~ d.- f~.,/t... ~~4
. .M" *'
0
1&.
4A-
~
f,Jt v-'~
e-'A(.o
1
�F-R·ANC.,IS CI S.TEP HANI
adduxi Gnglllarcln glo{[in d.l. iu~cmus)n princip.
in verbo, hxreditarijs,cuius hxc [untverba,quoniam
à noftris ad hoc non elt ob[eruata~Et hoc in alijs hœ.
redibus ql1àm iu[uis qui [unt primi gradus, nam
.po{funt elfe fui nepotcs quando nemo eos pr~cedit,
tamen non habet locum ha:c lex, {iti enÎln tantùm
( n1alIenl filij eniLn tantùn1) ex rebus ipGs quartam
.
detrahul1t, quod in eis dt fpe:!ale, ita refpondit Ber~
~
rrJndus conf. 2.44· nu. I. in I. parte 3. volume Fer_"~ ,,-, nand. in 4. prxf:1.t. tin quartan1, nu. 331. vere in
.... ..,.t hoc nepote , if. adleg. Fal2R.ip. iw. 1. nenlO poteft,
~tN'"
. .) nu. 54. de legato 1. Alexand. c'on. 6. nu. 4. vol. 1. &
2.01. nu. J6.lib. 6. Non obfl:ant qua: [up.in contra...
riun1 adduél:a {ùnt, pertinent cninl ad eos caCus qui
iure cornn1uni nitulltur, non confl:ituto aut Gngulad iure.Dec. con. 87. At l~ ~ubelnus ,GngularHlimo.
iure & priuilegiario nititur, i~,-rique comm.uni tf;rU~
gnat, quo ( [altem iure nouo ) poteil: prohiberi Trebellianica, Auth. [ed CÙ~1 tdl:ator ) vbi glo{f. C. ad
legen1 _ faIci~i~_m, libérque refl:ituitur in di[ponendo liyIus: HIo enim iure receptum legimus, efl:que
? de natura Trebellianicx,vt fi'u6l:us eadem minuant
1. in fideicommHfaria) ff. ad Trebell. quod in fiÜ;
-, J1," lHnon admittit illa confl:itutio, hincque arguit Bald.
.,~ ...... _ .... arg. i maiori , non poIIë~~rem liberis prÜni gradus
,. ' Trebellianicanl pl'ohiberè : quod vt contio. . " ...,~ uer[Ulll apud Iulium Clarum in §. tefialnentum, qu,
.. ~! 6 3. I~a arétanduln ad filios. Ergo Senatus legitinla!
• ~.. ~ -tantunl tertiam partem cunl ttuéHbus à die petitio't'
~ '" ... - nis forod addixit, reformata inferiorum Iudicum
~. .....
• ta; SI' fe~te~~t!al_ ~efere!lte
D.
SanaQ
..... __ H. de
_ ___
- _. . M~rco
- .J>,J _._-- 1 i~
33 S
.•••. t
~
.~-
D-n Cl S 1 ON -E S.
Attefrationun1 Decuria )
15 84, me Pra=Gde. tu~ .... '
~'-'{t4 '{j "J"",,,,,';H
(t>jJ '
~39
die ~attij ) ann.
./
û"J,-..... {( ri" (./'
r ~f a- /',...
1. 3.
2'1'
eA.DDITIO •
L
Iber~s ~rgo ben,eficio fingulari datum dl: vt in eorum
F alcldlam n01l1~~utentur fruau s mcdio cern pore,ld
dl. ' pendel1~e cO~ldlclone fideicommiffi percepti. ~od
ohm 110n fUIr; & ICa abrogatur 1. 11. §. 4. if. ad Trcbell.
per d. 1. iubernlls. Scd an fuperior regl1lalocum habeat
quoties 11011 alicui teftatoris de{cendcnti, {ed alicui extraneo reftituenda eft hxreditas. Roland. à Vali. con. I.nu.
;0. & con. 78.11U. 1 I. & feqq. improbata Saliceti opinione, ll~at: & mouetur §, 3. d. 1. iubemus. Admonemll$,
iMûitlex, ea qllZ de Falcidiz portiolle non per reditus.,
{ed peripfas res hzreditarias retinendaJnon vlteriùsquam
kd has perfonas ,.quarum mentio fuprà fafra dt, produci' l 0
Hinc duarum quartarum-deduétio, quz ad femiifern aut
totius hzreditatis partern extenditur. Nam cù~ legitima
hodit;. fit triens , & ql1atuor vncijs nOl1O iure contineatur :
quod fupereŒ ex alfe , bes eft , cuius quarta pars-efr fextans, quem pro Trebellianicadeduc. Et fIc Cl1m triente
legitîmz net (emi~, & hac computatione facillimè comprehendes duas illas quarras, non rotius alIis, (cd alIis qui
ad legitimam) &. befiis q uoad Trebellianicam elfe com-
•
•
putanda$.
F. ForlÎlu 1. C.
-
,
)
,
•
•••
•
.. 1
..
•
-'
•
•
-...
Yv
...
• •
.-
a
•
�,
34-°
~
FRA N CI sel STE P HAN 1
....
--~-----------------_.-..:
D·E CI SI 0
LX.
'De cfaufola derogtf,t9rùiI, tlenus tra6latus.
Synopfis LX. DecHionis.
rej!;ementllm intfr li/,er05'\7 Derogatio huialis tfullnJo ,
eJl taciti odij exclufiuum. rtquiritur.
:. :claujùla derogatorill '1uo-18 Derogatio generalù nON
modo locum haheRt~
'fiât.
3 Defeé1l1s voluntatis tl1a-', In teflilmentis inter liheres
toris 1 teflamentum omnin"~ 1 altenditur quo;' Ji6eris mll" 1 gis prodeJl.
irritllt 6- deJlruit.
4 Claufoladerog4toria qUII-n ... 11 0 Teflamen,t i :e~oelJndi fil';'
do rt/Jocllt pojleriorll,
\ ,ultas factlltme conc,dttur
5 Nemo poteJl valideJihi adi,. IIltero foümni tej/amento.
mere facultatemreuocnndi 1 1 Leges fauorem lihtrorum
teflamenti.
, fcrupulo~ jotemlfitM i pr.t.6 Claufola derogatorill 'TIO-\ [tr/lnt.
..
tuntlftis eJ!e aehet.
\1
for-
•
•• •
•
AffilienGs qu~dam roulier maI~ Jt'aê:
tationis maritalis [xpiùs conqu~fta)
tdtaluento filiumfecithxredelu, m~
trem vero v{ùfruttuarianl omniun1
bo.noruro, anno 1561.2.6. Aprilis, ne
"quid vtilitatis) vt dl: veriGmile, pater ex filij inftitutione perciperet. Eodem die metu & timore maritali ~lanculùm coranl eodem tabelhone &, tefHbus
tefrato protefiata :& profdfa dl: al1teadas di4"0li ..
tiones autfuturas tuarito vples & qux{tuo[as ,nu lIas
& irrita~ ., quaG per vim &. maritalem impreilionem
extortas. Anno vero 1565. omnia bonamarito lar..
gita ) al_~ud condidit te(l;amentum
1 571. qu~
.
- -- ~ anno
-. -~
D E ~ 1 S ION E S:
'"34- i
6liuln hœredelnfeClt., ealege nead patrern perueni..
ret vfusfruétu~ matn xdes paternas legauit ,aààita
dau~ula derogatoria olnnis futura! di[poGtionis) ~fi
ha!c In[er~a non Gnt ~erba, A~e Maria gratia plena.
Nec ~efU1t pr~cedent1~ donatlonis reuocatio, quaG
per Vlm &. n1etum cOll1ugalem faélx. JEgrotantem
filiam ,cùm à genero prxclufus effet a'ditus, mater
Vot videre poffet, I~dic~m adijt, pauloque anteqùam
rooreretur, teflato fiha coram oéto tdhbus expofuit velle Ce dec.edere intdtatè,ann. 1572... 2.2..0étob.
Proindéque anteà a.éra. & condita te.ftaln.enta, nec
n?n & ~li"~s di~poGti?nes [J.l~SI reuocaré: paulôque
poft amlC1ffimlS, qUI eam xgrotantem vilitabant,
rcnuntiauit (teftificablnturveroid tres aut quatuor)
[e in[cia diél:anl profeffionem &. declarationem
fcriptis mandatamfùi{fe.Pofrlnortem teflatricis cce..'
pit n,aterlegatu~.Â-bhœrede nepote petere, qui po ..'
Reriore di[p_oGtione reuocatas priores tabulas dice ..
bat,§.pofteriore, quib. modis t.eft. inf. apudluft.l.2...
1f. de iniu!l:o rupt. Nec obllare clau[ulam derogato..
riam priori in[ertan1 teilaluento, cùm vtl'umque
inter liberos faétumfuerit, proindéque quod dt vtilius &. liberis fauorabilius, probandum, -yt taciti odij i
exclufiuurn. lu glo~ & Cyni controuerGam in §.
&. Gquidem, in verbo ,perfetta, [ubtiliter conciliat
Bald. in Authent. hoc inter liberos) nu. 4 .. C·od. de
te!l:ament. cui fe fubfcriplit ibidem Ca{lrenGs
num. l.. At poftrema voluntas longè dt fauorabiHor, qux rem cotanl ad cauCanl inteftati reducit ., fi .."
liumque onere legatorum foluit, vulg.l. eam qUl m,"
c. de ~deicomm.Ergo fequentÛ, arg.l.hac conCul:
Vv j
�~34i
FRANCISCI 5TEP~~~I . . ,
tiffi.nl1, §. penulr. C. de teJ1a~ ..maxlme cu~en. ~
dat ad Colanl reuocationem pnOl1S teJ1amentt, non
noui confeéHonem,qua in fpecie tradita per nofiros
in 1. Gquis, in princir' if. de legato 3· procedunt, vt
GllO"ularitcr re410ndlt Cor~on. 174. nu. 10. verGe,
~ quis, vol. ~.li modo exprelfum~e inteftat?
decedere, vt hac in no(tra hypotheG ,~,us verbls
le<Yitimi h~redesvocati cenfentur, Lli quis itl~xres.
inftitutus Gt, if. de h~red. inft:it. quorUln adith;me
confirmatur reuocatio, vt voluit Banol. in d. 1. fi
iure, if. de legato 3. probat Alexand. COll. 1 °4. vol.
2.. Caftrenf. Cuprad. 10co, nu. 3. facit 1.1. §. fi hxres~
fr.li tabul. te[tam. nu11. ext. Accedat tradita per nof..
uos, in d.l.li quis, in principio, loculu l~on ~abe.re,
CÙIU de teftatoris voluntate conftat pœnltelltls pnoi. rum tabularunl,etiamli claufulç derogatori~ luentio
faéta nonlit,rvt integro conf SS.euidt Corn. vol. 3.
cùm baGs & fundamétum comnnis doéhinx lit de"3 feaus voluntatis, vt ibi poft ~arrotproôant Olnnes,
Bald. in 1: [ancÏ1uus, C. ~ tefta~. At ~ic de v?luntate tefratricis conft:at,qu~ ornnlS omnl110 voluntatis reuocatione vtitur , quantûmque poteft filio, ex
comm uni parentunl voto,fauet& prodeft lcgator.&
onerunl reuocatione. Accedat non ita exaaè cunl
rufticula muliere agendum formular. ciuiliunl igna-.
ra,qux vcnianl proprer fexusinhrnlitatenl merctur,
1. regula) in princip.ff. de iur, ôC fla. ignor~ atque
curn perito hOll1ine vim .earuln callen te ,(ha.1. li
quis) in princip. fi verbUlu1 fdeus l ibi pofitun.' p~r..,
pendirur: Saliceto in d.l. iàncimus) nu.,7. Et It~ S~:
!latu
Dclphinali iuc\icatum t~[ta.tur Guid.Pap. de'l!.
,
li
_
D E ~ IS ION ~ S.
343p .. 7- probat Benedlétus Gallus l11-cap. Rainutius) in
-vcrb. tcftamentum, 1.. nu. 17. Eo maxinlè quod pra!
bunlana fragilitate nl0rtis cogitatione perturbata,
derogatorix claufulxfacilè oblita eft , 1. haccon[ul ..
tHIima,~. ar cùm human.afrag.ili!~~~ .C·.qui 'Uream:-fac. pollo COI~rà, aéhiX' pt1us teJ1aluentunf an-nl4
157 1 • tuiin[erta. crat clau[ula dcrogatolil, ratüludfe,nec pofi:eriori decbratione reuOcatUln, dicebat.
Clauhlb reuocatoria triplex eft, potcil:atis, nenlpè fi
teftator Iege libl f.lcultaté teil:andi adimat,[olemnitatis, li fuprà iuris folen1nia ad dcrogatiQnem priorum t'abularUlU quandan1 deGderat [olenlnitaten1,
his caGbus generalis reuocatio [eu derogatio fuflidt _
ad inlpugnationem & abrogationenl prioris tdtanlenti diétas claufulas continentis, licè't perperànl
glo!fainl. G nlihi & tibi, ~. fin. in verbe non valebit,
fpecialem reuocationem ddideret: qua enim ra- . '
tione libi quis adimerenon poteil: tefiamentifaétio- 5
nenl, neque contraétu, nequevltimo elogio, 1. fiipul.atio hoc n10do concepta, if. de verbe obligat. d.
l.Iî quis, in princip. ff. de leg. 3. eadem facere non
potcfi: quil1 Ieges & iuris folen111itas in [uo teframento locunl habeant ) 1. nemo, de legato 1. videtûrque in hanc renl textus Cecundum Old~a.di intel-,
leétll1n, in 1. Diui) §.1icet) if. de iur. codlClllorum.
Cùnl igit~r lex has improbet clau[ulas, im pedinlenco ( iuxta iuris regub.lu) autobilaculo ·e!fe non .poCfunt generali derogationi, quin reu~centur pn~res
tabula!, vt probant nofiri COIUmU111ter, fi 50C1110
cre dam us, in d. §.in legati~, nu. 2.. Tertia ver~it~1:1!t~u~.__~_
fula derogato.ri~ YP~un.tatis J vt eft hxc nofrra, dum
~
•
•
�FRANCISC!
STEPHANI
34-+
(; profitetur tefratrix Ce noUe aliud teftamentum vale"':
rc : niG inferta {int herc verba, Aue Maria " Bec. fpe7 cialem derogationem deliderat, d.l.li quis,in princ.
ibi , li fescialit~ dix erit prioris voluntatis pœnituiÇ-- Ce, non {in u em aut indiuiduan1-..yt ~ecdre ha~
: cac~tEacor ipfa vorba erogationis repetere, alio.
qui adimeretur facilè hominibus liber fiylus,qui immeluo res Gngulorum verborunl fub q uib. concepta
cfr derogatio, 1. per:rgrè,§. qUibus,ff. de acquir. poffeff. Frufrrà iterùm td\arentur, Fridericus de Senis
con. 4 6 . tefratur cOlnmunem, Socin. în d. §. in legatis ,nu. 5, fed nec generalis dcrogatio fufficeret,
~ Rutà fi ~t1î~ re~ocar~t prior~s tabulas, m~nu tao:
Ils tabelhonls fcnptas, !l0n adleél:o , 9uod c aufulanl ,
l'"
7:.L ;::::::'Q':CogatQriarn eontineant ,hxe enirn ~dieéHo [pe~
cialem derogationerni,nqueit.alioqui generalis dau-
, C'".1-<''-.L,..... ..u-
fùla cenfenda efr reuocatio, 1. 1 •.§. inter, ff. ad leg.
Cornel. de f",lCqufe~!eceptiorifel~tentia prius non
reuocattdtamentunl,claufulam derogatoriam continens, d.l. fi quis, in princip. vbi notatur, Ca{lrenf.
con. 2. 84- vol. I.licèt Bald. contrà cen[eat, in 1. hu..
tnanum, Cod. de legibus, &. di6l:a Authentica,
hoc inter liberos, leuibus protèél:o rationibus, quas
impugnat Socinus in diél:o §. in legatis, llum. 6.
circa finero. Cùm ig,itur gen~ali re~ocatione, n,o n
fpeciali vfa fit defuné.ta) pnoribus tabuli~ nandum
dl:, fallore liberorum nihil officiente: glo,(fa enim
in d. §. & Gquidem:> de tefralU. ilnperfeét. tune pro,edit :> cùm exprea:1. non dt daufula derogatoria à
_.:-~.t~,e_O:awre ) fed vi legis indt tacitè, vt in d. Authe nt.,
~oc'~t~~!~e~~s~arg.l~ fin~~•.Î1lpr~cip dC'te~t.~:
(J...;dtJ","YJ
CQ~nun
...•
\
•
DECISIONES
5
CO e~i~ cafll,nlerito teftamcntl11TI attendinrr .~4
e[t vt1hus & hberis fauorabilius:Bald 1· l dA , '1<1 lod ?
. 1.1.
I r ' l • ut 1 1QC
Inter
l
' 10eros,
. d alon. in d.l. f.lucimus ' nU. 14·" ln 7·. cralentla, & 10 . §. ln lcgatis , Sodn. iunior con. 12.4
nu. 3I..cun1
1
E
l .mterpretatione.
. fe q . 1. vo~um.
aque
g oŒ1nl
Socin•
in•
d &.'
. nl~'
donault
t . dlél:anl
,
.
:y.ln 1cgatls,
10.
r
.1. V 01 perperanl & ln con • 16 3• nu • 13· CUln lCqq
1Il). 2.. negat teftan1entunl inter tibe··os l)oft . cl'
rogatorian1
er:us110c-C
. 1b clauhllam continere ' dL. Aut hentIc.
l~l,ter. I er?s ~ ad priores tabulas arétans: quo enÎln
~,1.uore pn~l1bus ta~uli~ ineft derogatio po[terioIunl, eodem poftenonbus allteriorum derogat'
,
1
fi
l
'
•
10n,en: ex upp et) CU1U contrariorum eadell1 Gt difc~ph~a,l. 1. ff. ~e his qui funt fui, fàciliu[que indu- 10
cItm: teftan1ent1 reuocatio qualu conceflio l r. fi
.. if d b d b ) . 11 ue··
~lt, . ere. . U .Idquefuadethberorumtauor qUl.'
1
n reuocatlone vt Be in conceffione ver[atur
1
oU d ff. dl
'
' arg ..
1 ~ '. • a eg.!quil. Ia[on in d.l. f.:111cilnus, 6.1i~l~ta~lone~'At 1.1 h~ _~xpre.{fa cla~[ula derogatoria_in .' )W~)\ (
J
EE!O!lbus ~abu IS, vt hae 1\1 [peele, prim non tollicur
per poftenu~ teûamentur:1 ,11ili adieé1:um fit, non
obftante nore teftatnento inter hberos condito
CUl c atlfula deroCTatoria expreffa eft. Cùnl enim ü~
e~ uplex {i~ clau{ula, expreffa & tacita , qu~ vi lcgis ~auore. hberÇ>rum ineft, h~c quidem contraria
tac~ta tolittnr ,arg.l:fill. d~eg. 2..expreffa vero derog~t1üne Be reuocatloue ex~{fai.naiget : nec fuffiClt alteran1 toUere., vt Gngularitervoluit Caftr. per
~. li d?mU5, ff. de [eruit. vrb. prxd. in d. Auth. hoc
11lter hberos, nu. 5. Cuius [ententÏan1 reccptiori cal',ulo probatanl teftatur Curt. iunior ,on. 169· nu. S.
X x
')
' ..
�3+ 6
&
-
FRA N' CI sel S 'T E PH A N 1.
9. Rubens, Alexand. con 2. 3· nu., 1 3· COl~a:·r. in 2.:
part. rubric.de te~an1. l:U. 19· vere hoc f~nblt Paulus rcuocat hoc Hl dublUlU Roman. qUl con. 179·
nu.'2.0. & 2. 1.Ô-: 38 5. ferè per totun1, rc!i> 0 l1dit, pofrerius tdl:am~ntl1m, fi n10dà Gt vtilius , inter liberos
conditu111) priorcs reuocarc tabulas, ~tian1~ ~x~r~sè his adieél:.t Gt claufula derogatona : eo ponfhn1um quàd cùm (olnatur legib. pater int.er liberos
tdrando, §. ex in1perfeéto, 1. hac con(ulnffilua, C;
de te!l:an1. ira & priores tabulas reuocando, fi luodo
inter libcros quoque hat reuocatio, 1. in frauden1. §.
ficut, vbinotatur,ff.de tdl:.n1ilit. Accedat pr<t(un1pptUS an10r patris au~ l?atris in ~lum, qui vt [upplere
tolet clau[ulam codlClllarelu,1. ln teftan1ento, if. de
fideicol11. libert. quàtn ad hoc perpendit Bald.in 1.
fi iure.,C.de n1:.lnUn1Hf. tefran1. ita & reuocatione111
fpeciale111 derogatorix clau[ul~ '. c.ui e~ nofr:'orul1:
cOlumuni [ententia clau[ula codlClllans xqUlparan
folet. Bald. con.';2.6. nu. l.in fin. vo\. 1. Socin. d. §.
in legato nu. 17, eiu[que ~entcnti~ a.u[torc~1laudant
Ioannelll Andrxanl) vtrHl[q ue luns, vt alUnt, fontcm.in cap. 1. de con[tit. in 6. Iviultbq; luagis idem
refp~ndHfet, vbi expre~a cft à te(tat~re clau[ula codicilhris, vt in hac [peCle, qua te[tatnx (uan1 poftre111ltn voluntatenl omni n1diore lnodo valere fanxe ..
rat: de qua licèt dubitet laC in d.l. C1ncimus, 8. lin1itatione; à con1muni tamen (ententia non eft recedendu111, cùm talis clau(ulaidcnl opereturac verba illa, non obftantibus quibu[cunlque verbis in
contrarium fauentibus, arg.l. qui iure, fI'. de tefr.
milit. Socin.
Cenior con.J7
3. nu. 4. vol~ 2. •. &; ~on.l..
.
..
DECISIO'NE S•
3-!- ~
nu. 1 2.; vol. 3·Ruin.con. l 1 .nu. 1 3.~ 14 s o1.2..Cephal.
con. ?2..11U. 1,1. cun1 [eqq. Manuc.de conieaur.vlt.
vol. lib .. Ut. 8. nu. 19 . .!EquifIlma mihi vidctur
R0111J111 tententia, cùn11eges vbique fàuoren1liberon~ln [crup~11_~Ca: Colen1nitati prxferant) d. §. ex inl- 1 l
perteé1:o ',1. fin.Dm. erci[cund. Nec verum dl: debiliorenl elfe" claufllhn1 derogatoriarn lerris
cxpt~eŒa
b'
l
ab 110l11mC, cum eadenl Gt vis taciti &
eXl~rdli : 1. CÙ111 quid , if. ft cert. petar. nlaxin1è vb'
tacltUll11neft, legis au6l::oritate, vulgato §. & vt plcniùs)?i,in~elligi hyp.othecalu ex vtraque parte quafifuent [cnpta, 1. VlllC. C. de rd vxor. aétione" 1. vero fin. ff. de legato 2. non loquitur de c1au[ula derog~toria le gis, qualis cft i!l:a.Couarruuias vero fuprad~ao 10co,' ~u. I~. verf. Sed adhuc corn munis opin10, admlttlt tacltam derogatoria~1 nOl~ pJ)1fe expreifamreuocare: non quod minus Gtefficax, [ed
quod [ublata tacita per tadtan1 po!l:erioris tdl:amenti expreŒ1.renlanet, qux nonnili fpeciali nota
poteft rcuocari. Ego [emper dubitaui de eo quod
Call:renGs profiretul', vbi cxpre{[a eft derogatoria
clau{ula à tell:atore , duplicern ine{[e tali tell:amento
dau(ulanl, expretfan1 & tacitan1, cùn1 exprdfUln [.1ciat ceffare tacitunl, ide6que vulgaris non concipit
pupillarenl,) aut pupilbris vulgarem racitan1, in l.
cùn1 ex filio, §. filio, ff. de vulgo [uppleatque lex
tacitan1 derogatoriatn ,in Authent. hoc inter libel'OS, in {ubft~ium, & vbi teitator ean1 non expreil1t :
alioqui li pcrperuà tacitaindrct, exprefi~l nihil operarctur, 1. 2.,~ vbi Dinns , fr. de legato 1.. QE.o dato
nihil ünpedit quon1Înus tacita dcrogatoria l'riores
1:.
Xx
,
•
2
.
"
.
�FRA N C Jsel STE P HAN 1
tabulas q uibus exprelfa dl derogatoria, rcuoeer,
probluit ordo nolter, vt ~abui à pe~itiolibus i~lius
Deeurix. R01llan. fententlalll vt xquIOl'em, & hberis fauorabiliorem, omilfo [olemnitatUln aueurio"
nllxime ct'tm de fola reuoeatioae ageretur clauCula
<odidIlari fuffulta, nili talem reuoeationcnl per
vhn maritalenl extonanl eonfiitHfet, euius metu derogationem pliorib. tabulis anni 1571.in[ertanl prçfUlnebatur. Bartol. in extrauagant. ad reprinlendum verlie. 110n obll:antibus. luuabat, quàd pofirema illa declaratio & reuocatio quœfiuoCa erat paui
feu marito ex omni parte, nanl & adminifirationell1
& totius h~rcditatis v[unlfruétuln nancifcebatur, '
non reaà quidem , fed in con[equentianl, quod lcges adnlittunt,l. 1. ff. de auél:or. tut. ~ugebat tanlen
metus & vis [ufpicioneln, proptet' perlpleuanl vxo· l;'" ·tlS voluntatenl riuandi nlaritum adnlinifiratione
,. /. _ & ono um uorum vfufrudu. Sed & illud iuuabat,
• quod f~tÜn coram amicis paulo poll: reu?cati?nem dixerat tabentoneln [uo marte talem co6nxIC- le derogatïonem,qüo êafu lex pr:r[unlit propter modicunl interuallum quod dl: inter reuocationem &
protefiationenl, voluntateln .reuocationi deficere,
BartoL in 1. qui aliena, §. 6n. ff. de acq. ha=red. Ro ...
man. con. 79. nu. 2.1. ~od &: ipfa liquida profeff'a
crat, Crauet. cou. 90.11U. s. Ergo Senatus impro..
bara reuocatione tell:amentum anni 1 S71. connrmauit, Reference D. Paulo Cheilano, C li prxfuit
D. Fr~nci[cus de Peruffijs fecundus Pr.tfesin Tho":
lenli Decuria ) 2.4. Maltij 1584,
..
348
D E C,l S 10 NES.
54?
J
~
DD IT ]0.
non ~eui5 auaoritati~ erllditionis purant
Q Vidam
laufulam Il hm derogatorum elfe commenrum
&
Dot! .rl1~ Italorum,cùm iurecillil' nl1{qu.1m nat mentio,
pofte lOrI tellamento.' folcmui tamen regulariter prius
tell: entum reuocan po ~e!l:, §. 2.. Infiit. quib. modo teft..
in?r. Clarus 3· SenrelltiarUll~~ §. tefl-amemum, quadl:. 47.
etJamli 'Cor~m Imperatore pnus faél:um fuerit, 1. 1 9.C. de '
teftam. ~l1d li clJ~tfula hzcderogatoria,al1tquod ei refpon~eat 1l1ramentum, pr~ori fuit appoûcum tel1:amento ?
<l.!!Jdam volunt non tantum expreCsè prius tefiamencutU
relto~arj oporcere, (ed ini,;ci quoque clauflll~ exprc{fam
mentJone~, arg. 1. 12.. if. de legato 2.. Din. regllL quod [ernel placUlt. Clarus ex comml1ni opinione, 3. (ententiarum,§. tenamentum, QU:En.94. nHi forrè iu!bl11 lO·ll orantiam d. c1auflllx derogatoriz priori tefiamento Î11~la~ te.
ftator habuerit.P.apo loo.Areftor. 1. §. 4. Cuiac. 14, obferuat. obferll. 7· putat ill~ verba,fi fpecialiter dixcrit prioris
voluntacis fibi pœnirui11'e , elfe Triboniani & non lu,
rifconfulti Hermogeniani,Tribonianllmqlle fuo fcr:ncnc
fatis prodi, confnfa ibi omnia, & familiare effe ilIi fj-,ccialem volunt.ltem detiderare vbi (ufficit quxIiber. SantC]l1ando inLJalllit h:rc claufuJa in necem liberz volunr~"
tis) diligenter folet Senatus animaduertere à quibUS' inijciatur, an à peritis aut rufticis & muli~rcuJis, qt1X vl.Jlgo
{oIent incfcari his clauftilis ab his qui
FYltJl~! & pomis viduas v~nlfntur If,Ulf,,.as.
Ergo concipit~r per verba voluntatis aut per vcrba poteftatis : fi enim concipiatllr per h:.rc vel'ba , Uf>l1 poffc aliud
condere teftamentum niu defcripta fLJerim ha:c verba ,
quia potcrftatem teftandi aufert , nullius eflè momemï
connat , quia priuaret fe teftandi facultate. Sed hxc fJtis, q llre amplids &: ad naufeam difplltantur à PCl'egriuQ
'" CZtcri,.
F. Forlius 1. c.
xx
J
�FRANClSCI STEP I-IA NI
350
.-
DECISIO LXII.
e.Â.n t.
2..
-
C. de refcind. "fJendùÎo'l1. h.tb(at foeun:
.
ln
.
permutatlOne.
Synopus XLI I. Dedfionis.
VeJ1ditio eJl feparatus con-l /itatem redttctt.
traélm à permtttatione. r Rep/ctio q/(tt cmptori le1'2 [lJ permttta~ione J'es alterù!sl mlttitftr in! 2.C.de refci.'1d.
loco flflicltllY.
vend. non havet lomm if?,
; Res ad ,eqtllûitatem reducif permllfntiont henejiciorllm.
non pBtefl in permutatione, 6 LfJionis foppfttatio ex 1. 2.
niJi pecu??'; a.
i7 f2!!./rm fit iniqIM il/a foppu4 Pecmûn res omncs ad A?qtta-I tatia. In Additione.
1
b"1 ~9
Ennutauerat quidam vineam cum alia
~~ 'f.~)J, vinea, cU111que alter ex pcrn1utantibus
ci) ~~ fc enormiter lre[un1 quereretur, regio
diplon1ate re[cindi pennutationen1, &
Gbi vinean1 pr::ecisè rdUtui petebat. Negabat reus
legem 2.. ad permutationetu pertinere ,qux feparatus dl: contraétus à venditione,l. 1 .ff.de rer. PC1111ut.
edi propter {ilnilitudinen1 horum C01\traétuU111, d.
1. 2.. ad pennutatione111 protend3.turJ 3.vbi notatur.,·
C. COn11TIUlÜa vtr. Iud. dandall) eleéHonem reo,
exelnplo venditionis, filpplendi quod deeft iufio
pretio : Decius COll. 2.. 10. nu. 2.. & 7. nec nOUUll1
efTe vt in pennutatione renim quod alteri dedlfupp1eatuf pecunia, Vt ad xqualitaten1 contraétus reducatur, cap. ad qu~[Hones, ext. de rer. pern1tuation.
Pet. Iacob. in [ua praxi ,in libell. de aél:ione ex ven..
dit'? J t].uand~ ~~l1d~to~·. ~!È ~~ceptu~ ~!~~a ~!mi~
.
l
fi
1•
~, E C l S ~ 0
NES.
3 51
dm111 ~L1[t1 pre~l}: Contra ,.aétol' elcéti?nen1 quidLrn
hallc Hl vcndlt10ne adn11ttebat ex (ententil (011trahelùiuln int:rquos id ql10d dee[t infro pretio,
qLlod(IU~ Cupra tllud eft ) decepto rdHtuere, tacitt
a~ull1 ~ldetur: CO~trariUln autcm dl: in perml1t?!lone, ln qua Id agltUt, vt certa l'es 10co alterius ftiffic~atur, ha~qlle pen[atio 110n ex re [oli., {ed pccllnia,
cmus rCl~lctlo ,dl:. contra voluntaté perm~Hantium,
vt ~oél:e Ivlohn. ln con[lletl1d. Pari[ §. 2.i. nu. 4 T.
eaden1que ratione diuiGonC111 altcrnationcm han c
110n ·recipere,feu iu!tx ~!timationis repl~tionc m ,
cen[uerunt Pet. Cyn.10a11n. Fabcr, Alber. in d. 1. 2..
C. de re{c. Molin. [uprad.10co ,nu. 42.. & in tïaGlar.
'de comlnerc. quxfi. 14- nu. 182.. Infiabatvero l'eus
ektenGonen1 & prorogatione1111. {ecundx cun1 (uis
conditioniblls & temperan1ento facicndam ex [ententia noltrorU111, nHi quisetialn[ubtiliùs permutationen1 ibi venditionis appellatione con tineri di1.crit, vt in 1. fi:atuliberi , §. hn. ff. de Hatnlib. fùpplendi iufii pretij. Eandenl & promi[cuam elfe vtriL~{que
contraétus rationenl. Ratio in co dl: quod emptio
iu1l:a eIV & perfcéb, ex eaque ipfe e111ptor fàéhrs ell:
dOlnin~s, vt eanl ~ Ce auelli leges non permittant,
,& Gquid dl: inleo negotio vitij;110n in ip[o contraCtu
dl: :itaql1ere[cjndi non debet, [ed in pretio, quod
idcirco Catis dl: [uppleuiffe v[g ne ad iU!tU1l1:Q nx Snis
non vider. in permuratione tocum {ibi vindicare ?
Nec pugnat pe1111utJntiu111 voluntas imo affiCbt
( vt tal1denl, retorgueam Molin~i ratiocinatio~
nem ) qui relU accipicntis facere in ip[o contrac.
tuu~ !~iti~ d~fiinau~ra1lt > ide6que repletio pecu~
.
.
.
2.
�351.
FRANCISCI STEP~A~1
nix, qu~ ad xqualitatenl & rermut~t10~1~ c0nfir~
3 ll1ationen1 fit, dl ex {entcntu contlahe~1tlblnl qllI
pecuniâ ad œqualitat~nl reduc~re .~olent,. t. 2.. ~.
de conflit. pecun.l. li Ica, ff. de hdeluf[o. ~lUl[ionls
4 vero exemplull1 vt cont~ouer.fum. B,ald. enlm & Salicet. alijque non pau Cl , aliter qua~l C:=y~lUS [entiunt in 1. nlaioribus , C. conlLll. vtr. ludIc.1ta & leuibu; r:lcionibus fulcitur. Q!!od enim aiunt diuid~ntenl dus elfe luentis , Vt xqualetu portioncnl pro
iure [uo in eifdelu bonis, non autem pretium C011fequatu;, eo facilè tollitnr., quod[up~a diximus, i~
quod e[t inxquale, pecunla ad xq~ahtate.ln reducl,
d.l. 2.. &. d. 'cap. ad q ua:ftiones. T olhtur &. ~~lod ~o
lin. cen[entis dîuiGonem di(traétanl pOtlUS qualn
contraétum dici, çùm in ea potiùs comluutatio.reciproca ver[etur. Idc6que venditionis vicem ~b~l1~ere
dicitur,in 1. 1. C. conlmUl1. vtr. iudic.Replctlo Igltur
iuCtx x[thnationis ex conlmuni fententia adtnit..
5 tenda eft, in pennutatione exemplo vel1dition~j J
excipiendanl bel1dic~o.runl p~nnutatio~1enl. D~~lUS
inteal'o con. 2.00. eUlclt, cU1us{entent1~[ub{cnbo.
Otig{um vero effet illud perquirere, nuro pennutantis lxfio ex per[ona emptoris an venditoris Gt
111etienda,G negleé1:a con1nluni [upputatione [u pra.
trientcnl in emptore , eamque (equan1ur , quam
Prao-marici onlnes admittllut, no!iérque ordo [elupel' bprobauit , vt inter emptorem & . ven ditorelU
~qllilhtas &. p!oportio [eruel1tur, videtûrque efs.e
ex fententia Diodet. cui us verba hic in[eram faCllioris interpretationis gratia , in d. 1. Inmus auteL~
pretium df~ videtpr, fi l1~C ~~ pars iufti F~:~!
'?
..
. D E C 1S ~ NES.
353
foIuta lit. QE.~verba lIcet ad venditore1n referan_
tur , ~anl d~ ~e~npore circUln[cripto nlhil [criptum
dt in lure CIU1h, ad enlptorem ita producere neceffe
eft, vc xqualis Gt inter cos {ùpputatio lxllonis,arg.l. ,
1. C. de cupre~, ~uod ex conlparatione recepti ad
datum neceffan~ l1:fertur:(i thelln1 ®ulam generalem ex (upradléhs verblS confiituanluS, eunl hcdi '
enormiter,quine di~idium quidem cepit eius qüod
dedit. Fin ge venditorelU fundUlll decenl valen tem
vendidilfe quatuor, ci [ubuciilindum dt, cù~ ne di- .
n:idium quideln receperit pretij fundi. Eadem [pe-'
çle {i fin g~s emptorelU d~ce.m dedi[[: pro fundo q ua- .
tuortantun1 valente, ent el empton [uccurrendum,
~ui ne dimidium quidem dati accepit;Hoc exemplo
fac~l~ explora~itu~ en~rn1Îs lœlio cuiufcumque emptons aut vendltons.Idemquedicemus de eo qui rem
valelltem decem, vnunl &. viginti comparauit, non
enim dinlidium recepit eius quod dedit) aliud fi 2.0.
cùnl .dinlidium receperit: quo fit vt perperànl Accurfius in d. l. 2.. emptorem cen{eat refrituendum
qui [exdecimdedit pro eo fundo qui decem valebat,
rom eadem Gt proportio de quinque ad decem,quâ:
de decenl ad viginti: (ed venditQr non. refri~ue
tueretur fi fundum valentem decem.) ,quinque venderet. Ergo nec emptor fi viginti .emat fundum Vllentenl decem , mult6que Iuinùs , .fi 16. c.um vtroque caCu' dün~dium recip,iatur eius quod datum eft,
refiitutioni verô' Gtloçus Ii minus dimidio.Ethxceft
,
vera mens Djqcletiani, in d.l. 2.. nec verba repugnant , quidquid Forcatulus' contra cenfeat in
(ua Nexomantia> minufque re~el't an àquantitate
y y.
-
�FRANCIsel STEPHANI
:-an à fpecie incipia11111s) modà conLl:itutam regularn
retinealnus, licèc Molin. contrà cenfeat, qUlve [up_
putationenl hanc [~qllitur,.' reieél:a com~uni cm
Lê aliquando [ubfc:lpferat ln cO,n[uet. P"anC §~ "~2..
nu. 46. Sequitur euain Conan.ltb. 7. cap. 9. PInel\,"
lus in d. 1.%-. cap. 2.. nu. 7. cum fequent. Forcatul.
in d. dialogo. Nec aliter cenCuit Senatus, qui permutantÏ reo eleéHonem conceffit iuLl:am xftimationein fupplendi. In ealnque ren1 adduxi 1. 1. §.fed fi
emérit, ff. li quid in fraud. patr. qux ad hoc non
obferuata à no!his, Referente D": G. Seguirano,
in Attell:ationunl Decuria ,vbi prafui ) vigeGma
oétaua Aprilis 1584.
354
.A D D f TI O.
R:rceptum diuinum dl:, Lcuitici 2. 5· ~and~ ~endes
" qllidpiam ciui tuo, vel croes ab eo, non cOl1tnlks fratrem tUllm. Contrà, leges ciuiles permittunt contrah~n
tibus mutuo fe circumuenire. Sed quanta debeat elfe dIa
drcumuenrio, diu certawm: &. dolendum eft à crudeliffimis tyrannis , Be nominis ChrilHani infeftiffimis hoftibus,
hoc tandem dettnitum in d. 1. %,. fcd ( q uod fatear ) maxima curn in:rqualirate & ( vt ait vit dofriffimus) di~pr~ ..
7 pottione, ql1~ ~qualitatem .ip~am , hoc eft,' veram lU~l
tiam dimidio fraudare permlttlt, & non reftltu e~dum. ~lr
c1.lmdufrl1m venditorem nifi dimidio plus fUl pretlJ lit
fraudatus. Sed 110n eft mirum illam dl1ritiem e~ij1fe à
fangllinarijs illis pictatis Chrifti~na: hoftibu.5, qui decirnam illam carnificinam perfecutloOlS, 10nglOrem ~ truculentiorem pcrtinaciffimè exercuerunt, & donee Impe..
rio fe abdicarunt. Sed h~c ad hiL\:oriam.
P
f
F. Fortins 1 c.
DECISIONES.
,
----------DE CI SI 0 LXI II.
3"55
~-...
,
~d,ndo conditio 1J?u legato f1,dieéta) alteri
repetita cenfeatu1"
,
Synopfis LXI Ir.
Decifionis.
,
r OmIS adn,exumvni leg~to;1 iterlttn-.,
fJu",n~o Vtdentllr lednexltm 3 Defonflt mms !r;mlttlt /0."'/te~t.,
1 (Uin in ÇOnt:liIÙ)l~illlu of,..
j
1. CQfldtttfJ l.II-lImJ.Q unfeAtll-r
ti1Jet.
.
Aritus Iegauerat vxori omnium bonorum , ~~orU1n ,v[umfi'u6l:um) alijs
atque ahJs onenbus adieétis, quorum h;rc erant potiffinla, ne dOtelU
.
v[quam poffet repetere,a:[que onlne
ahcnuIU folt;teret: mox, ait, Vxori me~ mobîlia &
intell:ina domus lego. Hxc repudiatio prÎlllolegat()
poll:renlum cœpit acceptare, quod purè reliétun\
erac. N egabat hxr~s po1Te eam iure (uo legatum aIter,um retinere, reieao onere edam alteri legato,
adleél:o ex [eparatis legatis, alterum q uiaelll repudiari po(fe, Ca:terùm non eo euitabit on us alteri adnexum ) 1. 4· & 5· de legato 2.. Addebat iteratum cenCeri alteri legato onus priori adnexum vi copuler,
it~m ,1. in l'epetendis , if. de legato 3. vbi fusè Banol.
totam hanc nlaterÎam iteratx conditionis exr.licat,
1. aaia, l.liberfis, if. de con dit. & denlonfirat. . cùm
feruu$, de cond: linfiitution. & Inaxin1è quod nullum inter ha=7 (le iptermedium legatum , Bartol. in
d. t ,in repetei1(lis~",~irca principium vert: {ed an inYy
z.
•
l 1'
1"
2-
•
�•
35 6
FRANCISe! .S~EP.H.ANI
ducatur, BaId.in 1. fin. C. de ludlél:., vldmt. toUend.
.
Dcc. con. 190. per totU~. COl:ltrj\. ~ ..vxor oner~s re.pctitioncn1 non dfe admlttelldal~ ln h~c [pecl~ ?l~
3 cebat,ex mente veriGmili.defunét~ qUXll1 .C?n~ltl0~
nibus prinlunl Iocu\11 obtlnet, ~.'ll1 COndlt10n~bu~~
ff. de candit. & del110nO:rat. , qUI rClnunerandl anln10 luaCTis quàm exoneridx h<treditatis ergô poChemurn h~c legatum feciffe ~idetur, arg. 1. nec a,d~
iecit if. pro focio, obfequlorum mcmor qux lilt
.peil; correpto contulcr~t. Iuu~~at le~ati. ~x~su~t.l~)
modici cnim erant preti} n10blha : xns aItenl grauItas,qux non tantum legatul'Il exhaufi(f:t, planéque
inutile reddidiffet: quo cafq conftat lnt~r ?ml:es
ceffare. repetitionen1 conditionis, 1.. fi q ms , a fillo]
. 1. Be 2.. refponfo, 1. ab exh~r~dat1, §. fin. de le- .
gat. 1. gloif. in d.l.!n re~."etendlS : .-Ced ~ cam pro~
pria dote priuaffet, ln CU1Us:compen[a~10ne.a.ut..extenuatione in dubio nO,n Vldetur 1'11antUS vxon le-gare, t creditorem, vbi no~atur, de legat.;.1. vnic.
'§. primumitaque, c. de re.l vxor.aa~I~uat&Ie.&atorum diffornlitas , [eu dlucrlitas. Pnm.um enlm
vCusfruétus ferè annU111, in annos enim (tl1gulos renaCcun tur fl'naus ,.1. l. in fin. ff. de vrufr. açcre[ccnd~
~ fucceffiuunl poO:remuln motnentaneum dl:.
.Bart. in.q.l. in repetendis, vere item aduerte. B~ld.
in d.l. fin. C. de indiéb. viduit. toUend. Ne~ efiille•
pida ratio quan; adducit Bollogp~nus ~n ~onlil. 8.,
Analli~ : Vt eniro; ait, diu~r{ita~ qllaheatls perfo ...
na,rum legati repetitionem itÎlpediF; t legatunl (ub
condition~ ). ff. de adimend. legat, 1 ,legatul'l1 '. ~e
(on~l &, demQnftr~ti~nib, ~ta, ~ ~~ue~~ cond~t~~
,
,
-
.
DE C lS 1 ~ NES.
357
& qual~tas legatorun:: CU!U valeat, arg. de per-
fana ad reIn, notatur ln 1. vlnnn1,ff. fi cen. petat. &
ita li~gulariter ferè in Gmili ii1ecie re[pondit Cu~
nlan. ~n con. 2.2..Nec obCb.t d.Lin repetcndis)oquit~r.enlm c~lln vn~ oratiol1e- vtrun:qj legatull1 con' clpltur, vt 111 1. SeIX, §.' Gaia, vbi Bartol. if. de fund.
'~~[hu. Ali\ld (J,dit.,erlis, [e_parati~,& 11erfeQis Ol"ationi~l1s fiant, 1. qU! flJ.ndUll1, :1. if. de cOl1trah. empt.
_Mln~s .cbalut dl-C~~ leges , Auia, & Libertis, qUa!
. r~pet1t1ol1em adlTIlttunt vi verbi" ampliùs , 1. li pude legato 3" Alioqui diétio, item, non tàn1 ad
' ~.oniungendam conditiquen1 ql1àm ad continua.tloneln legati pertinere, cenfetu!", 1. iten1, apud La,beonenl,ïn. princip. ff. de iniur.l. vit. if. ad Turpyl.
Bartol. SO~ln. con. 10 nu. 6. vol. 1. n1aximè prop- ~er ~ece{fItudil1em eius cui legatur, l. Iulius Paulus,
ln fin. vbi gloŒ in verb. neceffitudinelTI, de condit.
Be demonfiration. arg.t. tutor peritus,§.l. ff. de ex-'
cu[at. Bart. con. 39. ~àd ft quis fu{iùs materian1
hanc videre velit, conCuIat Mantican1 de conieaur.
vIt. volunrat.1ib. ID. cap. 6.Ergo Senatus reformata
Propr~toris Aquen{is(ententi,\, repetitionem condltionis Be oneris hac in fpecie non efIè admittendam pronuntiauit, Referente D. Ludouico Ch ~
neo.J in AttdtationulnDecuria,vbipr~fui, 2.8 . Apr.
1 58+Diltis verà Iegibus 4. & 5. de legato 2... reCpondebam, oned effe adnexa legata , licèt ie feparata
·Gnt, 'cùtn Ohus Falcidia! Ghgula ~e[piciat legatl,
de q~ib,üsJ)Înn~~. deduCitur., tototit. ad leg. Falcid.
2.. Ç(Jv,~qde1P~' ~ec aliter ~ntelligenda dl:, lex , fi
. ~egatano)
fI:,-,..de fideicomm~
hbertat.hxc vero l~gata.
_.
._- - , .-. ... '-, .- " y y ;
re',
J
~
�FRANCIsel STEPHANI. ~
3) iep<trat!
,.
'1
vt
!ta
a cerum puru m eft , alterU1\l condl".g
DECISIONES.
tionale.
~DD
lTIO..
' l'L'ones ho'e amplius,icem, pr~terea, feruiu1\t
JE adI C C [ J )
, '
,
tr .nus 1a
"
l'
ql1X
ql1idem
repetlt10
varIOS
eIIe~l
1re n etlt10n )
, .n fi r
t
[- {j 'd
legetl1r fille comlm~la,, , mefI"lcpara
a,
bec' nam , el e m ,
d d t
"
el leniùs 1 <Tatum fade, 1. qU1tta, " ,c o.
fcn P tU ra '&v vPtl'le id q~d erat inutile, & condmonem
H
.n'
Pra:, l e<TaC.
,b d"
: rc 'pturx. Aliquando aU~l1US,
al'1quando
a 1JC.t 11 ri
1 . ff de nd.
PnorI
, ius le<Tatum fadt. Papinianlls in • aU1a,.
co
eXIgu
{l.b & ad eam Cl1iac.' S---obferuat. obferu. 16. &:
& demonn.r.
.,d' 1
1uliall. pancis verbis id deflnire videtllf indrepete l~n. eg&a..
r l'cern dare amnas eno ,
" , 10
ent,l
d
tis hxc vcrba ql1X ad I)CI
ad conditiones &. dïes legatorllUl eafdem repete~ ~$ re ..
ferri. Et Barrol. diéHonem , item,. inducere repeCltI 'de~
vbi per{onarum ve r~rumlCl en
Prxcedentis qualitatis,
,
F. Fort 1liS
•
titas eft , docmt,
---,--.--------~--
•
•
~"J in dubio cenfts futJdiarius , an "'-tr~ imfofititùu
habendu.r ft.
Synopfis LXIV. Decüionis.
.
;
f
Sen!entiil à Bello-vlJlle vti- t f Res qUilli"e1Ir4fomil".r li.
lit"s & ,(quitJJs.
l her".
l. Cenfos fonJilJrius 11111110 ~,6 L. 'l'itiJJ teJ1".",tlltfJ J ~: vl,·
t
, ,
.J niA '"'- tINS 'VIrilS
pretiofior tft tmpullo.
tr» e an
U
3 Dthit6r E"ltji4 in auhio\ ltEllls,jf.Je AIIt:& ~g.lfgJJ~.
lr4.f1/1nJo id, qll04 tn;nlls tjl, :7 Ltglllll711 "",~~gIlN"'..eX. (on:
de,et JiberJJri.
, fo~/~J;~t lo/~fo,,!" mU"
4 cew-fos ignorlJ"lÎ~ !"ia 11.1 tret~IIQlIt1f4
, -
1
,
oJ
Vnl quœdam inter vniuerGtatem
Aquen[em & Inatl'Îcenl EccleGam
Sanéti Saluatoris, de varijs l'ehus iam
olim varia orta dfent iurgia, Bellovalle tune Sene[callus Pl'ouinciœ fententianl tulit
1
~nno ~ 4 34· cuius varia [Ullt capita : fed hoc potifIimum cfl:,vt d.Ecd.& Ecclefiall:,perConœ cenGtis fuis
de tahulis em phyteutic.arijs docere teneantur)aliof}uin habeantur cen[us redéptitij & impoGtitij , nili
conllet impolititios fuiffe ceufus ann. 40. ante dia.
Cententiam ~ de cuius a:quitate ( hanc enim [~piùs
veludegetn quandam prohauit Senatus ) nudiu[tertiùs di[putane;am in caufa [eu lite [acelii cuiufdanl
diél:x EccleGœ : hk pro penGtando veéHgali & canone in ius vocans l'eliqua offert , & pretium canonis impoGtitium) hine & rèdimihilenl dicens) nili de
cen(ullibus tabulis doceat ~ & frequentiorenll. certi
condiétio ,§.Ii nummos ff. fi certUln petat. & n1il10rem (eu leuiorenl, l. fempedn obfcuris, ff. de reg.
iur. 1. nUlnmis, if. de leg. 3. Conn·à) aétor cenfilales qU2fdatn profefIiones & recognitiones edebat,
quibusrei auétores fe in ..sm·ehyteullln agrum r oŒ dere profitcoantur , & penGtationis îolutioni[ve infrrumentuln, quo l'ei pater fundum, de cuius ccn[u
quxl'ebatur, quondâm Capellania: fuiffe conhtebatuc. Addebat Religionis & Eccle{j~ fauore deberi .
quod dl maius, 1. Titia teframento, §. fin. vbi gloff..
in verbo, argentea, & Bart. ff. de auro & argento legat. Conlnlunem tefl:atur Couarruu. poil Barbat.
in cap. indican te , nu. 4. & 5. ext. de tdl:~ment. [ed 1nl~i~~ eft & pr~tiofior cen[us fundiarius, vt perel1l1is,
j
,
DECISIO LXIV.
35?
,,,te J
,
, 1
�FRANC1SCI STEPHANI . ' ; qui nunguanl rcdinü potdi) quàm inlpolititius
telllporarius, re d'lnn'bil'1S. FaCl't quod poLl: loannenl
'1 • 1. nu . 1" Ia[ontradiditinl.2.. nu. 1'5.
C ..
a
r.
111
h
b
F
' .. cnlp11
ytellt
l'n dubio contraaUlll CUlp yteuC
lut
·
"
,
d"
l1Î.e11 dum potiùs quanl cen{ua1em) 111ft
tlcanunl ce 1<
,
'
'" tior effet enlnh}Tteutlcano. Inftab~t reus , ,
firequ\...n
[ 1 1 ' il. l
'
, Î.ulanl iUanl ex Tabe ionlS uy 0 magls
Î.'
r.. l'b
cl .wu ,
'"
eX recogno[centis lcntent1a cenLua 1 us
quanl
'r 'N
'
tabulis in[ertanl, caque, pr~~nl1cue o,tan~IS
cen[ualibus & em.phytcutlcanJs contraéhbu~ ,
.nec non & rerretuis loca~i?nibu~ vti [olere, pro,ln- .
déq5 nihil aut parulll1uohn Bart. ln L1. nu. 3· de lur:
codicillor. Negabat vero Religionis fauore deben
3 quod 'eft nllius) cùm. in cap. e: par~e, ext. de cenG~
frunlentl
b us) fccldix debitor in dublO nl1norelll
d
'
luen[uranl pra:{laildo liberetur , nec ,a malorenl
c0111pellendus dl: à Cleri~is ) ~e t~nquam ex~étores
videantur lucris tenlporahbus Inhlarc,qux ra~lo Bellouallenl ad eanl [el1tentianl ferendam moult, nec
aliter cenfuit glo{f. dùnl in re~ulam) in ob[curis, de
reCTui. iur. in 6. exernplo eft) lIt, caput ex parte ~ de
ce~(ibus. Huius vero [cntentix [umma eft ~qultas,
(met Ecc1eGam iuri comnluni confornlat, cap. per~enit ext. de cenGb. vbi improbatur cen[us igno4 ran~i;, id eft) cuius cati[~ ig§orat~r , yt iure diuino
& hmuano iilcoO'nitus. Ergo Clencus de cauCa cen..
[us debet docere~ alioqui pra![unlitur gratuita & ex
cauCa elee1uoGnx , vt obligationem in futurum non
inducat, Bart. in 1. [olent, in glo{f. bn. if. de olf. pro.. .
c011f.& in 1. cùm de in rem ver[o , ff. dç v.fiuis. Bald. "
Ô' amnes in tG certis ànnis)
~e paa. etG de caufa
"/0
l
-
- '
'
-,
ç!
-
nOD
;
•
confiet,
DECISIONES
6
non conRet, in dubio pr~{umel1dum dl: impoA ,~
rr &
lU
tiem , eue
re d'lml'b'l
1 em , non perpetuam J cùm
qux!lhet res rr~ft11natur libcra, 1. fin. §. penult. de 5
(erultut. ~od fi de fuppoGtione & [eruitute confiatet, non hinc[equitur naturalem elfe & origil'l1lenl
per conceffionem rei ad illud onus) [ed acee{foria &:
ad.uentitia fub~eéHo" pretioque comparata pra:[umit ur. De Affilét.. d~cl~ 161... Gigas de penfionibu~,
quxfl:. 51. Bartol.ln 1. fundus quem , ff. de an nuis legatis: ~~m ~~itur r~~~tuum ~lij,fi~t irr,editnibiles &
fun(hanJ , ahJ enlpttt1J & redln11blles , ln dubio eenfus redemptitius vt nlinor nec eau[am prçdialem ha.
ber~ pra:[Ullle~l~us eft, vtiurisdiélat regula ,in obfcuns? quod mlnlmunl eft fequendulu,l. cùm ferttusk
§. f~lO, ~ . de legato 1.1. nunlmis, 1. qui eoncubinam,
§. eum lta, delegat. 3. Oltam edam contraEcclefiam procedere gloŒ. in d. regulam, in obfeuris,fuadere videtur: Bald. Nouell. in traél:at. de dote) part.
6. priuileg. 73. Inllnol. & IaCon in 1. fi ira lit kriptunl, cirea finenl, de legato 1. Decius in d.l. (emper
in ob{curis ) nu. 5. de regul. iur. Roman. lingull. 60.
cenfer eum qui legauit Ecclefia: SanéH Pauli, vtilitateni dOlnus,[olmu vfunl,non etiam proprietatem
videri legaife, L li habitatio, §. hn. ff. de vfu & habitation. videturque in hanc renl tex tus apertiffim. in
d.i.Titia tdl:~méto)§.fin.de aur.& argent.legat.reieêta conluni leaione,qu~,JErea,legit)cùm,Aurea,le'
gendu Cuadeant fequétia verba, vtrn ex argéto,an ex
auro lignum ponere hxredescopellendi Gnt,an vero
a!neum. AdmUfa enim vulgari leélione conuenirent
magis h~c verba, nÙtn ex être aut argento: li igitul', 6
Zz
,
�•
FRAN CIS CI STE PH.A NI
aurea, legan1us, vt dl:le6tio veriqr,& probat apert~
ille textus, in ambiguo .& ob{curo l,egato. fa,?=o Ec . .
cleGx, quod minus dl:, debetur: cu~ cnlm lUŒfi'et
tdl:atorvt {ianum Dei in ~de [acra cu [ub[criptione
no minis ftlÎ horres poneret: argenteu, 110n aureum,
ponere e~.,cogédus)cu: ~on igit~r ~reun1. ~uod dl:
viii us , prxllahitur? qUla 111 eo ~xeplo non, nlli aurea
alltarO'entea ligna erant. Amblguum vero legatum
ex co~[uetudine loci cui fit, interpretationem accipit, arg. cano calix , de con[ecratione, dHl:intl:.' 1.
Ron1anus lingulari 515, Qtod vero ·l3artolus
minus vel n1aius ibi non attendi cen[et proptet
prxfcriptam à teaatore ,quantitateln in i~lis. ver bis,
ex centum libris: falfum ex eo deprehendltur, quod
ibi libra pondus non quantitatem notet.) vt poil:
Barbat. Iafon tradidit in di6l:a 1. fi ita [criptUU1 , l.
(cribit. 'S. fi~l. de aur. 8G argent.legat. Prxtereà
ad decus &. ornatum Ecclelix, aureum dehere..
tur Ggnum , non argenteum : cum hxredis non in..
terlit, debeaturque in dubio fecundum Bartol.quod
dl: in fuo genere & qualitate pretiolius, d. §. fin.
nu. 3. Eodem errore. Panonl1it. in d. cap. ex parte,
dHl:inguendum cenfet inter vo~entem,feu donantem, &: eius hxredem ~ quafi vero capnt IHud, ex par.
te, ad quemlibet vouentis fuccdforem 'pertinel'e ~~
neralis non diélet ratio; de qua ibi , ne videantur
Clericilucris temporalib. inhiare. Vt interimomictam eadem benignitate in donal1tis ha:red,em atq; ia
donanteln aut voue~tem ip[um vtendum : xquum
& bonum elfe ne reuocentur mortales à muniflcen-,
'3 61..
~
J
t~a-~ libe~alitat~in ;'cc~efiam~D..~ing~e.rc ~ti~ v.~
.
\ ~ DECISION ES.
3'3
detur mter legatum Eccleli~ ~ Clel'icis faél:uln:&
.;ta d. textum conciliarc, in d.cap. ex part. nu. 4. Sed
lùm fitlegatum Clericis aut Sacel'dotibus , fuh no ...
:nine dignitatis EccleGx cenfetur faétum, 1. annua,
•. Aél:ia, ff. de ann.legat. cap. requifijll:i, ext. de teJ:ament. Iure vero optimo Iaron poll Ioan. Fab. [upradi~o loco cenfuit ,ex [olutione canoRis, quadragenana , emphyteut1carium pr~fUlni contraél:um
magis quànl cenfualem. Conllabat eninl prxdium
ad eum pertinere qui tot annis cen[um [oluerat .
. d"
pro1n
' eque quo minus lred·atur cauC, domini, eln..'
p~yteuGs ~agis quàm contraétus cenfualis argllitur, .
n1 cenfualts contraétus frequen tia cui Ce confonnafi'e
videtur dominus , aliter [uaderet : at vbi non conil:at
agrum do mini elfe, prrefumeretur quod eft minus.
Sed & Iafon ibi,etiam eo cafu quo conllat cuius dl:
ager,cenfualem pr:rfumit contraéhi,per 1. [emper in
fiipulationib. de reg. iur. nj frequentia en1phyteulis
aliter fuadeat, ex qua contfahentium mentem elicimus, vtis 'videatur contraétus celebratus qui n1agis
ttequentatur. ConfelIio aut~ln hac in fpecie à rei
auétoribus faéta,qua profitebantur te in emphyreufiU1 terrulam poffidere quondam Capellania: , vt
nocet fucceIforibus ,1. cùm falfa , vbi notatur, Cod.
de iur. & faét. ignorant. Ripa in 1. ft aliquam rem,
nu. 41... if. de acquir. poffdf. ita Iudices mouit ad
fubmouendum reum cenfus redemptione: alioqui
proculdubio iuxta Bellouallis [ententiam, in eam
inclinauilfent. Ideo ne quis pofihac crederet ab ea
difcelIilfe.) diéta infrrumenta conteluonis in narrat!one ArdU iuferi iuffit ~ Referente D. Ludouïco
.
' .' - - ---- .
Z Z l.
r
."
'
~~
•
�3(,4
FRA Net sel ST .E,P H A ~ 1
DE Cl 5,1 ONE 5.
36 5
Vo frau"es cun1 bona paterna diù commU,nia babuHfent, eadenl diui[erunt, aIL
Chaine) in AtteLtationum Decuna ) Il. Mal} 1 S84~
vbi prxfui.
~DDITIO. '
Erum ell: prx(umendl1m elfe pro libertate, etiam in
prxdijs, [ed tandem impo~tus eft ce~fus prxdijs .ip ..
fis. Erat ccnflls tribl1tl1m, velbgal ) pubhca penÛtatlo,
Inus agro rum , non perfonarl1m, 1. 2... C. de annonis & tribut. 1. 7. ff. de publican. Porro inter prxdia q~dam funt
qU% nihil penfitant, ql1zdam ~llX p~nûta~lt & appellantur propria cuiu(cumque patnmoma. NlhU ,penûtant,
nec fidem, nec hominum inuelHtllram , vel f,(T~EX"'xcl
debent : e~ql1e vulgo Allodia, libro feudor. cap. 4 8 . Sanè
in ilIis cenûbus redimibilibl1s olim errabacut non pan\m,
nam Sacerdotutn cupiditate laudimia accipiebant , quotie(cumq; prxdia illa vendebantur, qUlfi fuiffent emphy ..
teutica : Ced tandem error innotuÎt) & nul1a ampliùs hudimia folllUl1tUl' , qux vt notum eft, n011 debentur nif!
ager fit emphyteuticarius.
F. FortillS 1 C.
V
D E CI S1 0 LXV.
"7)e tacita flcietate, & an fruBus ab hterede fob conditioJ1r grauato percepti cum credito compenfori debeant.
Synopfis L X V. Decifionis.
Communicatio lu~r; & qu,e"j r H,e~eJ!rué/us fac,it fi os , in
tutUS !tf-uorem dus vû confius jociettt-tem inaudt.
2. S()ctttas no:~ pr.tfomiturl
ditiD additA tft·
quand, alius ex fieys fo0;6 FAlcid;II inurdum cotrllV(J4
nomine Acquirit.
1 lunt"'tede!un{Hd~allcitur.
" J Aditt8ne httf'eaitAtis nomi-'1 7 Frué/us ex flntenttll ttjlA.
fiA confunduntllr.
torts fùmt h~rl'(;liJ.
4 Nemo jilJi Qbtig4tur'lt"t[0-18 D9S lia., & ton.flitllt~ Je
" IHit.
1 ptleiço""l1ijfo tlt411'ÎltIr.
1
. ,.
.···t·
.r
o
quotque poft annos indiuiC1. retinucrunt. Co lnune erJ.t inter cos emolumentum
COlnlnunes fod & lares) eadcn1 quadra vxorati fili~
( alter enÎLn ca:lebs erat) c01111nUniter dotata dl: , Vt
hine repetita fodetas n011 eOrU111 tantùm qua: ex
qua:!l:u v-e?iunt, arg.l. coid, cum cxtcris fequen t. 1
ff. pro [OC10, [ed &qu~ ex lucro procedunt, ceafeatur . . Donandi enin1 attus quxfruarius non eft :
Bartol. in 1. legatis ) in fine princip. de legato 3.
Decius con. 68. nu. 1.. At comn1unicatione eorunl
qUa! ex qu~!l:u & lucro veniunt ,arguitur ex [cntcntia receptiori ( contra Cafiren( con. 349. lib. I.-vbi
non niG exprefsè poffe coiri [ocietaten\ tradit) omnium DOllOrU111 tacita fodetas. Socin. con. 2.91.1ib .
'r~' Decius dia. conGlio 68. nu. 2.. vere vit. non obfiat Craueta, con, 2..6. nu. 5. hincque [equitur C01TIparata àcxlibe fl'atre ~ 110 mine proprio~ [ocictatis iudido cornmuniGanda, 1. fi {ocierateln., cum l. {cq. if.
pro [oc. E6q; fllinùs in rdl:itutione 1ideicomiŒ elfe
6dudarius hxres dicebat, dimidiam enim parcem
bonofUlu cxlibis propter prx[umptatn [ocietatcm
ex eo ·deducebat. Contl·à fideicommiŒ1l'ius coitain
tacitè [odetaté·diétis coieéturis admittebat, fed non
OmniUt11 bonor. qu~ promi[cuam lucri & quxfl:us
communicationem deGderat, qux cùm citra fodetatem elfe non poffit,ex tacito iudicio cotrahentimu
omnium bonorum dt înducenda fodetas, arg.leg.
pro h~rede ,§. Papinianus, ft: de acquir. hxred. ae ft
cxpl'efsè co[ta effet, argum. 1. ,ùm quid, ff. li cerro
.
Zz 3
, 1
�,
--------------~~~~-~~ - ---
-
366
FRAN CISCI STEPHANI
pet. &. ira fentiulltnofrric0111muniter.Roman. COll~
2.9. nu. 7. cum iêqq. Socin. COll. 9'%.· nu. 3.. vol. 2..
Dec. C011. 66. 68. 304. nu. 5· cum [eqq. &: ln rubr.
qui rdranl. fac. poffunt, nu. 15 .. CUll1 ~eqq: Crau~t.
COll. 2.6. &. con. 12. 3. in hn.A qUlbus dl[cedlt Mohn.
••
in d. rubric. &. con. 66. nccnon & in con. Alexand.
7 6 . lib. 4. malè , meo iudicio : gloifa enün I. 3. verbe.
fpccialitcr, ff. pro foc. cui potiffimùm ha!~et, non
dill:inguit inter tacitam, &. expr:{fam [ocle,tatem.,
quinimo de exprdfa tant~~ 10qU1tur~ referreque dlcit Glnpliciter , an Cpeclahter omnium bonorum
fiat, eoquc [enfu donanda ~fi: 1. coiri, cum gloff. ~er
Accurt. allata. At in hac Cpecie dici 110n potefi cOlta
tacitè focietas, niG Gnlpliciter , lucri enim nulla coi;tio, [cd qUa!fi:us tantùln , [ed nec omnis quxaus:
nam confiahat cxlibelu hunc , qucrflunl munerum
& bonorum quibus fungebatur fratd non comll1U"
nicatfe : [cd in emptiones prxdiorum proprio nomine conceptas conuertiife,cx quibus euincitur eam
non fuiffc mentem contrahentium vt omnium honorum focictatem coirent,non enim proprio nonli~ ne [cd communi acquHiffent , per notata à Bart. in
d.l. T itiunl &. Ma=uium , §. aitero, fI'. de admini..
firatione tutor. Eaque ratione vtitur Bald. in hanc
rem, c011.482.. nu. 2.. lib. 5. Corneus con. 1.99. lib.
4. Alexand. COll. 7 6 • 3. dub. libre 4. ~~ ratio
licèt Anchar. con. 301.. Roman. d. con. 1.9 1 • nu. 7·
Socinus conG1. 160. lib. 1.. [u[peéta videatur, 10quuntul' tamen vbi aliz concurrunt conieétur~ neceffario Cocietatem omniun1 bonorum inducentes ~
qua:hk œ~a~t. ~inimo mu~to 1l!~~O~!Q~~ ~oncur~
---
. .
. DE CI SION ES.
367
rentlbus,Bald.negat d.con .48 2..coitaol vniuer[orutn
bonorurn [ocietatem: fed & funÏtn illis caGbus alter
-a~ros co~paraucrat, hic [dente focio, proinde ceffat ~mn~s d~lus '.1. l1~mo videtur , ft: de regul. iur... __
argUltque taits [clcnu:;). cum taciturnitate focios no- f'\..Cf w~.
"fIC
. b
h
~( ••",~ v,-...-4
·1Ul e omnl~ln onorum C~_~1.tra ere [ocietacem,[ed ;:'.:4 d~ , -..=:
eal'um tantum rerum quas in COlnmune ferebant,
id ~fl: '-Vt nonri dicunt, aétuum fOcialiunl, neque
enl~ [oIent aél:us agentium fupra eorum volunta·tem aliquid moliri, l. nn. C. ne vxor. pro mare 1. 1 .
S· fi quis hocinterdiél:o , vbi Bart. ff. dc itiner. aéb.l·que priuat. EtiamG aétus e{fent difformes, Vt fubtiliter Saliceto euincit aduer[us Baldum in d. 1. fi patrous, nu. 14. quos tamenconciliare nititur Guid.
Pape con. 1.0. nu. 5. Supra igitur res comlTIunicat-a-s--nulla erit fodetas, 1. eum duobus, §. cùm duo, vere
Papinianus, ft: pro fa cio , l. ex p~rte , §. filius, ff. f.1.mil. erci[cund. Et cft fententia on1niuin, maxin1è
Barr. in d. S. altero , proindéque con1parata etiam
.communi pecunia nomine proprio emptoris efIiciuntur, I.li patruus, fT. cOlum. vrriuf. iudic. nec eas
'r?
el""
tenebitur conlmunical'e, {ed .pretium tanturri"J~l1 ~',:",.,lA-..
vnus, §. 1. pro focio, d.l. fi patruus.At nottra in Cfe- J- (w.{~~'M
cie, neque res neque pretimu communicabimr,cum
(:?ê
emptoris pecunia, comparationes & acquiGtiones (J'Iu'-'~
faét~ (~t, cap. 1. §. fi duo fratres, de noue ben. in- "-*,,01. '
uefiit. tit. 12.. Singulal'e vero arg. contraétre tacita:
focietatis, quod ex 1. rura , C. de omni agr. defert.
induxit Bartot hic non pra=termittanl , fi bona fi'atrum vt communia apud aél:a ( catafirum vulgo
~~~nt) d~fcript~ (unt , [ecutaqu~ dl tJibu-torUnl
"'1,,
1
�.'
FRANCIseI
STEPHANI
COlnll1unis [olutio. Ronla.n. d. COll. 2.9 1 • nu. 7· Neu:
trull1 hOrU111 hac no{l;rain fpecie, vt n011 abs l'efru..
élUUIl1 t:tntùlll & rerUtU cOlumunicataruln [ocieta..
tC111.Proindé ne rxdia à cxlibe em ta non elfe de..
uccn a de deicommHfo Senatus cenfuerat. Aliud
-·1, ,.r\-.-.•
erac dubiLllll ~ nùn1 hxrcs fruétus perceptos penden ..
•
.... .... • , ' . - l
,• •
te cOllditione crcdito accepto ferre deberet,an cre..
ditUlU de fideicon11niLfo dedueere :exlehs enim ttatris rem pennutauerat , euius filius, idémque patrui
cxlibis hxres fiduciarius rei pernlutat::r a:fi:imatio ..
ilen\' de rebus [ubieéHs rdhtutioni detrahere vole..
bat. N egabat fideîcotnmHfarius tantos fi-u~us ex ~a:
reditate percepiife hxredem,vt inde potuent credito
C1tisfiel'Î, l. nlulier, §. CÙlU proponeretur, ff. ad Trebell. vbi denegatur filia: de fidcicotnnlHfo dotis deduétio, li pares doti fi-uétus perceperit, ~nte fideicomnüffi re!l:itutionenl.Etin 1. quod bonis, §. quod
:\.UllS , ff. ad leg. Falcid. hxres aui ereditum allitum
euro. fruéhous nledio telupore pcrceptis compenfat,
1. cùm pater, '§. Tida, ff de legato %.. Angel. con. 33 1 •
nu. 1. vere 7. fullit. Salie. Cat1:renf. in ,dia:. §. quod
, \.
auus) nu. 3. qui la-eoh. de Aret. & Bartol. non de
frué1ibus,fed de Falcidia & Trebellianiea loqui een[et, vt in verunl debitum non imputentur, ni tella...
.. . \, •" tor iuiferit, in quaG debitunl, ~utà dotem i~p~ •
tentur , etia~lfi nihil diaum lit a tdlatore. Rlp~ ln
•• ••
1. in fideicolumHfaria) nu. I? & 3 S. ad Trebelhan.
Alexander d. §. quod auus , nu. %.. & in 1. Balilla,
nu. 5. tf.ad Trehell. Mantie. lib. 7. de conielluris
vIt. volunt. tit. 10. nu. L2..Boër. deeu. 44. nu. ,. vere
Et iam' fupri al~egata. funt clara quoad debit,!.m.
"') GS
.
.~
\
...
f.
,."
,
ft ~
• 1
-
MarJan.
. _ ? E C 1S ION ES.
36,
Manan. Socin. con. 57. nu. 1 3. qui tdl:atur C fi
lib. 3. inte~leau~ ad d. §. quod auus, commun~t;;
receptum a nofi:n~.Addebat aditiolle h~reditatis pa..
tru,: co~fu[l1m.fudre no~~n, 1. debitori, C. de paa. J
prolndeque êl!rts aut Creditl deduéHoneln elfe denegandanl) 1. lin. §.in computatione,arO'uendo à con~
t~ario, C. de iur. deli? ne quis fibi deb~re aut folucre
vldeatur, 1. GravranLUS , if. de fideiu{[ Infiabat vero 4h~res diél:um §: in.conlputatione, ad Iegatatios cre.
dlt?reS al~t 1id:lcommHfarios particulares pertinere,
qUlbus etianl iupra vires hrereditarias t("l1etur h~res
no~ eofe.ét~ inucntario,quas fecum pen[a{fe adeun~
do l~telhgitur >1. qucr dotis) fI: folut. matr. fi'ufiraq;
credltum vna maIlU dedu~~ret, li ~lia de [uo fuppleread legatorum &. credlq folutlonen1 teneretur.
Aliud in fideicomn1itfatio vniuerfali, cui non nift
h:ereditatem vtcumque reliél:an1 , fiue fit perampla
&. affidua, Gue anguO:a, &. facris referta) re!l:ituere
1
hçres tenetur,de qua liœs Gbidebitun~dedueat,non
eO: quàd conqueratur 1ideicommiaàrius, cuius rdiv1 !,'A-élunl vires hçreditarias fl1pel'are non poteil. CUlnan.
)
Cafrrenf. Alexand. in I. ita tamen, §. li ex Teeh; 9-' ~
r
/ ~"-I'Jad Tre b.lequitur Ruin.con. 112..nu.18.in fin.voI.2.. (.1 À11'V:
Multo breuiùs Bald. in l. debitori, C. de pad:. nu.
,/' .
~. confulionem admittitquoadobligationem &ae,.~ \~ , I
tloneln, 110n quoad l'etentionem, 1. inimponenda, ~u4-"'" ..tJ_~
C. ad leg. Falcid.l. cùm eroptor ) fI: eodem. Alio- r~ C.t11J~ui h:Iredis bona fideicommHfo pr~grauarentur) Iif"( ):.: ...
dséntque fideicommilfarioreilituenda, contra leg. ~~...~
coha:redi) §. cùm filia-, ff. de vulgo Iure optimo igi- ,-,- ~
tu!' ha=res de re~Htuendo grauatus ~ etiam non fado ,/.J~ #_~
Aaa~~'K le
~
!r
A
'
1-
l
,cAA
l
/--{t/'~
'!1'"
1--- ~11/~
.... .,,- 6UA-r~..(·-""
~;-
~ ,fw..·1 at~ ~
�FRANCIseI STEP"HANI
inuentario ua<! fihi debetlU' f~tinec;) 1. cùtn ha!;70
itas e~ eicomrbHIi , 1:. pofiulJ;lilte>- in princip.
Vere potdl: tanlen ~l. ck&icot, 1.. ita ta1nen, §. ~ ex
Trehel!.. vbi gloa: fU verh. Fra:dll, ff. ad Trebdhan.
~om-. (;;00.1.16.&u. 2..in fine, nec prxtextu fruétuufll
medio teIl1pOlie perceptorum , quafi curn vero debita compen(ari debeant, defra:udahitur, quidquid
.Ca1l:ren!: alijque fux {ententi~ affertores contrl
fentiant, niG. ea fuerie mens Be voluntas teftatoris:.
Alioqui non dl: admittenda talis compen{atio ,1. fi
debitot, in verbe reputaret ,.ff. ad leg. Falci-d. gloJI:
in d 1. in inlponenda,in verb.h-xredi.Qga enÎln ha!5 les fruél:us f"cit (uos , in cuiu'S fauorenl dies vel con..
ditio à tdlatore adietta eft , d.l. in fideicon'l111iffaria,
ff. ad Trebell. quod non effet:1 fi compen[atio ad..
lJ?itteretur, vt [citè Barto1. poft laeob. de Aret. in d~
cùm proponeretur , &. d. §. Ti~io, CUln~n. Albe..
-tiç. Angel. Alexand. nu. 14. fcnptunl rehquerunt,
qùi non qe Fakidia aut Trcbeni~nica ) (ed de ~ruc.
tibus, expreffil11 l0'luuntur, Vt 1~1 ~erun1 deblt~nl
•
,
• •
non imputentur, (lcut nec Fa,lcldla aut Trehelha..
oica, nili aliud {en[erit td\:atior ~ Si igitut in Falcidi~
aut Trebellianka non inlputentur , niG tdl:at~r ex·
•
.
•
6 prdferit, qux iure tant\tm cillili & in~~rduln contra.
•
. . - te!l:atoris voluntatem dehentur, 1. TUla, ad legem
,
•.. ,
. F~lcid. quanta minùs frùétus qui ex fentenria tefta..
',' " . : -. ",' totis omni iure efhciulltur hxredi's , arg. Authent.
.~ " ... ~ ~ •: ululto nla.cris , C. de facrof. EccleC Non ohilat d.
\ •• t .a •
§. cÙln prgpon~rttur , quem ego cpntra nofiros in ',. ',
( • J ""
• .!.
rtebitore nece{fario interpretabar , qui "a~in10 corn..
,' Jo! . ,.",.', ~u • penfanJj.olllniaagere pra-;(ulllitUJ; ~l..fiC\llndote1l'?
..... ) .... .. ,. ,. ... ". ., .\ .
le
"
§:
t
•
•
1
"
.• ~
•
.•
. ~ !.
'_
.
..•
,~
•
..J
, DE Cl S 1,0, ~ ~ S. .
37 1
§. li pater[olut.ll1atr.Nrlll11g1t;Ur mlrU111) {ifmaus
medio t~pore.iudido tdl:atoris percepü ,fi adhuc
extent; ahud fi bona fide cen[umpti [unt, quod nec
Cafi:ren~ ppfl: B~ttt: inficiatur, doti accepto f-erafltur
de~ege,tul~~]ue nlarltO dot~s ~cd~él:io, ne ièquatqr 6delcommltI1e-'X:t-enGo : fCil'e vero Accute CUi110lhi
com~luniter~{.lipulant'llr, il~ud re[pon[um in dote
con'filtuenda Interpl!etQtUl'. Q.gx verè non debetur,
{"d q.u~G nec tiur-e ,obligationis, [ed Iudicis officio."
L qUI hberos , d'e rnu nupt. qui vti filiabus ne indo. .
tlt~ remaneant, 'ex a:quo & bono aduer[us parentes [uccurrit, ita vndecumque dotatis , Gue de [ub.
ft anti a" Gue de fru~i?~s p~te~nis, ~11uŒtat : nec pra:fio dl: arg. §.li qUls ahbens, ln pnnc. vere idenlre[.
~riplit, 'ff. de lib. agnofcend. iuft'aque eft proinde 8
tllo ca(u eompenfatio. Aliud in dote diéla & conftituta,qu~ vt,verè &iure obligationis debetur,ita tanquanl ~s alienUln de fideicomtniffo deducitur, 1. à
,filia, in hn. princip.l. Lucius, §. n1aritus,ff.ad Tre..
·bellianum, nulla recepta fruéhlUm compen{atiolle,
niG ex {ententia tel1:atoris ,gIcif.in d. t olm proponeretur , ·in verb. quantitas ;Je cuius enixa voluntate confratin d..§.quod auus,dùm teL1:ator h~redem
nepotem rogat vt hxreditaria non tantùm bona ,
{ed & propria refiituat. Ergo & fi'uaus perceptos
adita h~reditate, cùm non fint hxreditarij, (ed ip.
lius h;:tredis , d.l. in fideicommHfaria) vbi notatur.
Eadémque ratione in d. §. Titio, ad"mittitur compen[atÏ'o fru6l:uum·cum vero debito, quos l1oluitte..
fiator luero hceredis eedere , [ed fideicomn1Ïff.lrij,
cui [unt rdHtuendi, vi r.::aè ibi &.rt91. & Cu man.
A aa
1
2.
~
'.
.' ....
• ..
•
,
t
•
•
�37%.
FRANCIseI STEPHANI
quorum interpretationem cefi:atur CODUnUne111
Ruin. con. 1 1 5. nu. 1 3. vol. 2.. IX d. con. 1 12.. nu. 1 8.
Socinus vero iuniordiét. con. 57· poftlongamdifceptationem ad cOlnpen[ationem eft procliuior,
propter per4",icualn defunéH voluntatelu, qui omnem omnino dedl1étionelu prohibuerat, Falcidi~
& Trebellianicœ , aut alio quocumque modo, iurc
aut beneficio, fauore piœ cau[a:: quœverbacùnl non
llili ad dotis detraaionenl (neque enlm vlla alia. de,.
dudio lieri poterat ) referri queallt, idem eft ac fi ex~
prefsè cauHfet ne·dotem deduceret ,arg. 1. 2;. ff. de
lib. & po!th. id vero iubere potea, fi, non rninores
dote frua,us hreres percipiat , lege, Imperator )
§. 1. eum §.[equent. de legato l. 1. 3•. §. lulianus., d'e
legat .. 3. d.l.ita tanlen, §. hxres ex a{fe,. vbi notatur,
~ dl; expre(funl in d. refponfo, nu. 1 S. cunl [equent.
Erg~ Sen.atus ad deduétionem a:!timationis rei. pa..
~ernx quondam dHl:raé1:x admi.Gt h~redem , reieéta
fruétuum compenfadone, quam amor patruiin ne..,
potem mip.ùs d'ile6l:o refiit~ere rog·atum mag-is dH~,
fU,ad~bat, v,~ in limili refpondit. Alcia.t.us. l·erPOnr.
64 8. non li,ne· DOnlihol"um controUerba;, qui, Caft.renG &. fequacibus faJ,lebant, in Attefi:ati9num
Decuria, Referente 1). Ioanne Ceppeda'1 1.8.,. Mllij
1. 5.84' vbi prxfui...
.
DECISIONES
DECISIO LXVI.
Jl'6ral1e fit Decij,reftriélio in con. 2.71. in.fn. ad O!dra':'
. Ji fafIJafom reJjonfom 2. 1. 17t non procedat, cùm.
liberi in·canditionc pofiti font 'Pocati.
d~
aut
v{ùra nominatiIl} tcli6l:a non fi~, nihilominùs debeatu r voe·
quis rogetur po~ mortem {u·am q~idql1id\ ex bonis .fù...
,cJ'crit Tit!o reftitucre ..V t enim ça: 'l~~
hona fi~c.· demi!·,
,
'1
J
~
~ ..., . J \ l
•
.. ~ .-~.,,:;,
!!.!!/,,,J;cumqUt, '&trlJum
conianl!io1lis !trtintt~
tr.IIElllfn te",poris focufsi- 4 pr..oximiorumvoclltio indNcit'
1111", af1SOt/ltt, ÎHlIfliUJl.v er..-\ cont/itùmù repetitionem.
, !Jo, cDnlinge,..
~ f .JEquNm ejlt~jllJtorum h~lJ.A
~ Rt,etitio comlitionis,jifinll jequi filios pOliÙs.·IJu41N.ex..
lilJ.eris, qllid f)p~rtlNr...
Irtlneos.
,
JI Crmdit;() tJ4 'l'nu", ex. inj1.i" ' 6.PoçtJtio,infiitutio.& grAM/I,., tlltis IIççommoalltll, ",d III· : mm [t.p/lr/lttte font.
" 1/(1:11111 tiufJem grlJaNJ ",i ,'l'Exflftlrlltis nihil infirt~r. ,
, ,., , . . ' • r.\\a. .'.. .~.
,' .w ~."
~ ~ a ~'''i'
.... . ~. . .
....
J
.~,
...1
.
~
.
...
•
.
. ,.)
_
4
..
&
'-4~
..... . ~.
~.,
~
.., . ...
..
'\
•• ~.
· ...
..,.. ,
' .
, ........'~ . ~:.' .. A. ••
.~
.
...
.... . . . .
1 ....~.. ~')
.,... ev "
~
.
..~ ••
.) v·
~
.
...J,
)
.... .
• •
-
,
Sy.noplis LXVI. DccHionis ..
N Onnunquameuenit,
inqllit PapiQianu, in.(. J. If.
veur. qllanquam frllélus hxredit'atis
pecunia:
n
J
nuta (unt in cauCa fideicommiffi', 110n deprchendunt~?
cxterorum bonorum diminuantur ita
d
Pro modo
n.
'b
r.
"
'
quo
ex f r~~l us ,Hlperent , lUre voluntatis refi:ituioportebit.
Omn.la ergo a voluntatedefunél:i pendebant.Hodie eriam
dcfintt.uffi cfi: graua~um reCticuere id quod illi fllpereric ex
h%re~ltate defllnéb, & poffe diminuere dodramcm ex
o~01 &quadr~nt~m ~x cenis caufis) Nouel!. 1 08.cap, I.
Illilla autem ~1~nl.nut~0l1e illud efi: cleganter dlfi:inguen .
dum ex Vetendlfi:1l1éhonequ% probatur illa NOlleIl, 108.
Allt rogatus e~ hxrediratem. refiicuere (impliciter , aut
quodcx hx~cdltate fupcrfucnt: fi fimpliciter, nihil dimillUere aut ahena~e potefi: ) & efi: quod ait Papinialllls, ca
qua: boua fide (111 fecundo cafu) diminuta funt) in caufa
fidclcommilIi non d,e prehendi: fi vero rogetllr refi:itucre
~uo~ ex.h:r~cditate fuperfuit, qui fecundus cafus dl: diC..
tJ1léhol1ls, l~ ho~ cafn diminuerc interim & obligare potefi: ~x perfplcua voluurate deful1éH, qui tamùm iulIit
red<hfuperfluum, l. deduéta, §'l'cnult. &. vIt. ff. ad TrcbeIl~n: fcd non dUfo,}urè tamen & paffim, veluti bona
pmma lllteruertelldi cau(;t fideicommiffi. Vide Cuiacium
ad Nouc:lbm 3'·
F. FortiHs 1 c.
~DD rTl()~.
vt
..
\ ..~
•,
\
".J •
#
-
J/I_~
\
":.' J~ h '
' J~ :.1
t ' ;
1
~
'e. ~~ \"
-;.~ .
1
~
_
,...
-. ~.~ :"'''4-
••
•
•
•
' • \.•
.Jo ....
,
,
1
~"
".
. ,.... .,
•
• •
#
...
~
':". ..
~,
....
#
...... ' ."
•
~
' ·l'~.,
"
..
�37%.
FRANCIseI STEPHANI
quorum interpretationem cefi:atur CODUnUne111
Ruin. con. 1 1 5. nu. 1 3. vol. 2.. IX d. con. 1 12.. nu. 1 8.
Socinus vero iuniordiét. con. 57· poftlongamdifceptationem ad cOlnpen[ationem eft procliuior,
propter per4",icualn defunéH voluntatelu, qui omnem omnino dedl1étionelu prohibuerat, Falcidi~
& Trebellianicœ , aut alio quocumque modo, iurc
aut beneficio, fauore piœ cau[a:: quœverbacùnl non
llili ad dotis detraaionenl (neque enlm vlla alia. de,.
dudio lieri poterat ) referri queallt, idem eft ac fi ex~
prefsè cauHfet ne·dotem deduceret ,arg. 1. 2;. ff. de
lib. & po!th. id vero iubere potea, fi, non rninores
dote frua,us hreres percipiat , lege, Imperator )
§. 1. eum §.[equent. de legato l. 1. 3•. §. lulianus., d'e
legat .. 3. d.l.ita tanlen, §. hxres ex a{fe,. vbi notatur,
~ dl; expre(funl in d. refponfo, nu. 1 S. cunl [equent.
Erg~ Sen.atus ad deduétionem a:!timationis rei. pa..
~ernx quondam dHl:raé1:x admi.Gt h~redem , reieéta
fruétuum compenfadone, quam amor patruiin ne..,
potem mip.ùs d'ile6l:o refiit~ere rog·atum mag-is dH~,
fU,ad~bat, v,~ in limili refpondit. Alcia.t.us. l·erPOnr.
64 8. non li,ne· DOnlihol"um controUerba;, qui, Caft.renG &. fequacibus faJ,lebant, in Attefi:ati9num
Decuria, Referente 1). Ioanne Ceppeda'1 1.8.,. Mllij
1. 5.84' vbi prxfui...
.
DECISIONES
DECISIO LXVI.
Jl'6ral1e fit Decij,reftriélio in con. 2.71. in.fn. ad O!dra':'
. Ji fafIJafom reJjonfom 2. 1. 17t non procedat, cùm.
liberi in·canditionc pofiti font 'Pocati.
d~
aut
v{ùra nominatiIl} tcli6l:a non fi~, nihilominùs debeatu r voe·
quis rogetur po~ mortem {u·am q~idql1id\ ex bonis .fù...
,cJ'crit Tit!o reftitucre ..V t enim ça: 'l~~
hona fi~c.· demi!·,
,
'1
J
~
~ ..., . J \ l
•
.. ~ .-~.,,:;,
!!.!!/,,,J;cumqUt, '&trlJum
conianl!io1lis !trtintt~
tr.IIElllfn te",poris focufsi- 4 pr..oximiorumvoclltio indNcit'
1111", af1SOt/ltt, ÎHlIfliUJl.v er..-\ cont/itùmù repetitionem.
, !Jo, cDnlinge,..
~ f .JEquNm ejlt~jllJtorum h~lJ.A
~ Rt,etitio comlitionis,jifinll jequi filios pOliÙs.·IJu41N.ex..
lilJ.eris, qllid f)p~rtlNr...
Irtlneos.
,
JI Crmdit;() tJ4 'l'nu", ex. inj1.i" ' 6.PoçtJtio,infiitutio.& grAM/I,., tlltis IIççommoalltll, ",d III· : mm [t.p/lr/lttte font.
" 1/(1:11111 tiufJem grlJaNJ ",i ,'l'Exflftlrlltis nihil infirt~r. ,
, ,., , . . ' • r.\\a. .'.. .~.
,' .w ~."
~ ~ a ~'''i'
.... . ~. . .
....
J
.~,
...1
.
~
.
...
•
.
. ,.)
_
4
..
&
'-4~
..... . ~.
~.,
~
.., . ...
..
'\
•• ~.
· ...
..,.. ,
' .
, ........'~ . ~:.' .. A. ••
.~
.
...
.... . . . .
1 ....~.. ~')
.,... ev "
~
.
..~ ••
.) v·
~
.
...J,
)
.... .
• •
-
,
Sy.noplis LXVI. DccHionis ..
N Onnunquameuenit,
inqllit PapiQianu, in.(. J. If.
veur. qllanquam frllélus hxredit'atis
pecunia:
n
J
nuta (unt in cauCa fideicommiffi', 110n deprchendunt~?
cxterorum bonorum diminuantur ita
d
Pro modo
n.
'b
r.
"
'
quo
ex f r~~l us ,Hlperent , lUre voluntatis refi:ituioportebit.
Omn.la ergo a voluntatedefunél:i pendebant.Hodie eriam
dcfintt.uffi cfi: graua~um reCticuere id quod illi fllpereric ex
h%re~ltate defllnéb, & poffe diminuere dodramcm ex
o~01 &quadr~nt~m ~x cenis caufis) Nouel!. 1 08.cap, I.
Illilla autem ~1~nl.nut~0l1e illud efi: cleganter dlfi:inguen .
dum ex Vetendlfi:1l1éhonequ% probatur illa NOlleIl, 108.
Allt rogatus e~ hxrediratem. refiicuere (impliciter , aut
quodcx hx~cdltate fupcrfucnt: fi fimpliciter, nihil dimillUere aut ahena~e potefi: ) & efi: quod ait Papinialllls, ca
qua: boua fide (111 fecundo cafu) diminuta funt) in caufa
fidclcommilIi non d,e prehendi: fi vero rogetllr refi:itucre
~uo~ ex.h:r~cditate fuperfuit, qui fecundus cafus dl: diC..
tJ1léhol1ls, l~ ho~ cafn diminuerc interim & obligare potefi: ~x perfplcua voluurate deful1éH, qui tamùm iulIit
red<hfuperfluum, l. deduéta, §'l'cnult. &. vIt. ff. ad TrcbeIl~n: fcd non dUfo,}urè tamen & paffim, veluti bona
pmma lllteruertelldi cau(;t fideicommiffi. Vide Cuiacium
ad Nouc:lbm 3'·
F. FortiHs 1 c.
~DD rTl()~.
vt
..
\ ..~
•,
\
".J •
#
-
J/I_~
\
":.' J~ h '
' J~ :.1
t ' ;
1
~
'e. ~~ \"
-;.~ .
1
~
_
,...
-. ~.~ :"'''4-
••
•
•
•
' • \.•
.Jo ....
,
,
1
~"
".
. ,.... .,
•
• •
#
...
~
':". ..
~,
....
#
...... ' ."
•
~
' ·l'~.,
"
..
�.:. 574
FRANCISe!
STE'PHA NI
8 l"1j1itutiJ ~t'nigna inter/re-j' 1 0 ConÎ(c1/~ris d,lili/JIu /ld'i.
tlltune iUIMnda ejf.
~om1'J'JiJ!i~m çmfttur perpe_
9 ConJili'-4jNIl /Id «rlm pu-f
fltlfm,ft
iJH(lt~ h,treditRt/~
Jonas llCi'ommodatlJ ejf, Rd
ér grtlltnHun FlJlt pofltriori.
cam dttmtaxat grAdum !(j110 ' 1 IE..'(unjio Je ptrfillAAd perh,~ pefon~ fimt .injlitllt.e,l [o fM 111, r~r~ ) ~cafo,lfd ç.a.
Tl'ferrt de6et.
,/ fom ,f.tpifst1'1le "dmlttiiur.
l
,
Gricola ql.1id~,m tefranlento 'filiUln l;!œl'e ..
dem fècit, cui Gne liberis decedenti 'filias
tres fllbfiituit, & filOS liberos, alterâmque
alteri [llbLlituit, '& liberos , li Gne liberis decelferit.
Decedentibus vero filiabus ab!que liberi.~ proxinliores fuhfiituit. FlIills infiitlltus deceffitintra pubertatem, deceffit & altera {ororunl nullis reliais Iibcris,
poll: Ioanna filil11ll fu(cepit: hic aliun1 habuit filiunl
qui deceffit Gne liberis, reliais pan'uo & arnita magna. T dl:atoris filia hxc bona quondanl Ioanna! ex
ea:tl[a fideicon1111iIli vindicahat. Verum effe eam deceffiffe line liberis, CÙll1 nepoti nulh nati Gnt 'liberi :
quod diého, quandocumque, fuadet, qux traé1:ulu
habe.t fueeeffiuum, illngitllrque verbo, contigcrir,
Optatiui \nodi, vt tenlpus morris Ioauna! non tantùm,fed & poft nlortenl conlprehendat, 1. 3. §. hxc
verba, vbi Bartolus, ff. de negot. gefi. Alexand. con.
~(/1~-aH" (Jo 145· VOl.l. & dato ten1pUs tantùm mortis 1l0tariJ
~2., rc-petitio eonditionis ,G Gne liberis, facit vt extitHre
fideieommiffi condido videatur. Verum efi enitn
Il f,A.-+ e tA4- nepotem IOLnnx, qui ell: de liberis, decdftlfe fine fi~
(
lijs. Repetitioneo1 ~~nditionis auo fuadent: par
~ /t- xquaque filiarllm li~crorUmque vocatio in eodem
" ( ,)/t.1..
gradu vi coniunétionis, 1. mulieÙ & Tido, 1. qUa!
,.,tr'
.,vp~
N(4&7
<'-r,'
Y'/'/"A
LA-? ~'A·(;-H""Y
r~
/_
C4.'~7 l:~ ~Y~~ .vw.J~
r 1~ •• :z.t:c.b t-1. q.., ",.L1'('
,
'~
DECISIONES.
~, S '
canditio,in t .p:ut:. ibi,ad certa~ perfonas,ff.de cond.
&5 ûlelb.l0n(hat. notas id ea nominatas, eiu[dem b<1tadus,non onlnes, vt Accur(ius voluit,alioqui refpan[un1.itlud· cŒ"t ,de iladubitabili, ita vt conditio ad
VUltl11 ex infritutis acconl'llodJ:ta ad alterunl etianl 3
~t:iJenl, gradus vi. coniunél:ionis pertineat, vt doaè
Guid. Pap: deciC 53 1 • verL de [ecundo dl textus,&e.
tradidit. Poll:remun1 quo inducirur condüionis repetitio, ell:proximiorum vocatio ~ quœ' eius mentis 4
fmffé teŒatoren1 perfpicuè ooceti vt e~tganex fan1Î'lix homines ad.ha=reditateln non a<1lr1:1ittQl1 tur, an4
nlÏtterentur autem fi patruus [uccederet. Ne igim.r
quid- hatcol1'tra volunratel1l1J tcil:atoris:" qu~tegit!
d.ii.4>o!·i tiones, amitanl n1agnanl pet" fideicomnnffum vocatanl dicendmu cG. GuicL Pap. dia
deciG.one 531. Addit Decius ad eonditiol'lis repeE..- tionem, dié1:o con. 2.7°. verf. flon obftat , ab Oldra~o conf l I . tune e{fe diCcedendum, cùm liberi in
conditione pood vocati [unt. Hac verà in fpecie
propter conieéturas ,de quiblls Ripafusè in 1. eenturia, ft: devuIg. conditionem di[ponere videmus,
[ed & exprefsè his verbis ( &liberos vocatos cernimus)nec nouacuiquam videatur propter conieétu:..
ras conditionis repetitio, cùm ( quod dl: maius ) e~:
tinél;am conditionem l'euiuiCcere legamus, & diC..
pofitione~, Aurhcntic. [cd {i quis, Cod. de [e~und.
nupt. locum habëre filio nato lTIOrtUO pofl:ea {ine
liberis.~lidam vero'ex Dominisiraad induétionenl
fideicommiffi ratiocinabantur, li alnitx mortux Line
liberis pronepos ex fratre fupcruixi{fet, fucedIilfce
fin~ dubiQ per fideicolnlllüfuID ~ ,ur non eadenl ra~
1
1/_
•
�-.
•
37'
FRANCIseI STEPHANI
tione Cuccedet arnita nCIJoti luonuo une liberis .
~d
J
mutuu enim elfe n\,..c claudkare inter eos fi eicom..
rni{fum debet: naIn fi refiator proprias filias fidei..
, commUro frx~rauauit, quanto ~11agis liberorum libcros minusdtleétos?' arg. 1. li VIua matr~, Cod. de
bonis mater. & 1. Publia, §. fin. ft: de condition.
& demonfhation. ~id vero xquius quàln teJl:a•.
5' toris bona filianl [equi) non extraneum ? & li teitatoris induamus perfonam, ac de hoc in Curia Tabellionis prc;;tenui1fo cafu interrogaretur,nùnl filiam
~d propria bona extraneo rdetto a:dmitteret. Ergo
pro exprdfo habcndllm dl, gloŒ. inl. tale faétunl)
§. fi11. de paais, qüali plus diéhlln, nl1nus [criptum videatur, arg.l. cùnl acutHIimi , Cod. de fideicommiffis, 1. cùnl auus, ff. de condit. & demonl1:rat.
-'-'C-o-ntrà patrllus non extitiffe fideicommiffi conditionem dicebat, cùnl Ioannx [uperuixerit filius, 1. ex
f~ao) §, penult. ff. ad Treb.proindéqlie fatisf:1él:um
e!fe ~uiufmodi conditioni, fi aitera filiarum lnea ..
run1 deceiterit Gne liberis , 1. hxredib. §. fin. ff. ad
Treb .. Exeat in hanc renl famofum Oldtadi re(pon ..
fum 2.1. pro legitimis hâ!redibus aduerfus fubftitu ..
tUlU , cui noftri communiter fe fubfcribunt , li Menochio cl'edamus, con. 85. nu. 46. cum fequentib.
vol. 1. licèt varia militarent ea in fpecie pro fubfti..
tut a argumenta: &. conie61:ura filiarUln, &. ex eis
de[cendentium, cuiufcumque fexus) àfingulis gra..
dibus perpetua ex luGo, &. marium vocatio, digref.
lio ad varios gradus) concepta condino fub generico &. appellatiuo nomine,G'quis hxredum meorum,
quo multx &. fuccedalle~ accipiulltur [ucceffiones,
1. fCiendulll,
•
D EC ISIONE S.
1. (cie~dum, d~ verb. Ggninc. quibus arguebatu/7e~
{b.tons Ine~s 111 conferUlnda familia & perpetuan_
da, ~uce fe~e om~es aut[altem prxcipux CÙ1U errent
hac ln ~pecle co.n~eél:urx)multo luagis defecHfe fidei.comnllfIi e0l1dlt10nem dicendum efi. Commeatitia.
~erà dt) ~ec ex fententia noil:~'orum Deci) linlitatio
ad fuprad,laU~ re,4:onfum 01dradi 1. 1. vt non prGccdat, cun, hben ln cond'tione poGti vocantur :
.flan1 & Decius fuit parum rnemor con. 585' fecundUlU Oldradi fententianl aduer[us Cub!l:itutum defecilfe fideicon1mil1i conditionenl refpondit, licèt
.primogenitus infi:ituti in fpecie de qua refpondit,
~on e{fet tantùl~ !n conditione, [cd & in difpoGtlone : quod fclte Craueta con. 98. obferuauit, nu.
14· pro cuius (cntentia aduerfus Dec. facit. Voca- 6
;tio~em:feu in~i.tu.tio~em & g~,a~amen fef.a~ataeffe)
prol~deque nlhll111UlCem ex IJS lnferri, . Papinia- 1
nus, exuli, if. de ll1inorib. Q1linimo-iniqua effet ûlatio de ~onore feu inl1:itutione, qu~ adiuuanda ell: g
benigna interpretatione , ad on us flue fideicomLnif(mu) quod vt odio[um relhingendum ell, 1. CtllU
quidam, ft de lib. & pofihuln. in eamque renl in ..
duceban1 1. (ub conditione, ft. de hxred. infiit. vbi
conditio inftituto adieél:a ad (ubfiitutum 119n peru..
net. QIàd li bon a c{fet illatio ,admitteretur conditiohis repetitio ex (ub!Htutione & vocat~one: quod
facilè pruden tes admittunt propter infiitutionis &
fubfiitutionis affinitat~m, 1. 1. Cod. de impub. id ve~
T.) maximè procedit cùm nominatinl conqltio ail ..'
ui adijcitur. Et hoc ell quod lauolenus in l. qu~
~<>Rditio) ff. de con dit. & demona. tradidit, condi.
Bbb
~
�37 S
FRA N C Ise 1 5 TEP HAN r
9- tionem qu~ ad certas & notas per[onas ~cconlnlO_
data dl:, ad eum dumtaxat gradull1 ~ quo ha: p~r~o
n~ infl:ituta! funt,referri debere.~~d lU hac fpecle lta .
11.
ditio concellta, fi altera fiharUln..mearU111
~ll cou
d den..
cdferidîne liberis : quod pro eo aCctplePl unl Cl(,
ac fi nomine proprio graua{fet , 1. faIL1. demon~ra. § fil1 . ff.. de condit. & de1110nCtrat.
Prolnde
tl0,.
.
d
talis conditio in filiarutn hbcns non cft repeten a,
maxitnè quod fœLninino vocabu~o. concepta Gt,
emplo enil1l peffilnunl dl: fœlnll1mO vocabulo
:~anl1na(culos contineri, 1. fi ita fit fcriptunl, in
princip. Je leo-lt. 1.. Subtiliter vero quidam ex Dominis diélanl1. qu~ condido , in nle.ret~rqLlebJ.t ,
eodeln gradu fuperfHtem filianl & elUS .hberos ~b
cari : proinde repetitionem vel I:1tlolenl au<?:ontatem in liheris adnlittendam. GUld Pap. deClf. 53 r.
At ego inf\:abanl ) ordine [criptu~i:t filianl ~ libe~os
eodem dfe gradu, fucceffione dluer[o. ,C~nl enlnl
fubrHtutio fit ab a[cenctente ,ordo chantJ.ns & affeâionis faclt vt mater & filij Glnnl 1l0n adlnittantu~,
(ed gradatitn, vt ~ommunis elè nort~orunl [entenna
in §. quida111 reéte, 1. Gallus, ff, de \tb. ~ po~~.leg.
fin. vbi llQtatur, C. de itnpub,El'go conlunétlln ha:..
reditate dici n011 poffunt, proind: ceffat, ratio .qu~
Guid. Pape qui de fub{l:~t~ti9.n~ tra[v.er(al.llo.qlll~u~,
ad rep.etitionen1 COndltlOnlS ~l~duclt: VIS vl.j~hcet
coniunéhonis 1. nlulier ) §. TltlO , ff. de condtt. &.
dernonfh. Eo ~axitnè quàd conditio-, fi fine liberis,
pofl: Înfl:itutulu 8( éius liberos fratim polita erat, per.
pecu6que fœnlinze ihi e~c~u~~ 1 hlc pr~m~[cu~ ~urn
ma[culis vo,at~ erant, hcct 1UO caCu, llllQ fQruore., .
eo
DECISIONES.
379
cùtn videlicec iniTit teaator ne bona dc familia exirent: re[pondet Ale:Glnder Oldradi conlilio locu ffi
eff~ i~ COl~ •. 1 39.!ib.6. non o~i~at d. Aut~. [ed li quis,
Vbl d~(p'oltt10 Eteta {ilb COndltlOne, fi filt] deceiferint
fine fihJs,locum habec, ft natus filius decedat fine liberis : lingul,aris eninl e.fi: ille ca[us . nitittlrq; fpeciali
quadal11
ratlone
propter ilIatam liberis iniuriam ,
, ,
Ir.
qux cunl ccuet nl0rtc nepotis ex filio, ceffare debet
legis rigor ) vt doaè ibi Cynus, quem Ca!l:r. fequitur, con. 97· nu. 3. vol. 2..Vocationi proximOl'Un1 ita
refpondeban1, vocatos ql1idem proxirnos J non hm..
pli citer : q~o caii.l1ocum haberet quod Alexander
a1f~uerat : Led fub conditione , qu~ non extitit. Abtonmu lutem effet proximiorelTI minùs dileél:um
;tbfolutè vocari , (uperltitem filiam prxdileélarn de..
ficiente conditiûne repelli. C1'2uet. d. con. 98. Hinc
Catis pater cur amit~, fi nl0reretur Gne liberis ) (uccederet pronepos ex fi-atre fuperuiuess ,non tamet\
atnita pronepoti. 1110 enim ca(u extitic fideicommini conditio , hoc detlcit & vol un tas & condicio,
l. pater Seuerinam, §. 1. de condit. & demonlhac.
Lcùnl vxori, C. quand. dies legacor. ced. La quis
hzredi , C. de inllitut. Et fi ex grau amine pr~dile&.i.
metirelnur aut conlHtueremus fideicommilfa in citerîores J'perennia fierent, violareturque conCuetudo
sefcantium, qui minùs honoratos minùs grauant.
Nec eft femper ,abConum remotiol'em melioris cire
conditionis proximiore. AIex2nd. con. 38. colum.
ba. -lib. 6. 'Rubeus Alexandrin. con. 1.1.. Crauer. d.
con. ,8. Re(triaiua :vero .verba, fi alter.t filiarum
nlearum, tunc & eo cafu quibus teftator hac in (pe...
.
Bbb
~
1
1
�•
\
' 3~Q
FRANCIseI STEPHANI
cie vtitur, fat filptrque eius arguunt voluntatem,
noluHfe fideicomlniff~ln perpétuun1, mucuulu, v~l
[uccedaneum inter hberos facere) quod 110n n16
10 duo bus concl1~rentibus , fi grauan1en à nouiffimo,
& in tota hxreditate fiat,. noG:ri adn1ittunt, 1. Titda
Seio) §. Seia liberns , vbi notatur.) ff. de.leg. ~. fed
euro cereis per[onis, in quas fidelcomml{fu1l1 COllcepit extinO'ui, nec cas eO'redi, 1. pater meus) vulgo
'b
b
. l l'
incipit, celfus pat.' de legato 20. f~cil1nt not.ata Hl • 1,ièt imper. de legato 2.. Quod vero Accurf. Hl.d. §. fin,.
d.l. tale paélUln ) tradl~it, Ia(~n Î1~probat d.lé~. con.
66. vol. 3. non imn1ento : qms enun negant ln (pe ..
cie §. penult.l. li quis ita, de (d'tam. tut. in.ter~·o.ga
tum tefi:atorem,nùn1 etiam ab [enti filio quenl1gno...
n.bat in rerum natura ciTe, tutorem dare voluiŒet ,
annuHfe :. dattio taln.eri.tu.tclx ad.eum non pertinet,
I l rie fiat extenuo de perfona ad perfonam', quod vix
aut nunquam d.e cafu ad carum ) [~penun,1.ero prudentes ad'm ittu-nt, 1. fin. vbi notatur ) Cod. de poft.
hxred.Addebam pro colophone,etiam adn1iffacon ...
ditionis repetiti?ne, non m~~ùs ~mitam re.pelle~
dlm prop't'er ddeél:um condl.t10~'lS: nec enlln fil~
eiu{ve Jilij d.ccdFerunt fine hbens l!)ropter nepotls
exiA:entia,m.. Vlreriùs vero proro~re vcl repetere'
coriditionenl , abConum ) cùm femël impleri volùn~
tatem defunéH fufficiat, 1. vnum exfalnilia,. §. fedl&
li fundum ) de legato to •. ne perpetua hreres oneretur
conditione) quod in dubio non dl·adtrtittendun1·:
Lfideicommiffa > §. li·quis deceln, de legato 3. e~go
li liberivocarel1tur, pr~ualuit Cun1anî ~ententla/
in 1. p'eto~ St fr~tre,de. legato 2.. fi vnQ ad1m[o cxte.ut,
-
.
DE 2) S ION E S.
381
aditl.lS claudatur ) eadenl & maiori ratio ne remel
conditio~~s repetitio admittenda eft, ne plus opC!re- tur~condlt:o ~o ca[u ,quo [peciem difpoGtionis prx
fe tert qualn Ip[a dHpoGtio, arg, 1. filio quem) de
lib. & po1l:h. non obftat ditho, quandocumque,
cùm i~ certun') ten1pus notarque per[onas àtefbtore prolata li . Aliud (i indcfinitè, 1. in [tÏbflitut. vbi
nQtatu~ ,ff. de vulgo & ira retorquebam Alexa11d.
rc(pon[ 43. vol. 3· quo nitcbantur Domini alnÎtlt1) ad h~re~itatcln adrnittentes, qua': cùn1 pares
nut11eroIlldices) duplici iudicio & Decuria cùm reo
ohtinui{fct ) n1i lÎaque res fuiifct iudicanda, more
.maiorur11, in Decuriam Atte!lationum, noflTû.m
ferèomnimn calculo cauC.1'excidit,obtinuitque l'eus,
Referente D. Reinaudo) 30. Oétobris 15 84-
,
AD DIT l O.
·-,,,, ,t.:t,,~·>,l.. ~, .
Ex vIt. C.de pon. hxr. infl:it. qux hic pro cxtenuone \ t •.~":-, ~" " :, ' '
decafu ad cafum allegatur,hocconG:ituit, inG:inltio'- > .~~. ~. , ~,,"~'
Jlem faaam de pofihurno invnum cafurn ad alterum por\
rigi, ad quem terhtor verHÎmiliter proceffiifet,fi de eo cogitaifcr, vc1 inlHtutionem faébm de po.fl:hum0 na[ciruro
poO: mortem trahi ad pofl:humum naturn in vica, ex lege
Velleia apud Vlpian.in fragment.2.2..§. 19. vt co caru inftit.urus poflhumus ft poft mortem naicatur non rlIpae tcfiamcntum,etiamfi viuo tcfratore naCçatur. Olim fi alter cafus'omHfus fui {[et ) co caru qui omHfùs erat,natus rumpe ..
bat tellamenwm,l. Io.ff.de lib.& pofih.vbi-Pomponius,fi
alterllcercafusomiffus fuericJ eocafu qui'otl'li{fll5- fic natus
ru[upit te!hmennun,quianecfub conditione·quidem hçres (cripcus intdligitur qui in hune; cafuffi nafcirur , qui
110ft dl: te!1:amento comprebenfus. Sed'hanc legem abrogal' Iu'(Hl1·iall~ Hlal.vlt. qurefr ex ro. decHionib-. vt ne~o
fe torquear ill~nlconciliatiol1e antinomix, qU% corlit ia.genia vete.rUlll, Bart •.Bald. '" C.umani.
F. FortillJ le.
"
Bbb ;
L
..:
1
�-__. --__ ______
~
•
F~-----~----,-------
DEC1510 LXVII.
-----
De donatÎo1'JC fana à Saurdo!1 !li4 fpllti~.
Synoplis L X V 11. DeciûcllÎ5'.
r so601es, ad/llurina lt'gibUS\ effi JeS(t '1*i frllNiJ,e1fl fi;1
lite a./( d('/;et.
1
aut cDmmittit.
1. ~a:ito in (aElo ~rranti 6 Dottln a'(Cipiens ~ Pr(s~Jtentht! ~e /;et tmputart.
1 ro pro f!"'tJ [p/tria nihi! agit.,
3 DO:J't atto qlu fit Y:JiJJotte--lc-j jitt( feint ,fille ignoret.
ge non poteJl fu'bJiJlere. 17 CMlrahens in ftaNde1fl le4; Alimenta h,eredem lJm.fo ... ! gis nihi! Ilg;t.
'qflulttur
l' 8 In fratld(m flf,C(re, qaid Jit.
f Frattdis tantàm partieeps
Onal1erat Presbyr'er filix [puri~ [eu adulterinx(hanc. enim à coniugatl habuerat)
~"
bonorum illOfllm partem dimitliam.
'1 quo lUS nuberet. Aliquo.tque poO: n1e1ues viro
eux conditionis nupfit. Interfuit pater Presbyter
nuptijs, probauitque donationem priden1 filix fac ..
tan1, quo dien1 hlnéto Iegitimi bxredes donata bo=
na à viro vindicJbant : ita ind(11n legiblls huiuCJ
nl0di [obolem vt ne ali qllÎden1 debeat) ad coërcendan1 hominum libidinen1, &, quo à tàn1 fceler,a1
to reuocentur an'\plexu : quod iampriden1 Solon
1\.thenis conil:ituerat , plutarco teil:e in Solone,'probauitque Iu{tinian. Nonel1. 89. ex qua Aurhent.
ex conlplexu " C. de incdHs' nupr. de{umpta dl ~
quod .tamCl1 din.un nin1is, à Pontifi cib us an~
tiquatum : dùm enin1 pudiciti~rn , & tCafriutem lt:lS
cil1ilecolit, omnem ab~cit pietatem, iftC\..uit Bah!.
Mo''?
tJ;:f!:-
D,ECLSIONES.
SupraC'ta,n1en
~lIlin1~n~a üu;e pontinfio n. :mL L' \ t.un
'
?g3
1
fmpura,lio,Do:!es.
pote1t con[equ,f l cap • c LLlil!l...
' , hab,..,
'..l
"
'- t e~ "d..
e.o q .Ul 'ûUXl,t
" 11 . d.ltum·
; 'd' , 10 vxorem
, . ) quam'IJe1: ad. po-!
'].ue con lC1Hll"); Vt lbl notant illtG:rprete.9 arp'Ul11 1
hn.. ~(Jif.J.uare. & in ca cau,fa, ,IT,
rî d
' " ..':> l . ' €)f.
(j eXelntof.
an~lUO'>
(l b
. d • de. dOl1ût. inter vil' . & v)tOf. C Ol1na
le
aure; ?t1anonem 1110<1unl ali m~1'l:tormll excederc'
quo 191tur eX,currit) reaituendu111.di.ceb-ant, BJ.rt:
, . Autl~en~lC. ~x complexu , & ital fin~ If. de his
q,U1bu~ v: Indl~n1s. Bal~. in 1. eJTl1l- quam~ nu. 4 I . C.
~e 6~~1€Vnln11a: Cacc1alup. in repetitione 1. fi. ltl
~luans ,~Utn.
92.. C,o~. ad Orphitian. QI-ini~lo
Barrtol.
,dqnatun1
IntCO't'um
à,lcO'1tl
' t'l 1 ~.
d
. Ir 41unx
r.
b
:--, <&1 0 .l~ t ee reuocan
reupondit, con. lIAr .poue
,
./ .vl'~dotu'r
~ '"'
qllle pa.'
rum lUI n1cmor,dum illi. fin . §, fi à [ocero if
'
fralld. cn~d. ccnlC't dote '11 611""~ Ilr.purl·~~.: a' .p) resoyte
, ~UJ: r~
ln
~on l~utam d~rate n)arnmonio reuocari non pof[e.
QJod y~ald. ln traétat: [uccdr. ab Î;ulteftat. n,u. 50. .
ad m~ntU1n doce~,pert111ere, qui vxoris €onditio... \ ..... I~ ...)~ ..,
ae~n1gnorabat, l1u:TI (~uril cffet, an legitîma: ni,hil' t_f' ~t
~l~ln~:.a quod 111anto ln f.lao crranxi impurerur",
~.
atg: \.rlp. 1.1tor. ~ c~~. cx ten~re ~ extra, qui fiIij fine
le~l~. L q',~l con tra, Ib1, excepns tam viris quâm fœn11l1llS, q,m aut errore acerrirno, non affeétata inGm.ulat.ione dece~ti iUllt, C. de inceO:. nupt. Aliud fi
fClUcnt : ~~ Ce enlnl queratur marirus, qui prudens
ealn duxn 10 vxorem, qux non folidum>fed ad ccr..,.
tum lnodunl capere porcll: ~ cautiùs cnin\ debuit
•
•
•
n'e goUll1) arg. cap. nuper , de donat. inter vir.
~ vxor. Addit Ybald. doris conll:itutionem' ab in!'-'
cr
-
. '.
UQ l1ull.aln..& frauduleutam.tefte Bart. in d.l. fin. &
.....
! •• : '
�38+
FRAN CISCl STEPHANI
Blld.in d.l.ealn quam,ten1poris tradu conualeCcere
non po{fe, vulgo iuris regul. quod ~b initi~ , :V~aldi. .
qu~ [ententiam veriorem elfe, R~pa trad~d1t lA 1. 1.
ft: {olut. n11trimon. nu. 6? Lopes 1~1 repeut .. cap. pèl'
veftras, §. '~3. nu. 3. At CClebat mantus hac 111 fpccie
vxoris li">urix conditioncrn: proinde ~uod e~t fupra
le P"itÎll1 11111 nlodUln alimcntorUll1 ) enam confiante
m~tritnonio venire reftituendum.Eo vcrè diffoluto,
& p-aCt mortem fpurix ipGs re[tituendU111 quidquid
donatll fi eft> leo-ititni ha:rcdcs diccban t, ex fin gulari
B.lldi doéhina i~ dl cain quani,nu. 4- I.q uarn 'noftl'i
probant comnluniter , tefte Ripa in~. 1. '1. nu. 67·
Panornl. con. 50. vol. 1. & con. 11. 5. vol. 1.. Lopes
d.loco> nu. 4. CUnl feqq.Capic. dec.Neapolit. 181.
Caccblup. fuprad.loco. In prolnptU cauCa eO: : neque enim donatio q~oa~ propriet~~eln.. oc~rrente
3 lege, qux nonniG alunenta Jetert lpli f1Js, ~1~ , cap.
. ,cùm haberet) [ub(i[tere poteCt~ Aliment~ vero ~xre
...J dem
[cquuntur, [ed curo erfona extinguun~f~~'''''''4~=:-,+-JOlninus, §. fin. de V u r. . nitur, dev[ufr.
"'-"""14h~
apud Iuft. Reliél:um igitur aut donatunl . in callf~m
alinlcntorunl> ex eorl11;Tl natura luoderan & re[cnngi dcbet, Caccialup. fuprad. 10co, h[on con. 1.6.
volurn. 1. Bald. coI1.1. 67. vol. 1. &457· volum. 5,
Roland. à Valle con. 74. nu. 4 6. vol. 1. Proinde con[ulunt 11 0 [tri conlmuniter vt pater [purio vel fpurix
donct quandiu viuit, po[teà vero liberis, gloH: in l.
non-
fin.C. de natural.lib. Bart. in d.l. fin. ff. qux in fraudem credit. & in 1. Gallus, §. quod fi is, vbi Alexand.
& Ia[on ff. de lib. & poCth. Capie. d. deciGone 1 SI.
circa hll. Corneus con. 2. s.vol. l.nec non dici pote(t
in fraudem
DE CISIONE S~
8
in frand em r
lcgis
aut parentum )f.'l6l:a
do natto}
. eulU
~ j
..
',
non n fi1 ~d
POlt COI unl mOrtenl admitt"nr
'.
ur 11ben. ~
tum que ceffet ln (puna omnis fi-audls fuc! . .
, li'
1b .
plelO ,
etlanl
1 VlUa ea 1 ens donaretur 11er quo
'hil
)
Sni
ma,
.
C
tn ql1Xrttur. rauet
tl'en.,
{d COll
\ 'con
" 184 polt1 Caf'
<
30'6. vo1. I.Contra
. maritus}f)atrenl110n t antunla l e-.
re d ebere fipunos) ita vt Ieo'are l)otr"lt 1)1
.'
•
,
.~'"
111
e11J.111 propllctatem ,"'
fundl dhCUlUS IL\urio 1110d'0 1egulmu111
..
ma•d9URl
a1Imetorum tale re iétl1m non ~xee d.p,
. d
at. 1~pO L t ln . cde· cum ~lberet, vere nota ex text. Bald.
con. 44 8. vert quarto qua-ritur, vol. 1. Lopes in d.
cdp. peL' veCu'as, §.2-4~ Sed & cogendum (purianl
dotare, d, cJ.p. c,Uln hab,eret: perpendendo extrema
verba, neceffana [ubmmiCtret vix cnÎm hUI'us
·· . c r .
'
ooud
, ~tlonlS rœmina!Jlp~ dote nubunt. ~é igltur [e proCtltuant.,dotandx 1ll11f;~cfc habet commmun '
._
.
. r {' br ... ~
IS Opl
nlO, cUlle lU lcnpht iÜpa in d. Cl. nu. 67. Marth.
{(n~ul. 14 6. Pan?rmit. in diél:. cap. cunl haberet .
Et II alcndi ~1l1t (pu~ij , cap. (um haberet., ql1are
non dOt~Lbltllr 41una ? 110na enim eft ratiocinatio
de afitncntis ad dotenl, quidquid Immola contri
c:e~[eat. Banol in,l. ~fxuius, §. duobus, dclegat. 1.. '
& 10 d.l. fin . §. li a Cocero , Rip. Cuprad. loto , nu.
66. li 1110dû 41l1ria non habeat vnde aliunde fe do~et. Bald. i~ll. neque lnater) C. de iur. dot. Eaque
111tcrpretatlOne donandus dè §.pater naturalis, CUln
gloff 1. vxorem, de legato 3. nec aliter audiendus eft
Bartol. in d. con. 1 T 9. ne alioqui palinodiam ceciniffc videatur. Addunt & aIiud tenlperanlentum
noCtri comnll1niter, dummodà doti~ confritutio legitimul1'l alimentorilln modum non excedat , non
<l
r>
?
C cc
l '
�FRA'NCISCJ ST.EPHANI
qllàd in totum t.llis dotis c.?n[ti(Ll~ioco,rruJt',vt:cel1t
fuit BJrtolus in dia. leg. tin. de hlS qUlb. vt 111~lga:.
nec euirn debet vtile per inutile vidari: [cd quoddè
illpra 1110du111, re[ec~l1.d·unl [ubtiliùs Ihld. t:adid~tJin d.l. eanl qualn., arg·, 1. ~ annuo-. de dOnJt .. ln~. VU:'~
&. vxor. Vbald. [uprad.loco-, nU111. 3-2-· ~od ver?
excurrebJt , reuocui non poffe con[tJl1te 1<l1é1tl"l~}onio l1'l.aritUs J[Çerebat (jngulari B:lttoL do,8rin,a,
in d. §. fi l [occ.ro, Guius hxc [unt vedDa, Pre~b~te~
Dlaritauit qllandJ:lu ftlJ:lll 41l1rian'), Cü.n(·1l:1;gull:e~,
volebant dOl1ata reUOCJre poet 111-0nenl. Ego d1X},
qllod àVirQll0n"po:t,c(t',rcuocaü,? quia hJbet titl:~lo.
onerofo: hic tcx~us eft: ln d. §-.Ji a,Coc-cre·): 1. ex pt Q~
n1.iffione ,de J&i.o~. & ob~i~at. Bartolo a:fripu~at.ur:
AJ1 0 d. dePetuGo Hl d. §. 11 a 1occcro, Angel. Aletin.
d. fi res ~liena, ff. de legato apua. Iu{~1L1i:ln~ Alexo.nd. COll .. .S4 .. 1.1un1. 1 3., vol. T. Abbas C.01'l~ 1 t'j--' vel.
1.." Bertr~nd. COTh. 5,4. :!." vol. Btl.,rti. [Cl:1ote11uarn COI11'n1Ul1C111" fequend;ul1que in iudicij,s afferit.ldeln te[t~tur Loppes in repetit. cap. perve[tras, §. 1..4.1:U~11.
~.. Robnd. à Valle,d. con. 74. nutu. 49· nec dl[tln- ;"uit [ciueritnc n1aritl1s vxorcm [pl1rianlj an ignora<~~rit : iur~ Optill1'o- -' 0.1111 Bartoli ratio fut g-encrali~. ,
q.ui:llex..occu.rri.t ij.s ta-ntllHl: qùlX €lO-nata [unr-{pl1nts
C): ClU[" l';,!.craûua. ,Ar n1 Ç1:ritus., d~ten1 hab~t ex cau[;,1.
onero[l. Ergo non Cubij.c1tur reHocaüoni : 0~ini0
Üquidenl111ariti ne tanüll-l1l11 ~uidèll) d.c c~n[tlt~l_to
Î:\]t'C itl'. .~·nl1tarc porc[t. Prxterea CU~1 ~r~G>r ctr.c~ vu es·
l',;i fan:ùliaris toleretur : t"cr(1:pc enH,11 plus 111 fa- ·
t111ta.t.i:bus eilè CredÜ'11US quànl re vera Gtr, §. prxu~ ,
Il;.}Jfr,) q-uin1-JJ~U~li.u .. H.Oll P.of( ~~~{o" çÜfa,u.hat~,
;86
§.
,
.
•
.
DE.C~SIONES.
387
pro q:larutll .nl0do ahn'lcnta xftünal1tuf, kire gene .
parent, vt hInc cxploratull1 h:lbelt nun1 dotis cô{h,
~u~io 1110dlln: legiti111u alin'1ent. excedat, nec ne vix:
19ltur aut nll(qUJn1 Vbald.diftinét.locus erit,nam r.
toltrabilis c[c ignorJl1tÎl viri circa c6ditioncm YXOriant, CUl' & non CJdCn1 ratione circl fàcultates &
nW4un1 al~l;l.ent?rum: Non abs re igicur Angel.
Alex.and.J.lllque lnterpretes qllO~ [uprà retulimus
indi~inétè B~rtol~m feq_ullnrur: nec pote[t eius [el1~
tenua adlnantum 19noraten1 penincre,Qum expref~m de Sacerdote 10quJt~r dotante filian1 [uam!}"nl.nam. Nec ~,bftat d. §. ft a [ocero : loquitur enim de
generG ~UlLl. ~raudJtore doteill recepit : nec quis teneuf{' edl~ tU?) qux in fraudenl credioorum, lliiÎ 5
6.·all~'~ [auent ,1:- 1.1. ai~ Prxt<>r,1f llxin frand'1 l ' r . )
.
EKC~Pl(llr:donatU1l'lquod:lqnocuî11 ue,ftue clen " ~JÎr~~ t
fiLlel norante rcuocatllr, 1. - ui auten1, . Jlnilimo~.,., C(/l4e .-., 1
:do,ff.co en1. 011 tenebitllr igittlr i 0 e Itto,eXen1Â .... cj (;
plo cx.tcrorum. credicorunl gener, hib lClens àfi-au~ l. fJ(7
~:-J:
,dat~re d?t.em reciput.'AIit!d fi igngrans,' cÙm cal1[~ ~~ :!J~;;;'
dotis Gt I1h on-el~o.Ü) no~ Iucro[;l. At cunl gener a t1;;~iSJ~ :
Presbytet:o pr0 tilla 4"una doten1 recipit, Gne [ciat'. 1.
~
r·
. f'r~udenl 1egis, tUl1cenim 8k;J
~e" ver ~t/)e4
lille'lgnoret,
ni'h'l'
1 ag.It ln
frau~ legi fieri dicitur, CÙ1l1 retenta verborum {erie &
Cl.J. &7
fuperficie violatur & polluitur fententialegis).fraus J Coti« ...J.tt;.,J
1f. de leg. At nulla Lege prohibetur Sace1·dos donare î~"'·.;fflJI.,
genero {eu marito {pUl-ix, Bald. N-ou.de dot. ptiuil. I~Ja.f ft:..JL.:.
J6.n. 5. vert. prxtereà,quem probat & fequiturRol. lc:..AJ...
.
à Valle, d. con. 62.. 'NuHa igitur ,fi-aus, tnlllt6qoe c;>J~~~ ,
'm inùs in dote confiitl1ta (puri~, cuius fruél:u~ ex, ( c- ~ CA A • JM.I
capra onerofa adluaritum pertinent: nam li dona::
~~
L.c 1 _ . ""
Ct;;.. }t
S.
~(.AJ"
J
(}I '"'
""al'
~41 C ..,
~ J, t,.rD ____u=t~
•
tt...-l
�..'88
rio
F R AN CI sel STE P HAN 1
proprietatis. i~ ge~eru~l (puria! eollata
fraudutenta non dl) nlmus ent dotls peramplzfru:aUtlln eollatio ad fub\!unda onera nlatrin10nij.Nlhil
cft igiturquàd marit~ (puriç d.oten1 reranlp,laln rccipienti iInpl1tetUr~,culn. ft:uébb . dotls quos IpCe pro
onerib. matrilnomJ peretplt;nulla lex occurrat)arg.l.
I.C.de natur.lib. G:d co tantùm ca[u quo faél:afrue4
tuum eo[olidatione eum proprietate res ad fpuricuu
redijt. Dos enim anteà enerof.1. ,lueratiua dfe incipit, d, §.li à[oeero., Baft. fentcIltian~ [eeut.~s e~ ~e ..
natus Neapol. declf. 1 g I. apud Caple. qlll11ll~1{h~..
•
•
dè loquitur, ratio que per eunl allata nu. 3. et1lnl1~
fdente proeedit, Ripa fuprad.loco, nu. 69., B:trtoll
Cententiatn humaniorem fatetur. Roland. a Valle,
_ ........ ' , .... ~. , ,- fuprad. loeo , nu. 49. & 50. e,tialn à [ci~nte tilarito
,. :\~.. . \..' '. &otem eonfrante matrimonlO reuocan non oiTe
(enfet: na\n li remporaria focietas fadt ~t is qui c~ ...
,f
pere non potdt, ca piat pel' ~on[equentlam, L li ~5
qui duos, de liber.legat. CUlUS arg,~rne.l:to coo(uht
,
13art.ibi,nu..6. poll: Dinum,vt fpurt) coeant euro le- .' . ,,~ .
gitimis [ocietatem, quà horum beneficio dimid,iunl
~ .. .
\ confequlntur) eorun1que quoquo,titulo,capaClb~s
•
àparte fpurijs rdinquentur, quanto ~lagls perenn~s
. ,
Ô' perpetua fodetas operetur n~ fiat l~men~~ dons
[puria:reuocatio confiante luattln10nlO, vt ln con. '. Cequentias! & propter nll.ritùm capacem adum.:.
btata gaudeat dotisvtilitate,re enim vera freél:~ls ~o ..
,
•
tiS ftint mariti,l. pro onerib. C.de iur.dot.de hlS CUln
,...,
,
t11Ll aca.demicè dHferuHfemus, eo tandem indinaue ...
••
\'
runt Domini ) vt )ro ter exi uitatenl dus quod ex;;'
.' ,' ... ' . currcbatJ non dfet ocus reuocatlooî
__
_J _tOnnantO
plen~
r
.
,
• 1
\
,'~
..
\
,
$ .
. .. :t.'
,
te, ..,
. \ • .....
. •,
__- .. 6.'..
~
..,
-
.
\
. \. . . . . . . .
•
~., . . . . . ,
'.~
' •. .J'.
,.
•
•
.. '
.
)
,
_
~ .. ',.) \u 1
•
.......
•
r" ~ \. ,.'
,
... t
•
'"
.
•
DECISIONES •
<J
0 9
3
trt
1111 qlOnlO ',eurn ponrema verba d. cal'. eùm h<1beret,quod c:r~lm extra terras E(:cldi~ & vbiq;[crua_
tur, vt reeepnus dl:, ad limites & earum necdIit~lt' l."
db
cd
' l S a 4. "
~~ { lnngt non, e eant:q~i quid f. ald. & Dcc. ql1an- ~/~
doqlle.cOnt~~re4)ondennt) (ed ex qualitate dom us
&. patnmonlJ aecipienda, vt tefbtur Moltn. in COI).
74· ~lex.and. 3· ~ol. in v:'· b. ,imperij : hxredes locupleus eUlUfdlm lUffas fU1(fe a Senatu PariGenG not~o & [p~rio fündum dare redirus qlladdngentarum
hbrarum ll1r~ plenx pr?prieptis pro Ce & Cuis: quod ~,c; .. ~ t>u.;'
poll:re~um ~mproblultSen(l.tt~s nofl:er prop:er Baldi j?~N
Theoncam)ln d.l.ean1 quam)uffirque COlllUO"es ca .. ,Iv ~,,-~
ucre bonis datis in dotem, boni viriarbitrio ~[uros [? ... /l.r Jy~
qu~ legitimis hxredi~l1s furta teaa mortua [puri~ ~v.
.
rell:1tUel:entur. Nec alner <juondam cenCuit Senatus p.-...,IoC.4'. . . . .~1
Neapoht. Capie. tell:e, dia. dc:ciGon. 181. num. 4/~
Referebat h::ec D. C. à Forell:a in Attell:ationum Cu.g
~~
ria) me PrxfidG", S. Nouemhris 1 584.
~ "'~~&#'IM.;
•
•
'/1.
:J
,.
..
\'
•
tADDITIO •
A. l~io
modo iu~;'I ci~tilia, a]~? mo~o iura ca,nonka de
natural!bu'\ hbens, (purJJs em(ce Corus homini.
&
..c ..
!>us.lut . cinilia non agno(cunc
filios Presbyterorum:
co
'\
enim rempore: ttlturales liberi (unt qui ex concubina t
.[que ellim ad Imperarorem Conltanrinull1. concubinatus fuit
iure ciuili tolerarus, If. de concubin. in 2..
parte Nouellz 18. difputat Juftinianm de fucceffione &:
capacitare eorum, q\:tid capere l'offine ex ratris te!l:amen ..
~o,ve1 donmionis iure, vel ab intcfiato.Ex conllitutionib.
ex ill:entib. iuLHs Iiberis narurales liberi vnCÎ.lm tancù~
eapiebam.A ppellalltUr obliqui, vt in illo Luooni Poecz
in
. ,crfu ~
O!J/iiMIiM tJlRrlllllt 'lfÛ fllng,line R(gfJllm.
Ccc J
'
1
�~~. :.
)
.. ,
titAN
crs CI
STEPI-IA'N 1
1vlirutn tamcnl1.lc in DcciGone SCl1.ltum dotem non rcuoc.1!fe, Scd hoc fadum credo proptcr bOn:J.m fidem maIiti llui ignorJ.ns {puriam in vxorcm duxera~.
·
...
~ " , ,'"
..
,
D E C 1S l 0
F. Forttlls
le.
L X VII J.
tlon.uiqJJ( omnium bonorum prt:fentiltm & f ut U1"fJfilm il1 filiam à matrc collata, cui fpecialis er4t
merito?'lNtJ de/criptio, cum rete1Jti.one vfùsfru8us.
'7)(
•
Synopfis L X VIII. Dccifionis .
•
So!omûtlls prtffenti~ [udiciS\ vila 6- morte.
& vnÎIIs (X Confofj/;,IS, qui 5' vjù.ifruc711S,fiCHt h.<reditAs,
pro formaejl in donntioni-I nomen iuris (jl.
.
/)/IS, d,het diligmter obfer-; 6 FruéluMm pertepti-o & 'TJti?;·
Hari.
f tflS in donlJtio?$e rJmnill71l
2, princeps conflitutione fiu~
bonrffllm eJl in refer~atioJ1("
non folet derogare iuri m1t- 17 Vfomfruc1l1m qlJi ~dit, if~
nicipali,nift id exprefsè ex-\ [am frutllllim perctptjonàn
primat edi80.
1 udere videtHr•
3 Clallfo!JJ, mera,pIIYJt, &li- , g Res re./èruat'a in donlJtiont
berJf. vobmtllte, in dorta-I confintiente dOlMtJJrio II/ie ...
tior;i6#.)-j~cjt 'tI1 dona/io
"ara ,JipoJleR, rrde?flpfRjÎt
flmfl(x& pllra.
ndonante,non contùulNr in
4 DDnAt.4t' de referllati.s in do-\ JonAtione.
1
:
-> ' ...........
.. '
•
•, •
. '
•
•' ....
...... \ .. "
Jitl
lIfltÎo!'Je potejl difjofJere -;n
Onauerat ,quœdanl filioc{u.~ in remunera~
tionenl ceni & {pecialiter"lieGgnati benencij olnnia bona prx[cntia & futura, re...
(eruatis,fruéHbus ) .& duobus aureis, Vt de Ijs po1fe~
difponere pit, exceperat Ô'Ji1io legitimam, euro adieétione vulgaris c1aufil1~ ) lnera, pura & libera do:: .
:1
•
D E Cl SI 0 1.J E-S.
nJtionc, &c. Mortua dOl1ltricc adiJ' t Pr"to ' 3'i~1
.
,
,
".
"- 1 e 111 1h1l5 ,eoq L~e aLlc~ore n1Ittltllr ln poffcffioncm bo
l10
l'UlU 111J.cns) ab 111tcJl:ato mortux intcrcCll'l( Jo
.
.
/
Hl 11 l1Jtar~l, ~10ra~aq; cft executioncm : inftr1ll11Cnta donat101115 exhibet. NuUan1 dOl1':ltionis habendam rationenl filins a{fcl1erat} cùm prxtermi([1. Gnt in ea legis 111~l1i~ipllis folen111Ïa :nes. enim Conful Iudéxve
donat~onllntcrfuer~nt) q~â C.onful fc, quâ pril1atlls
& tdhs.> contraéhll [ubkrip[erat. At vbi ql1id pro
{ole~nnltJ.~e at1L~s rcq~liritur} in.forma 4)ecihca debet ll11plen) 1. ql1l pel' (alutcm) vbi notatur de iureiurand. ~icétqLlc donat.io apud aaa inGnu;ta fuiilè t
Ar~btç 1UXl~ conftitut1oncs Molinxas , proprer ftatun prxrcrnll([1l11 folcmnit.ltem,l1ol1 minùs irritarl.1
cen[Ult quandÜlquc Senatus nof1:er) in caUe1 de Bel}ard , licèt ConGll vt tdhs adfuiffet donationi , Ref~rente.D. Pe~rOl~cto) ~rc triphci iudici~ propter diLUe1 Tnbunaha d,l cufla ann.o ·x57& •.cum non cen ..
{eatur Princeps.[~a con[htutione iuri nlunicipali derogare ,[ed potiüs addere. Decius con. Il:0. nu. 43 •.
Parilius con. :~. hb, 2.. Onliilio ergo Ib:tntari~ (oLem·- .
nj~atis,qllx ad' l'n.~ra~) puras & Gmplices donationes
~rtinet. Jeddithanc dOl12cti:oncm nulbl11,qux pl1ra
dl & Gn1pkx prÛlptier generaler}1 daafu1ana, 111cra,
pur~.~ &c. de:qua fUpFl J GOldrado-credanlus., con.
y. cui ·llo1tri.. CÜ'l11-l1-1ta.t:liter adhœrent; TÏl~~qu. teUe
iln 1. fi. vnquamr, in v-crb. donatione hrgièus, nu. 92..
de re~-1.{)C. · dOllât. C. addebat fit-iw; ad tlullitatcl11
do natiqnis-.fLlbl3tal'l1 danarrici tàn1 profuL.1 Lrgitio~
~e t.clhu~di,f.1.€lJ-Itateli11 , !AHpuJatio hoc l'llodè con .. ~ta.;. vy F#.Eat&)
md..
. - . . _J.\1cxé
...
. .
la{on),Je
verb. oblig~t; ,
.
•
1
1.
�..:
•
;~l.
FRA N Cl sel STE P J:-I ANI
Lfin. 'vbi notatur, C. de p~ét. nec ,qmdqualn p'o ...
àeffevfusft'uttus re(eruationem, cun1 explor~tun\
fit tale ius morte finiri, proind6que de ~o td~ar! non
.. 'f('
§ hnitur de v[ufr. apud Iu!1m.
po,ume,.,
. tTIlnu[que
d
.
de fruél:ibus : {i quo genij fui frau.llatlone onatl1X
re[eruarit, cùn1 d0111tianc prx(entmn1 & futuro.rum
bonorun1 cOlnplchendal1tur. Ca(tren( d. L vltlmaJ i
ml. 10. & con. 6' 5. nu. 1... vol. 1... Dcc. co'n. 30. & d.
1. tin. nu. 32.. & vtrobique Mali!l. qui R0l11. -C{)r~l.
Curt. iun. Auth. Angel. nll1!to[qu~ dus [~ntent1~
D D. enUlllcrat) cOlun1unitcrque ln praXl ~eruan
tdtatur, rcietla ~1ar(ilij di!l:in6bonc, pl:a'fentl~m &
fl:lturOrun1 bonorunl , vt (aIren1 quoadllb (u(tlne~.
~ur dOll1tio, (in?;ubri 517. Angeli dl,ttus aultontate, con. 36. & licèt Alex & laion cont,ra CaRren.
ccnfeJl1t, non di[cedit talnen Al~xan~. a Ca.GrenGs
(entelltia >in 1. fHpuLuio,nu. t 8.cum fr~l~us ~ta funt .
tenues & nl0dici, vt vix ad donltrlCtS alimenta
fufficiant) nihil enitn fuperdt de quo' tdlari pollit.
Cra.ueta con. 1..11... tlu. 2. . Couarr.lib. 3. variar. rclol.
cap. I l . nu. 3. aut !Î quid [~pe~'Gt, ita exigu~lu eft,
vt vix hxrcden1 habeat }qUl adlre Vellt ha!red1tate~"
proindéque de!u[oria erit .teGantis voluntas. Se~ ln
hac fpecie vix tru6tus, qUl redlt~s. erant 2.0. aUle~ ...
rUlU, ad fuGentationen1 donatrlCls [uppet~bant, 1e[eruatio vero duorum aureorum non erat llbera. [ed
anim~ & pix cau(~ddhnata, proinde. din1i~uta dl:
libera tefrandi facultas, cùm alia ex cauCa ql1aln pro
anima tefrari non poffit, vt non abs re ex tali re(e~
uadone non valere donationem Ripa refpondent'
lib. 3. refpoll. cap. 4. nu, ~. Accedat, renl re[eru~..
.
ta~l t i
. . ,
DEC.ISIONES
39 3
ta.m l-tJlnanem & fuulem dIe, Vt fcriptum h~redeln
ad h.rreditatem rerudiand.am inut tet n1agis qua1ll ......__~
ad adeundatn. Ideoque qUldan1 ex nofiris [umma!
eruditionis ad tà1l1 effl1(~ donatidnis validitatem re- .. '.'
[ernationem l'ci notab.ilis deGderauit , & qll:e verili- ' ".
milüf:r hxredem ad dus aditionem h(trediratl's
l' nu;."~ *' ,a"I,I"
• ~..., .......... .•
..
.tet. Cagnoi. in d.l. fin. C . de paélis, nu. 12.4. Molin,... ' .•.•" '"
incon. Decij1..51·inlitt C. &incon.Alexand. 59,' .~ .. '. • :.
nU.I. in litt. B. lib. 5. & merito Dec. repreh enH ~
•.r .
dieur à Cagnoi. Molin. Couarr. & alijs, dùm in d.
ton. 15 J • . omniuIl) bonorum pra:[entium & futurorunl irritam dicit , etiam re[eruatis dllcentis aureis ,
fi aJieéhln1 fir vr in vira vel in nlorre donator dift1 onat, quali [ublata Gt libera tefrandi facultas, li donans in vira de re{eruato di[po[uerit. Cùm enim
granù;" nec conten1nenda lit pecunix re[erllatio,
etiam dit ifl tDo) {lu in fpecie, non debet adiedio
h~r (v t1n V1r <t vel in morte difponat) donationem ir;:itare : nam & . (me vlla adie6tione potuHret de referllJto ~tlte ro ex bis modis pro Jrbitrio di{ponere.Ergo
cxprcfiunl nihil debet operari, J. 3. If. de legato 1 . 1.
reaè, C. dc fideicomtniŒs. Pr~tereà li quid do- 4
nator (impliciter excipit, de eo pro libidine & arbitrio di(ponere poterit: nec minùs v~lida erit donatio, cùtn di[ponendi faculratem donatori concedat,
non in necelfarianl confequentiam aut execurionem
pr<rced en ris contraél:us , vt Decius ar bitratur per C.
litteris ,de re[cript, cùm libera Gt donanris Je excepta di[poGtio) vt non magis ex futuro euentu pendeat
v~lidiras donationis în fpecieDecij, quidquid Ca..
\
Gr.
,.
gnol. cen[eat, dia. loco ,nu. 11.. S, quam JIlmrl~
Ddd
�FRAN CIseI SJEPHANI
1 citer faéta fuiffet rei alicuius r&ruatio , a~t p~~~n":
tium tantùLll bonorun1 celebrata donatlo. ~id
• enim fi n.ilii1 penitùs ~onator i~ fututu.m ~cqu~tie.
~'
nt, nullus pnlen n?ll:rU111 de ta!ls dOnatl0111S vahdi..
,,14 t'A/L,' . tate dubirauit. Alclat: d.l. fin. l,n fine : ~rauet. con. ,
~ ~ ~1.2.2.. nu, 10. His filius donatl0nem llnpugnabat.
'1..,~~ ....,Nr Contrà fitia contra Ca!1renC verius &: receptius etfe
V'~
r· l t,,.~'" /"''1 diccbar, bonorum omnium
, r '
c.
pra!lennum &: [uturo.
run1 valere, fi v[usfruétus re[cruatlls fuerit) teO:e Pa.
normitano) con. 102.. volume 1.. Alexand. &: Iafou
in d.l. fiipu[atio hoc lnodo, ff. de verbor. obligat.
Aretin. con. 54. Socin. COll. 12.6. coluin. fin. vol. ;.
& in fallent. fuis, fallent. 3. [ub regula) donatio om.
l1ium bonorum, Socin.iun.. con. 143. nu. 2.0. vol. 1.
"Bertrand. nu. 168.nu. 3. con.17 3· nu. 5· &: 6. &: con.
175, nu. 4. ~. part. 2.. vol. Rolland, à ya.Ile con. 65·
nu. S. & 6. vol. 1. Alciat. in dJ. ~n. ln fin. ~ouarr.
variar. l'eCoiut.lib. 3. cap. 12.. fuse Crauet. d1a. con.
2-12.. pel' totum, &: alij plures, quos prudens ,omîtto.
Sed 110ll:ris dHIide.ntihus videndum efi:, qUa! fententia fulciatur verioribus rationibus. Non dcfLlnt
qui donltionem omnium bonor~m yrx[enttUlU &. futurOrunl, e·tiam Gne vllareteruauone va·
lidam exHUmant, quos Cequitur Ioann. CorraCprx,eptor meus, lib. 6. Mifcellaneor. cap. t 7. cuius ego
fententh\m pu blicè CGn tra. c~mm.~n~ln ~utat-lls, {um:·
vnlgus tamen noftrorum, a quo ln lud1cando recedere nefas , donationelll omnium bonorunl
prx[entium &. futuroru'l ll., nullo excepto &
referuato , eo nullan1 didt"qiU0d contra. bo~o~ m0~,
(~$, G.t Ilibçr4m.'lue t~1l:~.ndi. faculta,te1U a.utèrat, :. al
3'4
ti )
l'
:
D E C 1 S ION E S.
,
. . d
Î3' 5
CU~ eXclplt onat,or vlUmfruétum , ei fuperefi aliqUld de q~o tefian poffit,fruélu.s videlicet de quibus
donat?r.dl[ponere poterit ,1. defunéta, ft de v[ufr.
Nec dlfhnguo an vfuffi-uétus ftlnpliciter & fruans
&.vfusb·uélus, vt in hac fpecie re[eruentuf. ~od
Rl~a delidcrat ~d donationis validitatcnl : quem feqUltUr Pm'pur.ln d. L fin. nu. 1. 53. cùm vfusfruél:us
quod iuris nomen eO: ;) finiatur morte , §. finitur ,d~ ~[ufr. apud Iufiinian.l. vxor patrui, C.de leg.
nam hc~t v[usfruétus lit nomen iuris ,ipfafi'uétuum
pcrceptlo & vtilitas erit in refeluatione, l. li vfusfruc-tUS~ if. de iure dotiun1 , non l1UdUnl & imaginarium
i~s v[us~ru~us : fus~ Crauet. con. 222..nu. 5. argum.
e1l1S qUI peut h~redltatem : nam li obtineat, res ha:r.e~itarias cO,nfequitur, l. item veniunt ) de pet. hxr.
hcet hXl'edltas lit nomen iuris , 1. h~reditas, in
princip. ff de petit. hzered. facitque quod in limûi
Baldus retpondit) de vfufruétuario cedente VfUffifruétunl, cMIiffe vfumfruéhul.1 , hoc eft ,ip[aln frué1:uum perceptionem & vtilitatenl, con. 31. 5. lib. I.
& in 1. J • .(i pigno date fit. Angel. in 1. vrufruél-. if. [0Iuto tnatr. ~od nec Cafil'. inficiatur, dùm fillét~S
à donante perceptos donatione contineri cenfet,
quo quid magis à verilimilicotrahentium voluntate
abhorret? quis enin, non videt eum qui v[umfructum re[el'uauit eo fine lihi referuaffe, vt de dus commoditate fJ bi di[ponere poffit, ficut &: c~teri fructuarij difif.0nunt, nempè velcontrahendo vel tefiando, al'g. . ex militari, de tefiam. nlilit. QU6d fi res
confenuente donatario alienata fit, &: deinde redempta lin bonorUlU futurorum donationem non
.
.
Ddd
~
•
5
6
7
S
�FRANCIseI STEPHANl
reuertitur, 1. fin. C. de relnHf. pige quanta tnagis id
39 6
de hi[ce fruétib tS dïcendum, qui in ip[olnet C011traétu excepti funt? arg. 1. ~en~lt . in fill. de pignor.
Alioqui dJn1noGor donatano'ls effet con[ell[us,qui
ex pof1:faéto adhibitus dt,
fin. q~à.ln qui i.n ip[o
aétuleg em contraétus dedit. Cdfat 19lttU' rauo qua
nofl:ri donationen1 olnniuln bonorUln pra:[entium
& futuro rUln nullam effe credunt, cùm de fcuttibus
exceptis dOl1ans poffit di4,onere, Ergo & debet cef..
[are dt[po [itio , vulgo cap. CÙ[U ce((lnte. Limitat
Bart. con. 7 6 . niG donans receperit fruétus, vt de hNin vita di[ponat. Q2i enirn tantÙn1 in vita di[ponere
pareil:, teil:ari non poteil: : quaG vero illa vcr?a, ~n
vita dl[ponere, tdl:amento non quadrent ,cum dl~
ponere Gt tdl:ari{6atque in vita tdl:~mentum, nO~l a
mortuis, glo!I in rubr. [olut. n1atnnl. quod Alctat.
in d.l. fin. & Couarruu. [uprad.loco, contra BartoL
ob[eruarunt) niG Bart. verba tta interprètemUr" vt
donans exceperit fruétus, vt de his inter viuos non
in vlti~a voluntate di{ponat. Sed voluntatis dl:
qu~fiio ,verbaque contra6l:u.s diligent~r perpen...
denda [unt, ad illius explorauonern & Interpret:ttionem. Nec verum erat quod filil lS\,rxtendebatJ
exceptos fruétusvix 3.cl donatt'icis educa~ionen1 [~~ ..
petere: erat eaim i~du~rio[a & obtl:.etnx, ~t mInima labore[e a\iunde qU'lnl exreceptls fruéhbus [uftentaret,eô[que ferè integros ad di[ponendum re[er...
uaret. Quod vero Ripa re 11 cen[et pro lt:liml re~e~
uata1U alio impendi non poffe,VerUll1 non effe eUl~lt
A\dat. in d. 1. fia. cùm talh e'(cepd,-.. & re[cruatto
d011alltis fauorem re(pida.t~ ôC proitld~ retorq'lcri in
?l.
DE C 1 S ION ES.
dus odium non debet, vt prxci[a interf1 r t t,391
'b
fl.
d' c I e a~lone
l1 el~a tCHan 11acu taC) fublata Gt, 1. donationis ) §.
i1JeCICS,
ff. de donatial11b.
Couarruu
d
l
' fupt'ad . l oco.
QtO vt v.~ ul1,tati contrahentium con[entaneum ' .
probo, qU1lUfl:e & fecundu1111eges cOlltrahere voluerunt, proinde liberam (Jbi tefbmenti facultatem
non auferre.
Craucca dia con . 2.2.2. . nu . 6 . H Inc
' fi t,
.
dona,tncem nofl:raul de duobus aureis,necnon & de
fi'uébbus re[eruatis ) liberè difiJonere notui[e etialu
r
.
At releruata
r
, ,exilis
' &
ex t ra caUl.aln
antmx.
t:esLtaln
an,gufla eft vt hxredem non offendat. Refpondeo J
pn{cos Interpr.ete~ non ira fcrupulosè hanc cau[aln
traél:a1To, vt rel rderuatx certum modum & xfiin1at~on~n~ deGderent, {ed limpliciter nullaad~bitadi[
~ln6hone re[po?derunt : valere donationem fi quid
le~at de quo dl[ponat donans. Neoterici curiofiùs
qua ln par eil:, noubileln rci re[eruationen1 deGderant ,qux veriGmiliter [criptum hxredem ad aditio1'le~~ in~itet: ~1e[ci? quo genio, cùm hxredes pietéètc
(,~le en~m agIt qm defunéèi hxreditatetn adit ) po.tIus ql1am lucro & quxll:uo{a hxreditate inuitandi
fint. Eaque ratione Iufiinianus prohiberi polfe Falcidiam con(Htuit negleéta compendiofx aut damnoC-e hxreditatis antiqua [crupJlofitate) lucrum obfeqnio non quxfl:u metiens, §. fi vero expreffiin,
de hxred. & Palcidia ) eo maxinlè quod quantun1libet pufilla & anguil:ahxreditas Gt, damnvCa hxredi
dfe neql1eat, fi tnoda inuenrarium faciat, cuius beneficio Cupra vires hxreditarias creditoribus non erit
obnoxius,1. 6n. de iur. deliber. quod vt xquius &.
Chriltianum magis ahlple6tol. Etcongruit (entenD da 3
j
�•
3,8
FRANCISCI STEPHANI
tix nofi:rorum, qui id tantùm conliderant an·toIla..
tur libera voluntas teftandi,nécne : non,li hxrcs adi..
turus lit h~redltatem, vel non: alioqui frulhà ref'.' pondi{fent prudétes 0~xratun1 & eum qui foluendo
non eft, tefrari non po{fe,quaG lit reliéturus h~redi
tatem ex olnni pane h~redi fafridiofan1 et damno ...
(am, 1.G is qui [oluendo, ff. de h~red. infiituend.
Non obfrat pr~tern1iifa legis municipalis formula:
pertinee enim fiatutum noftrum ad donationes fimpliees, non aa relnun-e~atorias) quœ propriè donatioRes non [unt, fed accepti beneficij ren1unerationes,
vel merces laboris [unt appellandér, 1. Anil. Regul.
1. li pater) §. fin. de donat. vetgenus quoddam per..
mutationis, quaG ex antidotali obligatione,non aliqua munibcentia pendeant,l.[ed etli lege,§ .cofuluit,
de petit. ha:r.Nofl:ram vero donationem eius elfe ge...
~eris arguebat expreffio fpecialis n1eritorum, quo
èafu non dl: locus Oldradi relpon(o 5. [ed cùm generalis donationi inefl: a{fertio,
vt ex codell1 conlilio
,videre eft , ibi. Non obfi:at 1. Attilius Regulus) &c.
probationem verolueritor. ea in fpecie non defide...
rari, integra deeilionc euid per ea qu~ notat Barrol.
in 1. li forcè ) de cafl:ren. pee. Ergo cÙln duplici iudi..
cio filia cauCa cecidiŒet J ad SenatUln prouo~auit,
qui filium poffeffione prohibuit, filialnque in po[..
feffione vi donationis retinuit. non Gne Domino...
ruro contentione , Referente Domino 1. B. Treffe...
manes > in Attefiationum Decuria , 2.0. Noue,nlbris 1 j84.
DE C 1SION E S,
399
AD DIT 10.
C Redidcrim
fo~~x, qu~ dl: à lege municipali, defeé\:um fuppletllnfinu:1.t1one apu.d aéla ~ etfaliin
Ptino.a."
•
ceps fuis ediétis non prx[umatur velle prouinciarum fta- ..... ~,
'"
tmis derogare,quxip[e con f1rm:lUit vnita Prouincia prin" ... '-", .~ l'
cipaliter, & fuis legibus reliélaàCarolo oéb.uo.Sed tama ....
vis iniinllationis) vc def.~aum illum fuppleat, nlm & infi- • ,~".:- '
Dllatam han~ omnium bonorum donationem in faélo ea ." • "\ "
co~ftitl1to ,vt in v[u eO: ~ à.donatrice pro curatore. ~od
_).', '
qmdem mandatum porngl vItra mortem mandatoris do\
natoris: fi modo l1ulla fraus interueniat,dummodà ta:nen
nihil interfic creditoris hypothecarij, [ed inter hxredes
tes agatur. Sed li fraudis donatio probata fit, cOlluellitur
donatio mandato donatoris poO: mortem infinllato, Vt in
oratione Demon. aduer[us Leocharem. Non dl: alia ratio
improbandx adoptionis, qua in defuntti familiam quis
adiungit-ur, quàm fi fraus argllatur, quanqllamadoptio_
nem iieri à vi uente, l10minatim legibus cauebatur. V t ergo in tellamentis, ita & in donationibl1s leges [equamur
xegionum ,in quiblls fita [unt bOl.la. F. Fortius 1 C.
ilS
",
5
1
D E CI SJ 0 , LXI X.
Rez' "penditor nùm pro pretio potior6m habeat caufam
in. re ·l1endita ::.etiamalijs anterioribus cr.ed;toribuJ".
Syno.pûs LXI X. Deciû'onis,
FiJem d~ pre.ûo (iuiem h~-l 'Vel1-~'itori in !retift. ,
I)(t priutltgttJ11J'mter perJo",4 [s CUtUS pec/mla ru- tompAnales creditores.
\ rntll eft hnhet priuilegium.
2. . suhroglltum qunndo fopjt,
in re . cmp/-". fecunia .(ru".
natumm eius rd in. q.lll1m.j r. cre~tt(Jr qUJ, t~ rtfeE!~onem
. fNhroglltutn eft.
.
·Pmut~ . tl('Ji~tt .' potJO~ 11
l. Speei,,'!is hJP~fheçt1'rei v.tn~! em''l,tb: c:edttort~/I},. ettltm
'1
..
tliiu aif.lIQ&.H11Ift'''/lfI1JI.OIIJ'
. IMtenon/;/IJ..
•
�F .. ANCISCI STEPHANI
Endldcrat quidam œdes ruas Sempronio
,
cel to pred~ , pro cuius Colutione fidem
ti~.~.I. emptoris habuerat, dato olnniuln bono...
'7 rum plgnore, & pr?i~de tranflatu~ erat in e~pto...
""1f1A
renl traditione donl1nlum , I. v~ndlt~, In n. de rer.
lit
#i(~ diuiC AI~9uot poil: annos cœ~lt emptor b?~a dila ...
~ J {, pidare,ah]s (e nexu dare] tandemque bonaltlus cre...,.., i
~ "7 ditorum aduolatu excu!fa (unt , quorum ex numero
~;~
erantxdes illx ab eo enlptx, in quibus pûtiorem 10curn pro pretio habere venditor credehat. Contrà,
anteriores creditores vulgari nitebantur regula, potioreln telnpore ,potiorenl dre iure, l1ili pofl:erior
aliquo fultus effet priuiieglo, 1. 3. ff, quod cum eo
qui in aliena pot. At vendiroris nulla dl: pro pretio
priuilegiaria hypotheca fuper re vendita ', quia in
creditum abitl1m era~& tranilatUnl era«k>minium,
hoc di enim ire in creditltm ,1. procl1ratoris, §. planè) ff. de tribut. aét 1. C}uidan1 fundum, ft de in rem
l, vere Sanè priuilegium habet inter per[cnales crccli..
tores,l.li ventri)§.in bonis,vbi Ripa,ff. de priuil.cre ..
ditor. nec aliquid ei prodeife potdt rei vendita: exi[~
tenda abdicato {emel donlinio, cùm pretij (ubrogatio in rem venditam non nili in vniuer{alibus reccpta Gt, 1. ltnpcrator ,§. fin. de kgat. 2.. 1. Gcùm dotem ) §. fin. (olut. matrim. notatur in l. fi rem &
pretium, if. de petit. h:rredir. Vnum efl: Diocletia..
n~ confiitutionis prxGdium) cuius beneh.cio ven~
3 ditor etlam anterioribus creditoribus prreferretur,
exemplo illius cuius pecunia pra;dium con1paratutn.
ell:,li [pecialiter ei pignori obli.gatur ) l.licèt ,Co qui'
potiores /1 nec generalem hypothecam eo ca{u fuffi-
r
cere -
•
DECISIONES .
4~)I
cere con11nunis nofirorun1 [chola diébt d 1 fi ..
Jotem,
§. fin. [olut. matrim • Ia[on
1'11 1 . : dl~uni.
f".
,
• cr e ltor
Il cere. petat. Bald. in 1. fin Cod comnlod D . '
, d 1 d' ..
'.
. eCllU
ln .. cre Hor ~ Rtp.ln 1. priuilegia nu
d
'
'
1
d'
'1
)
.
32.· e pntu ,ego cre tt. & ln .li ventri §. in bonis nu"
'b '
)
) . co d.
1oa~n.es Fa er ln §i vcndit~) nu. 3. de rer. diui[ apud
I~flHllan .. qui faIs? allegat Specuiatoredl contl'arlUm
(entlenren1 ,ln §.
Î. l
' ante omnia ) de 0 bl'Igat. &
10 ut: nU_4~. verf-quid fi vendidi? cùm tamen CO 111munI [ententi~ ,hxreat ,per
d 1~ Il'cet,C. q'
,
\.
UI pouores : . Alex~ü~. ln d.l. li cunl dotem, §. bn. num. 5.
folut.
nOUUIn dl: potentius efl(el'u
fi
. l' 111atnm.Nec
,
1
S peCl~ 1s quam gcneralis hypotheca:, 1. li creditor, §. fin.
1BJ.~t. ff. ~e difiraél:. pigno!". Immola" Aret. IaCon
111 .1.. li !ta qUIs~ ~. ea l~ge, de verb. obligat. 1. filiofan11has , §. fi V1r ln qumquenniuIU ) ft [olut. matrim.
Infiabat vendi~or, potiorem [uam caufam, nihilque
referre g~nerah~er an (pecialiter pro pretij Colutione
l'es v~~dlta opplgneraretur ) Vt in cauCa illiui qui ad
p rxd11 c~mparationeln pecunia!TI ernptori crediderat, ré(cnptum ell in 1. quanluis 3. C. de pignorib. 4Eadén1que rattone an:eriori fùltus-hypotheca fi{co
prxfertur, Gue generatis lit, Gue Cp~cialis, l. li ignol'ante, C. de renlia: pigno iunéla 1. li pignus l vbi
gloffa~ If. qui potior. in pign.l.li generaliter qui pot.
C. eth potior lit cauCa illius qui ad xdium aut nauis S
re.fettionem pecuniam credldit, quod caufan1 pi..
pIgno ris {aluam fecerit,l. interd. if. qui pot. 1. credit.
1. ff.li cert. pet. quinimo ffi"'.ior effe debet illius pr.rrogatiua qui re1iquis creditoribus pignus confiiruit,
redditque locupletiorem familiam, & patrimonium
U.
;L
Eee
�4o~
FRANCI~~I. S~E:~~ NI
debitoris aeeeffione rel ved1t~:vldeturq, ln eanl relU
tex tus inl. ql10d quis) 1f. de priuileg. e~·ed.itot. n~c
deCunt huius Cententi~ auélores, Albenc.ln 1. ohhaatione O'enerali, nu. 4. ft de pignol'ib. Hubertum
b
b r '
..
Il
quendam huius lClltenUx ~nn~lpem a ~gans .
Baldus in 1. pro debito) in pnnelP: de b~~lS auctodt. Iudie. po!f. Franei[eus Curt. ln addItion .. ad
AlexJ.nd. d· §.l. fin. ft eU1U dotenl) [olut. Inatn111.
Cerpol. cautel. 1 ~4.11U. 2.. eonCulen.s poO: Alberic.
elfe tutius venditori tollenda: onlnlS controuerG;;e
cauCa do minium Gbi l'ei vendit~ retinere, donee pre.
tjum [olutunllit, 1. 1.1. cùm te, C. de paais inter
empt. &vend. Non obfl:at d. 1. lieè.t: neque. e~itn
deftderat ad prccrogatiuam &, prxlauonenl ahorum
çreditorum Cpecialeln mutuant~s hypot~leeam). Ce.d
creditorem in prœdio [ua peculua em~to ~ ~pec~~h..
ter oppignerato ius potentius .ccctens credl~onbus
habere confi:ituit : aliter CçripGifet, fi gener~h h~p~ ..
theea fibi cauitret J vt àcontrario (cnCu ducl rauocl:
natio non pollit, vctantc d.l. 9uamuis. ,. qucc Fere
in hanc l'cm O'cneralem &, fpeclalem mlCcret &, con. .
fundit hypothe~anl. Mi?ùs ob(l:ant diét,x 11. proc~
ratoris, §. plane, Be 1. qUlfundunl, ff. de ln rem vere
in quib. llullum pignus nullaque ~yp~theca ,era.~
conf\:ituta, qua ius çonferuatur cfedlto~lS, ven.dlt oU
in rem venditatn, li adhuc fit in bonis em:ptons) an..
tel dlfi:raéta ad huius fruétus pro pretij [Qlutione :
pofrpoGtis edam anterioribus creditoribus , cùn~ ta...
lis pigno ris confiitutio non ad nouandam, v.t ln 1.
nouationç ~ t'f. de nouat. [ed ad augendam pnorem
obligationem ~ 1. ). 1. li priQr. ff. qui patiores. Ergo
'?
0 E C ~ S I. NES.
40 J
potloren1.. ~auCam vendit ons ln hac fpecie [enGt SenatuS vanJs SenatuCconCultis, Referente D. C. de
.
Simiane, anno 157 6 . & Referente D. Suffredo, 15.
Decembris 15 84. Pra:Gde D. Au u!l:ino à Forefi::l
quibus cùm contuliifem ,.-placuit mihi in omnCln
modum :rquitas, qua: pro venditore facit, quam tln~en contu~b:lti~ ,debitoris t~cultatibus procedere
dlcere~1. AhoqUl a c~mmun~ no{horum (ententia.
non dl[cederel!!' EXClperem lemper mulieris dotalem hypothecam J §. hlS cori[equenter, de ~qualit.
dot. quidquid contrà C:rpol-a fuprad. cautela, nu.
2.. Videndus omninôCou.lib.l. variar. refol.cap. 7·
A
ADDITIO.
aA- ~1
.1,t.... .
f\.1.1Â'!
/ ~(; ~
r~~"J'~~
. ,~ )
/~l
•~
/l ~ :·~~I
1"1.."'--~~,.J ~
7;; '7. ,,, .. -
Bire ergo in credirum data /ide de pretio, eft noua
negotij l1atlua, vt quod ex empto debebatur, iure .( • ~4'.
crediti debeatur. Eft autem creditum quod alienam fidem ' "'1 N
(eeuti -inftituimus : hine cie. de reb.cre~. fi cert. pet.Porra ~. ~".
-_
in hae qua:frione, an prxferatur venditor czceris credico- 17./Ât
ribus pro pretio rei vendicx,hoc pro nonris apud nos praf"A/tv~
éHcatur, vt res empta voce przconia vendatur ,& quod ex
~
pretio eft, primùm venditori, deinde quod refrat cz- ~ ~ ~ -...' -'v
ceris creditoribus detur, vt lit, vana generalis aut {pe- e. 4
cialis hypothecz traélatio.
F.FortillsIÇ.
(A0..1~
u-- (,
p.
DECISIO LXXe
fl~redis
grauati tranfaBio an fideicommijfario noceat~.
Synopfis
LXX. Deeifionis.
TrAnfol1io tjI genlls aliena-' 4 ;Alienat~ r~s ab ~lfrt~t
lionis.
quando vtndtcalllr Il ftdel~
2. Eo quo quis tranJigit) Aut
eommifforio.
..
compromitlit) dicitur l~fos. 5 Tutor prlflatus (} qUtlt6tt
J Hlfres grauatus Unetur dei adminijlrlltor /;onlf jide
IIItll ,ulp'" ftdei&'Qmifforio. Irllnfigere POlejJ.
Eec J,
1
1
�FRANCISe!
STEPHANI
Vm mota effet lis &. quereh ab vniuerG ..
tate de Ranlatuella in Prouinci~, circ a
p~[cua territorij curn hxrede grauato, lite
ea tran[aélione definita , vt hxres poffe[' ,. .J.; '..-. ."
lione (altuunl prxfratiô'l~e annux mercedisin lingu......".. 4/"
la pecori~ Cùnl fideicommHfo locus e{fet apehus,
~\.
fideicol11miŒ.·u ius ll:are tran[aéhoni nolebat ~ quaG
"I-....~
~2:>" non licuerit hxredi tr~~lGg~~.e) exceptis his ,qu~ ü~
"\ '. Authent. fes qux) C. comIn. de legato rdhtutl0111
~-~'" :-. [ubieétum in necenl fideicomiriiIrirrj dill:rahcre, 1.
.....,.~... ,".~ -:, . hn. §.lin autem, vbi notant Doél:ores comtnuniter,
. l ~. «~ de fucceilionibus,l.Marcellus, §. Tes q ux, ff. ad Tre' . " \ ,~ • J~'. bellian. eO; eninl pen us q uoddam alienatioJ.>lis tra,n. • , \ ... ~. \ :\ . . [aél:io, 1. non [olunl, Cod. de prxd. &. al. reb. n11n .
• ' , ~ . » . ' ... :' maximè fi rei tran[aél:x acceptor donlinus &, po{fe[".\'~ .;' _ '.' for fiat) vulg.l. (i pro fundo, C. de tran[aél:. <tuàd ft
~" t\. ~....;, cOlnprOfl1iŒJnl faCtum ab emptore ob litem mo,
.,. . .• tanl, non nocentenditori , vt de euié1ione teneatur,
t .
• • J ~ ~. 1. fi di6tunl, §. fi compronli[ero ) ff. de rninoribus :
~ • • t .~.\ • ~ .~ . co enim ipfo quod quis conlpronli~tit aut tranGgit,
,
• . . ' .' dicitur lxdi, 1. li luinor 2. 5. annis, de nlinoribus,non
•
.!
~ ~
debethxredis grauati corn pro rniffu m aut tran[aCtio
fideicomnliffario nocere ) cui de bta culpa hreres te-3 netnr J 1. lllulier, §. [ed enim~ If, ad Trebetl. COlllpromittells latanl culpanl comnlittit, cùnl nuda
conlpr01uHli confeniu lxdatur )1. latx cul px, ff. de
verbar. Ggnificat. Bart. in 1.. CÙ1U hxreditas, ff. ad
Trehell. & Gncceffitate co gente res prohibita aliellaridHl:rahitur ab h~rede grauato ) non prohibetur
,
4 fideicomlllHfarius poil mortelU hxtcdis à potfdfo ..
dbus vindicare,l. peto, §. pr~dlum) de legato %.. con--,
#
'- ' .
r .,\;:'.
ta
4.
,"
,
DE Cl SION ES.
.~
, l'y..
G'
4° 5
trclo , pahtuIllC ~ra~ 1gere, Cllm plc11lm non tantùnl
re~ll~n xrcdltanarum adminifl:rationcm, [ed & do ..
lnln111n1 pendente conditione habeat vt & tut
Prxlatus alijque admini[hatorcs tranG'o-ere poifu~;'
1. Prx[es,~. de tran[afuonib. 1. paétu~n CUnltbris: 5
C. de paéhs. Bald. in 1. 1. C. de bonis maternis
D D. in 1. nl111i, ff. de tr~ln[aél:ionib, quanta tnao-i~
.hxres? vt non ~bs re legamlls paéhlnl initum ab h~rede prodeffe hdeiconlmiffario, 1. fi poft, ff. de conf...
titut. pecun. 1. ft tibi) §. cÙln poifeifor, vbi notatur,
if. de paa. & in 1. fi aétioncm, C. cod. 1. ex contractu, ff. de re iudicat. Si quod igitur damnum ex tran[aaione patiatur, xquo animo ferre debet) fi modo
non in~~d~os.è_ ~r~n[egeri.t hxres, 1. cùm hxreditas 1 . ....:..~:: \~~•
.vbi Bartql. .AkX;3J1d. Ia(on, Cafl:ren. Cuman. if. ad . "\ ~.~ ~ .~
~rebel1. Co. mpromi,(fum gener.aliteraccipiendo )Vt
"\; .
V•
,', \, - •
tam ad ar bItrUt11 quan'l ad ar bItratorem pertineat : "
~ ~ .;
quod proprit rranCaélio vocatur ) gloff. in §. 1. in ...~ \ .\ . . '
' .....
ver b. COl1Uentl11ll vt differ. Iudices, coll. 9. cuius 1'3- . ~. ' '''. ' ~
tione fideicommilfarius hçredi cauere debet pro cius -~ ' .• ",~ .
indemnitate, nc aÏiqllam proptcr rran['H:tionem aut
,
compromiUL11TI controuerGan1 patiatur, d. I. CÙ I1l t~.~: ~ •• )
hxreditas ~ in fin. Ql!ôd fi tra.n(aétio faéla à de büo- ".: .: '-: -.
re hxreditario cunl ha~reditatis venditore nocet 6.~
deicommi{['ulo,1. fin. qualn Bart. &la[on ad rran- • ' , .••• '" ""
faétionem arûl nt , aliLldque in paél:o gratuito dfe ~~ .. ~ ' "
c~n[ent) tené?t~ue alie~ata per hxredenl propter '. l ' , \ ...: •• \ ~
elUS & en11)tons 19norantlanl,l. hn. §. fin . ff. de leg. . . . t. . . ,.
.\•
#o.a ~
t. ftue ignorantia ex fafro tefiatoris, d. §. fin. Gue ex
~ .~I
qualibet alia caufà procedat, vt notat Alexander, ' ~~ ~ , .
alijqu~ conununiter, in §.res ~ux) 1..Marce!lv~, eur,~ ' ......
' h ... ,
.
"r"'.t r J
'-. ~.C' f ' ~!, .;. ( .\ \
,. ',. •
.'. , ... " .. : - .'. ....' • , ...: • , ... ....._.
.• ',.) ... .!"., 'a . 1
..
(
.
.,..
•
~
1
~
&
. _~~
�FRA' N C 1 S CI STE P HAN 1
non (uiHnebitur tran[aétio ab hxrede faéla, vt à lite
diCcedat,dubium &. incertum litis euentum euitans,
& proinde iulla &. legitio1J. .eO: tranCaéHonis ?~ca
{io ,1. in [mnma,ff. de cond.lndeb. Culpandus 19ltur
cfi ma<ris hxres qui litenl oblHnato animo perfequitur ,q~ànl qui arnica tran[aé\:ion~ [e lit~ exuit &.excutit: &. {i qua effet cuIpa, nonnlGleUls aut leulatmadfe poifet: excipio (en1per inGdias .hxredis aut'
fordes, propter ernentitam aut procul'atam lite m,
non latior aut proxima dolo dici poteil: : at de lata
tantùln culpa tenetur hxres fideiconl1niffario, 1. nlUlier, §. [ed enirn, ff. ad Trebell. Faciunt in arg. Il.
pupillus, ff. qUa! in fi'aud. credo & 1. quoties, deacqu.
406
.
t:, "''''':;'' ~hxred. Optimoigitu~ iUl~~:r~bit. fidei~oI!.l\nHra
rio tran(1.él:io h~redls etlam per 0cordran1 faéla :
nec verum dl quod dicebanlus compromittenten1
{~" -ft- qui tranf.igenti ~quiparatur , l~tiorem culram com-
. / 1'#..
U.
~
(l'vII- luittere: quinimo ne leuem qU1de~n, fi ve pro~oca-
• ,.IcA ?'" re pote{l , 1. 1. ff. arblt .. iunaa 1. ~.lno~ 1. 5· annl~, de
" ,.."" nlinorib. vel {i {ege altqua n1unlclpah compelh poC,fit. Angel. CaChen. in d .. !. cùnl hxre~itas. Non ob-
Y_
~. "(""fiat d.1. fi minou s· anms 34. If.-de ~mnor ..fingul~re
t.. .f1
~
#; ... H~ninl in nlinore , vt [010 co.mpromllfo lxdl &.latlo ...
..,L&J et~"'" r~m culpam committere dlcatur. I~nl~10Ia 1.n d. L
J
,...,
'1,.-
CUUl ha!reditas, quod de compromtCfo ln arbltruln,
_
1. tutor,ff. de iureiur.Bart.in d.l. h mmor, §. I.quod
Ill., ~. P.
{,.~. J-6...11-
/!. ~ .
~~~J
A.
pofrreulum genus compron1iffi pra! Ce fert fpecie~
trQn[aélionis. Ergo quiin arbitratorenl compromit..
tit aut tranGgit, "culpandus, non dt. Cafir~n( in d.
§.{i minor,culpand\lsveroeftemptor,qulnonlau..
"f~1 !~ ../,.~ !1J'~"""
.~ fi' ~~
t ......... 'i'
4-c.4..y,
~~-1
~ ... .M---#-t--""
DE CI S ION ES.
·
deEe11
C
d'lt aut compromittit nulla 4°7
daro ven dItore
nccdI1tate cogente,l. Gfundo, §. fin. ff. de cuiétion. 1.
emptor, c. eod. non nlÎrum fi {ibi, non venditori
l1~ce~t con1~~ol~i~um, d. §. li cornpromi[cro,
cutn III en~pt1lUdlC10 onlnÎs cul pa , in fideicolnmi[fo ea t~ntunl q ux rroxinla dolo dl:, confideretur, d.
1. ll1uher, §. [ed enlm~ ReuocJ,ntur vero alienataper
h~redenl, d. §. prXd1Ul11 , quod contra voluntateln
defunéh ob creditum hreredis bonafamilixnolnine
difl:raéta fu?t) adhibito tanlen temperamento cauf~ v~l~ntanx ~ neceifarix. At qui tran(jgit h\res,
fxpe lIte lnota ~n.ea condit~one non eil:) nec ~re
contraéto Ce eXlrnlt) [ed ll1alOrem effugÎC'ns iaélura~n p~'opter dubiunl !itis eUentU111. Ergo fideicOlnnl1ifanum .trànfaétioni (tare iuŒifet Senatus in prima Decuna, ReferenteD. Suffredo, die 5. Decelnb.
r 584. niG eum in poifdIlone [altuunl Gne vitio reperHfet, 1. fin C. fi ~~er vim vel alio modo, gloŒ. in
1. à Diuo Pio , §. li fuper rebus, vbi Bart. de re iudicata"Prçfuit D. Anton. de S. Marco.
,
ADDITIO .
,
TRanfaélio qU:E ab h~rcde grauato bona fide fana en,
& q uam ipfe fideicommiltarius fecHfet, non poteil:
improbari ab co, nili anima1'itigij, vt plerumque Colent
homilles hlliufmedi, qui nihil niu quod ipfi agunt ,benè
aél:um plltant, 1. mllllicipali. Prouincix cogUl1tllr parentes litigahundi compromittere: quèd fi bona fide id actum cft, quid habet quod contradicat fideicommilfarius,
.. •........ : ~
cuïus res aéla eft? Adde quèd moribus Gallix potell ap- ~' .
.. .;
pcllari ) refragante quantumuis Concilij Carthaginellfis ' ~
cap. ~8. '" cap. 1 ~J. 1. 1. C. de arbicr. 1. non difringue--
r
�408
FRA N 15 C 1 STE P HAN 1
mus, §. & idem ct1m à iudic. if. cod. & h:rc eR: arbitrij
vera ratio, qua1u & Grxcorum lex cc:>mpro~at) apu~ De.
moithene11l contra Midiam 4 & Luclanum 111 AbdlCato.
F. Forttus 1 C.
------...;...- ---.-----------..;.
'D E CI S 1 0
L X X I.
FideicJmmiJJi ce/po quando redemptitia putanda eft.
Synopfis L X X 1. Decifionis.
MyJtris legitima triens efl.' 4 Matris legitima onerilJUf
2, IlIris fideicommifsi emptiol
htireclitarijs fohiJfUf.
Rn fier; pofsit.
1r Ergolabi,aut /itium redcmp _
; Legis, per diuerfos, expli- torts, qudm p/anè odioji. In
catio , c. mandat.
Additione.
1
•
Xor qu<tdanl maritull1 h<tredem inll:ituerat : erat autenl h~reditas quafi ~lafl
~;~.,.. onufta & obnoxia 6deicommilfo. l'ell:a..
tricis mater [uperll:es in genenun offen[a inaitutionem illamp~r vim Be inlpreffionenl f~laam arguebat. Fit decretul11 inh.cialiscauf<t: interim ll1ater dotis Iucrfque nuptialis petit reftitutionen1, necnon Be
1 tertiam bonorum partem pro legitima debitam : addieitur ei tenia pars hxreditatis Senatu[confulto,
14. Iunij 15'60. Mittitur in po{[efftonem bonorum
anno 1 56 l.ea tamen lcge vt on cribus h~reditarijs Gt
obnoxia: [ed & ei iu{[us eft h~res dotell1 lucrumque
nuptiale rdHtuere, qui vt[ocrum eluderet J cli~e.rat
/t~ iUa h<treditas obnoxia iure fideicon1miffi, à fidei(t.t'./'If~' c0111mi{[arijs ius illud conlparauit, ex ql!orum perV
[ona hona libi rdhtui petit. Et non elfe prohibitam
,(
fideicommHIi
.
. D E ~ 1SION E S.
40?
fidelcommlffi empuonem, Gpro nomine ~ tuitione hçrcditatis fiat, 1. per diuer[as, ibi, vel is qui res
alienas poffidet, C. mandat. vbi Barto1. & Cail:renf.
Ideoque in 1. I.C.de paétfideieomn1iffiremiffio [u[tinetul',nec difiinguitur,an gratuita G~,néene :lieétque de fideieomnliffo, euius dies nondum ceLfcrat,
Ioquatur, exploratum tamen eil: etiam prç[ens fidei...
comnlHfu111 rcmitti po{fe , l. qui Romç , §. duo
fianes, ff. de vcrbor. obligat. 1. qui eum tutoribus,
C. de tranfaét. & Geut h<trcs qui vendidit hçreditatem ,:non foluendo aut decidit eum erediroribus, Gbi pretil1l11 hçreditatis aduer[us legatarios referuat,
quia eanl pecuniam ex ll:ultitia em ptoris , aut ex decilione habet, ita integrè h.duciariam h<treditatem
fibi confirmauit hçres noll:er, quaG ex diligentia &
deciGonc potius quàm ex fideicommi{fo ,l. 3. ft: ad
leg. Falcid.Sed & excipitur in d.l. pel' diuer[as, ceffio
qU<t àlegatarijs fit, vel fidcicon1mHfarijs, verf. [cd
non is, &c. Contrà focrus, ceffionem nullam, vtlitis
redemptitiam, dicebat, fiue cedente1n filUe ce nilOnarium intueamur: neque enÎln hçreditateln poŒdebat) qui ius fideicommiffi edlit. QEo cafu vendiror
h~reditatis, ea 1. pel' diuerC1.s, C. n:andat. fi Bart. cre•damus, tenetur, nu. 1. 3. Et fi een.lOnarium re[pician1US, non a.d tutebm & confirmationcm terti<t partis bonorltTn'.per [oerUtn po{[e{[x, {ed ad eam auocandam ceffionem affettauit, vt verè litis redemptor
& concinnatol' diccndus {j~, proinde coërcendus,
non remuneradus,l.nec quidquanl,§. vbi deeretum"
ff. de oHlc. Proconf. Sanè pro ea parte quam poiIidet hl"'res ÜteITl redemilfe dici non potdt: nec
"
,
F ff
z.
"
'. ~,:.
... "
~ ... ' "
" ;l
.:
······ ~,.r,
' ,
' 1-".J
.: t~ ~,~ ..
•
, _!; .. .~
3
�408
FRA N 15 C 1 STE P HAN 1
mus, §. & idem ct1m à iudic. if. cod. & h:rc eR: arbitrij
vera ratio, qua1u & Grxcorum lex cc:>mpro~at) apu~ De.
moithene11l contra Midiam 4 & Luclanum 111 AbdlCato.
F. Forttus 1 C.
------...;...- ---.-----------..;.
'D E CI S 1 0
L X X I.
FideicJmmiJJi ce/po quando redemptitia putanda eft.
Synopfis L X X 1. Decifionis.
MyJtris legitima triens efl.' 4 Matris legitima onerilJUf
2, IlIris fideicommifsi emptiol
htireclitarijs fohiJfUf.
Rn fier; pofsit.
1r Ergolabi,aut /itium redcmp _
; Legis, per diuerfos, expli- torts, qudm p/anè odioji. In
catio , c. mandat.
Additione.
1
•
Xor qu<tdanl maritull1 h<tredem inll:ituerat : erat autenl h~reditas quafi ~lafl
~;~.,.. onufta & obnoxia 6deicommilfo. l'ell:a..
tricis mater [uperll:es in genenun offen[a inaitutionem illamp~r vim Be inlpreffionenl f~laam arguebat. Fit decretul11 inh.cialiscauf<t: interim ll1ater dotis Iucrfque nuptialis petit reftitutionen1, necnon Be
1 tertiam bonorum partem pro legitima debitam : addieitur ei tenia pars hxreditatis Senatu[confulto,
14. Iunij 15'60. Mittitur in po{[efftonem bonorum
anno 1 56 l.ea tamen lcge vt on cribus h~reditarijs Gt
obnoxia: [ed & ei iu{[us eft h~res dotell1 lucrumque
nuptiale rdHtuere, qui vt[ocrum eluderet J cli~e.rat
/t~ iUa h<treditas obnoxia iure fideicon1miffi, à fidei(t.t'./'If~' c0111mi{[arijs ius illud conlparauit, ex ql!orum perV
[ona hona libi rdhtui petit. Et non elfe prohibitam
,(
fideicommHIi
.
. D E ~ 1SION E S.
40?
fidelcommlffi empuonem, Gpro nomine ~ tuitione hçrcditatis fiat, 1. per diuer[as, ibi, vel is qui res
alienas poffidet, C. mandat. vbi Barto1. & Cail:renf.
Ideoque in 1. I.C.de paétfideieomn1iffiremiffio [u[tinetul',nec difiinguitur,an gratuita G~,néene :lieétque de fideieomnliffo, euius dies nondum ceLfcrat,
Ioquatur, exploratum tamen eil: etiam prç[ens fidei...
comnlHfu111 rcmitti po{fe , l. qui Romç , §. duo
fianes, ff. de vcrbor. obligat. 1. qui eum tutoribus,
C. de tranfaét. & Geut h<trcs qui vendidit hçreditatem ,:non foluendo aut decidit eum erediroribus, Gbi pretil1l11 hçreditatis aduer[us legatarios referuat,
quia eanl pecuniam ex ll:ultitia em ptoris , aut ex decilione habet, ita integrè h.duciariam h<treditatem
fibi confirmauit hçres noll:er, quaG ex diligentia &
deciGonc potius quàm ex fideicommi{fo ,l. 3. ft: ad
leg. Falcid.Sed & excipitur in d.l. pel' diuer[as, ceffio
qU<t àlegatarijs fit, vel fidcicon1mHfarijs, verf. [cd
non is, &c. Contrà focrus, ceffionem nullam, vtlitis
redemptitiam, dicebat, fiue cedente1n filUe ce nilOnarium intueamur: neque enÎln hçreditateln poŒdebat) qui ius fideicommiffi edlit. QEo cafu vendiror
h~reditatis, ea 1. pel' diuerC1.s, C. n:andat. fi Bart. cre•damus, tenetur, nu. 1. 3. Et fi een.lOnarium re[pician1US, non a.d tutebm & confirmationcm terti<t partis bonorltTn'.per [oerUtn po{[e{[x, {ed ad eam auocandam ceffionem affettauit, vt verè litis redemptor
& concinnatol' diccndus {j~, proinde coërcendus,
non remuneradus,l.nec quidquanl,§. vbi deeretum"
ff. de oHlc. Proconf. Sanè pro ea parte quam poiIidet hl"'res ÜteITl redemilfe dici non potdt: nec
"
,
F ff
z.
"
'. ~,:.
... "
~ ... ' "
" ;l
.:
······ ~,.r,
' ,
' 1-".J
.: t~ ~,~ ..
•
, _!; .. .~
3
�FRANCIseI STEPHANI
enitn vt agat, [ed vt èxcipiat exelltiatque h~redita_
telU . fideieonlmiŒ onere ,eeŒonem aeeeptauit.
Bart. in d.!. per diuer(as~ nu. 19. in fin. C.nland. Addebat [oerus Cc vice h"redis effe,cùm Senatus auél:o_
ritate in polfeŒonenl bonorum terti~ partis millà
-+ fuerir, ea lege vt oneribus h~reditarijs obnoxia Gt,
arg. 1. ~ris alieni , C. de donationibus. At fi Vl1US ex
hçredibus fundum [ubieétunl rellitutioni à creditore hçredltario eOll1parauerit , non minùs fideiconl1ni{[unl manet: debet tamen coh~res idénlque
6deicommHf.lrius, pretium pro {ua parte emptori
per(oluere, l. fin. §. quatuor, de legato 2.. Ergo fibi
.conhnnare debet no!l:ra (OCL'US dominium & poIret:.
lionem tertiç partis bonorunl filiç, nU111eratione
; : ?f1v1/
ter~ parti~ pretij, ,quod offereb~t per hXl~edeln {;_~ 1~tt"" lutl ad fidcleomnllfIi comparauonenl, èum & ira
tt. !~ ~
SenatllS een[uerit in cauel Domini du Caftelet, Re~ (4 é~""
ferente D. G. Aymaro ) in prima Decuria" PrxGde
'yt ",.~ D. Augu!l:ino de Forefi:a Proto-Prx{lde , 1.2.. De( et (\ ·},&.rYcembris 1 5S4,Non ob!l:ant qux pro ceffionario adJ-;(~.
duximus = nec enim ad defen(anl [ed al offcnfàm,
L1Item tertix partis intuitu pel' [ocrun1 po(fdEc) affeaata erat ceffio> de qua agimus: lt in 1. I. Cod. de
paétis, (u!l:inetur ceffio & remi[fio fideicommHIl inter coha:redes,vt & in ~. part.d.l.per diUl!~ cù m ad
confirmationeln pofIdfx hxreditatis,"
d offenfam fiat. In d. vero 1. ft: ad F~lcidiam> venditor hxreditatern poffidebat, proindéque illius enlptor litls
redempt?r dicinon POteil:, qui id agit principaliter
Vt ha:re~l~atem non controuer[am fibi quxrat, licèt
~x nomlulbus contl:cr) qux fine lite & cqntrouerfia
o E CI S ION E S
.lpO
1
'J''''''
'-.
41 1.
exigi ab emptore nequeant. Bart. in d. 1. pel' diuer[as, nu. 2. 3· Id enim attendimus quod principaliter,
non qu.od acee{[orie aut in con[equentiam fit, vulgo
1. quccdam) de aequo l'er. dom.
o
A DD ITIO.
Diofum genus hoc homil1um, frequentiffimum tamen in foro, tanquam harpyarum alienas dapes:miferè depafccmium, & alienas attioncs fufcipientium: hi
enim dùm alien3 s lites redimunc , miferos litigatores vexant, -cuius rei punitio peninet ad Prxfides prouinciarum, etiat'h Senarores ) 1. I. C. ne liceat potent. mercede
vel accepta, vcl data mercede,vt fi quis atlionem alienam
redimat pecunia, quod eft odio[um & inuidio(um. Eft
enirn plerurnque calumnix & vexationis emptio mercede
accepta, vt ft quis alienam litcm agendam (ufcipiat, fuh
aliqua alicuius partis paélione: quod leges vetant) 1. 2.0.
C. mandat, Ap.p ellantur Ergolabi) Zonaras Chalcedon.
Synode cap, 2..
F. Fortius 1 C.
-------------,----"--.._-----D E C 1 SI 0
L X XII./':'
,--
De feruitutum prtefcriptione ) (7 flatuto Prouinci,e
clajtrandi feneftram ne in alienam
aream profpiciatur.
Synopfis L X X II. DecHionis.
StAtutllm Proll;nci~ Je m~Jo : rAIe tj!.
'
.foneflrArum in vicirJÏ Arel.11I. ·4 ?r~flriptio [trlli/ulis tDnti.
2. SeruÏfNUs om1!t'S htehtt CAM-l 1111,( QU4 Jit.
[Am crmtinllAm,iJ 11,nAIII-1f PAtifnti/l in ;lIri/;lIJ. loto pofr/llem & perpetllilm.
1 flfiioni! 11·
3 PerletHlim e.ft qlloa HAIN-- 6 IgnorÏls non p"titll1',ergfJ vix
Fff li
1
••
•
�~12.
FRANCISCr STEPHANI
nduerfos (um pr,e[cribitur: fI 0 An prliftr;bi poJfunt (IJ qI/of
7 Prtt/criet;o feruitutis qllndo font facllitalis.
inchoëtttr.
. \ . III Seru!t~s,profpeall-S) & ne
1 Pr~fcriptio incipIt Il- ~t.e J pr0!p'tctatur ,fr/Mratte fimt
prohibitionis in negatlilts feruttutes. . .
[eruùutibus.
1 l. 0J.1odtts tediftclorum antÎ9 Prte[cribitur res alienari qi.'orum 6- forma apud Roprahibita tango lemport .
manos,& Ifltitudo. In Add.
Iget in h.1c. prouincia Statutum;,vel potiùS'
~
con[uetudo, qua quis non poteil: in [uo
I. ...J~#V/'M
" "cœcoq;panete
"
C
11
1;l.;*~trM-tpJl v
'
.
ve 1comunl
reneu:ram
poen;:::'fÛ';;~~ nere, gratiâ profpiciendi in vieini area~ fendl:ras
~N~j'·tK•.?::::;'rquidcln :l.IJerire certis cancellis & clathris circum ...
( f rr ~
M.
I'
,)",,,Hltf ~~!v
fcnptas , Ct modo, ad 10. pedes a\ r
10 0 & paulmento
~,t(,~$~af6~luminis
: ergo eodeln ftatuto cuilibet pennittitur.
~
~
C
e4;;,7';. ..1 CtCùm igitur çdium quidam don1inus reneftras Don
~'C,f::,t:::;;Y::I:J;If'~X for~na fl:atuti) [ed profpiciendi gratiâin areanl
t:r~LI':u~:'1)77 vicini haberet) intel'pellatus eil: vt fendl:ras ad antiN
fI~'" 7,,'{·/I1 ;~
•
d
d
.,
fT".
~,c'~(; (J.';fWJ(o""~ ,!uun1 fratuti mo um re uceret, nec luuan pane
tf."CIf
J.,vlit. fo tif' Il
r
'
l
/ANf :J'w, ~~ prelcriptione a{ferebat aélor , CU1l1 ta e fiatutUlu
vY
-;
r;;:'tlr
, • .,."".
l
1
;t;;:1JA' . ,~~v[ucap. Igitur ftandum eft 1. de quibus , if. de leg. 1.
,
. . pt,.,.,.,.--
~~~J'r'- A.....
~'lJ;/:J,..J,--
2.
venditof,ff. comm. prçd. fed nec vCttatusmodus excedendus dl: in xdificijs) 1. 1. C. de çdific. prillat.
1. prçtereà, C. de reruit. & aqua: & prçtereà muira
requiruntur ad [eruitutum prç[criptionem,Ct di[continnlm habeant po{fe1!ionem, tempus [cilicèt Îll1memoriaIe, antiquitas ) 1. hoc iure ) ~. dué1:us aquç,
if. de aqua quotidiana & çfr.l. [eruitutes 14. de feruitut. Poffeffionem dixi, non caufam, poft Iuri[c.
in d.l. fcruitutes ) c!lm fcruitut~s omnes caufatrt ha-
beallt çontinuam ~ 1. for~men,) if. de f~ruitut. id dt..
•
. D E·C 1 SION E S.
41 3
n3.turaleln & perpetuam : quod enim .naturaliter fit ."
videtur e{fe perpetuum , tametG non fiat affidl1è.
Ariilo~t. lib. 1. de demoni1r. cap. 7. cùm naturç cauCa
certa lIt & perpetua. ~t poffeilioimrnemol'ialis ma~ore~l ~labet control1erGam. Cardin. in cap. li diligenn,111 fin. de prçfcript. quem ibi Ceqmtur Fetin.
N ullu'i verà tefiis erat qui de poffefIione centenaria
t~!l:ificaretur: no[traautem [eruitus profpeé1:us contlnUan1 po{fefIlonem non habet: neque enim tàm
perpetuô) tàm continuo qui~ profpiccre poteft, vt
nulIo 1110mento poffit poffefhone interturbari, d.l.
feruit.utes . Qgàd Ct continua Gt [eruitus, poffeŒo 4
decennio vel vicellnio prç[cribitur, lnodà adGt tÏtulus, id e!1:, cauCa po!Teffionis ,.1. diutina, Cod. de
prx[cript.long. tempo 1. oulIus, ff de rci vindicat.
Bona fides, 1. qui fundu111 ) §. qui bon a fide, ft: pro
elnpt.l.fed & fi lege,§. de eo,ff. de petit. ha:red. Vfus
iure [eruitutis, 1. fin. ft: quemadln. [eruit. amitt.1. I.
hoc interdiéto , vbi Banol.l. fin. if. de ltin. aéhlque
priuat. Scientia & patientia aduer{arij) 1. quoties 2...
if. de {eruir.l. Ct à te, if. G{eruie. vindic. 1. 2... C. de {eruitut. & aqua. Cù!n enim prxCcriptio:line poŒelIione non currat,patienti3. in iuribus IOèo poffdf en.! d. 5
1. quoties;in 6n.& l.quoties 1. de [eruir.At fciês propriè patitur,ignorans non patitur.13ald. in 1. 2... nu .. 1... ,
deferuit. & aq. Nec obfl:at 1. (i partem, §. ft perfun ...·
dunl) ff. quemadmod. [erl1Ît. amitt. loquitur enim
in prx[criptione hbertatis aducr{us Ceruitutem , qua:
faciliùs procedit quàm v[ucapio Ceruitutis) qUa! Gne
faélo hominis' non currit : illa ex Cola negligentia:
8011 vtentis CUle faélo hQnlinis procedit : Iex veto
Fff ;
•
•
�1
4 14
FRAN CIseI STEPHANI
fin. in 6n. C. de prx{eript.. long. tClnp .. ad res corpo_
raIes ex conlmuni (ententla D D. pertlnet, quarunl
v{ucapio ex vera poifelIione procedit.) n.on quaG veluti in iurîbus /in quibus cùm p9{fe~o l~d~eatur ex
patientia aduer[arij ,ign?rans .au non ~ICltur , 1. ~
Aticilinus .) if. de (eruitutt . ru{heor'~,t hIc nullus tltulus) llullum ius poffdIioois, nuUa ~6na fides, quce
non pr~{umitur l1ili probetur, gloŒ. ln, d~ 1. r. C. ~e
reruir. & age vbi Ioann. Fa~. n~. 5. ~lnu~ v[us ~nl
mo quxrendi {er~i,tuteln~ eum 1tl.du~10 q~l~que .lUre
familiaritatis pottus quanl [erultut1s vtt le ahena
acq. po{[ Accen[eatur, 1. qui iure fatniliaritatis, de
l '
cedatfenefham in meunl commu~elnque ~anetel~
inltnittere aut prohiberc, ne ibi ftat;,m erx facultatts
eife cùm àlibera nofl:ra voluntate pendeat, 1. G con ..
fral~te, §. fi tnaritus, ff. rolut. matrinl. Ergo talis facuItas aut prohibitio faciendi fendham contra
quemquam aut in n~s prx(Gribi non poteO: , v~lgat.
1. vialn publicam, vb! Accur( & Bart~l. ~. devla publica. Bald. de prx(cript. in 4. p~rt. p~-~n.C1p. 9ux fl:. 1.
Innocent. Cyn. Gemin. Caldenc. ahoIque Innurne~
l'OS huius (eotentix allegans. Hxc attor. Contra
reus, murum & parieten1 ~roEfiu!;e{fe di~ebat : &
proinde feneftram in eUOl ünmitt~re po~utfre, l. I~
peratores ~ de [eruit. vrban. pra:dl0r. euanl pro[~l
ciendi gratiâ io alienanl are~m) 1. altius, ~. ~e [erutt.
& aq. potell: eoim qui[que ln [uo p~o arbltno agere,
etiamG vieioo noceat, vulg.l. fluffilnum,§. hn. ff. de
damn. inf. Cxpola in traétat. de [eruitut. vrb. pr~d.
cap. 62.. Et licèt comnlunis effet l'es, tamen à Fxcu~o
& inlmenloriali tempore potuiffet fencO:ras Immlt-
..
? ~ C l ~ ION E S.
'
4T5
tere 1nUIto [oel0 ln panetem cOlillnlunem ,1. eos, ff.
de [eruit. vrban. pr:rd. & ibi poiÎtas altiùs tollere, aut
d~thljS cu'cum[cribere cogendum non e{fe, cùm iure [eruitutis fene!l:ranl in alieno pariete facere pro[pea~s ergô .c~ilibet lic.:at, 1. altiùs, in 2. part. dudo
arg.a c~ntrano [en{u}C. de [eruit.& aq.vhiBaldJuis
temponbus hoc genus (eruitutis in v[u fuiife teaatur. At nulla dl: [erl1itus qu~ eol-elnpklre, cuius 111Cmo:iam ~xcedit) n
u~ratur, d. §. duétus aqux.
I1no tale, 111teruallun1 son itutiJoco habetur , cap.
fuper qUlbu[dam ,extr. de verbor. lignifie. proinde
in 1. 1. §. denique, ff. de aqua pluu. arc. li lex agri,
ait Vlpianus, non inueniatur , vetu!l:atem elfe loco
legis ,id dl: , vicem paébonis & conftitutionis tenere, n1inueodarun1 [cilicet litiuo1 cauCa, 1. te eod. Nec
diftinguitur inter conrinuam aut difcontinuan1 [erUitutelu, CÙ1TI talneo illa omnium con[enCu diuturno telnpore prx[cribatur, d. L 2.. C. de [eruitut. &
aq. L {i quis diuturno}ff {i [eruitus vindicetur. Huius
aUtelTI co?dirionis eiTe vid~.:ur l1<?frra (er~~~~s profpeé1:us, CU ;11 per cau{am fendhœ poŒdeam continuo proCpiciendi co[î(~etudinem, 1. [eruirùtes qu~
in fuperficie ) ft: de [eruitut. vrban. Q!!o duaus
refpon[o Corra[ vrbanas omnes [el~uitutcs conti·
nuas elfe cen(et)n d. L [eruitutes 14. n. 5. Cuius refponG pofrrenla verba, idenl & in [eruitutibus vrbanis, &c. ~d prxcipuam 1. decili00em, (eruitutuln videlicet v[ucapionem , non dHl:inél:ionelu continuz
aut di[continux [eruitutis refert. Rei can(anl Îuuabatpolita [ylua in aream vicini,proieél:um clathrum
feneJlrx
affixum, fiillicidium in arealn caffita'ns~
ex
.
.
r
�FRANCISCI STE.P~ANI .
quibus confiitutio & acquiGtio [enlltutJS ) & ex Immemoriali padentia &. po~ell!0ne .argueb~tur: Inchoari autenldicitur pr't[cnpt.l~ hl11l1s f~rUl~Ut1s. ~h
4 1 6'
7 co teulPQre, quà quis vti cœp~t lUre [cru.lt~t~S,!Cl~l;
te aducrfario, 1. 2... C\ de [erult. &. a.q. hcet l~ f~(u~g tutibus negatiuis altius non toUendl, nonnlli a dIe
prohibitionis incipiat v[uclplo. C.yn. in 1. 1: c. de .
[eruit. &aq.l .. quihon1inibus,vl·>1g1offa,~. de fer.
uitutibus vrba.n. 'Prxd. guod loannes Faber ln ~.l. .1 ~
de {eruit~ & aq. ad (crtiitutes vrbanas arétat, cun11n
rufiicfs indifiinétèà pofl"cŒboe metienda Gt prx{criptio ,1. 2... §. 1. fE de aqua pluu .. arc. Addebat l'eus
{tatuti (eruitutenl aduer{us pubhcan1 & comnlUnem libertatem dfe, qua ,uique lieet in [uo.~cne(
tram ponere proCpiciendi in alic llU 111 , d.l. alt1us ) li
modo ad çnlulationen1 id non fiat. Cephal.con. 1 3~·
At multo faciliùs prCî(cribitur libertas adueruls (el'Ultutem,quàm ipfa [eruitus,<ju~ fi di(con~inua Gt, n~n
niG eo emptore, cuius origo 11lenlona.n1 excedlt,
prç(cribitur:iIla ver6 pe~ fiatut1101 tenlpUS 1 O. au~ 2.0:
annorunl, li modo (jt bona fides & faétum {ermtut!
contrariun1,1. li quis etiam, §. fin. quemadmodum
Ceruitutes atnittantur : nec ex gratia, aut ex fanliliaritate , Ced iure libertatis, 1. qui iure, ff. de acquir.
oCsefs:Cdenria & patienria !ldue.rCa~ij inren~enianr,
. & li fortè , §. 1. fi Ceruitus vlndlcetur. Bonam
fidem exigilnus in przc(criptione libertatis adller[~s
feruitutem vrbanam : pra:(criptio enÎln libertaus
.. aduerCu~ feruituten1 ruO:icam aut per(onalcm v(us
vel v(usfruttlls, bonam fidem non deliderat, cùm
nullUln faétunl pr~[cribentis int~rcedat, (cd Col.a
f
negligentla
D E C l S 1 0 1'~ E S.
"
neg11gentla
non vtentis 1oUCTo telnpore 1. [equ't4 t 7
î..'
b"
ff
,b
, 1 ur,
§. li Viam, v 1 Bart. . de v{ucap. AccurL in 1. fin. ff.
quema~. [eruitut. alnittant. 1. Gcut, C. de [eruit. &
aqu. Ahud in vrbanis ,1. ha!c autem iura) de [eruit.
vrban. pr~d. nec, obfi:at d.l. vfllcapionen1, ff. de v{ucap. ~oqultur enun de reh. [acris & alijs qu~ in conl ..
~erclo n?n [unt, in quibus recepta non dl: v[ucaPlO,!. vbllex , ff. de vfucapion. At nofira con uetudo ~cr~am formam fenefiris pr~fcribens {cruitutis
prx[cnpuonem aut libercatis contra {eruitutem non
}.,
.
pro h'b
1 et: .1Cetque lUS commune hac in patda fadat
~on tame~ prohibetu: pr~fcriptio longHIimi au~
lmmemonahs tenlpons contra eurn qui ius commune habet , cap. 1 . de pr~{cript. lib. 6. notatur in
cap. li di~igenti, ext. de przefeript. Nec infidari pof..
fun1us dlétam con[uetlldinenl vtilitatem & cornmodi,tatem donlini area! rcfpicere, pofséque huic re...
~untlare , J. penult. c. de paa. 1. li Iudex, de minonbus, con{entiendo cuicumque immHIionifenefi:l'a:
profpeaus gratiâ : poterie igitur pra:{cribi hoc genus
f~ne!l:r~ & profpeé1:us. Cerpo!. d. c. 62. nu. 5. argum.
el us quod notant Interpretes poft Barcol. in 1. 6liusfamilias, §. Diui, lf. de le~t. J. relU alienari prohibitam longo tempare rrç~cribi, 1. qui hxc,§.li pars, if. .'
de cond. & delnonft. curn [ub certa farnla de con[eofu fideicomilfarij- dHhahi poffit,l. cùm pater, § .li•
bertis){f. de·!eg. 1..1. nihil, §. J. de legato 1. ex his quç
notantur à Cyn. Bart. & alij's, in 1. fin. C. in quibus ...
caue reHie. in integrum non. ell: necet[ Alexande-r
con .. S'. nu. ,.lib. 3. & in d.). Diui:. nu. 2.8. FerdilWldus Loafes.,ibidem" n\l. [,2 t. ~od ver6 de titulo
Ggg
•
•
�4 1g
FRANCIseI STEPHANI
& bon a fide dixÏlnUS)ld v{ucapionenl & longi ~em
(Ji'
ta
poris pr~[criptionem pel:tinct) non ad longifsimam
& inlmetnorialem, quç tlrulum pr~ Ce fen, d.Il. 1. &
2.. ff de aqul plnu. arce~d cap. 1. de prx[cript.lib~
6. bonamque fidem rrçlun~~ fadt 1. 3- §. Gfer~lus; ~.
de acquir. po{fdf. Innocent .. n cap. 1.. ,de rdhtut.1i1
integrum) l. fin. vbi Bart. C. vnde VI. Alexand. d.
con. 59. nu. 8. [ed nec dcerat in hac fpecie bona fides proprer polTdl1onenl antecefIoris . Cyn. &. ibi
Ioann. Fabcr d 1. 1. nu. 5. vins autelTI ture [elUlcutis ex frequenti pro~ncéhl inducebatur. Inn~cent.
in cap. bona: , de poitülat. prxlar. 1. .1: § hoc 11, terdiéto, vbi Banal. pofl: gtofTaln, de tttnere. aéhl~iue
priuato. Acced.lt iu{1a ratio credcndiGbl [cfmtHteol compet:re) proprer inueterata:n,po{fe11ion~m,
1. J. §. [ed & !t iurc, ff. de aquJ quOt1dla~l & ~fhu~.
Conilabat autem d~ Cdentia & p~tient1a aduer{an],
con!tab:lt & de ilnn1emoriali poffdf.one, in cuius
interpretatione & deCcriptione licè~ no{lri di(sé.tia:lt
in d. cap. li diligenti) q110S conger~t COUlr~'llUlas ln
%.. part. reledionuOl , §. 3. nu. 6. eo tanlen !tunl dl:,
vt talis po(fefsio t'lnc probata cen{catur, c m teLtes
Ce femper rem vt dl: in eldeli1 forn'J. vi~i{fe depo,nant, glo([ in d. §. dué1:us ~qll~ '. ,& in d. Cl!). 1 ..Îl~
verb~ memoria, C0111mUnem tdtatur C ouarrumlS
fuprad. loco, nu. 7. At oo{ai te{tes fexagenarij &,
penè oétogenarij erant , c,-,ins xtaris hoo1ines, aut
f.1ltem, quinql1agillta quatuor annorutl1 de0derant,
Lapl1s, Geminianus, Lanfi'ancus, in d. cap. i. de
Urx(cript.lib. 6. & à ql1adr'\~intl alulis fendhas in
fT- .
co !l:atu in quo fUnt,vidlife dicebant. Crauet. de an-
rr-4
~ iU-v('t-
)V/{17 (\ "
~ . 4- ,,'-
{
l
-;
r('
y./p...
~~---
(i5(~ f~t{-It.·;, rlU~ha-?
DE'CISIONElS
" .
• .
4 19
tlqUlr. tClllpor· '4. p~rt. cap. ab{olmis, ntl. ,. Vt hine
appar~at qualn fa.Iso Curt. iun. con. 90. colum. fin.
~ ~L1~d. Pap. de~10 573. ad probationelTI prxfcripnonls Immemonahs
centenaI'I'am pr 0 b'
'
auoneln d ~Gd
1 erant, cum hœc illa Gr lnaiol' AlI .
d con. 2. 0 8
b
' exan.
li .~. Crau~ta fuprad.loco, l'lu. 4. Refl:abat aliud'
dublunl, llUln ea qu~ [unt Etcultatis prx[cribi pof- 10
fi~lt., Ba~dus i~ter facultat~m publicaln & priuatam
dl~~~gult, vt l,lIa. tninimè , h~c prxCcrib=ttur: quaG
veto lU~ lue~dl p1gnus debitori cOlupetens non Ge
fa~ultat~s pnu~tx, ~ux nunquan1 tamen pr~[cribi
t~r , 1. cunll1otlffiml, §. eod. iur. vbi nofrri comlUUnUer , & b0-1 ou.
rr add'"
. verbo oportere
lUtta, 111
cona~ur gloŒ in §. [ed cùnl illud, in ve'l~b. con{htu~
ta, vere ne~ obHat d: 1. cùm notiflimi. Ergo qux
[unt fclcultatlS & ad faélmn pertinent, non ad iusJ
llullo .tem pore prx[cribuntur , vt ire perviam publi~
C~I~1) ln o101endino .molere,aut furno coquere, hoC- 1
plliO aut conuiuio excipere,ex mera voluntate & fa~o p~ndent, ~~n ex aliguo iure , ideoque prxfcrib~re aut pr~-e(cnbl adu~r{u.s non po~dt.Bald. de prxfcnpt. 1.part..3, part. pnncIp. quo 10. Ril" in cap. cùm
Eccle~a Sutnll~) n,u. 4. de cauC propriet. aut po([e!f.
;propnet. qux ver~ [unt facultatis, & ex aliquo iure
C0111petunt, tenduntque ad quxrendam aétionenl
vel exceptionem, cùnl ius nlagis quàm facuitas dicantur, Bart. in 1. ,1. nu. 4. ff. dé condiét. ex 1. Angel.
con. 35. nu. ;. prxfcribulltur proculdubio. Hoc ell
9uod,voluit Bart:'in 1. nec pignori) verC quasdoque
1~5 offerendi , if. de v[uc~pion. ius offerendi Frx[cri-
,h,i potfc.)cLlm ~~ Ce'luela~a;ionis vel exceptionjs,pu~
~" .
, , G SS.fl
~J-r"fk..i~vtr ~Y ~
H(H,I,,-
..
.
.
),
�FRA N C Ise 1 5 T E ~ ~ ANI
tà adire h~redltatem,redimere rem veduam fuh pacto reuendendi quandoqu~ p~acue~it v~ndit~ri. E~
42.0
iàcultatisvt & offerre antenon credtton ad pignons
con6rolationeol, prxfcrip~ien~m ta~en reci~iuntJ
"1. li cet, vbi Bald. & Corn. C. de lur. dehb~randl.Hu.
ius dHlinêtionis in promptu ,aura dl, qU1a hoc paf..
trem"o ca[u"apud aduerf.lrium ~i~s q?i hoc ius ~a4
bet ,en poifeffio , ex qua acquultUr lUS &: ~r~\cnI:
tio, qux po{ld"fio in prinlo ca(u ce(1at., nl~ a ~ie
prohibitionis, à quo ex omnium (entenua etlam ~().
rum qux m~rx facultatis funt recçpta dl prx[c~lp ..
tio. ,Panormi. & Ripa in d. cap. cum Ecde~a S~tnna.
Aliàs fusè docui in q uada~ decifione. Igtwr tlla'i vt.
tandem ad rem venianl, faciend1 feneLtram dE ex l\~
re , tenditque ad excipiendalu & toUendam l:ega(otÏam , qu~ domino arex ex natuto. compeut) ~t
& facultas clathrandi fendhas) domino arex competens: t.endit eninl ad c~nfel'ua?danl negatorian1. '
qua ius non effe adUerC1.flO aifent fend1:~'al:1 P?oere
in contiguo pariete. Cau [a pro[~eaus ii~h~l nlJrum,
li aduerCus arexdominum prxfcnbebatv1clnus prof...
peélum, quem per caufam fenenrx iugiter poffide ..
bat, d. l. [eruitutes, de [eruit. vrban. r.r~d. Menoch.
con. 145 . nu. log. CUtU (equent. vo . 1. Roland. à
Valle, COll. 11. nu. 51. vol. 1. Couarr. hb. 1 . variar.
refoluc. cap. 9. nu. 1. Excidit ig·itur libello aa:o~
apud Propra:torem Arelaten[em, repetitaque eft a
Senatu [ententia, Referente D. G. CadenettO,22..
Dec. 1 584. in Attenat. Decuria,vbi prEfùi.Dubitabant vero quidam ex Domin!s nùm pl'ziudicar~t
hoc (enatufcon{ultl.lm) li forte in rua are-a. & przdlo
r
. - DEÇJ~IONES.
"· %.1
~dHicl.re vellet. Placuit nullum fieri a8:ori -p-
- iudi~ium ) cùnlleruitus p.rofpeétus, & ne profpe~~~ 1 1
Officl~tur J [eparata: fint ieruitutes , l.luminum ) iun...
aa 1. Inter eurn, l. feq. de [eruit. vrban. pr~d. nec
l~ec~pta lit .p~xFcriptio in negatiuis Ceruituti bus ~ nili
"a die prohlbltlonis, gloŒ. in d. L qui luminibus, de
qua 110n con!tabat. Hoc dubium non aliter decidit
exp. pon academicam di[putationemin d. cap. 62..
nu. s· quem laudat &. fequitur laC cou. 98. vol. 1.
tADD/TIO.
fCnlinltibus&.e2ru~ pr~f~riptione hîcfanè abun..
:
d~, vt eft .vu~gans fatls qt1:dho. Sanè putcm modmu
,1l~'l11~ Promncla feneftrarum perforandarum non alia
ratlo.n~ 1~1duél:um eum c1athris quatuor digitis difrinélis.
l~e VICll11Z allt . {eereca domus pandanrur, aut ne"prQijClantur fordes ln domum vicinam , quod abhorrer ab omni vicinia: Intere~ autem bonl1m habere vicinum : quod
& agnoUlt Themlfrocles venditurus przdium. Czterùm
Rom~ obferuabarur qll~dam forma ~dificiorllm , vt in.
dicat 1. (. C. de :rdific. priuat. obCeruata l'amen forma : I!.
_rat enim illa zdif1.ciorum veterum forma feruanda, vt
neg; luminib. vicinorum aut' profpeélui officiac, nili hu.
iufmodi,r"eruitutem habeat paél-o aut fijpulatione Jibieon ... "
cetTam, 1. Harmenop. 4. §. 58. <l!tinetiam erat & quidam modus altitudinis florente Republ. quis modus fueric prrfcriprus, incertum. Sub Augufio altitudo 60. peèum prxfcripca. Strabo lib. f. Hanc altirudillcm pofieà
prohibuÎt, Nero ', Cornet. Taoit. ltb. 10. quem tamen
Rd modl1m non connat. Certè Augufti eonfHt\1tionCID
pofieà reuocauir Traianus, telle Sexto Aurelio Vicrore.
Adde Virru ' jnm 9. Seneeam 1. conrrouerf. ;. Deniq ue"
inter :rd Hi ci priuatorum decem pedum erat interualIl1ID ,1. II. C. eod. & ius hoc fuHf'e vetus fcribir Leo,
Nouell. vlt.hodie vero decem,1. 12.. C. eod Cl1iaciu.c
cleganter lib. Jj.obferuar. obferu. 2.1. F. F~rliHS IC.
Ggg J
DE
l
dt el.
~#
(l'\I
�•
FRANCIseI STEPHANI
,
DI CISIONES
•
•
,
,
DECISIO LXXIII.
1
.
.
É; ,delia" &. [urt" magiJlri nauù quand" exercitor,
& pr() qua parte, Ji plures naucm exerceant,
1
teneatur.
Synopfis L X XII!. .Deciûonis.
'ExtrçÎtor tenetur quatenus, ti?~e.
.
prttpofoit, nec extedit prlf- 6 ft..!;,t.dJit exercttor. In AdpojitÜ)f1,fm.
\ dltlOne.
; Dominus t(nttur ex de/tao: 7 fl.!!jd fit per aNerJio~~1fI ton.j~mi!itt, Ji flinit &- prohi-l, . du&t':e~ ~n Addltl?ne,.
.' 6ere potuit..
18 I~fttr"lI/J""t tex. ~/JUtgattD~ ,R~g~re\ juris plerumque per.,.\ num. In Adthuone.
me/pse erratur.
'.
.
2.
Lures nauem exercebant per comn1U..
~~ Jj. nen1 ll1agiihull1. Hi~ cui~[dlnl 111e.rces
~ ,_.
in eam inue8:as dlltraxlt.· D0111lnus
,~ .
merciunl .furd agit aJuei{us duos de
exerdtoribus. Hi farci accuCari non poff~ dicebant,
quàd pœna fuos (equatur aUGtores: 0 . 11'\ fure ergo
& rnagHl:ro nauis experiendunl
nO!1 cunl. e~e~...
'. 'bus " Ill.
qUI he et
CltOrl
. ., . l . if. naut. caupon. fia,,)ul.
,
magH\:rU111nauis generaliter prxpo[uer~t -: de gene ..
ralÙUa pr~pofition~" dolu~ &_culp~ eX~lpt~ntl~r, 1. 8.
§. fi procuratqr, if.~upd qu.itq. iU,r. t. lI. qUIs n11,ffUln,
§. J. if. de danln, int.i. credltor"S. Lucius, ff..l~and.
f\
1
,
. ~9
en)
t
li pa.ter )if. qU~ in fraude credltorum ', vt ~leI.~O?
.pa!1ie exer,dt~r ' :co.~renG{fe de1i~o
prc;:dat10nl~
~itgiCtrum naui prœrOl~elldQ ~ qu~ ~a.~ellU~ tene~"
\
.
, ;:-
,
•
)
&
•
41.. 3
quatpnus
pnr!~o(l11t : modus ergo pr~ or t '
.
•
>; r' 11.10 nlS obleru.al~dus dt, 1. I. §. igitur, de exercilor.Facit
•
quod tradld.lt Sr.ecu. J!~tor, in ,§ . i~]xta, de lapf domi- 2num e~ deltéto ~aml1ç tenen , il [ciuit, & prohibere potlltr. Bald l n l~ 2.. colum. 4. de ièruis tùaitjui~
,
dr d
b
,
per cap. cu n~ a le I2 m?e l'dl. [pobat. vbi gl ofTa J
& Alexan~. 111 1.?e pUpInO, § G qui ipli Prçton if.
de op. nO~ll Du n.tIar. 1. ~. cum du abus (eqq. if. de
n?~al. ~1Ud G19noraUlC au~ prohibe~'e non P~(uitJ
111(1 quat",nus ad eunl ex dehéto famthç peruet 't'
llnnlol. in d. cap. cùm ad (edem. At non conftab J.;
exercit:ores ho ') LiuHfe prçdationem. planè ln 0 111n~!' r::a (unl pro porrio nibus exercitionis, non in [0Ij ~ tl: Ct lV ti pl. «c dicebant -,1. fin. §. fi plures, If.
na t, ~dl1rO l, fbbu1. li plures nauem exerceant,
~llu [(!, 1 ! r-: " e !,'ro parte (onuenÎtul', qua nauem exer.
cet, 1. 4. 111 P lù cip. de exercit. Facit quod de [eruo
co l1n uni d icir.ur -' folum pr~ponel1te m ex eius fa- 3
êtn con nenio). fin. if. Guod iu1Tu, 1. fi in rem) if. de
în renl vere I. de iIIo-, §.hn. cum 1. (equent.1f. pro
cio. At hic pl ll"CS exercitores magl!hulll vnurn pr~
po[uerunt : ü mni unl igitur & COlnnlune pericuh.: m
.effe o porret nec duo in {olidum (unt.contleniendi. ....
Roman . con. 74.h~c res. Contràac1:or, exercitorem
faél:um.magiflri nauis omniumque nautarum prçftare de.bere dice.b.ar.,L.J.. §. fin. ff. naut. caupon. [ta~:. , r~ '
hul..ne'c Ï1n~erito; cùm ip[os fuo periculo ~dhibue- . .:, Jo)~ ~ . " . r ~ ~
nt) fi tamen in ipfa naue damnum datum Gt , l. hn. ... , .... , ~ ••• ~ i
W. eod. Omnia enim fada magi(tri debet prçft~re . • . : ~ .. ... .
q-li eunl prçpofüit, ali oqui contrahentes deCippren- ..." ,~. ~.'.
tur. Ergo proprer vtilitatenl,. ho~ i~a con[tirutun1 -.\t. ~~ J. ~.
tUt',
J
i PtZn~ fùos /Jué/ores fequitur. '5 !!2.!!:,idJit nauis. In Addi-
~~.
.
io-
t,\,
j
• ...~
,
,
4 ~ • • ..;- , ,~,
~.
...
• . ' ,' 4l. .. '·....1 .. . ,i ....
' . , . .. ~ ,
...~ ' ft . . . . . _
-. I· ...~....
~ ,
.
•
....~.
"..
'
.. ~ " ... ~
., . ...
.
...
• •\
..
"
t 'k
__
•
-.
'4 ~ ....~ . ~
'.
....
.
t
.' .,.
,~~
,
•
•
••
"'
",.c t~
. ·
,\
....t ,
•
�~1.4
FRA N CI sel STE. P HAN 1
' .
cCt vt ex facla magJtri nauis exercltor te:neatul', L (.
§. 'll'lagiCuum, ft de exercit. licèt & ip~e 111agHter
nautxq; Olnnes qui deliquerunt, pofl:~lan poffint)d.
eurn
1• I. §.1. nau . caupon. vt a6tori eleého,vtrum
'11.
l
l'
fi
, re , honorario iure,
exerCltO
. an maglu.ro ve a 10 ure
furtiiure ciuili experiri velit, 1. 1. §. fil~. naut: caup.
fiabul.l. l • §. dl: autem nobis,de exerelt.l. ~~te. v.erf.
CÙ1l1 eniro furt. aduerf. naut. Iuuat quod d1Cttur tn 1. '
Laolili3! , if, de publiean. teneri publicanunl
l
1. § • r,
1b
de eo quod eius Ceruu~ exi~el1dis veéliga i ~lS ~rxpoGtUS rapuit: [ed an ,ll~ (o~ldum vnu~ .exerc~tolUm,
an prQ portion~ exercl~lonls rcnealur . dub.ltaba~ur
propter Vlpianl verba1l1 d.l. l. §. fin. li p~ules ~ ait )
nauem exerceant:> euro quolibet eorum ln CohduIbl
agi poteil. In promptu cauCa eil ) ne in p~ures aduer- .
flrios diil:ringatur, qui cum eo con~raxl~, 1. 20. e~d.
Poterit ·talnen i5 qui pr~fritit, vt eil: ln 1. {e~uel1t. 1.u:
di cio focietatis à e~teris folutum con[equl : lex vere
4. eod. &.1. fin. 'loquitur eùm plures per [e nau~m
exercent,non per COlnmunenl magill:rum:Illo enl~l
caCu euro pluribus, non cunl v.na eontrahltur. At ln
nofl:ra Cpecie per v?uro .maglfrrum pl.u.rcs n~uem
cxercebant t fummoque lure alter alten ln fohdUffi
.. t:ondemnandus erat. Ex érquo tamen &; bano duos
reos Senatus, fufceptér, ~ a:fl:iluationem p~(tnare
. iuffit, non alteIum tantum,CUln pr~pter el,e~tonem
~?1411t Il a6toris qui ambos in ius vocauit , tUlll quOà lU plu.
1f.,A,A'f ,""
res aàuerfa,riosn()l1dHtringatu~. b·.a(if ~queér~ultat~
Senatus vfurisrçi (ufcepta: ColUltcxercltQfes;cum ta,~ fi'" meneade,m Gt regulariter ratio. Cortis , Be v~uraru~1J
(.J,.~ ~.l. l.ucius T~ti.us J if. quipotiores). quod faus puma--, .AIl,.. r
/ J:. ~~ J.,.." ~A f-l,.
'\lit (e11ll-;
ut
{vf1,/
tif'.
'jf';f.: 7
.1
)1
~f
(y-,.yv
~,~
t.r.
,'v
0--/--< .....,.
7~~~
~ ('77e/OoA"'-
~
.
D~ CISI.Ot~E~.
41.5
tur [olunone [OltlS exCrCltor ) qm pra:datiol1is non
erat con[cius. Accedat v[uras il'>eciem pœncr prç [e
ferre, 1. fi~. f[ de co quod cert. 10co : qucr at1aore~
non egredltur. Nec obfiant dié1cr lege$, (j in -Cln, &
!ex fin. ff quod il1~u. Licet enin1 [olus dominus qui
wffit aut mandault ,de: contraétu con1munis [erui
teneatur, ft tamen plures dOlnini lnandarint, non
n1inùs quilibet in (olidUln ad inftar pluriul1l fidciuf(orum tenebitur,-d.l. fin. 1. creditor, §. duob. n1and.
1. fi plurcs ,de fideiuŒ. apud Iuftin. n1 3ximè ex maleficio, l. ita vulneratus, if. ad leg. Aquiliam, §. fin.
vbi glo!fa, in verbo ,exi[ün1antur ,d. 1. 1. §. 1. ibi,
quan'quan1 ex deliéto quiuis eorum ) if. de exercito...
ril. Maiorvero çquitas in eo ver(atur, quàd Sena...
tus cenfuit excutiendas potiùs cife facult.ates furis &:
prçdonis , an tequam exercitor conueniatur: fum0 :'1. 0 enjm ill l'·e elcél:i0l1Cn1 qui[que~abet,vtrum cum
C'xerd tore honorario iure,an eurn fure iure ciuili ex.
peri 'Ï velit,d. Llieet, §. fin. Sed talis di(cuf!io nullius
aut parut prxiudicij, CÙ1TI duorun1 aut trÎlln1 inquiGeione perficiatur. Aut ergo fuppetunt furis facultates, & aélori non refett vnde [ubreptam rem recu'peret, aut nOll Cuppetunt, &tune vnusexercitorunl ,
Colidum tenetur. Hac igiturxquitate temperatus
dl: iuris rigor ,.[ub cuÎus auétoritate perniciosèerra- +
tur, l. li [eruuln, §. Cequitur, ft de verbor. obligat.
Non obfhlt d. §. igitur pra=poutio, CÙll1 ad eurn per'tinea~ qui extra prxpolitionem, 110n circ:a mandata.
-contraxit aut deliquit,cùm modum fit egreffus ,pu'tà fi ad Iocandunl fit- untùm1'rxpoGtus,in exigcndo contr.axit au.t deliquit. At nauis lnagHl:er hac in
in
Hhh
�41.6
FRA N CI sel 5 TEP HAN 1
tpecie circa conlmi~~ &. prxpolita deliqui,t : ~eri~o
ex eius deliQ:o exerC1CO!' tenetur , d.l. hn. ln pnnClp.
naut. caupon.ll:abul. ~icèt &. illud di~i poffit,di~u~
§. ad contraétus perunere, vt exerclt01' de g~fhs ln
'contrahendo non teneatur,G contra pr:rpofitlOnen1
contraxerit InagHl:er. Aliud li deliquerit circa pr:rpofttionenl, Gngularis gloffa in d. 1. fin. §. itell1 ft pr~..
dixerit, in verb. conuenitur, ff. d. l. 1. §. nlagHtrum.,
ibi, (ed li cunl quolibet nautarunl. AfIha. decif.
81.. nu. 10. A deli6to,) dico, [erui ad nauis- magiCtrllm non dl: hona ratiocinatio , propter publicatn
v.tilitateln ,ne reuocentur homines à contraéribus
,nauticis,cùol interdunl10cus & tenlpus non padan""
tur deliberandi conGlium) vt de magHhi nauis COrlclitione difi,iciat diligentiùs. Hxc fuGùs Boërius de..
de 56. D.e Affiiétis deciC 31.. Roman. con. 74. cenfuit Senatus, Retèrente D. N. Flotte, 8.. lanuarii:
1 585. Pr:rfuit D.1. Aug. d',e torcHa. ~rotQ-Prx[eso
apud aéra criminali~.
A'DDITIO.
En
~
S
S Atis notum dl: quid fit nauis,fiue ut maritilna,fi'ue Hu-
uialis, perinde enim dl:, 1. l. §. nauem autem, de exer, cit. Exercitor is dl: qui pr~poficus dl: naui regendx,fiue is
fit dominus, fiue à domino.nauemcondllxit, per' a~lerfio7 nem., ve1 ad tempus , ve1 in perpetuum. Per auerfiOJ1em
cond\.Jcidicunt, quand'o cOQdüéHo eft 110n ad numerum
certarum amphorar. (ed vniuerfa. nauis quidquid'potuerit'
, defcrrc, conducit:ur periculo conducentis. ~omodb te·
S neatur exercitor,facis Il,ic didumefi:. EA: nallalis lex apud
IlJfrinjanum in legib. Gr~cis Iu!l:iniani, 1. 2.5. Nauc1eriex
contraéHbus nautarum non obligantur, ,ex ddi&is tamen,
~ru.m, 'lui nauis nauigandx cauCa in ,naue (unt, tenentur.,
E. Eo.ni.IIS 1 C.,
DECISIONES
----'----- -_._-----------' DECISIO LXXIV.
"De reuocatione donationis ;, & de infinuation~ ,
lJud!.dam fcitu digna.
Synopfis L X X 1 V. Deciûonis.
DQn".~jo qUJI,ntll11iui s nlllrri-I flfitptos l;'tros, non Îta inmOl1'y &ANfIJ pn/J/llmenJim~
diflinllè rellO&lIntflrJ(d At/,
p/e.x .e}/....
, .
Legitima! tllntùm fobJidili"'.
:. ~At~tmony ment~o ln a01lJJ- 5 ~l!flS ~ominu»: debent po-·
ttonth~J c~flfo eJl,t~!uljiUIJ. \ t'us ''iJtgere qURm ;erire.
3 C~n}fttutlo H~nrlct II,dotla- ,6 DCflRtio Rn fit inofficiofo,
Ilonts IIntertores non rom-I tempus mortis &onjiderlJ".
1
prehelldit.
4 Donlltiones
fo[f~
1
elNm efl·
prof ter
Ouerta qu:rdam donauerat ex '300. qurhabebat in bonis donationis temporel
t 00. priuigno, matrinlonij contemplatione,in mariti facris conll:ituto, elfectum donationis eius poft mortetn difiuIit, eaque
mortua filius diplomate Regio donationem rdcin..
dere po!1:ulabat; vi & irilpreffione maritali fattam
donationem dicens, 1. interpoGtas, C . de donat. in
fraudcm legis,qu~donationesin coniuges non,tantùm prohibet;, fed &. eorum filijs in facris confiitutlS. At no!l:er priuignuserat in facris confiitutus pa..
ternis,1. 3. §. ab vxotis, lf.de donat. int. vir. & vxorem. Addebat infinuationis defeélun1: licèt enim
contemplatione lnatrimonij faéla fuerit donatio ,
non minùs tamen fimplex eft, cùm caufa matrin10- 1
Hhll 1,
�FRANCISCI STEPHANI
nij Gt inlpullilla, non finalise Oldl'ad. con. 5· Angel.
con. 114. Dec. con. 1. 1 6. re[picit enim fauorem donatari~ At cauCa huiufi110di cen[enda dl: potiùs illYpulGua, quàm 6naIis, 1. 1.'. §. fin~ vbigIoŒ inverb.
,au(a, ff. de donat.l. li muher, vbl Bartal. C. de iur.
dot. Bart. in 1. 4. ff. de alitu. legato li Gtnplicenl .deGdcrat inGnuationenl:l. enim hnal. C. de iur. dot. &
Authentic. eà decurfunl, C. de donat. ante nuptias)
ad donationes proprer nuptias pertinet, non ad dopationes Gmplices autcau[atas, caufa liberalitatem
excedente : purà, li donantis f..luorem refpï~iat, non
fi donatarij tantùlu : vt li luulieri extranèu'~ aliquid
donet pro dote, 1. li extranellS ,ff. de iur. ·dot. nec
cninl ta[ï5 c~ll1[are!hingît aut alterat donarionis naturanl. Corn. COll. 101. col. 4. in hn. lib. 1. d. 1.
4. vbi Banol. Crauet.con 85' nu. 2..Nihil igitur mi..
rum G inGnuatio necelTaria dl:. Ioannes F·aher in §.
penult. de aé1:ionibus.Ilulnoi. in J. Attilius Reg. de
donat. Rip. in 1. li vnquam, qu~frion. 1 3. de reuoc.
donat. Tiraquellus in verbo , donatione largitus~
nu. I4S. Pofiremoad donationisreuQcationenl, li...
berorum procreatiollcm aUegabat : tertiam bonorom partern li non per modum quotx, faltem re ipfa donatam: quocafu locus dt d. 1. fi.vnquam , vt.
ibiRip.cenfet pofrBart. & alios,in q.7. nu. 13. pond~l-a.ndo verbum, parten1 aliquam, cuius appellatione etianl res fingularis continetur.Alber. & Bald.
in d~ 1. (i vnq llanl, quibus nofiri con'lmuniter afHpulantl1r-, fi nl0doeius fit pretij, vt eanl veriGmiliter non dO.11affet , fi de hberis co gitaffet :; 1. ,ùnl pa...
te'l:7 ~. dulci~n1is,) de legato ~.Rip. '1' 8.. TiraquelL in
418
l.
1
D E C 1 S ION ES.
41.,
verbo ,omnia vel partern aliquam, nu. 2.4. & 2. 5.•At
quis dl: tàtn vecorsvt tertianl patrimonij l"l",rtern extr~neo, fi aliqna Gt liherorum fpes a ut!. C ~~l~ Jtio,
largiri veLit? quidquid enim quxrimus, ex :Oto li.
bcris qllxrÏlnus, L [cripto, if. vnde liberi. Contrà.
vero priuignus) huiu[modi donationem rc{cindi
non po{fe defendehat , CÙl11 faéb. Gr matrimonij
contetnphtione ) alioqui eluderetur nlaritus qui
non aliter duxiffet vxorenl , l. fin. §. Gà focero, if.
qux in fi'auden1 creditor. vnde benignius dl neceflitatem im po ni, con[entire & approbare id quod defuntra fecit, 1. Gego, fI: de iur. dot:Non obftat 01clradi re[pon( [up. 10cum eninl Gbi vindicatil1 dubio, & CÙIU G\upliciter fit matrimOl ij contemplatione. At vbi conftae perfpicuè de c ufa finali vt
hac in Cpecie,qua /donatrix expreffit e caufa nuptiaru m, & in auglnentum probati 111ltrimonij donare.
Dec. con. 2. 39.l1U. 2.. vnde conftatinGnu:uione non
egere : licèt enitn olim alia efi"ct forma donationunl
propter nuptias, receptéE tamen nofira tempdlate
donationes in 111atrÏluonij contraéhbus, eandclu
fortiuntur naturanl & effeétull1.Dec.con. 2.99. nu. 3.
Rebuff. în tl'aaat. de inGn. donat. glolf. 1. nu. 2.0.
Necobftatconftitutio Henrici Il. qUa! excipit iam 3collatas donationes , his verbis , quife ferol1t par cy"pres: no[tra ~uten1 donatio hanc. pr~cede~b~t C~l1Ctitutionem, ,& pl'Oilld~ remanet ln dl[polItlone lUris con1nluni's, quo excipiuntur huiuG110di dona- :
tiones, Gue in virmn, fiue in vxorCln coUata! iint : ~H
quidquid Guid. Pap. dec. 32. 5. fentiat, vt ex Deci;
fup.l'a.d. re[poll[Q v.idere licetL Prxtereà noftra do:
4
•
- .
H hh i
j
.
..
•
;
1
•
•
.
" .. .
••
1
•
,
• ·1
i'
•
. .
•
.
• •
•
,•
• 't •. , . . "
,
. f
.• -
1
~
.
',. .. . t
"
,1
..
i
•
..
•
•
•
..
••
•
�FRAN CI sel S TEPH A NI
natio non erat quingentorUlU aureorUlll , qua1n
[Utll1nan1 excedere debet donatio qua: inGn'ta~io
nen1 deGderac, 1. fancitnus, C. de douac. vbi Ba..~. &
Angel. vis verà nuUa ad hunc aétulu , nullâque ver...
berl probabantur~ & proinde .11 on erat locus difpo ...
{itioni, 1. interpofItls) vt nec dHi10(itioni, d.l. 3. de
.
dOllat. int. VirUt11 & vxorenl, qux ideo prohibet fÎeri
donationem filiofa01ilias coniugis aut mariti , quod
breui manu vi patrix poteCtat~ïpG patri acquireretur ,1. placet, de acquir. hxred. At nouo iure [olus
vfusfruétu5 patri acquiritur, ~ proinde co prxtextu non ilnprob:lrelTI donationes filijs ah vxore factàs', d. §. dulcHIilnis, c401 non prohibeatur coniux
l'ei donatcr fruétus perèipere , 1. de fruétibus, vbi
gloffl Gngularis, ff. de donat inter v~r. & vxor.1. fru ...
étus, ff. de v[ur. Hac vero in fpecie fr uétus 'donatos
- l'eceperat: declarauerat cnim donati nem poft eius .
morte01, vnde fraus nuUa dfe potera Minus pl'~
textu procreationis liberorum donatio r uocabitur;
nam quamuis committant nofi:ri lridicum arbitrio
-4- rei dooatx conditionem J quando de reuoeatione
donationis agitur ob libero5 procreatos. Ripa dié1:a
qu~ft. 8. TiraquelL d.loco ,nu. 2.8. non tamen[olent ludices donationem re[cilldere ) qu~ lllinus
quarta parte facultatUln transfèrt in donatarium,
5 quo valeat potius atl:us quàm vt pereat. Tiraquell.
d. nu. 1..8. at 11 0 fi: ra donatio in[peéto euentu & tCln.
~
pore, quo Cortitur effeél:um , tnortis videlicèt dona;t. "" ..··ttricis '. [ex~az:n facultatum p~rtem t.antulu contine...
; .-r (.'~ _
at, eum lUlUS bona[excenus aurelS fint xfHn1J.ta.
l'tH
L Illud vero tempus fpeétandum elfe Baldus fingulatttC ,. c~7 ~
Jv~'.r ~M"'J- f'''' ~~,~ 1"Vv"t!'~~
Cc: J7.J01
430
.
,DEC::ISIONES.
43 1
nter, dUfi"l de Inof!iclo[a donatione differit didt in
rub. C. de inofhc. donation. Senatus igitu; don~ta
riuln abfoluit) & donationem conhrmauit, Referente D. Ga[pare Seguirano > in Attefrationum Decuria) 12.. Ianuarij 1 5S 5. Ine Pra;Gde.
A DDITIO.
.D On~~io 1.libera~ita~ 1.
diéh eft, proind'e non facilè reuo cabtlls: hoc lUre, non poteC\:, de donation, Illud
in Pofidippifragm:lltis~& qu~ acci.pit illuC\:ris quoque, ficut ~ qlll dat.L~rglel1dl cura,l11q lUt Phalaris,inepiC\:. 1 0 1 •
pertmet ad laudem donantis : v[us autem.datorum dl: accipientis & rationis benè compofir~,ext. de donar. eleo-anfier ~rifto~e1es in nl~. !thetori~or. ad Alexand. Ergo ~tIia
nos lUllan non declpl benenclO voluerunt Iuri[con[ulti,
donationes effcétum [ô.reiri , nec Cola pœnitentia reuocaneur ,1. 2..3.4. & toto tit. de reuocandis donationibus.
& oportet tegitimam adcffecau[am,ülgratimdinemnempè) liberorum [u[ceptionem. lngratitudinis cau[~ (tInt,
atroces iniuria: , dilapidatio-(ubfranti~, vitx di[crimen~
conditiones donationis
non implere, 1. lin. C. de reuoc.
ll.
G
donation. AI ia Cu; caUI'a rellocationis, , inofficio[a
J. fi vnquam. , C. cod. Sed hic locus facis commllnis eft
apud Interpretes. En: fufa latis hac in enarratione litis
{llrerioris traétatio..
F. Fortill! 1 C.
-,
-
~
..
t . ..
..
,.
. •')'..
...
~
\
. ., .
•
nt, .
•
...... ,'"
, .',
.
1
-'1>. •
.. ' r • ,'~'"
•
1 -
f..
:-..,
•
,
•
••
rh-..,/
r.;
•
.. .
•
# .
cr~ ~~ ..r ~ c··~ .,\,- J~
r'6~~" (/r'.'o.~d: H1~~
rv4-"
••
•
4;
zr:...
Itr..k
4
. .ï
r ·
�FRANCIS Cl STEPHANI
431.
. .1*
c----·- ---------:-----'--·
~
DECISIO LXXV.
Injinuttûo donationis quando & intra qu~
tempora fiat.
Synopûs L X XV. DcciGonis.
Conjlitutio Benr/ci 1 1. Jel donll,t i.oniPu5 j~ r:m el! ..
donationiPlls inji,'/-fl/l-ndis. f Ptregrmus reflttuttur ln ln·
2. lr.jinl#/l-tio donationis (fi conteg~am ex ~laufola gene.
ftrmatio & ratih/ilbitil. 1 rait, ji qUtlll1./J~ ctl"'f·.
3 RatihaPitio pot.tf! jùri fob 6 !f.eres ~on~ntts ,cO/entlre tn·
umport qllo aéfllsjirri pouj!. ' jin/IA.tlont .. cog/fllr, fi (fl,Uf.A
4 Conj!itlltio de injinuanJ,is! mJl.tftmonlj [.1..[fa jit donatto
1
rt..
1
1
~
~f"
OnO:itutio dl: Henrici II. de inGnuatio..
nibus donationun1 ,qua! interpretatur
confiitutionen1 Francifci 1. qux in Gnu1ationeU1 deGderat etian1 in tabulis dota i ..
~
r;J..
,..., 1 0
bus contil1entibu~ do~ationes. C~n1 igit~r ~uidaln
1"--
Con1Ïtatus Vena1i1inl bora qux ln PromnCla poffi- ,
11"";:::.::~ debat, lilio in pote/late quo vxo!-em duceret, &
~~. n1atrimonij cOlltelnplationc, vacuamquc polfdIi.9y tÎ 11;< ~I.. R'en1 tradidi{fet, mortuufque effet is filius fuperfil~e
('#/~ j~ ..~~dj, patre, & [ufeepris liberis, quo poO: defun~o ~ filta
,.~ f''7 ~ hél!rede reIiéta, hxc regio diplonlate dOnan0111S ref~"(~~J~ ciGo~e~ pctit) quàd h~beret iUa. donatio t.acitaln
~ ~/ ft
'1. CC-?
\iL Ç...t41' '2-
1
~(I:
~1 COndlt10nem, G donatanus [uperuluat, ne parentum
•
in liberos munilicentia retar.detur , L ~- Cod_. de
bonis qux libcris. Addebat lnClll1~enl ,neptun: l~
f~ petrationcln ad re{lit~tio,nem olnl~x Infll1uatlO~lS
(Qf"''Z 1'1 ~ poll: mortern donantls, eum eo tantum tempore 1ntt44M
~ -) )
i Gnuario fieri poili.t, quo & ipfl donatio) 1. fin. §.
~ r:~
v!.' /,:;: 'lf':
if'
,'(.
'" '''(4 _ _ ) 1
f~
7
e./' .(;1, ..
,-
f.--v-
Y7'~tI'~ f7
fimiliqlle
DE CISIONE S
Gmilique n10do) vbi Baldus, C. d~ donationib 43 3
' G d ' auto
b
nupt. v 1 !Cut onatio ante nuptias quce con[ta
,
'1
ntc
n1atnn1onlO 0 im 6eri non poterat ita nec inftn _
. H d'
"
'
ua
uo. \ 0 le ~~ro eum cOl1ccdatur poft nuptias 6eri,
~ulto mag1s lnGnuari: eft enin1 donationis infinua~o ~u~dam 6con6rnlatio , & veluti ratihabitio, 1. 2lanClmus, §. n. ponderando verbulTI) conuale[cat
c. de don,at. fed ratihabitio eo tan.tUln tempore fi~ ;
q,uo perficl aétus poteft) vulgo l. bonor. vbi Bart.
~. rem ratan1 haberi. Oldrad. con. 2.. 53. in fin. Areuu. con. 12.3. Corn. con. 71. vol. 2... Ita iudicatum
PariGen!l Senatu[con[u!to teftatur Rebuff. in dic~an1 l-Ienrici con[titutioneln, ann. 1549. Couarr.
1~1 traétac~ ,de i?Gnuat .. do?at. part. J. ql1a:ft. 2.9.
Defeétus 19ltur InGnuatl0111S donationem irritat re~
gia Henrici conftitutione, qu;:e donanten1li a at li'V'~
b
cet
enaUll11Um & d
itionis Pontifici~
cùm '
in relU
c~ncep~~ G
lt, reCque donata Gt in Prouincia J impel1J Galllel, per eà qUa! notant [cribentes in l. 1. c.
de [un1m. Trinit.H:rc ha:rcs donantis. Hxredes vcrà donatarij aitera dlplon1are reltitutioncrn implo-·
rabant aduer[us olni{[lln inGnuationem : au[um
nelnpè n011 fuiffe donantem patreln "in ius ad inGnuandum vocare) paterna reuerentia "arg. l. Gextraneus, de iu!". dot. 1. 1. §. qux onerand:r ,Pquar.
rer. aa. non detur. Addebant VCl1aiŒnos peregri..
nos nee fubicétos legibus Gallicis: licétque coniHtutio Gt conceptain rCln, & bon~ donatalint Regicr .
ditionis,& proindehis ligenturper notatain d.l. 1. 4ex peregrinis ta111en contrahentibus qui rrorter[olelnnitatem on1i{fam graue d~mnUln patitl1r, rdH..
l
'
Iii
�.... 34
.
FRANCIsel ST'EPHANI
tuendusefi. Aretinus co.n. J J. nu. 5. GabrielI. lib.
6. commun. opinio.n. tit. de co.n{uetud. co.ncl. t.
nu. 18. qui Inno.cent. Bllq-ig. Imm. in eam rem
5 allegat ~ ex clau{ula generali , li qua mihi iul1:a
cauCa vide~ittlr, 1. 1. ex quib. cauf. maïor. nam fi mu,,:,
liel'ibus frigilitas, minori xtas ell: iufra cauCa refritu ...
tionis, ad (upplendall1 omHfam inGnuationeln) 1. '
minoribus, Authentic. eo decurfum , C. de do.nar.
ante nupt. cur non eadem ratio.ne & irreuo.cabili
iaétura propter veriGlnilem Regix con!l:itutio.nis
ignorantiam & folemnitatis, peregrinus aduer{us
omiffaminGnuationem nonrdl:ituetur? Cardin. in
cap. hn. -quxft. 47. de co.nfuetudine. At donator
6 defunétus e!l: :fed benigno quo.danl fauore receptum dl:, nuptiarum fauore, vt hxres donantis cogatur confentireinfinuationi, n-e n1ulier, qux aliàs non
llupGffet , res.marito donatas liberis auferri fuccenCeat, arg.l. ft ego, §. fi res, ff. de iur. doc. arguendo
de dote ad donatio.nem propter nuptias, qua.; duo
~quiparanturin I. cùm muIta:, & in 1. fi liberis, vbi
gloffa, C.·de dQnat. ante nupt .. Ergo qUa! à nobis
allata funt, fummo , non confiituto iure procedun t,
licèt hodie Carolus 1X. in Molin. conait. cap. 58.
hxredem don.antis con{entire iuheat inGnuationf
fublata notl:rûm(crupulofa di[putati~n.e. Excipit. ta~
n1en donationes anteà fatlas ,. in quarum nUmefQ
dl; h;rc-donatio. Prxfcrihit &; fua confiitutione Ce.menre teinpus his quià Regno aberunt ;, prxfentibus. quadrimeftre ad donationum inGnuatione·m ,
quç, vt id obiter dicanl) nihil aliuJ cft quàm tabula~
è,QllatiQ41is ad ludiccm. 4eferre). 8G. ci intimare .1. vt
DE CISIONES
Cl.' B
" 111 C0111tltut.
r. '
•
4' 35
cl Ol,..le
our-d ln,
~mni 1539 art
'1'b '
. .1 32.. euro
R oman1S egt . B1tra 30.ann. heri l'nÎ.1nu ·
rr
al'
11 atlo. pOuet.
Anoe .con. 1 79.Tuaq .lib.de retraét.§. 36,gl.2.. n.4 0 •
vel
quandocumque donatori placuerl't• C ouarr.
"cl e
• Î.
Jl1unuat.. 3· quçft.
, , Rebuff. eod. tiL glo.Œ V1t. nu. 3.
vt non Immel1to Cllria hçredem donantis {uo diplonlate explau[Uln e~~ pro.nuntiauerit, probato eo
quod hçredes d~natanJ obtmllerant, Referente D.
A~ton. S.uffren, ln prin~a Decuria, 14. Ianuarij 15 8 5.
cUl,prxfUlc D. Anton. a Fordta Proto-Prrefes. No.n
ob~at 1. 2.. nam recipit interpretationem exemplo
~Ot1S ex ~ententia Mar,tini, ~ua~ v[us probauit, ft
non [uperfunt ex ma~rlmonlo filiJ, 1. dos à patre, vbi
glo!f. C. folut:matnm. fusè Bart. in 1. roft dotem
(ol~t. matrim. Meno~l~. co.n. 84. vo.l. 1. Guid. Pap:
d~Cl( ,147. non fine d1UlnatlOne, in fine fua: deciGonlS, dunl1.1. torquetin eum qui donauit, Vt [oluto
matrimonio ad eun1res rediret,cùm tanlen Ca!tren
alijque co.mmuniter d.l. 2.. dical1t procedere, mo.r~
t~o donat~ri~ Gne liber~s. At donararius hic reliq uit
hberos : nlhll ergo mlrun1 li n011 redeat ad dollantenl.
ADDITIO.
D E<]uorfum
infinuatione dixi aliquid fuprà: fatis 1lotum eil:
infihuationes donacionum fum àPrincipi&
bus,inuentx,nempe ad euita~das fraudes qux frequentet
accldunt donationibus; fiquidem , inquit Confiaminus ,
dom~fiicis ac clandeftinis fraudibus facilè quiduis pro
Ilegotij oportunirate con Eingi pote(t : vd id quod iufiè cft
confiélum, .aboleri, 1. data"C.de donat. Accedit, quod in
his qU'x coram Iudic~1ilint) dolus & metlls abefTc pra:fu~
1i i
,
J,
�FRA N C l S
43(,
çl
STE P 1--1 ANI
mimr, l.penule. ff.quod mec. cauf. ~lare,& ad pr~batio_
nem plcnam fufficiunt aétailla pubhca 1. 10 donatlOl1. C.
de don. Partes verà Iudicis [unt inquirere de cclu[a donationis & dananti cxplicarc, donare elfe perdere, & muI.
toS p;trimonia efflldiffe i~con~ultè largi~~do , ~ ill~e [eui fur ra. & rapinas, de6clcnubus propn.J~, vt aIt CIcero
~ officijs, qU<E cauCa fuit Q:aeuti Prouincialis, Vt, d~natio
nes limplices 6 ;mt cora~ Iudicc.Sunt fecl1l~dum dIUe~fos
mores &, ritUS diuer[re etlam form<E donandl) vt 111 capltulis CaroH Magni ad 11. Longoba~dorurn.
,
F. Forttus 1 c~
.
J
te;
DECISIO LXXVI.
Repet itio (olutlt mer~edis an fit admitt~nda co ~a/ù quo
facienda cft remiJJifJ ob non "Vfum rel condu.c,tlt?
Synopfis L X X VI. Decifionis.
1
Na-tura-!is obiigtJti~ ejl i,m~\ minùs 'luis aga! condiaione~
p~dimentum \ ~ondJql~~IS. fi modo ex,cep,tto fit per~e~tla:
't Remifsio cft a lure ,mût.
\ 5 Preculetam &- Sablntam
; fl.!,ando &qUIf ac1ione mer.. qui Jint. In Addicione.
ces jolMa repetitur.
~4 fit obligatio naturalis.
4 Error iHrÎs non impedit '1110.. In Additione.
1
16
h.più.s Senatus colonis & inquilinis li
propter vün cœldHs iniuri", aut propter
contagium pdHs,re conduél:a vti non licuit, iure Optiu10, per 1. habitatores, §.
fin. 1. fi merc~s> §. Ct vieini, §. vis maior, ft locat.
Cùm igitur caupo ArelacenCts a:des conduxiffet caup<9nx exercend(t gratiâ, nec potuHret pel' annum
gra{fante apud Arelatalu pefte vti in arte [ua, differeba.t penfionem Coluere. Locator eUln detrudit. in
carcerem. Tandem di6ta dies certa [oluti~ni, ~
-•
DE
'
.
,CISIONES.
437
{aiult : po~e~ vu~t repetere, faltem eius ternporis
quo non hCUlt vu , pro n10do indiél:x remiffionis
g~neral,i Senatu[con[ulto dato (olonis & inquili1115, qUI propter pefren1 rebus conduélis vti non potuerun,t: Locator locum non cffe rcpetitioni dicebat,
vulgarlllla clau[ula, naturalen1 oblio-ationeln C011.
d
l
b
1
' n'
dll"lJOneln
lln~e i~'e, . naturaliter , in princjp. & L
fin. ff. de cOndté1:.1ndeb. At conduétorem naturalioblig.l~~n1 n1~rcedem {oluere nemo ne[cit, 1.
~u~ ~mphl1s, §. 1S natura debet , if. de reg. iut'.l. at
Inunhs, ff. de acceptilat. Et li qu~ admittitur remi[- 2Go, eft à iureciuili, non gentiun1.Addebat l'emiffionem vicem eius ql10d interefi: obtiner~, quod licut
acceptione [ortis, ita & (olutione mercedis remittwltur v~ur~ ) 1. centUL11 Capuœ J ff. de eo quod cert.
10co~.I~11à & gcnlinata o~ligatio aliquid aduer[us
l'epetlt10neln operari debet, arg.l.li lnulier, C. ad
V cllcianun1. Obtin~it ergo apud Propr~tore1l1 Arelatell[cln locator.Prouocat conduaot': id aGtum inter contrahcntes ex I. locarionis, dicebat , vt Gbi liccat vti fi'ui re conduéèa. Cùm igitur propter communern pefi:is calamitatenl cauponariam exercere, aut horpites excipere ) non potuerit.., 'l.t.. crat iR- .
• ...
eanl ren1 ab eo faétaconduétio ex tacita ll1ente cen-:. . .... "":\ \
trahentiu111 ,n1ercedis non tantùm remi(fio. Bar.
.
tolus in 1. cùnl plures ,fr.locat. Ronlan. con. 178•
.... 1'~
[ed Coluta: admittenda repetitio , 1. fi fundus J ibi: 6- ;
militer igitur & circ a condu61:ionem [eruandun1 puto, vt mercedem quam prxlHterim reO:ituas, ft 10catI Alloquitur autem locatorem cui prxfrita erat
luerces conduéHonis à. conduétore;) qui vti fi-ui r~
Iii J
1
�FRA N C l S
43(,
çl
STE P 1--1 ANI
mimr, l.penule. ff.quod mec. cauf. ~lare,& ad pr~batio_
nem plcnam fufficiunt aétailla pubhca 1. 10 donatlOl1. C.
de don. Partes verà Iudicis [unt inquirere de cclu[a donationis & dananti cxplicarc, donare elfe perdere, & muI.
toS p;trimonia efflldiffe i~con~ultè largi~~do , ~ ill~e [eui fur ra. & rapinas, de6clcnubus propn.J~, vt aIt CIcero
~ officijs, qU<E cauCa fuit Q:aeuti Prouincialis, Vt, d~natio
nes limplices 6 ;mt cora~ Iudicc.Sunt fecl1l~dum dIUe~fos
mores &, ritUS diuer[re etlam form<E donandl) vt 111 capltulis CaroH Magni ad 11. Longoba~dorurn.
,
F. Forttus 1 c~
.
J
te;
DECISIO LXXVI.
Repet itio (olutlt mer~edis an fit admitt~nda co ~a/ù quo
facienda cft remiJJifJ ob non "Vfum rel condu.c,tlt?
Synopfis L X X VI. Decifionis.
1
Na-tura-!is obiigtJti~ ejl i,m~\ minùs 'luis aga! condiaione~
p~dimentum \ ~ondJql~~IS. fi modo ex,cep,tto fit per~e~tla:
't Remifsio cft a lure ,mût.
\ 5 Preculetam &- Sablntam
; fl.!,ando &qUIf ac1ione mer.. qui Jint. In Addicione.
ces jolMa repetitur.
~4 fit obligatio naturalis.
4 Error iHrÎs non impedit '1110.. In Additione.
1
16
h.più.s Senatus colonis & inquilinis li
propter vün cœldHs iniuri", aut propter
contagium pdHs,re conduél:a vti non licuit, iure Optiu10, per 1. habitatores, §.
fin. 1. fi merc~s> §. Ct vieini, §. vis maior, ft locat.
Cùm igitur caupo ArelacenCts a:des conduxiffet caup<9nx exercend(t gratiâ, nec potuHret pel' annum
gra{fante apud Arelatalu pefte vti in arte [ua, differeba.t penfionem Coluere. Locator eUln detrudit. in
carcerem. Tandem di6ta dies certa [oluti~ni, ~
-•
DE
'
.
,CISIONES.
437
{aiult : po~e~ vu~t repetere, faltem eius ternporis
quo non hCUlt vu , pro n10do indiél:x remiffionis
g~neral,i Senatu[con[ulto dato (olonis & inquili1115, qUI propter pefren1 rebus conduélis vti non potuerun,t: Locator locum non cffe rcpetitioni dicebat,
vulgarlllla clau[ula, naturalen1 oblio-ationeln C011.
d
l
b
1
' n'
dll"lJOneln
lln~e i~'e, . naturaliter , in princjp. & L
fin. ff. de cOndté1:.1ndeb. At conduétorem naturalioblig.l~~n1 n1~rcedem {oluere nemo ne[cit, 1.
~u~ ~mphl1s, §. 1S natura debet , if. de reg. iut'.l. at
Inunhs, ff. de acceptilat. Et li qu~ admittitur remi[- 2Go, eft à iureciuili, non gentiun1.Addebat l'emiffionem vicem eius ql10d interefi: obtiner~, quod licut
acceptione [ortis, ita & (olutione mercedis remittwltur v~ur~ ) 1. centUL11 Capuœ J ff. de eo quod cert.
10co~.I~11à & gcnlinata o~ligatio aliquid aduer[us
l'epetlt10neln operari debet, arg.l.li lnulier, C. ad
V cllcianun1. Obtin~it ergo apud Propr~tore1l1 Arelatell[cln locator.Prouocat conduaot': id aGtum inter contrahcntes ex I. locarionis, dicebat , vt Gbi liccat vti fi'ui re conduéèa. Cùm igitur propter communern pefi:is calamitatenl cauponariam exercere, aut horpites excipere ) non potuerit.., 'l.t.. crat iR- .
• ...
eanl ren1 ab eo faétaconduétio ex tacita ll1ente cen-:. . .... "":\ \
trahentiu111 ,n1ercedis non tantùm remi(fio. Bar.
.
tolus in 1. cùnl plures ,fr.locat. Ronlan. con. 178•
.... 1'~
[ed Coluta: admittenda repetitio , 1. fi fundus J ibi: 6- ;
militer igitur & circ a condu61:ionem [eruandun1 puto, vt mercedem quam prxlHterim reO:ituas, ft 10catI Alloquitur autem locatorem cui prxfrita erat
luerces conduéHonis à. conduétore;) qui vti fi-ui r~
Iii J
1
�FRAN CISCl STEPHANI
conduéta perca[unl non potuit.Idem in I.G quis c10Inuln,aliàs,G quis fundum,§. Imp. ff.locat. vbi glolf.
in verbo , recuperabis ,Calder. con. 5. fub rubric.
de locat. Ripa in traél:at. de pefte, cap. de priuileg.
contraél:uum, nunl. 1.2... communem tefratur. Repetitur autenl attione ex conduél:o , fi adhuc dw'at
Iocatio, li prorogata aut reprx[entata fuerit merces,
1. [ed addes,~. fi quis cùm in annum,ff.locat. Finita
vero locatione, cùm celfat aéHo ordinaria, codiél:io
indebiti competit, vt efi in d. §. Ilnperator, abaétio
cnim conduéti gregis cvnturbauerat Iocationem:
id~oq; in 1. (.i pater ignorans, ff. [olut. matrim. cdfat·
•
,
condiél:io, cùnl dotis aéHo competat,l. qui inuicem,
[eCl1ndUln vnum intelleétunl, vbi Bart. &. Cafrrenf.
ff. de condiét. indeb.Hac igitur in li",ede. cùm finita
ht 10catio,ceŒ,lt condué1:i ~él:io, & habet condiétionem indebiti, quod ignarus induétx nlercedis poll:
pd\:em integrum pretit'lnl Coluerat, l. 1. & toto tit,
de conditl:. indeb. Cafl:ren( in d. L[ed addes , §. fi
quis. At error iuris nenl.inem excu[at, 1. cùm quis"de
iur. & faét ignore Conduétorvero nofrer in iure erl'ans integranl penlionenl aut mercedem (oluerat:
..... y [ed certat de damn~ vitando, vel [uo recuperando,
quo ca ru luns 19noratla nulhodlola dl:,,!. iuris ignorantia 2..~ ~. e~ror faéti, ff..de iur. ~ faéti ignorantia.
I,(r"1M- Pr~ter~a ln lure errans li Id [oluent quod omni iure
dl: dehltum, & per aliquam exceptionem peti non
poteil:) condiélionem habet ,1. qui exceptionem, fI:
de c.~ndié\:. indeb.l. cùm quis, vbi gloff. de iuris &
4 faéb 19.nora~tia , fi n10do fauorabilis fit & perpetua
exceptlo, allas fi ~t telnporaria,1. quod nomine, vbi
438
ri
.:- .
//,""."4
DECISIONES
S.artol. nu. 4. ff. de condiét. indeb. Muho igitur ~;_
gis conduétor nofter mercedem eius temporis '
.
fi'
repet1t,q~o rUI non potuit,cùln ob id exceptionem non
tantu~ babeat, [ed aétionelu ex conduéto, vel ad id
q~od .lnterefr, vel ad mercedem" [e'ruata ta:ntùm difttn~l~ne "d.l. fi fundus, .ff.locat. Nec obftat quod ..
{upla dlc~bamus, naturahter obtigatunl conduaore~ [oludre locatori. Cùnl. enim ex con[en[u naturails n~[caturobligatio, aétumq;Gt inter contrahentes, vt vtatur fruatur coduél:or re locata" in eum tanfi
tunl.ca[u~ obl~gationi con[enfit. Baaenus igitur
cenfe.t~r Ce obhgalfe,quatenus fi'llitus dt:. LlCèt & il• 7'7 ,,(J .',
lud dl.CI po~t, naturale~ obligationem repetitio- wt.r ,,/ 1
n~~ lm~edlre : at li adml(ceatur ciuili, qu~ per leg. 1t04~ .....vfeh~ltu~, lta labefaélatur oppugnatione ciuilis obli..
gatlonls, vt qua.(i Iuxata nuUum pro ducat effeél:um
a~t pra!ll:~t rep~titionenl, d~ 1. fi non [ortem, in prid:
Clp. & §.lndebltum,.§. adeo, de cond. indeb. Caftr~
i~ d.l. ~ui exc~ptionem, nu.~. decond. indeb. Lon:gcvero [unt~luerfa, vtf~cuna:eobieaioni re{pondeamus, remlŒo Inercedls , & Id quod interelt , inlo
& oppoG.ta ponit Iurifcon[ult. in d~ J.,'6 fundus, ve
folutione merced.is induci non debeat condudionis renliffio. Secunda autem obhgatio qua::ti &aa in·
•
confequentiam primx, repbritionînultum prxltare
debet itnpedimentum ,.arg.l. denique, §. [cio) fI de
min oribus, m~ximè quôd metu E:arCerUnl extorta
dfet , L qui in career. if. quod met. ~au( 1. fuceurritur',ff. ex quih. caue Ergo·ProprxtorisArelatenlis t'cIt,- .reformata efi [enrentia, iutIù[qlle eft mercatorqllar...- ta merc.edis re.ten.ta.rdiduum ex. forma Senatu[con.·
-
11"7 "'"
1
eo
1
�DE CISIONE S.
440
F , NCISCI STEPHANI
(ulti co 'ltlori rd1:ituere, Referente D. Anton. de
Reilane) 1,9. Ianuarij 15 8 5. in Attdtat. Decuria,
vbi prxfui.
~ri_--------· ---_._~
DECISIO LXXVII.
AD Dl TIO.
t
Aulus IuriCcon(ulms J lib. qllxfrion. i.s l1at~tra. debec, inqnit in 1. eum ampltus 84· de r.eg. mf. eum. JUre
gencillm dare oportet,cuillS fidem fecutl fumus,§. hlc,Cuprà à D. Pra:ûde AmpWr. allegatus magnam habet dlffi.
cultatem,pendet enim à (cholis diuer~s lttrifcon~ult~rutn
antiquorum. Pofr Tuberonem, inqu1t PomP?nIus , lD~er
prudentes maximx alléloritatis fueru~t ArtelUS , C:lplto
.
, " -•
& Antifrius Labeot Capito ~n ijs qua:: ci tradita erant perfeuerabat. Labeo ingenij qualitate & fiducia muIra inno•
•
•f. .- •
uabat. Hinc dux Cea~ fuerunt, nempè Sabiniani '& Pro.
,." . 5 cllIeiani. Et CafIiani à Caillo , cuius meminit Plinius fet. • ,
cundus,1. 7. epHlol. Hi inter [e diffideba~t ih varij~ iltr~s
•
cfuilis articulis,& inter hos artic. numeran Colet obbgatlo
namralis. Proculeiani enim eam ad ius illud natura: rc~
6 tuWre, qllod omni hlHuano generi innatum e~. Sa?iniani
ad nudum ius gentium: eft.q; ratio dl: cur [cnpfer111t Neratius & Ruffinus pupillum nec natura debere, I. 4 I. fF.
de condi6l:. indeb. 1. 5' 5'. tf. de aétionib. & obligat. quem
t'amen fine cutoris a uttorieate oh] igari n aruralirer, VI pianus, Paulus , Sc~uola &. Papini"nus refiantur) 1. de nonar. 1.-lJ.7.dc vFtbor.obligar. 1. 1.1, in prin,cip. ad l~g.
Fareid.!. 25'ff. q'.!and. dies legat ced.Erat cmm N craClUS
Proculcianu$, & proinde ncgauit xquum dfe n~tt1r .l pupiltum obl-ig:trl;tluëii.}'(:o!1tr~ f,upradiél:i o~ligari poffe. na
turalirer iure gentlum , SabmIanos [eelltI. Iure gellrIUm
•
enim oblicrationcs fUllt inrrodu&x, nulla pelfonarum,
nu11a ~tatis ) [cd rd Colins qux <\bligatur , habira rarione.
Proculeianis vero,non omnino vi-debunrur obligarinaturaliter, non tàm ius gcntium nudtlm quàm ~qt1itatem
naturalem expendentiblls. ~x omnia elcganter expl,i...
.,~ " . car R-eoard. in d. §. is natura debet, if. de reg. iur. qux hiC
omitto) ne commentarium texere videar, non adnota
tionem.
F. Forttus 1 C.
DECISIO
P
..
~
..
________._____________
~
4
4
FideiCl1tJmijforumrepr~fentatio tranfmiJIione locumne
"
&:
"abçat,
an filrorum appellation6 nepotu
contrneantur , plenè traOlatur.
Sylwplls L X X VI!. Deciuonis.
r Filij ",liter, aliter nepo/tslI 1 FiliorMm appdlatio {pt..
~/,!rJl~ntNr.. .
1 cialis eft·
2.Di[pofitt~ homtnts de filio nOn l l2. SN!erftes, diElifJ, (Mit conexun~tt~r Ad ,!e~otem. 1 ditionem Jifuperftnt .
; Ex" dta~o ,qUt~ tmpo~te,t. 13 Conditio certam formA""
4 rerrtlJ c ln fidetco1tJmifslJ'l tribuit.
non fia~o att~n.ditur.
14 Conditio dehet impleri in
r MJJ[cu/t fœmtntno "VocaIJl/.- perfona nominata.
10 c0m.prehenJllntur ,Ji nul- 15 Forma in aBu fiBo non Pi.
iI.jilu fint.
1 tejf impleri.
6 COllditionale fide.icommif 16 Fiaio à ftdeic9mmifsiJ Arftm ne ,,1; 1J[c~nde1lte qfti-I çenda- e.ft.
dr.", mIi~rros trRnfmitti- 17 P"'trllusvnogrAdun~b~:.l""''' ) l"~ r
II1Y,jiante ellentu/'ll ô'~"Jl.IIJJ~{ an/ecedit.
'~.1• . , . :.... . ~
;-'
tus JeceJferit.
18 GradNs mentiô fié/JI non
"
7 Spes pdehommifsi n01l tr",nfl comprehendil [tf/uente",
"mittitur.
, gradum.
.
...
~
8 SlIbjlitfitio conditionA/is 4-n- 19 Fil~' Ilppellationt an &011',. ~ ....
te conditionis fNentNm non
tineantur nefJotes.
.. ,
l
' •• ~
} '.t\tra-nfmittitllr.
20 Pars te.ftamenti alteram
:\
9 Re/,r~fent"tio tan/Mm hRbetl tIee/amt.
· . .'....J, ... "'
locllm regllllJriter in legiti- 2. 1 Ex, Pr~!ofltio, interau",
'.
ma flcufsione.
1 mediatam,interdum imme- . ."
. . •
1 0 Di/fofitio hominis profeajatam caufam ArEl/lf.
'.
'lllitur proximas magis quàm/2.2. rer/;a , de foo (orpore) (f1ûJ
remptiores , & plios '111;'''' opere/llf, nepè ",d exdlld,m nepfJtu.
1 dos txtrlf.!Jeos &- adoptùlos,
J
1
i
KKK
.
..
,
'
�441.
FRANCIseI
STEPHANI.
FiliorNfII diaio colldliNlfj ~um fJJéllJm ah ~omtn~, ~
(JI multorrum gYIJdtlum.
Il !q,t'.)n~ltlJ ejf diff~rentt":.
Reprilfentatio q/Hndo 10- ' 2.8 Proxr.Jn'!aJ t'x ordtn~ legt.
2.4
f. het b~]ldejço;n.'nifsis.\ timttfilccefsionis cojiderfltft.r.
tum ,;a
1
II . .
2. rtrh~,fi exteI1{) quid opt- 2.9 Lil7erorum lippe alto tnr rm/ur.
1
I~rd'Im "d no.thlem & [Pll2.6 Re!r~flf'Jtationi heu! e.ft, rlum exten.dttar.
.
c,lm fideicommiffum fer fo4 30 Decl~r~(1o & con(cfs.lo
perjlites concipitur.
, .1 h,e~edts ln rllaorem a/tclIJus
2.7 L"Itervoclltianem proxlmo-' qlltd operelllr.
2. J
Ertrandus Locholl Iurifperitus fililln
(uan1 hxreden1 fecit, eique [ubf\:ituit
pof\: tnortelU [ualTI filios [uos n1a[culos ex [uo corpore procrearos : & ft
nuUos habeat lna(culos } fœn1ina5, fi
extent ten1pore mortis [ux,G vero n.ulli ~xtent liberi~
autqui [upererunt decedant Gne hbens ex e~ru~
corpore procteatis legitimè, proxim:iorem [ubfhtUlt.
H~res in{btuta nuUos habuit llla[culos, natx [unt
iU' dux filix, quibus viuel~~x coniugis lei1tën!i~,
~ J,( {".lcl"'~t~~iudicio & coram AquenG Proprxtore profeifa
A. J'f?f1 P • cR:, --llfariti hxreditatem refHtuit, & earum libe-ris
,
confrituit, (e precario dic1:a bona tenere~ donec ~orpore Hb apprehenderet pof\: mortem [uan:" e~d~m
que bona inter filias diuiGt. Probarunt fiitx dlUlGOneln Gbi & liberis fiipuhndo. PoO: aitera ex filiabus
fuperfrite n\atre & filio d~ceilit, nec cliu fup.erfult
tuater. Soror vero [uperltes prxdefunébe [ol:on portionem àmatte rdl:itutan, vindicat à nepote [orori~
filio ,interci[um fideicomt11i{fum fororis dicit ,
,,q\1 od vocata e[et eub conditio~e , fi extal'ct tempo.
te mortis matlis: atrupedles fUit .mate r) ergo defec..
D E C 1 SION E S.
4-4-·'
tu con d'"
ItlOnlS appe Il an da venir [oror > 1. ex faé\:o
§. penult. If. ad T rebell.l. ~ater, §. 1.1. qui herredC
de cond. & demonIl:. Curt,1un . con '57
. n U. 6'
• ln fi n.
Bertran d. con. 2.72..
f:'
. vol. 3. in prima part . 1. ll1n
per..
Cconam, C . de fid elComm.l. vnie. §.lin autcm, C. de
eaduc. tollen?l~ ~a:redes mei, §. cùm ira, vbi glolf.
L
li& D D. nlaXlme
1 l ln verb. fufcepiffe ,ff.. ad T·le beanum,rnu toque n1agis{ororis fi li us, vt minùs dileaus, repellendus eIl:, arg.l. Publia, §. 1. ff. de condr
& .demonIl:rat. nam li adn1itteretur , aut vi verbi ad...
ml~ter~tur '. aut pertranG.niffi~nem) autvirepr~[en~
tat~onls"qul on1ues modl hac ln fpecie ceffant. Cùm
enltn 6ltos tdrator vocarit poIl: morrer. filix ratio
dü".eéli_ ~ermonis diélio.nf(que proprietas no~ patitU.t vt hl~orUin appellatlone nepotes contineantur: (
ahter enlnl filij, aliter nepotes appellantur, 1. quid fi
nepotes, ft: de teftanlent. tut. Ecce tuiles à tutda
prxterquan1 filij con1militonis,excu[ationenl habet~
quid li 'neros, remittitur & tutela,l. (ed & milites,lf
. de. excura.t. tut. Ergo in dilpolidone hominis qui de 2.,liha loql1ttur, de nepote non intelligicur , §. fin~qui ,
d~re tut.po{fpn~,ap~d Iufiin. DD , 1. ~aII.us,~. in!htuens, ff. de bbens & pofih. InaXlme vbl adleél:a
funt verba, de [uo corpore. Guid. Pap. decif. 353. Vt
aliquid operentur ,tG qualldo) §. 1. ff. de leglt. 1.
Diél:io enim ) ~x, immediatam & propinquam caufam prx Ce fert, 1. 1. §'Ifin. de incend. ruin. & nal~- ;
~r~g. l. 1. §. nunc videamus, §o & (j 111anC1pltus.Et
lbl Bart. fI: de coniungell. cunl en1ancipat.lib. eius,
à cuius p~'optietate teltator noUer IuriCperitus receffilfe non pra:[umitur ) l. non aliter, if. de legato }.
t
.
1
il:
K
KK
2,
�444
'FRANCIse 1 STEPHANI
At nepos non de aui cor~ore nA[d i~nlnedi~è did
potefr) [ed medio filij ~ CUIUS appellano n,on ntli ,fieta quadanl interpretanone nepotes contInet, 1. luf..
ta ff. de verbor. ligni6eat. Et in 6deicommiilis veri..
4 ta: non fi6tio attenditur ) 1. tideicommi{[um , if. de
condit. &. demonftrat. 1. Statius Florus,§. Cornelio
Felici, ff. de iur. 6[c. Sed & cÙln 6lios ma[culos vo ..
carit, & li non extent, filias , nulliq ue extiterint filij,
j fœminino vocabulo ma[culi conlprehenderentur, fi
nepotes continerentur , quod exenlp~~. Re~munl
dt, 1. li ita lit [criptuLn, de leg~t. 2.. Eth, 19ltur ap..pellatio hac in fpecie ad nepotes non, pe~tinet. Dec.
con. 95. nu. 6. Bald. con. 302.. Curt. luntOr con. 57·
nu. 1. eum Cequentib. Bartol. Socin. con. 7 3· vol. 4·
nu. 2.4. maximè q~od nati eLfent tempore teflalnenti) 1. fi cognatis, c(un ibi notat. ff. de l'eh. dub. arg. 1.
fi ita) ff. de a~ro & à~~~nt.legat. Socin. d. c?n. 73·
nu. 2. 5. Minus admlttttur nepos ex (orore VI tran(. milIionis , eùm vulgo receptUln fit , conditionale
quidem fideicommHfUln ne ab a[cendente quidem
1 in liberos tranfi1:1itti, li ante çonditionis euentum
urauatus dece{feri~, glo{f. in 1. is cui, de aa. & obligat. per 1. vnic. vbi gr·oiTa ~ DD. C. de hill qUl ante
apert. tab. g~oa: fingularis , qllam ,noftri Cequuntur
comrnuniterin 1. hxredes nleÎ-, §. cum ita, ff. ad Trebelhan.Baldl1s in 1'. vnic. pel' illum texte §.lin autem,
C. de caduc. toIt DeCiUS con. 574· Parif. con. 77·
BU. 2.. & 3. vol. 2... IOlnn. de Ilnn1. in L CÙ1TI ex filio,
in fin, principij·, if, de vul'gar. Oldrad. con. 1 3 1 , Bertrand. cl:. con. 2..7,. RU. l. At Alix hxred. (cripti voc;a:ntur hac in q)ede fub cOllditiolJC,.li extarc,nt.te111-
. D~C~.I~~ES
445
pore morus mattls. ~a! 19ltur prxdecefTit fi
.
. rr:
!i
) pem 7
fid elC~Wml~I1 tran mittere ad filium non potuit
Be~edl~US ln cap .. Ra~hntius) in verbo, li ab[que libens, •. ln cap.pupllbns [ubfiitutionis nu. 117 Ri
in d. §. cùm ita, nu. 60. & 61. {l.lbaitu:io enim ' q p.
ux
.
[
,
non d"un1 compeut,
qua is dl conditionalis , ante 8
,
c~n d'~tlOnts euentu,m,in bonis nolhis non dt,!. [ub{btutlo, fI de acqUlrend. rer. dominio : merito erao
hxr~~em ~on [equitur , arg. 1. 1. §. decretalis, ff. de
~dlltt. edlét. Ce{[lt etÏJnl in hac fpecie reprx[enta- 9
tlO, ~l1X non .niG in legitima [ucceffione locul"h haber, ln qua .1Uris C01Ulnunis diCf10Gtio attendenda
e~) qu~ Certis caGbus. admittitreprx[entationem, § .
cum fihus, de hxredlt. qUJ! ab intefiato deferuntur
§. reliquUln,dehxred. ab inteflat. veni. coll. '). vbi
Angel. .A~ cùnl agitur de fucceŒone ex di[poGtio.n~ hom.lnts, (olan~ affeétionem intuem~r, qux mul~ 10
t'o magls pro[equttur proximiores, quam remorio ...
res, filios quàm nepotes. Sic d"ein'ceps [ecundunl
gradus prxrogatiuam, vt prxdilcétus primà vocarus
ccn[eatur, 1. peto , §. fran'e , de legato 2.. Bald. in 1'.
cÙln ita', S. in fideicol1uniffo, de legato 1... vbi Raphaël & Cüm. con. 1 °7. nu. 4. Alexand. con. 1..04..
vol. 1. per 1. ;. § fi duo, de legit. tutor. Curt. iun.
con. 1 54. nu. 6.AngeLAret. in §. cùn1 filills,nu. 2.. de'
hxred.qux ah intdl:.def apud Iull:in.Socin.con. 2. 5L •.
num. 3. vol. 2... Ia[on & . cxteri in l. li auix, de [uccelI:,
ed~ & Bcnedi.ét. in cap. Rainutius, in verbo , & vxoFenl namine' Adelalianl, nu. 59. &' 60. Dec. con. 1 •.
& cqn. 408'.. in fin'. tdhlNtr Bnldi Cententiam recep:1i31·,a'1n.~ ulaximè. iinel:0tes.nc.c 'co"llcepti, nec nati;
KK..K.::
3)
�FRANCI,SCI STEPHANI
Gnt telnpore mortis tdlatoris, arg. 1. fi cognatis~
if. de rebus dubijs. Curt. iunior, con. 57· nu. 1 1. &
con. 18. nu. 5. Nlarian. Socin. iunior con. 73· nu. 31.
vere [ed in propoGeo , vol. 1. noUra: autctn neptes
natx non erant ten1pore mortis tefiatoris, Geuti nec
pronepo~es. Ergo admittenda n?n dl: refr~(ent~
tio,& licet controuer[a Gt Cententll glotrx ln d. §.ln
.fideicomn1Hfo, proptet" varia nofirorum trad~ta ~
ce reis tamen caftbus locu111 non elfe reprx[entaUonl
con[entiunt omnes. Pritnus , ft nominatim & [p~
, cialiter vocentur liberi , d.l. cùn1 ita, §. in 6.deicom...
mi{fo, ibi) Ct admitti pofIint qui nominati funt) 1.
hxredes mei" §. peto)ff. ad TrebeU,Rubeus Alexand.
con. 40. nu. 6. Curt. iun. con. 161. nu. 3· & 4· Parif.
con. 18. nu. 71. & 72.. 1. fin. ibi) nulla Cpeciali adiectione, vbi Corn. C. de verbe Ggnifieat. Angel. con.
306. Cafi:ren. con. J 6 5. nu. 6. !.. vol. At filiorunl apI l pellatio fpecialis efi:) 1. Titio, vbi gloŒ & DD. 1. 1,.
de lib. & pofi:h.l. quàd fi nepote'i, de tefi:an1entatia
"tut. Ergo{oror fuperltcs repulfo nepote demortux
[ororis portioneln confequi debet. CUit. iun. con.
58. nu. j. & 4- & d con. 161. nu. 3· & 4. Alexander
con. 12. 3. nu. 1. vol. 1. Parie con. 37. nu. 49· vol. 2..
Seeundus caCus dl:" eùnl fupedl:es vel fuperuiuens
fubfiituitur,l.qui plures 1 .vbi glo{f.in verb.id [uperfrites, if. de vulgo bxc enÎln diého prx fe fen condi..
12. tionem, li fuperuiuat.Bald. in 1. quidam elogio, col.
1. C.deiur. delib.l.Lucius, §. pluribus, ad Trebel}.
13 Alexand. con, l 09. lib. 7· At condido ~ùm c~rta'11
formaln prxbeat)Bald. in Authent. matri &. aUlx,~ .
.quand. mulier tut. off. debet in1ple.ri in f~r1l1a 41eC1.44 6
DE CI S ION E S.
fica, & in per[onl nominata l Mxuius l o d 4h4-7
).
, . qu
~- 1 4· ff. d
d
re 1, . e cond. & demonar. non haa non fi .
• 11. '
I1.h
)
1 qUIs
111nltL~at pon; umum qui poil: 1l10rtenl n1earn na[cetur)lSnon ~omprehenditur q;Ji pofl: tefl:llnentum
lut deportanonel11) & mortem CI uileln ,natus dt..
Ia[0;1 ~n d.l. GaUus, §. & quid,G eantùm, ff. de lib. &
0ft 1.1~1 I.lea. nu. 13. nec cnlm formain aQ:ufiao
Imple~1 pote~. PariC con. 37. nu. 5. curn (equent. 15
Curt. Inn. con. 57. nU.9. arO'.l. qui pl ures if. de vuI<J"
~f
h O ) '
O'
: en?c . con. 2.00. voL 2.. nu. 93. & Ceq. quanta n1agIS ~Uln expre{fa eil: conditio, fi extent, Gfuperuixcnnt?~eno~h. con. 2..~0. nu. 134. CUlU feqq. vt hac
no(l:ra ln (peCle : nec en1m [oror demortua e:x:tare didrul' te~pore n10~tis 111atris, ft per fubrogationen1
aut ?éhon~m, 1. hbcrorum, de verbe Ggnif. qu~ à 16
fidelCOmmlŒs arcenda efl:. Anch. con. 390. d.l. 6deicolnmiffum, de cond. & demonUr. Tertius cafus eft ) CÙ111 vocantur proximiores. Cal1:~'enGs con.
164. nu. 6. vol. '-. Paulus Parif. con. 37. nu. 7. Couarr. praéticar. ·quxll:ion. cap. 37. nu. 4. ver[ 1... contra glolfam, & verf. 3. ad inteIleétum: nan1 qui vocat proximiorenl gradus prxrogatiuatn conll:ituit.
At nen10 dt qui nefciat, patruum vno gradu nepo- 11
tOU1 antecedere, fequerts autem in gradu lic~t pro.
ximiorem reprx[entet, tamen vbi gradus fit mentio ab hOlnine , fequens in gradu non comprehen- 18
ditur. Batd. in 1. iubemus, §. fin. iunéto principio,
ad Trcbellianuln. Facit 1. G lihertus prxterito) §.
fi libertus ,ff. de bonis liberrorum. Sed in hac fpecie proximiores vocatos in ima fubfiitutionis cera
leginlus: non erit igitur repra:fentationï locus, vt
r
:
�448
F R'A N CI sel ~ TEP.H ANI
~
l\eC cerris caGbus in caufa fidelcon1mtfli, quos COAfulto patereo ,vt à no!1:ra Cpecie alienos: Fusè
. uuias fupradiéto 10eo, nu. 4,. vere pnmum,
C ouarr
î..
d'1\,.,llS
.n.'
. d &. Cùnl iCTitur a1tero ex lupra
ca Gb
1 us,
111 • §, c.
b
,
d"
G
.
• VI'd el'lCe't filiJ' vocantur, cunl
con ItlO, 1 exte11t,
InÎ.
"
,
fiitutis adijcitur, CÙ1U l~~aituu~tur pr~xlmlores,
reprx[entationen'l .noftn ~n 6.delcom~11~0 cc~al'e
luerllnt: quid lus omnIbus concunenubus reC.
;~ndicrent? Hac autem in Cpecie tria.' ~e q ui~us Cu, concurrunt, nec nocet fupedhtt (oron ante
pra
" rdhtutlO,
,
1. fil'10ranll
c '1'
diem fa6l:a fideiconl1ulffi
las,
§.Diui 1. de legato 1. lar. & ahj in 1. poO: m.orteln,
C. de fideicomm.l. fi luulier, §. ex affe,~. de lur. dotium) 1. apud Iulianulu ,§: vt.rum, ~b~ gloif. ff. ~d
Trebellian. Rip. in d. §. cu~ Ita. ~In~[que affertio
matris, qua fe iutfu panis fihabus hbe~l[que earum
hxreditatem patri ref\:ituere apu~ Iudlcem profdfa
ef\: ) cùm in nulta parte teftamentl vocatos legamus.
Alioqui po(fet hxres pr,o libidine h,,:reditat~m ,~oc
prxtextu,cui vellet, reftltuere, & fidelcommlffanunl
prxgrauare, contra 1. vnunl, e~ fanlilia, §. fi ,fundum,
àe legato 2.. His cauGs F~ancl(cl Chauchardl Propr~
toris Aquenus {ententlam, qux.nepotenl ~x fiIta,
aluita exclura, ad maternam portlonetn admittebat,
refornlandan1 cen{uit enarrator litis , tod,nlque hœreditatem amitX fuperCtiti adiudicabat: chi {e fub(crip[crunt quinque ex DOlninis. Contrari~ {ententix princeps Dominus Andrxas Pen a , totlde~ ha~
',_9 huit fequaces , filij appellatione ncpotes cOnt1ne~1
eeymo in[peéto, dicebat , filius en~m a? ~mo~e dic~
tur, quaG ~iÀlos. Ergo & nepos films dlCltUr, ln qUlbuseft
.
DE CrSIONES
r..
• ,
•.
44'
bU,s eit e~lam~utuus aUl amor. Htncin [acris illud:
SelO qma ~hJ Abraha! eftis. De pofteris tamen
Abrah~ vd l~ centclimo gradu loquitpr. Tiraquel_
l~s de lure pnmogen. qUa!ft. 40. nu. do. Bartol. in l.
hberorum 4· notabili, ff. de verbe Ggnificat. Corneus con. 181.. ~u. ~. vol. 1.. Sed & filij appellatione
nepotem contlncn nofiri cOlnmuniter 'cenfent
cùn1 difpoGtio fit ab afcendente J hliiqûe vocântu: ....~
{ub numero multitudinis indetermina~ ia eil. non
n
d d •
, 11.,
re eren 0 a cerras & nominatas perfonas , [ed 'Vl-liuerGm;confertùrq;difpoGtio in Inccrtum & futul'um
euentum,. Cephalus con. 2.62..nu.8.& agitur decoIUlnodo & vtilitate nepotum ex reaa linea. defcendentiuln: eadérnque (ubefl: ratio, nec fequitur aHqua ab{urditas. Socin. iun. con. 1 .pu. 3~. cmu Ceqq.
con. 2.. nu. 9. conC 30. nu. 4. v01un1. 3.' Socin. fen.
COI1. ~7. VQ,1. 4· Decius con. 3~n. pu. 5. Bart. Alex.
& alij conlmuniterin d.l. Gallus, §. infrituens, ff. de
lib. & pofih. Arexand. con. 5' & con. 2.6. lib. 3. laC
con. 51... vol. 3.Molin. in con. Alexand. 1. vol. 1. nll.
12.. non ex vi vocabuli & vocis proprie ta te, fed e'x iufia interpretatione Be extenGone coniecturali contingere dicit: quibus addit) fi fiat nle~tio filiorunl
ad augendam & continuandam Cubfiitrttionem.
Clltz omnia in hac fpecie concurrunt , 1. iufl:a interpretatiqne,l, filij appellatione, de verbe fignif.l. Lucius 2.. ft: de hxred. in{lituend. Q!!ibus accedat promi[cl1a filiol'Unl &liberorum appellatio) qua teita..
tor vfus eft: quos enim filij appelb.tione in prinlo
Cubfl:itutionis gradu vocat, eoCdem liberos fecundo
&: tertio gradu appellauit.At eum tefl:ato.r CynonyLU
�~sa
FRANCISCI STEPHAN 1
micids & vniuocè liberor. & 61iormn appellationè
v[us dl:) zequè plter filiorum atque." liberorum vox.
Curt. iunior con. III. &. 116. Cranet. con. 16 5. nu.
3. Lib !l'orum autem appellatio deCcenden'tes omne~
continer, vuIgat.l.liberorum, vbi Bart. ff. de verb.
lignifie. ~rgo notninatione filiorual hac in fpecie
2,0 nepotes &. proncpo'tes contin.ontur: fola enim pars
~ , ~') ..,..... le!1:aYnenti aliam declarat , 1. qui filbbus) ff. de leg.
'. .... ~
J. nec potuit teftltor vti dL1Iciore nO inioe ) quàm 11liorum appdlatlo1lc nepotes & pronepotes nUl1CUpare, l.liberorum, ff. de verb.lignifiê. nec obfiIat ad ..
jeélio verborum, de (ua corpore ) vt hinc videantur
exclufi nepotes: Guid. Pape cen[uit dec. 553. ex nol:'
bis enim na(d putantur qui po!1:rema proIe defcendunt ,d.l. liberorunl , d.l. Lucius) ibi >ex (e natum
natamve ) qu~ t.11Uen verba non ohfi:ant, quia. nepotes alijque deinceps continentur ad exclulionem
fub!ütuti. Bald. in 1. 1. C. de condit. in[ert. -0 D. in
§.in!1:ituertsJ.Gallus,Bertrand. con. 1. nu. 17. vol. 2...
&. COll,. 82. nu.15. vol. "3. Molin. ad conGlium Alex.
2.1 vol. 5. in litt.D. Ex, eniluprzpolitio, mediatam interdum &: immediaratn cau[am notat, 1. 1. §. ex incendio, if. de incend. ruin. &, naufrag. vbi Bart. Ber..
trand. d.con 1. nu. '17. ira Chrifl:ul1'l Optimum Maxim'.lm exfemine & lumbis Dauid natllm legimus,
qua.nqua.rn.longHIima ofiginis {erie natus lit. N~c
otlofa dici poterul1t iUa verba, cùm.ad,exdudendos
iJ. extraneos & adoptiuos cen[e.lntur, 1. fideicomm-iC·
film, de condit. & demonttr. Socin. con. 17. vol. 4.
n~n ad excluGonem nepotom & alionlm deCeen~
den.tium~ d.l. Lucius. El'go filiorum di<liolle~ vt col..
o E CI SION E S.
l\.'
'
I~(.;dua
plunun1
.d
gFa UU~l
r
~
1
4f.5
VlUS dl: noUer tefiator :'2. 3
hl~cque fit repr:etentauoni Iocu,m elfe : receptio;
enlm eft fentenua glotrxin d.l. cunl ita, §. in fideicommilfo, deleg. 1. aduerfJ1s Bald. Vt nepos Gmul
eum patruo fuccedat J in fideicommHfo reliélo familiz , .agnatis, .aut tub alio quocumque nominc
co.llelti~oJgenenco & vniuerfali,G modo 6deicom,..
mllfum a patruo aut auuncu:lo fiat, cùm Iullinian:ra
conftitutione nepotes cum <tfO'S in ftirpes fuccedunt. ~o temperamento diffidium ACCHr( Baldi
&.aliorum, c.onc~liatur, Decius con. 1. Couarr. pra~
6hcar. q~a:[tlOnUnl cap .. 38 .. nu. 5. vere 10. vbi poitqualn eUlclt repr~fentat1onllocum elfe in fucceffione aCcendentis vitra pronepotes) eriam in decÎlno
gradl1,per §. item vetu (cas, ~er( ita tamen.)de ha:red.
ab inteftat. venient. Fab. ibi, & glofi': in §. in mult.
quzeex confen[u ferè omnium ad {uc€effionem a(cendentium, aut aliorum, de quibus fup. pertinere _
pucat, extra quos non eft locus repl:a:[entationi Pa- 2,-4
rilius conf. '. con. 51. n. 12. vol. L. Crauera con. 67.
nu. 5. alijque non pauci, quos referc & fequitur
Mantiea de conleét. vit. volunt.lib. 8. cap. 9. nu 3.
& [eqq. At hic de fucceffione aCcendentium agitur.
Ergo repra:rentationi locus erit. Molin. ad Alexand.
con. %.6. nu. 3. vol. 3.Nec eft verum 6lios hac in [pecie nominatim fuilfe vocatos, cùm 6ft; nomine 11berorum vice v[us fit: licétque propriè & ftriétè filij
.omen vfiuparit J non magis lilij nominatim vocacati cen(endi [unt,faltemea nominat1onequ~reprx
{entationem auttranCmiiIionem impedtat, qua: {uI>
.omin4'proprio non appellatiuo dehet concipi, d.
Î.
l..Jl
l.
�45%.
FR.AN CISCI STEPHANI
§. in fideicommi{fo, in verbo:> n0l!linatün, 1. In1pe_
rator, vbi notatur, ff. de legato 1. 1. p~ter meus,§. fin.
<le legato 2.. Nec obft.at d. §. peto de te, 1. hxredes
mei, ft verbl, vel vnl eafum, pcrpendantur, poCt
Alexandr. ibid. nu. 5. quibus Catis conftat teftato.
rem voluilfe vni 6lio fuperftiti hxreditatenl reftituendam : alioqui nepos intr.{fetlocum pattis, licèt
Cumanus dubiter in d. §, peto. Minùs obiiatrepra:2. 5 [entationi condido, li extarent, cùm tacitè inGt.
Cùm enim vt quis {ùccedat extare & fuperdfe de ...
bet, eôque id expreffiife videturteftator ,no~ ad ex ..
cludendam aut impediendam reprx[cntatlonem,
qu~ iure COlnn1uni rccept~ eft. Ad quod ~e confo:malfe prx[umitur 1. con6cluntur, ff. d~ lur~ co.dtcill. Faciunt 110 tata in d.l. hxredes n'let, §. cu ln l~a.
Hac vtitur ratiocinatione Crauet. çon. 306. nu. }.
vere nec obCtatiuri tranGnittendi. Allegat CUlnanum con. i 3. nu. 1. quo reprx[entationi locum elfe
cen[et, in fidcicolun1i{fo de Cuper[titibus fado. Sed
& noftri ferè omnes Dec.laudant, d. con. 79.nu. %..
-a.6 ReCpondit elfe locu~ reprxCentationi, cùn: (uperfrites per fideicommllfuln vocantur eo ordtne quo
ab inteftato[uccdfuri d'rente At in dubio & ex tacito defunéh iudicio &:. ordine J & Ceruata legitima
fucceffione fideicommHfarios vocatos afferunt omnes poCt B~lt't. in d. §. c~m ita. Hinc fit non elfe admittendan1 Baldi & Cunlani diftin6honem, inter
di[poGüoneln homini~& legis : nanl fi di[politio
hominis eft intelligenda r~cundum ius commune,
redpftque ab eo interpretationem ) cùm filins fratr~s
hlnul eum patruo eodé iure admitt~tur ~ eadem cnt
"
DECISIONE S
, 1 . &h . . .
rano egts
.
1
..
453
0111InlS. Tlraqucllu~
r. .
in traél;"t II pn.
JU9genlt. quxlClone +. nu. 184. Eadcm volul'ltas,
par affeétl? .~ec obfi:at d.l. 3. §.li duo: ideln Gquidem ordo lblln tutclx & f,lcceŒonis declaratiene
~eruatur. ~lexand. d. con. 2.6. nu. 3 Ceffat igitur
In1pr~~ent.larU~1 olunis. fiél:io circa impletionenl
COndltlOnlS, cum verba llla ~ fi extarent ure tacitè
infunt, conditionem non operentur,
3~ ff. de
legato t. Nec eft perpetuà verU1U quod diceban1us
rcprre[entationem- ce.{[ue cùm nepotes concepti
non Cunt, neque nan tempore tuortis teil:atoris. Id
enin1 ~rocedit CÙ~1 in prx[ens tempus fideicommif..
[um, Id dt, fi natl, non li in futurUln euentum concipitur, putà, ft na[citori vocentur.Paru. con. 3'. nu.
15· & 16. vol. %.. Mantica lib. 8. conietl:ur. nu. II."
verf. hxc tamen conieétura. Sed hac in (pecie irt
euentum fururun1 fideicommi{fum conceptum dl:,
~em. t na(cituros filios ex filia. Sat igitur dt fi tem.
roreexi enris cppdjtipuis aut mortisinltitutx nati,
/ vt in hac tPecie nad aut concepti fint, arg. 1. eUm
qui, ff. de cond. & demonlhat. & 1. penult. ff. de
legato pr:dl:and. Pro bat Curt. iUl1. d. con. 57. num.
I l . & 12..licèt natos & à tdl:atore cognitos, vt pra!dileaos natis poll: mortenl tefi:atoris pr3!ferat , .rg.
q! S. in fideicommHfo. Non obŒat d. 1. li cognatis!
pertinet enim ad Ieg,lta aut fideicommiffa aeuJ'a: non
conditionalia, in quibus tcmpus conditionis exi...
fientis attenditur, gloŒ fin. in d.l. eum qui. Alex.
d. con. 2.6. lib. 3. nu. 4. vbi Molin. quidquid contrà
cen[eat Dec. con. 95. nu. 7. Socin. in d.l. ft cogna_tisl 4. notabUi" nu.J. ~o edam pertinent d d. II.
è1.
1
arg..
f
Lll J
�.
-454
FRANCIseI s~rEPH~Nl ..
Titius, & 1. 1. §. li quis proximl0r, de fUls lx. lcglt.
de lecritlnlis enim Cucce1lionibus loquuntur,quz natis te~npore mords dus cui fuccedit~r de~er~ntur.
Nos de teaanlentaria fuccdlione agunus ln lncer·
&. futurum euentUnl coUata , quod tempus inr..
tutn
, 'fil;
fil'
d
picere debemus maxime, cunl uOS ex t~ non u,:,
naeos tenatar vocarit , vt hinc appareat elUS menus
fuiffe, nafcituros poft mortenl honorare. AIex~nder
diélo con. 2.6. nu. 11.. Nihil igitur dt quod lmpediat repr~(entationem, ne ipfa quidem vocatio proximorum:nec enim vocantur nepotes aut prone.po, tes hac in fpecie, nonline proximio~u~, [ed filiJs &
liberis ex 6.lia deficientibus , pl'OXUUIOres tefiator
fub!l:ituit. Et licèt fub appellatione proxinüorum
vocarentur, non minùs r~prxfent:.tioni locus dfet,
quidquid plures ex nofrns. contra cenfeant. ~os
refert &: [equitur Coua1'1'UUlaS d.loco, nu. ~. Vele ?
ad intelleétum ) per Authent. ~o~ franes, c. ~e fUls ..
&. legit.perpédendo verb. proxlnllores : le,! enun 1:. (
tabubruln,G Cuus no extabit,proximiores vocat, ?~S
verbis,proximus agnatt,ls fanlilialu habeto.In leg~t1mis autem CuccdIionibus locum erre repra:fentauO-.
ni in cereis cafibus poil IuO:iniani con{lituti~r1em
nenlO quinefciat.Sed & Alexand.reCpon~1t con.
18. vol. 1. non millùsreceptam repra:fentanonem,
nepotémqûe cunl patruo afcendenti (ucce.dere ,
etiamG ·o:atuto proximus agnatus ad h.a:redttatem
leoitimam vocetur cur non eodem or.dloe raul1US
8tnepos fucceden:, cùm proxio1iores ab hooline
vocantur? Iafon confil. 1 59. num.1.. vol. 4· Baldus
con. 4 88 .1. 3. cui Ce Cub[cribit Dcc. coo. 51 7. nu. J.
en
DE CISrON ES.
Seq uÎt)lr Roland. àVaU
-4- 5J
nu. 31. cunl G ,
1
L... I l '
c Con. 68.
.
eq q. vo • J. uU a enlnl differentia inter
vocatlonem
proximorum r;l'an
' & à 17
1
ffi
'-'Lam ab homme
ege ,a l~~lari poteil: ~ CÙ!ll teitatoris fermo à iure
COlumunl Interpretatloneln' . .
. per
fi: . d
\.
leclplat.) ex notatls
~o. ros ln . §. ~um Ita.Sed ius commune re ra!fentannnelU'· non llnprob.u:. ex:. v
'
p,.
oeatlone
proxlml0fUl:1. N,on ob1l:at propria & exaél:a proximiorum ftg~?carto,~epotemellÎlll ex fuaportione nQn anteCe It. Proxl~us auteln is .dl: quclunemo prxcedit,
vulgo L proxuu. de ~erb. lignifieat. [ed & proximi~as & forma & ordlne legitim~ Cucceffionis Socin 1.3
ln d.l. li cognatis, nu. 4' ff. de reb. dub.
llepo~
ft~ul cum patruo auitam & patruam ha:reditatem
ab l1~t~a.ato vindieat. Nec eft verum quod Baldus
tradi.dlt ln d. Au·th~nt: c~{fante, nu. J. [uffici nepote?'lll1 locum patns, luns fiaione qua: à fideic(i)m01lŒs ell remouenda. Qta= ratio Couarruuiam &
M~nticam in communem fefltentiam tr:txit,) ea
e?lm attent~ nullo cafu lideicomilfum' repra:[entatlonenl adlTIltterer, vt nec fiéüonenl" d. I. lideicommiffum , de condit. & denlonfr. Con[eq uens falfum
e~" er~o Be a'~tecedens, Satius dl: filium locum pa..
tl1S obtUl.ere ture quodam & ordine naturx. Iufi:a
quidenl Ceries patri fuccedere , ait ille" auitis bonis
humano ca(u & fo~tui~as ~b~cau[as, 1.[. C. de hisqui
ante aperc. cab. quanl1ul1s figluento, nec aliter nepo$. ft..blato pltre V1110 auo·!llus efficieur, § .1. de hxr.
9,0% abinte!l:at. defer. Fal~o verd infert Cou:trr. d~
IOco·, ad-coillmunis opinionis- conhrmationem ,de
C'01ldition~.) li fine liheris ,. expreaà ab.hÇ)lnine- &;. à.
&. con. 55 3, nu.
1.
A;
�4S 6
. FRANCIseI STEPHANI
lege Cubintelletta ad vocationeln proximiorum ) Vt
iUo caru fpuri;ts & nothus exc~udat fuhftitutum)
hoc iufra tantum (oboles, glo{f.ln 1. ex faéto ,§. fi
quis rogatus, if. ad T~ebellian. Sic vocati~ proximiorum li fiat ~b homlne ) nepos non contlneatur,
fi à Iege comprehendatur: nam pr~terquam quod
glotfa illa innumeros habet aduer[arios, vtnotatur
in d. §. (i quis rogatus, & l. generaliter,§. 1. C.de infritut. ex his nihil infertur , cùm liberorun1 appella2.9 tio ex tacito defuné\:i îudicio interdum pertine~t ad
[puriuln & nothUn1, etiao1 vi nomi!lis, Ceruata taluen qualitate & conditiotle tefi:atoris ex [ententia
nofrrorum, il) d. §. (i quis rogatus, quod genus libeforum lex non,nouit ad excluGonelu [ubftituti, [ed
iuCtam tantÙtn [oholem. At diétio ,proximlor, nOll
contin cre poteCt vi nominis nUi eum quen1 nemo
antecedit) fiue profer~tur ab honline, Gue à lege,
dia. 1. proxinlUS ) ergo & nepos continebitur curn
patruo, [ecundutu legis & hon1inis ordinatam cha..
ritatem, cùm in portione nepotis qu~ eadem eft
qux patris , ft viueret patruus, eUln non prxcedat,
vt fusè docet Rolandus à Valle con. 68. nu. 31 •
CUin [eqq. vol. 1. Ergo filiorun1 appellatio, proximiormu & [uper[titis vocatio repr~[entationen1
non impedit: nec oh[rat d.l. qui plures 1. ff. de vulgar. nam [uperCtitis lnentio ibireprxfcntationi non
officit, [cd orado Cub qua concepta erat fubftitutio
•
( e6[que inuicenl [ubfdtuo.) Refert autem ~redes
inftitutos nOlninibus proprijs,excluditque in eon[equentiam e05 qui hxredes extiterunt, etiam Ct [crip ..
tis h~redihus fuccefferint, arg. 1. qui liberis, §. hxc
verba,
DE 'C ISION ES
verba, vbi E~ld. eod. tit. de vulgo e6q; [enC,U A 4 Sr
donat eam 1. qui plures, in verbo extiterull t '1cA~u~f.
ft .
d' , h
~
. lYUnus
Pe 111.. ac in (pecie fideicommiffi tran[..
P~Œ
ac .0rat1~n.e, fi extarent tempore mords fi1~) ~pra en1t~ eUlclmus,conditionenl e~ co nulfa-m- atgul, .arg.l. J' de legato 1. fi ergo purum ell 6dei..
eomn11{furn,
admittenda
eil tranfnl1'1110,
('(' vt ln
. CaUla
r
Î.
' •
hrre
Crau . d. con. ~o6. nu.
. fidum lupedhtls
.
d' re[pondit
.
3·1n ,~.non Impe ~n rranfmHIionem vocatione [uperf.hus J vel adteéhone, fi {ifiterul'uat . Al'la qUt. nunq~am recepta eiTet tranftni ' 10, cùn1 non niGfu er4
Uluens Cuccedere poffit , ne dùm tdl:ator his ve;bis,
lifextent
nepotum fi
...
i ' tempore
d' mortis matris,uperexl
entlam lne ttatur, be.nefÏcium tranfmiffionisin liberos prxmortux neptis impedirc voluiffe , contra
votu~, comnlune parentum fateamur: datoque
cond1t~o~ale fidei~on1miiTl1m hac in fpecie verfar1,
aon minus [penl coditionalis fideicommiffi tranfmi·
litre n~ptis in lib~ros , cum receptum Gt conieauris
& taCIta tdl:atons voluntace, li modo non exrrinfeeus, fed ex verbis e1ici poŒt conditionale fiddcommilfum tran[mittÎ, cum. & eadem volllntace defultorium & tranCn1iffibile non tran(n1ittatur. Haldus
in d.l. J. num. 10. de his qui ante apert. tab. & in 1.
li p~ter ,nu. 19, C. de inHit. & fubfrit. Ilnm. & Socin. in l. i1'l conditio~ibus,_§. 1. de cond. & demonfi~~t. Fusè PariC con. 5. nu. 13. eum feq. vol. 3· &
ahJ quos refert Mantica 1.11. de conieél:.tit.1.o. nu.S.
Ex conieéturis verô illa primas obtinet J eum liberi
fideicon1mitfarij (unt in conditione poftti : ·tunc
enÎ111 prxtulit tdl:ator non tantum fideicommHfaMmm
Ih
ru JO, \
�4S S
FRAN CIsel STEPHANI
rium (ubfrituto {ed &. liberos eius, d.l. Lucius 2... If.
de hxred. jnll:it~ Bald. in d. 1. vnie. &. 1. fi pater. Socin. in d.l. hxredes n'lei, §. eum ita, nu. Il. Decius
€on. 397. nu. 6. &. in d.l. li pater, laCon con. 2.. )J.lib.
2.. Crauet. con. 306. nu. ~. ali;que non pauci, quos
refert Mande. fupradi6l:o 10co, nu. 15" A quibus
difcedit Nata con. 55 l. nu. 19. eum feqq. defidera..
rique ad inducendanl ~ranfmi~~nem, vt l~beri Gnt
in di[po{itione ~ n~n ln e~ndltl~n~ ~ (ed ~llo cafu
non vi tranfrnifltonls fed dlCpoGClonls adnuttuntur.
Dec. con. 52.. 5. nU.I. Curt. iunior con. 16. nutn. 6.
Subtilius Ripa hanc conieéturam non fufficere
reCpondit in d. §. curn ita, n,ll:64. pel' ill~ln tcxt. quo
liberi inCtituti erant in COndltlOne po(iu , nec tamen
infütutlls potuit in necenl Claudix fpein fideie~nl
mHIi in liberos tranGnittere .. nili dicanlus [Ubll:1CU ..
tum prxdileél:uol ftlHfe à tefratore liberis inftituti.
Sed nec inficiatur diélx conie6l:urx locum elfe) fi
alijs iuueturadlniniculis , putà ~ e~tran:i 9.ui non
(untde de{cendentibus, vel prOXluuores ln 1ma fubt1:itutionis cera vocantur. Curt. iuniorcon. 16. nu. 7·
fi fideicomlnHfum iuri accrefcendi fit admixtum, 1.
qui patri) de acquir. ha:r. Bart. in 1. vnie. §. fin au..
tem) in hn. C. de caduc. toUend. Bald. con. 9· nu. -1.
vol. 2.. Socin. [en. con. 6. nu. 14. vol. 3. Cuius fentendam ~o~~~Sel;a~us ':.2..Jvi-J~j ~ 58 5. Reference .
D. Girau 0, CUI pr:rfult D. Cornohs Prx[es, fi ge ..
nerali 6liorum appellatione vfus fit tdlator. <l!:!x
olnnia adminicula hac in fpecie concurrunt, nam ~
'tocantur proxinlÎores ) &. coniuné\:x funt neptes ln
1
fubftitutione »1. triplici l de verb. fignif. porti6qli~
•
•
DECISIONES
'repudiantis alteri accreui{fet 1. re coniunéti ((' d4-1S9
61' ,
J
,) n.
e egat. 3·" lorumque appellationenepote-s & proL1cpO_
te.s, ,aho(~u~ defcend~ntes) tell:ator conlplexus dl:.
, L~cet &. ?~Cl poffit Otlo[anl hac in fpecie elfe halle
dl[putatlOneln. tran[mifllonis, cùm, Vt fuprà euicilnus, ad h~redltaten1 pronepotes (ub l10mine filio ..
rum admittantur: Curt. iun. d. con. 16. nu. ,. Ac..
cedat his n'latris confeffio in iudicio faéta) cui fb!l1dum dl:, l. non intelligitur, §. tacitafideicommi!fa
vbi gloJf.&-Bart. ff. de iur. fi(c. Bart. con. i9~. Socin:
iunior con. 180. nu. 34. vol. 2.. & hoc dl: quod lex
hac vna in re h~redem facit & Iudicen1 & tefiem in.
cauCa pro pria. Cur enim ad cau[am externanl recurretur) propria & indubitata fide reliéta ? 1. fin. C. de
6deicolnmi{( §. fin. de fideicon'lm! lib~rt. apud lu..
fun. ~od fi talis confeffio indubitatam fiden1 fa.dat tn fauoren1 ,filij, qui cenat de ql10dam extraor..
dinario & odio[o lucro, rouit,à n1agis fideln facere 3~
,de,bet auia: confdIio in fauorem nepotuln, 1. non
,dubito, if de iur. fi(e. ProfelIionem auia: {equitur
rd faéh refi:irutio ante mortenl patern~ bxreditatis,
tùn1 ex [criptura, tùm ex con[cientia reliai, l. 1. vbi
Bald.& la[on" C. de fideicommi[ d.l poO: mortenl,
. rd1:itutionenl diuilio, vi cuius in po{feffionem auit~-<
hxreditatis mi(fx funt neptes, quarum aIrera fui
pal tis prxdia quxdan1 diO:raxit probata & rdl:itutio..
ne & diuiGone. Nec obfi~nt d. §. Diui, notatague
jl\ dl po{1: n10rten1,cùm ex voluntIte ddunthlj,tt~
fuerit re!l:itutio, vnde non debet retraél:al'Ï altero (ubIato è lnedio , adueniente conditione, 1. rnulier,
If. ad Trebellian. vt nec vno ca[u ctlm conCel~tien .. .
Mmm
2.
;
�"
46'0
FRANCISCI STEPHANI
tibus 6deicommHfarijs ante dicm fit rdHtutio , 1.
quoties ,C. de fidcicolnmi{[ Ergo reprx(entatione
tran(mHIione ,general(filiol"um appellatione, aui;
profeŒone, & rdHtutione falta ante diem , pronepotis cau(am aduer[us amitam COlnp: ,rtitor D. Pcna fullinebat, quze cùm cauCa moribus nofhis effet
iudicanda in TholenG Decuria, omnes , vno excep..
to, diCceif'erunt, PrxGde D. Ludouico Corriolis , 8.
Februar. 1585. Repetitaque efr Proprxtoris Cententia, apud quem pronepos aduer(us amitan1 obti..
nuerat. CauCze expoGtor D. Ioannes Agar, pr~
füit D. Auguf1:inus à Forefra Proto-Pr~[es in prima
Decuria) 18. Martij, anno 15 8 5.
DECISIONES.
6
curquodfaciat deficerc:conditionem arg t
.
-4- 1
'b
d'
' ,extus 111
Auch
qUl us mo 15 naturales efficümur le 't' '§ fi "
•
.
Il 'b'
gl
lml,
.
lt
19ltu
l'
Lr
centla,co
,6.1 l,nihil à legitimis di rrc:reteS,cum
r l,r'
a1"IJS qua:
elUS,lententlx cult or ,
Alexal1d
.,ln.
l generahter
'
, ' COl1 gent
rr'
§• cum autem) C.
' de ,m(htut. & {ublhtutl'on . vb'1 aIt, ene
communem)
repetit •1• fil vn quam,.
C d ereuo~
'l
.
bT lral.'.1l1
ver o. [u[ceperit liberos
'
.
dr 011at.1l1' V
'd d
' nu. 8 4· Vere,
mea
lentenUa.'l' 1 en'li us tamen olUl1ino Em anue"1 a C olLalnIl.
tt"rpres d 1 1ge11t111m~\S, in cap. fi pater in parte l '
t...
Po
br
l'b'
,.mver~
Il a 1 q ne 1 ens , nu. 5 o.
F. For/ius 1 c.
.J
•
•
tranfmittatur , & in qua Cub(titutionis fpecie, q\libus
conie6lurisid probetur, qu~uCq; prx(umptionibus: qu~
pler um ql1e traétantu,r à Doél\oribus ita curiosè , vt, hxreditates contra vorum defun8:orum transferant ad eos de
quibtlsnunqua,m tertator cogitauit: adeo miCera huiusluris &cofuCa in [choHs traélario, vt quod vnus ait,alter ne-get.Plc:ni [unt conieaurarum libri : confilijs per[onat inanibus hxccarioCa diCputatio,Habes Manticam grandivolumine,Menochij prxCumptiones, in quib. pugnatur Andabatarl1m more.. ~ed h:rc talnen non arguo ,in quorum
fententias plerù.mque adoleCcens in foro iurauÎ) d'efenfion,um laboribus impeditus. Sedquando hoc inC0mmentano traébtum d'\: , an ex voluntate & iudicio tdl:atoris aliq~1ando comprehendatl1r, aut (purius aut nochus, quid
dlcat erudirus de hac q,uœfriof.)e? An nliu s naturalis nullo
fe~uto m:l,t~imonio int-er illins parentes) Ced'Principis re[cnpro legmmatus , faciat d'e ncere ndeicommHfum, & inteUigatqr conditiollem excludere, fi,ûne liberis: &_vide-,
•
-------------------
=
DECISIO LXXVIII.
Si r.es emphyteuticaria. redeat ad dominum ) quand,
refoluan.tur hypothecte ..
Synopfis L X X VII I. DecHionis.
ADDITIO.
N Ihil
eO: ia tanta omnium Doélorum traaati~ne Ere..
quentius hac quxCtione , quando fideicommHfum
'
r Res emphyt,euticllria. quan-l lem ad dominum • defeS"
ad domtnu"!"redtt, quo h4redïs, aut iure commifIi,
lure redeat, dt!tgenter con-\ aut de[empa~ationis,redire
jiderlfndmn 11.
debet tmmums lib omni one2. Dati~ in[olutum'rei emphY-l
re hypotheu.
ttu~tfJl,ri.e !ro, ~eliqllis, lm;$ At/liS quando ejf aut nue[fnct~t ((fiRre tRS pignoris.,
rius IIltt vo/~ntRriltS.
3. »om~nus, emens rem emphY-j 6 [urt foo , verba il/a apua
f(uttctJrt~m ab ,emp~yteutal Sc~uolam, in 1. vdligtTti
fi olmoxtum ptgnortbus ' 6i fundo ,if. de pigno quid imhJPothec~ red~it. .
1 porlent, & quidJignificent.
4- Res emphy,teuttcIJrta reuer- In Additione.
10
Ex veétigali fund'o , diél:a erat) vt fi
C11,1-
71
J.LA..~-
phyteutain,Colutione canonis per annum;.
",.....-vceŒ1ret, is Eundus ad- dominunl rediret., ":,~". te (
PoŒeà is fundus ab em phyteuta pi gnon dams dl:,.
L."... )]./.
~e{fauîtque in [olutionè canonis pel' decennium ~;
{. •
M m ,ID l- {~""rIVA'"
nT--'J~~~f1
Ar c...f1L."
t
·
. . , -.JI"'"
M'
e--· (ctt-
Ir-(.,ccL ..
v
/1 __ _
4/V7
�FRAN CIS CI STEP HA:N 1
proÎL e fUlldus ex lege diéla ad dominonl redire de~
beb.lt, cui pro rcliguis veéHgalc1l1 illuln fundum
1 ill (olu um dedit. An euanui{fet ius pignoris ,qua:.
•
rebatur, eùm fundus ad eUOl i1ire dominij & vilegis
redeat.Dorninus dicebat on1nino cxtin&um pignus.
Nam eùm fundus ille datus fuerit in emphyteuGnl,
vti optimus & maxinlUS datus erat, -iit ell, 'fine V1l9
onere, &, talem ~d dominum redire debere, c'ap.
Inlperialelll , §. pr~tereà, & §. callidis, in verbo , Iîberè reuertatur, vbi Dottores, de prohibita feudi
alienat. per Federicun1: redit enÎll1 tune res ad do•
minum vi ôcpotefiate feudali, quodius pignore efi
••
,
alltiquius & potentius. Ergo ven dito veébgali fun•
2._ do li donlinus l'etincat, euane[cere ius pignoris
nofi:ri communiter credunt, Senatuque pl'obat.tm
hanc Cententialll tefiatur Guid. Pape decif.'157 5.
Boërius decilione 181. ÎnnUn1erOS eius {ententi~
referel1s, Bertrand. con. 191-. in 1. part. 3. vol. Mo• •
lin~us in con[uetud. PariC §. 1 3, gloff. f. nüm. 2.6•
•
•
Maximè fi vi legis & paéHonis redeat, l.lex vell:igali
•
fundo , vbi Barr. & Angel. de pigüor. fecùs fi res re~
diret ad dOlninum , non quaG d0111inum J (ed quali
•
priuatum , putà, li ipli venderetur ) donaretur, aut
legaretur: Pet. Ilcobi in praét. de aa. in rem,
Cha{fanxus in conCuet.Burgundi!t, rubr. 3. §. 8. nu.
36.Cacheran. deciGone Ped.e montana 15 6. nu. 9 •
t , .. . •
. . 3 Qtod li quis dixerit dominum retinenten1 iure dominico) loco emptoris elfe) l'roinde obnoxiun1 pi. ~ ", . '.
gnori &. alijs oneribus fequentibus renl empqyteu_ti..
r
\ \./
carianl: id verum quantum ad contenta in v~n,di~. • . t~, '. " tione ) ve in ea agi ex empto poffit ad inUar altcrius
4 G%.
0\
•
'"
" .
t '
Ji
t..t2.
t:.
. . "'.t;
.Af'j
f .
.,
DECISIONES.
,
3
~n1ptoris,
non
quoad
alia
qUa! extracauratnv 4-d.
. ,'"r d
en 1..
tlOnls
ma<Tisb
prin1itiuo"
dOlnino
'PqUlparan_
,
..1
filunt>le
d
,
,AUS e ,a .quem res [u~ in priil:inam & antiquam,
cau[aln dl: [euer[a, Moltn. [upradié1:o 10co nu
C h
d
d
'
.
l7·
ae er~n. , ~c, 156. nu. 14. vere minùs repugnat.
S~d hae 111 [pecie ditl:us fundus emphyteuticus vi JegIS o~ no~ [olutum eanonem) redit ad dOlninUln:
ergo lUS plgnoris euanuit) d. 1. lex veéti<Tali. Contl.à
creditor di{folutum ius pignoris con~ndebat ~
pl'Udellteshac in qux!l:ione dHl:inguere, nÙln redeat
fundus veéHgalis ad dorninum ex cauCa nece{[aria
pud., G. d~fea~ hx~edun1 aut eom~tifli iure ~ tun~
~
euane[elt lUS pIgnons, l. 3. If. quib. modis pigno vel 4 ' K ..yt'(1
~yp~t~1ec~(0Iuitur, v,bire difl:raéta [ub paéto addic- ~ "·If.,,(~
tlonlS ln dlem, Gmehor lit allata conditio. Aliud fi 'JI:1~'7 (', c.~ lA....,
res vendatur nili etnptori di[pl1cuilfct) ex [010 enitn
(1(.,. f~{.;
. & vo tu utate cmptons' d
P1aClto
l'es o
re lt ad vendito- , hl
./ 1"'" /'~~
.renl. Ideôquc in 1. [equent. qux dl: 4. quib. nl0dis t,'-1«'·7 - (.
pigno Colu. vel hypot. non deGoit eere locum Seruia--I!"J'(~;::7L ~
~~, li d~b~t?r [eruum redhi~uerit,E~ en~m volunta, ~:r;iJ tAna redhlblt10 , non necelfana. Bart. ln 1. ln diem,nu. 1_".f;;-{.A,.t~.
.l..-- if. de aqua pluu. arcend. Ioann. And. in ad Spe- ~ 1#6 '''~!
culatorem, in rubr. de obligat. & [olut. verf. pro potL
lito congruit. ~id fi ceffaucrit emphyteuta per ~"'J.ff /4lnlultos an nos in [olutione can.onis? res redire did- a.." ......-tur ad dominunl ex cauCa voluntaria: poGtum enim 4"&"/ .Aell: in potefi:ate& voluntate emphyteuta: Coluere vel 1'1 ~ .'11 .
non foluere canonem. Bald ..in 1. 2.. quxft. 15. quem ~..t" ~.~! {
fequitur CaltrenC & Salie. nu. 17' C. de l'e(cind. /,~"4
v~nd. ~dlnittit Bart. in dJ. il\ die~ : cxterùm exci,.. ;~t ~,.,,4;
pit de d!ébregula ~awn V()lulltarlUm, nort ad hoc /.. f'''' f t/'
•
, .. t ."" ...
•
•
,
'
...
~
,
,
�STEPHAN~
5 dired:è ordinatunl &. tendentem, vt res ad donl1num
reuertatur: putl , eût:' ce~at in folutione cano~is :
nec enÎlll ceffat, vt dU'eao funduln emphyteutlcarium ad dominum transferat, licèt 'in confcqucRtiatu &. obliquè transferat. E~go fi res redea.t ad ~~n..
ditorem) vi 1. 1.. C. de re[clndend .. fatum ent lUS
pign0ris, nec finiri ~ice~us, cùn~ poffit en1ptor(upplemento iufii pretl) libl rem rettnere , d. l. 2.. C. de
re{cindend. Idem quoque receptum dl, li fponte
pro reliquis emphyteutafund~m d~der~tinfolutu.n"
vt hac in nofrra fpecie : ncc enlm vllegls aut paého• '. j.\
_
nis,fed (pot~ & vltro,Çundus ad dominu red~t. Bald.
, .: ' 't, ~.... , . :'\
in d.!. 2.. per l.G debitor , if. quibu~ m~d. plgn. vel
. ' .
hypoth .. foIuit. Ma[uer. in [ua ~r~~l , t1t. ~e locat. &
. . ' ~ :' iur. ,emphyt. nu. 2.4. vere item Vt1ltS domlnus. Be~e..
diét. in cap. Rainutius, in verbo, & ~xorem. nom?n.e
_ AdelaGanl, decif. 4. nu. 16. verL qUla hoc lntelhg1, l . , • . tur. Merita efi eXf»lo[a nofrrorum {ententia innu4~./-. ,
r
;'
il.
V . t ••' ..
mêrisSenatus l10fhi
Arefiis) quib us (ancltum
eu
\ ,\~. _ venditO]§ndo enlehyte~ic~, fi ~omin.us iu:e [uo
..
. \ . r('tineat on1neius pignons dl{folul: redit enlm res
« ~ • .'. :;~.: ~'h ad domi~l1n1 ex cauCa voluntaria, videlicèt vltrane.a
-:.: ,. emphyteutx venditione. Ergo finiri noil àeb~t 'pl
· :'.. gnus,d.l. 3. Ampliat C~firen: con:68. vol. 1.. et1am~
., .... " .. ~ lex diéta effet contraél:u1, vt Ipfo lure res ad domi• ' • •'. P nun1 rediret, ft domino irrequiGto venderetur, ~en. .". '; .' . ~ ditu[q; effet in (ua fpeciefundus irrequiGto dO~lno~
;,: ·r , 4' pignus nihilominùs durare refrondet nu. 2.. Ahoqul
\.,
facilè fraus cre({\itoribus ficret, ad quorum elufionem
, .. ~ ~. : ~ ..: .:.: prolilirent emphyteutx ad venditiones rei en1phytcuticx ,vt donünica retentione extinguerentur hy~
4-&4-
'.
, ; ,' , : .
.
..
FR.ANCISel
- t. ·
",
4
pothec%
•
-.
•
~E CISIO ~ES.
46 5
p~~hecz J ea~demq; .fraudatlonem verCari poCfe faole ex canonlS cdrat1o~proinde d.l.lex veé\:igali
ego arétabam, quan~o auâore Prztore ager Ule re~
uertit~r ad ,doluinulll ob non folutum caaoneln ~
Bald. ln. d.l. ~. & d.l. tex ve6l:i~ali, Tiraq. du retrttia
conuentlonnel, S. 3· gloffa 1. &. vnica ) nu. 10. & 1 [ .
& p~tiffim~m 1 1.. v~r( [ubdit tamen. Ergo Senatus
haCln fpecle non finltum pignus cenfuit, in AtteO:ationulu DectJ,fia , Relacore D.,L. Chaine, me Pr~
{ide, 2.. Aprilis 1585'
_.
AD D ITIO.
V nisEaigalis
funàus dicebatur ex quo veé\:igal certis anprzfiabatur ,If. li ager veéHgal.l. 71 . §. fi fundus.
§. fed & fi, de legato 1. & dabatur ille ager veél:igalis aut
cmphyteutlcarius plerumque ealege vt ft certo tempore
veaigal folutum non elfet, fundus ad dominum rediree.
Sanè fundus eiufmodi pignori dari potefr, vt d.l.lex veéHgali: quod generaleefi in his qu~ vtile dominium habent feudis exceptis, Càp. 1. de prohibita feud. alienac.
pe~ Fridericum. ~lid autern in illa 1. Sczl1oIa,iIla verba,
iure (uo , fignificent ; variè certatum elt Ee anno 1471. r;
cùm fub Renato Rege focagiain Prouincia indicerencur,
& dubitarent Nobiles quibus in caûbus eff'ent immunes à
talijs : ita. enim loquuntur ,quando res ad eos redibat. iure
fuo, ~terpr~tati fUllt iu.s illud in tribus ~aûbus, incom~
milfo, retentlOne feudalt, & defemparatlone. Sed tandem
{olemni Arello in Conlilio Regis, anno 1 f f6.declaratum .
tandem efi ius Nobilis in fundo dato ademphyteufim elfe
in tribus, remota retentione, nempè in confifcatione,
deremparatione, & commHfo: & hoc iure vtiml1r in immunitate onerum. Putem idem dicendum de pignore.
F. FortiNs 1 C.
NnR
•
�FRANCIseI STEPHAN 1
-4-66'
--_.
,~
.
.• a...... "'
,~
1 .. " • ••
-_ _ - - _ -_ _ _ _ _ _ .._ _ _ _
r _ __
4
_ .
" . .. D E C 1 SI 0
J .. -
~~dam
L X XIX.
de pttciftci.r pojfejforib us.
Synopns:L X XIX. Decifionis.
l
R:gul~ de pA~ifici.t
/,ojfeffi- ' 8 ~orfom regu/III J~ fritnnA~
rt611s ejl mdtllA.
1 li ejl inlltntll.
2. Co":c.ilillm B,,:jilùnfe.
\9 Trilnalis pojJeffor tillaunfi·
3 Latct Benejicla EcclejilllflùJJI curilatt glJudt't fUIll qUA.
non ,offint pofsidere.
drlllge1Mrills.
4 spirituatia BenepciA homi- IoDe iure p offofJo ris nDn qlM ..
ni/lits JP.iritHalih.largiendll.! rendum eft ,quando de lurt .
5 c~!act/~S !t'm;ore coltAtio- pctitoris nihil ~utirendum.
~zis deftderllfur.
I l Inc~plJx rftinetllr pOfilis
7 Tttli/us ,%rAlus quis di-
triemMli.
C/ftllr.
Xtat regula Cancellatix qua: pacificum
poffefforem triennalen1 aduerfus quelncUlnql1e tuetur, de[un1pta ex Concilij
z.
BaGlienlis [dIiou.e ~o. anna 1435, ad
cOlnpe[cendaslitigantium ver[utias: quo ctialn per~
tinet alia regula dé al1nlli po{[e{fore, gloŒ. in cap.
plerun1quc.>de r~(cript.Cùln igitur Francifcus Roar, dus Sallonenftshondunl primam ton[uram adeptus
Benenrium obtinuHret anno l 566. 2.. Oél:oh. J 8• .
e~u(dem n1cnfis ton[uram accepit,pacificéque poffedlt vCque ad annum 1 S81..quo Barquius quidaln per
incapacitatenl obtinuit, vel aliàs quoui[cumque n10do, Roardus in fi.de111 tutelanlque Regiam receptus
dl:. Apud Aquenfenl Proprçtoren1 cauG, agit ur Bar..
1
DECISION' ES
6
l'arius nullam dicebat Roardi colla~ion
4 7
, d il
enl) Vtpote
~u(j) co at,u~derat Bene,ficium ante primam tonproln e antequam Clericorum ord"1nlnoluram, & 'Ir
men d
,e d~ilet, &: proindc quèd effet plane? Laïcus
cap. cum a.,~eo , de re[cript. cap. ex litteris, de tran~
faa.Ir at Lalct Beneficia EccleGtall.l'ca
p0 Œd
( lL
I cre non 3
pouunt, cap. 2.. de in frit ut. vbi Inlmola tradidit
valerc. mand at umtd, ~ ~roU1'd cndo in fauorem alicuius
qUt optabat a[cnbIln nun1erUlî1 Clericorum l' ,
B fi"
11 .
, lcet
ene .c:J co , ~.uo ~ulla.lit an~e. adeptionem prirnx
ton[~rx. Spultuaha enlm Cplntualibus per[onis & 4~le.n~. (unt ~omn1ittenda, cap. decernimus, en. de
ludIClJ.S, ne a ~anibus, h~c efi, Laïcis, {anétum poffide~tur , c.a? ln mandaus, 41. dHbnaione. Si ergo
Lalcus [pl.ntu~lia poffidere non potefi,cap. cau[am,
de prx[cnpt. 1U~ari fupradiaa regula non poterit,
qUa! non ad pacificos pofi"effores pertinet : nec hinc
p~odcffe poteil: to?fura qUa! collarionem aliquot
d~cbus [ec4ta eft, cum capacitas ten1pore collationlS delidererur in beneficialibus, nec conualidetur 5
collatio ex iure (uperueniente, cap. dudunl, ext. de
eleél:ionib. cap. ex litteris, vbi glotI fin. ext. de tranfaa. v~lgata regnl~) non hnl1atur) de regul. iur. in
fext~ etlamG ten1pore collationis prouHlls LaÏcus, &
Beneficio hondtltus [e iampridetn [acerdotio deuouiifct. Idque Beneficiun1 in per{ona fui nepotis [eruaffe te1l:atur Archidiaconus in Clll. nulli 12... q. 1 .
Minùs proderit exceptio d. regulx,qux licèt tàntùn1
violentum & {imoniacum poffdforen1excipiat, non
tamen minùs cxcipitid genus homines, vt aduer!lls
Gon1efum te!l:atur Rebuffus in traél:atu de pacifiNnn
1.
�46 8
FRANCIser STEPHANI
cis po(fdforihus, nu.. J 90. Et in fpecie inronfurat.l1rn
beneflcio huius regulœ non gaudere cenCuit ibid~
Rebuff. His motUS Proprxtor Ro~udun1 triennalem
po lfefforem Barrario cedere'iu ber. Prouocat Roal'.
dus, Cenon triennio tantùm (ed Cexdecïm annos ci...
tra vIIam controuel'liam Beneficio potirun') diccbat,
proilldéquc iutiari d. regula! trienllatis poffdforis
benehcio & auxilio, cùm paci6cu$ po{fcf[or crien.
6 nalis is dicaturcuius po tfe ffi 0 nUUJln controuerfiam
palfa ell:, neque in iudicio, n'cque e~tra iudicium,
glolfa &. Cardin. in Clementina, gradx, de refcript.
g~otfa &,-Arcllidiac. in cap. cOlnmHf.l) de elcél:ionib.
lib. 6~ Gemi'nian. con.78'. & con. 8l. Pro bat Rip.
in repetitione rubr. de' caue1' poffelf. & propriete
num. 39. Ergo non poterit eius interuerti poffeffio
aut controuerri , cùm regula illa non tàm [cripta
fit his qui perfeétum & omnibus nurneris'abColu..
tum habent titutum : 'ne.cenim-aliquo-egent auxi)io, quàln etiam his qui minùs callonicè' infiituri
(unt, modo titulo, polfelIione colorata fulti Gnt,
vt quod deficit Cuppleaturtriennali polfeffione. Gome(us ad diél:am regulam, qurefi:. 1;6. verf. quib. non
obfiantib. Titulus'aurern cotoratus ille dîcitur quem
7 quis ohtinuit ab eo quiconferendî habuit pordlafern.Ill)tJ1Gl. in cap. cu~ l1ofiris, ext. de concefIione pra:henttAt noll:er Roardus ell: huiufmodi: obtinuit enim ab Ordinario Benc6ciu-tn , & hoc quoad
iuris comnlunis effetlum. At fi regutam lloilranl,
eiûfq; intuealnur effeéèum,is dicitur colbratum habere tit'lll'um ,qui' ab illa·regula,non excipitur. Duo.
~ptC1}1 &~nera, Beneficiprunl t,antùm c-x cifiunt ur".
DECISIONES
'
,
.
.
4f.c!)
umorttacus
nempe
& prouICus de Beneficio fc
' fl.
•
re erUltO pcr lUllanl & lUre cOlnprehenfam referuati
·d
1
onem,
b
vt e~ ver IS • regu a! apud Gome{ulU videre e!l:" de
qU~\1n cap. 1.. de prxbc~d._in 6. & apud eundem Gonle{unl, quxfi:. 31 • eum igitur nofier Benenciarius
neque linl0niacus Gt, neque Bene6cium illud lit rcf~ruatum) colorato titulofultus cen[e~dus efi:;luuarlque debet regula, vt GOIne( in nlultis qua:lHonib.
ad d: ~egulam cenfuit, nllximè qua:ll:.1.7. Et fi execrabll~s p0!f~{f~r)qui extrauaganter execrabilis, priuacur Ip{~ 1llre {uo Beneficio, iuuatur regula annaIis
po{fdro~1s, Vt R~a cenfuit,. tefi:e Gome[oquétll:ione
'4· addld. regul. de annah poŒelI: necnon pnuatus
pel' non promotionem ,cap. licèt, de dett. in 6. vel
per alterius affecurionenl aut acquiGtionem, cap. de
nlul~a,)~'e pl:x.bendi~, vel etia~ aliter intruliùs, quia
fpunus-, lllegltunuS') lrregulans • ft regulare Gt beneficiunl, aut vice verfa, aut quia Laïc~s, GomeC in d.
reg. de annali poffeŒ. quxl1. 58. Molin. ibid~ ampHar. 8. odio jmpetrancium Benencria viuentiuln
poffelforunl. Cuiodio occurritregllfa, nec reCpicit
2Ut requirit canonicunl titulum, {ed foJam afininam
& nudam, paci6cam tâmen detentionem, ibidem
ampliat. l 'O. CUl' non eadem ratione fupradiél:is 0'01nibus<atibus triennalis poffe!for pacificus non iuuabitur illius regula:-auxilio?' nam & triennalis poifeffor annalis dl:: eodémquc odio vtraque regula lites
& 8eneficia viuencium'impetrantes execratur. Idque
{uadere vidcntur verba. reguliC ( Inoleltari nequeant)
'lux tollullt omnC111 ' potentianl~ Archidiac. in cap.
Wm~lure,s,de o.iE de1eg~t. inJ(f.. & titulum,polfdfori
r.'
]}l
!l ' !] '
,~
�.4 7°
FRA N CI sel s 1~ E PH ANI
9 accommodant. Gomel: qnxa. 58. vere & adcd
hoc dl: verum, &.C. Liquid6que conuincunt trien.
nalenl po{fe~orcn1 cadCIU lèc.uritate gaudere, qua
quadrlgenanus polfdfor , CUl hac rcgula xquipara..
tur ius. Vc enim nulla prxCcriptionis ope ius mouetur , ira iHe llloldl:ari aut inquietari nequit. Gon1er. poft nlodernosin trattatu de prxfcriptionibus,
in diél:a quxa. 58. vere & Cccundum hoc potdt ,inFerri. Addebat Roaldus ad ilnpugnationem tîtuli
itnpetr;,tnti5 genericanl Î1npetratiollenl , videlicèt
cerro modo f.létam , non cxpre{[1. dignitate, nobili.
ta te, cau[x, vocationis,aut qualitate poifeiIionis, aut
cuius temporis Benehciarius poffeifor efset , q\k
omnia deliderantur ad {ul)!lantialn &, exi!lentiam
Ïtnpe.trationis Benehcij per annunl_pacificè ~ fine
controuerlia poffeili, Vt ex verbis regulx videre dt,
apud Gome[unl, de an nali po[se[s. Extat Henrici II.
edié\:uln, anno 1550. &. proinde depellere int~nde
bat reUlU ft'la po[se{l1011e,Felin.in cap. olinl,coll. fin.
de te{cript. Innocentiusdn cap. ex intinuat. ext, de
10 procurator. Neque cnÏlu'curandunl dl: de ,iure poffefsoris, remoto iure petitoris,l. faulus, §. fin. quib.
modo pigno vel hypoth. [oluit. ('uiùs enÎln dl: iniufiun1 tueri po[se[soretn ,quàm beneficiuul viuentis
impetranti faucre. Rota dcciC 2.. de excepte in antiquis. Nec Ob!tll1t qux [uprà pro in1pctrante diéta
funt, cùri1 adius commune pertineant.At iure con[tituto & vi diétx regulx non tantùnl incapax retiI l netur in fua pacifica po(Se[sione, [ed & collatio à
principio nuUa po[sdlione pacifica validatur, cap.
penult. &. ibi glofs. ext. de [upplenda neglig. prxlat.
.
D E Cl S ION E S.
licèt
fequdhari
deberent rrucLUS
C
~ Bene4-7 t
. regulariter
11.
•
ponquanl
qUIS
" EXC1-.
fi_clorUln,
.
'
. obtinuit in C Ulla.
pleur. taluen tl1ennahs pacificus po[së(sor , Clementlna 1. de [equdh'l)oGe[s. & frué1:uum (')" d
'fl:'
. ~o
~ute~ ex: Imat int~n~uratum diél:a rcgula non
luual1 ,. cnanlu pof\: Infhtuüonen1 [acl'o veIttCe
. ' d0 l~etur, lta vt,colnnlentitiul11,ita nulla fulcitur auél:ontate, ab eoque d~[cedit, Molin. [upraditHs locis.
}-l~c ~raaabantur ln TholenG Decuria) Referente
DOllllno B. Bren1~ndo, qui Proprxtori:i [ententiam
tutabatur. Contra Don1inus 1. ACTJr reformandanl
[en~entianl, retinendun1que Ro~rdunl in po[se[lione. p ,ues fuere [uffragio Iudices: mittitur more
no!lro ad priLnaln Decuriam. Cuius Donlini in
[ententiatn D. Agar ierunt, vno excepto, obtinultque ROlldus, Pra:Gde D. Franci[co de Peruffijs 1..
Marti; 15 8 5.
' .
AD DIT 10.
T
/
Ant~ vis huÎus rcgulx?e triennaIi vr publicè Prx[es
doéhffimus admonuent Aduocaros , indignum elfe
,pro.fe{fione extra caf~5 regulx , ne po{l-eà triennalem po(fe!lorem litigio vIlo ex conGlio vexarenr, &. poil: trienllalem poifeffionem concremari po{fe Bullas aut qua(cumque prouHiones : rancus fauor cft triennalis huius
po{feŒ. Porro exeat Rebuff. e1eganstraébtus , &. FlamiDij traélatus de refignatione Belleficiorum, vbi ad llall fcam de illa poifeffione.
)
F. FortiNs 1 C.
�4-1t.
FRANCIS CI STEPHANI
•
DECISIO LXXX.
CA,rlNelit~ nùm flcceJere ab inteftatD pr,~iMi,;'
ribur poJftnt ?
Synopfis LXXX. Decifionis.
t
t.
,c,lle,,;'A ,/i", m" !Dur,."tl f MOIlIl&hi fl"t foutfsi,,,,.,
i"jitlli h~rtJes.
1 incApllus;1I GII//iA.
reftnles trlfnt h~,eJitlltNm,6Monlf&hi fo nt ",ort.im.lltl"
;,;e"!AUS, '[lIi/l Je fHh'ico
~t Mt",Aj1eriD "t'f"ir"nt.
IflehllntMr.
7 CtmftitutiD .AureJillnenfls Je
,.,..;l.!!/lnJo !lr1?lijJNm fHit Et- UJlo1lAchis.
~Uji4 rdin'lue,e.
8 CDnjlllllti"i aOIlAt;O.. In
4- Hih:o"1"û vtrlJlI, Je flrJi-1 Addicione.
hMs c ltric".",.
E~uit prifcàluriCprudentia incenas perfo ..
1
nas , putà Collegia municipum, nlunic~pes hzredes inO:ituere. Vlpianus in CUlS
fragmentis, de hzred. in{tituend. §. nec municipia.
2. Virgines quoque V d1:ales public~ enutrit~ nihil ex
alienis tel1:amentis capiebant, fi Gellio credam us,
lib. I. cap. I l.. Eiu[dell1 conditionis erant Ecclelia,
&. EccleGaO:ic~ per[onx. Leui non habuit partem
cum fi'atribus , (ed quia ip(e D'ominus polfdIio
eius dl:, Deuteron. cap. 10. At Conl1:antinus
propen[o in Clerum anilllo in rua conft:itutione
) [cripto ad po,pu\um vnicuique conceffit fanéHffimo & venerabili COhcilio , hoc dl: , Eccle{iz, 1. ge..
nerali, Cod. de L1.Cro[anét EecleC quantum volet
bonorQm [uorun1 relinquere, d.l. 1. d. tit.t. 4. C.
Theodofian. de EpiCe. Be cler. lib. 6. {ed temporis
fuccelfu
•
DECISIONES
3
{uecelfu
tanta flagrarunt auariti'a ' Vt h~l.ed'Itates
47
.
,
monentlum captare rion tantùm ' l(red & vmentlum
'
,
c. 1 ' 1 . '
Ia~u tatious ,& Donis inhiarent , viduarum potiffimUln &,pupll1orum,' propter fèxus & xtatisfragilitatelu? quOrl1111 ~dIUm aditu n011 tantùm , [ed &
h~redltatun1 aditione, fi f01fan ab alijs [cripti e·{fent
hxredes, TheodoC & Arcad. Clericis interdixerint,
1.. 2.1.: ~od. Th~od. de Epifcop. & Cleric. Qgorum
a,t'annam D. Hleronym. ad Nepotian. de vita Cle-. ....
ncormll deplorat his vcrbis: Pudet, inquit dicere
S~ce~dot:s 'dolotlun, 1. ann,ua, §. fin: de an~. legat.
~l~l)aung~ & ~corta h~n:d1tates,eaplUnt)folis ClenClS ~ Monachls,hac legc rrohibetur,& pl'ohibetur
non a ~er[ecutollbusJ (ed a Prillcipibus ChriO:ianis.
Arcadlum & Hon~ri~~ Î1~telligit J [uh quibus poft
mortem TheodoGJ vlglntl annosvixit. Non de lege
conquero~' , [cd doleo cur h~nc legem meruiQ1us ,
&c. Hxc llle , qu~ de fucceffione tdtamentaria vel
cOl~uention~l~ ~ putà ,donatione intclligenda. Cxterum Clencl 1nO {xeulo non prohibebantur ab
intd1:ato proximis (uccedere ,d.l. 2.0. ibi, cxterùm li
earun1, &c. Q.l0 exemplo Iuftinian. eunl qui ~o
nail:erio Ce [ociau~t , [uitatis ius legitimamve parentom not) atnittere fcripGt, 1. fin. §. hoc etiam, de
Epifcop. & Cleric.Qlo duélus rcfcripto Monachus
quidam Carmelita hzreditati neptis ex forore , quz
ab inteftato de cdrc rat , Ce immifcuit, cuius cauf.'ull
iuuabat canGn, il:ltutum dt, 18. quxil. 1. canoquia
ingl'e'dientibus, canofi qua mulier, eum [eqq. 19· q.
3. quibus traditum eil: Ivlonachos parentibus & proxin1ioribus [uccedere pofse ,legitinlurnq; bonorum
00 0
•
�474
FRAN CISCI STEPHANI
fubGclium conCequi, non vt hxc (ibi quxrant, [cd
Mona{lerio 5c EccleGx fux) glofsa in d. cano {tatlltUlU. Benediél:us in cap. Rainutius) in verb. vxorem
nomine Ade1aliam, 4. prxludio, nu. 2.09· Bertrand.
in 1. hac edi6tali, nu. 62.. verC [cd iuxta pra::diél:a, vbi
exprefsè affirnlat Domini.ca~u~, Carmelitam yarentibus :> necnon & proxlmlonbus (uccedere, ea~
que [uccduonelu Religioni & Mona(te~'io .qua:rer~,
cùm bo,na communiter poffideant. Fehn.ln cap. ln
prx[entia, ex;. de'f>robation. An~el. in, CO? 9 1 • in
princip. in eamque rem Sunlml Pont~~Cls edeb~t
prinile giu tU , quo concedebat Cannehus bon~ ,~n
conlnlune po!Iidere, vulgus Mare luagnUl1l diClt.
Sanè Franci[canos qui arélioris & [triétioris regulx,
hxredes infl:irui porse ,reliél:alUqU~ h~r~ditat'e~ c~
pere) modo intra tenlpu,s quod prxftltUl [~ler,.ln Vluentes vt dicitur" houlines transferant, rectpto pretio. G~d. Pap. tradidit decif. 2.2.7. quaG (int pre~ij &
pecunix) non bonorum capaces, quod ex xq~ltat,e
magis quàm iure communi r~c.ertum Ca~dlnahs
fèriptunl reliquit Clenlcnt. eX:lUl de Para~l[o) §.
pr,oinde, col.
s. ibi, & per ho~; de verb. figll1~ C~n
tra luatertera, ex [orore neptis hxredltatem vlndlcabat, ab eaque reluouendun1 Canuelitanl a~e~ebat,
'5 ql1em confl:at lnoribus totius G~llix re~ept1s l~ p~
tria inris [cripti, li Rebuffo credamus 10 pro.en~10
confritutionU111" gloO: S, nu. 1.2.. nec~ol~ &, rehquos
monafi:icam vitam profitentes, p~oxlml~r.lbus [uccedere non po{fe. Extat Clementlna, eX1Ul de P~ra...
diCo, de verb. fignif. qua': Fra~ci[ca?os tempora~lum
bonorum po{feffione, proxlmorumquc omnlnlO-:
D E C 1 SION E S.
da, fucceffione
prohibet.
Sed & Carlnel'It~) D Otnl47.5
'A
""
nlcanl:> l' ugufimlanllar<rius
viuel1tes fce bonorum
b
diplonlate pont'f1
' ~
telnpora lUln
. capaces
fc
1 CIO anefunt,
l' cap.
d ln pr~ entia} vbi notatur' de p'10 bat. Ange . ln .con. 9 I.Panormit. con. 17.nu. 3. vol. 1..Sed
nollra
con[uetudo,
de(
qua flIpt'a' ,en
M d'lCantes nOll
'Cc
tantu~,. cd & omnes monafiicam vitam profitétes,
&. ~eltg.lonem continet, telte Imbert. in [uo EnC~lr~. ln ver.b. Monachus. Boërius in con[uetud.
Bltunc. (ub tlt. de ~ell:~ment. S. fin. qùod lice!: ex
~e(l:all1ento. Benedlél:. Ul d.cap. Rainutius~in verbo,
ln eodem teftamento 1. nu. 116. vere hodie vtimur.
Ma[uer. de fuccdf. nu. ~. Chaffan. in con(uetudines
Burg~lndi%) §. 1.4. nu. 2.. vere &aduerte quod Mo- 6
naC~l pro n10rtuis . habencur: Ma[uer. [uprad. loc.
Meoque M~nall:eno non acquirunt, qu;r habent
hona, {ed hlS qua li de medio Cublatis proximiorib.
fedata nofirorum inani di4)utatione , [uccedunt :
Roman. con. 2.96. arg.l. J. §. vIt. Œde bonorunl
polfetf. cont. tab. tùnl quod abieé1:is rebus (.rcularibus, paupcrta.tem vouerillt, maxin1è Men'dicantes
Vt ~s [ucceder~ ~olcntibus obijci queat excepti~
von, & renuntlatlo rerunl f.1!cularium) qu.r nlinor
110.11 dl: ~.lla quanl probar cap. quamuis:> de paé\:.lib.
6. Bald. ln 1. I.C. de [acroC EcdeC Benedi6l:. [uprad,
loco, in verb. in eodenl teftan1ento, nu. 11. 3. & 12.4.
Vt & obijci pore[t Apoftatis ,quireieao Religionis
iugc vitltn (:rcularen1 re(un1unt) Roman. conGl.
1.63. & probauit hanc con[uetudiaem Regiam
COllfi:. Aurelianenfis, art. '9. qua: odio parentum, 1
qui filios patiuntur antexx.v. &: filias ante xx. Mona-
o O-()
Il
�FRANCISCI STEPHANI
fterij reptisincludi, [an~.dt huiu fin di libcros parell..
tibus & proximioribus [uccedere, necnon & de por~
tione hxreditatis iam,obuenta &, obuenienda pro
arbitrio di(ponere dunlnlodà nihil Monafterio COllferant. Aliud conCtituto· iure &. con(uetudinario receptum hinc Baldus probat [eruJ.ndam etfe, illam
confuetudin el1'l, cùm de Monachorum aut Mona(tcrij aaina fuccefIione quxritur, in Authentic. fi
qua luulier , nu. 6. de (acroC. Ecclef. Panotmitanus
in d. con. 2.7. nu. 4. nec libertati Eccldi~n:icx talis
co.n(uetudo quid ql1am detrahit, cùnl nihil ab ea aufcrat,fed prohibe.at tantùm acquiri.ChaŒ.1.n. [upra.di61o loco) nu. S. Bart. con. 37· N'on obfiant fuprà
allegata,qu~ ad ~lonachos pertinent, qui non vouerUl'lt 11'lendicitatem. Et nofter C~nnehta ex voto
tebus f~cularibus boni{que teluporalihns renuntiauit. Accedat Francicis moribus difcdf.unl à communi iuris di[poGtione )iure optin10) ne facultatibus
.per [uccduoues Monalteria turgerent,cxteris ciuibus tabe(centibus, quinon pofful1t Monà.fierio fuccedere. Chaff"an. d.loco ,[ecundum quamcon[ue~
tudineln Tholofanus Senaous iudicauit in cauCa
Franci(cani Monafterij Montifpe[ulani tdl:.tmeta..
dam [uccef{lonenl vitildicantis. Anfrer. in fuis Are[ris, quo '1. 7 I. Qgo exemplo nofrer Senatus Carmelitam po[seffione bon.orutu di[cedere iuffit, ac ma';
terterx adiudicauit, s. Aprilis 1 S8 5. Referente D,..
A.lltonio à Sanéta. M;u:c<J) in Atteftationum
.
. l?c:~
47 6
DECISIONES
a
,
.t"ria ~ vPi pr~fu~.
477
AD D 1 T 10.
A Nee
Confrantini edié\:um ad
1
polieanum in 1. C,de fa
. popu um Co~nantil1oI.
Ecclefiam vllas faculeat s ~d{anét. Ec;clef. VIX legimus
quem ferul1t E~Iefiam cl poftl cere., profuftore donatione
ccrta 'fides B . , & ota. e, mus tamen 110n omnino
l
, 0 mo
cxtens S ' d':t
habeeur apud Grxcos in N
. ane e IL. \lm donaeionis
,
omocanone ' [ed
b '1
app~reta 1l lsmagnaexpartefu[peétumvcc fi'
ufe ru nr li:ccl eli '" Roma na: 'u' on :um, fi qUldem plus S
à multis d
d
.
q am ln erunt. OmllIis qux
cendum e ea onat~one fcripta [unt ,illud obiecr hIC dip.uto , nemmem dubitare ~ vt diximus prl' m
G
T
,um
C 01\ ft antmum re .
~
flli{fereligio~tX:qu:~~~~{tiae~:~t1ln ~unific~ntiffimum
officijs coluilfe .ad qux prxfi d' omnl~us q111~US pomir
là &
,. ' .
an a eum pietas eum impel-
et, anclql1aglonaaducrfarixrel"
{Hmulis
ea de
f
z' . 19lonls. vrgcrcc,atque
fibi arque paf: ~~: bozlm~s ai,t , hoc tempore infenfi
Ch . , .
0 treL-~al1C1S Senatus e
. .
.
mulra elargitll' T empla donari
thri~~um R~~an~ll1,Ecclefiam, in qua Cciebat torius
.CD tanx r~hgl0ms vl~ere principatum , am pli ffi mis dom~1l1e~lbus, fiCl1tlllemO ibit in f1.cias, rributas elle . '
,
~ulm~ en.Clu ab Augufi 0 (q uodD io hiftoricllS 1ib. f 3.reth- ,. ". :.:Cr) mur~as pro!1incîas, Magnum. &. de collatis ab illo
_. ... ,
~.
on!l:antll10 ml1neribusarO"um P fltum quod Chri!1" 'ffi
minofiriP' . r. b' pO A-d'
JanJ 1- ,--... . "
, rtncrpes lU Ipl'o rum iplomatibus ea à Long0bar~lS ~blata fe Romanx Eccldi~ rdhruere profeffi ".~. \ ~
funt: Sl em~ Romana Ecclefia ,ante collara illa à no[tris- \ ,. 't. • .......
Re~lbus priuilegia. , iam potiebatur rerum dominio
'" ) \ ... \
vn& Hlud fibi nifi iure debitu pocuit villdica{fe?Cù~ cer~
........ )
tnm fit, nt,llla id fa,aum fllHfe armorU111 vi atque violenta
..... , t. •
gr~~attolle, filentlbl1s Oric~1'talibus Imperatoribus, alio• , .~ .» ~
qUI tnRoman. Eccleûa parun1 "'quiùs quàm & anli flle- .•,........
•'.
IlOt tUllbare, ql1odconquerimr S. Gregorius. Altero 'lX,.
.,':. ..
magnoargumento quod cil' apud Photium in Nomoca~
!lone tit. S, vbi decernit &. ftatuit vt Romana EecIefia
Àabcat principalCln poteftateœ 1 & omnium cotius orbis-
OC~~!a?1S
js~~f~;è:~
efi
n:, e"
H
'
;
.
,J.~ ~.'
\
_l"
.',
'
()
o. '? .; '.
�47 8
FRANCIseI STEPHANI -
Ecddiarllm. Vcrba {unt d,Con!tantini apud d. Photiu'm.
H~catb [unt ab co anno ; 2.4. à Chri!to ,ql1~ anno poA:
cum b.lptifacum colleéh eft R,ornx, Synodus , a .Syluefiro
in Thermis Traiani, quem IS Prmceps mutus auxerat
muneribus. Annales Baronij.
F. FortiNs le.
------------------ ---------..D E C 1 S1 0
L X X X 1.
Hlfrei JonantrS tr,nte Mo/inllam e()nftituticnem
an tlonatÎonem ù,jnllationù tlefotlu
impHgn~re
poJ!et:
'Synopfis L X X Xl. DecüioNs,
1
j.
DmlftÎoffes non inJiNIfIIU' f Do""ti'1I:tJ 11011 infl1lllAtA>
pro non flriptis junt.
1 p0ffont lIb h~ruJe inl:" qll"·
InJinNlltiones imunt.e 'Vtl t~or ,!,e~flJ Jeft{fM mftfl."WlIJiori deliberAtfont 40'M-~ ItfnU ""p"[/III·re.
10r ronJideret 1111 ptr(eMertt.!
Raaabatur nuper in caura illius hrre~ ,J,/IUr#lr
dis qui 111atrimonij contemplatio~e
1 ,.~
certa bona nepori donauer~, qUld
; ; Û"'J'#vIlibi velit Legiilator nofier [ua ln Mo~
Jv'/}11~'
linxa con {titutione ,artic. 5S. Donatiooes inter vi~. ~ ~'" uos cuiu[cumque conditionis ,irritas dfè fi non. inT"'" tinnatx tint, tùm hxredis donantis '. tùm credita..,.,,4- rum ratione. Nam fi donacio non In(inuata pro
4~1 non [criptahabeatur, 1. [anci~us, de donat~onib.
(,.,.,~
Rebuff. in traétatu de donat. lnfinuand. g\of( vIt:
~ (,.~I1II' nu. 4. acquiritur rei donat~ dominiunl h~redi, a
~ "'.f.:~ quo Gne eius faéto di[cedere ~10n .potdl: , .L ~ cgo,
~J ,"V"') §. 1. if. de iur. dot. defeél:usigl~ur 111{inulnonls h~
,.,,, • -'1:::..redi prodcfl:. vt non videatut ill aliqno inti coromul1i
4,,~ t[jl 11
~7 (.!,Lt~p--~,I',M 1 l'J~t --, T
,-..t/"
t;:J
1".,..
2
,
D E C 1 S ION E S.
derogatum. Diccbanl donarioni pro
47 9
iure co'n m '1
d cl
pter nupu3.S
~
uni 1xre Cln cbere con(entire d 1 fi
esgo) §. I·dff.. deGiuredotium,quodre[pon[ul~ piu~re~
. Vt POIllt
~
. enatus
da '10 lnuatio nem traxIt,
cogi ha:~es on~nt~s do~atione propter nupcias con[entire
In{il~uat~onl, licet iure con11nuni héfres infinuationi
con ,entlre non adigatur, l.'contractus , vbî con de
fi~. loftrument. Couarruuias de inGnuat
.
1. part.
q, uxa . 5· per 1~gem, in hac, C. de donat. .Ed
cniro
1l1Uentx [unt tnGnuationes, vt plenHIimt deliberet
~on~ns antequi~l inGnuet, nùm con[entire donatl~11l ,an ab ea dl[cedcre velit', §. 1. de appellat. in
Atlth~nt. extat, de hxred. DeciGo Canar. in traétatu den:'InGnuat.
ante M 0 l'In~am
. xx 1 x. qUéfa. ErO'o
b
C011. Itlltlonem impugnare donationcn1 contemplanone nutrimonij faa!atn, defeétu inGnuationis
h~res donantis ~_~n poterat, con!tituto & bcnigno
quod~nl fauore nuptiarU111. ~od vero ad rcliquas
~onatlones pertinet, cùm Glentio & morte donantis con1il~marentur, Menoch. conC xxv I. num
2.6. vol. 3. improbare hzeres eas n011 poterat. No~
obIl:at 1. donationes quas parentes, Cod. de donat. int. vire & vxor. loquitur enim de his donationi~us in quibus duplex ver[atur impedimentunl,
rel, & per[onre, vt ibi gloffella innuit, in verbo)
~onfirn1ari concedimus. Vbi igitur in per[onam
Id.oneam coUata eIl: donatio , nlOrte conhrnlatur,
eti~m,fi nulla adGt inGnultio , vt eleganter Menochlus d. conf. 2.61. Salicetus in d.l. donation es
quas parentes. Ergo no!ha confl:itutio principalis
ha!redes dOllantis ad impugnationen1 donationis
2-
�47 8
FRANCIseI STEPHANI -
Ecddiarllm. Vcrba {unt d,Con!tantini apud d. Photiu'm.
H~catb [unt ab co anno ; 2.4. à Chri!to ,ql1~ anno poA:
cum b.lptifacum colleéh eft R,ornx, Synodus , a .Syluefiro
in Thermis Traiani, quem IS Prmceps mutus auxerat
muneribus. Annales Baronij.
F. FortiNs le.
------------------ ---------..D E C 1 S1 0
L X X X 1.
Hlfrei JonantrS tr,nte Mo/inllam e()nftituticnem
an tlonatÎonem ù,jnllationù tlefotlu
impHgn~re
poJ!et:
'Synopfis L X X Xl. DecüioNs,
1
j.
DmlftÎoffes non inJiNIfIIU' f Do""ti'1I:tJ 11011 infl1lllAtA>
pro non flriptis junt.
1 p0ffont lIb h~ruJe inl:" qll"·
InJinNlltiones imunt.e 'Vtl t~or ,!,e~flJ Jeft{fM mftfl."WlIJiori deliberAtfont 40'M-~ ItfnU ""p"[/III·re.
10r ronJideret 1111 ptr(eMertt.!
Raaabatur nuper in caura illius hrre~ ,J,/IUr#lr
dis qui 111atrimonij contemplatio~e
1 ,.~
certa bona nepori donauer~, qUld
; ; Û"'J'#vIlibi velit Legiilator nofier [ua ln Mo~
Jv'/}11~'
linxa con {titutione ,artic. 5S. Donatiooes inter vi~. ~ ~'" uos cuiu[cumque conditionis ,irritas dfè fi non. inT"'" tinnatx tint, tùm hxredis donantis '. tùm credita..,.,,4- rum ratione. Nam fi donacio non In(inuata pro
4~1 non [criptahabeatur, 1. [anci~us, de donat~onib.
(,.,.,~
Rebuff. in traétatu de donat. lnfinuand. g\of( vIt:
~ (,.~I1II' nu. 4. acquiritur rei donat~ dominiunl h~redi, a
~ "'.f.:~ quo Gne eius faéto di[cedere ~10n .potdl: , .L ~ cgo,
~J ,"V"') §. 1. if. de iur. dot. defeél:usigl~ur 111{inulnonls h~
,.,,, • -'1:::..redi prodcfl:. vt non videatut ill aliqno inti coromul1i
4,,~ t[jl 11
~7 (.!,Lt~p--~,I',M 1 l'J~t --, T
,-..t/"
t;:J
1".,..
2
,
D E C 1 S ION E S.
derogatum. Diccbanl donarioni pro
47 9
iure co'n m '1
d cl
pter nupu3.S
~
uni 1xre Cln cbere con(entire d 1 fi
esgo) §. I·dff.. deGiuredotium,quodre[pon[ul~ piu~re~
. Vt POIllt
~
. enatus
da '10 lnuatio nem traxIt,
cogi ha:~es on~nt~s do~atione propter nupcias con[entire
In{il~uat~onl, licet iure con11nuni héfres infinuationi
con ,entlre non adigatur, l.'contractus , vbî con de
fi~. loftrument. Couarruuias de inGnuat
.
1. part.
q, uxa . 5· per 1~gem, in hac, C. de donat. .Ed
cniro
1l1Uentx [unt tnGnuationes, vt plenHIimt deliberet
~on~ns antequi~l inGnuet, nùm con[entire donatl~11l ,an ab ea dl[cedcre velit', §. 1. de appellat. in
Atlth~nt. extat, de hxred. DeciGo Canar. in traétatu den:'InGnuat.
ante M 0 l'In~am
. xx 1 x. qUéfa. ErO'o
b
C011. Itlltlonem impugnare donationcn1 contemplanone nutrimonij faa!atn, defeétu inGnuationis
h~res donantis ~_~n poterat, con!tituto & bcnigno
quod~nl fauore nuptiarU111. ~od vero ad rcliquas
~onatlones pertinet, cùm Glentio & morte donantis con1il~marentur, Menoch. conC xxv I. num
2.6. vol. 3. improbare hzeres eas n011 poterat. No~
obIl:at 1. donationes quas parentes, Cod. de donat. int. vire & vxor. loquitur enim de his donationi~us in quibus duplex ver[atur impedimentunl,
rel, & per[onre, vt ibi gloffella innuit, in verbo)
~onfirn1ari concedimus. Vbi igitur in per[onam
Id.oneam coUata eIl: donatio , nlOrte conhrnlatur,
eti~m,fi nulla adGt inGnultio , vt eleganter Menochlus d. conf. 2.61. Salicetus in d.l. donation es
quas parentes. Ergo no!ha confl:itutio principalis
ha!redes dOllantis ad impugnationen1 donationis
2-
�4 80
FRANCIseI STEPHANI
D E C 1S ION E S.
dcfeé\:u inGnuationis pofihac ad111ittit, in eoque iuri
cOlnnluni derogat. Nofier hxres donationen1 ialnpridem ante diéèam conLlitutionem itnpugnabat,
vt non abs re cauCa excidedt, Referente Domino Claudio à. Fordl:a, 3. lunij 15 8 5. In eo etianl
iuri con1n1uni derogatum diccbant, quôd illa confritutione donator nOll tantÙn1, Ced & dus hxres,
ad inGnuandan1 donationenl cogi poŒt intra qua4 drime/1:re tempm: hincque [opitam videolUs [ub- .
tilen"l Inagis qUàt11 neceffiuian"l noftrorum contro ..
uerGam circa donationunl inGnuationem , nùm
poil: n10rtenl donantis heri poŒt, de qua aliàs in
his DeciGonibus diélum dl:.
•
,
ADDITIO .
,V Lpianus
ill ilIa \. ft ego 9· ft res , inquit , alicui tradidero vt nuptijs Cecutis dotis effièiancur ) ànte
&.
HUp·
tias decdiero ; fecutis nuptijs dotis cire incipiant,prop,o fitio el\: qu:dHonis. H~ret Vlpianus: & Vereor, inquit,
ne non poflint in dominio eius effe cui data: funt 1 quia.
porl mortem incipit dominiu1n difcedere ab co qui dedit, quia pendet donatio in diem nt1ptiarum , eX'conditione ablatiui ~bfoll1ti ( lluptijs Cecutis. ) Et cùm feql1itur
condido nuptiarl1m, iaro hxredis domillium en, à quo
di(cedere rerum 11011 polfe dominum inuico eo fatcndum ell: ( Mortuus rci fux transferrc dominium non.
poteil: ; fcd bcnigniu5 el\: fauore dotium necefIitatem im..
poni hxredi ; confentire ei quoà defun6tus fecit : aut fi
difrulcrit ve1 abfit, etiam nolente ve1 ab{cnte co , dotPiniutR ipfo iure ad maritum transferri, ne roulier ma.-ncat
indotata: hxrcs enirn per pœnitent~am non potel\: reuocare fafrum defunéti, fauore dotium , pro quibllS Cemper
in dubio refpondettu.lnterel\: quippe reipl1blicx, ne mU1
Heres indotatx remanc:ant, &. priuatim eaia1l1 , 1. 7 • ff..
de cuJ~ionibus.
F. Forti~s 1 c.
DECISIO
-----....---
D EC1SIO LXXXII.
PoJIl1è"'J)rrar\) bon~ fid
. ,-' fi1'UC[;US
d
fomptunm
.
jundum fuit, reflitf.tere domino debeat 't:q,utos ln
, J'
' Jal-, em
a Ile conteflata.
el num
•
Synopfis LXXXII
'fi '
,
• D CCIlOnlS.
1
pojfeffor . qlti/ibet
\ ' eliAm /'0-\'4 L(x ' cerlilm /1 d Mm
ntf ftJtI a !tU CO'~/rj1 allf,
Ilium 1'. fi
fi . if-jil mn!.t fidâ
,.fT'.. Jru us non perltn(f.
.
r P,» t/Jor mfÛtf fid' ,
J
ImpcnfarMm !ùmptJl! Itn fintl dicatMr.
el qUIs
6 LetTù
, 1'. t i
Ereftltllendl.
j d' r;
0 ' J r*c;~fls
ff. de rel•
J mptf.0r ~n /. jolilto prttio vindic/lt.flnttntùl. In Addicione.
fi110$ "IIctl {rU{fIlS.
J.
j
1
Vi~an1 fundO's [uos permutauerar; alter ln ~u.ln muita impendit. Cumque
de vahd'ltate pel'mutationis mota eifct
~ontr~uerlia, tandem l'efd(1. permuta..
tione Infundunl quifque {uum l'efiitutus eft J altel:que alteri iuifus ea fru{lus perceptos
~un1ptu(que 10 rem fatlos refrituere.Q.!:!iinfundum
In1penderat , fruélus deduais [umptibus pr~ll:are
paratus erat: alter edam Cumptuum [ruaus à litis
cootefl:atione prxfl:andos dicebat, cÙnt ab eo die
po~or mal:!: lidei efliciatur ,1. 1. C. de petit. h:rredlt~ ,q\lem conl1:at on:n~s f~uétus c.um ipfa re pr;tftare,l. c,~rtU1n, c. de rel vlndlcat. [ans enim henignè
cu~ po~e(fore malx fidei agitur, dùm [umptuum
Z~lmat10nem confèq~itur. Eorunl vero fruélus lucnfaccre onero[um nimis èil: , [uum fundum vindicanri, cui cedunt qua: ibi confrru&a [une, §. cùm in
1
Ppp
1
�•
4 81.
FRANCISCI STEPHANI
[uo , de rerum diuif. Q!!o lnotl1S Molin. in con[uetudin. Parif. §. I. glotI: 5. nu. 84· 85. 86. aduer[us
/ ".,
~'/ Affiiétunl cen(~ic , inlpenCll'Um fruél:us re~itl~el~:
~ "
dos à die litis contd1:atx, arg. 1. rUlnptus, H. de
(~ l'~ . 4," rei vindication. vbi a~lnittitul' f~ua~um co~ penf~
'1' (,1"
tio cum fruaibus q lU de [unl pttbus ln pr~dto faébs
percepci funt à bon~ ~~ei polfe~or~ ~nte liris contefrationem: multo 19ttllr magls a hce contefiata,
d. 1. certum" 1. en1ptor, ff. de rei vindicatione: {cd
qui C0111pen[at , foluit , l. 2.. & toto tit. Cod. d~ ,
compenfation. Ergo [umptullnl fr~aus b@n~ fide~
polfe{for. donlino prxfi:~t. Co~tra po{felfo.r ~U.l
fundum feraciorem fua InduCl:na fecerat, [UIS lm':..
penlis, [uaque diligentia, Cumptuum fi'uél:~s ~r;;t~
tare non debere dicebat ,1. cxterum" de rel vlndl;.catione. Impro~è. tall'len deliderabit petitor früctus xl.hmari , qui ex artincio ferui percipi potucrunt, quod artificium, [mnptibus po{fe(foris,didicit.
~ib. ex verbis colligit Angcl. fundi po{fdforein
furnptuunl & impen[arum fi-uél:us pradl:are non de•
bere petitori, quali ex re {ua. peruenerint. Vt eninl
j croptor fundi {oluto pretio fruétus fuos f~cit, 1. curabit, Cod~ de aétionihus empt.licèt dominus non
fit pr~dij- , ante traditioneln ,multà magis po{fc[for noH:er [utnptuunl fi'uaus debet luctifacere, tanquam eorun1 don1inus, ante pretij nuulera'tÎonenl,
l.,.domUt\l, in fecunda part. C. de rei vindicatione.
Alioqui damnofa effet poffelforiindufi:ria" iuA:fque
doleret o'peramCuam dedHfe culturz, argumento h
fin. C. de alluuionib. Facir Cum. Ma.rtin. FerrarienfI.s, &.ibi;g.loa: in velb. induftriam, ext. de conO:itut:...
D ECI SIONE S.
48 3
&1. Paulus, if. de pignorib. §. penult. Addebat reus
veuras pretij eorunl qua:: impendit, petitorenl pr~i.
tare dcbere,G ip(c fruétus [umptuU1l1 pra:!l:al'c iubeatur, arg. 1. 1. & tot. tit. de reputaf: InCl:abat petiror,
nullan1 contraxif[c rnoram, & proindc nullas ab eo
v(uras exigi poffc?vulg. L videamus, ff. de v(ul'. ~i.
~~m ex Dor~:lÎnis· â.dlni([a l'eputatione petit?rcm pretlJ v[uras, poifeiforem [Ulnptuutnfruélus alite contell:ata prxfl:are cen[ebant. Maior pars Dominol'Ull1
' N,--petitorem fi'uétllunl impen[arunl petitione l'emo-'
. ,
tlit~, ReferenteDomino Ludouico Chxneo, in Atte- 1'/JIA'
.'/ tIC.;'
(/'1~
~/l'r~
ftationuln Dccuria, 8. Iunij 15 8 5, & [ecundum po[- 1"~....,A~
(c!fol'e111 quandoque Senatulll Neapolitanulniudi~ .J~ftl"o/
caffe teltatur ' Math~l1s De Affiiél:is, decilione 87. l "fv ft'~;5
nun1. 7. Nec obll:at d.l. certum, Cod. de rei vindi- 4\
l'1'1 'J-1 iAt.J.
c,atione, arél:ari enim debet vtad frilél:ns fumpnrum ; : ;~ Il,,)JM
non pertineat, fiât que fruél:uunl .rcfritutio, deduélis ' w~NJ(.'1
impenGsà-poffelfore faais ) earU111quc fruélibus ,d. /,LA-'j "'" ~
l. ca:t'erunl.· Nec probare poffum Molin. (cnten- /) 1 ~vt. 'p'YaMVf
tiam di6to loco di!l:inguentis inter fruétus percepros f~i· 1-'wl-A.f7(J
ante ~ pofi: litis conteCl:ationem : quod ill:o ca[u incipiat cire n1al~ .!idei po{fe{for, illo nequaqualn :
nec enitn po{feffdds, quoadfruélus, aliqua conliderari potefi: ma.la fides, etiam pofi: litis contell:ation'em ,ct'tm eorum lit dominus: po {fe{for vero mala! 5
fi dei is iudicatur, qui lèiens rci alienx incumbit. Nec
fequitur, fumptus (010 cedunt: ergo donlini {oli'
funt ante pretij numer~tionem , argumento 1. CÙlll
in fuo , Inftit. de rerum diuiC Minùs ohfi:ant dia~
leges, [umptus, & enlptor, ff de rei vindicatione,
li eam fequamur, quam in quibufdam codicibus
Ppp
2,
�..1'4
•
•
1 •
•
•
'\
•
'.
FRANClsel ' S rEPHANI
legi, v.t locô horLlm verb0rum , ante litem , a lite
'ODt~na a, legamu9; qu.am PariCien[em Se1l3twn
probaffe tefiaew' Papon in r.~brica du reft.itutio~,f
Je~ frui9.r , arefto· 14· Reéhorque nobls vI(a eft 11lt leél:io, ne cum glolfa no(trl[que cOnltnunÏter,
r.etenta alia, cogan1ur fruéluu!ll &[umptuunl admittcre compcn(ationem, non rdHtutionem, qui
ante litem contetlatam àbon~ fidei pf.>ffdfore [unt
percepti, l. in fundo, vbi notatur, ft de rci vindi-'
catione"vfus hquidem probauit Vt frud:uu m tantùm
. fiat reA:itutio vel compenfatio eum fumptibus à b.oaœ fidei polfetfore poll! litcnl contefiatam pereeptis :
alioqui dec4rioris effet condttionis diligentHlimus
'. ' agricola, ~ ~uaor focotde & defule: vt nOll abs
r.e Molin. fuprad. loeo Affiiéti fel1tentianl œquiolocm pro6teatur~omi{là,commentitia Accurfij difiinciione in <L.1.. czterum., inter fruéhts. perceptos &.
p~rcipi.endos, .quam probauit Couarr~uias, diélo
lib. 1. variarum refolutionum , cap. 8# num. 4.
0.'
licèt eam videatUl confundere, 1. 6:u&s , quà: diél:.
1. c3:terum., fcquitur, eiufque.elb aull:oris Pauli,
ne al!ertantUr & terreantur .alienorum agrorum
poffeCsODeS ab his r.cparQoois ~ meliorandis., metU contpetlbtionis &Ucfb.tWll ) qnos ex mpar~io
nibus., antolitctu collœftraram pcDcipiet i& qui nihil
impendit , ildus. anto litem conteO:atam ('\Ciac
lùcis ) 1. s diu~., de roi 'lindicationc.
_ DECISIONES.
A DDI Tl O.
F non modoairpercepti
Paulus in ill'a legc r 3 If: de . . dfc d '
.
rel Vin Icac.
Rll>:..(hlS)
Jo
ru.nt, a=lHmaudi flint E'· cl \qfiol percipi honefl-è potue- (;
Fes l'edta rte"
• ~ 1 CO 1 dolo aut culpa poaèlfori~
r fIent, venorem pmar p .
.
opinionem,plltantis eo vf4 ne fr 1 ompo~ilIs Trehatij
"'~lm quovCque habere" qt. li ... UU.~ ranonem haben• ..J.:
'" ur J no Il perI) {fct 'd Il.
-1
•
JUmc:md:r cempns, uod
.
,ICa, aGI rel
Iurifcon(ulti in hac ëenr ~ ~uh;mo plac.er~ Tres ago
.
1
entla lUll! Pomp .
T b
l1US, ulianu5 mOrtllO h . d'
onlUS, re a,
omme e quo 30'eb
n.. l'
C<%11l <,:ctntefratam ci l
1
. b atur POlt
1-
élu u m lubeAtt.lm e~ auto cu pa po!felfotis, eo vfq lie: fru0
e
flan l'erij-(fet id cft :a;lO~~md~ qudovfq.ue haberetur ft
!cge Cuiacius iib ft O'bfc ret lU Ibc;n ;r rempus , yr in iIla
,
• :7'
eruar 0 leru 34 S '
L c~terum, if. eod. ifnprobè fr~frus d ·ûd . anc quod in
habere fenrentiam
1 erare, cam PUto
ffi ft
' . -.' ' omml1~ ferUl Impudenter à l .
P:a~Jr~reliar'~16;lJ fer~i frufrus. dcfiderare. aÙm. 'erue~:
,wr. UIS 1l1mprlbu.! cl
.
•
artem librariam 1 (.
Ofl1erlt , vtp~te piéluram aut
do m JO
li ' .' ~rt~, ff. eodem. SIC forte de fune IOrato umptlbus polfcfforis. F. FortillS le.
a.
.:
P
-_.__.._--------------DECI.SIO· LXXXIII.
Flliu.t' fut purè fiue [uh CfJlIdit;ont grauetur , aUrl.rde...
duClt ,!uarta.r) legitimam & TrebelliallicallJ.
Synopfu "f.. X X XII I. Decifionis.
J .Do/~fl.çil flli !~/it h",trt.di-,'4 F!âtico",,,,ijfRrillsfint 'Viti.
"~N"', fil"'. mox rtjlllll_ ln poffifiio", tjI çonflr·I ."s tj1.
, IIlInalll.
~ (l'"lIf"'~ l~~itiI/4ril ttù''''r r AElio1lt11l lM; 1III",.s, 11IMllr,
"'..~~"#I lIMI"~ fltl1it.
,. "'''gis txuptiontm. "
J FIIIIIS ,~4ttrIIIlS A" mitti 6 Filills grllMlltMs pllre lin Jttlt"~~/~" !offofiionrlll hA- IrllhAt JIIIII fMllrlAI. '
rtM/~III.
7"FiJtitD",.iJfom i"iMnflll11l
Ppp J
�FRA N C 1sel s T ~ P li ANI
4- 86
foft morum filij ctfife~{lr'1.o CIfU[.e duce !uCTlJtiu.e jimu~
"b ipfo jilio, 11011 "h tlIIS! C"'CfJ~TeTe poflÎlnt ,Ji mod~
h.f.Teaihm rdiE!u1ll.
,1 ex J,~f~(rfiS prodt:"nt.
8 Duplex (ütr"élio AI' ùlrt &1- ,1. 1 l:egtllmA!~moT/(~ .J!.IJ.Nili introd/llllf-jit.
\ tlm dthe/ur, Trehelltn.wca
9 An t'x p:Jro pdeicommiJ!o
in iffo jidàçom",ifsi refli..
detr""hantur aN,e qltR,rt,e. \ futtone.
1 0 Lf~crlJtiutl dllte cattfo Ji- 2.2. 1(gn im!Nt /Jtll' in Trehe!",
mu! non concurrunt.
lianicam fjuod (xtr~ ffjilJI l Legitima!NTIf eft, (} !urè
meflli ~"~fo'" ,ClJpilMr..
_ debetur.
2. 3
LegltlPl/-l Im!u/tlttonu
12. [mlulllntur in 'l'rehdlianidifo~mes aJ,;,ittit, 'l'rehe/cam iNdicio tefttltoris IIC-, ltllntCII fuus.
ceptA.
2. 4 .;rtt!eglf-ta pro~" pnru ~u.e
1 3 Debiti nulla eJl conditfio. 1 IJ coh",rede capltur, non 'm·
14 Filius qutÎ filius • deducit putantur in Trthdlillni ...
lcgttimnm, quâ extr/-l"eHS, cam.
..J'
. Jed/~cit 'l'reheltilr,nicam. 2. ~ Lllcrum ohllemesftlto prop15 f2!!-i magis graualur,plus ur fu~nd~s nuptills , in'
honorari deh:!.
\ T~ehel!lam&A'" non Vt16 Filius mag IS grlf-uatur pu- Iflt.
rD jiaeÎcommijfo.
_ \ 2.6 ~lf-rta
Pij tJl Ad in17 Clal#folA codicitlarir pu- flAr /egttlm~.
rU1» grafl,temen iJ;ducÎt.
2.7
Deallllio Tr(hetliAni&~
18 Afctndenus dntJs qllartas
necej/lJrilJ ~Jl ad luitiQdeducsnt.
ne". votuntlJtis Je{un{/o1{Smo in nect!sitlJtihfl,Sll rum.
._
/iherJftis tJl.
l
,n,.
l'
Atharina de Freenes filiam h~redem tc[tamento inftituit, poRque mortem hxreditatem renituere filio nepoti ex ea
iufftt, neptem ex alia filia prxterijt, adieéta tefiamento codicilbri c.laufula. Neptis pra!t"erita auix tdtamentunl nullum dicit apud Proprz~
torero Arelaten[ern, eàmque portionen'1-vindica.,
DE Cl S ION E S.
.
8
hat,
quam nlater fi viueret habitura erat l1epos4 ~
.
fl'
h
,CUI
Ilm era~ rCnltuta ~reditas, non 'elfe audiendam
<.:ontendeba~, .qui~ nonline dolo petit quod ex
claufula Codlcllla.l1 re!titutura mox crit, Iege , ex
tefl:alnenro , Vbl gloŒa , in verbo , probentur , Cod. de fideicommiff. In!tabat neptis
ante refi:itutionem in po{f~ffionem hxreditatis
mitti debere' , 1. filiam fratribus , ff. ad Trehell~an. quo deducat legitimam & Trebellianicam, 1.
hneam,.nlargaritarunl" ff: a:el leg~ Falcid. pulchrè Cafiren( 111 1. fin. num. J 3. C. de edit\:. Diui Adriani
to~l. Tripl,ex igitur hac in fpecie vertitur infpeaio.
Pama, ?~n~ clauful~ co~icilbris imponat grauamen legltln11S hxredlbus 111 ('lUoreLn ha!redis tefi:a111el:tarij. Et confiat inter omnes rupto teftamento
ex pra!teritione aut alia cauCa:, li adie.éta lit tefl:anlenta cO~lcillaris clau[ula, filium ~ra:t.etitum ab inte!tata qUld-enl [uccedere. Cxterum ln cauCa fideicoIU ..
miffi erit [ucceffio, vt grauatus cen[eatur nacram
h,~reditatem aut porcionem ) fi plures Gnt Iiberi
fcriptis h:eredibus , etiam iniufiis tabulis ex [entenl!ia teftatoris reftituel'e, 1. ex teframento:, & ibi 0'10.[
Cod. de fideicomm~ 1. pOfi:hUlllus, fI: de iniùfl:.~upt._
Cyn-. &. Bartolus, in Authent. ex caura, de lib. pra:eerit. & ita quandoque cen(uiffe SenatUln GratianopolitanulU teftatul' Guid~ Pap. deciC 32. 3. in princip.
n. S1.. in' fin.leg~ ex ea fcriptura , &, ibi gloffa, ff. de li
teftament. tanta eft vis eius daufulx vt etiam verba
(iuilia &. diretl:a A.eél:at, Bald. in 1. ve1'bis ciuilibus, quam inter [ua,6ngularia pofuit Matheiil..
linglll~ 14- 1.~ .inci}?iente, notaIl?-i1~abilem do&inam., 3:
�FRANCIseI STEPHANI
Secunda infpeél:io eft J nùm 6lius ~~dt~s nolirave n~ptis mini in po{f~ffionem hZI~dltatls d~bcat,
antequàm audiatur fillUs bzrcs [enptus 6dclcommHfarius canqu3m legitimus fit CuccdfQC & contradiétor ob adeptaln poffeffionem, vi reftitutionis per nlatrcm faélz ex nle~te ~ftatol:is. ~mnium
ü,.itur calculo reccptum eft fidclcommdfanunl pof. .
4 Gdentenl le2itimo modo, idcfi:, fine vitio( quid
ellim li propda auétol'Ïtate fe rebus hzreditarijs Ïln ...
mircuerit? Olnni auxilio indignqs ea, legitimu1l1
elfe contradiél:ore1l1 , miffionémque in po[cffio~
~tn ab bcrredepetitanl impediri poffe, l. hn. non
autem legitimo modo ab alio detinentur ) Cod. de,
edia. D. Adr. toll. vbi gloŒa, in verbo, legiti5 nlO modo: pulchraratione , cui enim d3111uS aaionem, multomagisexceptioncm, l. 1. §. quod autcm , if. de fuperticieb. quam glo{fam probant Bald.
Dec. Corneu!, Salicet.. & ipfe .Bar,tel alijquc innumerl. Ac l10frer fidelColnmtaànus pofiidebat ex
fententÎ3 tefracaris qui iutferat hzreclirarcn poi
nlortem refi:itui vt re11ituca erat, e6que ca(u non
elfe locum linlirationi Pauli de Caftro cenct Decius
in d. lege fin. nunl. 4 8. verf. fed ta men conlidel'andum dl:. Non obfiat d. l
f~atribus :. ne..
q~ enimp<5ffidebat Vts hzre*~iaS! h~ei~if..
Canus: taris autem. {fetBo. aRtumcompemtUltc~
cctfOri J Barto ibt. ,. CQi noftvi fe fuhfcl'ibunt communitet. Tertiadubitatio, omnium maximapt , ..
':' ter varia Doélorom fi:udia, quibufaant esill:' antibus 61ium grauatum vnam tantùm quartam de4 81
,
'nalJl
crahere poire, 1. iubemus, Cod.. ad Trebelli · 1.
ilium.
.
DE C 1 SION E S.
4 8,
'!ulm quem h~b~nteln, C.famil. ercifcund.l. Papinlanus '.;' fi qUIs Inlpubes, If: de inoffic. teO:ament.
l. 1. §. lnlterdu~, if. fi cui plus quàm, &c. §. quamobrem"de relhtut. &.ea quz parit I l . men( co1.4.
§. fi quis autem non implens J de hçredib. &: Falcid.
. J. coll. Ali; perret.uo .dctr~é\:ionem duplicem legiti..
~ç & .T.r~b~lhanlcç ln filto grauato admittunt,cùm
lur: clu~h, tum ?ontificio ,1. cohçrC'di, §. cùm fi1i~.
, Vbl fidelco~mllf~m iniunél:unl poll mOl'tenl filij 1
cenfetur ab Ip[O fillo J 110n eius hçredibus relié\:U1u
ne comprehendatur 6lij legitima 6deicommiffo '
ex fententia Bartoli, Cafi:renfis, Alexandri, & la:
fonis. Si ergo legitima fideiconlmilfo non cornprehenditur, faluamque habet filius Falcidiam, id
eCt , Trebellianicam , fecundum omnes mon eft
apel'tius re[pon[ulll filio grauato duas quartas deferens, Iicèt trahi in argumentum 1. quoties, if. ad leg.
Falc. pollit, poll: gloff. ibi, in verbo, debeatur, vbi
fubdu6l:a pel' hreredem Falcïdia non minùs fubducitur de legato eifaél:o, quinon nili certam quantitatem capere potel1: , quod el1: Cupra legicünum rnodunl. Efi ergo duplex recepta detraétio, iure ciuili: 8
iure ponti6cio extatcaput, Rainutius, & cap ut) Reinaldus, ext. de teO:ament. Fernandus in repetitione
1. in quar~ , ~um. 332.: ff. ad leg. Falcid. Sunt qui
diO:inguant inter fideicommilfum purum .& condi- .1L
tionale ; vt grauatus purè vnalU deducat quarram : TT6M~'
,,fub conditione vero duas detrahat, & eam fentendam veram tefl:atur& affirmant nofiti,gl.in l.quanquam , Co4. ad leg. Falcid. vbi Bartol. Bald. Hugo,
CaRrent Alberic. in Auch. nouHIima, nu. ,. &. 8. C.
~qq
�FRANCISCI STEPHANI
. de inoff teflam. laC. in L filium quem , C. f.,mil. erc.
num. 6. Decius con. 33 6 . 1.91, num. 3· 4· confi!.
57 8 . nu. 1. 688. nu. 8. alijque non pauci, quos fequit ur Crauet. con. 1.00. nunl. 1 1. huius dHlintlionis quarn verrit Alberic. in d. §. lueminiffe, ex Martini [ententia ad inll:itutionem, princeps & auétor
-efi: Azo, fi glolfx credanlus in d. cap. Rainutius , in
verb.legitimam, & Albericus in diéta Authentic.
nouilIima, num. 8. & d. §. menlinilfe,nu. 2.0. ne duplici deduétione purè grauatus fideicol111UHfunl planè exhaufrunl & inane reil:ituat. At [ub eonditione grauatus fruétus ll1edio tenlpore perceptos Îlnputat in Trebellianicaln , befsénlque reChtuit.
Addit [ubtiliùs Bald. in d.l. iubemus. Vbi fideicom!> mHfum purum efl, dux quartx non n10do origine,
fedetiamexaétione coneurrunt: vtraque autem dl:
lucratiua, 1. 1. de imponend. lucrat. de[eript. lib.
10. ,C.od. iunéto princip. de lege Falcidia, apud
Iuftlll1anUnl : [cd dux cau(x lucratiux ftluul conla
currere non po{funt , imo vnius cleéhone altera
tollitul' ,1. Ma!lllus , §. duobus ,de legat. 1.. At grauatus [ub conditione, aut in dienl, ftatinl poft te[tatoris mortenl legitünam filbàl1cit & Trebellianicam, cùnl venit fideicomlnHI1 dies. Ergo deéHone no~_ tolluntur ! dubium enÎln eft an Trebellia·nÏca debebitur ,propter incenUln fideicoll1miffi
euentu~l,' Vt nOl1 eadem eleétio int~l' purum, id
I l e(c ,1~g,lt1manl, ~u~puraeft) & pure debetur, &;
c~~1dltl~nalem, Id eft, TrebeUianicam, qu({: condl~lonahs dt, nec debetur niG purifieato fideieolnmllfo. Accedat alia diuerGtatis ratio, quanl laCon
.a1-?O
DECISION ES.
491
inuincibilem ( Vt illiusverbo vtar ) arbitratur in d
J. iubenlus, ft purè grauattls dtJas quartas detrahe~
ret, v~la i,n alt~ran: inlputaretur; legitima qu~ iure
~xredltano & lnftltutionis c-apitur in Trebelli4nicarn, in quam h~res imputat quidquid hxreditario 12.
vel legato ~ure à ~e[tatore pereepit , vulg.l. in quartanl, ~ Vlce veria ~reb~llianica in legitimam, in
quatn Inlputatur qUldqUld quo quo iure ad filiunl
de p~tris [ub[tantÏJ peruenit) 1. illam ,1. iUud, Cod.
de collat.!. quonialu Nouella) de inoIf. tefr~nlen t.
[ed li fiat deduého ex interuallo, non admittitur inlp~tatio quarter deduéh~ ad deducendanl, quer fpeClem quandam habet l'epetitionis iam percept~ &
deduét~ quartx: vnde debiti induceretur condit1:io, 1 3
quod efriniquum, 1. naturaliter, if. de condié1:ion.
indeb. ~ininlo & vna re[ecaret aliam & dill1inueret, CÙIU replere potiùs debeat. Et hoc dl:
quod Accure dia. gloif. legis, quanquam, voluit his verbis, lic ergo qUêClibet aueHet de corpore
alterius. Ha: fiInt diuedx rationes,quas inter purnnl
& çonditionale fidcieolnnli[fuln iuris ciuilis Interpretes eommenti (unt, quo aliquam [alebro[x [U~
diflinél:ioni lucem prxberent, eamqut Pontifiees
probaffe confingunt in d d. capp. Rainutius, & Reinald. potiffiluùm Odoft & Cyn. fortalfe quod ibi
filius (ub conditione rogatus lit, vel qUQd gloffa [upradiél:am referat dHl:inél:ionem. Sed li gIoffam diligenter perpfndarnus, aliter [entielnus : nec iuris duilis Interrretes hanc admittunt dHHnél:ionem, imo
illdHl:inél:e profitentur filium grauatum duas quar.. !I-"~
tas deducere. Albericus in d. §. melniniffe. Butriga-:
Q..q:q z.
-
�,
49~
,t•
,
'
FRANCISCI STEPHANf
rius in diéto cap. Rainutius. ~lnl fcntentiam vfus
optimus interpres legum prob:luit, fi quidcm Guid.
Pape credamus, decif. p .. Probarunt & PP. in dd.
~ capp. vbi Ioann. And. Innocent. Anchar. nu.6z..
Henric. Bohic. num. 50. Fabian. de locis, in Authende. nouifftma, num. %.4 6. Lancelot. Polit. in
diéta 1. /ilium, llum. 140. vere non obfrat) fecundum CorraGum, ibidem, nu. 78. & &8. Ioann. de
Imm. in d. §. cÙln filix, nu. 5' Ferna.nd. in diéta t
in quartanl, num. 33%.. Quorum fententia xquitati
& rationi congruit: quid enim xqlJius quàm filio,
qui portia parern~ eft fubfl:antize, quanta maiorem
h~reditatis partenl polIimus ,deferre? Comn1une
eft liquidem votum parentunl , vt liberis omnia
quxrant , 1. (cripto , ff. vnde liber. potiùs quàm
externis, quorum tamen ea dl: conditio vt fideicom5lHfo grauati Tl'ebellianicam deducant, qUa! omnibus ex xquo fcripta cfr liberis , extraneis'. Alioqui
liberi nulluln Senatu{confulti Trebelliani fru6l:um
fentirent , efstntque deterioris conditionis quànl
extranei, qu~ Cola dl: ratio Pontihcum, ibi, cùm
etiam quilibet extraneus rell:itutione grauarus Treb~l1ianicam deducere debuHfet, qux ferè ad verbum
in cap.:Reinald. repetita funt. ~a ratio ne InottlS
Pr~tor nepotem ex filio emancipato , licèt adoptiuum,coniungit curn patre in aui fucceflione, vt eam
portioné habeat, quam hab.eret, ft extraneus adoptatus dfet,l. Io§.li pater à duob. if. de coniung;. mm
emancip. lib. eius. Ergo 6lius lideicornmHfo gra._ uatus legititnatn deducit, quà 6lius, &: Trebellia• nicam) quà ~xtraneus. Dill~If~: [unt cnim iura;,
. .
0 E CI SI Q ' NES
493
quamuls ln eandem per[onanl deuenerint, 1. tutorenl', ff. de his quib. vt indigo Quatu ita [ummat
Bartolus , vt cùm pIura & diuerfa iura in eanden\
per[onaln concurrunt ,perinde Ge ac fi in diuerfàs
perfonas concurrerent, 1. G ConCul,.ff. de adoption.Sed li effet extraneus grauatus) deduceret Trebellianicam, filius. vero lcgitimam : vtrumque ergo
debet deducere fihus grauatus ex 6deicommiffo , Vt
quod in duabus eil: receptum perfonis , hoc & in eadem per(ona recipiatur ) 1. Gngularia, ff. fi certum
petat. §. illud, cum §. feq. vt iudic. fine quoqu.
fuffr. coll. %.. ibi , vtriu[que cinguli perçépturllm
ann.:>nas. ln{l:at CyR. non elfe eand~n{ rationenl
horun1 iurium, cùm in ~lio' atque cùm in diuerfis
concurrit legitima cum Trebellianica : figuidem acceptatione confirmantur tenamentarix tabul~,cùm
filius ha!res inltituitur. At extraneo hxrede inil:ituto, lex quartam defert ,ne negleé\:a ob vanum h~
redis nomen h~editate reducatur te[tam1entum ad
caufam inteftati. Ce[fat ergo in filio fauoi' vltim:e
voluntatis cau[a deduétionis TrebelIianicx. Qtali
vero filius grauatus , vt credicor, o'milfa patris hxredita~e leO'itiman1 iure [uo deducere non poŒt, L 3b
Coai ..d.e1mp.
vbi fuse\ Ioannes Corra C. argumento
1. filio pater, de legato 1. Eadem eil: igiturin vtroque
ratio fauorisvltimx voliitatis,quCC caufa.ded,ué\:ionis
hodie cdfat, cùm,con{let Trebellianicam prohiberi
polf~, Authentic. [ed cùm·teftator, Cod. ad legeln
Falcid. (atiùs ducensluftinian. voluntates defunétorum {uperftitum pietati, quàm in[atiabili cupiditati committere. ~idigitur ~quius quàm filiulU
j
J
.
-
- .
Qqq 3
-
•
�FRANCISC! STEPI-IANI
!(!<Titinlum vt xs alienUll1 deducere ? d. §. fi quis
b
impubes:
&-' Trebelli~~iclln ) v~ grauatum ad'ln {'tJf
creditoris inftitutÏ, QU11l11. li qUIS legatum , §. nn. de
f;lle creditum deducit & Falcidiam: neutra enim dcduéHo prohiberi pote~, 1. omnimod.o:> 1. quin in
prioribus, Auch. nouHInua ~ Cod. de 111off.. 1. quod
de bonis, §. 1. ad lcg. FalCld. Authent. enlm, {cd
ct'tm teCtator , 'l,ux prohibitionem Trebellianicx
( fi nlodà expre[se prohiberi poŒt ) Cancit ,ad liberos primi O'radus non percinet : uam inliberis primi
O'radus pl~hiberi non potre communi calculo re ..
~eptum eft, 1. iubemus, Cod. ad Trebellianum. Se~
cùnl duo iura prohibitiua. Glnul concurrunt, nlagls
prohibent & operantur quàm alteru~ tantùm,. §.
fancimus, de aHen. & emphyt.1. 1. S. Idenl nuntlat.
de ôp. noue nuntiat. No~r~ igitur du~ quart~
Gmul iunéhr arélant magls, nec vna cuam tolht
aliam) cùnl vt [eparat~ [pecies concurrant, nec Ce
habeant vt gen us & [pecies, vt vna alteri deroger, .
reO'. generi, de reg. iut. in 1. 6. ibi Dynus, Bald. in 1.
Tfti~ tex tores , de Legat. 1. H~c vero çquè militant
in purè & ftlb conditione grauato , vt non abs re
,
Azonis dHiinéhonem Oldrad. ridiculam) Albericus
incptan1,Baldus & Angel. iniquam dicant.Qyienim
J 5 Inagis grauatur, plus debet honorari) 1. Imperator,
ff. de legato 1...1. ab eo, C. de 6deicomlu. fed magis
16 gravatur 6lius puro 6deicomlnilfo, quod nullum
fè'Ué\uum commodunl percipiat, quànl conditionali, <:ùln pendente conditione fruél:uum emolun,enrum percipiat, 1. Papinianus, §. vnde G quis,ff. de inoff. 1. in fideiconln1Hf. in princip. ff. de vfu494
1
•
DECISIONES.
495
ris, 1. in fidcicon11nHf.1ria, ff. ad Trebellian. Potiùs
igitur deducere debet purè grauatus duas qU/ rtas,
quànl qui fub conditione graUJtLls eft, argtU11el1to
1. in lege Faleidia:> 1. circa, 1. qui quadringenta, ff.
ad leg. Paleid. Qlod enin1 ad l~gitimam auinet,
cùnl de ea deducatur olnnis condida & omne grauatnen,1. quonian1 in prioribus, C. de inoffic. nihi~
iteln rcfert CJ.uoad deduél:ionem Trebellianicç, pure
rogatur hçres, an fub conditione, l. 1. §. [ed quoties ,1. [ed etli alio, §. 6n. cun1 L [:~quent.l. vbi purè) ff. ·~d Trebell. Cur igitur con[ütuenda Gt diffcrelltia inter purè & [ub conditione grauatum:> non
video. Alioqui prohibitunl vna via, aitera COl1cederetur , contra iuris regulatn. Pater enitn liberis
primi gradus T rebellianicanl nO~l poteCt prohib~re ,
ne expreflltn uidem, tanlen taCIte grauando filmll1
purt l?0{fet i unl priuare re e iani~a) argumento
d. §. interdunl, 1. I. ft Gcui plus quant per L Fale.
Poffet & filium prçtereundo,(Ï vera effet ?pinioBar.r.
in d.l. quanquam, C. ad leg. Falcid. /illllffi prçten- ~
tum vi clau[ul~ codicillaris de re[titucndo gral1JtUll1 t'J
--hçredi [cripto vnam tantùm qU;l1'tam deduce~e , a-û~
quod purum grauan1en cenfe-atur. Ecce crgo.l~ehor
conditio iTIius qui filij p~-tcritione pecraUlt ln Lc:~
gem) & genti~ln, & ~iui.lenl ~ qu.àn~ cb(cquc.ntifhnli patrisfanülias , qUI fil1Unl1nCtl~Ul~, ~ fidel~o~lmiffi onere QTauauir, cunl Trebelhanlc't tnterdléhone, h3.nc ecim Heo caru G.1bducit, & inuiro p~tre ex
Cententiaomniun1, illo llequaquan1. At rOUa I' debet ~ffe cauGt huius filij iniquH1inli patris odio·, Anthe.n.tic. nonucet} de lib. prfiterit. [ed & flci12 {1~ r.cr.
�496
FR AN CI sel S TEP H ANI
fraus legi T rebellianieç prohibitionem interdicenti ,
li puri grauaminis aut prçteritionis medio filius Trebellianica priuarerur , Cubduétalegitinla. EtG extra
•
liberos primi gradus Trebellianicam hodie pro hiberi poffe leginlus J expre{[a debet elfe prohibitio,
id dl, CpeciaÎibus verbis faél:a ,. §. fi, vero expreffim,
de hxred. & Falcid. d. Auth. [ed cum teil:ator, vbi
notatur. Cùm igitur hae in fpecie expreffim Trebe!Iianica: nulla fit [aéra prohibitio J ea priuari non debet, quàd neptis fit & hêtres legitima: nlinùs eninl
agitur cunllege qUàl11 Cllln honline, vt nOll ferne!
Guid. Pap. lirniratiollenl demiratus fim, 'qui in d.
deci( 52.. poil: confi:itutam regulam filiunl polfe legitimam & Trebellianicam deducere: Fallit ( ait)
li filius teftamento pra!teriretur J appoGta codicillari
clau{ula : tune enitn deducit tantùm legitim~ull ,
cùm per diél:anl clau[ulanl purè grauatus e{(e cen[eatur) qux li1l1itatio rcpetita dl apud eundem , deci( 51 3. nUln. 1. &. Bencdiél:us in cap. Rainutius,
in verbo ,in eodenl teil:amento ,nu. 1.43. Ced fi vera
eil: regula, vt cil:, filiunl purè grauatum duas quar" 17 tas deducere pof[e : ratio illa quam adducit, claufulam codicillal'em prx {e ferre purulu graualnen, duplicem detraél:ionem filio Cuadet, nec vIla diuerfitatis ratio afIignari potefr. Imà maior ('il: ratio vt filius
prœtc:i.tus duplicem deducat quartanl, quàm fub
co.nduI0ne. grauatus, odio patris priuare volentis
fillUm bonis quodanlmodo debitis) vtin eo pIeél:at~rin q~o peccauit,n1aibrque fit inter liberos ~qua
htas q uam leges {uadent, 1. Vt liberis, Cod. de collationibus > nili quis CUln Barc. d. cap. Rainutius,
dcro.gare
.
.
?~ CI SIO,N ES.
derogare lun clulh, proindeque lhi Ae'
4'1
nec extra
r..
f"..
\"l. )
luanl lpeclem accipiendum cenCear. Sed n'on f i _
uentur co Ponti~cesjquad filius fub conditione gr~
uatus lit) [ed quod extraneus Trebellianicam deduceret. Multa igitur ~agis filius cui patris hxredita,
quodarunlodo deblta dl:. Sed & ius correétorium
e~ paritat~ & nlaioritate rationi5 ~éxtendi po(fe, tradltunl dl 111 Auth. quas aétiones, Cod. de facrof.
Eccl~f. ~t reipfa, CafhenGs, Ronlan. alijque cXte1'Î,
pOntlhClam conCtitutionenl ad a[cendentes exten- 11
dan: d~~s ~educere quarras: quam [ententianl j vt
a!9Ultat11Ul~lque con~onam)femper probaui, quamUIS c~ntrana l'eceptlor Gt, Differentia! vero ratio,
fupra re,lata, celfat in liberis l'rinli gradus, qui cùnl
fi'uétus ln Trebellianicaln non implltent)d.l. iubemus, anlplius femilfe non rdl:ituent fideiconlmi{[ario, qui fl:omachari non debet Gtanturndenl confe•
..
quatur à filio grauato) quantunl ab extraneo vniuer.
., •
(aliter inil:ituto : {ed Hl:o ca{u deduceret filius tl'Ïen- .
tenl, extraneus grauatus de reGduo a.lIis, id eft, de ,,.. '. '. . ( '~
. .,.
belfe quartaln, nec ampliùs femilfe eiTet in reftirutio~e. N 01~ debet igitur fideicommi{[arius pinguius
fidelcomlnl!fum de filio &. hçrede exigere aut fperace, quàm de extraneo hçrede, "bi {uperefr filius taN:"
tùm legitinla! (uccefsor,ne fit detel'Ïor condido filiorunl , qui ha!redis nomen, nec non paternarum rerunl dominium iure Cuo quoda~odo Gbi vindicant~
1. 1. §.largius ,de bonorum pofseCs. fecundum tab.
1. in fuis, de (uis & legit. hxred. vt non imtnerito
Paulus.Apoil:olus arguat (filius eil, ergo ha!res.) Nec
efi verum ) vt ad fecundam diueditatis rationent
~ t
r.,
"
~
Rrr
.
�-49 3
FRANCIseI STEPHAN 1
~eniam , duas cauras lucratiuas hac in fpecie con.
currere etiamG eodem rempore eadem quarta deducatu:: narn Iegitima cùm lit, xs alienunl lucrum
dici non debet, d. §.li quis impubes ,& d. §. fi quis
autelu non i01pl ens , de hxred. & Falcid. d. §. fin.
1. li quis Iegatum ) vbi glofs. de fallis. Id~ue e~ pl~O
fefso voluit Bald. in d. 1. quanquam, ln pnnCIp.
nam velit nolit pater, Iegitimam filij relinquere te19 netur, in necellltatibus autenl nemo liberalis exHHt,
arg.t rem legatam,ff. de adim.legat.Sed & dux caul. O [x lucrat~ux, ft modo ex diuerlis cau(is prodeant,
limul concurrere poGunt) Bald. in d.l. quanquam,
per §. optimè, de nupt. in Authentic. fed caura l~ ..
O'itimx alb ea quim Trebellianicx, qux ex fidel~ommHIi onere manat ) Iegitima ex naturx iure ob
.. filii conditionem. Nec dl: vercnl e0dem .1110me~1-
.
(?tt,lr:Af""",vto vtramque deduéHonem 6eri, vb~ fi?e~com mlf-
tt1 J~
[um purum dl:: lex eniln qux multo eltlUS
~..z-
~pera-
tUl', 1. cùn1 hxre.ditas.) vbi notatl1f, C. de Eplfeop.
~cRf,..,.,· & Clcrié. ltatim polt mortem p.atris legitim~m. ip{o
a 1 il1r~ de fideicommi[[o {ubdu~lt.: Treb.elhanlc.a111
./, 7 '--"/ .... , '~ f,~( yero deducit hxres in ipL1. tidclCOn11l1llIi
r. rdhtu.
t'~ Y"~f1"~ done , ql1X È» 7JrÀol.7E1 cunl ipfa e.xtenl'fbne aeCl, """"""/h·--. ln
. 11ac, de tnueat.
.. vt 11rt
il~r-..",...
J'" • 'J~
~ienda dl:, argumento 1egls,
y~
nec luonlentaneUln inter mortem &. re~ ~ , ''''''''' ~.f it Q~)(yJaliquod
tu 4:t
,, 1- "J..~ , 4..1 .. !..}--fiitl1tionem interuallum. Hinc fit vnam de cor.
~.,-. 1
r
'
,"' ~1f "....,...,..., l'I. "~': / - 1 " pore alterius non deduci, vtfingit
Accul'uus) curn
'1
"
;VJ''tt'~,
dedu~io Trebellianic~ ex: beffe fiat, legitima.vero
(e< vp; '1~ 't~:.:.v
ex toto a{fe) bes vero fuperfuit deduéto tricote, nec
'~ ;::L.I1-'7- - ·fiettrientis deduélio in fideicolnnlitfo conditional':"~~ 'LI"'C-_v'
"""ü fiatim poil: ffiQttem patris;, quidquid noftri con.
n
tf,6!· ~ v·_J/""""
~
l
". .J ~.-4t ~ "'4-' v~""
r-
">"" I ......
',: .
,
, .
•
1·....
1
1
Lo O'
1::-
l
~
n~
1 ~d".....v
'6-,
"T.) ~'Î..t') ..~ ~ , ..vi t{ ~(c-:."
J,u.,. I";!
__'
vi- rv...t
t ",.~",... ,
c.,...,,- fo~, 'j--/ ~
"
t / ""
,.. l ' f t
-
c" •.,...LJ
1
.
.
~--.,....,
Y"
1
il-
..v-
t
.v-c- ',.,..
L
#lA-
r .....J.
/'
~.
(")It-~
/
f_ /
/.
/
~'1~'
. _.
A ..... ·{-
~ t!/c.nJ4 r .,4 ,A « - 7 - ' ;y. _
a-"
"
~ /, .. r~_'
, ).- q~ / M- ~ ..h-/J ,..., "7"' - •,
•
I~""'"
η (') .... 1 :t;o<J-h_J . (~ il)..
(J, '(" ~
/ L .... - ' /
11.. ' . • ~l.
. ......... -)&/
1/
...... ;;v
J
" l
'
1- ...... ".,,...1
, t ;J .""u
,M"..... ...."e-.......~C7>;J
( tr.7 ? ",C"I- , I'"" .....
r
1): 1 ~. (' 1--",,<f
r~f- ""... . ? "'f'-' ~ I~.
1
1
.... /
,L __
I,
(,l. •"'~j
'
. .. ", r.
lI
'.1
'
/.v
...
..
1
'"h
:Ilv ).'
,
II~_"""" 'IV-"
C;.,..I-"'#4-;r'L>
. ~
�500
PR A N CI S CI S T~PHA NI
tem, vt vulgus noll:rorum cenfet, quanl pradegati
prœ Ce fert natura, dùn~ ~artem h~res iu~e h~redita....
rio reliquamiure legan a cohxrede caplt, 1. legat,
fT. de leO"at. 1. 1. in quartaln, vbi notatul' , ff. ad
leg. FaI~id. IIIaque rationc Call:renGs tiliam cornpetenter dotatam , qu~ grauata ell: etianl iuris ciuilis [ubtilitate duas quartls poffe deducere cen[et,
in fin. dia. 1. quanquam, ctlm legitima, quer to ...
ta in dote conGll:ebat, Trebellianicx imputari nequeat, cdfante nempè prohibitionis ratione detraél:ionis vtriufque quarter, quo attento femper
duplex ell: admittcnda deduéHo, cùnl1egitinla, vt
~s alienum, d. §. li quis impubes, in Trebelliani...
cam imputari non debeat, §. 6n.1. Gquis legatunl,
de f.'lI( vbi gloffa '. in quam non imputatur gu?d.
,
hxres carit à lege : [ed q nod· ab homine, aÙt eius'
di[poGtiolle confequitur. At legitimanl filius patreedam inuito àlege habere-dicitur ) etiamG patri audiens non fuerit, aut aliàs eius vltimam. volunta•
•
tem inlplere noluerit, §. li quis autem non im,..
.
. . plens, de hcrredib. & Falddia. Fadt 1.. irritunl, &
.. " t in imponenda, Cod. ad.leg. Falcid. Q!!r ratio,
fuadet ne Trebelliallica, fi priùs deduéta fL1~rit pel"
filium) in legitimam.iinputetur, cÙln illanl habeac
grauatus à lege & cOl1tradefunéti voluntatem. Nec
.-! 5 ali atione traditunl le imus _ lucrum quod~
V7'7.A/7?~û4Il
filius acit-, ro ter tranfitum adJeçuuda. vota pa-.
tV' (~~ . rends, ex • ac ediétali/ Cod. de (ecund~ l1Upt•.
t.v1- "'/' v-'"
in Trebellianic~ rationem non venire;, cùm. id fi..
lius non habeat ex tefi:amento, [ed ex legis proui-.
&~n.ti~ &. difpo{itiQn~. N~ta~u~ m,d.!. hac cdi~laliJ:t
-
\
..
•
D~ CI~IONES.
SOI
Ioannes Corraf.ln 1. filmm quenl habentetn) num.
1... 4· Ergo Gue eodem momento , Gue diuerGs tem...
poribus fiat harum quartarum dedu6l:io, vna in alteram non irnputabitur. Multo minùs hac noll:ra
in .\pede) qua filius dici non potelliegitimanl , qU3!
pn~s ded~ce~da.ell:. ex nollrorum omnium [upputattone ,lnll:ltu.t10ms aut h~redi~ario iure capere,
[ed contra patns voluntatem, VI & legis auétori..
tate , a~~ument? 1. li arrogator, ff. de adoption.
Cdfat 19itur ratIo qu.r nofl:ros trahit ad legiti111Z
(upputationem in Trebellianicaln, & proinde ex
kn.tentia Ca~renGs in. diaa lege , quanquam,
vtnufque admlttenda ent deduétio.Nec iuuat communem differentiam purt & [ub conditione (Trauati, illunflninùs dileétum elfe grauato [ub co~di ..
tione.) proindelegem huic fauendo magis ex pr~;..
[umpta pra:dilettione duas quartas deducere : illunl vt tninus dileél:um ) vnam tantùm, argumentQ.
legis, ex teilamellto ) ff. de fideicommi{f. libert.
C'Orra( in diét 1. filium quem, num. 78. nam pra:d-ileéHo aut prx[umpta rell:antis voluntas non elbcauCa. deduttionis legitim~ aut Trebelliallicx, cùrù
illam etian1Înui[us patri filius deducat, hanc vero .
hxredes. grauati contra voluntatem defunéli perd...
piant) 1. Titia) ff. ad legem Falcidiam, dia. cap.
.Reinaldus, ibi, contra voluntatem refratoris Falci-·
diainducatpr: quodcapitulum cùn110ngèpofr ·d. § ..
fi·vero expreilim" vulgatumlir, quo luftillian. Trebellüinicam. prohiberi potfe{anxir) placetmihi [ententiar exill:imantium etiam-hodie Ti'ebdIianica012
Ci..O:tlt1:a:voluntatem te1latoris deduci, Barr. in 1. ne.:R.r.r
1
li
•
�:
FRA N CIS C l STE PH:ANjI
nlO potdt ,nunl. 7. de legato I. Rip. in 1. CC1!ltu_
rio , nunl. 110. de vulgo alijque innUllleri, quos refcre & [equitur Mantica de conieét. vIt. voluntat.
nu. 7. tit. I l . num. 8. 5upereft, vt prude11tunl refponGs .&. Imperatorll~ll confritionibus :e[pondea111 US , q.ux vnius tanrum qpa~t~ deduéhonemJuadere videntur. Non obfl:aàt d. 1. iuben1us, thurn
qllen1, &. §. cùm fiBre, q modo quod ibilegin1us.
de dodrante, & quod {upra quartam filius ha'bet
reilituendum , ad ea refcrantur bona qUa! (unt
(ubieaa rdl:itutioni. At legitima fideiconlmHfo oh ...
noxia non dl, quinitno de co deduci per filium
poteIt, ctltn eam habeat ex lcgis prudencia, arg.
d. 1. ft adro.gator. Scio ql1àd Colla LuGtanus in
eam renl [cripGt, Oiocletiani & Zenonis ten1poribus fideicolnmilIi deduétionetl1 de legitinla) quam
Iu{Hnianus, qni longè "oG:inlperauit, [ua l~ge, quoniam in prioribus,induxit, nondum fui!fe receptam,
proindéque legitin1a111 .vt fideicommiffo [ubieél:anl
in refritutionenl illo [xculo veniffe : quod Salicetum ·in d.l. quonLun, non Iatuilfe dicit. Sed GlcgitÏt:na patrono debita audilio adoptiuo vd adrogato,
fideicolntl1Hfo non comprehendebatur) 1. cùnl pa~
tronus, ff. de legato 1. L fi patronus ,de donat. dia.
1. fi adrogator, ne pars ex legibus vcrecundicr , id
dl:, renerenti~ patronalis debita, nequod iudicio,
id dl:, p:Hris liberalitate ad' arrogatum non peruenit, [ed principali prouidentia Ininua,t~r: ' quanto
nlinùs legitima filio iure naturall & ciuili det1ita ~
Portio enim delata filio ciuili ex conCtitutione D.
Pi;) ex 1. 1. §. fi impuberi, if. de collat. bon. q,e501.
.
. ~ E CI SION ES.
5°3
cter:n. & Im.~glnem hahet lcgitinl~, exemp16que
.legltlmx fihJ l1J.turalis & legitüni dl: introdué.ta',
§. in plurimis autem) In{titur. de adeptionibus\
apud IuG:inian.. Id vero 110n adtnittebat antiquitas
per vialn deduétionis aut exceptionis, [ed aélionis
potiùs aut querel~, vt omnes con{entil1nt: quam
Iuihnianun1 (ufruliffe [ua lege, ql10niam in priorib.
nèlno dl: qui non videat; nec querelam tantùm , vt
Cail:ren{is innuere videtur , [cd & conditionem poteG:.l,.tiuam , [ub qua iure pri(co filins etiam in legitima infl:itui porerat ) lege fin. de condition. in{en:
lege, (uus ql1oque) de h~red. infiituend. de legitima
hlbduxilfe fatendunl efi. Et hoc eft quod Suares
Hi[panus [upradiét. 10c. voluit, non quod legitima
in fideicommiifariam hzreditatis reftitutionem
iure-antiquo veniret J de quo ne verbum quidem :
id quod illius viri tanti pace diél:um velim : quod
Vt indubitanter prudentes prxtermi[ere. Minùs
obitat §. li quis impubes, cùn1eade111 qualitas concurratin eadell1 per[ona circa idem, vnumqueconlHtuat &c reprx[entet. Vnam igitur lcgitimam C011fequetur , fiue vcn~t vt filius, Gue nepos, argumento §. cùm filiuin , de ha:re~. qux ab intdl:. def.
& § fui, de ha!red. q ualit. & different. apud Iuftinianum. Licèt & illud dici pollit J quartam ibi debiranl ex: €onllitutione D. Pij in locum legitimx
iure natura: debita! {ubrogatam. Ergo vtraque non
concurrit: & cùnl diuerfx Lnt quarta! diuer[o iure
&. cauCa debit~, vt eG: Trebellianica & legitima,
concurrere po{funt, diér. cap. Rainutius, & d. §.
interdijm. Refpondeo ~ de ' legitima patro.,i 10ql1i,
•
�50+
FRANCISCl STE-PHANI
nOll de 6lio, cuius cauCa fauorabilior dl: in legi.t ima naturx iure debita , nili quis infiaret quoad
Falcidiam cuius ibi prohibetur dedutl:io, parenl
effe omniu~ cau[am. Pugnat lnagis diél. §. quanl0brem,q~o filius gr~uatus li decdreri~ li~le libe~'is,
. fraterh:rredttatem rdhtuere debet: deduclttantunl
legirimam portionem , id dl: trientem vel [clni[rem , vt Iuil:inianus iqterpre.tatur : non quod [uh
legitima portione Trebellianica continetur, vt
innuit Fabianus de Giochis , nunl. 1.4 8. verf. ad
quarcunl. Sed ibi· Iultinianus examinat., nu~ (ubieéra rdtitutioni & ob quas cau(às ahenan poffint ; &. conil:ituit ob cau[anl dotis vel don~ltio
nis propter Ruptias detFahi potre, li legitinla portio non [ufficiat, id dt) triens vd [enlis. Trebelliallicé'e verà quarta: non nlcminit, tum quàd 11ondum venerat fideicomnliffi dies ) quo [010 tempore deducitur : tUnl quàd pro iUius deduaione
fubieéb reltitutioni diil:rahi per ha:redem non
polfunt , 1. fin. §. hn. & penult. comln. de legato
Jicèt prÎlnà diil:raé'b. in eam inlputentur) 1. Marcellus, §. l'es quz) ff. ad Trebellian. Cuius rd przcipuus erat IufHniani [copus) non qU6d prohibere
volu~rit 6lio grauato in ip[a reftitutione Trebellianic~deduél:ioneln.Ijs tamen non alfentio qui filium
crrauatum duas poffededucere uartas iure ciuiliaro
d
bitrantur, cùm nu a ciui isiuris con itutione i cx•
prelfum ht. Ex dus tamen nlente) à Ponti6cibus
con11:itutum) & omnium n10ribus receptum dl,
cùm vt 61ij plus fauoris & vtilitatis in bonis parenrum quànl cxtranei haberent, iura. femper pro(pexerint. Sed
•
-
JO J
DE Cl S ION E S
rint. Sed extraneus grauatusquartam hab et Trebellianicam. Ergo filius, [upra quem legitÏlnam con[equccur, cuius eil creditor ) 1. 1. Cod. de his qui
ante apert. rab. Alioqui facilè tell:atores defrauda_
rentur, dedarata. eorum in tdtanlentis voluntate:
fiquidem filius [uo iure ) & vti creditor J omni 010ra ~effante, ftatim pOet nlortem patris Iegitimaln
con{equetur, in Inerun1 filiorum fauorenl introduébm : dein recu{abit hçreditatenl, (ciens Trebcllianicam, quxin gratiam te[tatorum intl'oduéta eft,
'd educere non po{[e, proinde fideicommiffa volunt~~é.[que defu.nél:orum extinguentur , ad quorum
ttÙ,lonem vtl1u[que quarta: deduébo neceffaria cft, 1.7
fiue purUln, Gue conditionale fit fideicommiffum.
placuit ergo Senatui 61ium "troque ca[u deducere
poifc legjtÏJnam & Tl'ebellianiçam ) proindéque
nepti cam portionem auit~ ha:reditatis adiudicauit, .quam ab inteftato obtinuiffet, eamque Îuffie
fideiconl1niffario reil:üùere , deduéta legitima &
Trebellianica , in Atte(tationuln Decuria, Referente Domino Paulo Cheilano , me Pra::lide, 19.
Iunij J 576. RepetitUln eft limile Senatu[confultum, Reference Domino Ludouico Antelmi) in
prima Senatus Decuria, 4. Februarij 1578. Pra:fuit
Dominus Antonius de Forefia, cumquc Gmilem
cauf.'un expo[uiifet Domirus Nicolaus Flotte in
. Tholenli Decuria , poil fummam & accuratam diC.
putationem diaum ell: Bliunl pr:rteritull1 &vi clau..
{ul~ codicillaris grauatum, duas quartas deducere
po(fe,
Februarij 1580. Prrefuit Deminus Borüfaciu$ Pelicotu$, idque vfu feruacum lila xcate
J,.
Sef
�506
FRA N C'I sel STE P HAN 1
Albericns tefratur in dia. Authentic. llouiŒm.a ;'
num. 8.
DE CISIONES.
------------------- --·-__e_.
DECISIO LXXXIV.
.A DDI T 10.
Vtaui (emper inanem & leptologicam elfe eam dïfpu,
racionem, quam forenÎls v(us paffim & fine vlla differencia aut exceptione delÏniuic , & quod toties Senatui
placuie , longis ambagibus & pedicis rnr(us in qllzfl:io ~
nem vocare: dl: enim iniuriam fJ.cere iudicio reuerendif1imx Synodi, vt in Chalcedonenfi Synodo probacum
dl,1. 3. Cod. de (umm. T rinie. & Fide Catholic. Decre- •
tum eft enim duobus c<'pp. Pontificijs , vt filins grauatus prxter fuam legitimam , qu<t! nullum grauamen· re.ci ..
pit, recipiat & quartarn Pegafianam , faéb fupputatIQne, vt alibi dixi, vt proJegitima trientem deducat ,.& ex
S. vncijs ql1X refl:ane quartam Pegafianam , & fic as dil1idatur inter filium o(J',ratllaeum &. fideicommHrarium
Cemet
.
Fade pro Pomifidbus 1. 2.. in fin. & t 3. §. Idem Po~ ..
ponius , ad Trebellian. vbi du arum quartarum detraébo
manifefl:iffimè concedit\.lr. Çùm enim hxres ex 400. aut:eis ,quibus conftabat te!latoris patrimonium, 300.. le..
gatacÎlls dare iu(fus effet, hxreditatem vero alicui refij.
tuere, fcribitur eum de legatis 73. quzeorum quartaeft,
rletraétorum, de lideicommilfo vero 2. f. qux illorum
quarta eft. Vt hine facilè appareat dUflS quartas permitti, qux illo iure ad duos quadrantes deueniebant.
Sed auéh à Iul1:iniano .vfque ad trientem leg~tima,J'rimo.
dedueendus efl: triens ,. tùm ex 8. qu~ refl:'ant dedueenda quartl, qux non quadram, vt vulgus ptttar, Ced (ex.
tans torins aŒs, qui (extans beffis quarta pars eft. Inanis.
quamuls difpu~a(Ïo fit, & planà (. vt dixi) leptologicél-',
r,epete'nda tamen". fi quis aceuratiùs id deûd.e Jet, vt fe,
t-orqueat ;, éx Francifd OttQmani qu~ftione quadalll,t
P
Ü!qJ1:ri.
.E.
P~,IiNS.
1 C;.
~bne-ptibus dotem
.. legitimJm'Ve nnn deheri. De"o.u·
a baUltrs
reftitutioni fubù61ù.
Sy.nopfis L X X XIV. Decilionrs.
1
!1I4tor, fo çonfor",,,r~
. . pr~-1
fiu",~tur
IlIrl
n~f1tj;n
/'o"ù
r
1
"
RUANt/tS.
mllni&i~ J PRier teneturdo/lJre fili/HII
1 ln Ad'd'c
'
l lone.
z. LeglllmA non acu(fllr ~/,_
PRit.
. ' 1
,
NCelmus Brutus inter defcendel1tes tdl:a=
Inento fideicommilfum confiituit (ucce..
daneum, quod ad tenios iam hzredes de..
uolutum erat,qui res [ubicélas fideiconlmilfo diltraxere. Horum fucceffores alienat~ reuocant. Tandem c~lm ~mpto~e.tranGgunt abneptcs) id dl: ) pro- '
nepotls filtx) leglumam matris pronepotis petunt :
elnptorem vocant in ius, Vt Iiti ~ cau[x is interiit,
tallqualn po{felforem bonorum quondam An(e1mi
Bruti teil:atoris , fuper quibus Iegitimam Gbi debeti
dicebant: legem Gquidem municlpalem , cui Ce tef- [
tatorem conforma{fe confentiunt omnes poil: Bart.
in 1. h~redes mei, §. cùm ita, ad Trebd1. filias àlegitima non excludere, qua= edam fideicommiLfa nlinuit, Auth. l'es qua:, Cod. C0111m. de legato arguen...
•
..
do de dote ".d legitimam , 1. quoniam NoueIla, C.
de inoff tell:. nec videtur 'in euerGonem fideicommiffi lieri CJuod abneptum pudicitix & abauivoto
congruir. Ergo dicendllln ell: harum dorem veI 1cgitÜnanldetrahi deberedebdeicommilfo, J. mulier,
Sil
~
�r
. 50S
FRANCISCI S.T '· EPHANI
S. cùm proponeretur, if. ad Trebellianum. Contrà
tertius po [dfur , abneptibus de bonis abaui legitima1n aut dotcm nullam deberidicebat: filio quidcn1 aut nepori, {ublato patre de medio ,deberi fatebatur. Cxrerùnl cùnl per 6Jeico111mi{fuPl tdl:atori (uccedatur, non h~redi,bona h~c An[el~i, non
patris aut aui elfe dicuntur , cui per fideicomtnHfum
[ucce(ferant , neql1e horum effeél:t101 erat patrÎll1oilium aditione propter graduale fidcicolnoli!fum.
Accedat abauull1 no!l:runl non paternum, (ed maternum dIe, qui 61ias, muhbquc minùs abneptcs,
dotare non tenetur, 1. qui liberos , ff. de rit. nuptiar.
1. 6n. C. de dotis pronl. alioqui hanlnl cxteranlnl~
que de[celhlentium induél:ionibus fpccie doris &
legitima: totum exhauriretur patrimoniunl, & inane
rcdderetur fideicomnli{fum ',1. 1. §. inde Neratius,
ff. ad Trebellian. Non ob!l:at lex no{l:ra municipal. lis, qux de fœminis loquitul' , quibus legititna dbfve
debetur, cùm nullano!l:ris abneptibus in bonis abauitis debeatur. Ditta vero AuthentÏc. res qux, &
§. cùm proponeretur , pertinent ad dotem ab vxorc
h~redis aut fideicommHfarij confiitutam , -vel ad
eam dotem quam conO:ituere tenebatur teO:ator,
filix videlicet aliîf-ve perfonis iure exprdIis, in cuius
ootis necenl filleicommHfum conO:ituere teftan1ento non poterat ,1. filiusfamilias) §. Diui) ff. de
legato 1. Ergo prûneptes libello excider\:lllt;)
~
Il1lij 1 5S 5. in delegata per Regem Decuria, ob ci":
uile bellum, Relatore litis Donlino A.ntonio Suffi·edo.Prxfuit Domi~us Auguftinus de ForeftaJ Pro~
to-Prxfes.
·
.
.'
DE Cl S ION ES.
ADDITIO.
,
p ~ternl1m ~ft officium dotare filias , licue Reipublicz
.1~terefi ne mdoratz remaneant.Reae Iuri(confulms, 3
~Ul hberos quos habent in potdhte ) iniuria prohibuermt dl1cere vxores vel nubere, vel qui dotem dare nort
volunt , ex Seueri & Antonini conniturione per Proconf~les Prxudésve prouinciarum coguntur in marrimonl~lm ~olloc.a~e & dot~re. lniuriam appellat nolle matrunomo legmmo con{encire aut appt'obare. Sanè mater
non cogitur filiam dorarc , etiamfi cogatur illi legÎtimam relinquere 1. 1 t. Cod, de iure dotillm. Ergo b nee
auue; maternus, & ~l1ia materna. Qtid auus paternns ~
tenetl1r 1. 3;. ff. de paél:. 1. 6. ff. de collat. An frater ?
vtique' 1 ex eodcm fit patre, 1. 12.. §. penult. ff. de admin.
•
...
tUt. Sun tam en quidam caCus, quoad patrern attinc't ,
•
l-";.
exclplen '. OEid cnim fi z,te alieno fit obrmus ~ lloncogetur dotale filiam ,ne in fraudem creditorum fiat, 1. 14.
in fin. 1. 1 f.~. in fin. ff. qux in fraud. creditor. ~id 6.
iilia habeat vn<iedotetut? 1. 2.2.. §. penult. ff. ad Trebel.
lianum. ~id fi tngrata? Nouell. 2.2.. cap. 17. fi llubac
ignomin~o(o ~ 1. 3. §. r. inf. de cont. cab. ~id ft h:rre.. .
cico? 1. 18. Cod. dehxretic. Sed quatenus? pro ratione facultatum, 1. 18. argumento 1. 8. in lin. fup. de in
rem verf. 1. 6. ff. de iure dotium.
'
•
Jo
. ,
F. FortÎHS 1 c.
.
· .{'" ..
"
\'
•
••
•
•
.
•
..
. -.
•
...
."
.,
s;r ,
,.
~
..
,
.
.
,
�.-
FRANCIseI STE 'P HANI
fIO
DE CI SIONE s~
/f"
d ...
\ li
5I l
l
~q~a elqu.e ~mmlJ partes: eum Impliciternec adleébs poruombus particularis coïta lit [ocietas 1 ~
. ff.pro focio ; licèt ealn Accl1rlius ad' eos
·n
11011 fiuennt,
focios pe1'tiner~ dicat, q.ui xquale capitale, id efl: ,
ea~dem peeUll1tr quantitatem vel c;;tldem operas in
focletatem CO~tulerunt) li modo excurrentem nonlinis partem,.& q uad plus in [ocietaten1 focius contulit,.rependat) d.l. 2... idque minoris fummx credi.
tor offerebac Cocio. Ergp pro a:quis portionibus fundum·ad vtrumque pertinere Senatus cenfuit, iulIitque minoris [unl:t ux creditorem' upendere fodo
9u;r fupra eum :ontulerat.; referente D. St.l'ugero:
ln Thol. Decuna, 3· Oao.br. 158 S. D. Francifc. de
PCl'ufI: Baro de Lauris prçfuit..
-
- - - - - - - - - - . - - - - '_ _ _ _ _ _~ _ _ _ _ _ _ _ w_ _ _ _ _ __
DECISIO LXXXV.
In t4CÎt4 fleietau 'lu4!fttum de ptcunù~ communÎ ad
jocio.r fX ttquo fertinet , lie?t in~qualem peca-lIiam contulerillt, ft modo partes
non Jint conJlitut~..
Synopus L X X X V . DecHionis.
t
J1.!!i plM! çontu!it in focie~~ %.
tIJUm ,plus lu"i conftqull
Je!Jet.
(f:-- E-
Gfo,!,etri&~ !r~pDrt;D '. non
~rrlh~tttcIJ tn.1Zfgoltl ficret",lrs IJfttnaltllr.
Vo credirores communi nomine in poffeflionem fundi debitoris .ex
A,Y 4f
decreto mHIi runt. Malons nomlnlS credltor pro portione
fuum
~ ~ '1 a:~uum lit eUlll qui plus eoncuht: plus 1uen eon{~q UI,
,~
2.. l. 1. Cod.pro [oc. Ica vt proportlo Geon1e.tl1ca,ld ~ft
(,..,.".
pro modo rei coI1arx in [oc~etat~m, hoc ln 11.egOtl~
1': "III ".,.-/ attendatur, non Arithmenca, Id dl:, a'quJ.hs lucn
)/J," ~ . ~ut damni dilhibutio) 1. [ocietatenl mecurn , fI: pro
I~~~I#I- focio. Contrà, minoris [umnla: creditor ex xquo
(ptf'1'~
dominium fundiad vtrumque pcrtinere dicebat,ex1/ IU1 ,-'11."'-1A'r .
.
1',11'
" ceptos pr:rdij COlllmuninomine a 10CIO ex propna
1
lIYl'r."lh
c.
l ,. d" r ·
.
~".I""pecunia companuos Irllétus, icet lU lClO locletatts
1'" '~ pretij dimidium à fodo confequatur , 1. 2.. Co~. pro
. j 1"'.;,,/I k foc. T acirè enim in re }p(a in cum fund um eona dl:
~,.V' I~ M- fOcietaç,l aétione, § fI in ren1, ~ §. morte, If. pro
~ ,./..4aunocio. Barrolusin 1. li parruus, num.4. Cod.comm.
~ tif l'Y7ft '''''.YtriuCoue
iudic. Idcoquc xqualeluerun1 elfe debet,
~
.1
~1"', re4t-I./L/.... hw.. ,"'v Ivt/t,..,.-.--, )"';/H'-): /~ .,..-t:...
~eeund~ ~ra:tor~s
nominisfllnd~m di~cbat!cù~
'1'1'" .~
1
R
Atio huius Decitioniselbinll;,.ff'.'pro {ocio: 6 non-.
fuerint partes focieraris adieétce, zqllas eas elfe confiat: fi vero placueritvt quis duas parreç,vel cres, ha'bear,
placet valere focietarem~ Seœc<1uendl1_m eft àJeonin3 (0ciet.ate ,. Vt alter lucrum habeat,_alills damnum. Seneca.
2.. epift. epift. vIt. Et pra!fumirur zqllis partibus coita (0cieras. Ita tex partes tacitè col.ligje qUa! cxprelfa: à con~
U.hentibus
- nouJunt.
1''''7
~
2-'
~'I ":
4
I.~
".,....}/
ml'-' ,;'1"
4,,,,,·tt f., //( ~v
M
4.-~rtW.
J'fi-' .;~
~f'1
•
·Z
-t:;t-.-.•..,. ,.,.~:,:" ~
'~II'W 7. -.'-' îv17
rt':;J"",
Mt-- ,0/." ...... / "lM!,/"
ft.. # .. " /. ,,(/l ~ )~ff,....- N- (~/J.V-/
1) ....
.'
NC- fJ'7'AI-~\"
•
,
: . r
�FRANCIsel STEPHANI
-------------------.--- -------DECISIO LXXXVI.
Incremelltum honorum patcrnorum folo temporis
curricu/o obueniens, an filifs legitimam petentibus profit, an ~ero foli h~redi cedat.
Synoplis L X X X V 1. DecHionis.
7e11lplls morlis COltjideran- 7 Propoftlum .'VI Je hll~el ~n
allm ill qNArtllrum fù!PU-1
propojito , 1111 oppojilHm ln
tllliolle.
'
! o,p°ft'o .
2. Legilim4 flpp/emen)um tfi,8 LegitimA eJl à çAllfA QlIt- .
ço1#lrA 'llolunlAlnn defoméli.,
rofo·
, LegatA funt ex mera 'VoJHfl...r9 LfgitimA qu~"d{l ejJ ~ 'llQtaU- dejunéli.
1 INnt"'.u p~trlS.
.
4 An h6tres fit in mora ~nte l' 0 ~J!tmatto dNp/~X ft t~ üpetifionem [upplemenll. 1 gtltma, ttmfortsm~rttJ 6fFi/if nOIl athee tffi det~ri8r petitionis in ~ontS falNaconJitio qHR.m h~reJtJ. l tur ~ ~fl,mlJtlo te"!poYt
, PAtrimonio lIuflo ex cllu!a mortlS jeruatur ; Ji ln p~.
" QU4 juherlJt mortis pa.trisl
cun;a , pr~fentis.
/t"'lo(e, lIugetllr ügiti1il'a.1
J
,f
Amo[a quxiHo, & qux innumeros hab-er
fe~aces , nec vllus dHrentit, li la(oni
Cr~d:1nlUS in Authe11 tic. nouiffinla nu.
6. Cod. de ~noffic. tdl:ament. in ex ploranda legitima non elfe habendam vllam auglnenti rationem quod bonis paternis acceffit Colo temporis acceffu Gne faé\-o h~redis. Fingamus bona pa..
cerna [ex çris millibus ~aimata mortis ten1 pore)
petitionis verà tempore 11.. mi11ibus , li le~idlna
-triens Gt vel Cemis Cecundum numerum liberorum ) [riens crit [ex non duodecim luillium. Hac
DECISIONES .
51;
ytunt~r om~es Cupputatione , la{on in dié\:. Authenuc.. n?U1ffima, & in 1. in quantitate 2.. ff. ad
leg.
Falcld1am.
Fabian. de Giochis in d'
Auth
8
..,
. num.
5· .& 86. Rlp,_ln.cap. euro Marrinus" Ferr. num. 38 •
ex tlt. 1. de conlhtut. Boër. dec. 62.. num. 2.. J. & 4.
Curt.Cenior, confll. vIt. per toto Paul. Parie cone 45.
num. 30 • cu~ feq~ent. vol. 2.. Mouentur quàd in
quartarum rauone IUa patrimonij quantitas exquirenda eft" vt morti.s tempus fpeél:emus. De legitima
eft lex,., cu~ ~u~ntur, Cod. de inoffic. 1. etiam, §.
fin. de..oonls l~bert..dehitaln autem partem eorum
qu~ cu~. mor~tur hbertus habuit, patrono damus
d~ Falcldla, l. ln quantitate, d. l. in ratÏone. Et ex
d1Uerfo ~ bon a decreucrint, incendijs fortalfe aue
naufragJJs , damnoCum 110n erit tale detrimentum
l~ga~arijs, d.l.. in ~atione , §. rurCus, in 6n.ibi , portIO etus quanUtatls fumetur, qu~ fuit in bonis eo
tempore quo teftator deceffit.Addit Alex. in d.l. in
ra:ione , tale incrementum non prodelfe liberis,
euamli cauCa acceffionis & incrementi mortis rempore Cubeffet,l.G parronum ex debita, §.fin.de bonis
libertor. ibi, Gex bonis qux morcis temporefu~runt
debita, partem dedit libertus in h~reditate vellegato. Seruus tamen reuer[us ab hofiibus poll: mortem
liberti, li augeat patrimonium, non pateil patronus
pofleà queri, quod minus habeat in {eruo quàm haberet li ex debita portione effet inlHtutus. Idem dl:
inalIuuione, cùm Gtfatisfaâ:um ex bonis, qu~ mortis tempore fuerint. H:rc Paulus, cuius effugi non
polfe re(ponCum gIoriatur Curt. {enior in d. confiI.
6n.Refpondet vero Alexand.l. [erui qui, ff. ad 1. Fu.
Tt
vtuntur
•
t
1
�51+
FRANCISCI STEPHANI
cidiam) ve in le<Yatis
procedat, qux ex-voluntate
deo
,
fUl1éti pndlantur : Cupplementum vero contra voluntatem & ex obligatione quadanl legali, legata
vero ex mera Iibel'alitate procedant Prolnde his
2. fauendu n,{upplelTIelltUlTI verà coaraalldum,~ugu_
3 mento cap. cùm dileéti, de donation. ~od iampridem NicolaUln de Neapoli cenhIi(fe dicit ibid.
Alex. afiipularfq; Saliceto in 1. fancimus , §. repletionenl, C. de inoffic. Licèt & illud dici poffit, non
magis quartanl FalcidialTI augeri1d.J.(el'ui qui, <]uà~
legitimam in dia. l. li patrOl?U111 : quod Cafirenh
placet adlTIodunl,cuius tanlen deGdero prudentiatn,
dùm cen{etin L inratione 1. in princip. decren1entU111 pltrinlonij pa.terni nocere Blio in legitima, acceffionem & inCrelTIentum hxredi cedcre : qua:: (eu'teotia ius naturate violat, 1. (ecundu m naturanl , d.
l. (cribit CelCus, ff. ad Trebellian. ibi, e{fe iniquum
ad fideicommHfariumdanlnum pertinere ad -" quenl
augmentum non pertinet. Et adeà dura efi liberis,
ve CaltrenlÏ"s fe tortorcm magis quàm patremfamilias pronteatur. Nec.mitiorea 6lijs ROlu. dùnl Gngulari 11.8. patritnonij paterni integram accefiionem etianl extraneo h~redi adiudicat,liberis adimit)
vt his ex nulIa parte incretnentum profit: quibus.
omnibus addit pro ratione Caualcan. in eo libro
cui titulus eft,dc tut. & curat. & v(ufr. lnulier ~ cap.,
. ' 9· num. 95. verf. atlilegitimafuerit:, l1uUaln h~re4 di poffe obijci moranl, antequàm po!l:ulctur ex fuppleJl1ento.Ergofilio morofo increnlentUm prodelfe
non Fotefi~arg.l. vinum, fi cert. petat. His fulciullt
no{hi comnluniter fupradiétaul regulai11l vt a.c.cef...
. .
DE CISIONES
r
.
"1.
•
SIS
110 patnmo111J POlt mortem pan'is legitimatn
'
dl
non
fil
augeat lorum ) pru en~q; pr~[erco qux fusè C
'
, d' f i
rI
Urt.
Ccenlor
Hl Ivl. conu . 6n. ad illius {ententia! confirll1ationem congerit. Contrariam {ententiam tue.
tt~r' Fernandus in repetit.l. in quartam, ad 1. Falci.
dlalu, num. 11.;. rcfertq ue Curt. {enior diél:. vIti'nlO conu!. nu. 3· v~r( & dicere provt dicl:lnt aIiqul,
quo[dam [ux xtans Interpretes hanc [ententialU
~quiorem ,ilI~m iuri ,aut {ubtilitati magis confor~em re[pondlffe.Ergo & (cripto iuri & a:quitati Ina.
glS co~~onam e{fe, necnon & liberis quibus nard..
mur vtlhorem poChemam hanc [ententiam arbitror.
Cùm enim legitima nondum (eparata lit à reliduo
patr~monij, li poil n~ortem pattis [010 tempore œfii..
nlauo bonorum creuerit) cur non auo-ebitur filiJ's
.
l
0
proporuone geometrica egitim:r portio, vtreliduu
hcrredi ? nec enim filij debet elfe deterior conditio
quàmnxredis, cui nonri nc{cio qua inuidia inte.. 5
grain tribuunt acceffionenl) cùm in filio continua..
tUlU Gt quodanlmodo dominium , vulgar:a lege, in
fuis, de fuis & legit. dominium,inquam, curo huél:u
&. acceflÎone, Auth.nouiflÎma, C. de in off. tell:anl.
§. prohibemus ,de triente & fem. ~a Cola ratione
conilitutum à prudentibus legimus, repletionem
de fuhO:antia & corporibus, fieri,1. [cimus, §. repletionem ) Cod. de inof[ tellarn~ Vt videlicèt omnis
vtilitas & açcelIiQ t'erum hxredital'iarum filium (equ~tur pro port~one {ua: licétque h~res lege nofl:ra
mUllicipali pro fubfl:antia & corporihus hél!reditarijs pecuniam in legitimx cau[am 6lio iure (uo foluere poffit, ita hoc fratutum,interpretandum eO:)
Ttc .Jo
,
•
\
�FRANCIsel STEPHANI
quo minùs l~datius comrr~uno, l. L, Co~ . de ?oxa516
•
•
libus a6l:ion. Ergo prx[entls cempons xil:!matlo debebitur, ne careat filius incremento &, acceffione
medij temporis, qux proculdubio filio ceffiifet, li de
fubllantia & corporibus h~reditarijs repletaaut foluta fuilfet legitima : cedit enim creditori ln utu~ pecunix augmentum , &. intrin[eca a:ilimatio , etiamG
nuUa mora àdebitore contraél:a Gt, vulgata 1. Paulus, de [olutionib. 1. cùm certum, de aur. & argent.
legato cùm igitur filiunl fequatur, cur non fequatur
incrementum patrimonij paterni, pro portione legitimx ? Verè enim pofr mo\tem patris crcdito~ eft,
nec vIla exceptiolle (G nlodo gratuseil ),repelh poteil) 1. J. §. G impubes, ff. de collat. honore 1. creditor de verb. lignificat. eo maximè quod caufa incre) fuberat tempore mortis , nern pe, quo'd 10
r 1
nlenti
0
temporis cur[u ipfa bonacreuerint ~{timatione:nam
, fi auél:opatrimonio ex caufa qux morcis tenlpore
fuberat, augetur & legitima, 1. [erui qui) 1. pœnales"
in princ. ibi, nam &. li ita fiipulatus effet, if ad teK'
Falcid. gregéque legato quod accedit, cedit, 1. grege legato, cunll. feq. ff. de leg. 1. quod gregisvnmn '
fit corpus ex diilantibus capitibus , §. fi grex, de legat. apud luilinianum , augeri dcbet legitima auél:o
affe, qui exduoJecitnconfl:at vncijs, qu~legitimam
pro namero liberorum conLtitul!l~t, cuius caufa legatarijs dl: fauorabilior: q uibus cùm pro.Gt hxreditatis acceffio,~ ad diminuendanl Falcid. d. 1. ferui,
maioriratione filijs proddfe debet, qui ad,propria"
bon a quodam~odo vocantur, l. in Cuis, fI: de lib. & .
pofr~
hona patris diminuuntur"pl:o'portio-
"amu
,
DECISIONES.
1
ne geometrica fit legitilnx din1inudo : CafirenC5 . 7
dl'
.
. ln
... ln rattone 2.. nu. + fI: ad leg. Falcid. Eadcm ra ..
tlone auéto poll: mortem patris patrimonio auge ri
~ebet legi~ima, d.l. [ecundum naturam, if de regul.
lur. Vt etum [e habet propoGtum in propoGto ita ï
opp?Gtunl in. oppO~to ) 1. fin. §., fin. fE de lega:. 3.
On11tto Bald1 reg. 111 d. cap. Cunl Martinus , filio
aUlgnatam a patre viuo leo-itirnatn auéto poll:
ffi
.
b
a . l~natlO~~m patrimonio augeri) Vt controuerCîm
& a noltns Improbatam : lmmol. & Roman. in l.
fiipula~o hoc nlodo concept a ) ff. de verb. obligat.
vt omnIbus refponGs pro contraria & comuni fententia occurram allati.s. Non ohilant 1. in ratione
in ~uantitat~, & 1. fcribit Celfus: loquuntur enin~
entffi de Falcld. & Trebellian. qua:vt ex c~ufa lucratiua pendent HIa, non zquè fauorabiles [unt atque
legitima, qu~ ex caufa quali onero[a pendet, cùm ~
10co alinlentorum debeatur ) Bart. in 1. 1. & 2.. Cod.
de inlpon.lucrat. 4e[cr. gloff. in 1. fi legatum , §. 1.
If. ad leg. Corne1. de faIr. Ide6que non eil: bona iHa,tio de Falcidia &. Trebellianica ad Iegitimam, gloff.
in d §. 1.1. Glegatunl : vt nec [equitur telnpus n10rtis in legitima ratione. Attendinlus ergo increnlentum medij telnporis non prodeife filiQ: cùm ha!c
feparata Gnt, ex quibus nihil infertur ) vulgat. L
Papinianus, exuli, de' n1inorihus : licèt & illud dici
pollit, tempus morcis attendi in augendo , nec enÏ1n
priùs legitim~ portio na[citur , d. 1. 1. §. fi' impubes,
fI: de collat. bonor. in exploranda quota legitimre,
triénGle an remis Gt, pro numero liberorum' qui
t~.:tnpo~~· mortis.extabant ~ §. 1.
trient,. &. {emUr.
~,
4e
T te
;
'
�51 8
FRANCISCI STEPHANI
Diélx vero 1. li péltronUlu ex dcbita, omifIis noC:
trorun1 [olutionibus, rcfpondebalTI {olutail1 [uUre
legitimlnl pJ.trono,,& in eu~ tranflatalu,~nteq1.1àm
pJ.trül10niUlTI libertl,co~rucnt, Vt nota?t ~Ua verb,a,
dcbicam partenl dedIt ltbertus :, & p~aulo ?ofi:, quod
D1Înus habeat in [eruo, &c. CUl1lltt [atlSfaaU111 ex
his bonis, quia verba rem perfeél:am & ab[oLutam
fip"nificant, quo ca[u celEt nofira regula, vt Fern~ndus tradit [u prad.loco , nu. 11. 3. in fin. ibi, ftluile, qua retenta [olutione, 'it vera, licèt à 110fl:ri.s nOR
aninladuerf.l, facilis dl: ad diétanl1egem , {~IUl, refponGo: llondllll1 ibi adita ~rat.h:rreditas ,~ondum
[oluta legatJ. , Vt ipfa ha:redltans llotat dlého , qUa!
ftlpponit non fuilfe agn~tam h~r~ditatenl, .cùn1
aditionede{in~t elfe pxredltas, nomcnquepatnn10nij induat, 1. {cd ft plurcs , §. filio , de vulgo nihill'rtirum fi augeantur 1egata auéta h~reditate, in d. 1.
[erui qui, ~od enim commini[citut! Curt. fen~or,
in diéto confil. hn., nunl. 4. l'of\: Alcxand. & altos,
augeri leO"aca patrimonij incremeÎlto,non augeri le'b
Il'
gitirtlanl:
quod h~c cOlltra vo 1untatem tenatons,
illa exeiusfententia petantur, argumento TrebelL
in quan1 o1inùs imputltllr ex (ententia teftatoris,
quàm contra voluntatem deducitur, 1. Titia, vbi notatul', if. ad l. Falc. in{jul(uro &. iniquUl11. dl: quantumlibet enin1 legitima contra voluntatem panis.
- ded uc attl1tr, legatis dt longè fauorabilior, glo,a: in,
diél:. §. 1 .legis, ft Iegatum, ff. ad leg. Cornel. de faif.
-No.n minùs igitur obligatur hxres ad Iegitim~
prxll:ationem l'atione augmenti quod patris morte
[010 tenlpore acceflit}. quàm legatorun1 , quidquid
DECISIONES
1
'b' (jpon d'
'
L
' &. illlld dici poIr5 9
lIre
el1t C l1rtlUS.
icet
"1
111 t ,
le,gltH~am.
c?nt~a vo untatem panis non deduci)
ndi cun1 lnIuf\:c filius pr<rteritns aut exh.rredatus 9
eil:,aut
relü1a minùs leO"itima
iulllt lxucr ne aliquid
\
b
,
:uup llUS peteret. Qyibus calibl1s leo-es {xuiunt iii
parel1tUtn vecordianl, filî6que ad in~egram leO"iti. nl~m ~~tendam '. n~n minùs fauent quàln cuipa . .
legItlnlam rehqUlt teil:amento. Nec did poteit
hllU~ moro[us. li non ltatim poit mortem patris rcpletloneln peut ab h<rrede, quanluis [upplementllnl
no~ debeatur nH] petatur ( glo[ in 1. [cimus, Cod.
de ll10ff tellament. & licet mora afiqua conGderari, po~et , non min,ùs in~l'elnentum l'ei qux in
obltgauone ell:, deben Cupra docuimtls ex 1. Pau.
lus, ff de (oIutioil. Ergo
Senatus auO"eri
Ie0"ltiv
b
b
matn ~uao "Poil: mortem patris patrimonio {xpiùs
cen[:.!lt, [oletque iubere vt morris patris prx[entî..
que tem pore fiat bonorunl ~fiimatio , vt ft in bois fiat f61utio , ferl1etur p~tris mortis temporis 10
~ll:iÏtlatio : ft in pecunia , pr<rfentis tempotis ;rlhnlatlO attendatur, quri filio pro portione [ua pa...
terni patrünonij fiat acceffio. Q!!od <rql1ÎllS Slliccto poll: longam di[putationem vi[um fnit , in
diéto §. repletionenl , nu'm. 9. cui Senatu[cohfulto in 111.agna Decuria exp0litof' Dominus Ioann ..
Agar: fi·uaum· autcm qui ad rationenl vicelimz,
id ca, quinquc in lingl1la centmu penduntur, vr
pro his prx(entis telnporis habita <rlhmatione prx{tentur,1.6. menGs Nouemhris 1585, in caUe1 de
BQuliel·s,..
te:
�p.o
FRANCIseI STEPHANI.
DECISIONES.
ADD/TIO.
D ECI SIO LXXXVII.
Ade huius DeciGollis eCl ab illa iuris anti'Jui regula, Cecundum naturam ell, commoda clllufque rci
eum fequi quem fequcntllr incommoda. Si ergo in bonis
legitima Coluatur, & auél:um fit bendicio temporis patritponill~ ~ cur non 6..1ium.r~quctltr augmenti nata benetlcio foims tempons vtlhtas ~ ~are & hzc regula
mllitis iuris ciuilis traél:ationibus vfui elfe folet : eCl enim
Iuftinianus aufror ,eo ipfo quod hzreditates libertorum,
fi inteftati deceffi{fent , iufferatlex ad patronos perrinere,
credidHf-e vetcrcs legem voll1Hfe edam tutelas ad cos
pertirtere, quia plerumql1e vbi fucceffiollis ell eroolumentum, ibi & tute1x onus elfe debet, §. vnie. de legitim.
patron. tut'. ECl etiam Vlpianlls auaor, hcuti lucrum
emptorem hzreditatis rerpicit ~ ita & damnum quoque deberc eum refpieere, 1. 2.. §. 8. de hzred. vel aa.
vend. Apl1d el1ndem Vlpianllm Arillo refere Caffium refpondilfe, talem (ocietatem coïri non porre , vt
alter lucrum tantùm , alter damnum fel'ltiret. Et hanc
focietatem Ieoninam appellari) 1. 19. pro foc. nimirùm
hoc {enCu , vt alter (odus quàm fimillimus Îlt , qui leonem, hoc eft ) pra:donem lC deuoratorem focium naaus
ell: ea ratione qua Laaantills lib. 4. diuinarum Inllit.
cap. 2.0 [cri bit. Faaaeft hxreditas mea ficut Ieo, id cCl,
przda & deuoratio faaus fum hzredibus meis: quod
vfurpare po{fet 6lius, hîcfaétus fum przdahzredi, nili
augmenti haheretur ratio.
R
F. FortiNs J C.
DECISIO
Statut» noflrum reuocan.r ftlia.r ad amiJ!am exiftelltitl
mafculorumfoccefrionis portionem, haheJt1le forum
"pno ex mafculis mortuo ) fuperflite alttr6.
Synopfis L X X X VII. Decifiouis.
1
r(rl", jliJtllti ",QJljf&JJtiNi/
J,~ fo~ufsiln~ j/llnli/'Ns I 4 Ltx S"lit". In Additio-
ne.
1. Ltg~ non dijllng~t~U , nu, f Ltx ~ng!iCle lit trAnftlII
non de!Jtmlls difltnguere. flccifs10 R IlJ,nuIl- in 1113 ArmeniorNm lex dt fotur- fom. In Additioue.
fiOlft 11I",ri~,,!! In Addi-I
1fMfillttJ.
.
•
,
Xtat lex municipalis in Prouincia, q~
exta.ntibus
à parris,
. , mafculis fœnlinas
.
matns, aUlque patenu &. nlaterni fue ...
ceffione excludit. Telnperatur tameR
huius legis rigor alio fiaturo, quod deeedence
Ina(culo fine 6.lijs , eam portionem fœminis rc:'
fert quam tulilfent ab initio ) fi ius comnlune viguif.
fet. Ergo eùm decd!ilfet ab inteltato materfanlilias, reliél:is duobus 61ijs &. 6lia, exclura {orore
filij decelferunt, &. 6lia (olam legitinlam aecepit.
Moreuo vero alrerovi O:atuti vule reingredi in portionetn fratris defuné1:i , ac li nullo natuto anteà
impedita fuilfet & exclufa) & dimidiam bonorum
frarernorum, cui ex zquo cunl fi-acre fuperfiite fue ..
cedebat : nec enim lex l10fira munkipalis ad (uecelIiones collaterales pertinec: idguefuadere videntur ip(a A:atuti verba) ibi, qpàd filijs decedentibus
Vuu
/
1
1
tione.
�p.1l
1
. ...- .
2..
FRA Ne! S C 1- STE PH ANI
in pupilb.ri xtate J vel aliàs qual1documque ;) Gne
liberis, ad [orores talis filij , qux excluex fueran t
fucceffione patris ab inteftato defunéH, vigore
ila:tuti debea~t 'habere prxcipuanl ealn parteln &
porcionem 'qux eis COlnpetebatex' [uccelIiol1è patris, ex qua exclti[t fl1eranc · vi il:atuti : nec ideo
minùs {uc~e[fionem fi-atris .con{eq~entur, [eruata
di{poGtione Authent~cx, defunéto, Cod. ad Terty lli an . Sed & ratio fi:atuti ea eil: , vt patris [ucceffio
ad ius commune [ratre mortuù reduceretur;, quo filix non excludll1tur à ftlcccŒone patris, üno ex
xquo cUtn; nla(culis {uccedant: quibus defunétis,
vel alfero norUln.> ealn portionem habere debent
prxcipuam,quanl tulHfent ft ma(culus non extÎtHfet,
~od& iuO:a interpretatione & fauore p{otrahendUl11 eO:, etiamG (uper~t frater cunl fororibus, nlortue airera fracre : generaliter eninl çoncept.t aatuti
verba , generalenl recipiunt interpretationenl, L
pluribus, if. de acceptilation. & lege non diO:in ..
guente, nec non dillinguere debemus, 1. de pretio,
if. de public. Iunat hanc [ententianl quod in Gmili
cau{a ILlri[conft.1Iti rcfponderunt, duobus hxredibus inO:itutis, G Caius fubfl:ituatur , G dece{ferint
fine liberis, altero Gne liberis lnortuo, admittitur
[llblHtutus 11011 expetIata vtriu[que morte, l..fin. §.
filillt11 , ff. de legato 1.1. Lucius ,.§. Gaio ,ff. ad Trebellian. pluralis enin110cutio ad fuas Gngularitates
reducitu1' JI. 2.. §. fin, de condit. infritl1t .. Verb~ igitur huillS fl:atuti deccdentibus filijs Ge acdpienda
[untarque GGngulos nominaiTet: [ed ifl:o ca(u adnlittereturforor J ergo &. i110 J videturque fiatlltllnl
DECISION ES
.
î'.l··
Il'
ri'
51.3
il 1) appe anone ungu ari nllrnero & plur 1"
d'
. C
\
a 1 111 lrrerenter ~tl. ontr~, fi-a ter [uperil:es ex xquo [ororelU
ad, fratns [ucceffio ne1ll admittebat , l)Ortl'O[l enl Vero e~m quam pra:cipuè vindicabat, ex qua exclufa
erat 111 [uccdIione lllatris fratris demorrui ~xiO:entia
d.enega~1at fl:atlltUn1 eam in terpretationenl recipere:
fi ,~110do nu~lu~ [uper0t mafculus fi-~lter, in quo con{elUatur pnml fl:atutl fauor, videlicèt conferu t'
•
'C
1
a 10
agnanonlS ~al~li ia: ~ cognationis, qua durante fauore aatUt1dl{poG~~o durat, Vt 110n abs re conceptlll~ Gt, fl:atutum fihJ appellatione in numero Gngulan, hlnc {il!"pon~ns n~n ni{i forOl'es fupereffe eo .
defllnél:o. CUlll enlm prllnum ftatutUlll caufam habeat fauorabilem, Curr.[enior con. '. nu. 18. conferuationem vide1icèt f:1milix , extendendum eft
vulgo cap. odia: nlultQ igitur nuo-is con(eruandl1m
quandiù {ubeft cau (a fauoris J filiu~ vidclicèt ma[culus·, ~ ui proculdubio {ororem exclu{iffet primo [ta.tUto a matris [uccelIion~; CUl' igitur & non hodte
ünpediet? arg. L quod [pon[x , de donar. ant. nupt.
nF pr(tcipuanl ea~n portionen1 materna: fucceŒonis confequJtur. Nam fI nepos ma(culus ex frarre
prxdefunéloimpedit ne arnita prœcipuam eam portionenl con{equatur, tlon alia ratione gu.à.m~ro '
conferuatione familiarunl, cur non idml dicemlls
vbi (upercft fi-ater ? ~qualis enim ratio requale ius
deGderat, vulgat.l. illud, ad Jeg. Aqui!. Nec obftant
CIuae pro {orore allata (unt: [ecundun1 enÎln ftatutUm reducit [ucceŒonem matris ad ius comnlune
id fuo ca(u , vbi videlicèt nullus (ùpere(t frater maCc\llus" vt poftrenla verba libelli indicant ( Tel herita{f'
Vu U
2.
�51.4
FRANCIseI STEPHAN-I
q~ "Vienne à telles fours & mere ,Ji mere y a. At refpon[um debet elfe confor~e libeHo. .~od verà
dicebanlus pluraleln Iocutlonem refolulln finglllaritates , haéèenùs verum eft, quatenùs non fubefc
per[olla àlege vel tcft~tore pr~dileél:a, l. cùm quidam, vbi notatur : cUluGnodl eft frater (uperftes,
quenllex Cororibus pr~diligit, in quibus familiarunl'
non con(eruatul' ordo. Ergo Senatu[con[ulto excidit Coror petitione illius portionis à qua exiÎtentiâ.
fratris excluCa fuerat in Cucceffione tuatris , Referente Domino Claudio Fabri in Tholenli Decuria,
vbi pr~fui, 18. Ianuarij 1586. Et ita pluries à Senatl1
iudicatum eCt, licèt contraria in Cententia lit Ctatutorum Commentator M;tftl). nu. 3. in fin.
.A D DIT la.
DECISIONES
niorum fucceffione, cap. I. appeJlat illam le
' 5}· 5
1
d
l'
1"
-'
gern 1n10- 3
ente,m.qua~ omalCU 1111 paremuhçreditatem fuccedât,
f~mma: vero non. Non eft ergo nouum ftantibus mafcuIls ~~mmas ~on ,fuccedere; & eadem lcx obferuata fuit à
Sal~Js ~r~nclS. I~Is verbis , de terra Sahca nulla porcio hzre?ltat1s ln muherem pertranûr, tir. de allodijs.&: ab An- 4g,hs feu Ternig~s idem etia~ receprum, addica prohibitl0n~ 1 n~ hzred1tas tranûret alancea in fufum. T amen ca 5
lex dlfpllcuit Fr~ncis.excepta regni fu cceffi one, Vt ex form.ul~ Marcu~phl a~paret. At hac in Prouincia. licut in
plunbus Icah~ IOCIS, viget huiufmodi ftatutum , quod
ta~el1 ap~e~d1ce moderatum eft. Memini me noua anno tanone dlxllfe ad modifi~atiuum fratutum illud.
F. Forti/Ii [ C.
-
-
DE CISIO L.XXXV III.
De co quifcierJS fundu1'lJ dotàlem comparauit, adietla
.
euiélionis ftipulatione. ,
S
Ic lex Voconia mlllieres à·fucceffionibus arcebat ) cui
caufam dedit fortalfe·cillium frrag·es,quod tot ciuibus.
moriencibus bellis CÎuiIibus mulieres nimiùm diuices fiebant , & in has teftatores nimiùm liberales etfent. Et., '\'t
ait A.ugufiin.lib. 3. de Ciuitat. Dei, hanc legem latam
elfe, ne quis hzredem mulierem faceret, nec vnicam 1l:liam , lege Il;. Tabul. Tefl:atotibus pleniffima poteftas
d;tbatur hxredis infl:ituendi ,. lll1evllo fexus difcriminc :.
fed quia nimjs. effereban~ur mulieres diuites ., V.t .
InfoJerll"ilius nihil ij1 '1.u4m ((Eminll JiufS.
Tandem placuitpopulo Romano frxn!Jm q!Joddam inij:'
«:ere, vt non·elfeteadem fœmlnarum qUa!' marium conditio, perlegem Voconiam, .uius quandam ap'pen-dicem'
{uggerit nobis Paulus lib. 4. Sententiarum. Fœminz ad.
hzre,ditates ,legitimas . vItra confanguineas fu~ceffipne$.
non admjrtuntur: idque illre ciuili vel V oconia narrati~-.
J}~·vid~tu~ ·effeaum! San~ Iuftinianusin. EdiQQ dcArmc:....
-~
Synopûs L X X X VIII. DecHionis.
FiJeiu{forli"u4lur cie", üX'4- Emplor r~i ~uilltl 'lullfJtl"
4dturfotur oj,lig4tioni. 1 /1r~tiulII r~pnllt.
Z Fun~us aotlllii rfi fÎur.e 4:lJ~i~/,~or, ~â fu6~u1tl rejJitu'1Ut!"r4Iur.
1 ttom ItI~ tUté/1I pretium
~ Crediti appdl4tione omnel rtpttit) & '1Ullre.
contrlléluJ. gtnuJ inttlli- 6 [uri.! ignorAnti" '1Ullndo nogi/ur..
1 ut, & '1ui6us.
1
Endiderunt coniuges fundum cui dam
Ccienti elfe dotalem, o111ntnlque euiéHonis cau{anl à nlariro fiipulacus erat: quo·
mortuo' rdhtuitur mulier aduel'[us véditionem fundi dotalîs-., eund'em ah emptore vindicat: agit de'
cuiétion~ emrtor ad~r[u~ ba:red~s m~uiti, hi eukVu U
3,1
�1
-
51. 6
FRANCISCI STEPHA~I
.
tionis nomine non teneri rcCpondebant. Cum enlnl
lex occl1rrit obliO";uioni vd venditioni, fideiuffor
liberatur 1. non dubimn , Cod. de legibus, 1. c~rn
1
ft
d ) fi'deiu{[ At lex prohiber alicnationcnl rci
ex , . e
. d fl l' d
do t.:-dis ~ ergo nuIla dl: hdeiuŒo ,proln e rL1~. ra .c
euiébone CUll1 fideiu{fore Jgitllr , ne ad pretl) qUldem rcl1:itutionem, 1. quenl:ldmodmn, ibi, & cmptor pretium quod dederit, amHfunl exHHnlet, ,Cod.
de agricol. & cenGt. De [eruis autenl cenlins Io~
q uitur qui leO"e prohibentc Gne fundo & gleba CUI
'b
' 1cm) §. l.
[eruiebant
venditi erant, capit. l
mpena
ibi, elnp~orc bonx fidei ex empto actione de rr~
tio coneta vcnditorem cot11--rerente, de prohlblt.
feu. alienat. lib. 2.. tit. 55. in vGb. feu? .Ergo.G ,~o
nx fidei cmptor l~on dl, pretiU111 alulttlt, vt Iblll1nuit gloffa & in d. 1. quenladmodum, 1. 1. Cod.
•
c ..
de prx[crip't.long. :em p. L cen[em us, de li tigioGs. .
Neque enitn 1illJ.glS permÜI:1. e~ ahenatlo fun,dl dotalis quànl cxterarutn rerun~ ,.111 §. Inl,pcnJ.le~"
& d.l. quemadll10dum. ~1111l110 gloffa 111 1. dot,a:
lem) de militari tdJ:a111ent. do~alcnl fLlnd~111 ~el
?
2.
L1crxœquiparat, quxvtnondl:111~omn1erclo, It~
abColllta dl: illius interdiéHo. Prolnde malx fide~
cmptor pretimn anlittit, ~lolr. in d. ,§', I~perialem,
1. fI prcdiull1) vbi glo!Ta , ~n ver~) .. nl111~ lntereft,
de iur. dot. alioqui fruiha ll1uhen,lex, [uccurr,eret .
ad eall1 enim perueniretur inandatl aéhone, dtél:.,~.
cÙll1lex. Cootl'l enlptor ,fundum dotalem pra:dl~s
n1inormn fInc decreto venditis xquiparabat, qUlbus à: tutore vel curatore alieoatis ) dato pignore ob
cau[am cuiétionis euiéta re agi de euiétipoe po,rele
C:
DECISIONES
,
• 52.7
ab, emptore, 1: & fi lS, Cod. de pr(rd. & a\ijs rcbus
rtUl1Or. Nec dlfhnguit ibi lex) [ciuerÎrne an iO'nora_
'
rd
'
t>
uent emptor, le num tu torvel curator vendiderit
an iplè pupillus turore auc1:ore. 1110 enim ca[u rat~
. dt euiéhonis obligatio, hoc nOll item. Cyn. in 1.
.• li rr~diull1, Cod. de euia, pofl: glofiànl, in d. 1. &
li lS, ln fin. Bartolus & B:lldus . in dia. 1. fi pr~dium.
1ü promptu cau(1. dl : CLlm enim iex prohibet fundi
dota!is pr~dijve minoris alienJtiollem Ghe decteto'
fauol'e mulieris & 111inorls prohibet : qui fauor CÙ1~
in tutore & marita difirahente cum mulieris con1èn[u ce:Tet, di[poGtio quoque legis ccffare debet : nec
cnim eadem eil ratio accelforij & principalis. At hic
nlaritlls vendidit cQnCentiente vel potiùs intercedente vxore, Ceque pro clliétione ohlig-auit: licèt
enlt11 caniuges vendiderint, tnulieris obligatio vt
acce{[oria accipienda eil, Authent. Gqua l11ulicr, C.
ad VeHeian. quanl0doff. ad omnen1 contraétum
trahit, propter crediti nomen ibi pOÛtum : cuius appelbtione otnne contraétus genus intelligirùr, 1.1. 3
ff. de l'eb. credit. & cum ibi notatis, Bald in d, Authent. li qua ll1ulier: & ibi Ioann. F2bri defîderarenl
• - prl1dentian1,dùm in §. I. quibus alienare licet, apud
Iufl:inian. num. 7. ~quiparat venditionem rei datalis à muliere vd à tuarito & muliere Gmul faétam,
cùm hoc ,ca[u principaliter maritus Gt obligaws,
vxor accefforiè , vt Velleiano iuuttul') maritus vero
promi{[x euiétioni renlaneat obnoxills, d.l. & fi is,
Imn101. in cap. cùn1 contingat J num. 2. 5. de iureiurand. ext. At cùm mulier ip[1 con trahit , Bulb eH:
euiétionis oblio-atio
l ne inutilis Gt 111lJ1ieri reltitutio.
o
'
•
-
L
,
•
•
�•
51. S
PRAN CIseI STEPHANI
in integrum , ad quam lnandati aélione peruenitur,
vt fideiu!fori teneatur, diu.!. cùnllex, Senatus cenfuit [upr~did:x diiHnél:ioni adhibendanl elfe [ubdi[- -v ,: ~
tinétionem glo1fx in d.l. li prœdium, vt (i maritus~"~
vx~re con~c~tie~te [de.nti vendidi~., adh!bita G:ipu-(- . (.
4 l~tlolle eUld:tOl1lS 110mtne, ad pre~lJ tantunl œllima- ;~._
tlonenl teneatur, 1. (i fundum [ctens J C. de euiét.
VbrCÙ111 fundulu [dens alienuln conlparaffet qui.
dam Athenoclcs, nec pretiUlTI quidem à venditore
rccupcrat) fi nihil quidquam de euid:ione conue5 nit. Ergo (i conuenerit, pretiunl talltùm con[equetur. Speculator de empt. & vend. §. 3~ num. 1.1..
Ioanncs Faber [upradiétoloco, 1. fi fratres ; comm.
vtriu[q. iudic.l. ft mater,C. deiur. dot.(~od enitn
in §. emptor, 1. fin. C. comnl. de legato legimus,
emptorelu rei [ubi.eél:xrdlitutioni à venditore recuperare pretium) etiamG illud nOll Gt fiipulatus,
Gngulare dl: in legatis & fideicomtniffis , quorunl
emptor in eo prxgrauatur" ne dup1um.t etiam ihpulattlS , confequi poŒt. In co crgo releuandus
ell, vt pretium line fl:ipulatione à venditore con[equatur) glo!f. in dia. §. emptol~ , cui Ce [ubfcribunt nofl:ri conlnluniter: li itnprudenti J i~norantiJ
vendiderit maritus ) onlnenl cuiéHonis cau am prxftabit ,_ ~iaa lege) & (J-is ~ Cod. de prxd. minore
Cyn. Bart. & Baid. in d.l. (i pr~diuln. ~àd li lnulier alienet fideiubente marito pro euiB:ione lèienti
vel ignoranti dotalenl elfe fundum, haél:cnùs vtcrque tenetur quatenùs pretiUl1l verftlm eG: in rem &
v.tilitatenl mulieris, Auth.li qua tnulier. Sed in nortra hypotheli vendiderat nlarÎtus intercedente vxoreZ
fundum
DE Cl S ION E S.
2-
9
fundll1n
dotalem
interpretation e de AUt.
5h
r.
1. r . ,retenta
.
11 qua lnu
d
. . 1er,. lClenu: proinde iulIit Senatus ha:rc,
o es mantl pretlU111
. n.. . tantùm emptori rdhtuere ) 1·lCet
nlnenl e~lcl.lonls ccluL1.m fiipulatus fuiffet 1. d _
mum
lIb·
lIb
'
0
. ' . l en" & . & i eri, tE de contrah. em t .
CO?lUna~ 1. quod G11 ulla, if. de h~red. vel aét ve!d
S~lO Iinnlolanl in d. cap. Ctlin contingat, ext: de iu~
rell~r~nd. nunl. 2. 1. vert Ced certt pretij denegare re.pctlt10nem nofiro emptori: &moueturd.l.guemadmodu01, ~cap. Imperialem, de prohibit.feud. ahenat. per Fnder. cuiimputandulll eft) quod prudens
c~l1t1~a leges mercatus Gt. Diéta vero 1. fi fundum
[:l~ns)& §.enlptor, re[pondet rem, dequaibi, InanCtpl e~e, h~c.eft, po~e alie~~ri '! [ed cùm Gt par caufa turpltUdlnlS & doIt, mant! & emptoris, in vU'amque partem adn1ittenda,cl1 compen[atio, diél:.l. domUlU. Et proinde maritus non debet lucrifacere
pre~ium in rernicie~ empt~ris, qui Catis pleétitur
a~lffione etus quod Interefi 111 flipulatiollcln dedu6h ob conlparationem l'ei inalienabilis. At vera
re[ponfa & refcripta allata, Ioquuntur de rebus abfoIutè alienari prohibitis. At fundus dotalis non
exprefsè prohibetul' alienari, [ed fauore mulieris.
Ergo haél:enùs pretij denegabitur refl:itutio , quatenùs fauor mulieris militat, id eft ) dùm ipCa vendi ..
dit, ne prôpter mandati aétionenl rdl:itutio in inte~
grmn fit ei inutiIi~ : aliud Gn1aritus vendat. In ditta
verà lege , quemadnl0dum , prohibitio dl: faéta in
fauorem feruorUln ,n011 venditoris :xqua igitur eft
iuri cOl1[ona illa Cententia ; qux [denti emptori
fundum effe dotaleln pretij re!litlltionem fuadet,
Xxx
�530
FRA Ne 1sel STE PH ANI
glo!Ta lingulari in Authentic. qui l'es ianl diél:as:> in
verbe eunl) per i!lum textUl11:> C. de facrof. Ecclef.
licèt ibi) & in §.li verà) vnde d. Authellt. defumpta
dl::> condicJt pretium:> ab alio videlicèt œcononlO,
non ab Ecdefia:> in cuius fauorenl prohibita dl:alienatia. ~od vero fup. de ignorante dixinlus:> gloffa in d. 1. quenladmodum:> cui Ce {ùbCcripGt Imnlo!.
6 ad iuris ignorantiatu pertinerc cenfet, vt ius ignorans fundum dotalenl non poffe alienari, agere de
,.- euiélione cunl111arito, pretium condicere ab vxore
ctÏlnllîile fiipulatione poŒt, licèc Cciuerit dot:11em
,
erre. Prxrumitur auten1 iuris ignorantia in ruŒico,
nl11liere;pupmô~-ï11inare, aut alio, de quo in 1. cÙn1
..., de mdebito , §:lin autetu, de probationibus, & in 1.
rcgula, ~. 1. de iur. & faéè. ignorant. Cùm eninl de
damno enitando agitur, iUl'is non nocet ignorantil,1. iuris ignorantia 2..l.error faéti, {ecund. re(pon(
•
de iur. & faél: ignorant. Hxc traél:abanturin TholenG Decuria, Referente D. Antonio Enleiendol
,J 4. Februadj 1586. me PrxGde.
-
ADDITIO.
N
1
Eminem tàm (opirum facilè crediderim qui ignoret
fundum dotalcm efTe inalienabilem , nec emptorenl
hinc excuCandum vlla iuris ignoratione. Regula enim iuris dt, imis quidem ignorantiam cuique nocere, fatl:i veignorantiam non nocere. Fatendum dl: [amen iutis er ...
rorem aliquando excu(1ti, vt fi. coniunéhm habeat ru(l:idtatcm 11. 7. §. 4· ff. de iurifdiét. fi ince(l:us commirritur
ignoratione iuris ciuilis , non iuris gentiulU ,1. 38. in priu
cip.if. ad kgem luI. deadulterijs: fi tyro erat in difciplina.
militari,!.. 4. in fin. ff. de re milit. Et ratio regulx c(l:, quia
lUS certum en: ~ finitum ) ~ faLti illterpretatiQ falfae
ro
4C
. DECISI , O~E.S.
.'
53 1
euam prudentlffimos. Et quod aIt hb. 3. ~lintilial1us
ius & propoutum cuique eft: at faéta recondita eotl1~
ignorantia iuris fupina, nOll ea fernper verum : tùm etiam
non ~xigimus Vt flnt omnes veluti Corica:: quidam , v t
omnla odorcntl1r , perfcrutel1tur , & illucftigent.
F. For/iNs l C.
-
)
---------
DECISIO LXXXIX.
De filia 1Ute bonis paternù renuntiauit accepta dote~
dato fideiujfore, nùm"Paleat renuntiatio ,Ji filitt
fit enormiter ltefa.
SynopÎls L X X XIX. Decilionis.
ConJlitutio Ludouici Regis jill/uto excllljiuè pOlll diaXII. de prtf{criplione re[cire teJlllmmtum nut/um.
jionum.
Conflitutio Ludouici XII.
l. Renlertiationts iurlltlt perexcipit fonlrllélus nI/tlos ipmijA iure cAnonico.
\ Jo iurl quod Francifci 1.
3' permf/sio[aéfi IIlieni nul/a. conflitutione ctJnfirmlltur.
4 Supplemetum legitim~ qUin.ll8 Cùm lex obliglllioni princiqum'fio non prtf[cribitflr, fJllIi rcjijfit ",ccejfori/ljfA.
fid '~ O. anniJ.
1 re n~n poteJl·
.
r Filile prohihùa lIéfu, non 9 FidetufJor qU/lndo cum mthahitu agere propter iurll-I nore rcftituitur.
mentum.
\ 10 Expromifforqui.rftt,& fpl fJ6 Filin, prte te ri,,, non obJlante) mod~ ~ fideùif!ore diJferat.
1
[7
N tonius Honoratus Vicecomes Cadencti
orz~.~~
filiam fuam nuptui dedit QEiquer~u1o
p: .... ~
Belloiocario, aŒgnatis illi decenl n1illibus
"-1
libellis Gallicis pro iuribus paternis & 'maternis in tA- 41'~.
dotem, iurauitque fe fore contentan1, renunt~ans ' & ~ 1'4)'- a1t·
Îurato on1ni iuri legitin1x , & eiqs fupplemenu ,'ll1e- ,,~ il t' .,4f/~
X x x 2,
iI;I- ('..,'1- ÇH"1~
"7-
J
~{t- "' ~"'f"·- .
M vJt . t .. "f1--~
,/
r
i
('~V",,·f.
!
�531.
FRA N C 1 sel STE P HAN 1
diante fripulatione. ProrniGt & maritus cum fiipulatione & promiŒone eius quod interell:, & quanti.
Minor erat tunc : [ed cautus pater ab ea maiore'anriis paterni & rnatcrni iuris [uppl-enlenti reQuntÎa ..
tionem eml1ngit J [uCcepto ex illa lnatrimonio vnico filio, cui ex Tertylliano [ucceŒt, nondùnl enim
Jata erat confiitutio htüus Senatu[con[lliti abrogatilla. Tandem ad (ecundas progreifa nuptias 1-'7poll: 1110rtem patris anno, à renuntiationis vero promiŒone 18. Regio diplonlate aduer{us renuntiationem & maritalem fripulationem, ,"ui ex perfona filij [ucce{ferat, rell:itui petit. Franci[cus Oro[onus
nepos ex [ratre amitam excludendanl cxceptione,
tùm prx[criptionis decenl annorum, & iuri{]urandù
Extat enim confiitutioLudouici XII.qucr Olnnes re{1 cifiones decennio excludit, decennalique prcrfcriptione, quo tranfaéto nuUa datur refhtutio "prxtextu doli re ipL1, ll1etus aut impreffionis, nec nlino.ribus quidem Franci[ci I. conftitutione poll: 3-5. an-·
nUlll, anno 1'539. Arnon [olilnl decenniunl·, fi tempus renunriationis expettemus ;) verùm decenl&
oao à nlorte mariti . {unt tran[aéti. Si ve.ro rempus
mortis patris àquo potuitrepletionem petere, cùn1
fu.a onlnia in dotem confiituta non-Gnt , [eptem & ,
viginti anni prxteriere , & Ge [ua refHtutione excludendam, qUa! Coli.d ola & patris.inlpreilioni niritur :'
qUa! duo capita Regia conHitutione continentur.
.
Excipiunt Molin. Rebuff. alijque Praglnatici, contraétus ipCo iure nullos : at illa exceptio ad noiham ,
......,1
renuntiationem n011 pertinet" qu~ licèt ip[o iure•
.' nnllaÛt" l.!)aaU111 q~od_dotaliJ de tranfaétionibus ,
. .
r..;;..;t )' •
.
.
..
•
.
.,
DE CISIONES.
53 3
~?llat.l. paétun1 cluo.d dotali, C. de paéhs, quod fiIl} a~patern~ ob[eq~la prouocandi [unt, non pactlo111bus a[hmgendl, 1. fi quandc;> , §. 1. C . de inoffic. iure tamen Pontincio con[enlJtllr propter iuri[iurandireligionem,' cap. quamuis, de paél:. lib. 6. 2..
qtlod licèt renuntiatîonenl vi dolb ve Ùétam excipiat, tetnperanda tamen dt, pr;r:[criptione decennali. Scd demus rdl:itui po([c , auétoritatis tamen
obligatio, cùm nlarito ll1cdiantc filio [ucce([erit"
q ui vxorem renuntiaturam patcrnis bonis, nec C011trà quidquanl [létllram , (ub pœl1J. eius quod inte~·efi.) iurato promiCerat : licèt enim faél:i alieni pro- 3
n1HIio .nulla fit, §. Gquis-alium, de inutilib. fiipulation. apud Iufiinian ,1. Gcut l'eus, de 6deiuŒorib. G
unlen-iuratnentum prolniffioni accefferit, pœna velo
quanti interdl: ,reéta fiipulatio eft & rata, 1. fiipulatio i[ta, habere licere, in principio, fr.de verb.obligat. Repellendaeft igitur ex regula 1. vindicantenl ,
fI: de euiétion. Reftitutio ellinl aétricis fideiu-ffori
non prodeft) 1. in cauC~ 1. if. de minot.!. Marcellus,
if. de fideiulforibus ,1. & li is, C. de prxdijs minore
etiamG dolus in ip[a renuntiandi prOluifIione ver-fetur : abeft enim à contraÇ\:u interceffionis, qUa!.
cùm diuerLl fint, & [eparata negotia, ab vna C011uentione ad aliam., nihil infertur-, 1. Papinianus exuli, de Ininoribus, 1. naruraliter, §. nihil conlffiune,
de acquirend. poffdf. . Negotium hoc tuagis ex promHIioni quàln 6deiulIioni accedit. Ergo non iuuabitur no[rer expronliiforaéhicis re[titutione, 1. qui·
libertin us, in lin. ff. de operis libert. arg. 1. {i 111ulieri
d.e.derhn Eecuniam ,Jf._a.d,V~ll~ian. COlltrà vero ree>
X x..x ;,
�•
534-
FRANCISCI STEPHANI
4 pleri libi legitimam Catharina petebat , & inftabat :
Primo nondUln exaé10s triginta :;tnnos dicebat, quibus condi~Htiam aétionenl ex 1. olnnimodà, Cod.
,
dcinoffic. tefram. prx(cribi legiml1s, 1. omnesJ Cod.
de prx(cripr.longH[ tenlp. non quinquennium J Vt
perperam cenftlit Bart. con. J 4. & in 1. fi quis filiulll,
§. 6.n. C. de inoffic. à quo Baldus cxterique COlnnlUniterdiCcedunt,vt fl1sè la{.in d.§. hn.l.G quis filium,
[criptunl reliquit.Renuntiationeln vero vtvi & Inetu extortanl planè irritandam: dolus {iquideln arguitur, fi qui's callidè veranl patrimonij éeCtünationem & quantitatenl Cupprdrerit pater, 1. fi quis af..
hrnlluerit, ff. de dolo. Arguitur & eo , li non dolus
ex prop0lÎto) CaItenl re ipfa, quod filia enormiffinl~
la!Cadeprehendatur, 1. fiCuperfrite, C. de dolo: quo
tex tu arguunt nofrri enormiflimanl lœfionenl [upra dimidiatu iuih pretij ,fpeciem doli ex propoGeo
habere,quos refert & fequitur Craueta con. 142-. nu.
2.2-. cum fequent. At mlllier hxc legitimam paterni
patrimonij ducentorunl l11illium aureorunl decen1
Iibrarllm nlillibus repudiauit) nec ta11tÙ111 paternx,
[ed & matern~ legitimx renuntiauit, cuius licèt incerta, non erat taulen exilis hxreditas. Dié1u111 vero
cap. ql1alnuis, vnicllnl refugiunl & prxGdium, doIo
1l1eulve faétaln renuntiationem diCcrrè excipit
1
longam no!l:rorunl controuerGam xquius'
poil:que
vifmn dl: aduerfus Alexand. con. 4l. volume 1. nu.
2.0. dolum re ipfa exceptione doli appellatione comprehendi. Dec. con. 180. nu. 3. vbi Molin. illiitt. G.
& con. 349. nll1n. 4. con. 5° 1 • nunl. 4.Cephal. con.
34· nUlU. lO. innuu1cros huius [ententix referens
DEC ISIOt~ES
.
.
S3 5'
~oulrr. ;. part. releéhon. §. 4. num. 3. 1v1olin. ad
dlét. con. Alexand. 4l. nu. 2.0. aliogui i.uramentunl
effet vincull1m iniquitatis, fpcciéq; relio-ionis in nccem filixrepugnate natura locuplctaret~r, cum aninlX fux di(pendio , Crau. COll. 19 2. . Hum. 11. in cuius L'liute, non minùs relio-iosè
Pontifices dolofam
b
renuntiationem reCcio.dere , quànl iuftam Ô(.on1nis d?li expertelu [eruare curarl1l1t. Butrig. cqnftlio
4- 5· Clrca fin. Abbas COll. S.Nec defuiffe vim Inetûmqu: r~uerel~tialem i? ,?ac Cp~cie '. filianlque paternis
dehnl111enus blandlt1JCqlle In(idlo(is ad renuntÎalldunl pelleé1:anl & induél:am, fat fupérqlle argl1it lzelio ilnmodica)
cui veryfimiliter filia non conCenGf[et,
,
d. 1. fi lllfer!l:itc, C. de dola, Paul. de Cafl:r. con.
174. lib. 1. Cranet. con. 1 I.nu. 12.. Couarr. d. §. 4.
nu. 7. vere noua conclu Go. Iuuaecaufam filix,quàd
paternis non tantùm (ed & ll1atCl'nis bonis rCL1untiauerit , qux penes patrel11 erant: licétque de bonis
fuis, id e!l:, paternis) dota{fe videatur )1. fin. Cod. de
dot. pronlif( tanlen erant nlaterna bona proportione legitinlx. At vbi fi lia paternx hxreditati renUfltiat recepta dote de bonis maternis, non eil: locus
d. cap. qualnuis , Dec. in d.l. paaun1 dotali, nu. 18.
162.. 4.limitatur, C. decollat.Couarr. d. §. 4. nu..7.
verl 1 o. cond~Gon. qui quamuis loquatur cùm Întegra dos de bonis Blix confi:ituitur, idenl de patre
dicendum, arg.t. qUée de tota,ff. de petit. hxred. Ergo CÙ1U fimus extra cau{am & fpecienl d.cap. quamuis, poterit enim non obfi:allte renuntiatione filia
repletionenl legitinl3: petere , 1. paé1:um quod dotali l C. de pa6Hs J 1. paétum, C.de collat. Inaxin1è
�FRA N Cl S CI STE P HAN 1
quàd pater longt pofl: tabu~as dotal~s) tefiamel1to,
filix decen1 infl:irurionis tltl1lo rehql1crat, Gcque
tacitè ab affcétata illa renuntiatione di[ce{ferat, inuitans filiam ad repletionem, {ilblato renuntiationis
obaaeulo, vt in Gmili nofiri dicunt in {tatuto filiarum excluGuo " qux li in aliq uo à patre infl:ituatul',
repletionem petere poterit [u pra reli~um pateL"num. Socin. con. 150. nu. 14. & 15, RUln. con. 40.
per totum,& maximt ,nu. 1 3.Ratione, [a~is e~eganti :
naIn filia aau propter lUratalu renUllUatloneln, 110n
5 habitu prohibita dl: agcre : hab~tus ~utem ille ad ~c
tUln reducirur) [ublaro per inlhtutlonem renUl1t1ationis obfiaculo. Maranta de ordine indic. dUPe 16.
Diceban1 hac radone nu[qualu fore locun1 d. cap.
~amuis, hac in prouincia, cùtn, pater nece{farià
filian1 infHtl1ere debeat, [altem 111 (extula , ne
prxtedta dicat teaatnentum n~llutn : etiam G fi~~
tibus Ina[culis 11.0n ,ucced~t ab Inte~~to , 1. m~nlcl
pali) fuccedere neql~eat: Idque f:.~~1Us Senatul pla ...
cuit J Vt talis infl:icl1tio perfun61:ona cen[cnda Gt ,
non animo diCcedendi à iurata renuntiatione :> cùm
in dubio quid prx[umitur f:1étU111 ob cau[anl nec-efL1riam,1. Gallus, §. 1. if. de lib. ~ pofih. notaturin
1. cùm [eruus, if. de verbe obligat'on. Craueta con.
2.%.. nu. 5. Nec obIl:ant Socini ~ Ruini re[pon[a :
(; loquuntur et,1În1. de filia compettntcl' dota,tél:> qUa!
neque [ucc~dere ab inte{tato, nequc ,BJ'œtertta teIl:a~ .
mentum .paternnnl nullum dicere poteO:, vnde ctù~l
vitro à patre in!1:ituitur :> efficitur capax [ucceffionls,
Cllil1S anteà incapax erat per legen1. nlunicipale~l,
aut propter rènuntiationen1 ab ea faébln1. Et ln
536
,
confequen
D E C 1 SION E ,S.
S31
con(equenti~m à compendio illius renuntiationis
di[cedit pater, argum. 1. fi duo, de acquit. hetred.
Non obftat decennalis pra=[criptio ex lege Regia: 1
fiquidem illa confi:itutio contrad:us ip[o iure nu1los non comprehendit, vt Rebuff.,. ait & Molin. in
confuetud. PariGenf. Et proinde renuntiatio non
niG triginta pr~[cribit, vt tradunt [crihentes in l. %,.
C. de re[cind. pel' 1. or;nnes , & Gcut, de pra=[cription ..
long. tempo Accedat, illas renuntiationes veriftmiliter iHa confiitutione non contineri ,arg.t. li quando, §. qualiter, c. de inoffic. vt in Gmili re[pondit
Bald~s in [uo traétatu de pr~fcript. 4. part. -4. part.
principalis, nu. 3. & 4. qu:.dl:. 2. 3.legitim~ aut fuppIe menti petitionem non cOlnprehendi fl:atuto ,
quo omne nomen & debitum decennio pra=[cribitur. Excipi, a~tem c~ntratèu,s ip~o lure nuIlosf.0ael'ior FranC1(cl Regis Conlhtutlo dedarat, . quz
decennium tninoribus prre[cribit aa implol'andam
reO:itutionem in integrum pon 2. 5. annum:> niG in
caGbus his, in quibus maiores refrituuntur poll: decenniUln. Ergo in quibufdam caGbus l'ofr decennium re[ciGo contraél:unm admittenda ell:. Putà li
dolus contratèui cau[am dedit, aut aliàs turpitudineln cotinet, qUét exifi:imationem aU,t verec~ndia~
la=dat. Iniquum en~m eiret, vt inqUlt ~urdl11~s. ln
illam Franci[ci I. ConO:itutionem) hUlufmodllmpro bos con,traél:us à [p~tio illo decennali contra,b~
nos mores con firman. Nec obftat quod [upra dlcehamus aél:ricem ex cau[a mariti & per[ona, cui
fuccdfer:t auél:orari, aut eui6l:ionis aétion~ teneti : cùm :nim principali obligationilex relifut , vt
Yyy
(" , •
•
r
�f3ft
FRANCis"t'I
S TEPH A NI
fuprà 'didmus, accelforiaquoque &,6déiuffol'ia all-"
8 llullanda eft) t. cùrn tege/C. de I\deiufforibus, Vt ex
eaagi non pofftc, 1. vulgo 1. nori'dabiu111 , C. de le-'
gibus. Illaque ca(u nofrri d.l. Marcel1us J confirillgunt-, n'ec non & cùm tnonniffil'!1? nlinor ' pupillufve lxditur , aut dolus in contracru deprehendl:'
ntr,' qui natura'leln obligationetn inlpedit, 1. finali,
vbi notatur , C. de fideiu{[ minor. Minùs obfl:at d.
lex, in cauC~ : loq uitur eairn cùnl minor iure (ingulad refHtuitur. Aliud ft iure communi, dia.l. 1. & '
i: Cod. de refrit. tninoi. vt bac in fpede : tunc enim.
, cum' lninore fideiuffor quoque rd1:iruitur. Lex ven\
Papiniarlus exuli, locmn h3.bet in obligationibus (e ..
parads: aliud ft vna Gt principalis , aIrera accefforia, yt in eadem fel"è fpecie refi)ondit Ancharanus,
con. 330. nu. 18. ct1nl(e(lq:~odverôexexpl'omi{
Gone dicebanlus , venun dl:: at bîc nlaritus expro10 lnHfor non dt,) [cd fideiuffor. EXpr0111ifi'or ille ,dl,
qui pro alio nouandi anÎlno promittit, 1. fin. ad' ~a
cedon. 1. Gmilite;r 2.2.. If. :ld Velleian. 1. 4. Cod. de
condid. C3.uf. dat. caue non teq. Differe ergo à fide~
iutrore, nam ille [olus obligatLlr, hic CU1TI alio :
Ille reus principalis dl:, hic accdrorius: illl1l11 q l1i
èlat) liberatur ,; hune vero qui da~) obligatus tnanetl
1. \lt res, de contrah. enlpt: [ed in hac fpecie vtèrqu~
-oblig:ltUs, erat, filia prjncipa~l.t~r, acce(fori~ ma-l'Î.:..
tus. Ergo pronuntiauit ~ Sen~tus filiam poffe pete11t
legitinlx Cuppletionetu ,in Criminali Decuria, Re,
ferente D. Ant0l!Îo Suffi-edo, vbi prxfui.
; !
.
.
.
( 'J ,
,
_ '
,n E Cl S ION E S.
•
,
<#,.. • .'....
•
ADDITIO.
(
.
-
*'.
~
".
-
..1.
SEd qu~d
rCl1ul1tiatio bonorunl patemorUin, n011 ipft patn,(ed v,ni fratrum, vt f~pè fit,aut exrraneo faé1:a
fir,fa,~ore tatn~l1 fratrum f:réta fit,:tl1 ej folùtrl cui faél:a eft,
an ah)s h~re.dibl1s prodetit ? Etiam alijs prodçlfe quidam
. cenfene , -quod Hottoma-n. con. 8. ample&îtur Dinum
& Ba.ld.tl~ [equlltus, coque magis fi iurab fit huiqCmodi
~·ei~UntlatlO. Pllta~e enim anirnx interiç.bm ~què verf.1ri
!11 1Ura~ento fraen & extraneo non Ceruando ; atque fi ip~ paen ~u.ratum effee, imà eà magis r nuntia.tioaem.hull1f~odl Ita iuratam fr,atri & extrane ,Ceruandam effe,
quo ,mettls reuer~11ti~ patern~ in eace \lt, 110c dl: ~ quàd
patns c~n[en[us nOll \nterllenerit. Capell. Tholor. ~ecif.
~ 1 ~. Ibl ~ II tfr~r. ~ erum placet magis fentenria RaphaëIls 111 1. lbpulatlo lll:a, de verb. obligat. qui exifl:imat decretalem iIl'am in d. cap. quaml1is ,effrxnem elfe & exorbi~antem ',vt ea ~e caufa e,xtendi non"debcat extra propr.lam faéh, fp~clcm : por~o, r~ferri ad renu,ntiationem patn fafram a filta: non elle 19ltUr extendendam ad remmeiationcmfratri faétam, arg.cap. qui iniur. de reg. il1r.
.i116. Sanè paéta hlliufmodi i.l1re ciuili non valent, 1. 35'. §.
1. Cod. de inoffic. 1. ylt. if. defl1is ,1. 94·, de acquirend.
., C' . ')
l1a:red. Nifi do~ daC;,l Iegitimx-Pl"oportioni f.1tis fit & fuf..;
~
..(
hCiat, arg1l111. 1. 8. 'C.de inoffic. iure ca11onico ,vt diallql
f .~-l\
.• .'
eil fuprà in commentario, & moribus noll:ris: Papo 16 'w't' ~ ' • •) . : I l '
~reilpr. Areilo 4.1atè Hottoman. con. 12. Ea rCl11111tia..; ,~:~~, \. ,~~.~ '1 i
tio ) vt liberè.dicé1ll). ~ iuri natl1rz repugnat , item & mtt!',. '.j~"••~"" .,~ -, ' ..
ris cafibus iu11l1tandum nOll cœaJirmat t;a qu~ geruptur,
~
".~,
v~ cau rio n0l} J,1l1meraeX peé~1l1i~ conJlrmari lion potdl: "'.
• ~~' ,
iuramento) h vIt. C. de non num. peCUl1: f~d nec'ex falfts ,.it\l~ -~"' i ~; .\:' \
'Ïnilrume11tis tranfaétio,1. penuIt.C. de tranfaét. fcd ft filia
'
ql1~ renuntial1it viu'opaeremorrl1a dl:, vide BarroI. in 1.
94. if. de acqu.llxred. &. Roland,' ~ Valle, con. II. nu. 4·
{i
1
'
"
,
•
•
•
F. ForlÎlts IC., "
J
,
y yy
2.
�S40
FRANCISCI
STEPHANI
!
DECISIO LXXXX.
Pri1llu11J teJlam~ntum quando tollatur per pofleriu.r~
& de claujùla derogatoria.
Synoplis L X X XX. DecHi{)nis.
TlI"mtnlu", pojlremumlf PriuiletiRtus qUllndo lIauerrMmpit prjMs,ft hoc fit iure fos priui/egilllum potef! opfRElltm.
ponere lIut nf!J'J oJJonere pril. clilufoill aeroglltorijl qUII".
uilegium.
do teJlllmento primo inrfl.16 Fiducillrius h~rn vert non
, rerhll h~c, quiA dejidtr,*tl tJl hltrel.
mori Ah inteJlRto , vocllntl'7 Elel/io in teftllmentiJ ide~
IIh inlejllllo venitntes,
ponitur, vi plltet o"[equen41{gdlf patris volunt'*s foUfll tes filias mntrJ !IICÙf/.
dllre li6eriJ h~redit{lt(m,
1
Vidam tefl:amento filium primogenitutU hœredenl infrituit, fe1undà genitumin certa re · Poft aliqtiot menfes in
~û'" -/
in ima ta~uiarun1 parte,te.ftator coranl
~(f~ ,0/ qui?que.~eihb. contenta in priori t.e~aluento reuo' /r.-"
t({':~'caUlt, allUdque tefl:amentum COndldlt, quo vxorem
~~ ~fc;rJ!' inflituit, & filios in re certa , eamque vxoren1 rogat
f) 't~i~;(."'~~t:vni ex liberis h~reditat~m rdl:~~uat quem etegerit.
NuUa faaa intht~tioI1~, v~erque ah inteflato [ucf"I''''' "",;6.7ceffit : t'rioribuTvero tabulis, ne quid pr~termit
tam , Slias duas pater pra:terierat. Poftulatur mater
à primogenieo,qui prioribustabulis ha:res erat[criptus, quibus franduln elfe dicebat, non pofl:edoribus, 'lux filiarum pl'ztedtionc 11u11a: (unt ~ 1. in~er
. DECISIONES.
~41
cztera, ff. de hb. & pofrh. Authent. non licet, de lib.
pr~t. ,Tunc autem prius tefi~mentum perpofrerius J,
r.umpltur, ;luétore Pertinace Imp. fi Iulio Capito11110 credarnus, li iure &. ritt faétum Gt, 1. 2.. de ini~fro rupto. Accedat, ineife ptioribus tabulis fauore
hberorum cla~[ularn dCl'ogatoriam ad pofrerius tefiamentum ) curn hoc extraneus hxres in!l:ituitur , fi
Cyno credamus, in Authent. hoc inter liberos, C.de
tefl:ament.li gloa: in §. &. Gquidem, de te{tament.
inlperf. & d. Authe11tic~ , tunc locus dl: cùm extraneus, non. li filius infrituatur. Vt Vt Gt, vxor qua:
extranea per[ona eft , in[ütuta eft) nec Cpecialiter,
Vt eCt necdfe, ad reuocatiollem prioris te[tamenti,in
quo fcripta eft clau{ula derogatoria, fed generali- 1.
tet: {ctipta erat derogatio prioribus tabulis, 1. Gquis,
in princip. vbi notatur , &. in 1. (j mihi &. tibi , §. hn.
vbi Socinus, de legato 1. Nec obftare reuocationem
in hne te[tamenti faétam ) cùm Ceptem te[tes non
adfuerint" d. Authentic. hoc inter liberos: nec adieélun1 Gt fe velle inteftatum decedere, quod deGderat Bartolus in 1. li iure ,nu. 3· de legat. 3. ad hoc yt- •
,
reuocetur prius te{tamentum, 1. (1ncinlus, C. de tef...
ta~1ent.Alexander in 1.G ita [criptum, §.regul.de lib.
&: poflh.quàdilla adieéhonevocentur venientes ab
inteftato, quibus adimitur hœreditas à fcriptis h~- ,
redihus, quxà feipfa adimi non poterat, 1. [ed li in
conditione, § .fin.de htrred.inftit.nullo exiftente q uj
aden1ptionem aditione cOllfirmaret, §. penultimo,
quib. modo teftaln. infirment. apud luftinian. Ex d~
uerfo, fecundo genitus mortua matre dicebat, patrlS
teftantisinter liberosvoluntatenl & iudiciurn qua"::
Yyy J
(V- .
J
•
�541.
FRA N ' C 1 S C J S T 'E P HAN 1
lecumquefequendum) 1. hn. C. fanlil. eretfe. §. ex
. imperfeél:o, I.hac con{ulti~~la, Cod. de ~efiamel1t.
o111i!fo iuris aucupio & [ubnhtate, Cub CUluS auétoritat.e plerumque J'ernicio{iiIi~11è crratur, po&e~'iu~
teftal11entum ita InterpretandUln ex euentu, vt {(I)i
· lent poftren1J hOlllinun: eldgia, :ht~o 'prxterito,. Ir
poft. de iniuCt. fUP.t. ac.lt vter~u~ fihus hceres ~cnp"!'
tus effet, prxtermlŒ1. confnlto a nlatre eleéhone,
quam pater ad re,tinendosill o~~io fili{:)s teft~men
t'o adiecerat, quo ex xq1!10 falnlham .& h~redltatem
diuiderent ~ 1. vmun ex falnilia., §. rogo, & §. fi de
Falddia, de legato 1.. At ifto cahl po[terius te[ta.lnen.
tU111 vt (1tlorabilius proculduhio compleéteremur,
Baldus in diaa Authentic. hoc inter libc:ros , quàd
liberos ad xqualiratem reducat, Lvt liberis, C. de
collat. Primun1 vero te[t~unentun1 il1rgiuln & xn1U~
lationenl inter [ratres parit , quorU111 gratia ob in~
qualitaten1 l'ara cft. Eadell1 ~quit~~e reuoc4l.t~onl
edam imperfeéta: [tandum eft: vt enl~ 'pater.nud~
voluntate liberjs h:rredirarem dare poteft , Ira &
~in;ere, arg.l. in ttaudenl , §. I. de ~ilit. tefta~.
cùnl muIta faciliùs aél:us reuocetur quam per6cla..
tur,1. {i fuertt) d~ rcb.dub. Il. Llncitnus, &,fi i~re,ad
4- ea teCtalnenta·pett.ner~ QU2t inter exttan~os fiunt~~.
1. (at;lcinlus, ibi dJure, iunèra d. Authentlc. ho~ lnr..
ter liberos. Aliud li inter iiberos, Cafirenf. in diét.
Auth. hoc inter liberos, Iafon in d.l. fancinlus, litnitat. 7.Roman.con.179.nu.2.0.& ;'-1. &CO'R.385.
ferè pel'totUlu: quo etiamfauoretancitum l~gimus
priori teO:amento ine!fe dau{uIam dero.gator~am ad
pofl:eriora tefian1enta>d, Authenr. hoc lnter hberos.
.
. . D E 'C 1 SI 0 Nt s.
543
Bod~nlll1dr~ pofl:eriori teftarncl1to derogationem,
ad ant~ti~'a te~é\lt:llerit~; quidqtücl conrr~refponde_
rit 50th'!. ih d. §. in l'egat. nu. 110 ..cÙb'l C6ntrariorunl
eadenl fit di{cipli'na, 1. 1. ff. de hlis & legir. h~red
IaCdn in d.l. fancimus.l xquallfql1c C.lUC1 xquallfquc "
f~ {S,r ~ videli~èt liliétorul11, xq;uale LIs deGder~t. .~" :
lüua-titut ergo fêcùnd"à gCllitus dèrogatione iHa t~- .. . , ... : .
cita ~dfterîods tefiam{:llti ad reuocationel1ltl ptiods, .. ...,
cùn1 priuilegiltus aduer[us priuilegiatU111 cenans de 5
•
damn6 vira~do captanteln lucrun1 [UU111, obijcere
poffit pi'iurtegiuhl, 1. verum §. fin. de miilorih. Sed
Be aêttnitt{ln't fIoltti Gne cUrltentione, ,li c011fl:et eni- , ...... 'i ..
~~ teftatorèm volui!fe Ijriore~') " tabulas reuoéate ~
O:andtin'l dl: reuocationi J 0111i[[0 clau[ul~ reuocato- , ..
, .
iix aucupio. Socin. in d. §. illiegat .. num. 9. &., is '. " \"
eùm, in d.l:G quis, in princip. Couarruu. de te[tam~ ",
'1.. part. l'lum. ~I'9. verGculo 4. concluC Maxlmè fi
,
'przcelferit CubintelleClta tantùm clau[ula) Vt ·hic:
.'
.
contral'Ïa enim tacita reuocari debet, arg. 1. nihll
\
dm nattul'.1Ie.l [f. de reg. il1r.l. fin. in princ. de legato .
'.~
' 1.. Banol. 'in-d. 1. Gquis, i~l princip. num. 2. S~cin.
· _ ~,,~~\
iun. con. 12.4. nurp. 2..'2.. vol. 1. Hanc autem fuillè ' .("
-patHs comll1unis. voltlnt~te. m arguit~r , reuoéatio
••
in fine teftamentl teftatons' inànu [cnpta) nec non
&. teftamentum p~ternunl ,cui &.generalis derogario ~dieél:a eft, quan1 fpeCiali Bate. a!ijq~e non pauci cbry"lparan~, vnè> taht~l~ p'ra:ce~~nte tekamèntd.
l:.icét<lue BanoIus reuocatl~nèm l~petfeébm cen·
[eat non adieéto [e velle Inte{tato decedere, Fl1Igo &5 "l nlÎrt 0l. alil'lUe ~ 0n p att~i >.tale,;>. ad~élio~. " , .
neln vt fu'p~dhlà111\'~11Cl~t, qu~4iltag.r.,~~. iIqG . ') ' •..' ,
."" .. ." ...... :. 'i~
..
\
'"
~. . , ,~
•
~ \ ~ \,
(
... .
1
'4
r
;
1
t •••
\ ~
ri
.
,
~
),
'~
.-
,~
•
l
__
~\'
,t~,'
.. ~ . . . ~
'. . . \. ::\
,
'\
\
~
~\~
or ~
_~
,.
....
_
~v.
..... .
_ . ... .
...
j
�'
.
'J
54~
FRANCISeI STEPHANI
enim tenditreuocatio teftamenti , nili vt detut 10..
cus legitimis hzredib . quos ip(a reuocadone vocare
quis non videe? 1. conficiuntur, de iUl'.codicillorum.
? r'.-.: 4-- Nec nocet pofterioribus tabulis pra:teritio 61iar)/·,,;,~A- mm, hi~ non conq.uerentibus, l.filio ptœterito ,in
/' f"U"";':;;' hn. if. de iniuft. l'Upt. Scd demus vtramque difpofi:::1~(;:,'~; tionemimperfeétam, an ideà, minùs p~ternz vo~~ ,~111untatis _index erit,quibus [ecundà genitus patris
l' tI "
/
voluntatem mutatam , ideoque ab inteftato diuidendam hrereditaten1 dicebat? 1. 1. S. fi hreres, if. fi
tabula teft. non ext. At nlater hxres Ccriptaeft, ad---?t ~ ~ ~ ~itto , non abfolut~, Ced Cub fiducia reCtituendi
J ~ ('Cc-'
hxreditatenl cui elegerit ,1. Seius Saturninus ~ ff. ad
/~~v;~~ ,,' ~re~ellianum. Per quanl 1. B~d~us in 1. 2... ~e ori'J'" (.l1r- y~
gln.lur. cenCet hçredenl fiduclallum abColute & ve1;IA--Y11;'
rè hçredeln non elfe: nudum tantùnl miniCterium
,
f~
...-tJ11 vr~"'I"Y
SC cufi:odianl prxfi:are , conCultoque adie~um ex
~2 'J1U~~ parte eleâionis munus, non quo ad eam perueniyr &hO V"~ 1 retur~ fed quo ohfequentiores redderet ~latri fiUos.,
(J/
!Jd
Ergo Proprcetor Aquenlis vtrum'q ue fihum ad pa'"'
1.-'
Iternam hxreditatem admiGt. Prouocauit primoge~J.,,'/ nitus. NOl1nulli ex Dominis Cententialn probabant,
e!'tJ4M't/v
alij primogeniti potiorem cauCam dicebant : tan0V" 1,-J..-,/démque ob paria Iudicum fuffragia, Referente D.
V)
Honorato Sommato, in prima Decuria ~ cauCa indecifa. Tandem in TholenCem Decuriam mittitur,
11.Iunij 1 S87.Proto-PrxGdeD. Augul1:. de Forel1:a.
t4 i.di.
Fr~lIentut ",orte non potuit [cire '1 uid
;;::1
Of-
(JIA-~Of
'-.fI
(z
tilt•••
Ch
/J~
~ (1a.-'/~/.-/ Jv'7.
~,v/~~~~
,
/'.~
~ v'
...I.DDITIO..
;l A/"
7I/flvfA:#CP-".t-vt--~1~{~(
~
r,--dJ..-1't;/~'
(il- -1 d<1Y~~"
r,v---'
l'
C- p-)
- ~ ~~
.
DECISIONES
545
ADDITIO.
E l:eaionis.
o~us in tdl:amento pa~ris. verè obfe uen
tlore~ ~atn rcddit liberos : [cd eleél:ione falla efea:u~
?on acqUlrIt, ex cleéHolle , [cd ex teftamento: & idcirc'
JO com,parat~ne legis Falcidiz non habetur ratio bono~
r~m ebgen~ls , [ed teftatoris. Q!!id cft enim uod de [uo
Yl~eat~r ehgens reliquHfe, inquit Papinianu(, ui uod
rehquIt, omnimodo reddere debuit, Et Plinius [n e~fto.
a quada~ ,: ~ on p~t~it alio modo tcfrari. Eleél:io autem
p.oteft fi~n ln In vIn,mlS voluntatibus fine vitio teftamentl , ~ Cl~l eft .commllfa eleébo ,potén cogiofficio Iudicis.
Vt 1s ehgat.
F
r ' 1 C.
. .rorll~s
•
.. ....
. ,. ,.
•
....
r.
•
~
.. .,
•
.. . .
.,
-
j
' .
-J
DECISIO LXXXXI.
••• .
~
SlIbftitutionem defeéla condùione perire : quandoque
cDntrà, &' quando htfredis nomen ad afcendente.r
r(Jlringatur.
Synopfis L X X X X 1. DeciGonis.
1
rOça~Ms
lM"
1>
tondi~ioIU) tll' 4 CI",litionis fideùommiJ/Â-
1 ri.! JefoE/Ms mm mui fo"2..TtftlilM'VOUI11-S h.ereJes vxo-I
ftituto.
~is , Je JefundentilJ/ls tlltn- 5 Conaitio ,fi fine liber;s non
Illm ;nt~ltigit.
1 congtuil vs/gari ft./,)itll3 Â!pdl"'tl~ne h,treJum nln) lioni.
conti1unt~' tx.trllll~i ,in
Expreffi vittllto, vi/iI'fllr
jA-mento plltrufIl1n1ltllS.
t/lci/Mm.
tleficunu
••
•
exc/adtfIlY.
U-/6
Vidam tdb.mento ha=redes (ecit cequis
portionibus, primo decedenti Gne liberis
fuperfiitem, vtriquevero decedenti fili;ur~.
Izabellclm fubllituit,cuiincra pubertatem'"
decedenti, aut aliàs quandocumque vxorem fubfi:i~
..
Z zz
•
•
•
.'.' ..
•
..','
"
•
. . .....
•
h
~~ ,,
•
• J'
�54 6
FRA N C l- S CI S,TE P H ~N 1
~)7l. tuit, & h;rredes ru os , habcnteCque cau[am ~b ea.
";,;-,;"
Vxorlêcuna6nupht, 6liulnque ql~en~ ex ~ec~nd~
~I?" ~ matritnonio fufce~.it (inl~11 ~unl pnnu.tbo.n hbens
N~.Nv( fo.'( infrituit hœredes, IJ~que InU1ce~ fub~lt~lt1S lzabelL~;"/ lam, cui finc libens deceden.~l fubllltUlt auul~cu1;11-;~ lum 1\< [uos h:rredes.D uo ex .fih)s d,eceifere fine hbe~
4-f/ ~ ~ ris, pofilzabella pubes) rehéta tilla qu~ dlU ~atn
-"1 ~& f fupedl:es non fuit. Tandenl fupedles ex fratnbus)
~ r,K"""pYcui vniuerfa fatnilia paterna & nlaterna Ob1.1enerat,
V" & - '
fine liberis deceflit. ~uu.nculi hxre?~s v~ ~deic,oni(1 ç,~ mHIi vniuerfa hona Villdtcabant, vt11ndl{hnél:~ VQcati à patre vxori~ h;r.redes, quorun: appellatlone
~
extranei quo que venlunt , lege , fClendum, lege,
14
..~ h~redis de verbe {jO"nif. 1. in annalibus, C. de leb
de "
t~ ""if
· gat. Vxor illos hxredes tertio ~ra. u, recerat , ql11
(",..,,4/ "::f1 communibus liberis Cuperfuerunt: hcet~ue Izabe~-
1
r
AA,IC-Jt; "
J.l.,
1
U;.wJ4] lx
•~
,
videantur Cubfl:ituti, Izabella crat fr~trl~us [Ub~l-
tuta, eroo & ij" 1. hn. Cod. de ha!tcd.ln!htuend. lta
~1Jf. f.......
vt in o~lniun1 portionen1 fubCHtuti & vocati vi...
~,.~~ deantur, 1.!l Titiu~,!. cohxredi, ~e vul~. § .. fed li,
~'ftl.J;~!;~e vulgo apud Iu(hnlan. 1. q~~n~lu) Vbl ~artol: de
rflll' 1:1~"'" lA
acquir. hxrcdit. qua: lege'i hcct 111 vul.gan fubll~tu ...
fi Jila. j'M-/.
tiohe 10qL1~H1tur ) idc~.in52!~lpendl0fa_ [u~(htu~
.
tione dicendum dicit Bartol11s , ln d. t. quandlu, CUl
proculdubio inea vulO"aris,& fideiconlnlitfaria,cùnl
_ verbis COll1lnullibus ~dl:ator v[us dl:. ErgÇ> fideicon1nlHfum reluanet penes vltimà mortuUnl cuni
onere rdl:itlltionis po{tremà [ubaituto ,1. 1. §. pro
fecundo Cod. de caduc. talle cùn1 Izabella h~res
non fuerit , ex quo conditione fu~~itutus. vi ~acit~
vulgaris é?dn1ittitul\ Eucnit çondlt10, qUia. cun, lit:
('er
1
,
DE CISIONES
prxmortua Izabella h~redi (crip~o h~res ffi 54-7
. l '
' n . e e non
~ot~lt ~ . cum prop~nas, C. de ha:red. inUit.l. 3. §.
fin. ln hn. de hxrcd. ln!l:it. Ita re4->onderuntCafrr
con. 2.0b. De~ius con. 2.7. & 416. Alexander co~~
1. vol. 1. Soc~n. con. 52,. circa finenl, vol. 1. Alciat.
~on~ 547· & bb. 3. de verbe Ggnif. num. 16. verf. {ed
lterunl tandenl obijcitur. Guid. Pap d 'C
B ... d .( 8
· eCI. 55°·
oenu~ eCI. 3 . Bertrand. con. 2.3. oum 6 .
., 1
. . 1111.
part.. t.ertl} vo uminis. Ex diuer{o proponebatur
c~nJltlOOem defecHfe, (ub quJ. aétor eil vocatus
C~lll Iza~elb. 61ia~ l'cliquer.it '" qure licèt pofieà (uh~
ihtuto prxdecd[ent, non mlt1US conditioue defeéta 1
~xcludendus venit. Oldradus conGlio 2.1. de cuius
1
l?terpretatione aliàs fusè dixi. Vocatus (ub condi.
none ca deficiente (uh contraria excluditur, 1. ft
tefiamcntUln, Cod. de infiit. & (ubfiitut. [ub cond.
faa. 1. iubernus, §.lin autem, Cod. ad Trebellian •
At cQnditio illa, GIzabella fine libetisdecdrerit Gcut inetl rc[peGtu fidcicommi{f;trüe [ubfiirutio;lis
ita etiam cen[ctur indfe reqJeélu vulgaris, vr fiat vni~ •
fonnis determinatio , 1. ialn hoc iure, ff. de vulgo
Ergo non poteil: fubllitutus per vulgarem admitti,
quali concepta Gt fub illa conditione, li Izabella
Gneliberis decedat, vt viddicèt legitimi hxredes infiituti bona fibi vindicent, quibuS non pauci ex no ...
firis adllipulantur: Ioannes Andrxas ad Speculatoren1.) de tefiamenr. §. 1. in fine vltimx add. Oldrad.
con. I4I.Corneuscon.188.nu. 5.cumfeqq.Socin.
in 1. cum auas, num. 19. Jf. de vulgo & con. 76. co•
lum. fin. lib. 3. Alexandrin. con. 2.'. Rip. in!. Ccn ..
turio , nunl. 1 51. Crauet. nonnullos alios referens,
Zzz
2.
•
•
�....•
'S4S
FRAN C IS Cl 5 Tb P H ANI
con. 62.- nu. 1. & 2.. Molin. in Dec. con. 4 16• & 4 1 7.
~orum [enteptian1 videtur probare Iex , qui habebat, ff. de vulgo vbi li filia pupillo [ubfl:ituco·pra:de ...
cetferit, non admittl1nturvxor & [oror [ecundo 10'"
co ipG filix {ubfritut~, quia conditio, fi antequà.tll
nuberet, id dl: , fi intra pubertatem deceffilfet:>
euanuerat. Addebant legitimi hxredes infrituti, dato &. non conceffo Barroli [ententiatll elfe veriorem,
non nili matris bona (ubil:itutunl vindicare polfe,
patris nequaquam ~. patremfalnilias , dùm vxoris
.1.. h~redes vocat, de de{cendentibus, non, de extraneis cen[uHfe, vt enim\extranea:illa conditione) ft
fine ha:red'ibus decefferit, non. con tinentul~ extranei,
[ed defcendentes tanrùm', lege, ex paél:o, §. final.
1f. ad Trebellianun1, eadem ratione illa {ubil:itutioro
ne & diq,oGtione , Subilituo vxore\n &. ha=redes
3 fuos , non' venirent extranei , {ed de[cendenres :
alioqui prxdilexiifet td~ator vxoris hœredem extra'..
neUln liberorum hxredibus extrarijs quos exclufit·.
.At eon{equens abCurdun'l,efi &. ineptum :. vt eninl
11lio8 vxori,prxtulit & hxredibus eius, eadeln ratio;ne &. hxredes 6lij·, 1. Lucius, de hxred~ inilitut. arg.
l. Publius, de cond. & denl0nft. Bart. in: 1. Gallus,
§. etiam fi, ff. de lib. & po!l:h. cui comnlunis nofhorum fe fllbfcripGt [chola, Socino teRe·, fllprad.loco,
num. S. Dec. con. 2.94. Alciat. con. 2.9 1 • fusè Man...
tica deconieél:. vltinl. voluntat. lib. 8. tit. 14, Sed
aélores non erant de de[cendentibus vxoris , Ced
auunculi de quibus veriGmiliter non c-ogitauit. Sa...
nè eos vxorem [uo tdtamento expreffim vocaâe infiçïandum non eft:> Ô' froinde illins tantùm bona
DE C'ISIO NE S.
4
pûife
vindicare,
ni
defeél:u
conditiorü
d
5r. '
,.
d"
s, equalupra ~ Impe laIltur. Nec oblbnt d.l. in annalibus &
l. (cle.nd~'l~: vi eninl ~iél:ionis prxfrare debet p~udens ludlcm·m defunél:l. f..t .G rnihi liceat, in tant~_ _
noftrorum e~ntrouerGa~ dicere quod cenCeo, longè \
apud me obtlnet BartoIt [ententia : nemo enim ne~abit vlti~o 10:0 [ub!l:i~utu ,.dmitti hac in fpecie, fi
ln vulgare tantu ca(ull1,ld dt,nOl1>exiftente lzabeUa
~zr~?e , voca~us ~uHfet , diéta lege, coh~redi , eum
1tmlhbus. Adlcébo,autem fideicommHfarice Cubfti..
tutionis dcbet cedere iJll augmentum, non in necern ~ aut Cubtl:itu.tÎ'~i~inutionem ,) quo non vna
tantum', Ced'multlplIel via hxreditaten1 con[equatur, nec {u{pendatur fideicommHfari~ eonditionis
vana expeôlatione adimpediendam vulgarem. Nec
obll:at regula , Cubilitutum excludi conditi@ne de.feél:a: nec enim.deflcit, imo vero euenit· conditio
vl1Igaris, cùnl· Izabella nlOrte pr~uenta hxres non
extiterit, dia. 1. cùm proponas. Defeéèus autenl 6- 4
deiconltuHfarix conditionis (ubfrituro non nocet,
cùnl illâ viâ non [uccedit,) nec congruit illa eondicio·, fi Gne liberis, vuigari {uhllitutioni : vnde adn1ittenda-non eil· repetitio. per ea qux notlntur in 5
Lin repeeendis, de legato 3. vt inelfe cen[eatur refpeél:u vulgarise Er'nihihrallsfert ad h~redem illius
qui ha=res non extitit. Conditio vero iHa, Gfine liberis,) hxreditatis im-mHlionem pra=fupponit , quo
valea t grauamen,l. cohcrl\edi, §. cùm filix, ff. de vul:..
gari, qu6veliberi [uccedant, qui vi conditionis in....
tdl:ato vocantur ad [ueceŒonem , gloff. in Ieg. Ludu.s. Ergo parifQrmiter.illa conditio, Ci Gne liberis:>J
Z.z. z. ; ;
11
�550
FRA N CI sel STE P HAN 1
vulO'arenl & fid eicomn1iiTaria lU terminare non pote(l:~ propret" dilferentlx ratÎol1cn~ ) qua: ~fr inter
Vtrulnquc call1m. ~t tune regulx ) lanl h,oc lure, locus non dt, (J'loa: ln Authent. de ha:redlbus & Falcidia §. hingnobis, in verb. pr~Gdium) vbi Angel.
Ja[on'in d.l. ialn hoc iure. Prxtereà cÙln gradus [ub ..
fiicutiollis morte Izabellx peremptus Gt, conditiones in illo adieétx perierunt , & perinde ell a·c fi petitoreln tantùm in (l:it-uto (ubltituiffet, diCl:aleg. cohçredi, in principio ,quo ca(u a,tt~ndere~tnr ta~tùm
conditiones in[titutum refi)IClentes, Idque luuat
cOllceptio conditionis in certan1 & non1inatam
per[onam gradu faéta, vn~e 'non poteft. de gradu
in gradum, aut de per[ona 111 per[onam Id ?~ Izabella ad inftitutum delilire , lege, qUa! condltlo , de
condit. & demonftrat. Re(picit cnÏln Izabell~ & li..
berorum fauorem) cùnl ratio de6cit : nec hoc procIdre legitimis hxredibus inCtituti poteCt) quib. n1anifefta teftatoris voluntas [ubftitutum prxtulit ,leg.
Publia, §. 6n. de condit. ,& denl0nftrat. Ergo extin6taconpitione cunl ip[o gradu" di~i 110n poteft
fideicolnalilfunl rém~nere penes lofrltutum CUln
oncre reCpiciente Izabellanl, vt in 1. peculi~m, de
legat, 1.. noratur in Authel~t. ex caura.. ~. de ltb. pr~
terit. in quibus non eCt extlnélus, ImO durat [Ubftltutionis gradus. Minùs ob(tat d.l. qui habebat, 11a01
per pubertaten1 filix euao;lÎt i~i ,non (olùm vu~&a
ris, {ed etianl pupillaris , cunl Vlt1ato exprdfo Vlt1C6 toc quoque tacitU1l1. Bart. in 1. I. qux[t. penult. vbi
Alexander & Aretinus,Jf. de vulgari : vnde non potuit vxor & (oror Cuccedere ex vulgari, qux nul la
(
DEC ISIONES
('" d'ln ~ompen d'101.1
rlac
Ino[tra
' [ubCtitutionc
55 l
el'at, le
adeft vul?~U'ls , non tacita) [cd exprcffa , Bartol. in
1. Centuflo, ex qua vltinlus [ubCtitutus admittltur,
f:lltem ad b~na teftatol'is, cùm benigna interpretatlOne hxredls nomcn ad de[ccndentes tantùlTI hac
i~ [pecie pertineat, negleGta propter abCurditateln
VI) de qua in d. ,1., fcien~um. Ergo cùm Aquenlis
Proprxtorteftatncls tantunl bona fllbûitutis adiudica ffe t' , teftaroris vero legitimis hçrediblls; inftituti
prouocarllnt omnes ) (cd [ententian1 Senatus conhrmauit ) Relatore D. Stephano Pugeto in TholenG Decuria) lue PrxGde , 18. Iunij 1 586 .
ADDITIO.
H
...f.redis appellatioue omnes fignificari (uccefTores
credenduM dl: : ergo ft ita diétum fit, Hxres meus
Seio cenwm dato, inquit Alciatu-s ,& primudll::rcs non
adiuit: an Cubf!itntus , ft adeat) tenebitnr ~ Et dubium
non eO: ad ql1o[cumque gradus pertinere, 1. h~teditatis,
de verbor. lignific. tùm omnes quoql1e {l1ccefTores inrelligi , tùm iure ciuili , tom prxtorio : ha:res enim dt qui
in vniuçrCum dcfunéto [uccedit, vt ha:reditas dl: Cuccefno in vrhuerCum ius defunéti, quod habuit tempore morris. Et Canè communieer recepta eO: Ccntentia, fi quis
iilio impubere hzrede fcripto , Titium pupillaricer [ubfl:ituit, ecii Titius quandocumque fine liberis decedat, Ti....
rioipfi Sempronium,mortuo Titio, viueme ptlpillo,Sempronium p~pillo hxredem for~: ~x quo appar~~t Sempronij Cubfi'itutionem faétam Tltlo, & [ub condmon e dcncientium li~erorl1m , ad ca[um penitùs diffimilem trahi :
tùm re[peétt1 per(onx, quia pupillo ipfi fuccedirur, tùm
reCpeau conditionis , quia etiamii Titius cum libcris decelferit, nihiJominùs eric CubO:itutioni locus: Cafircn(.
cano 132.. pra:Cens,dubil1m : Ced Tetbull'\, ql1an documque
.
~ .
•
•
-
A I.
0 ..
•
~
•
.
(
,
�552.
FRANCISCI STEPHANI
in
decetferic fine liberis, verborum compendio fubfritutionem vu 19arcm continet, vndc Ticio przdecedente, cap\lt
illud , fi hzres non cric, dicicur cuenilfe. Hzc e1cganter
Alciatus , lib. 3. de verb. lignific. in fecundo Traétatu,
aXlOmate.
F. FortiNs TC.
-----------------------DE CI SI 0 LX XX XII. ~xefl:vltima.
J2.!!tt ndo dicatur res diJlraOla iure cre/litoris .
.
Synopfis L X X X XI!. & 'fltimz Decjfionis.
111
1
Pignor~ Jij1rlJéI" n,"
2.
iuri offerendi.
IIIS Df/ernult /OCN", hllbet
JoeNS
inttr crtJÙllre'S.
13 f2.!!,AnJ, res eliJlrllflll Il - '.
INr
iNr~ çr~dilllris.
Xcuffis mariti cuiu[daro facultatibus [ex'" gradu roulier pro dotis repetitione collocata eft. Cl1rator prinlo qui in poffeffionem prçdioli eollocatus cft ( hoc enim
.
verbo Iurifcon[ultorum more vtor) quod cuidaln
. 1)111 Fa-paulo poft diftraxit, in cuius polfèffionem pofteà
lA- v
alhls creditor mittitur. Aduerfus hUllc agit vt prç" ~..... 7 ... dloli polfdlione cadat, & iuua agelli ç[timatione
fo/ ~' lia. debitun1 offert. Opponit polfdfor agrum ilIum
P1~ "".MA' di[traétum elfe iure creditoris ,eùln Iudicis aultoriJI.'
~ tas interuenerit, argum. , 1. à Diuo Pio, §. fi po[c
;V7j;~/,,1'11 ediétun1) dere iudicata. At pignore iure creditoris
ft.h[.....,v ~ 1 diftraéto non eft locus iuri offerendi, 1. I. & 2.. C. li
"yI~; '~'
antiql1iori credit. pigno vendiderit. Prçtereà ius offe-'
2. rendi loeum habet inter creditores. At po{fdfor eft
omninà tertius, nullumque inter eum & prÎlnum
creditorem fynallagma, nulJ.aque obligatio interccffit.
t1'f-7.
,r
DECISIONES.
eeffit.E~g_o ee{r~t ~bligatio)vt AccurC d. LI.
fi vcndldl{fet
- alleul extraneo
- ' non [ecundo cre d-1ton.Add ebat lUS offer~ndl po[~erior~ ~redi:ori competere,-ad eonfitmauonem
plgnoris InanlS ~ deb-ll IS,
cre dl~oru~ c~ncur[u & ll1ultitudine, 1. 1. C. de pi~n.0l1b. pnon nequaquanl) niG poffideat, vt aliàs
~n 111tcgraDeci0one d~cui. At Inulier prior e[t, culUS hypothcca 4 tabults 1l10ltrimonialibu$ xftiman~a ;{t, 1. I. qui potiores , curatoris vero à die Arefti ~
ltcctque curator {ecundo gradu collocatus (jt ad fecU~1crand~s litis hnpenfas,idluagis ex ftyio dl: quàm
Vt ll~de pnOrelTI [u~nl a{ferat hypothecall1. Contrà,
n1u~1~r offe_rre debltUn1 po{fe , ;tiamfi agellus venent ln v~nas luanus , poffideaturque ab extraneo,
vt Cynus ln d.l. 1. C. fi antiquior creditor, ibid. cum
co Saliceto res enÎln tranGt curo [uo onere ' id eft,
hypotheea, qua: fon~entum dl: iuris offerendi. AccurGj verà fupradiéla gloifa intelligenda dl ) cùro
l'es vcnditur iure creditoris , vt ibid. docet Bald. At
in ~lac fpecic ager non eft venditus iure creditoris,
licet auétore Pra:tore curator collocatus Gt. Idem
cninl dl: ac fi ipfe debitor fuo creditori pignus in [0lutum dediifet. NeguC de pignor. 3. memb. 5. part.
l1UlU. 7.1. fi ob eau[am , C.de euiéHol1. at i{\:o caftl
locus dl: iuri offcrendi : ergo &illo , d. 1. I. fi antiquior credit. QEando igitur dicetur dHhaéta res iure creditoris, cùm pignus vi legis ex creditoris con- 3
uentione dHl:rahitur, vt in 1. li conuenerit) ff. de pignorat. aélion. §. I. quib. alienare licet, velnon,
apud lu{t. vel cùn1 infb,nte creditore pignus extranec addicitur. Et his cafibus loquitur 1. pars diélx
-
v1rl:'
Aaaa
�S54
FRANCISe! STEPHANI
1. prim~, li
antiquior. Secunda vero pars, cùm pi..
gnus iure don1inij à debitore vel creditore, tanquam
don1ino, non vt creditore dill:rahitur, Gue extraneo,
fiue vni ex creditoribus. Differentia h~c db cùm enim pignlls iure creditoris difl:rahitur , initiulU crediti Gue nominis,quo ten1pore nondùm pignus erat
obligatum pofl:eriori creditori, proindéquc tranGt
fine illa pignoris cauCa, qua ceffantç ceffat ius offerendi, quod ratione pignoris daturj cùn1 vero iure
pignusvenditur, tranGt dominiun1 affeél:Uln plurihus creditoribus,id efl:,pignorifuppoGtum;cuius ratione ad confirmationen1 videlicèt pignoris ius offel'en di con1petit pofieriori creditori.Quod vero dicebamus, n1ulieren1 anterioreln e{fc, intelligendull1
efi, vt telnpore lit priof, causâ vero fit pofierio!" , 1.
interdum, cunll. [equent. ft qui potior. 1. priuile...
gia, ff. de priuil. credit. Igitur li ius offerendi illi
con1peteret, vt pofieriori aduer[us curatorem anterior cauCa creditoris dl:. Et ita Senatus cenfuit in
Critninali Clalfe, Referente D. Honor~ Somn1ato)
vbi prxfui, iuŒtque Inulierem xfbmationem prœ~
{entis temporis poffeffori dare, quia ean1,v ltro ohtulerat : alioqui fat erat debitum creditori priori
.
offerre ,d. 1. 1. C. fi antiquior cre dito!'..
DE C l SION E S.
555
aut repertorij conf1ciendi gratia,aut fpQttularum nomine.
C2E.a de canfa fiam in iudicio cxcuilionis primus, primoque in ordine & gradu collocatur, non quèd tempore
vt cxtcri creditores Ut prier, fed priuilegio. Hinc Paulus
reEtè. Priuilegia non ex rempore (ed ex cauCa xfiimari »
eru cillfdcrn titu1i uot, concurruüt, licèt diueditates tempOFis in his fuerunr, 1. 31. ff. de reb. aué\:orit. iudic. poffidend. Sunr autem hxc l'Jriuilegia plerurnque per(onalia.
Vt muiieris in dotem , & in depouto, vt elegaoter notat
Albericus in d. 1. 32. Sic priuilegium lubere dicitur qui
in nauem velextruendam ve1 il1{huédam vel etiam emen'"
dam ,1. 34. If. illo tit. qux dicit habere priuilegium poil
fi(cum. Nam fi(ci prillilegium eft inter creditores omnes
primùm. Paul. 5. [entent. 11. §. 10. pra:fertur enim amiquioribus etiam priuilegia~is in rc~us per(eclltorijs, ,in
pœnalibus, vt 1. 17. If. de lUr. fl(c~. ~clendum ~n e~lm
omnium fl(calium pœnarum petltIonem credltonbus
pofrponi. Modefrinus ,qui eum 110,n er:a:e put,allie, qui in
ambiguis contra fi(cum refpondent. FIOlO ft dlxer~ , n~
bile illud dre, q!.l.Od-Capitolinus de Marc. AntoOlo Phllo(opho ,in ~tÛl1iS compen~ij nU11Cl~am fauitfe fifco (uo,
& quod Pliqiu5 in Panegynco , fi{b caufam (emper cife
malam fut1 Principe bono.
F. F~rtiNs 1 C.
tA D D,1 T 1 O.
B
O"nis di(cuffis datur Cl1l'ator , qui in foro debitoris
fortè latitantis aut bonam copiam euitari partes tue- '
tur, quantum potefl: conteftatur , & creditoribus , provt
xgui ratio pofiulat, re[pondet.Q~.1x omnia non flunt fine
magnis fumptibus, fille falarij 110mine, fiue illuelltarij
Aaaa
.
~
�~~~~~~
ï,~~'~~~œ,~
1 N D EX RER V MET VER B o.
RVM
QllZ
MEMORABILIVM,
in his DeciGonibus contincntur.
PRIOR :J{VME'RVS ORDINEM
Decifionum nota!, pof/crior t'fJero
Decijionis articulum.
A
B BAS h"'bens ius
1
plJtronattu folus
Plteft prttfontare.
•
Decif. 29.l1U. 1.
A6bati fofla ddegatio focct./forem fequitur. 29. 6.
Acquifitio qUit non dttrat,non
poteft pipuratitù ;rdtUdicare.
3· 7
.Aé!ionem cui damus, multo
mllgiuxctptionem, 82. )
.Aélus Aut ejlnecejJlfrius, aut
77· )
vo/untarius.
A[/us hpmim~11I tlehent fO., .
,
.
tUfS vtgere quam pertre.
73· r·
,AJitione hterttJitlJtis /téfiones confund,mtNr. 6 ..... 3·
A4u!teri",,,, flbolts flcundum
/egeSltJi nonJ,ebel. 66. 1
lEdificiorllm m,dus antiquomm ) flrmlJ & altitudo.
In Additione. 71 . 14.
A E R A apud Hifplllnos qltid
Jit. In Additione. ) 3. 2Atjinuetio dttplex jit in legitima, !empore mortis ér!etitionts, ft in bonis faluatur, tejfimlttio fit temporis
morlis ,Ji in p(CII"iA ,;r,efontis.
8). 10
AfJe[fio e.ft ordinatlJ inter
24. 6
aefiendentes.
Agnll-torufoccefsio olim. 1.4 .
Alienare non dicitltrqlli tpfa
die ru/s!erat.
3· 5'
AlienatA rrs lib httyule qUfi, rJ,
ao vindicli-tur Rftdfüom-
mi(/ierio.
69 . 4
Alienatio pro legit ima Cfnfitur neceJfnrill. 20. 6
AlimentA hterfdel1l fJO'" fi qU/l-ntur.
66. 4Aliud pro "lio Îmûto credir
Aaaa
3
�tori non [olt/itllr. 18,4
Amortifore( [o!IIS Rex poteft.
10. 5'.
AJJertioni qlMndo credendu1fJ
2.6. 2..
4tllioritns ef!prtefentis &[0!en-mts /lé/ltS, alioqui non
d! altc1oris.
) 6. 1 3
AllélorÎtas (:; confenfos quomodo difjèrant. ) 6. 14
Alirefian{'njis conjli tutio de
A-1onachis.
79· 17
B
Bnjilitnfe concitium. 78. 1Bdlovallenfis fententili vtiIi/ns & d!qttitRS. 63. 1
Benepcin. Ecc!efjn.jlicn. Laid
nonpoffunt pofsidere. 78.3
Benefùin.fPiritullliJ'l hominihus fpiritunlihus dn.ndll.
7 8 .4
Benefoc-Wius prtefomitltr titli-!atNs per dec1nium. 1,.8
IJonn. Jicuntlfr ded/tao Itre
alieno.
6. 4
Bonorum pn.rs in I.Ji v11-qun.m,
C. de re/loc. donat. mediR
efi~
35. 8
C
C AduCUJ gradus
'luis.
9
CapacitlH foperumiens an
profit v()lenti retrnhere.
34. 3 & 8
Capn.cÎtlls tempore col/.atio"is conjiderfl-tHr. 7S. 6
I.
CapitllJa rênn.fètmtur per
fithrotationes.
JO. 3
Cl'efoS contingens ex perfona
conduéloris impedit vI rt111ifsione", mercedis ha55.1
beat.
Cafi!s qui !rouideri pojfimt.
7. 1
C/llttfo dust lucratÎttst effi p0ffimt, Ji modô ex diuerjis
lrodennt.
82...2.0
CenJùs II-n prstfomatur fun17· 7
diarius.
emfos fin."diaritlS multô pretiofior ejl emptitio. 6;. 3
Cenfil-s ignorn.'tJ.tite quis. 63.4
Cefiio lIélionum liherAt. 2. 1.2.
CharitRJ ordinat" if1.teY defcendentes.
2.4· 16.
Clmtfoln. n.d executionem
lIaus n.PPOJitA illius naturltm IIlterat.
46. 2.
Clnufo/a limitatur & corri.gitllr fecundum naturam
contraélus prltudentis.
4 6 . 3e lafl-fo!n. codicilllJris diref!a
verbl/, infleait. 2.2.. 9.
& 82. 2.
Claufoln. codicillaris ~ ex
jlylo notari9rum. 49. 1.
e IllufÎlln, çodicillaris ejJ ail
execlltione11J voluntn.tis ,
non ad n,mpliatiollem.
21.
5
ClauJùln. todicillaris nihiJ
operlJtur poJremo in confoltè pr~terito. 14· 1 3•
Cll'tufuta codicillaris nihil
potefi nduerfos vo/untates
dejunClomm.
1).22..
Cln.,tjùla codùillaris non niji
ln defeélum fotemnitatis
0peratur.
2.2..4
Clnufota codicillaris obliquat quod dire-éfum eJl.
1
S· r
C lattfola codicitlnris pumm
grnun.men indttcit. 82... 17
Cln.ujùla coJicillnris quando ex voluntate tejlntoris,
aut quando ex j1ylo notariorum. In Additiol1c.
2.2...15·
Cln.ufoln de mera voluntate
in donationihus focit vt
donatio JitJimpltx (:; puYII.
67· 3
Claufoln derogatoria qttando ine.ft teJlamento primo.
8'9. 2.'
duum.
r
1/ r.:J.'
r· 16
COUeettua
dic7io ml"lt
• orJtm
grlldutfm
fideicommi/r.
,
JJ"m
mter vocatos inducit.
47. 2.
Colfeg~a ,olim non po/eram
mJlttut hteredes. 7 8. 1
Colo~tts em!tori [ruélttum IiqUlparatur.
3 8. 1
Colonus habet ius aiiquod in
re con~u{fa.
4- 4Compendtofa admixta reci_
p~OCte an pupittarem '(ontmeat.
16. 6
Compe,ndiofo fubflitutio Poft
adtta~ fleélitur. 4 6 .7
Compendtofo fu6.Jlitutio verbis commtmi6us fac7a an
trahlttur ad (ideicomf.1lif
flm o/' matris follorem.
16. ;
Condi,R:io nulla debiti. 82..1 3
Condt~to ad vnum ex in.Jlitlltts nccommodatn nd allerum eiufiiem gradtts vi
coniunélionis pertinet.
Clatifùla d'erogtltoria quando reuocat pofleriora. 6 o. 4
Clnttfola -derogatoria quomodo toeum hahff. 60. 2.
6). 3
Glnufola derogatorin. va/un. Condi/io eertam flrmam tritntis effe dehet. 60. 6'
h/ût.
76. 17
Claufola) liGerè, & Jimpli- Conditio de6et 'impleri in
citer,qtl-id impcrttllt, 26. 3
perfona nominata. 7 6 . 1 8
~odicillos ta;ttfim laure po- Condi/io in vno gradt/- attt
tejJ, qui ujlamcntum eoni"ter perfonas non cenfedere potejl.
49.2...
Ihr repeti/a.
47. 2.)
colteéliun quando tra[fftm Conditio non diJjonit. I)~ 7
temporis indttcit. 47. 13
& 39· 3 1
Cotteaitta diélio eontinet Conditio qUte ad artas per.
;1111($ dillerfornm gra[on"1 eJI nccommodnta ,
�ad mm dumttlxllt gradltm qtto htt perfotM pmt
inftituttf. , ,eferri debet.
61. 9
Con~jtio qllnn-do coifeatur
iÛvn-tn.
62. 2
Conditfo , Ji fine liberis ,
meYum faéltem contin et.
•
; 9' 9·
•
COJJditio, flfine ltberis, non
c01~gruit vu/gari jùbfti9 o. 5
tutioni.
<:onditionis pdeicomm~ffari~
defe{!tIJ non n()cet fobJlitlttO.
90. 4
Condllcere per luterfionem ,
qlûd fit. In Additione.
7%.· 7
Conduélio ad . decemûum
quttrit dommillm. 38 . 3
ConieélMa flrtior tollit debi%.4· 1 3
liorem.
Conieélurtt qtûbus ftdeicommiJ/itm prtff(mitt~r. 15·4·
Conieélurtf. font inanes vbi
de vo/untate conJlat.
16.
10.
Conicélurtt v~riJimileJ fitffiDiunt ad meritorum probattonem.
26·4
Conieauris duabus jideicommiJfum cenfetur perpetuum in tota h,treditate,
& grauamen fit in poJlertort.
, 5· 1 0
ConiunElp, quando trariftat
in dijùm[fam.
47· 2. 1
C01Jf
. mfùs fi/ivrum taçitu~'
non fù/ficit ad 'Ualidandttm matrimonium , 'funn33. 8.
tllm ad p(Enas.
Confentirt nuptiis & turi renllntiare aliud eft· 37· 9
Conjilium vniaerfitatis in trib,ts allt quatuor tempore
peJlis conJiJlit.
1.9· 10
ConJlantini donatio. In Addirione.
79. 8
Cottflitutio dt injinuandis donationib. in rem eJl'74:4
COl3}litutio Henri,i 1 J. non
extendit",r II<d dona/iones
antertores.
73· 3
ConJlitutlo L~douifi XII. Regis excipit ~on#aé/us nullos i!fo ture quod Francifci
J. conflitutione c071jirmatllr.
89· 7
Conftitutio qULt prohiba relinquere nliquid adminiftratoribus,reéloribus,gardintoribus ,extenditur ad
donationem inter viuos,&
eius conJlit1~tionis ratio.
58 . 6 • CeJ!at inpatre &
matre.
58 .7
Confoetudo in ferfonalibus
qltnndo eJl fpeélandn.
%.8. 9
in Contraélibus infpicitur id
q/lod prtncÎpaliter ex/rimttur.
57· 3
Contrné/us nomÎnnpdrts eft
ex eo quod in ipJo pptf.ltalet.
57· 2Contynhens in fraudem legis
nihil
nihil git.
~6. 7
Coquendi necefsitlH flruttute"! /rte"fo fort. 43. 2.
Credttt appel/alione omnt
co.ntraélus genus inte!ligttur.
87. 3Creditor anteriorreuocat pecuninm ab htf.rede falutRm.
31. 1
Creditor offèrens pignus Jibi
confirmat.
18.8
Creditor poteft vti marttt
exceptione.
18. 9
Ctedit6r primus o./forens an
aebeat Rudir; exemplo
2.7· f
extranci.
Creaitor 'luando per hypothrcnm auocat proprietatem. In Addit. 2.8. 3
Creditor qui in refeilionem
narûs credidit , potior eft
omtJibus creditorib. etiam
68. 5
anterioribus.
Creditor 'Uendens pignus do.
min/tir»
m cmltorem
trAnsfert.
2.2.. 7
Creditores priuileginti teJlimnntur, non ex cnu!n,fed
!
ex Ifmpore.
31. I I .
Creditori nnuriori foccurfom dl fotis per hypothecam.
2.7. 10
·Creditori vigUanti pecuniJJ
faluta non inflRntwus credi/oribus non rtl/oeatur.
3 I. 10
credita ri vigi/are licet ad
IUllm Îus çonfe'1umda. 31. 9
Creaitur iufl'è 'JuDa communiter
In Addi.
. creditur.
.
tlOne.
49. 9
D
D. Atio
inJolutum pro rtliquis nn
cej!are
f~çint
ius pignoris.
77. 2.
Debitum vt probetur, & locus & dies nece./farij non
font.
53. 7
Decimnrum ediElum. 40. 7
Decimarum reliquR exiguntur à focceJJore. 4%.. S
Defunéli mens primum locum
in donntionibus obtinet.
62.. 3
Delegntum qui ndmittit, bonum nomen Intit. 52.. I.
Derogntio fpecinlis quando
requiritur.
60. 8
Die eodem fnaa aut coram
eOdem notRrto & tefii6tl-s
ii/dem , videntur jaEfte
a:lterius Cllufo· f 4. 1;
DifJerentia ejl inter donanlem 6- donMarium,.
56 .4
Digrefsio Rd plures gradus.
2.4· 7
Digrefsio ad plarts gradus)
omnes fobftitutiones fleflit,
quà finI Rgnationis confer.
uatio.
4 6 .9
DireEf~ & vtilis aE!ionis
tlifJerentill fi,,61ntlJ. tj.
18. r
nbbb
�pro p"rU 'TJtrlt)
ril,,~s & h)poth(Ç~ reàtotll ver" 11.
r ). 2dit.
77. 3
Diffo/tio hominis de jilio Domo venditn c/lm aflixis,
eorumde6etur laudimium.
non extendil'I-r nd nepo.
2.0. 15.
7 6. 1
tem.
Difpofitio hominis
. . profeqlû-. D01Mtary pr.lfentia netefaria cft VI vn/ent donntio
tftr proxtmtores m'''''Sts
'lllàm remotiores , & filios
Clfufo mortis) nul notn'llh~m nepotes.
76. 1 0
rtus pro eo ftipu/etll-r.49 .1
DilliJio nn fem, 1J er hJJbent DOlMtnrius non repr.efentnt
caufom neceJSllriam. 3 o.)
defonélum tnnquam h.eres.
6. ;
Diuijio pr& fe fort fpeciem
30. z. Donatio cnufo mortis in fun
atienlftio"tis.
caneeptione contrII/élus eft,
Dillifione "nfit renuntint'''1n
4 6 . 1 , in ejfeélu ver~ vltimtf vofideicommifo.
Dota f4cit qui petit h.trediluntnti comparntur. 56. 9
tatemql"lIm mox reflitu- Donatio dicitur nbfo/utn qf~"
2.8. 1
non potefl reuoe4ri. 3. 6
ms eft.
Dolus arglût tontraélum nul- Donntio hodie nudo pnao
perlicitur.
56. 6
lllm.
; 4. 1
Dolus ex fuga pr~fomitur. Donatia non potefl reuocare
niJi de liberis donator
51... 2..
DolttS in[pecie debet probari.
42.· 7"
defperet.
Donntio propter merita non
S. 6
Dominij exteptio prodefl
reuoc-atur propter metHm ..
J}o/iator! ) fi propriu;n fit
3 r· 7
dominium..
Sc. ~ Donatio qu.e fit refij!ente leIJlJminis lotorum flatuenda
ge, non poteft &onfiflere ..
66. 3
funt pafiu4.
9. 6
Dominus prlf[e'Ftur quilibet., DlJnlttio ql14mtumui-s matrimonij caufo fiM , tnmen
lIut crcditori , 4Ut pojSef
fimplex.
7;. 1
fori.
2.8. 3
Dominus Unefur ex fe/iélo D01Mtio vI dicatur inofli..
ciofo, tempus mortis inf
f4mili.l,fi fiiuit & prohipicitur.
83. 6
6ere potuit.
72...4
Dominus emens rem emphy- in Donatione referua! 4 donatario confen:iente atieteuticari4m , ab emph'j.
nlila ,Ji POjff.À rede.m,tll
leutll fi o/;noXillTll pignoD~Ij,tnél"
'.
fnt ~ donatore non &O,;.t;nentur in donatio1J.e.
67. 8
Donationts {aa.e propter li6eros flfpeélos , non ita indiflinéle reuocantur, fed
ad legitim.e fitbJidillm.
73· '4
Donntiones non injinuat.e
po/unt Itb h.erede intra
qlMtuor menfes impugnnri.
80. 3
Donatjones non inflnuattt
font pro non foriptis.
80. 1
Donator de referllatis in donntione potej! difjonere in
vita & in morte. 67.4
Donator omnium bono1um eft
nd inftar httredis. 6. 1
Dos data & conflitutn de
fideicommifo deducitttr.
64. 8
Dos ej! atiquid vnitterfttU.
,r.tflanao id fJttod minus
tfl , /iberari debet. 2. 3. 3
Eeclefù quando permiJfz.m
fuit relinquere.
2.9. 3
Ecclefillm non detet tmtre
fundos cmphJteuticarios ..
ID.
7
Edilli D.Mltrei ralio 1. iAm
hoeiurf,jf.de-z-·ulg. 16. [
EdiElum abrogans Ter/ul/ianum pertine! IlJ cllufom
intejllf,ti.
16.12..
Etfeélum qlt.e non habent,
non [olent objlllre. 1. 10
Bleaio in tejfllmentis ided
ponitur vt pllter jilios
obfequentes matfi reddat.
89·7
Eleélionis nuefsitas non tjl
propri( liberalitatis benefieil/m.
41. 2.0
Emancipatio aebet probari
euidentifsimis probationi6us.
46. 6
EmltncijJAtio quando ej! pr42.0. r;.
Dote fllttta dotis /IBio comfomendte.
49· 7
Emancipatio vt fit, qUllnpetit pro JruflibUS.
tltm temporis requiritur.
2.0. 12.,
Dolem /Iuipiem à Presbyuro
49·4
pro Jilia [puria , nihil Emens Ib/iena pecunia anfetltr fito nomù;,e cmere.
Itgif ,jifte[ciat ,flue igno2.1. 14
"~
66. 6
EmphytmtIJ no?;, tenttur dominittm fi lM re .
2.0. 1
Emphyteuticaria res An in~
uito domino pofiit diuidi.
Celeft" prttflare 'Z};aetllr
3O. 1
inaemnitJJtem. ID. 6
Eçclefi4 aebitor in duoblls Emphyteuticltria rfS qlla1$ào
Bbbb 2.
E
•
�Aa. dominll1ll rtdit ) fllo E'(,eliélio,quidimportet·7 6 .11
iftrt red(Af, diligenter'di Excltif'o 7J1JO in [amUill cttt-eri
jUnlexc!~.
15. 1 8
çonfiJernndu11l.
77. 1
EmphytellticarilJ ru reuer- Exercitor '''''IÛS Unetur qllll_
tenuJpr,epofttus ejf,nec exUlIS Aà domi1'lllm d~ftOu
cedit prl'lpafttionon. 72.· 3
httredis /llIt Îllre commifli
'lit! d~fomparationisdeb(1 Exprejf. vi/illto tncitum vitint.
9. 6
~j?~ immunis Rb omni ;lIr(
77· 4 Expromijor qleis fit & qNohJ!othectt.
modo fideiuifore d~fe
Emptor fimdi jo/tllfJ prelio
rnt.
88. JO
foos flltil [rNONS
8 1. j
Em!lor non tenellir .flAre co- Exunfio de Clljil- Rd cafom.
2.4· 1
lono.
~ 4· 3
Lm/lorrei ftliél.f qNAfldo pre- Exunfio de p~rfonn nd perfonam ejl contrlf naturllm
liN11I J't!etif.
87· 4
47.2.4
fobjlitutionum.
Em/tor rli fobieél4 reJlit. rt
ill" pruillm rtftlil , & ExtenJio de perfonn in perfonAm, rar~ ) de cajil- in CIIqllRre.
87· f
fom , fepijimè admittiEpifcopus non !fJlll vnire beIur.
65. 11
neftcillm fiM menfo , licèl
II/iente pofsit.
56. 6 .
F
ErralNr [tpius lerniciosè tU.
ru errore.
72.· 4
Errorexcufot Rb incej!N. 8. f FAcU/tlJtis mertt tjl coq'I-ere
in fitrno.
43 . 1
Error (xcl".fons lib inceJlN
/'et ele If,cerrimus.
8. 6 Fllcu/lntis qu,e font, non prttfcrlltuntl/.r.
9. 1 ° .
Error iNttfs non imp((Jil 1NO",intls quis Agllt condiélio- Fa/cidiA dehetur ex omnihlts
a.o14/f,tionihus qU4 morU
ne ft ",odo fit perpetNII ex.
conftrmlf,ntur, &c. 58. 6
ceptto.
75· 4
Error propur tttlltif /Nhricum FII,ftidill inurdum contra volunta-tem dcfunl1i deduci(ft intolerAhitis.
8·4
64. 6
tur.
Efpleches in terrifori, ...1reIlJtenji qUit font.
9. I I Fllmilitt n01lun qunmvis co/teaiullm,fideicommif. filBle noVidetur II/ic~sjtlotl
men fucee/iuum lion inJI~
poteJf lib eo Allierri. 3.8
tit.
47· 14
E/lic7R re pro /eJ,itimlf. dAt/lr
IllJnd~
2.. 4Ftl,lJ;"u, fo,v;t tXtb1t fi non
fimt m••fcu/i rilifdem graditS.
39. I I
Fiaio Ji, fideicom. /lrcenda l'ft.
7 6 . 16
FtUio 0lerllttlr in caJu fi .10,
'Vt veritas in caju ve,-,,' .
2.5 4
Fidàcommijfarill filbjlitutio1ÛS ~d p,tpitlllrem non eft
honw i/l/lltio.
16. 7
Fideicomm~ffaritls qlû in pof
fefsio l~e cJI fir;e vitio, eft
co.;'/.ferttlmdtes.
82.. 4
Fideicommifsi dies ft non cef
flrit, dùliftone non ejI renuntiatllm.
46. 1
Fideieommifsi ittris emptio
an fieri pouf!.
70. 2.
Fideicommifsi IPes non tranfmit/itur.
7 6. 7
pj,deicommijo lin ùifit vu/ga47· 17
,is.
FidâcommiJ/itm conditionafe
non trJJlJjmittitur. 39·2.9
n
ac-
•
pUU:lin.
l l,
6
Fe:JO;',1bi/is
.
COit./!.;tf!.'iv
::.Jù:.
efl·
& p. 4
•
Fidet,c~mmiJfum reliaum
fil-
,m/u. comprehendit mullos
& fequentes gradltS. 47. 6
Fideicommijfom 'Ut fiat ex recipl'ocn, fitbjlittttione tri4
47. 10
c?.jiderantur.
Fideil'iffor libcrattl.r cllm tex
obligationi refijlit. 87. 1
Fideiujor qt~/lindo cum mi1JOrt
rejlittûlur.
89· 4
FideitifJori fi~cturritur iure
comm/mi, nempè ex do/a
allt l,efione enormi, q/~ibus
iure cQmmuni maioriblts
juce/lrrit,,,r.
36. 2Fidem de pretio j'adens hn,bel
pr/uilegium inter pe~{o;M
les cre di/ores.
68. 1
Fidltciarius hl'lresverènon el
hteres.
89. 6
Fili~ a-n prohibclf.tllr poft
rentlntiationem agere propter iurllmenttlm.
8. 85
Fitta ;rte/cri//li non 06jlt1JU
jl/lltllto exclufiuo potejl di.
cere tejln,mentllm nulttlm.
88. 6
FideicommiJfom tondition/lile Fi/i/llrum excltifio ;'eno/at ttflatoremvoluiffe confertla•
nec ab afcendente in libert nomm & duitS famiros tranfmittit,/-r ,Ji anU
li,e.
39· 6
tuentum [,rlJllfI,tus decef
ferit.
7 6 . 6 Filillmm exeltifio & proximomm voea/io mn ejlvnicll.11I
Fideicommi./fom ,onieifllrts
arg/~mentllm confort/and.,
ind/~eitur.
2.4· [
If.rrnAtionis.
39· 1 )
FiJcitommijfo.m indufllms
o
r;'
Filiamm
exprej!lo
?JOl1 propoft mortemfi!y, tenfet/~r
u nditltrlldJ/eptc'·. 39 · T 3
Ab ipfo ftlio,rJO'n ab h,tredt. ,' I ,: ,' /:../.:,..
,,..~1 ...'··r·"·
. , . , l' ....'J~4}
l'/ls re/iF!!!:"'.
g'2. 7
1
""
I & I}
, .. , . . .
1>
I t.:
~-\
�'''!l'dl/mtur.
76. 1
Filij al'pe/latiolU an contineantur 1UpoteJ. 76. J 9
Fitij diaio lin colleéliull Jit.
1).
•
Il.
FitYdic7io n,n t'ft cotüé!iulldùterfomm [,raduum.) 1.6
Fitijfratris prtemortui Ji foccedal1.t cltm patruis, quid
l.. 3
turts.
Filij fratrul" an fitccedant in
capita vet in Jlirpes. 2.. 2.
Filij non debet eJ!e deterior ~
&onditio qu/:-m hteredis.8 5·)
Fitij operantis ind,eJlria cen ...
fetur RJuentitia.
2.1. 9
Fitij primi matrimonij renuntÎl&re poJfunt t. fteminte, C.
r df [ecflnd. nttpt. 33. 6
Filiorum If,ppellllfione conti, nentur nepotes, non tamen
in difpendium. 47. 12.
Filiorum appellatio fpeciatis
ejl.
76. r r
Filiorttm diaio &ollt'éliua e.ft
1IIltltorum graduum.76.2.;
Filios inJlituere aliud e.ft qua
/iberos aut defcedtntes.I).1)
Filius grauatlH purè an retine at duas quartas. 8 2.. 6
Filius in dllbio pr.efitmitur effe
in focris pateY7~is. 49· 5
Fi/ias magis grauatus pro jideicommijo.
8 3. 16
Filius natus matre mort/~a in
If/erperia ,foccedit cltm
letijs.
14· 7
Filius pot1l rem;" patre ven-
/itlt1J'J r!dimtrt,fjuilt non
tanqtMm h.eres. fed Innquam jilius redimit. 33. 1 7
Filius pr.eteritus nn mitti delita! in poffofsionem h.ereditntis.
82.. ;
FilitlJ proxi1lUJs IIgnlltNS tfl
plltri.
34. 2Filitu quÎt, filiNS deducil !egitimam ,& qua extraneus
deducit Tre 6etlùmicnm.
82.• J 4
Filius relrahens magis nppro!Jat faélum defonéti'34.9
Filius Saccrdotis inceJhtofits eft·
5 r· 1
Filius lenetur fecundllm leges
",lere pnrente:s.
56. 10
Fi/iusfo",ililf,s pott.ft cum &01#fenfu pntris donltre &If,fifir,
mbrtis.
56. 1
Filiusfamitias in potefillu
plltris non potef! fideicom ..
mittere.
59. 1
FilÙIS{"milias in prttiudicium
plltris non pouJl"tienAr~
bonle IIdlJ,entitiA nec pignoryr,re.
56. I I
Filit~sfamili"s non poteJl fine
ù"f]u patris "dire h.eredit a/(m.
56. 1 l.
Fi/iusfami/iles tenetur patri
tJpern,ri.
2. 1. 8
Forma in aélu pélo non poteft
imp/eri.
7 6. 1 r
Frllncifci I. Gatl.Regis ius in
Duell/U Mediol. 2.4. 16
Frnter cenfetur Jolnre flro-
Frllur qui ntgot;atur unft- GrAdNS deficientts intermetur fi~o nomine negotiari.
d!J lin fncilmt numerum.l.. r
1.1. IJ
Gradtts mentio filé/a non comii1- Fraudem ügis faure quid
prehm.dit fequentem graJit.
66. 8
dum.
7 6 . 1&
Frnudis tant~m pArticeps Gradus proximior eft fimJer
effi de~et qui fraudem [cie
me/taris conditionis quÀ-m
"Mt committit.
66. 3
titerior.
2.4. 3
Iméluarius .equiparatur do- Gradus fecundlu primo Ilefi.
mino.
38. 4
cienti fù,cedens fit priFruélus Jimntftrpropriè augmus.
1.7
2.0. 14
ment/tm.
Gr",dtts vnius fub.fiituti~nis
Fruau! ex [enttntia tejlatf?amotlltt alterum gr4dHm.
ris fiunt h.tredis. 64· 7
2..2.. 8
,
IruEfus faciunt p"rtem tegi- Graduum digreflio ftdeicomtÎmtf.
2.0. I l
miffum noninducit. 47.2..6
Fruaus ltgitimte debenlur À Grauari'npnpottjl qui non 11
"
die morlis.
2.0. 2.
vo;~tllS.
~7. I3
EruRus legitim,f. non deben- Grlulatus qltilibet cenfelur
rjltando ftdeicemmijfom eJl
tlir propter moram , fed
duob us iniunélum. 39. 2.. 4
&ondiaione ex lege. 2.0'.17
Eruaus fopplemertti debentur
H
À die mortis.
2.0. 18
Fruéluum perctptic & vtili.:.
JEredù diaio quando
las in donlltione omnium
pro jilijs intelligend~
honorum e.ft in referuatioejl.
47. Il
ne.
67. 6
Fundus dotalis râ [/tcrtf H.eredis nom en ap/dlatùlum.
H
~qltiparlJtur.
82.. 2.
G
G
Ardiens &. Bailli!l:res,
i,~' conftilutiOJt-e
nnni
1539. qui Jint.
5\8.2.
Geometrica pro;ottio. 2.. 7
GrAdus ad ptures Jigrds io fi..ci(omm iffom non indllcit.
il.. S
~7·
7
HK.redis nomm dominium
Jigniftcal.
5 1 .3
HiCredis nomen per militas
jignijicA-tiones IIccipitur,
& rarà proximum tllntùm
47· ,
continet.
R&redit~tis appelltlltone neque leglltlf" neque py,&legatA"neque jidfüemmi[fll
rcm anima dOlMndi. 5 5. 1 "
•
f
�ttnfentur.
46. 6
Httred,"m "'Ptellati~1Jt n01l
continentur e,'Çtrll1Jei in tefiameto plltrisfomil. 9°.3
Rlfres lin fit If, morllante petittonem jil/,pümenti. 85'·4
Rttres cedendo nominll /,ro [0lutionc 'egitimit lin li6crefur.
2, 1. 1
Httres diélio co!!c!liutf, eft.
47·4
H&res don/mtis tenetur confentire infinuatùmi,ft caufa matrimontj faéla Jit
donlltio.
82,. 1 f
Httru fruaus flltit [uos , in
cuius fauorem dies ve/ eonJifio IIddita 11· 64· 5
Httrts grau/Jtus teneturde laIII culpa fidticommifforio.
69·
;
aeUJn ann;s.
2. 5. 2HJpothec4rij crelli/oris ius
potentius qu~m priui/(}I.. J
giA/i.
1
1Gnoranti non prtt[cri6itHr.
~I.
6
Impenforlim fomptHs at" font
rejJituendi.
81. 2. °
ln continenti nE/if, &enfintur
qUtt fiunt Il-nle fu6/icatio2.3.3
nem.
In continenti (JIuJillnt videntur ineffe.
5 r. 6
ln omni6us au/em meis 60nis,
lin fit de ftylo nQtllriurHtn-.
4 6 . 13
.
." quam
InclI!JlJx rettnttltrprlll!
ngulll- violetllr de triennaU.
78. 1 [
IncejluJpr4ttxtNdonll-tll- non
repctllntllY.
8. 3
lncol.e locorum poffunt pafcuis
vti If,r6itrio honi Vifi iuxtllterrit9rij qlltlntitAum.9. 4
Indefinitll ttquipollet vniuerfa li.
39. 2,0
Indefinita non .fquipol/elvniNerfoli in prttlegatis. 46.11
IndiéfifJ quia Jit. In Addit.
53· 3
lndiuiftbilis res AtliHdicAtltr
vni ex focijs , & pretiu",
Httres in retraau an cenfeAtur Approbare [aélum dlflnai.
34· 5'
IlltresflAtuto pote)fi/uere ügitimllm, aut in rebfJs ,
Aut in pecunill.
2. 1. 4
EIofpùi focünda eJI remifsio,
fi hofpitio non [ruAtur ex
c"fo·
5 5. 1
HypOlhecll tjI C/luft iuris ojferenai.
2, 7. 7
HypDthulI !tremptA rem/Jnet pruarium.
2. 5. 6
Rhe~
30. 4
HJpothe&1I {pccialis rei venditlf dllt loeum prtluentifJ- Indujlritt '1l1l1ndo eJ! rRtio hll2, 1. 1 2,
6endll.
ni in pretÎQvendit()ri.6 8.;
HlPQI hUllriIJ Irttfcribitur IniurilJ illlllll ftlio ,enfetllr
i/llllil
•
illiJt1J f·tttri.
3·3. 1 ~
IniuriArum lIé/io nDn 11 in ~o
nis IIntequn,m lis contlla la fit.
3 (. Il
Infint/Alio don/JlionH e.ft çonfirmafio &- rlftihabitio.
74· 7
lus fummum .,fom1tui iniuriA.
3~.
8
.
L
L ·Arfitio fun-dllm ncn ha..
3 f· r
L4udimior~ immunit/l! damnoJa eft 40minis direl/is.
Q.o. 3
L/Judimium iJebetur debitor.e
retrahente intra IInnum
idque ab inifia.
2.0. ;
Laudimium de Muur de [rIIBi6us pendentibits _, venditfJ
_ fimdo cü{rué/ib/ts, & venditlJ domo cüaffixis.2.o. 1 f
L/u~dimium non debe/ur à ft-
bu.
InfirmAtioMs i"utnt~ font vt
1J'III-iori ddiberatione do1Mlor conJideret "n perfeueret.
8. 2,
Injfitutio 6enigna in/erpret Mione iuulJnda ejl. 65'. 8
Inflitut io dominium transfort.
5 I. :z..
Injitlltio in re urfA rttrahit
totam httreditatem. 5' 1 ~ '1
Is mius petunia res Com!arA'IJ
tj1 haVe! priuilegium in
I#·s.
2.0. 16
re cmpta petuniafoa.68. 4 Laudimillm non ae6et/tr ex
Wex non [aeit pr.fiudicium
diuiftone.
- 3o. 2,
fi contra morem maiorum Laudimium non debetur pro
aliqttid faciat.
rD. 7
letitima.
2.0. 5
ltldteis faélum,fo!lum patri!. LlNf:dimittm -qual'tM de6ettlr
p 0 fimdo dato in doum.
f o. :z..
Jure [UO , apud Scttuoltem in 1.
2. .7
lex vdligali fundo ,./f. de Let ta re/iaa ab httrede non
c nfentur retiéla J fo~jfi
pignor. quid im}ortet. In
tuto.
15, 9
Additione.
77. 6
111ris ignorantia quanao no- L~g"ta fo#t ex mer" vo/un85" 3
late defonEli.
ce IJI , & quibu.c•
87. 6
lus depa[cendi pr.f fi fert flr- Leglltnrius ab h.frede tapit
/egatum .
5' 1. 7
uttutem.
9· 3
lus offerendi loeum habet in- Lega/um nmbiguum ex con[tee/udine loci filmit ùtter91. :z..
ter credi/ore s. ,
63· 7
pretationem.
1I1S poffejJoris eeffat quandiu
t}jhil de iI/re pClitoris qlttt- Legatllm faé!ttm Sacerdotib .
-"
eenfettlr foaitTt:mplo.19. 4
rendum.
78. 10
ecce
J
�L!gAtmn IAtlNm vxori ctnfitnr faéfllm ex a/feaione &
conùl1J,c7ione.
3 %.. 7
Legatltm fa!lllm·vxori CflI[eturfaéfttm propter meritA,
non propter omu tule/If.
..
•
l
"
..
".
J
,
Ltgis %.. C. de refcind. vtnll.
folPNtlltio,& qUdm fit ill"
iniqNII. In Addit. 61. 6
Legitima lin /lugeatur bonis
Auais.
8 f. 6
Legitima de6etNY ex nomini6115 .
.2. I. 6
Legitim" ejI À CAttfo onerofo.
1
85' 8
. LegitimJJ eJI quid vniuerII. 14
foIe.
Legitima eft resvniHerfoiis.
31.·2-5'
Leg"tum mu/ierndn cmfelJllit/lr propler nlJtNrAle vinculum.
3 2,. 6
LegAtum (p/-lmdo Alienationt
"dimitur.
1 1. 1
Legat/em relié/llm [",mi/ilf ,
2.0. 10
liberis & pojlhNmis, quo- LegitimIJ imputationes difformodo Jit interpretandum
mes admittit, Trebel/janifecudum CumlJnllm.47. 16
ca fectes.
82.. 2.;
Legatlls fion pfJtejf agere LegitimlJnon de/;etur /l.lmep",d dllmni refeElionem. 7. 6
li in 60nis abltuitis. 83· J
-Lege non diftinguente nec nos Legitima p".ft 1IIortem ft/ltim
de/;et/er l Trebellianictl in
dijlinguere debemu1. 86.2Lege!fauorem /iberorllm firuipfo fideicflmmifsi reJlitupu/oj:e [ubtilitlfti pr,efetione.
8.2.. 2.1
runt.
60. I I Legitima prlra eft,& purè debetur.
82-. 2.!
Legi,~mfforemJ lotllsejl clem
e01Jdteélor ius hA6et in re Legitima quando eft li volu1Ilocatif.
38. 2.
ta te patris.
85· J
patris
Legi , Ji vn'1#lIm, c. de re- Legitima replttur
fubftlJntia..
lIocand. donllt. nunquam
2..6
renunttalur.
3 3· 4 Legitimtt & frllEluum ratio
Legis, cNmprecibus) C. Jt rer.
eJ1è debet e""derIJ. 2.0. 4
permr#at. flntentia. In Legitimtt foll/ementum non )
prttfcribitur quinqNennio,
Additione.
44. 2[ed triginta annÎS. 88. 4
Legis, [ruaus , de reivindica!. flnuntia. In Addi- Legitùn,e fitpp!emtl~tum d~~
bet fieri ex /ubJlantia &
tione.
8 I. 4
eorporiDIH h,ereditarijs ~
Legis) qu'Od Ji no!il, §.ji quid
& eft contra vo/tentatem
ita ,ff. de lEditit. edia.
ae!unrti. 2.l. 6 & 85". z.
[efJtmti",.
1 3· 5
;e
Lex .Angliclf , 'Ile trltnfeat
focceflio ~ lanre/l in fofom.
In Addit.
86. 5'
Lex Armeniorum de Jutee[fione mu!ieru11l. In Addit.
86. 3
Lex ct'tm o~ligatiorJi refijlit,
acceJforiajlare nonpo.flmt.
88. 8
Lex mlmie;'IJlis in retrllalt,
haba trllaum.
34. 3
Lex omnis , diuinfl, ,!entiu'm,
& cit#i!is, fl,d htereditlltes
proxlmtores vocat. 48.2Lex vvi non diftinguit, nec
nos dijJinguere debemus.
58. 3
Lex) certum, c. de rci vendit. Ad fomptullm jruélus
non p~rtinet.
8 I. 4
Lex, fœmintt? non pertinet
Ad donationes pro meritis.
33· 15
Lex, iam hoc iure', de vulg.
'luando /ocum hIJbeIJt. 16.9
Lex, iubemtlS, c. ad 1rebellitm. an porrigatur IUJ
nepotes,
59. 4
Lex, liberorrem,.If. aever6.
jignif in fauorabilibus pro.
cedit, non in odlo/Is.. 2.4.18
Lex, per dùterfos, Cod.
1fJ1I:'Zdat. exp/icata. 70. 2Lex, f2.!!;intus <..7v[/J,tius , .If.
de dorttff. inl. 'IIir. 6- vxor.
atJ habtat 10(lIm in vi-
d!u".
-
Lex ,Ji vnqu/Jm, C.
3 3. 1 1
de rtMo-
t/lnd. donation. tolll eJl &onieélNrlllis.
3 r· 3
Lex ,Ji vnqullm , non perrinet
IId donation es remunerlf.
torias.
35. G
Lex,ft vnquIJm ,pertinu If,e/,
'Vertlm dDnationem. ;).4Lex, TitiA ttfltlmento, §. v/t.
ae Auro &- arg. !eg. emendIJtll.
63. ,
Liberalis nemo pr.efomituy
in neuflitatibus. l 1. ;
Liberis prim; th~ri infirtur
i~iurilJ per flClmàas nuptlas.
33. )
Li6erorum AfpellArio conti..
net nepotes, quando vq/unlas teftlJtoris fortit" e.ft tffeélum in filio. 2.4· l 7
Li6erorufll. IJ!!d/atto itJterallm lJa nothum & [purium extentlitur. 76.19
Liberorum c8gitatio impedit
rCUoul/fonc", donIJtiQ11um.
3 f· 9
Locator nOÎ; If.uditlty qui pr,e!
titre vull pecllniam Clnauéfori vti difledll,f. 4. 6
Lucrufll &- indujlria e.ft "'
/Jrbitrio iudiçjs. 2. 1. II
lucmm ex pcclmia plltris in
jilio eJlprofeaitium. 2. 1.7
Lucrum fœnoris e.ft ignn.uum.
2.1. 10
Ltlcrum ohueniens filio propur[ecundas fJuJti~s in 7're ..
/;ellùmÎclI1N non vmit.
82..
2.6
ecce 2-
�flcunJamm nnptÎaY'Nm pertinet aJI jitifJS vI
ji!ios, 'IJon vI h.eredu.
33. 10
LIICT'fJ"fJ
tegafft", , fi Je ç-~nfonfo
nU/llet.
3 3'. 1 8
M",Ur recufons tlltdtJw' fo ...
çit contrlf, teges pietntù.
31. 4
M
AndanJ non pr,tfomitur ft ohtigare ad
id quod non cogitlluit.
7. 6
M·/ltJUS morllltE tmcntur dare
Homme vinant,mourant
& confifquant.
10.4
UJ.fRriti man es contrijtantur,
fi millier fecundo nllbn!.
33· 13
Marito in fnélo erranti nihil
debtt impNtleri.
~ 66. 2.
Maritus peCNn1lem foluendo
/i6eratur.
4h 3
Mnfculi familiam çOnferuant.
3·9 · 5
Mafi",li fœminino vot'R-bu!o
comprehenduntur-, Ji nul/,e '
fœmintt font.
7 6 . 5'
Mllfculint~m qU/lndD concipit
39· 3,
fœmininllm.
.lUaflllloYllm cattfo!,tior Um. pllre medite IlIrifprllJenlite, qll" Jilitt imptmè prtt-.
terihR-ntur.
;9 . . r 0
..V/flter tXcÎl'ienaa eft ~ con- .
jlitt~tione "nni 1 5~·9.
58. 6
)'riatcr i1luft;r, non ,ogitur "cl
31. 9
flJulam.
MlJter non lenetllY reflrtlltre
M
.J;fat're exctufo & omnes qui
ellm contingunt ,enfintur
excluft;
48. 1
Matri611s de!Jetur filiorum
httreditas , ordine nlltura
tur!Jllto.
r8. 5'
Mntrimonr mentio in donatto11i!Jus CR-lIfo e.ft impuljiNa.
73. ~
Ma~rimonittm'
ad'ttentitijs
mm ae6et p.onderari ponderi!Jtts.
; r. 4
Matris legitimn oneri6us h,f.
reditllrijs fo6i4cet. 7 1 . 4
Matris legitima trie"! el .
70. 1
Mendiçante-s non po./funt pof
ftdere res emphyteutica.
rtR-J.
l 'O. 2.
.Meras quando repeti potej! ~
(} qllaaflione.
75· 3
Merita ajertninaonntio1U ~
quo font pro!JandiJ, an ~
tkrMlore vet dr;fMtlirio..
1..6i..
1
t.7neritorum !rollntio reqlûri..
1111' cùm aonatur perfln.e
prohibittt.
3 f. 1 1
U'Yletus nlleg~ttls à muliere
'1ualis ~ffi dè/iel.
r· J
MetH-S acb.et pt:olr~ri in fPed~
r· 6
Meubles n'ont point de
ft1it~.
;1. 1
Minor & is mi 60111$ ùzter36. 1
diélum ,idem eJ!.
Minore reJ!ituto fideiuffor rej!itllitur , fi ex contrR-élu
daretur- mR-iori reflittttÙJ.
3"6. 3
MonR-chi g~egem & plebem
non habent.
4)" . 2.
Monllchi funt morttû mundo,
nec MontJjferio acquirunt.
79. 6 ,
Monachi fimt flccefsionum
incapaces in Gatlia. 79· 5
MIIlc7tJ data ob iniuriam an
pofl mortem-· qu&jita fit jilio) an fit patenta. 10. per
torum.
Mulier ha!Jens nIlionem adIterfos pt>Jleriores pro conferuR-nda dote poteft etiam
c011lante matrimonio ~ge
re.
41. 1
Mulier non amittit proprietR-tem !egati , fi de voluntate mariti nubat. 33. 12.
Mulier non lenetur fo6ire
onus tutdlt tanq#am vi;2.. 8
rile.
jWulier poufl manto non folIlCndo .,etittere doum ..
41.4
Millier t;tntum hR-bet illJ'is in
dote repetmda conflante
11Mtrimonio,fi maritus la!Jatllr flJcultatibus, quanmm habet (oluto matri4 1 •.. 2.:mmio. .
,
Muliervtilemvi;~dicationC'm
ve/ hypothecariam habet
ad rem' confeqteedam. 18. 1
Mulierum prùtilegium dous
repelentium an extmda_
tur ad h.eredes. 2.8. 2.
Mulierum frR-gilitas. 5. 4
Mttlierum iprùûlegùem dotes
repetentium in ProuÎncin.
2. 8. l '
Mtmicipalis tex Proltinci.e
re/phit agnationem. 47, 20 5
N
N ~Mis qttia Jit. In Addi-
tIone.
72.· 5
NecefsitR-s califatit~tJ anrAdu_
oat V"ulgR-rem aM fidéicommifforiam.
1 r. r 4
Necefsitas caufotiua q,eando
in inflitutionibus confideratur.
15"' 13
Nec.efiitas cogit /l-lienati()nem.
11.2N~g!e[/a videntur habit",
pro dere liélo.
.2. 5". 1
Negotians pecurJia R-lieJ'M
cenjetur fito nomine negolia";.
21. 13
Nemo in necefsitR-tiblJs cenfetur /iberR-!is. 82.. 2.7
~pos jiùj loco focccedit ~ Ji
qlta pœnR- pR-ter ejl ajjeclUS.
J. 8
Nepotes font priedileéli ct'tm
Je pAtrui fortjone R-gittJr.
;. 54
ecce ;',
�Nep/(s ex filio tJn facétJnt dejicere condi/ione"" Jifine
ii!Jtris dectfforit, in Intri", Prouincù.
39. 1
'FJmi",,, non font immo6i/in.
11.
5
'
Nftm.'11; .(olt:ti qutlnJo condittm,f"r.
3 1. 7
Nit/tins contrnhens cllm forore prttdefonE!4 coniugis
committit inceflum. 8. 2,
NII!tins flcundJls in mntribus !ex ha6et excufotas.
5 8.4
o
o
Blatio dotis [pecies ejl
nfienJl.tionis propter perjcu!um non flluendo , quod
potej/ emergtre.
41. f
oulatio ver6alis lin fofficiat
in retraflu.
34. 12.
06/llfionis caufo dllp/ex, non
duplex ÙU ojferendi. 2,7. 8
o6 lig a tioin fiEltnn rejoluitur
in id quod intereft. 4· 4
o6/igatio 11I~turalis efl impedinuntttm
condillionis.
7 r· 1 f2!!jd fit illa o/;/igatio. In Addic· 75. 6
O/;/ign,tio perfonam non egredi/ur.
42.. 2.
Ob/ig4tur Jibi ntmo ANt jol-
uit.
64. 4
OJférendi tUS datur aduerfos
hyyotlucaritmJ.
)" 4. 6
o.jfèredi tUS dicitur lUit rntio-
"
.
nt ptgnorts
, Rut ratlone
poj?efiionis.
54. 3
rffirendi ius etùtm datltr ndtterfos el~m qui dominium
~ de6itore naélllS eft. 54· 7
O./ferendi ius offerenti ius pi'{noris confirmnt.
54. 2o/erendi ù~s prttcedere debet
difcttfsio.
f 4· f
Olferendi tuS IlInt"m tompetitinurcreditores.
f4.4Offerendi tllS triginfJl Annis
pr4fcri6itur.
2,7. 2,
O/Jerem per exuptionem non
11I~tuit difcufsionem ,qui~
non eft tune nccejforia.
54. 8
Oneris contimtatio non eJl pr4./itmenda.
4. ) f
Oneris p)ertem agnofcens tOt9
commodo prittatur. 31 . 3
Onus ad,.,exum VJ1.i legato
quandovideatur ndi(éfum
n!teri.
62,. 1
Onus recltfons commodo eJl indignlts ,quod tf,mp/illtur
adhttyedes tutoris. 32..1
ordo charitatis facit vt in
eonÎun[fam
diJùmEliua
tranfoat.
If. 2.0
Ordo fcriptur.t non impfdit
caufom iuris vo/untlltis.
46. 5
p
P Acifci
/ietl Je jideùommijJo.
15, 6
Pac1a in continent; II/,pojita
pertinent 4d informatio~ P:arr an li!Jeris pl'.t.iudtcet
nrm contrnélas.
2.3. 9
renuntians 1. Ji vnql/am )
paElum contrahitur tllcita
Cod. dt rellottfnd. donn,t.
ex corrfen/u.
f 6. 8
3 r· 1
Paélum de retrouendendo fll- Pat.rnon potefl Î1HefiuI- autit vt re veÎ~dita primus . c7cr eJ1è.
r6. 3
'lltnditor pofsit à vendi- Pater non potejl 1. fœmintt ,
lore qllolibet rem 'L'ind 1_
de fecuncl. nupt. rmtt?";'care.
f7. 6
tiare.
33. ;
PaBum de retrollendendo ÙJ.- PAter poui cogert jilium vt
deji"itè conceptum triginrep",diet.
B·16
ta annis dltrat.
13. 2Pater pote.Jl jihi donn,ntt cauPllé/um de retrouendendo in
fomortis confin/ire. 56.16
quo diftat ~ . pafto legis Pater ttnetur ldotare jiLi4m.
commifSorite , & à parto
In Additione. 83· 3.
nddi:;1ionis in diem.
& 4·
2. 3· 5
Paterna p"'ternis, m41 em.
PlIél,,,m de re trouendendo ntt!maternis, quomodo intel~
la temporis circumfcripligatur. In Addicion.e.
tione J lege definitum.
48. 6
13. 1
Pa/imtia vice traditioniP..zéhM1 de retrouendendo
eft·
p. f
tt'.J'tium non afflcit. 2. 5. 1 .p"urimonio tUlc70 ex CAlij/J
Pac1um de retrollendendo 30,
q!ttl fitpenrat tempore mor~
aml-is pr,efcri6itur. 17. 1
lis patris augetftr legitimf1..
§. C1Jm ita,fententia. 39.2.8
§. Non orlmia, 1. inter Cleu/as,
.If. de minoribus , ÙttelleC!tIS.
7· 4
§. Seia, inter coharedes pro-udit.
2.4. 16
Parentes melit'tS facitm,t, fi
confinfo filiorum [ectH"dô
nu6ant. ",
3 3. 5
pafclull If,n con{intlf,ntllr in
ge:'J.traü' concefiionf. 9· 2,
PllfcUIf, font regulMlter dominorum territorj. 9· 7
8 r. 6
PMris auc10rÎtils CrffiJI ;t;ofl
mortem ji/ij.
.i. 3
Patris confenfos if ële litbflantia donl/ltio1Jù C/1J1.f,,,
morlis.
56.2
PAtmus VnrJ grl/ldlt tJe/ott.'l)
pr.fCedit.
76. J 7
Pall!trcS deber;11I1i n.P EccÙJia.
29· 7
Petunia res om 'teS Rd ,upl:dita lem redllàt.
6 l .4
Pa,:nia Ji li,n (.lcUf, 1;] !~
,
�•
ç('lf,t eondiar( condition(
e.'< !tg~.
3 1 • .2,
?l'eunia flluta pojleriori creditori mn flmfer rellocatur.
3 I. 6
penflo pro alimenlis ha6et res
in q,tibM J1fiignntur , o6/igatnJ.
4%.. 6
Peregrintts re.ftituitttr in inUgYllm ex c!auJit!a generaliJi q/la illjla C"flja. 74· 5'
permlttata rt amittitur dominùf,m, ergo nul/a néljo
reivindicII-tionis remanet.
44. 1
Permlltatio fit vt res permutant/ aequiratftr. 57· 5'
Permutatio res ad tequalitatem vix reducit. 61. 3
il" Pennlttatione res alteritls
loeo fit/fieitllr.
61. 2Perpetuô,qtf,id operetttr in contra:-?;6,ts.
13· 3
Perpettmm l'JI q,f,od natttrale
ej.
7 1• 3
PerJorûs iruquyslibus fieri debe?'kt jù6jlitlltiones. 16. Il
Pertine~tinYitm appellattone
iura chminialia fornorum
&mole;~din()rJtm,eontinen
tllr.
43. 4
Pejlis be!lum dùtin/lm ej.
19.
1
Pejlis tem/ore dJletur falforijs
c/l1Ifo de!i;"quendi. 19· 3
Pejlis tempore iÎ~ tribM aU!
~ itatuor refid el confilittm.
. 2.9.
10
philippi Pu/chr; GlIlIomm
Regis & Eduard; Anglorum regin controtlnfia.
47. 2Pietntis coieélurn f~cit jideicommittere fideicommiffom.
J 9-. S
Pignore diJlrnElo non efl locus
illri o/forendi.
91. 1
Pignus non ej rei alien.t ) aut
obllltio IJlhl hypothecte cohteret.
2. 7· 3
Pluralitas qUllndo refilui/ur
in jingulnr.itlf.tes. H} ..2.2
Pœna foos nu[f.ores feqNitur.
72. 1
Pœf1te feeundo nJJbentium in
gratiam liberorum primi
matrimonij font introductte.
'; 3· 7
Portio congTltll impofita ejl6eneficio.
42. 3
Portio c01'l,grua rcale ejl onus.
4%.· )
Portio eongrua fe quit Itr polef
forem.
42.4
Portiones minutu!te Ji non a.f
cendant ad legitimas totjJt1
dotis vfiJrtH ) creditores
aIJoca""t proprietntem tertijs poleforibm. In Additione. '
2. S. 3
pojefsio efl hafis oMationis.
27. 6
PoffefsiorJrm pO/fl-mUS adipifci
per cOi'l:flitutJlm.
54. 1
poffeJJor bOl'Jorum tenet!tr quate mis fn8uJ ejl 10e.I(P.lettor.
,
rio~
6. %.
PoffeJfor malteftdei quis dicatur.
81
5"
'Poffijfcr qttilihet d venditore
potefl conueniri in paBo
. 'egis commijoritt. 23. 6
PoJfeJfor quilihe! etiam {Ponte
. fidfi ~ lite contejlata Jit
malte Jidei.
81. 1
P°Jfeffori etiam inittflo permiJla eJl de6iti ob/alio.
27· 1
Pojside1~tem cum titalo rl'medium caNo reintegrandti,
non afJicit.
5o. 5'
Pofsidere pacijie'è quid fit.
7 8. 6
PofIhumi appellatione an veniat qui f.Y: alia vxore natus eJl.
14. 6
PoflhJl,mi inJlitutto retrotrahit/lr ad qllemli6et nafci14. 9
turum.
Pojlremo dluus tutor, & omni6us qui poJleà nafcuntur,
cenfetllr daflls.
14. 10
Poflh,tmo injlitMc mortuo attrro pojle/i, ?tata an eenfeatur ruptum teJlamentum.
14· 4
,prteconicdproclamationes,vu/\ CrIees
. , alloue Il es, an
go,
inducant prohibitiottem, vt
prll.fcriplionem interrum43. ;
pante
. Prtedileaio non efi ex modo
reliéli metiend". 39· ~ ;
l'rlt/eg4t" An vent"nt in 1(-
jlitutionfm , conil'é1urale
eJl.
46. 4
Pr.degata pro ea parte qUtt à
cohterede capitur, non Împutantur in Trebellil4ni_
cam.
.
8 %.. 2.4
PrtC/egatum hn-es capit iur~
[uo, lzon pro portiolu h4!reditaria.
46. f
prtefcribi an p0fsint fA qu~
font facultMis. 7 I. 10
Prttfcribitttr res alienari prohibùa longo tempore.
71. 9
.
prttfcriptio incipit J die prohi/'itionis in n~gatiuts feruituti/'us.
71. 8
Pr ttfcriptio feruitutis contimu.
quit fit.
7 1• 7
prteJcriptiones inuentlt font
nd totlendas aaiones, (}
exceptiones corrohorandJl.s.
17· 4
Prtt/entatta i;~ Îure p"tronll-tus eft [aéh
%.9. 2Prtefentatio inter perfonll/i.1J
munera cenfetJJr~ 29 . 8
prtCJlationes annttlt an Irttf
criptionem interrumpant.
17· j'
Prtefomptio legis ) tttm açu~
tifsimi ) C. de fdeicommifsis,non habet lOC/lm in
tranfoerfoli611s, 39.27
.preçlf,rium acceJforium ~.
2.5· 13
. Pretium tjf loco rd.
1 1: 5
frinups &tmjitutiDnt fUll
Dddd
�no;; fllet derogart legi municipa!; , niji expr1fi ediélo exprimAt.
67. 2.
Prjori creditor; Î~O'J pofsidenti
lin pofsit oJfird.
2. 7. 2.
priuilegia a6rogantur in non
faciendo.
4 r· r
Frùtiteg;atlJs IIduerfos priuiügùetum poteft opponere aut
1JOn opponere priuilegium.
88. r
Troblltio Î1Jdejinita non iNullt.
r· r
/-
•
From/eiant & Sa!;inù,ni qui
In Addic. 75· 6
[unt.
Proc/trator mandllntis jidem
p:'flringit , non foam in
dtJ!;io. 40. 4
Frohibitio aditéfa cerl.e perfinit tam non ('greai/ur.
1
r.
II
Probibitio a/ienationis quando non inducit fideicom~
m;(fllm.
15, 10
prohibitio fit ex inferuAl/o.
5G• 15
Pro lis diélis an mafculos &
fœminas
comprehendat.
39·7
l'rDmifsio faéli alieni nt~lla.
88. 3
rropojitum vI ft ha"et in prot(JjiIO, itA oppofttum in oppoftto.
8 r· 7
lroroga!io mutllt ius çom1llune.
13· 4
ProximitAs ~x ordin~ ügitim~
flcufsiorûs d~prehen,
di/l~r.
76. 2.8
Proximitatis
Appel/ation~
Ag/Jat; & cognati conti39. 14
nentur.
Pr;oximomm vocAtio. 24. 8
Prçximorum vocatio ùidltcit
repet:tionem conditionis.
-6r· 4
Q
Yandocumqut, in tefla-.
mentis quid importat.
tG.
r
~andocttmque ) quid in con-
traélihuf operetur. 1 3· 3
~andocuque , traéfum temporis fitccifsitlum fignifiçat, lunc1tlm vcrho ~ ctmtinget.
65. 1
~arta D. P# eJl Ad inJla'f
82. 2.6
legitimte.
!2.!!.arta funeraria iure communi de6etur , non lantlt1l1
, ~orum QIU in cereis & facihlts fimt,fed omnium qu.t
in fonere deferuntur; qualia font vejlès & lué/us
45, 2
ornamenta.
~arttl funerari.e legAtorum ~ Benedié/o II. duogatum.
45, 3
fl.!!,arttt prltj/atio iuris ~JI pojitiut.
45· 4
!l.!!:-art.e dutt an JetrAh"ntur
~ fideicommijfo !urQ.
-
82.. 9
~ATI4 duit fjllA'r/ltiine Jimttl
conCllrmnt.
82. 10
J2..!!,artllrttm dtlartlm detrllc7io
an Jit à ùtre eù,ili. 8 L. 8
~Artartlm in fiepptttatioJte
te.m;tH mortis conflderatitr.
8). 1
f<!!:,artarum detraEfionis prohihitio pr4umit jideicommiJfum.
2.4. 4
~artas duas dedt~cunt af82.. 19
cmdentes.
RemediHm tan. Peinugrlln_
d.e , no:z dath/: ei qUI foo
f~c7o Il- poflefsJone cecidit.
5°·6
Remedittm 1. fin. de acquir.
po-Iej[.
prte[cribitltr 3o.
,
amus. 2.). 5
Remifsio eft à iure C/uili. 7! .%.Renutiatio generalis hon comp~ehendit ea qUte vfoi qllolidta:.z.o font neceffaria. 9. 8
R
Renuntiationes iurattepermifAmagium quid Jit. 9· 7 - Je font iure canonico. 88. 2.
Ratihahitio fier; poteft J1ep~titio eonditionis,fifine li.
Joto !empore quo aé/us fieri
beris, quid operatNr. 6 r. 2.
poteft·
74. j Repetitio protis ma[culintt 11
e euic7a agimuJ ad id quod
'Voluntatis cmitaura. 24. 2
interefl aduerfos vendito- Ij.epletio quit em}tori permitrem.
57. 1
titur in 1. L.C.de re[c. vend.
Reciprocafl~JiittJtio in cafom
non hnbet locu in perml#lf.2.2., J
vfilgarem.
lione hmeftciorum. 62.. f
Reeognitiones qltte domin.ium Repufentatio eeJfat in jideiprobant.
9. 3
commijo.
39. 3%.
Recurfos ad primteuam natu- Re!r.ejènfafio qUlllndo focum
ram facilis e,fI.
17. 6
. ~a!;et in fideicomm'76. 2.6
Regltla de plltcfjicis pojfeJfori- Reprtefentalio tant~m bAba
hus ejl induc7a.
78. 1
!oeum in legitim~ foue!
Regu/a de triennali 'J.ltorfom
fione.
76. ~
in/tenta.
78. 8 Res dijlrAéllI q'lando diei/ur
Re.liéhlm ne de familùux~At,
91. 3
iure credi/orih
induçitfideicomiJli,m'4 7 .18 Res,donata in contr~éfN "IA·
Reliéhlm vt tmpteAtur ftmel
trimonijJSn pr~t(xtlt ince",:
foflicit.
1)'. 19
j/t1S condieatHr.
8. 1
Remeditlm cano Reintegrad.t Res dotalis e.ft inAlim~bilis.
18. 6
.
iltre poli nullo Nmpore pr.,ef
cribitur, iure autem flri Res emptll ex ptCl,,~ia dotaU
infùbjidùl .!ot'l.fisejf. 18.11 er 3o. a,nnos pr.t[cri6itur.
Res in fomtlill7JQJt poteft mlJJo.6
R
Dddd
2.
�n!rt "~t pn fiJeic:rn'n 1- SJcie!a!em in 1>1e:t !u~ri &
d",wûcnln:t,,,,,Îcatio. 64. l
flpl'J perelm!!.
47· 19
R:s quûibet prtefomitlir/i!Jt- Soeiorum vt commme commod;tm ,tta commline perira.
63·S
cttlum.
7. 1.3
Res transfertltr cur» fia califa.
2.3· 4 Solem'"ùas prtefentitt Iudiels
& vnùes ex ConfiûibHs qUIe
Res venditllt fih p/l~O de repro forma e.ft in donationitrofiendendo fotefl ventU.
bus fimplieihus) debet dili%'.3. 8
genter...()bfemari.
67. l
Refohtio cmtraftas non impedit dominy tranjlationem. SoUttlmt tollitTlr ohligatio.
20. 8
4· r
Retra,,1lis ttlJ efl penè apud Spoliatus à Iudice ex iufla
caufo no» reintegrntur. 50.1
omnes gentes.
34. 6
Spoliatus à Judiee non reinte ..
5,
grlltftrfi [aél'o fit J!o!iatus,
SEmper quicl oper~tur in
. .
non
errore
5o.
contra8ihus.
1.3 . .3
Sententia in duhio prtefomi- Spurius ex fobflit'ttione potefl enpere.
55· %,
tur.
p .. 4
Sententia 1etraéla nùm fit Spurius poteft fùbflitui pupillnriter.
r 5· 6
condtmna-toria.
.3. 4
ex SeptJratts iûhil infertur • . Statuti modifieatiui verbn de
foeeefsione flantibus maf
6 f· 7
eulis.
8 6. l
SeqltentilJperprzecedentill de ..
bent inurpretari. r f· S Statuti Prouineite & ftatutor/lm ltatize dijferentia. .
Seru1tIU profpeaus & ne prof39· 17
citltul' ft!artJtli font feruil/#tes.
71. I I StatMum prouincite de m()di
feneftrarum in rvicini doSeruituttS omnes cauiam h;e.mum.
7 1• 1
bellt continua1'JJ,id cft ,natllr~lem '& perpuudm. 7,1. ~ StatNtum ftantibus mafculis
'Jflgnlltionem non eonfidemt.
SocietlU N(m pr4fomitNr1."an; 9. 16
VntlS acquirit fo0 fJOmint~
64. l. subrogatum qU/lndo [apit na ..
turll-m fobro,~a-ti.. 68. 2.
SocietAs qUllntumuis lacita
f~çi1 ;lu'Çr/l' ~qflll,liJl,) (tiam 'Su"ftitfl,ti~) verbum,..de Q11J'lJib.
. ae.bet pr~dicari..
47. 8 ,
p((tlniA
in~qulliis.
,,,,ru.
. ao
Ji
pt
84. per totum.
1
SlIbjlitutio hreHito~tlll
tApAX
ejl jiùi.eommifsi , propter
verb/~m commune, s#b-liJ
fllO.
2.2.
6
Subjlitlttio eondition.ûis ante .
eonditionis euentum non
tranfmittilur.
76. 8
Suhftitntio etiam gmera!is
adpupillarem non trahi/ur
etiam fi p/~}iUaris tttati;
faCla fit menfio feparata,
aIt! perfona repugnet.IG. 4
S'ltbjlittJtio [alla in fa.:torem
f~mi!i.e inter eos qui font
de [amitia indué it jideieommif[ltm.
47· 3
s#~/litutjo in dubio eenfetur
2.z.. %,
direc1a.
SUb.ftitl#io poft morlem omnillJ», & in tota h4reditate,perinde eJl ae fi fofl mor•
lem nouifsimi fiehjlituti
ej?ent.
~4. 10
SJtbjlitutio potiùJ cen[enda eft
direél'a qu},m obliqiM.i 5',17
Su6Jlittttio reciproell c!aufol/$
codicilfari flec1itur. 22. 13
Subjfitutio vt perfonalis , non
egreditur perfonam. 39. 3 0
Sub.ftitMio vttlgarif qu.q$do
dieitur jim#/ faél'lf. 39· %'9
subjlitutionum omnes- /jecieJ
r.edaeuntur ",d' vulg;;tyem,
pupi/!/$rem, & fideicommifJari/$m.
39. 18
SJl,~JlitutNS non dieitur fobjfitutus ad "liam parum
quàm inftitMi.
4 6. 8
S~cee[siQ in Cllpi/1It. httc.r nepo-
tes efi plena ~q"itM 's. 2.5
SJtee~/!()r Commendtt <..Mdit~nfi~ intrat non iure prttlatto 'Hs,[ed priuationis. 40. 1
S'icceffio in beneficio non eft
neccf[arius foecefJor, imô
ntf,t!tem itH hahet à Jùeecffore.
40 . .3
SueeefJor in benefeio non eft
ohnoxius debito foi prttdeeefforis.
42.. 1
SueeefJor in loeum alterùlS qtÛ
plenum ius non hahet) non
tent/ur eonftrmare locationem anteee/oris. 40. 2Slteeelfor fingulfltris non lene, tur ftnre eolono.
4· 7
Sliorttm nppellMione conti·
nentur plures perJon,e di.
II-erforum graduum. 1 r. %,
Suomm appellntione & foi &
defcendentes comprehend,mtur.
1 5. 1
Suorum nomine trac1/ts temporis fign~fieatJtr. 1 5. ;
SUle~fles, d'iélio ,faeit eondi.
tionemfifitperfint. 76. I%,
T
.d,em cor;fentire vider6. 7
tftr.
T'neitum quid.
14. 1 4
T.:mporalin ad ngendum folJt
perpetun fIId exdpiendllm.
17· ;T'empus foc~~(siomsfpe[fntt~r
i~1' retrilOIl.
34. 10
Tertylliani ediélum ilbrogatori/tm Ad qf~Jfm. c,nufom
T
�p'ertb~,t.
16.
2.
Td'Ilmenti fo/tot, eft contrll
ius fommum.
14. 1 1
Tllamenti 1i6eram foc1ionem
nemo potejl Ji6; IJdimerc,
60. 5'
Tejamenli pars n-!tera.fn de76. 2.
claral.
Tejlamenti reuocn-nd; facultAS faci!limè conceditltr
alt.ero Jo!emni t1famento.
60.
1
°
in Tejln-mentis inter !i6eros
Attendit/tr quod magis tiheris prodef!.
6 o. 9
Tejamentorum tunfore P~flis
. vllrtte DoE/omm fententi.e.
19.
2.
Tejlamentum Aquiü.e pejlis
tempore !4ttdatum. 19· 4
Tejlamentum inter li6eros eJl
.di; exc!teJiutem.
60. 1
TejfAmenttem pojfremum rumpit prius , fi boc fit ùve
ffl,f1um.
89. 1
'f'ejlator direc?; jit6Jlitltros
prtefomitttr no!!e jidâcommittere.
2.2. 3
TejlAtor nonpatifr fa cere quin
Jeges in foo telamento !oeum ha6eant.
33. z.
7'ejfAtor omnis prudens prteju39. 3)
muur.
Tejlator prtejumitur je conformllr,Iegi municipali. 83.1
Tejltlior fr.efomitllr fe j/atllto
&Onfor11lRre.
3 9. 2.
TejI/llor Ir~fomilllr fo6jli-
tuiffi RJ Utm farum in
qltlJ in/iitlurAt.
46 . 9
TejllJtor prtefomitur tejlari vt
loqllùt~r.
46. [2.
rej/ator qui non mutllt leJlamentlmH/~m potefl, non de6et ft!;; imfutare. 14· r
TeJlator quod non !oquitltr,
prtefomitur non voluiffi.
47.
22
Tejlatorvocans hteredes vxoris de defcendenti611J tantùm intdligit.
90. 2TeJlator vtens diflione eollectilla ditterflrum gradu'tm,
vt li6erorum, proximorllm) .
pr.ljùmitt:r velle vi (eruetltr prteroglJfiulI graduum
qu.t irJ foccefsione tegitimlJ
fort/lit ur.
) 1. 6.
Tejatori per fideicommijfum
jùcceditur.
39. 12.
TeJlatoris 'llo/unIas ea.dem
pr,efomitur qlu, legis. 39.3 6
'l'eJlatorum 60na potiùs jilias
flqui ttqltltm eJ!.
6). J
rej/atorum voluntates jerten-ri
. Reipu6lic,e interef!. 1. I I
Teji6us aflirmantihus magis
creditur qUfem negantilJUs.
). 2.
'
'l'ejfirtmfides ah ipfa teJ!atore
cttm Ilpprohatur, nonpotejl
repro6a.ri.
.3 7· (
'l'eJlium pttem numerus fu/,plet om;te", jidem. 37, 2.
Titldlu coloratus quis JictJtur.
7 8. 7
rraditio hab et vim aditionlS.
r. 9.
TrIP/pi No genus efI a!ielMtiol;';s.
69. 1
ex Ti".~rz,r;c'1-iont /Htt compro_
my!o prtefilmptio eJl l,efion's.
69. 2
Trebellianic.fl.
detrahùur ex
,
donatio71-e cattfo mortis.
57. 2
Trebel!J:-tnica iure nottifsimo
poteJl prohi6eri.
59. 8
Trebellia~iclf ded'$tfio nuer[aria eft a.d !!1itionem v~o
!tmtMis defunéli. 82. 2.7
Trebdlianicte & !egitim.cjùpp/tla.tio vera. In Addit.
f9. 10
Tre6ellianic,t 'ut Jit loctls,
dIto reqttimntttr; primum,
vt rogetur hteres ; fècund'f,m) vt rogetur tanquam
h,eres.
59· 5
in Tre6ellùmùllm im!lIta.ntf{Y i"dicio te.;1l!toris ac'. 82. 12.
cepta.
in Trehellillnicllm impu/antur qttte extra teJlamenti cAufom capi untur. 82,22
'Irehtllia.r;icllm minttuntfmctus prtet.erqteàm in li6eris
59,'
primi gr'à./us.
Tre6elliano v'tfo locus, non
fofftcil quem effi h.eredis
l(Jco ,fld verè eJJè h~re
dem.
f9· 7
'Ïriennt"lis poffiJfor in henefiej's t/ll fecu.ritnIC tjI '1 11'"
quadragenarius.
78. 9
Tulor) prldatus, & qui lib et
admimjlra.tor bona jicle potift trartfigere.
69. 5
V
Endita res qNando dieatltr ittre credi/oris
vendita. 91. per totum.
renditio cum paélo de retrouendendo importat conditionem.
3. 9
renditio ejf [eparatus contra arts
permuta.tione.
65, 1
renditio ii'J jlMlltis intelligenda 11 in potiore jignifi.entione.
3. ;
renditio n!t!fa md!am pnril
poJ!efiio:1em.
4· 8
renditio ' poti:'ts cmfenda
qtf,àm permutatio ) fi adjt
prteiudi~ium terti}.
57· 4
Yenditio qllte fit fit6 paffo de
refroltenJendo an fit purn.
3. 2rmditionis tempus cOl1Jideratur in retrac7/~.
2.4· 4
Ventris appellatio fœtum mlJliebrem jignijicat. r 4. 8rer6a conJlitutionis Aurelianenfts circa fohflituliones.
V
n
I.
1
rer64 CHm ejfeflu font inurpretlJnda.
1. 1rerh/l, de flo (orpore, quid
Dperantur,nempè a.d extran(os (xçllldendls &- Rdo!.
•
1
�ti,t~j.
men,/epnrJlta font. 6). 17
rerh.:" h.ec ,quia deji.lerat mo- roeatlH foh conditione, eIJ dejieienre eXc/flditllr. 90. 1
ri IIh ùJt1fato, 'T)Oeant ah
intefl'lto vmientes. 89. 3 rolttntas in fideicommifsis eJt
rcrlJtliilla, vos imûeemfithft/attendenda.
p .. 4
tuo, ql!idoperantur. %'2.. 7 l70tttntas in lideicommifiis ,
710n jiéfio attenditftr.
Yerhn il/a, vltlgariter, ptlpi/tariter, & per fideieommif
76• 4
film,qttidopertJ~tur. 2.2. 10
rofilt.4S patris mtda pot1f daYcrha , om/;i mdiore modo &
n liberis htereditatem. 89.4
vita.
2.2. I I
roluntas teflatoris informis
circa confertlation{'m bonorerha, va/et aut va/ehit.
rum focit vt caJùs omp/ts
2.2.. 12
rerborum profrietati innite1~inteltigatur.
2.4. 12
dum eft.
;9·4 ro/untatis defiHus omne tef
rer!ntm, valet,ftiam futttrum
tamentum irritat. 60. ;
tempus figniftcat. 2.2. 14 ruluntatis rAtio eadem idem
ius defiderat.
16. 8
reja/es erant htiredttatis incapaces, qltia dt Pllblico a- rfomfmHum qui cedit ,ipJam
perce'ptionem fruEluum ceieblfntur.
79. 2
ricarius perpetltus quis Jit , à
dit.
67· 7
quo inftituatur. In Addit . . rfosfruélus iuris nomen eft.
•
2
4 •9
67· 5'
Yindiclttio vtilis J)Jr,bet e./fec- rUrque, dic7io, defiderat in
om1}ibus imptementum ad
fum hJpothecarite. 18.10
totam h,ercditatem confemator q,tid Jit. In Addit.
qttendam.
39· 2. 3
f r· ;
rillus non hlf&et h.eredem. rurqlle, diHio;videtur jidei ...
comm. conftituere. 39.2)
47- r
y)'J,um quod efl diutrfo iure rulgaris fobjiitutio vnum
tantùm refpicit effié/Nm.
cenferi non pot1l. 3 9. 1 6
rocafio faé/a "'& homine & .4
39. 2.1
icgc non differunt. 7 6 .2.7
rocatio ) injitutio & graua76. 2 2.
Yls
.
FINI s.
•
•
,
�
Dublin Core
The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/.
Title
A name given to the resource
Monographie imprimée
Description
An account of the resource
Ouvrages imprimés édités au cours des 16e-20e siècles et conservés dans les bibliothèques de l'université et d'autres partenaires du projet (bibliothèques municipales, archives et chambre de commerce)
Dublin Core
The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/.
Title
A name given to the resource
Francisci Stephani, D. à S. Johanne de Saliis & de Montfuron, olim in summa apud Aquenses curia præsidis, decisiones, vel ejusdem curiæ placita, ipso
Subject
The topic of the resource
Parlement de Provence
Description
An account of the resource
Francisci Stephani, D. à S. Johanne de Saliis & de Montfuron, olim in summa apud Aquenses curia præsidis, decisiones, vel ejusdem curiæ placita, ipso
Creator
An entity primarily responsible for making the resource
Estienne, François d'
Source
A related resource from which the described resource is derived
Bibliothèque de droit Schuman (Aix-en-Provence), cote RES 45699
Publisher
An entity responsible for making the resource available
Joannis Roize (Aix-en-Provence)
Date
A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource
1646
Rights
Information about rights held in and over the resource
domaine public
public domain
Relation
A related resource
Notice du catalogue : http://www.sudoc.fr/201646773
Vignette : https://odyssee.univ-amu.fr/files/vignette/RES_45699_Decisiones-Stephani-vignette.jpg
Format
The file format, physical medium, or dimensions of the resource
application/pdf
[10]-555-[28] p.
In-4
Language
A language of the resource
lat
Type
The nature or genre of the resource
text
monographie imprimée
printed monograph
Coverage
The spatial or temporal topic of the resource, the spatial applicability of the resource, or the jurisdiction under which the resource is relevant
France. 16..
Provenance
A statement of any changes in ownership and custody of the resource since its creation that are significant for its authenticity, integrity, and interpretation. The statement may include a description of any changes successive custodians made to the resource.
Bibliothèque droit Schuman (Aix-en-Provence)
Abstract
A summary of the resource.
François d’Etienne, seigneur de Montfuron et de Saint Jean de la Salle (1549-1593), fils de Jean d’Etienne (qui fut second consul d’Aix en 1560, puis viguier de Marseille en 1575), est, selon les mots de Roux-Alphéran « un des meilleurs jurisconsultes et des plus grands magistrats de son temps ». Conseiller au parlement de Provence à partir de 1572, président à mortier en 1585, il est considéré comme un fervent royaliste, s’opposant à la Ligue et de ce fait obligé de s’exiler en Avignon, où il décède.
Il est, avec François Clapiers (Tractatus de imperio et iuridictione, disponible en ligne), l’un des premiers arrêtistes de Provence. En effet, sous le titre Stephani Decisiones, il propose un recueil en langue latine d’arrêts et décisions du parlement d’Aix.
Sources :
Encyclopédie départementale : dictionnaire biographique des origines à 1800. Première partie, des origines à 1789 (04, II), dir. P. Masson, Marseille-Paris, 1931, p. 188.
Les rues d’Aix, Ambroise Roux-Alphéran, Aix, Aubin, 1848, t. 1, p. 455.
Identifier
An unambiguous reference to the resource within a given context
https://odyssee.univ-amu.fr/items/show/82
France Parlement de Provence -- Ouvrages avant 1800
Jugements -- France -- Provence (France) -- 16e siècle